Perspektywy i bariery rozwoju przedsiębiorczości w powiecie świdnickim

Transkrypt

1 PROJEKT SYSTEMOWY KAPITAŁ INTELEKTUALNY LUBELSZCZYZNY Perspektywy i bariery rozwoju przedsiębiorczości w powiecie świdnickim Ekspertyza naukowa dr Maciej Piotrowski Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie mpiotrowski@wsiz.rzeszow.pl Magdalena Marciniak-Piotrowska magda-marciniak@wp.pl Paweł Pikor ppikor@gmail.com Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Spis treści Wstęp... 3 Przedmiot, kontekst badania i cele badawcze... 3 Opis sposobu zbierania danych, wykorzystanych technik i narzędzi badawczych... 3 Atrakcyjność inwestycyjna powiatu świdnickiego... 4 Rola powiatu w tworzeniu warunków do rozwoju gospodarczego na poziomie lokalnym... 7 Potencjał gospodarczy i znaczenie powiatu świdnickiego w gospodarce województwa... 9 Struktura podmiotów gospodarczych w powiecie świdnickim Turystyka Bariery rozwoju przedsiębiorczości Analiza SWOT Analiza dobrych praktyk Podsumowanie badań Rekomendacje Lista dokumentów będących przedmiotem badania

3 Wstęp Niniejsza ekspertyza została sporządzona na zlecenie Województwa Lubelskiego w ramach realizowanego przez nie projektu systemowego: Kapitał Intelektualny Lubelszczyzny " finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.2 Transfer wiedzy, Poddziałanie Regionalne Strategie Innowacji". Ekspertyza powstała w oparciu o informacje dostępne na dzień r. Przedmiot, kontekst badania i cele badawcze Przedmiot i kontekst badania Celem projektu systemowego Kapitał Intelektualny Lubelszczyzny jest dokonanie próby pomiaru kapitału intelektualnego województwa lubelskiego, a przez to zapewnienie podstaw do podejmowania kluczowych decyzji dotyczących przyszłości regionu i jego mieszkańców. Działania realizowane w projekcie mają na celu, przy zastosowaniu pomiaru kapitału ludzkiego, strukturalnego i relacji, zaobserwowanie kluczowych obszarów dynamiki zmian społeczno-gospodarczych oraz uruchomienie procesów społecznej partycypacji w zakresie polityki innowacyjnej na obszarze województwa. Wpłyną one również na ostateczny kształt lokalnych strategii innowacji, skierowanych na podniesienie konkurencyjności obszarów docelowych, a także będą pomocne w pracach nad rozwojem Regionalnego Systemu Innowacji. Cele badawcze Celem badań naukowych jest analiza sytuacji społeczno-gospodarczej w powiecie świdnickim w kontekście występujących perspektyw i barier rozwoju przedsiębiorczości. Uwzględniają one perspektywy rozwoju w odniesieniu do funkcjonujących gałęzi gospodarki na danym terenie (z uwzględnieniem turystyki) oraz możliwości zainicjowania i rozwoju nowych gałęzi gospodarki i technologii (zwłaszcza tych najbardziej innowacyjnych). Opis sposobu zbierania danych, wykorzystanych technik i narzędzi badawczych Celem uzyskania możliwie pełnego obrazu sytuacji w zakresie istniejących perspektyw i barier rozwoju przedsiębiorczości w powiecie świdnickim w badaniu przeprowadzono analizę desk research i web research danych zastanych. Analiza desk research to badanie bazujące na materiałach ogólnodostępnych, dokumentach, raportach, literaturze przedmiotu. Jest to kluczowy element badań, gdyż tworzy dla badacza podstawy wiedzy na temat badanego obszaru, pozwala weryfikować rzeczywiste działania w kontekście ich założeń oraz, jak w przypadku web research, daje obraz aktualnych efektów lub pozostałości zrealizowanych działań. Wiedza zgromadzona w trakcie tej analizy została wykorzystana przy formułowaniu rekomendacji, wniosków, oraz do realizacji podstawowych celów badania przy odpowiedzi na pytania badawcze. Analiza danych wtórnych obejmowała m.in.: dane ze statystyki publicznej dotyczące powiatu i województwa oraz dla celów porównawczych kraju, pozwalające pośrednio scharakteryzować sytuację społeczno gospodarczą powiatu świdnickiego. Przede wszystkim korzystano z: o danych GUS, w tym Banku Danych Lokalnych, o danych Państwowej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych. 3

4 inne dokumenty, takie jak raporty z badań dotyczące podobnej problematyki, dokumenty strategiczne i literaturę przedmiotu. 1 Atrakcyjność inwestycyjna powiatu świdnickiego Atrakcyjność inwestycyjna rozumiana jest jako zdolność skłonienia do inwestycji, poprzez oferowanie kombinacji korzyści lokalizacji możliwych do osiągnięcia w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Wynikają one ze specyficznych cech obszaru, w którym rozwijana jest działalność gospodarcza. Korzyści te określane są mianem czynników lokalizacji. O atrakcyjności inwestycyjnej danego obszaru decyduje zatem zestaw czynników lokalizacji. Obszary oferujące optymalną kombinację czynników lokalizacji są atrakcyjne inwestycyjnie, gdyż pozwalają na zmniejszenie ryzyka niepowodzenia inwestycji i osiągnięcie wyższej stopy zwrotu kapitału poprzez redukcję nakładów inwestycyjnych, bieżących kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa, a także na zwiększenie przychodów. 2 Jednocześnie inwestycje są jednym z podstawowych czynników wzrostu gospodarczego. Zwiększają one zasoby kapitałowe przedsiębiorstw, przyczyniając się do wzrostu produktywności pracy, a ponadto za ich pomocą wdrażane są nowe technologie produkcji, zwiększające innowacyjność i konkurencyjność gospodarki. Dlatego promowanie inwestycji, zarówno polegających na rozbudowie istniejącej infrastruktury, jak i tworzeniu nowej stanowi jeden z podstawowych celów polityki gospodarczej. Lubelszczyzna, podobnie jak inne województwa Polski wschodniej, należy do regionów o bardzo niskim poziomie nakładów inwestycyjnych przedsiębiorstw. 3 1 Wykaz uwzględnionych w analizie pozycji zamieszczono w bibliografii. 2 M.Nowicki i inni: Atrakcyjności inwestycyjnej województw i podregionów Polski 2012, IBnGR. 3 K.Kieroń, K.Pogorzelski: Kierunki rozwoju przedsiębiorstw w województwie lubelskim, IBS

5 Rysunek 1. Atrakcyjność inwestycyjna podregionów dla działalności przemysłowej w 2012 r. Źródło: M.Nowicki i inni: Atrakcyjności inwestycyjnej województw i podregionów Polski 2012, IBnGR 5

6 Rysunek 2. Atrakcyjność inwestycyjna podregionów dla działalności usługowej w 2012 r. Źródło: M.Nowicki i inni: Atrakcyjności inwestycyjnej województw i podregionów Polski 2012, IBnGR Z powyżej zamieszczonych rysunków wynika, że podregion lubelski na którym położony jest powiat świdnicki należy w skali kraju do terenów o przeciętnej atrakcyjności inwestycyjnej dla działalności przemysłowej i wysokiej atrakcyjności dla działalności usługowej. Rozwój ekonomiczny i wzrost zatrudnienia stanowią centrum zainteresowania większości miast. Stąd też szereg instytucji i organizacji jak np. EUROCIES bada zagadnienia związane z funkcjonowaniem i rozwojem obszarów miejskich. Mają one na celu identyfikację kluczowych czynników rozwoju, a tym samym zrozumienie procesów dynamizujących wzrost, co powinno ułatwić prowadzenie polityki zrównoważonego rozwoju i opracowaniu stosownej strategii dla miast. Powszechnie uznaje się cztery podstawowe czynniki wzrostu: warunki rozwoju: jakość siły roboczej, kapitał, wiedza i jej dostępność; zapotrzebowanie: skala i jakość rynku regionalnego; przemysł dostawczy: dostawcy konkurencyjni w skali globalnej, specjalistyczne usługi; 6

7 strategia biznesu: rywalizacja pomiędzy lokalnymi firmami lecz również wola kooperacji w dziedzinie badań, sprzedaży i marketingu. 4 W przypadku powiatu świdnickiego działania prowadzone w ramach polityki rozwoju regionalnego skupiają się na poniższych priorytetach: celem nadrzędnym jest osiągnięcie przez powiat świdnicki trwałego i zrównoważonego rozwoju poprzez wykorzystanie jego wewnętrznych potencjałów rozwojowych. W przyjętej uchwałą Rady Powiatu w Świdniku nr VII/50/07 z 24 kwietnia 2007 r. Strategii Rozwoju Powiatu Świdnickiego na lata , cztery z pięciu celów pośrednich (priorytetów) polityki rozwoju regionalnego odnoszą się bezpośrednio lub pośrednio do przedsiębiorców i obejmują: Podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej i spójności terytorialnej powiatu poprzez modernizację i rozwój infrastruktury Inicjowanie i wspieranie procesów restrukturyzacyjnych oraz wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw z terenu powiatu pod kątem ich zdolności do tworzenia nowych miejsc pracy Budowę społeczeństwa opartego na wiedzy poprzez wspieranie rozwoju zasobów ludzkich Rozwój współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej oraz poprawę skuteczności działań promocyjnych. 5 Rola powiatu w tworzeniu warunków do rozwoju gospodarczego na poziomie lokalnym Nie podlega kwestionowaniu znaczenie organów samorządowych w kształtowaniu zjawisk i procesów zachodzących w gospodarce, w tym w handlu, produkcji i usługach. Na przebieg procesów rozwojowych wpływają uwarunkowania regionalne, popyt, współpraca i sieciowanie przedsiębiorstw oraz działania samorządów i administracji rządowej. Jednym z warunków harmonijnego rozwoju gospodarczego jest aktywna polityka samorządu terytorialnego, której działania nakierowane są na rozwój przedsiębiorczości, a także likwidowanie dotychczasowych barier w tym zakresie. O rozwoju gospodarczym świadczą m.in. takie zjawiska jak:: wzrost produktu krajowego brutto; wyższy niż stopa inflacji wzrost dochodów ludności; wzrost wskaźnika zatrudnienia; wzrost wskaźnika aktywności gospodarczej; Innymi miarami rozwoju może być np.: przyrost ludności; wzrost poziomu wykształcenia mieszkańców; spadek bezrobocia; poprawa zaspokojenia określonych potrzeb albo wzrost standardów. 4 Analiza Porównawcza Czynników Dynamizujących Rozwój na Przykładzie Miast Europejskich, Dr inż. Bogdan Sedler, Fundacja Naukowo-Techniczna Gdańsk, Rzeszów, wrzesień 1999r. 5 Strategia Rozwoju Powiatu Świdnickiego na lata , Świdnik

8 Lokalna gospodarka musi być analizowana, rozumiana i wspierana w sposób uwzględniający specyficzne miejscowe warunki. Rozwój (jeśli tylko jest osiągany) jest niewątpliwie najlepszym sposobem rozwiązania większości problemów, przed jakimi staje władza lokalna. Rozwój gospodarczy na szczeblu lokalnym oznacza przyrost środków i możliwości, które pozwalają lokalnej władzy i mieszkańcom lepiej zaspokajać większą liczbę potrzeb na wyższym poziomie. Rozwój nie jest wolny od zagrożeń. Może spowodować wzrost zanieczyszczeń albo zmienić sposób życia, który dotychczas był ceniony przez mieszkańców. Może też wpłynąć ujemnie na dotychczasowe dziedziny gospodarowania. Warunki, których spełnienie jest konieczne, aby nastąpił rozwój, są następujące: wolny dostęp do rynku i konkurencja; dominacja sektora prywatnego; otwartość na świat zewnętrzny; prorozwojowy, elastyczny rynek pracy; niskie obciążenia zysku i płac; stabilność polityczna i makroekonomiczna 6 Zagadnienia związane ze wzrostem i rozwojem gospodarczym, zaspokajaniem potrzeb i inwestycjami są nieodłącznie związane z pojęciem przedsiębiorczości, szczególnie w wymiarze bezpośrednio związanym z tworzeniem przedsiębiorstw, zarządzaniem nimi i ich rozwojem. Pojęcie przedsiębiorczości nie zostało jednoznacznie zdefiniowane w literaturze przedmiotu. Wielowymiarowość przedsiębiorczości jako zjawiska społeczno-ekonomicznego wymaga analizy w różnych aspektach. W najbardziej rozpowszechnionym ujęciu przedsiębiorczość wiązana jest z określeniami przedsiębiorstwo i przedsiębiorca. W tradycyjnym ujęciu przedsiębiorczość jest postrzegana przede wszystkim z perspektywy zakładania nowych firm. Definiuje się ją jako proces obejmujący etapy od założenia firmy do zarządzania nią, od koncepcji do tworzenia wartości. Współcześnie przedsiębiorczość określa się na podstawie takich cech, jak: wyjątkowość idei, podejmowanie ryzyka, innowacje, tworzenie wartości. 7 Przedsiębiorczość to przede wszystkim stan umysłu, proces tworzenia i rozwijania aktywności gospodarczej poprzez podejmowanie ryzyka, bycie kreatywnym, innowacyjnym i zarządzanie w ramach nowej lub istniejącej organizacji. Cechy charakterystyczne dla postawy przedsiębiorczej obejmują: gotowość do podejmowania ryzyka, upodobanie do niezależności i samorealizacji. Badania wykazują, że oprócz motywacji materialnej ludzie zostają przedsiębiorcami również ze względu na to, że ich własne przedsiębiorstwo jest dla nich źródłem spełnienia, daje poczucie wolności i stanowi osobiste wyzwanie 8. Z przedsiębiorczością związane jest całe prawie całe otoczenie działalności gospodarczej m.in. prawo gospodarcze, prawo bankowe, prawo podatkowe, wykorzystanie funduszy unijnych na rozwój przedsiębiorstw, prawo celne, prawo cywilne, prawo administracyjne, prawo pracy, system ubezpieczeń społecznych, prawo autorskie i wynalazcze, przepisy w zakresie ochrony środowiska itd. w tej części w jakiej sprzyjają lub hamują aktywność gospodarczą jednostek 9. Rozwój przedsiębiorczości ma fundamentalne znaczenie dla sukcesu gospodarczego regionu. Realizacja nowych przedsięwzięć, zarówno przez przedsiębiorstwa nowo powstałe, jak i te 6 Jak Władze Lokalne Mogą Wspierać Przedsiębiorczość, Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Polska Fundacja Promocji Małych I Średnich Przedsiębiorstw, Warszawa K. Leszczewska, Zasoby kapitału ludzkiego a rozwój przedsiębiorczości w Polsce. 8 Przedsiębiorczość w Polsce 2004, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa,

9 restrukturyzowane prowadzi do wzrostu produktywności i konkurencyjności na rynku, co zmusza również inne firmy do realizacji inicjatyw poprawiających ich efektywność lub reorientacji ich działalności. Poprawa konkurencyjności poszczególnych firm pozytywnie oddziałuje na całą gospodarkę lokalną. Jej skutki odczuwają również inni uczestnicy rynku. Rozwój przedsiębiorczości jest więc kluczowy dla osiągnięcia wysokiego tempa rozwoju gospodarczego w długim okresie, wzrostu międzynarodowej konkurencyjności całej gospodarki, a także osiągnięcia wysokiego poziomu zatrudnienia i niskiego poziomu bezrobocia 10. Potencjał gospodarczy i znaczenie powiatu świdnickiego w gospodarce województwa Powiat świdnicki położony jest w centralnej części województwa lubelskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie Lublina, stolicy województwa i jednocześnie największego miasta we wschodniej Polsce. Graniczy z następującymi powiatami: lubelskim grodzkim, lubelskim ziemskim, łęczyńskim, chełmskim i krasnostawskim. W skład powiatu wchodzi 5 jednostek administracyjnych szczebla podstawowego, w tym jedna gmina miejska (Świdnik), jedna miejsko-wiejską (Piaski) oraz trzy gminy wiejskie (Mełgiew, Rybczewice i Trawniki). Pod względem powierzchni powiat świdnicki jest najmniejszy w województwie lubelskim. Jego powierzchnia wynosi 468,3 km 2, podczas gdy średnia powierzchnia powiatu ziemskiego w województwie wynosi niewiele ponad 1214 km 2. Teren Powiatu Świdnickiego w znacznej części zaliczany jest do strefy aglomeracji lubelskiej. Relatywnie wysoka gęstość zaludnienia, wysoki poziom urbanizacji i położenie w obszarze metropolitalnym Lublina tworzy możliwości rozwoju bazy ekonomicznej, funkcji wyższego rzędu i wielofunkcyjności terenów wiejskich. Ponad połowę powierzchni powiatu świdnickiego stanowią grunty orne. Rolnictwo indywidualne jest ciągle ważnym działem gospodarki w powiecie. Użytki rolne zajmują bowiem 32,6 tys. ha, to jest 69,6% powierzchni ogólnej powiatu. 11 Znaczne powierzchnie zajmują także łąki i pastwiska. Wynika to z naturalnych warunków przyrodniczych tego regionu. Dzięki dobrym glebom występującym na tym terenie oraz wypracowanej specjalizacji sadowniczej w produkcji rolnej, istnieje w powiecie świdnickim znaczny potencjał rozwoju rolnictwa. Tabela 1. Liczba ludności w powiecie świdnickim Gminy Ogółem Miasto Wieś Powiat świdnicki M.Świdnik G.Mełgiew M-W.Piaski G.Rybczewice G.Trawniki Źródło: GUS, stan w dniu 31 marca 2011 r. - wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r. Dzięki położeniu powiatu blisko stolicy województwa następuje rozwój bogatej struktury dziedzin rynkowych, w tym małej i średniej przedsiębiorczości. Przez powiat świdnicki przebiegają ważne szlaki krajowe i międzynarodowe, tj. międzynarodowa trasa (E 372) Warszawa Kijów oraz trasa (E 373) Warszawa Kijów, a także liczne, ważne odcinki dróg 10 Przedsiębiorczość w Polsce 2004, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa,

10 wojewódzkich i powiatowych tworzące otwarcie komunikacyjne całego obszaru powiatu we wszystkich kierunkach. Odległość od najbliższych przejść granicznych (bliskość Ukrainy i Białorusi) wynosi ok. 70 km. Bardzo istotne dla całego powiatu i ośrodka powiatowego jest położenie przy linii kolejowej łączącej Lublin i Świdnik z Warszawą a przez Dęblin i Radom także z zachodnią częścią kraju. W kierunku wschodnim linia ta łączy Lubelski Zespół Miejski z Kijowem i Lwowem. Na terenie powiatu zlokalizowany jest Port Lotniczy Lublin. Właścicielami spółki akcyjnej Port Lotniczy Lublin są w 100% samorządy: Województwa Lubelskiego, miasta Lublina oraz miasta i powiatu Świdnik. Lotnisko posiada nowoczesny pas startowy wraz z infrastrukturą towarzyszącą, terminal do obsługi pasażerów, infrastrukturę drogową z parkingami i stację paliwa lotniczego. Strategiczny zakładem przemysłowym na terenie powiatu świdnickiego są PZL Świdnik, które są największym zakładem pracy. Działalność PZL-Świdnik koncentruje się na następujących segmentach: produkcja śmigłowców, usługi remontowe, produkcja części zamiennych do śmigłowców, produkcja szybowców, produkcja kooperacyjna, pozostałe usługi technologiczne lotnicze, odkuwki i normalia, usługi w zakresie prac badawczorozwojowych, usługi nieprzemysłowe. Oprócz PZL-Świdnik do najbardziej znaczących firm działających na terenie powiatu świdnickiego zalicza się: Elektrociepłownię GIGA; Zakład Przetwórstwa Mleka w Piaskach; Zakład Produkcji Dziewiarskiej TRAWENA ZIAJKOWSKI ANMAR S.A.; Fabrykę Traktorów w Kol. Jacków gmina Mełgiew SAME-DEUTZ. 12 Na terenie powiatu zarejestrowane są także spółki z udziałem kapitału zagranicznego, takie jak np. Daimler Chrysler Aerospace Świdnik (Niemcy), Carrefour supermarket (Francja), Same Deutz Fahr Polska Sp. z o.o. w Mełgwi (Włochy), Remondis Sp. z o.o. (Niemcy), Rossmann Supermarkety Drogeryjne Polska Sp. z o.o. (Niemcy) czy CBM5 Polska (Holandia). 13 Struktura podmiotów gospodarczych w powiecie świdnickim Podejmując próbę oceny perspektyw rozwoju przedsiębiorczości trzeba poddać analizie potencjał rozwojowy badanego obszaru. W związku z powyższym na wstępie dokonana została analiza ilościowa podmiotów funkcjonujących w powiecie, zarejestrowanych w systemie REGON. Rejestr REGON to narzędzie rejestrujące podmioty gospodarki narodowej prowadzone przez Ośrodek Elektroniczny Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. Rejestr REGON jest bieżąco aktualizowanym zbiorem informacji o podmiotach gospodarki narodowej prowadzonym w systemie informatycznym w postaci centralnej bazy danych oraz terenowych baz danych. Na koniec 2012 r. na obszarze powiatu świdnickiego zarejestrowanych było podmiotów gospodarczych. Analiza ilościowa podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON dowodzi, że na przestrzeni lat miał miejsce stały wzrost ich liczebności (za wyjątkiem 2011r. kiedy to liczna przedsiębiorstw nieznacznie spadła). W 2012 r. zarejestrowanych podmiotów było o 1,9 % więcej niż w roku poprzednim, przy czym w tym samym czasie w województwie lubelskim liczba wpisanych podmiotów do rejestru REGON zwiększyła się o 2,43 %, zaś w kraju o 2,73 %. Potwierdzają to także dane statystyczne 12 Strategia Rozwoju Powiatu Świdnickiego na lata , Świdnik P. Kolas, Analiza atrakcyjności inwestycyjnej i potencjału innowacyjnego powiatu świdnickiego,

11 zamieszczone w Tabela 3. Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON (w przeliczeniu na 10 tys. ludności). i Tabela 4. Podmioty nowo zarejestrowane (sektor prywatny).tabela 6. Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON (w przeliczeniu na 10 tys. ludności). Należy zatem uznać, że w badanym okresie miał miejsce trwały rozwój przedsiębiorczości. Tabela 2. Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON (ogółem). Jednostka terytorialna Polska Woj. lubelskie Powiat świdnicki Źródło: Bank Danych Lokalnych ( Tabela 3. Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON (w przeliczeniu na 10 tys. ludności). Etykiety wierszy Polska Woj. lubelskie Powiat świdnicki Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Tabela 4. Podmioty nowo zarejestrowane (sektor prywatny). Jednostka terytorialna Polska Woj. lubelskie Powiat świdnicki Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Za wskaźnik kondycji gospodarki można także uznać zestawienie podmiotów nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON i podmiotów wykreślonych z przedmiotowego rejestru. Na przestrzeni ostatnich ośmiu lat liczba podmiotów nowo zarejestrowanych w powiecie świdnickim i wyrejestrowanych różni się nieznacznie, jednakże zdecydowanie częściej liczba podmiotów nowo zarejestrowanych jest wyższa niż liczba podmiotów wyrejestrowanych. Daje to asumpt do twierdzenia, że dalszy rozwój gospodarczy powiatu nie jest zagrożony. Niepokój budziłaby sytuacja, w której przez kilka kolejnych lat z rzędu liczba podmiotów wyrejestrowanych przewyższałaby liczbę podmiotów nowo zarejestrowanych. Tabela 5. Jednostki wykreślone z rejestru REGON (w przeliczeniu na 10 tys. ludności). Jednostka terytorialna Polska Woj. lubelskie Powiat świdnicki Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Trzeba jednak zwrócić uwagę, że wskaźnik przedsiębiorczości w powiecie świdnickim (mierzony liczbą podmiotów gospodarczych przypadających na 10 tys. mieszkańców) jest 11

12 nieco niższy niż wynosi średnia w województwie lubelskim, ale jednocześnie jest aż o 29,17% niższy w stosunku do wskaźnika przedsiębiorczości dla kraju. Wskaźnik ten wskazuje na aktywność i zaangażowanie lokalnego środowiska w realizację procesu przedsiębiorczości. Na pewno pozytywnym aspektem jest fakt, że współczynnik przedsiębiorczości liczony dla powiatu świdnickiego wykazuje tendencję rosnącą. Nie zmienia to faktu, że dane te obrazują, iż w skali kraju statystycznie dosyć niska jest aktywność gospodarcza mieszkańców powiatu świdnickiego. Wynikiem tej sytuacji może być niska atrakcyjność inwestycyjna obszaru powiatu, o czym była mowa w jednym z powyższych rozdziałów. Tabela 6. Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON (w przeliczeniu na 10 tys. ludności). Etykiety wierszy Polska Woj. lubelskie Powiat świdnicki Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Z porównania liczby podmiotów gospodarczych w poszczególnych powiatach województwa lubelskiego, wynika że powiat świdnicki zajmuje stosunkowo wysokie miejsce pod względem ilości podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców, co dobrze obrazuje poniższy rysunek. 12

13 Rysunek 3. Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców. Powiat chełmski Powiat krasnostawski Powiat łęczyński Powiat zamojski Powiat bialski Powiat opolski Powiat kraśnicki Powiat hrubieszowski Powiat radzyński Powiat lubartowski Powiat parczewski Powiat rycki Powiat włodawski Powiat janowski Powiat biłgorajski Powiat lubelski Powiat łukowski Powiat świdnicki Powiat tomaszowski Powiat puławski Powiat m.chełm Powiat m.biała Podlaska Powiat m.zamość Powiat m.lublin Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( W powiecie świdnickim mikroprzedsiębiorstwa, tj. przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 pracowników i których roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 milionów euro, zdecydowanie dominują wśród wszystkich podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON, a zatem są one najliczniejszą grupą podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie powiatu. Przy czym tendencja ta jest charakterystyczna także dla pozostały powiatów województwa lubelskiego. Jednocześnie świadczy to o istotności tej grupy podmiotów dla rozwoju gospodarki jako całości. Można założyć, iż trwały rozwój 13

14 przedsiębiorczości w powiecie świdnickim w znacznej mierze zależy od skuteczności inicjatyw rynkowych podejmowanych przez mikroprzedsiębiorców. Tabela 7. Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON (0 9 zatrudnionych). Jednostka terytorialna Lubelskie Polska Powiat świdnicki Źródło: Bank Danych Lokalnych ( Rysunek 4. Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON wg klas wielkości (powiat świdnicki) Źródło: Bank Danych Lokalnych ( Uwaga: Ze względu na znaczne dysproporcje pomiędzy liczbą małych, średnich i dużych podmiotów użyto skali logarytmicznej o podstawie 10 dla osi pionowej. W powiecie świdnickim wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w podziale na sekcje największą liczebność wykazuje Sekcja G, tj. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, a także F, tj. Budownictwo. Rezultaty badań pozwalają na stwierdzenie, że wśród podmiotów gospodarczych dominują firmy usługowe. Na tle województwa widoczne jest także skoncentrowanie w powiecie podmiotów gospodarczych, które prowadzą działalność związaną z przetwórstwem przemysłowym, czyli Sekcja C oraz podmiotów prowadzących działalność w Sekcji M, tj. prowadzących działalność profesjonalną, naukową i techniczną, a także w Sekcji H, tj. Transport i gospodarka magazynowa. Tabela 8. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wg sekcji PKD (2012 rok). Sekcja PKD Polska Lubelskie Powiat świdnicki Sekcja A 2,57% 2,81% 1,44% Sekcja B 0,07% 0,13% 0,17% Sekcja C 9,35% 8,42% 10,74% Sekcja D 0,06% 0,09% 0,09% Sekcja E 0,25% 0,24% 0,26% Sekcja F 13,80% 13,97% 12,84% 14

15 Sekcja G 28,81% 32,35% 32,90% Sekcja H 7,84% 8,23% 6,86% Sekcja I 3,31% 2,73% 2,70% Sekcja J 2,71% 2,05% 2,72% Sekcja K 3,86% 3,87% 4,64% Sekcja L 1,15% 0,77% 0,76% Sekcja M 9,79% 8,32% 8,18% Sekcja N 2,82% 2,29% 2,18% Sekcja O 0,00% 0,00% 0,00% Sekcja P 2,23% 1,99% 2,79% Sekcja Q 6,20% 6,70% 5,37% Sekcja R 1,05% 0,92% 0,97% Sekcje S, T, U 4,12% 4,11% 4,40% Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( 14 Warto zwrócić także uwagę na procentowy udział nowo zarejestrowanych podmiotów według sekcji PKD, bowiem wyższy procent można interpretować, że dużo podmiotów z danego sektora jest tworzonych. Zatem należy poddać pod rozwagę czy władze powiatu nie powinny wspierać przedsiębiorczość w tychże obszarach, zwłaszcza w kontekście polityki inteligentnej specjalizacji regionu. W przypadku powiatu świdnickiego uwagę zwracają: Sekcja G, Sekcja F, Sekcja C, Sekcja H, Sekcja Q oraz Sekcja S i T. Jest to tym bardziej istotne, że Komisja Europejska oczekuje od władz krajowych i regionalnych w całej Europie przygotowania strategii badawczych i innowacyjnych na rzecz inteligentnej specjalizacji w celu umożliwienia wykorzystania unijnych funduszy strukturalnych w sposób bardziej efektywny i zwiększenia synergii między różnymi politykami unijnymi, krajowymi i regionalnymi, a także inwestycjami publicznymi i prywatnymi. Inteligentna specjalizacja oznacza identyfikowanie wyjątkowych cech i aktywów każdego kraju i regionu, podkreślanie przewagi konkurencyjnej każdego regionu oraz skupianie regionalnych partnerów i zasobów wokół wizji ich przyszłości ukierunkowanej na osiągnięcia. Oznacza także wzmacnianie regionalnych systemów innowacji, maksymalizowanie przepływów wiedzy oraz rozpowszechnianie korzyści wynikających z innowacji w obrębie całej gospodarki regionalnej. 15 Z drugiej strony znaczna liczba nowotworzonych podmiotów w danej sekcji może oznaczać większe nasycenie lokalnego rynku. Zatem nowe przedsiębiorstwa w danym sektorze będą musiały liczyć się z dużą konkurencją. 14 A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, B Górnictwo i wydobywanie, C Przetwórstwo przemysłowe, D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, F Budownictwo, G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, H Transport i gospodarka magazynowa, I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, J Informacja i komunikacja, K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa, L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca, O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, P Edukacja, Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna, R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, S Pozostała działalność usługowa, T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby, U Organizacje i zespoły eksterytorialne. 15 Polityka spójności na lata , KE. 15

16 Tabela 9. Podmioty nowo zarejestrowane wg sekcji PKD (sektor prywatny, łącznie dla lat ). Sekcja PKD Polska Woj. lubelskie Powiat świdnicki Sekcja A 1,24% 1,41% 0,56% Sekcja B 0,10% 0,10% 0,09% Sekcja C 8,02% 7,37% 10,04% Sekcja D 0,25% 0,27% 0,17% Sekcja E 0,30% 0,24% 0,30% Sekcja F 14,48% 15,44% 12,66% Sekcja G 27,27% 29,62% 31,62% Sekcja H 5,10% 5,46% 4,89% Sekcja I 4,25% 3,59% 4,20% Sekcja J 3,78% 3,03% 3,35% Sekcja K 3,90% 3,70% 4,33% Sekcja L 2,43% 1,48% 0,82% Sekcja M 9,09% 7,43% 8,02% Sekcja N 3,74% 3,36% 2,96% Sekcja O 0,03% 0,05% 0,09% Sekcja P 3,71% 3,77% 3,47% Sekcja Q 4,56% 5,12% 4,59% Sekcja R 1,55% 1,61% 1,20% Sekcja U 0,00% 0,00% 0,00% Sekcje S i T 6,22% 6,95% 6,65% Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Żadna z firm z terenu powiatu świdnickiego nie znalazła się na liście 500 największych polskich firm z sektora przemysłu, usług i handlu. 16 Powszechnie stosowanym miernikiem tempa wzrostu gospodarczego jest dynamika produkcji sprzedanej przemysłu. W powiecie świdnickim w 2011 r. stanowiła ona 4,67% produkcji sprzedanej przemysłu liczonej w mln zł w województwie lubelskim. Optymistycznym zjawiskiem jest fakt, iż w przeliczeniu na jednego mieszkańca nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach oraz wartość brutto środków trwałych wzrosły w 2011r. w stosunku do 2000r. odpowiednio o ponad 88 % i ponad 42%. Tabela 10 Wybrane dane o powiecie świdnickim i województwie lubelskim Powiat/ Miasto na prawach powiatu Produkcja sprzedana przemysłu (ceny bieżące) w 2011r.* w mln zł na 1 mieszkańca w zł Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach** (ceny bieżące) w mln zł na 1 mieszkańca w zł Wartość brutto środków trwałych cd (bieżące ceny ewidencyjne) w mln zł na 1 mieszkańca w zł województwo 26145, ,3 4399, , , świdnicki 1219, ,8 119, ,0 1230, Lista największych polskich firm sektora przemysłu, handlu i usług przygotowanego przez redakcję Polityki, a tworzonego na podstawie przychodów ze sprzedaży. materiały źródłowe czasopisma Polityka: 16

17 Źródło: Wybrane dane o podregionach i regionach, GUS. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa informacyjnego sprawia, że rola zasobów ludzkich w kreowaniu procesów rozwojowych we współczesnej gospodarce wzrasta. Na podstawie badań zrealizowanych w 2012 roku w ramach III edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego można określić częstość, z jaką w grupie osób w wieku produkcyjnym występują różne formy zatrudnienia, co przedstawiono w poniższej tabeli, uwzględniając przy tym różnice związane z płcią i wiekiem. Można stwierdzić, że największy odsetek przedsiębiorców jest w wieku lata. Źródło: Czarnik Sz., Turek K., Wykształcenie, praca, przedsiębiorczość Polaków. Analizując strukturę wieku ludności w powiecie świdnickim można prognozować, że w najbliższych 25 latach liczba osób w wieku spadnie o ok. 14,83 %, co jest bardzo niepokojącym zjawiskiem. Tabela 11. Prognozy dotyczące liczby osób w wieku lat. Powiat świdnicki. Rok kobiety mężczyźni ogółem

18 Źródło: Opracowanie własne na podstawie prognoz GUS ( Rysunek 5. Prognozy dotyczące liczby osób w wieku lat. Powiat świdnicki kobiety mężczyźni ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie prognoz GUS ( Obecnie liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (w przeliczeniu na 100 osób w wieku produkcyjnym) w powiecie świdnickim jest o 25% niższa niż w kraju, ale taka sama jak średnia w województwie lubelskim. Tabela 12. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (w przeliczeniu na 100 osób w wieku produkcyjnym). Etykiety wierszy Polska Woj. lubelskie Powiat świdnicki Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Kolejna tabela zawiera analizę poziomu wynagrodzeń. Niskie wynagrodzenia można pośrednio interpretować, jako sprzyjające odpływowi ludzi z danego regionu i mogące przez 18

19 to (pośrednio) niekorzystnie wpływać na rozwój przedsiębiorczości (np. odpływają osoby młode, kreatywne, kompetentne), które nie widzą szans na przyzwoite źródło dochodów w miejscu zamieszkania (wśród których część mogłaby by być zainteresowana założeniem przedsiębiorstwa). Z kolei zarobki znacznie powyżej średniej mogą stanowić bodziec do napływu osób z innych terenów oraz zakładania własnych przedsiębiorstw. W powiecie świdnickim poziom wynagrodzeń kształtuje się poniżej średniej dla województwa lubelskiego i jest on jednocześnie o 13,8% niższy niż wynosi średnia dla kraju. Tabela 13. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) Polska 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Lubelskie 87,0 86,9 86,7 87,8 87,2 90,2 89,8 Powiat świdnicki 80,7 81,1 81,8 85,2 84,2 84,0 86,2 Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Sytuacja na rynku pracy jest kluczowym czynnikiem rozwoju gospodarczego zarówno z punktu widzenia rozwoju przedsiębiorstw, jak i jakości życia mieszkańców. Zatem wskaźnikiem rozwoju przedsiębiorczości jest także poziom bezrobocia rejestrowanego na danym obszarze. Rozwój przedsiębiorczości bezpośrednio wpływa na spadek bezrobocia. Istnieje wprost proporcjonalna zależność pomiędzy tymi dwoma wartościami. Im niższe bezrobocie, tym dynamiczniejszy rozwój przedsiębiorczości i odwrotnie. W sytuacji, kiedy powstaje więcej podmiotów gospodarczych, zaangażowany jest w ten proces automatycznie kapitał ludzki w postaci przedsiębiorców bądź pracowników najemnych. 17 Tabela 14. Stopa bezrobocia rejestrowanego (jako udział liczby bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo wyrażony w %). Jednostka terytorialna Polska 17,6 14,8 11,2 9,5 12,1 12,4 12,5 13,4 Lubelskie 17,0 15,5 13,0 11,2 12,9 13,1 13,2 14,1 Powiat świdnicki 18,7 16,5 13,0 12,9 15,3 18,1 15,4 15,9 Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane z Banku Danych Lokalnych ( Analizując bezrobocie w powiecie świdnickim na przestrzeni ostatnich ośmiu lat, można założyć, że jego wielkość stanowi wyznacznik rozwoju przedsiębiorczości w danym czasie. W badanym okresie, stwierdzono, że w ostatnim roku w powiecie świdnickim odnotowane nieznaczny wzrost stopy bezrobocia w stosunku do roku poprzedniego, co zapewne jest wynikiem spowolnienia gospodarczego, jakie ma miejsce w Polsce. Nadal stopa bezrobocia jest wyższa niż wynosi średnia dla województwa i dla kraju. System wspierania przedsiębiorczości i przedsiębiorstw Rozwój instytucji otoczenia biznesu w regionie stanowi ważny czynnik jego atrakcyjności inwestycyjnej. Natomiast barierą negatywnie wpływającą na rozwój przedsiębiorczości jest brak dostępu do informacji gospodarczych. System wspierania przedsiębiorczości i przedsiębiorstw w Polsce obejmuje podmioty działające na trzech poziomach: krajowym (m.in. Ministerstwo Gospodarki, Polska Agencja 17 P. Drucker, Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, Wydawnictwo PWE, Warszawa 1992r. 19

20 Rozwoju Przedsiębiorczości), wojewódzkim (m.in. Urzędy Marszałkowskie, Regionalne Instytucje Finansujące) i lokalnych usługodawców. Ostatni poziom obejmuje organizacje zarejestrowane w Krajowym Systemie Usług dla MSP. Podmioty te są odpowiedzialne za formułowanie strategii, programów i wdrażanie działań na rzecz wsparcia przedsiębiorczości. Jak była o tym mowa powyżej na poziomie regionalnym istotne ogniwo wsparcia stanowią także instytucje samorządowe. Działania wdrożeniowe są realizowane przez Urzędy Marszałkowskie lub podległe im instytucje. Ich głównym celem, oprócz promocji przedsiębiorczości w regionach, jest zapewnienie przedsiębiorcom oraz osobom planującym rozpoczęcie działalności gospodarczej rzetelnych informacji w zakresie: programów wsparcia wdrażanych na szczeblu centralnym i regionalnym; podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej; możliwości korzystania z pomocy o charakterze doradczym, szkoleniowym i finansowym. Na szczeblu wykonawczym funkcjonują bezpośredni usługodawcy, czyli instytucje i organizacje wyspecjalizowane we wdrażaniu instrumentów wsparcia przedsiębiorczości. Szczególną rolę w tym systemie odgrywa Krajowy System Usług (KSU). Jest to koordynowana przez PARP sieć ok. 150 współpracujących ze sobą organizacji świadczących usługi dla przedsiębiorców i osób planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej. Misją KSU jest rozwój przedsiębiorczości poprzez zapewnienie wysokiej jakości usług w kluczowych obszarach wymagających wsparcia państwa. Zadaniem KSU jest udzielanie kompleksowych usług dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej oraz możliwości korzystania z zewnętrznych źródeł na jej finansowanie. W skład sieci KSU wchodzą Punkty Konsultacyjne, Krajowa Sieć Innowacji oraz fundusze pożyczkowe i poręczeniowe. Punkty Konsultacyjne KSU świadczą bezpłatne usługi informacyjne oraz dofinansowane usługi doradcze dla przedsiębiorców oraz osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą z zakresu szeroko rozumianego rozwoju przedsiębiorczości oraz instrumentów wsparcia dla przedsiębiorców. W sieci PK KSU funkcjonuje aktualnie 51 Punktów Konsultacyjnych KSU. 18 Na terenie powiatu świdnickiego nie ma siedziby żaden ośrodek KSU. Najbliższe ośrodki KSU to: Tabela 15 Ośrodki KSU w województwie lubelskim. Lp. Nazwa Miejscowość Ulica 1 Biłgorajska Agencja Rozwoju Regionalnego S. A. 2 Fundacja Puławskie Centrum Przedsiębiorczości Biłgoraj Kościuszki 65 Puławy Mościckiego 1 3 Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny Lublin Lubartowska 74 A, I p 4 Lubelska Fundacja Rozwoju Lublin Rynek 7 5 Netrix Group Sp. z o.o. Lublin Al. Wicentego Witosa 3 6 Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Lublin Mełgiewska 7 18 Polska 2012, Raport o stanie gospodarki, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa

21 Gospodarczego "OIC Poland" 7 Stowarzyszenie Rozwoju Aktywności Społecznej 8 Wschodni Klub Techniki i Racjonalizacji Chełm Wojsławicka 7 Zamość Piłsudskiego 33 Źródło: Jednym z warunków rozwoju przedsiębiorczości są sprawnie działające instytucje otoczenia biznesu. Instytucje wsparcia to ta grupa instytucji, które prowadzą aktywną działalność na rzecz rozwoju lokalnego i gospodarki regionu, szczególnie poprzez świadczenie usług dla małych i średnich przedsiębiorstw. Główne obszary usług oferowanych przez instytucje wsparcia obejmują: doradztwo; szkolenia; usługi informacyjne; certyfikację; usługi finansowe. Jednostki, których przedmiotem działania jest wspieranie innowacyjności oraz przedsiębiorczości określane są również Ośrodkami Innowacji i Przedsiębiorczości (OIP). Kompleksowa analiza istniejącej w regionie infrastruktury wspierania przedsiębiorczości i innowacji była przedmiotem specjalistycznej ekspertyzy. 19 Powiat świdnicki jest stosunkowo dobrze wyposażony w tego typu infrastrukturę. Ewentualne braki rekompensują możliwości pobliskiego Lublina. Na terenie powiatu działają oddziały dużych banków komercyjnych (PKO BP S.A., PeKaO S.A., Getin Bank, BGŻ S.A.), spółdzielcze kasy: Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa SKOK, SKOK im. Z. Chmielewskiego, SKOK Stefczyka, Spółdzielczy Bank Powiatowy oraz Bankowe Centrum Kredytowe w Świdniku. Ważną rolę instytucji doradczej dla inwestorów pełni Regionalny Park Przemysłowy ŚWIDNIK Sp. z o.o. 20 Jednakże korzystając z wyszukiwarki OIP zamieszczonej na stronie PARP w powiecie świdnickim można zidentyfikować tylko jeden podmiot świadczący tego typu usługi, tj. wspomniany powyżej Regionalny Park Przemysłowy. 21 Z racji bliskości Lublina zapotrzebowanie na doradztwo biznesowe zaspokajają instytucje zlokalizowane w stolicy regionu. Wracając do parku przemysłowego to został on utworzony na bazie istniejącej infrastruktury produkcyjno-technologicznej, która została wydzielona i wyłączona z procesu produkcyjnego PZL-Świdnik S.A. Na terenie Parku Przemysłowego znajdują się: obiekty produkcyjne, obiekty pomocnicze, obiekty biurowe, obiekty magazynowe, 19 Świdzińska A. - Analiza istniejącej infrastruktury wspierania przedsiębiorczości i innowacji. Ekspertyza na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w ramach projektu Kapitał intelektualny Lubelszczyzny P. Kolas, Analiza atrakcyjności inwestycyjnej i potencjału innowacyjnego powiatu świdnickiego,

22 tereny przeznaczone na składowiska lub budowę nowych obiektów produkcyjnych, Mają tam siedzibę przedsiębiorstwa różnych branż, wiele z nich prowadzi działalność innowacyjną. Utworzenie Parku Przemysłowego ma na celu przyciągnięcie do Świdnika, inwestorów, którzy pragną uruchomić działalność gospodarczą w tym regionie Polski. Większość nieruchomości i obiektów przemysłowych jest już użytkowana przez nowoutworzone lub przeniesione do obszaru parku podmioty gospodarcze. Obecnie w obszarze parku funkcjonuje 41 firm, zatrudniających około 1000 pracowników. Park Przemysłowy posiada bardzo dobrą infrastrukturę komunikacyjną zewnętrzną i wewnętrzną. Sieć dróg umożliwia dojazd do firm na terenie Parku samochodami osobowymi i ciężarowymi (klasa KR1) ze wszystkich stron kraju. Park posiada ponadto pełną infrastrukturę techniczną. Obiekty i wolne tereny uzbrojone są w kompletne zrewitalizowane sieci energetyczne, cieplne, wodno-kanalizacyjne, teletechniczne, itp. W bezpośredniej bliskości Parku usytuowany jest nowy Port Lotniczy Lublin z drogą dojazdową i koleją bezpośrednio sąsiadującymi z granicą Parku. 22 Starostwo Powiatowe w Świdniku jako 1 z 11 jednostek samorządowych oraz jako jedyna jednostka samorządu powiatowego w województwie lubelskim zostało wyróżnione na seminarium podsumowującym wdrażanie Programu Centrum Obsługi Inwestora. Wyniki certyfikacji w ramach programu Partner COI obrazują przygotowanie poszczególnych JST do obsługi inwestorów, zarówno w zakresie posiadanej oferty, jak i kwalifikacji kadr. Rysunek 6 Przestrzenne rozmieszczenie OIP na Lubelszczyźnie

23 Źródło: Świdzińska A. - Analiza istniejącej infrastruktury wspierania przedsiębiorczości i innowacji. Ekspertyza na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w ramach projektu Kapitał intelektualny Lubelszczyzny W skali lokalnej ważną rolę w kształtowaniu atrakcyjności inwestycyjnej, szczególnie rzeczywistej, odgrywają specjalne strefy ekonomiczne, zwłaszcza jeśli towarzyszą im inne formy wspierania przedsiębiorczości (parki przemysłowe, parki naukowo - technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości). Na obszarze województwa lubelskiego działa 6 Podstref Specjalnych Stref Ekonomicznych: Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC - Podstrefa Lublin Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŁOSAN Podstrefa Janów Lubelski STARACHOWICE S.A. - Podstrefa Puławy Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC - Podstrefa Zamość Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŁOSAN Podstrefa Łuków Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŁOSAN Podstrefa Tomaszów Lubelski Przedsiębiorcy, inwestujący w SSE mogą liczyć na pomoc publiczną w formie zwolnień podatkowych oraz pro-przedsiębiorczą politykę władz lokalnych, które z kolei liczą na to, że nowi inwestorzy przyczynią się do wzrostu zatrudnienia w regionie oraz umożliwią zwiększenie konkurencyjności Lubelszczyzny w skali kraju. W skali kraju w 2011 r. do specjalnych stref ekonomicznych napłynęło blisko 7,4 mld zł. Pod względem przyciągania kapitału inwestycyjnego, wyrażonego wartością deklarowanych nakładów, w rankingu obejmującym wszystkie 14 SSE, strefy funkcjonujące na Lubelszczyźnie zajęły pozycje: 6-Tarnobrzeska, 7-Starachowiska, 9-Mielecka 23. Niestety żadna ze stref położonych na terenie województwa lubelskiego nie obejmuje swoim zasięgiem powiatu świdnickiego. Klastry, inicjatywy klastrowe, grupy producenckie Rozwój klastrów, jako sposobu kreowania konkurencyjności przedsiębiorstw i wzrostu gospodarczego, coraz bardziej zyskuje na znaczeniu stając się elementem strategii i programów realizowanych nie tylko na poziomie krajowym, ale też na forum międzynarodowym UE (Strategia Europa 2020) i OECD (tzw. koncepcja polityki rozwoju opartej o klastry). Klastry to silne i wysoce konkurencyjne skupiska przedsiębiorstw o określonym profilu działalności wraz z otaczającymi instytucjami (naukowymi, usługowymi, administracyjnymi). Nadal największym problemem jest przełamanie braku wiary w sens zrzeszania się, braku zaufania i niechęci do współpracy pomiędzy aktorami sektora przedsiębiorstw. Na terenie powiatu świdnickiego działa taka inicjatywa klastorwa jak: Lubelski Klaster Lotniczy, a także Stowarzyszenie Klaster Turystyczny Zagrody Lubelskie. 23 Por. Do stref trafiły inwestycje warte prawie 7,4 mld zł, Rzeczpospolita, :Ekonomia & Rynek, Nr 296 (9112), 23

24 Ponadto np. firma Budexpol działająca na terenie powiatu świdnickiego jest członkiem klastra Lubelskie Drewno - Regionalny Klaster w Lublinie, zaś firmy Lachówka ( Lach-Us Krzysztof LachowskiP.H.U.) oraz Zespół Pałacowo-Parkowy Wierzchowiska s.c, Restauracja Pałacowa, Pole Golfowe są członkami Klastra Restauratorów i Hotelarzy. Natomiast takie firmy jak Agropellet Andrzej Łepecki, Lubelska Agencja Ochrony Środowiska S.A. oraz PROMIX Sp. z o.o., działają w ramach Lubelskiego Klastra Ekoenergetycznego. 24 PZL-Świdnik S.A. jest członkiem klastra Dolina Lotnicza. Jednym ze sposobów na zwiększanie konkurencyjności gospodarstw rolnych jest także zakładanie grup producenckich. Zrzeszanie się producentów w grupy umożliwia koncentrację podaży i zmniejszenie liczby pośredników, co znajduje przełożenie na zmniejszenie kosztów produkcji w gospodarstwie, m.in. przez wspólne zakupy, przygotowanie produktów do handlu czy transport. Jest to o tyle ważne w przypadku gospodarstw rolnych, że działają one w sektorze rozproszonym, a ich oddziaływanie na rynek jest niewielkie. W rejestrze grup producentów rolnych prowadzonym przez marszałka województwa lubelskiego oraz w rejestrze wstępnie uznanych grup producentów, uznanych organizacji producentów i ich zrzeszeń oraz ponadnarodowych organizacji producentów i ich zrzeszeń woj. lubelskiego widnieje tylko jeden podmiot, który ma siedzibę na terenie powiatu świdnickiego i jest to Zrzeszenie Producentów Owoców Stryjno-Sad. Wykorzystania środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Polityka inwestycyjna przedsiębiorstw jest jednym z podstawowych obszarów decydujących o ich rozwoju. Pewnym wskaźnikiem aktywności proinnowacyjnej podmiotów gospodarczych powiatu świdnickiego jest ocena wykorzystania środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. którego głównym celem jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa. W gospodarce opartej na wiedzy innowacyjność jest jednym z czynników przewagi konkurencyjnej, a projektowanie nowych produktów i technologii jest niezbędne do konkurowania na globalnym rynku. W ramach PO IG wspierane są przede wszystkim inwestycje, w wyniku których powstaną nowe lub znacząco ulepszone produkty. Wsparcie udzielane jest głównie na inwestycje w zakresie innowacji produktowych oraz procesowych. Poniższa tabela przedstawia liczbę, wartości oraz wysokość dofinansowania z funduszy europejskich projektów realizowanych w ramach PO IG. Tabela 16 Zestawienie liczby, wartości oraz dofinansowania projektów finansowanych z programu POIG w powiecie świdnickim Nazwa funduszu Liczb a Wartość projektu [zł] Dofinansowanie z EU [zł] Średnia Łączna Średnia Łączna Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka , , , ,14 W ramach PO IG na terenie powiatu świdnickiego realizowanych było lub jest 22 projekty o łącznej wartości przekraczającej 74 mln zł. Warto zwrócić uwagę, że udział dofinansowania z EU wyniósł ok. 55% w przypadku tych projektów. 24 Klastry w województwie lubelskim, PARP