SYSTEM DYSTRYBUCJI INTERNETOWEJ, JAKO NOWE WYZWANIE DLA SYSTEMU DYSTRYBUCJI W POLSCE

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 75 Transport 2010 Wac aw Szymanowski Wydzia Technologii Drewna, SGGW Warszawa SYSTEM DYSTRYBUCJI INTERNETOWEJ, JAKO NOWE WYZWANIE DLA SYSTEMU DYSTRYBUCJI W POLSCE R kopis dostarczono, grudzie 2010 Streszczenie: Wej cie Polski do spo ecze stwa informacyjnego stwarza nowe mo liwo ci prowadzenia dzia alno ci gospodarczej w tym handlu w Internecie. Stwarza to nowe wyzwania dla systemu dystrybucji w Polsce, zarówno w segmencie B2C jak i B2B.Alternatywne kana y dystrybucji hurcie w Polsce s mo liwe dzi ki platformom: handlowym i logistycznym, a tak e gie dom wirtualnym, których korzy ci nast pnie przedstawiono. Nast pnie omówiono alternatywne kana y dystrybucji w handlu detalicznym i dwa proponowane modele: dostawy ze sklepu klientowi oczekuj cemu na dostaw oraz z centrum dystrybucji pod nieobecno klienta. W ko cowej cz ci artyku u zestawiono korzy ci i s abo ci sprzeda y internetowej dla klientów i firm dystrybucyjnych S owa kluczowe: System dystrybucji, handel internetowy, ywno 1. WZROST ZNACZENIA HANDLU I ZAKUPÓW ZA POMOC INTERNETU 1 Rozwój spo ecze stwa informacyjnego w Polsce spowodowa, e udzia Polaków korzystaj cych z Internetu w pierwszym kwartale 2008 r. wzrós do 14.2 mln. u ytkowników, tj. do 49 % Polaków w wieku lata, a odpowiednio w pierwszym kwartale 2009 roku do 15.9 mln., tj. do 54.% Pozostawa jednak daleko w tyle za: Wielk Brytani 71%, czy Szwecj 64% i Niemcami 64%. Wed ug. Mi dzynarodowej Unii Telekomunikacyjnej ( ITU ) w 2010 r. przekroczymy 60% stopie dost pu spo ecze stwa do Internetu. Odsetek internautów robi cych zakupy w Internecie ustabilizowa si na poziomie 25% wszystkich internautów. Obroty polskiego e-handlu z blisko 2.mld. PLN. 1 Elektroniczna gospodarka w Polsce. Raport 2009, IliM,Pozna, 2010,Mazurkiewicz P. :Zakupowy boom w sieci, Rzeczpospolita VIII.,2010

2 98 Wac aw Szymanowski w 2004 r., wzros y do 11 mld. PLN. w 2008 roku. Przewiduje si, e na koniec 2010 roku poziom zakupów w Internecie osi gnie 15.5 mld. PLN. (co stanowi blisko 2% ca ych obrót handlowych). Drugi segment stanowi zakupy realizowane pomi dzy instytucjami. W obszarze sprz towej infrastruktury telekomunikacyjnej polskie normy odbiegaj od unijnych w zakresie szerokopasmowych czy internetowych. Tak e pod wzgl dem skali integracji procesów biznesowych Polska lokowa a si w dolnej cz ci rankingów przedsi biorstw europejskich. Niski poziom zaanga owania polskich przedsi biorstw w stosowaniu elektronicznych modeli biznesowych wynika ze s abej znajomo ci wymaga, a zw aszcza standardów elektronicznej gospodarki. 2. ALTERNATYWNE KANA Y DYSTRYBUCJI YWNO CI W HURCIE W POLSCE Gwa towny wzrost sprzeda y za pomoc Internetu doprowadzi do sytuacji, e w 2004 r. sprzeda za pomoc sklepów internetowych kszta towa a si na poziomie blisko 1 mld PLN, za na platformach aukcyjnych nieco mniej 520 mln. PLN, aby w 2008 r. osi gn ze sprzeda y w sklepach internetowych warto 5 mld. PLN oraz 5,5, mld. PLN. ze sprzeda y aukcyjnej. Czynnikiem kszta tuj cym ten poziom jest liczba e-sklepów, która wzros a do 1350 w 2006, a nawet 2500, z czego 55% s to sklepy hybrydowe prowadz ce sprzeda internetowa i tradycyjn. W 2008 roku liczba podmiotów handluj cych w Internecie przekroczy a 8100 [2] ELEKTRONICZNE RYNKI (PLATFORMY HANDLOWE I LOGISTYCZNE) Przez elektroniczny rynek (platform handlow ) rozumiemy rozbudowany system informatyczny umo liwiaj cy firmom przeprowadzanie mi dzy sob transakcji kupnasprzeda y. Bior w nich udzia zarówno kupuj cy, jak i sprzedaj cy. Platforma po redniczy pomi dzy tymi podmiotami w wymianie handlowej, a tak e wiadczy e-us ugi dodatkowe (m.in. us ugi finansowe, logistyczne, doradcze) adresowane do podmiotów znajduj cych si na platformie) Elektroniczna platforma mo e mie charakter nie tylko handlowy (je li oferuje tylko dokonywanie transakcji), ale mo e te by narz dziem komunikacji i przeprowadzania dzia a gospodarczych, je li zapewnia mo liwo ci ich integracji z innymi procesami wewn trz przedsi biorstwa. Oferty firm zarz dzaj cych platformami transakcyjnymi adresowane s do przedsi biorstw we wszystkich segmentach rynku. Firmy oferuj wiadczenie us ug w zakresie transakcji elektronicznych pomi dzy przedsi biorstwami.. Mo liwe jest równie pod czenie indywidualnych rynków elektronicznych do wspólnej platformy i po czenie ich ze wiatowym rynkiem handlu elektronicznego B2B Platformy elektroniczne utrzymuj si z op at. Ró ni si one w zale no ci od

3 System dystrybucji internetowej, jako nowe wyzwanie dla 99 charakteru u ytkownika, a tak e rozmiarów korzystania. Niektóre z nich premiuj kupuj cych lub sprzedaj cych. Dochodami platformy s : op aty za sta e cz onkostwo, odsetki od warto ci transakcji, op aty za prezentacj katalogu towarów u ytkownika, op aty za reklam (banery i linki), op aty za dodatkowe us ugi np. logistyczne i finansowe, doradcze. Pocz tkowo najwi ksze znaczenie mia y op aty w formie odsetek od dokonanych transakcji obecnie przewa aj op aty cz onkowskie. Wed ug kryterium rozwi za organizacyjnych platformy mo na podzieli na: technologie komunikacji, centra B2B, gie dy B2B; rynki (platformy) elektroniczne [6]. Rynki elektroniczne mo emy podzieli na: rynki niezale ne, kierowane przez firm nie b d c ani sprzedaj cym, ani kupuj cym, otwarte dla wszystkich ch tnych; konsorcja zorientowane na sprzeda, kierowane przez ograniczon ilo firm wspó pracuj cych w celu korzystnej sprzeda y mo liwie du ej liczby odbiorców; konsorcja zorientowane na zakupy, kierowane przez ograniczon ilo du ych firm kupuj cych, dost pne dla ich dostawców; rynki naturalne, których przedmiotem s transakcje dotycz ce sprzeda y us ug i cz ci zamiennych wyposa enia MPO. Powstaj tak e hybrydy powy szych form. Wyró niamy na rynku rolno-spo ywczym e-platformy o charakterze Horyzontalnym -platform obejmuj c zasi giem swojej dzia alno ci ró ne sektory produktów i us ug. Produkty i us ugi sprzedawane poprzez platformy horyzontalne s g ównie dobrami niezwi zanymi bezpo rednio z produkcj (np. Fresh Market); Wertykalnym - obejmuje swoim zasi giem dzia alno ci jedn bran (np. przemys przetwórstwa rolno-spo ywczego) obrotu dobrami g ównie zwi zanymi bezpo rednio z produkcj ( no.netbrokers). Elektroniczne platformy transakcyjne dzia aj w wi kszo ci sektorów gospodarczych, jako najbardziej efektywna forma zawierania kontraktów. Szczególnym jednak zainteresowaniem ciesz si na rynku dóbr konsumpcyjnych, gdzie z jednej strony wyst puj ogromne ilo ci kupuj cych przedsi biorstw handlowych, z drugiej producenci dóbr konsumpcyjnych z wielu sektorów, z czego cz dotyczy towarów ywno ciowych. Przemys spo ywczy jest do skoncentrowany; wyst puje tu kilka wielkich firm mi dzynarodowych, firmy krajowe oraz prowadz ce obs ug lokaln. Elektroniczna platforma logistyczna jest specyficzn odmian standardowej platformy handlowej cz cej w jednym rodowisku cechy platformy transakcyjnej i procesów logistycznych. Platformy logistyczne daj firmom mo liwo ci nieograniczonej wymiany danych oraz wykorzystania innowacyjnych rozwi za, które usprawniaj procesy logistyczne. Bez konieczno ci ingerencji w system informatyczny firmy, dzi ki jednemu uniwersalnemu interfejsowi, platformy logistyczne umo liwiaj wymian informacji pomi dzy systemami komputerowymi podmiotów wspó pracuj cych w ramach logistycznego a cucha dostaw.. Gie dy wirtualne - model sprzeda y w segmencie B2B Firmy zarz dzaj ce platformami transakcyjnymi oferuj wiadczenie us ug w zakresie tworzenia gie d bran owych. Mo liwe jest równie pod czenie indywidualnych gie d elektronicznych do wspólnej platformy [7]. Gie da- to rynek formalny, na którym w okre lonym miejscu i czasie dochodzi do przeciwstawienia si poda y i popytu oraz do kupna- sprzeda y towarów masowych

4 100 Wac aw Szymanowski wysoko ujednoliconych pod wzgl dem jako ci, a tak e og aszania kszta tuj cych si cen. Gie dy mo emy podzieli na: bran owe o charakterze prywatnym, niezale ne, których uczestnikami s instytucje b d ce ich organizatorami oraz ogólnodost pne, a w tym aukcje. Wirtualne gie dy s odpowiednikiem tradycyjnych gie d. Oparte s one na sojuszach pomi dzy renomowanymi przedsi biorstwami ze starej gospodarki z firmami reprezentuj cymi bran teleinformatyczn. W ród korzy ci wynikaj cych z obecno ci na rynku gie d internetowych, wymieni nale y obni enie kosztów transakcji. Du e znaczenie ma tak e tworzenie nowego kana u dystrybucji produktów i us ug, nowe ród a przychodów oraz szybki i atwy dost p do informacji o ofercie konkurencji.(por. tablica 1) Gie dy internetowe na naszym rynku obejmuj wszystkie aspekty dzia alno ci gospodarczej. Najwi ksze obroty i du warto produktów cechuj platformy dzia aj ce w bran ach: metalowej, surowców oraz spo ywczej. Gie dy te oferuj surowce i produkty o warto ci kilkuset milionów z otych, a miesi czne obroty na tych platformach oscyluj w granicach takich warto ci. W przypadku niektórych e-gie d ci ko okre li warto oferowanych produktów, a o sile danej platformy wi cej mówi np. liczba zarejestrowanych podmiotów, czy produktów obecnych na platformie. W ród gie d internetowych najszybciej mocn pozycj zdobywaj te przedsi wzi cia, które silnie zwi zane s z firmami starej gospodarki lub funkcjonuj równolegle z dzia alno ci prowadzon tradycyjnymi metodami. Korzy ci z dzia alno ci na rynkach B2B przestawiono w tablicy 1. Korzy ci z dzia ania na rynkach gie d B2B Kupuj cy Dostawcy Organizatorzy rynku dost p do nowych kana ów dystrybucyjnych i marketingowych, zmniejszenie kosztów operacyjnych. Zmniejszenie kosztów przed transakcyjnych zakupu on line, u atwiony dost p do informacji i dostawców, wi ksza efektywno procesu zakupów. Tablica 1 nowe ród a przychodów (ró norodne strategie e-biznesowe), umocnienie wizerunku w danym sektorze i zaznaczenie w asnej obecno ci na rynkach internetowych, wi ksza dynamika wzrostu przychodów, dzi ki korzy ciom skali, mo liwo ci agregacji i ró norodno ci ofert. ród o: Na podstawie [1] Szczególny rodzaj elektronicznych gie d B2B stanowi elektroniczne gie dy transportowe. Wi ze sob firmy spedycyjne i transportowe. Do takich gie d nale : Teleroute -wiod ca gie da typu on-line oraz gie dy: Tomicom, Logintrans, i Benelog [9]. Przysz o b dzie nale a a do gie d wiadcz cych zaawansowane us ugi w oparciu o system GMS, bezprzewodowe przesy anie danych w standardzie oraz korzystanie z systemu nawigacji satelitarnej ZAUFANIE I RYZYKO W PROCESIE TRANSAKCJI W ELEKTRONICZNEJ PLATFORMIE HANDLOWEJ Zmienno warunków otoczenia i wzrost niepewno ci powoduj konieczno zwi kszenia zaufania do transakcji zawieranych za pomoc handlu elektronicznego.

5 System dystrybucji internetowej, jako nowe wyzwanie dla 101 Dotyczy to zw aszcza ywno ci, w przypadku której: okre lone wymogi jako ciowe nie zawsze s spe nione; zmienno poda y i popytu wp ywa na organizacj produkcji, co stwarza konieczno szukania nowych klientów i dostawców spoza aktualnej sieci dostaw; fragmentaryczno rynku oraz z o ono w a ciwo ci powoduj asymetri informacji pomi dzy sprzedaj cym a kupuj cym. Zasady i etapy procesu transakcji w handlu elektronicznym Zasady procesu transakcyjnego s nast puj ce: sytuacja stwarza mo liwo sukcesu, ale równie ryzyka i sytuacji niepewno ci dla firmy w zakresie wyników oraz uruchamia mechanizm kontroli w trakcie transakcji; decydenci indywidualnie okre laj i oszacowuj wielko wygranej, jej niepewno, ryzyko oszacowania w a ciwego wyniku transakcji, zw aszcza w sektorze B2B; otoczenie transakcji i jego wp yw na mechanizmy samoregulacji i kontroli stanowi o wyniku transakcji. Narz dzia e-commerce wspomagaj projektowanie procesu transakcji i kontroli. Potrzeba zaufania dotyczy tak samo pierwszej, jak i kolejnych transakcji. Zmieniaj ce si szybko wymogi dotycz ce informacji i komunikacji w zakresie zaufania i kontroli w powtarzanych transakcjach s powi zane z dynamicznie zmieniaj c si sytuacj w zakresie potencjalnego ryzyka i wyników. Powtarzaj ce si transakcje powoduj tworzenie si zasad wspó pracy pomi dzy uczestnikami handlu. Mo na wyró ni 4 etapy transakcji: informacyjny, negocjacji, decyzji, posprzeda owy. Faza I informacyjna polega na zebraniu danych o reputacji sprzedaj cego, o warunkach transakcji, o procesie produkcyjnym, o gwarancji produktu, (serwisowaniu) jego dostawy, znaki jako ci, zastosowania, rekomendacje dotycz ce firmy i jej Agenta, sposoby p atno ci, wymagania techniczne dotycz ce infrastruktury; Faza II-negocjacji oparta powinna by na wspólnocie kulturowej (wspólnych zasad negocjowania), kontaktów osobistych negocjuj cych; Faza III decyzyjna zwi zana jest z procesem realizacji dostawy fizycznego produktu ywno ciowego, a wi c sprawno ci procesów logistycznych; Faza IV posprzeda owa dotyczy rozwi zania wszystkich problemów, które wyst pi y w dostawie produktu, a nie by y zgodne z warunkami umowy. Aby zoperacjonizowa efektywno procesu transakcji w handlu elektronicznym nale y podnie poziom zaufania i bezpiecze stwa transakcji przez wykorzystanie technologii informacyjnych transakcji w sektorze B2B agrobiznesu. Czynniki determinuj ce proces percepcji przez sprzedaj cych i zakupuj cych i ich zachowania decyzyjne obejmuj : mo liwo wygranej i ryzyko pora ki przez firmy, ich strategie. Pilno potrzeb sprzedawcy czy nabywcy w zakupie produktu, jak równie osobiste zwyci stwa, ryzyko, poziom wiedzy o transakcji stanowi dodatkowe czynniki wp ywaj ce na transakcj. Inne czynniki wp ywaj ce na transakcj nale do otoczenia i s to: struktura sektora, jej si a, regulacje prawne, normy szczególne dla sektora, nieformalne regu y gry, aktualne relacje pomi dzy popytem a poda. Podczas aktualnej transakcji jej fazy, intensywno wymiany informacji i jej interakcyjno, maj istotne znaczenie S to istotne warunki generowania zaufania, to istotny warunek generowania ró nych scenariuszy w sieci dostaw ywno ci, pozwalaj ce na wyznaczenie okre lonego poziomu zaufania lub elementów systemu kontroli. Czynniki determinuj ce decyzje w poszczególnych fazach zawierania transakcji przedstawiono na rys.1.

6 102 Wac aw Szymanowski Rys.1. Czynniki determinuj ce o procesie zakupu przez Internet ród o: Opracowanie w asne na podstawie: [3] Proces transakcji na gie dach elektronicznych polega na wykorzystaniu stron www, a w szczególno ci na: przeszukiwaniu asortymentu (przy u yciu klucza, np. rodzaju produktu, itp.); odnalezieniu i wyborze produktu; sprawdzenie dost pno ci produktu, wykorzystanie strony www; negocjacjach poprzez stron www; sk adaniu zamówienia za pomoc strony www; wst pnej weryfikacji zamówienia pokazanie listy zamówionych towarów, podanie ostatecznej ceny wraz z kosztami dostawy, poprzez stron www; z o enia zamówienia, poprzez stron www; wyborze formy zap aty, tak e za pomoc strony www. Przyk adami internetowych rynków bran owych to Fresh-market.pl (e-bronisze.pl) w obszarze obrotu podstawowymi surowcami rolniczymi i produktami spo ywczymi. Natomiast przyk adem gie dy wirtualnej b dzie gie da Netbrokers.pl. 3. ALTERNATYWNE KANA Y DYSTRYBUCJI YWNO CI -W HANDLU DETALICZNYM W POLSCE 3.1. RODZAJE SKLEPÓW INTERNETOWYCH W segmencie B2C realizowane s dwa modele e-handlu: e-sklepy-sklepy internetowe oraz e-centra handlowe pasa e internetowe. Sklepy internetowe mo na podzieli ze wzgl du na szeroko i g boko sprzedawanej oferty na [4]: horyzontalne - sprzedaj ce szeroki i p ytki asortyment; wertykalne sprzedaj ce w ski, ale g boki, cz sto niszowy asortyment, przeznaczony dla wyspecjalizowanych grup odbiorców. Podejrzewa si, e w nied ugim czasie rol sklepów horyzontalnych przejm pasa e

7 System dystrybucji internetowej, jako nowe wyzwanie dla 103 handlowe, czyli miejsca gdzie zgrupowana jest oferta wielu sklepów internetowych 3.2. MODELE ELEKTRONICZNYCH KANA ÓW DYSTRYBUCJI Kana y dystrybucji uleg y zmianie z tradycyjnych na z o one, w których poszczególne dzia ania (m.in. przep yw informacji, negocjacje, promocja i generowanie popytu, zamawianie, p atno ci i fizyczna dystrybucja produktów) s podzielone na ró ne kana y i operuj ce w ich ramach podmioty gospodarcze. Wraz z pojawieniem si Internetu powsta y elektroniczne kana y dystrybucji. Wed ug B. Rosenbloom a (1999) elektroniczne kana y marketingowe to kana y, w których u ycie Internetu czyni produkty i us ugi osi galnymi po to, aby klienci z dost pem do komputerów lub innych technologii mogli kupowa i zawiera transakcje przez interaktywne media elektroniczne. Dost pno produktów nie oznacza fizycznego dost pu do dóbr przez Internet, tylko dokonanie zakupu. Zawieranie transakcji przez interaktywne media oznacza z o enie zamówienia on-line. W zamówieniach internetowych wykorzystuje si : witryn internetow, ing, w asny sklep internetowy, partnerskie sklepy internetowe, pasa e internetowe, rynki elektroniczne aukcje internetowe, serwisy og oszeniowe, wirtualne gie dy. Zarówno w tradycyjnych jak i elektronicznych kana ach drogi przep ywu poszczególnych strumieni s zró nicowane i realizowane przez ró ne wyspecjalizowane podmioty gospodarcze. W elektronicznych kana ach dystrybucji przep ywy realizowane s w 2 wymiarach: elektronicznym obejmuj cym zarówno ogniwa wirtualne, jak i ich powi zania, fizycznym, obejmuj cym tradycyjne systemy dystrybucji. Zale y to od rodzajów sprzedawanych produktów, uczestników kana u i ich mo liwo ci technologicznych oraz posiadanych zasobów. W przypadku produktów cyfrowych mog si odbywa przez Internet. W przypadku produktów materialnych dostawa zawsze odbywa si fizycznie i stanowi najwa niejszy etap realizacji zamówie klientów. Dzia ania takie wymagaj wi kszych nak adów pracy i generuj wysokie koszty logistyczne, dlatego te sprzeda towarów i us ug, które mo na przenie do cyberprzestrzeni, ro nie w wi kszym tempie ni produktów materialnych. Równie p atno za towary mo e by realizowana zarówno elektronicznie jak i tradycyjnie. Najcz ciej polscy konsumenci p ac jednak tradycyjnie np. przekazem pocztowym lub kurierowi przy odbiorze towarów. Struktura elektronicznych kana ów dystrybucji podlega modyfikacjom. Polegaj one nie tyle na skracaniu tych kana ów i eliminowaniu ogniw po rednich mi dzy producentem a konsumentem, lecz na w czaniu nowych po redników np. wirtualnych detalistów, portali, pasa y handlowych, wyszukiwarek (proces reintermediacji). Elektroniczne kana y sk adaj si cz sto z wielu szczebli po rednich. Wynika to z faktu, e cz sklepów internetowych kupuje produkty ze wzgl du na ni sze koszty u dystrybutorów, a nie bezpo rednio u producentów. Nie sprawdzi y si wi c przewidywania dotycz ce masowego zaanga owania producentów w proces bezpo redniej dystrybucji do klienta za po rednictwem mediów elektronicznych. Przeprowadzone badania przez Strykowskiego i Cellarego pozwoli y stwierdzi, e post powanie producenta jest uzale nione od progu

8 104 Wac aw Szymanowski rentowno ci dostaw bezpo rednich, jego poziom ma wp yw na poziom udzia u producenta w kosztach obs ugi hurtowni rzeczywistej,a przez to na zysk producenta. W systemie logistyki dystrybucji w handlu elektronicznym B2C mo na wyró ni ró ne modele fizycznej dystrybucji do sklepu internetowego. Tworz c modele fizycznej dystrybucji bierze si pod uwag dwa czynniki 2 : kana dystrybucji (sklep, oraz centrum dystrybucji); sposób dostawy towaru (w obecno ci klienta, oraz pod nieobecno klienta). I. Model dostawy z fizycznego sklepu klient oczekuje dostawy Wyró nia si nast puj ce cechy modelu: najni szy poziom inwestycji wst pnej, najwy sze koszty operacyjne ze wzgl du na sposób organizacji modelu dystrybucji oraz fakt, e dostawa w okre lonym oknie czasowym wymaga kosztownej optymalizacji obs ugi transportowej, ograniczone mo liwo ci generowania dodatkowej warto ci dla klienta; ograniczona mo liwo wprowadzenia us ug dodatkowych, w tym równie programów lojalno ciowych, tylko do tego co mo na zawrze na stronie internetowej. Model dostawy z fizycznego sklepu oraz z centrum dystrybucji. Jest to sposób na szybkie wej cie na rynek, ale teoretycznie trudno dzia a w ten sposób zyskiem. Wybór tego modelu pozwoli brytyjskiemu detali cie Tesco zosta najwi kszym detalist on-line na wiecie. Dzi ki temu dotar on do prawie ka dego gospodarstwa przy relatywnie niskim koszcie. Inwestycja wst pna wynios a ok. 56 mln USD. II. Model dostawy z dedykowanego centrum dystrybucji klient oczekuje dostawy Wyró nia si nast puj ce cechy modelu: wysokie koszty wst pne, niskie koszty kompletowania zamówienia, jest korzystniejszy ze wzgl du na koszty operacyjne, rozmiar inwestycji wst pnej oraz wydajno kompletowania zamówie zale od stopnia zautomatyzowania centrum dystrybucji, op acalno przedsi wzi cia wyst puje przy wysokiej liczbie klientów, wyst puj silne wahania liczby zamówie w skali dnia, tygodnia i roku w zwi zku z tym trudno uzyska tu równe wykorzystanie mocy przerobowej, konieczno utrzymywania du ych mocy przerobowych, gdy centrum dystrybucji musi by w stanie obs u y klientów w okresach szczytu, ograniczona mo liwo dodania innych us ug i oferowania innych typów produktów. Najbardziej znanym przyk adem tego modelu by Webvan. Ze wzrostem wolumenu sprzeda y firma chcia a przej na system zakupów bezpo rednio od producentów i importerów dóbr oraz bazowa na dostawach od lokalnych producentów. Po wype nieniu zamówienia na stronie najbli sze klientowi centrum dystrybucji rozpoczyna o kompletowanie zamówienia. Dzi ki rozwi zaniom organizacyjnym zaplecza 2 K. Rutkowski: Logistyka dystrybucji. Specyfika. Tendencje rozwojowe. Dobre praktyki, SGH,2005,str.232

9 System dystrybucji internetowej, jako nowe wyzwanie dla 105 informatycznego realizacja zamówienia by a maksymalnie zautomatyzowana. 4. OCENA POLSKICH SKLEPÓW INTERNETOWYCH Rozwój handlu elektronicznego zwi zany jest z wieloma zaletami, jakie posiada te stosunkowo nowe medium komunikacji. Handel elektroniczny posiada zalety zarówno dla firm, jak i dla klientów (por tablica 2.). Tablica.2 Zalety i wady sklepów internetowych Zalety dla klientów Zalety dla firm oszcz dno czasu zakupu; szybkie i szerokie. rozpowszechnianie informacji o produktach i ich cenach; znaczna wygoda, atwy i szybki szybka aktualizacja oferty handlowej i bie ca dost p do informacji informacja o produktach i ich cenach porównywanie konkurencyjnych ofert ni sze ceny, porównywalna skrócenie czasu realizacji zamówie ; jako dost p do oferty sklepów na atwiejsze pozyskanie informacji o preferencjach, ca ym wiecie; mo liwo przegl dania ofert i wprowadzenie nowych sposobów reklamy, obs uga klienta 24 godziny na dob 365 promocji,(reklama internetowa),programy lojalno ciowe; dni w roku szersza oferta -wyszukanie towarów wg dowolnego kryterium np. cena, rodzaj, kolor. oszcz dno kosztów funkcjonowania i wyposa enia biur, zmniejszenie zatrudnienia; skrócenie kana ów dystrybucji, rezygnacja cz ciowa lub ca kowita z magazynowania; uproszczenie infrastruktury technicznej i usprawnienie systemów logistycznych. ród o: Opracowanie np.[7]. 5. PODSUMOWANIE 1. Przedstawione w powy szym rozdziale formy dystrybucji ywno ci oparte na technologiach informacyjnych pozwalaj na wyodr bnienie powi za bezpo rednich pomi dzy podmiotami sprzedaj cymi a kupuj cymi oraz powi za po rednich poprzez budow centrum e-biznesu spe niaj cych okre lone cechy. 2. Mo emy wyodr bni szereg wariantów modelu centrum e-biznesu ze wzgl du na zakres pe nionych funkcji: e-centra 1-rodzaju, których przedmiotem dzia ania jest wymiana informacji za pomoc baz i hurtowni danych, e-centra 2-rodzaju, które obejmuj tak e procesy transakcji kupna-sprzeda y; e-centra 3-rodzaju, w czaj cych ponadto rozliczenia finansowe; oraz e-centra 4-rodzaju obejmuj ce us ugi logistyczne.

10 106 Wac aw Szymanowski 3. Przedstawione cechy 4 modeli obs ugi logistycznej ywno ci pozwalaj, stwierdzi e ze wzgl du na konieczno poniesienia nak adów inwestycyjnych, kosztów transportu, mo liwo dodatkowych us ug, poziom obs ugi klienta w pierwszej kolejno ci powinien by rozwijany wariant oparty na sprzeda y bezpo redniej ze sklepu, a w drugiej kolejno ci Centra dedykowane. Przy czym sprzeda ze sklepów powinna dotyczy ywno ci wie ej, za z centrów dedykowanych ywno ci przetworzonej. 4. Wzrastaj ce wykorzystanie Internetu do dzia alno ci biznesowej powoduje znaczny wzrost zainteresowania e-handlem ywno ci, zw aszcza w ród m odych ludzi pracuj cych, mieszkaj cych na obrze ach miast, daleko od centrów handlowych, dla których brak kontaktu z towarem i sprzedaj cym nie stanowi barier zakupu. 5. Przeprowadzone badania dotycz ce sklepów internetowych wskazuj na konieczno podniesienia standardów obs ugi klienta Artyku jest efektem prac realizowanych w ramach grantu rozwojowego R /2009 nt. Model systemu logistycznego Polski, jako droga do komodalno ci transportu w Unii Europejskiej. Realizacja projektu zosta a dofinansowana przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju Bibliografia 1. Bajdak A. Internet w marketingu. PWE. Warszawa Elektroniczna gospodarka w Polsce. Raport 2009, Red.M.Kraska,Biblioteka Logistyka, Pozna M. Fritz: Trust and Risk in Business Networks. Towards a Due Diligence for Electronic Commerce, w: M. Fritz, G. Scheffer: Trust and in Business Networks, University of Bonn, 2006, ILR-Press. 4. Gregor B.; Stawiszy ski M. E-commerce Bydgoszcz ód, Wyd. Branda, Logistyka Dystrybucji. Specyfika. Tendencje Rozwojowe. Dobre Praktyki, (redaktor), Rutkowski K., Szko a G ówna Handlowa, Warszawa Lysons K., Gillingham M., Purchasing & Supply Chain Management, Prentice Hall, Szymanowski W., Zarz dzanie a cuchami dostaw ywno ci w Polsce. Kierunki zmian, Difin Szymanowski W., Information Technology in Application of Transparency Strategies for Food and Supply Management in Poland, Archives of Transport, no.3/4,vol.21., 2009,s Wieczerzy ski A.: Gie dy. elektroniczne, w: Instrumenty zarz dzania a cuchami dostaw M. Ciesielski (red), PWE, Warszawa 2009,str Van der Vorst J., Van Dongen S., Nouguier S., Hilhorst R., E-business Initiatives in Food Supply Chains, 11. Definition & Typology of Electronic Business Models, International Jounal of Logistics: Research &Applications, tom 5, nr 2, E COMMERCE AS A NEW CHALLENGE FOR DISTRIBUTION IN POLAND Summary: E commerce creates a new challenge for distribution in Poland. In the first part of the paper alternative channels of distribution for B2B are presented. In second part alternative channels of distribution for B2C are presented as well. to determine their strength and weaknesses. Keywords: Distribution system, e-commerce, food Recenzent: Tomasz Nowakowski