ADEME/ Energie-Cités Splash Planowanie przestrzenne dla małych elektrowni wodnych 2005

Transkrypt

1 Plany małych elektrowni wodnych Północne Douro (Portugalia) Aspekty ogólne Północne Douro leży w sercu regionu produkującego wino Porto, wprowadzonego na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, gdzie obowiązuje wiele przepisów ochrony tego naturalnego dziedzictwa i krajobrazu. Jest to obszar wyżynny pociętej głębokimi dolinami prowadzącymi w dół do Douro. Północne Douro Tło Budowę małych elektrowni wodnych w Portugalii wstrzymywało wiele problemów, w tym zniechęcające dla małych instalacji koszty przyłączenia do sieci, niewystarczające zasoby hydrauliczne w stosunku do kosztów inwestycji, jak również wpływ tych obiektów na faunę i florę. Opóźnienia czasowe w uzyskiwaniu wszystkich zezwoleń ze strony poszczególnych ministerstw mogą być znaczne a droga do ich uzyskania może trwać nawet do 9 lat. Portugalia próbuje mimo to stymulować produkcję energii w małych elektrowniach wodnych, aby spełnić swoje założenia z Kioto, a w 2002 r. wprowadzono nowe przepisy, redukujące liczbę formalności wymaganych dla elektrowni o mocy poniżej 150 kw i promujące innowacyjne projekty turbin dla Młyn Caminho Jardim Ponte, Rio Teixeira ułatwienia przyłączenia instalacji do sieci niskiego napięcia. Kluczowym elementem tego procesu jest zmniejszenie kosztów małych elektrowni wodnych. Stowarzyszenie siedmiu jednostek władz lokalnych w Północnym Douro, skupione w mieście Vila Real, założyło w 1996 r. agencję ds. energii z wykorzystaniem funduszy Unii Europejskiej w ramach programu SAVE. Agencja ta zajmuje się obszarem o powierzchni 1204 km 2 o populacji mieszkańców. Władze lokalne na tym obszarze były zainteresowane potencjałem małych elektrowni wodnych, który można było połączyć z restauracją małych historycznych młynów służących celom turystycznym zapewniając tym samym dodatkową motywację ekonomiczną dla takich obiektów. Uważano, iż stworzenie planu rozwoju przestrzennego, obejmującego te zagadnienia, może zintegrować wszystkie lokalizacje o potencjale ekonomicznym, przyczyniając się do redukcji kosztów studiów wykonalności, utrzymania, inwestycji itp. 31

2 Działania Agencja ds. Energii przygotowała plan rozwoju przestrzennego małych elektrowni wodnych we współpracy z gminami partnerskimi. Celem tego planu było określenie potencjalnych lokalizacji oraz istniejących przeszkód. Aby wesprzeć ten plan, przygotowano mapę sitową opartą na systemie GIS, określającą wszystkie główne przeszkody. W praktyce budowę elektrowni ograniczono do czterech głównych rzek płynących do Douro, charakteryzujących się całorocznym przepływem ten obszar ma klimat śródziemnomorski, więc podaż wody w rzekach i wzrost popytu na elektryczność nie występują w tym samym czasie (maksymalny popyt w lecie ze względu na klimatyzację, a maksymalna podaż wody w zimie ze względu na największe opady). Przygotowano mapę sitową dla każdej gminy, wykorzystując dane z planów oraz informacje na temat głównych obszarów chronionych, a także dane na temat sieci średniego i niskiego napięcia (zob. niżej). Do budowy małej elektrowni wodnej w Portugalii wymaga się czterech głównych licencji: na prace hydrauliczne, obiekt elektryczny, pobór wody i eksploatację. Koszt tych licencji i podatki oznaczają, iż nie warto rozważać licencji dla bardzo małych obiektów. Oprócz kosztów badań środowiskowych lub prac związanych z przygotowaniem wymaganych wniosków należy opłacić podstawowe podatki rzędu 3400 EUR plus opłaty inspekcyjne w wysokości 500 EUR. 32

3 Dodatkowo inne poważne bariery ograniczają rozwój małych elektrowni wodnych w Portugalii. Koszt przyłączenia do sieci jest wysoki, a małe projekty zazwyczaj są lekceważone przez głównych decydentów, którzy uznają większe projekty za łatwiejsze do zarządzania z finansowego i technicznego punktu widzenia. Wreszcie wpływ małych elektrowni wodnych na środowisko często uznaje się za znaczny, taki jak w przypadku dużej elektrowni wodnej, stąd wymagane są często działania naprawcze, których nie da się uzasadnić ekonomicznie. Młyn Antonio Guedes, Rio Teixeira Obszar ten ma wiele zalet.charakteryzuje się zróżnicowaną oraz interesującą fauną i florą, obejmując Park Przyrodniczy Alvão, jak i wieloma naturalnymi barierami na rzekach, licznymi starymi młynami już podłączonymi do sieci niskiego napięcia oraz sieci elektrycznej, obejmującej swym zasięgiem znaczną część tego obszaru, łatwym dostępem do potencjalnych małych elektrowni wodnych, czterema niewielkimi rzekami o całorocznym przepływie wody, jak również lokalizacjami, dla których przygotowano już wstępne studia wykonalności, a które nie zostały jeszcze zrealizowane. Ponadto, region Vale do Douro Norte jest niezwykły, gdyż wyznaczone tu rzeki nie mają wartości dla rybołówstwa, tak więc czynnik ten nie stanowi tu przeszkody. 33

4 Badanie młynów w regionie określiło 27 dawnych młynów, 15 na rzece Pinhão, 6 na rzece Tinhela i 6 na rzece Teixeira. Zdecydowano o przygotowaniu studiów wykonalności dotyczących 4 młynów na obszarze, który mógł posłużyć jako projekt pilotażowy dla innych obiektów na czterech wyznaczonych rzekach. Badania te miały zapewnić opłacalność projektów, pełne uwzględnienie czynników zewnętrznych przy podejmowaniu decyzji, a także to, czy liczba określonych lokalizacji ma związek z rozwojem obszaru i kosztami inwestycji. Cztery lokalizacje reprezentowały całą gamę możliwych obiektów: Odrestaurowana młynówka w Mesão Frio, Rio Lokalizacja / rzeka Stan młyna Sieć elektryczna Spad (m) Przepływ (m3/s) Moc (kw) Koszty inwestycji ( ) Produkcja (MWh) Dochód ( ) Okr. zwrotu (lat)* Cabril / Tinhela Mesão Frio / Teixeira Esteva / Pinhão Tourinhas / Tourinhas Ruina Odrestaurowany Odrestaurowany Ruina Sieć średniego Konsumenci i sieć niskiego napięcia w pobliżu Podłączony do sieci niskiego napięcia, a sieć średniego Sieć niskiego 6,0 4, ,4 5,3 1, ,1 10,5 2, ,3 70,0 0, ,9 *(Inwestycja / Dochód obejmuje 40% grantu na inwestycję) Połączona propozycja i wstępne studia wykonalności zaprezentowano w badaniu, którego projekt opublikowano w lutym 2005 r. i przedstawiono do konsultacji zainteresowanym stronom. Młyn Esteva, Rio Pinhão Ponte Parada, Rio Pinhão, Ocena Projekt ten podszedł do problemu planu przestrzennego z innego punktu widzenia niż inne projekty. Wyszedł on od zasady zainteresowania władz lokalnych czterema projektami pilotażowymi celem zademonstrowania im opłacalności małych elektrowni wodnych jako sposobu na lokalną regenerację gospodarczą oraz przywrócenie dziedzictwa lokalnego. Wykorzystanie ich jako przykładów ma na celu promocję koncepcji zintegrowanej strategii restaurowania młynów jako małych elektrowni wodnych oraz zasobów turystycznych wśród władz lokalnych w regionie. W czterech projektach pilotażowych wykorzystano proces tworzenia mapy sitowej, który sprawdził się w ocenie wpływu propozycji na środowisko. Obecnie istnieje nadzieja, iż promowane będą kolejne projekty, gdyż nowy plan rozwoju przestrzennego będzie w stanie określić każdą nową propozycję w kontekście, zmniejszając tym samym koszty studiów wykonalności oraz wpływu na 34

5 środowisko, co poprawia zdolność inwestorów do uzyskania finansowania ze strony banków oraz ułatwia proces wydawania pozwoleń przez odnośne organy. Czas pokaże, czy podejście to jest skuteczniejsze, a w szczególności czy faktycznie zmniejsza ono opóźnienia związane z procesem autoryzacyjnym poprzez jednorazowe uzyskanie zatwierdzenia programu małych elektrowni wodnych. Lokalizacje te są stosunkowo duże w porównaniu z innymi studiami przypadków, a ich moc mieści się w zakresie kw. Okres zwrotu wynosi od 7 do 10 lat, lecz znacznie się skraca, jeżeli uwzględnimy dostępny grant, tak więc motywacja finansowa do ich budowy jest znacząca. Dalsze działania Po publikacji studiów wykonalności proponuje się przygotowanie wykazu lokalizacji i zorganizowanie ich w grupy lub klasy. Mając do dyspozycji te informacje, można będzie określić program inwestycji i zorganizować inwestorów do finansowania obiektu o większej skali. Będzie to obejmować regularne spotkania z kluczowymi decydentami w regionie, w gminach i okręgach oraz publikacje już uzyskanych wyników. Osoby kontaktowe Americo Pires AREVDN. Av. Carvalho Araujo, Vila Real Portugalia Tel.: arevdn@amvdn.pt Gabriela Prata-Dias CEEETA Rua Dr. Antonio Candido, Lisboa PORTUGALIA Tel.: Fax: gdias@ceeeta.pt Współpraca: CEEETA, Fot. CEEETA 35