PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU RAWICKIEGO

Transkrypt

1 ul. Wiślana POZNAŃ BIURO PROJEKTOWE tel./fax (0-61) , PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU RAWICKIEGO Egz. nr 6 POZNAŃ, sierpień 2003

2 I. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM dla powiatu rawickiego został wykonany zgodnie z ustawowymi wymogami (ustawa o odpadach art.. 14 i inne pokrewne). Przy tworzeniu w/w opracowania kierowano się także wskazaniami Ministerstwa Środowiska w tym zakresie (m. in. Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami). W Planie uwzględniono wytyczne zawarte w krajowym i wojewódzkim (dla województwa wielkopolskiego ) planie gospodarki odpadami. W Planie Gospodarki Odpadami dokonano szczegółowej analizy istniejącego stanu gospodarki odpadami. Prowadzone działania z zakresu gospodarki odpadami w poszczególnych gminach powiatu rawickiego mają charakter indywidualny brak jest przedsięwzięć realizowanych wspólnie. W chwili obecnej systemem zbiórki odpadów objętych jest od % mieszkańców gmin powiatu. Zbiórką odpadów na terenie poszczególnych gmin zajmują się koncesjonowane firmy wywozowe działające tylko na terenie danej jednostki administracyjnej. Zbiórka odpadów komunalnych w głównej mierze oparta jest na pojemnikach 110 litrowych. W zabudowie wielorodzinnej (głównie na terenie miasta Rawicza) wykorzystywane są także kontenery o większej pojemności na 7 m 3. Z kolei na terenach wiejskich do zbiórki odpadów zmieszanych jak i surowców wtórnych stosowane są także plastikowe worki (gmina Jutrosin i Pakosław). Na terenie gmin powiatu selektywna zbiórka surowców wtórnych jest prowadzona w różnym zakresie (na terenie poszczególnych gmin selektywnie zbierane są różne frakcje odpadów). Ich gromadzenie odbywa się w indywidualnie dobranych przez gminy pojemnikach (workach) Na terenie powiatu nie jest prowadzona ewidencja powstających odpadów pozwalająca w dokładny sposób określić ilości powstających odpadów. Według zebranych z różnych źródeł informacji wynika, że ubiegłym roku na terenie powiatu wytworzono blisko Mg odpadów. W masie tej odpady z przemysłu stanowią ponad 78% a komunalne zaledwie niecałe 14%, z których tylko niecałe 2% jest wykorzystywane (podawane odzyskowi). Na terenie powiatu rawickiego istnieją cztery instalacje do unieszkodliwiania odpadów składowiska odpadów. Składowisko w Sobiałkowie zostało zamknięte i zrekultywowane. Składowisko w Rawiczu Sarnowie kwalifikuje się do jak najszybszego zamknięcia i zrekultywowania. Składowiska w Sowinach i Nadstawem posiadają możliwości dalszego składowania na nich odpadów pod warunkiem spełnienia obecnie obowiązujących wymogów technicznych oraz ochrony środowiska. I. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 5

3 Bazując na istniejącym stanie gospodarki odpadami na terenie powiatu oraz uwzględniając obowiązujące wymagania środowiskowe i prawne w Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu rawickiego, zaproponowano jego reorganizację. Podstawą planowanych zmian jest rozszerzenie na terenie powiatu systemu selektywnej zbiórki odpadów oraz właściwego ich odzysku i unieszkodliwienia. Zaproponowana zmiana systemu gospodarki odpadami oparta jest na następujących założeniach funkcjonalnych: 1. Gromadzenie odpadów wprowadzenie selektywnego gromadzenia odpadów polegające na wydzieleniu następujących strumieni odpadów: Odpady zmieszane docelowo w zabudowie jednorodzinnej w oparciu o pojemniki 110 l w zabudowie wielorodzinnej w oparciu o pojemniki 1100 l. Odpady surowcowe (surowce wtórne) szkło (z podziałem na kolorowe i bezbarwne) plastiki, makulatura (początkowo tylko w zabudowie wielorodzinnej docelowo także w zabudowie jednorodzinnej), oparcie zbioru surowców wtórnych w zabudowie jednorodzinnej docelowo o plastikowe worki (odbiór bezpośredni) w zabudowie wielorodzinnej o pojemniki wielkopojemnościowe (system donoszenia), jednocześnie stworzenie systemów uzupełniających (w najbardziej uczęszczanych punktach oraz placówkach oświaty) Bioodpady rozpoczęcie selektywnej zbiórki bioodpadów z chwilą uruchomienia instalacji do ich przetwarzania; selektywne gromadzenie bioodpadów z gospodarstw domowych w zabudowie wielorodzinnej, z oczyszczalni ścieków oraz z utrzymania terenów zielonych, w zabudowie jednorodzinnej przetwarzanie biodpadów we własnym zakresie (kompostowniki przydomowe) Odpady wielkogabarytowe zbieranie w okresowych zbiórkach oraz w specjalnie wyznaczonych punktach (dostarczane indywidualnie przez mieszkańców poza okresami wyznaczonych zbiórek) Odpady z sektora budowlanego zbieranie w specjalnie wyznaczonych punktach (dostarczane indywidualnie przez mieszkańców) Wraki samochodowe zbierane w wyznaczonych punktach skupu złomu Odpady niebezpieczne zbieranie w okresowych zbiórkach (prowadzona przez specjalistyczne firmy) oraz w specjalnie wyznaczonych punktach (dostarczane indywidualnie przez mieszkańców poza okresami wyznaczonych zbiórek) I. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 6

4 Selektywnie gromadzone odpady w miarę istniejących możliwości powinny być kierowane do dalszego wykorzystania: mogą one być przekazywane bezpośrednio ich odbiorcom (surowce wtórne) lub do zakładów zajmujących się ich przeróbką (bioodpady, odpady niebezpieczne wraki samochodowe) 2. Zbiórka odpadów zbiórką odpadów zajmowałyby się podmioty dotychczas obsługujące system zbiórki. Docelowo wskazane jest aby zbiórką (w pełnym zakresie) zajmowały się dwa - trzy podmioty posiadające niezbędne wyposażenie techniczne. Istotne jest aby poszczególne frakcje odpadów trafiały zgodnie z przyjętym modelem np. odpady zmieszane na wskazane składowisko, surowce wtórne do odbiorców lub wskazanych zakładów unieszkodliwiania. 3. Przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów istniejące na terenie powiatu obiekty (składowiska) powinny funkcjonować zgodnie z decyzjami określonymi przez starostwo powiatowe. Docelowo planuje się, że z chwilą zamknięcia istniejących składowisk odpady z powiatu rawickiego będą kierowane na planowane do budowy składowisko odpadów w Lesznie. W celu zapewnienia sobie jak najdłuższego czasu eksploatacji składowisk konieczne jest zintensyfikowanie selektywnej zbiórki odpadów i wyłączania jak największej ilości odpadów ze strumienia trafiającego na składowiska. Obok planowanego składowiska w Lesznie ma powstać również Zakład Unieszkodliwiania Odpadów (m. in. sortownia, kompostownia) z chwilą ich uruchomienia otworzy się możliwość przekazywania tam wybranych frakcji odpadów zebranych na terenie powiatu rawickiego. Do czasu uruchomienia Zakładu w Lesznie proponuje aby odzysk i przetwarzanie odpadów (głównie surowców wtórnych) prowadzić w istniejących obiektach i instalacjach, które docelowo można przekształcić w stacje przeładunkowe wybranych frakcji odpadów zebranych na terenie powiatu. 4. Należy dążyć, w miarę istniejących możliwości do prowadzenia, rozszerzania istniejącej, wspólnej gospodarki odpadami w ramach porozumień między gminami powiatu. Wspólne działania podejmowane byłyby w zakresie poszczególnych zadań obejmujące wszystkich zainteresowanych (nie muszą być wszystkie gminy). Dotyczy to takich zagadnień jak wspólne korzystanie z istniejących składowisk, wspólna zbiórka surowców wtórnych, prowadzenie przedsięwzięć edukacyjnych. Działania te jednak będą możliwe dopiero z chwilą podpisania stosownych wynegocjowanych porozumień pomiędzy poszczególnymi gminami powiatu. I. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 7

5 TYTUŁ OPRACOWANIA: ZLECENIODAWCA: WYKONAWCA: PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU RAWICKIEGO stanowiący integralną część Programu Ochrony Środowiska Starostwo Powiatowe w Rawiczu ul. Rynek RAWICZ ABRYS Technika Sp. z o.o. ul. Wiślana Poznań mgr Alicja Bunikowska Prezes Zarządu AUTORZY OPRACOWANIA: Imię i nazwisko Podpis mgr Antoni Niedziałkowski Kierownik Zespołu mgr inż. Tomasz P. Alankiewicz Specjalista ds. inżynierii środowiska mgr inż. Agnieszka Gabrysiak Specjalista ds. ochrony środowiska mgr Jacek Jankowski Specjalista ds. finansowania i edukacji ekologicznej EGZ. NR 6 Poznań, sierpień 2003

6 SPIS TREŚCI Str. I. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 5 II. WSTĘP Podstawa prawna opracowania Przedmiot i zakres opracowania Potrzeba i cel opracowania Terminologia Wykorzystane materiały 13 III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI Ilość powstających odpadów Odpady komunalne Odpady z sektora handlowego i publicznego Odpady medyczne i weterynaryjne Odpady z przemysłu Odpady z sektora budowlanego Wraki samochodowe Odpady z oczyszczalni ścieków Odpady z innych źródeł Skład odpadów System zbiórki odpadów Obsługa zbiórki odpadów System opłat z zbiórkę odpadów Instalacje do segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Podsumowanie 26 IV. PROGNOZA ZMIAN ILOŚCIOWYCH ODPADÓW Szacowana ilość odpadów powstających na terenie gminy Odpady komunalne Odpady z sektora handlowego i publicznego Odpady medyczne i weterynaryjne Odpady z sektora budowlanego Wraki samochodowe Łączna szacowana ilość powstających odpadów Prognoza wzrostu ilości odpadów 35 SPIS TREŚCI 2

7 V. POLITYKA, CELE I ZADANIA Założenia krajowej polityki gospodarki odpadami Cele i zadania gospodarki odpadami dla powiatu rawickiego 41 VI. ANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZNA SYSTEMU GOSPODARKI 50 ODPADAMI 6.1. Ogólne założenia systemu gospodarki odpadami Uwarunkowania kompetencyjne Gmina Powiat Mieszkaniec Podmioty gospodarcze Uwarunkowania systemowe Odpady komunalne Surowce wtórne Odpady z podmiotów gospodarczych Odpady kompostowalne (bioodpady) Odpady wielkogabarytowe, wraki samochodów, z sektora 60 budowlanego Zagospodarowanie odpadów nie nadających się do wykorzystania Uwarunkowanie techniczne Zbiórka odpadów Transport odpadów Odzysk, przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów Uwarunkowania ekonomiczne Gromadzenie odpadów Transport odpadów Odzysk, przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów Akcja edukacyjno-informacyjna 78 VII. SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU RAWICKIEGO Gromadzenie odpadów Odpady zmieszane Surowce wtórne Odpady organiczne Odpady niebezpieczne Odpady wielkogabarytowe, wraki samochodów, z sektora 83 budowlanego 7.2. Zbiórka i transport odpadów Odzysk, przetwarzanie i unieszkodliwianie 85 VIII. AKCJA EDUKACYJNO-INFORMACYJNA Potrzeba edukacji ekologicznej Docelowe segmenty edukacji Decydenci Edukacja dzieci i młodzieży Polityka medialna Okresowe akcje edukacyjno-informacyjne 94 IX. REALIZACJA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI Założenia systemu finansowania inwestycji Emisja obligacji komunalnych Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej EkoFundusz ISPA Fundusz Spójności Bank Ochrony Środowiska Zarządzanie Planem Gospodarki Odpadami SPIS TREŚCI

8 Instrumenty prawne Instrumenty finansowe Instrumenty społeczne Instrumenty strukturalne Monitorowanie Planu Gospodarki Odpadami Zasady monitoringu Monitorowanie założonych efektów ekologicznych 110 ZAŁĄCZNIKI I. Załącznik fotograficzny II. Katalog sprzętu komunalnego ABRYS Techniki SPIS TREŚCI 4

9 I. II. WSTĘP 2.1. Podstawa prawna opracowania Obowiązująca od 1 października 2001 roku ustawa o odpadach, nakłada na zarząd powiatu obowiązek opracowania powiatowego Planu Gospodarki Odpadami. Obowiązek ten jest formalną przesłanką dla utworzenia niniejszego opracowania (art. 14, ustawy o odpadach, Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami). Formalną podstawą opracowania jest umowa zawarta w dniu 21 lutego 2003 r. pomiędzy Starostwem Powiatowym w Rawiczu a Spółką ABRYS Technika z siedzibą w Poznaniu, ul. Wiślana Przedmiot i zakres opracowania Przedmiotem opracowania jest dla powiatu Rawickiego położonego w województwie wielkopolskim. Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumianą problematykę gospodarki odpadami na analizowanym terenie. Obejmuje ono zagadnienia związane z powstawaniem, selektywnym gromadzeniem, wykorzystaniem i unieszkodliwianiem powstających na terenie powiatu odpadów Potrzeba i cel opracowania Ochrona środowiska przyrodniczego jest jedną z głównych dróg prowadzących do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, należy jednak pamiętać, że nie jedyną. O w pełni zrównoważonym rozwoju można dopiero mówić po osiągnięciu czterech ładów: ekologicznego, społecznego, ekonomicznego (gospodarczego), przestrzennego. Podstawowym narzędziem osiągnięcia ładu ekologicznego jest ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. Ład społeczny może być osiągnięty np. poprzez akceptację mieszkańców dla proponowanych i podejmowanych działań. Ład gospodarczy osiąga się poprzez kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarki II. WSTĘP 8

10 i ograniczanie bezrobocia. Ład przestrzenny wiąże się np. z odpowiednią lokalizacją terenów przemysłowych, mieszkaniowych, komunikacyjnych i innych. Powyższe zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska zostały uwzględnione w niniejszym opracowaniu w odniesieniu do gospodarki odpadami, ze wskazaniem kierunków i hierarchii działań zmierzających do ich wprowadzenia na terenie powiatu Rawickiego. Celem Planu Gospodarki Odpadami jest przedstawienie wytycznych do reorganizacji systemu gospodarki odpadami na trenie powiatu. Zawarte w nim rozwiązania organizacyjne oraz logistyczno - techniczne przyczynią się do właściwego, zgodnego z wymogami ochrony środowiska, zagospodarowania powstających odpadów. Najpilniejszymi do rozwiązania kwestiami w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami są: rozbudowa systemu zbiórki odpadów zmieszanych objęcie nim wszystkich mieszkańców, rozbudowa systemu selektywnej zbiórki surowców wtórnych objęcie nim wszystkich mieszkańców, rozszerzenie zakresu zbieranych surowców, stworzenie możliwości ich przetwarzania właściwa eksploatacja oraz rekultywacja funkcjonujących składowisk odpadów, dotarcie z właściwą informacją i przekonanie mieszkańców o zasadności wprowadzanych zmian. Kierując się tymi przesłankami, zdefiniowano w niniejszym opracowaniu ekologiczne cele strategiczne dla powiatu. Ich realizacja w powiązaniu z programem edukacji ekologicznej społeczeństwa powinna zapewnić powiatowi rawickiemu rozwój zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju Terminologia wymusza na wszystkich uczestnikach procesów decyzyjnych i inwestycyjnych zastosowanie jednakowej terminologii dotyczącej całokształtu systemu gospodarki odpadami. Poniżej podane zostały znaczenia zwrotów użytych w opracowaniu. Gospodarowanie odpadami to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów, 9 II. WSTĘP

11 Kompostownia zakład przerobu odpadów komunalnych pochodzenia biologicznego na kompost; ze względu na charakter i czystość dostarczonych materiałów do procesu i sposób wykorzystania kompostu, jak również warunki lokalizacyjne stosuje się różny stopień wyposażenia w środki techniczne; kompostowanie może przebiegać w komorach zamkniętych (biorekatory), w warunkach naturalnych (kompostowanie pryzmowe) lub w układzie mieszanym (komory i pryzmy); Kontener (pojemnik) grupowy kontener ruchomy lub pojemnik stacjonarny używany przez kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt domów; Magazynowanie odpadów to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem; Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do w/w ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia jest zobowiązany. Odpady komunalne odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady medyczne są to odpady powstające w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzenia badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny, Odpady niebezpieczne (problemowe): należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwościami wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy lub należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy. Odpady obojętne odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne, a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych gleby i ziemi, II. WSTĘP 10

12 Odpady uliczne odpady ze sprzątania i oczyszczania placów i ulic oraz z opróżniania koszy ulicznych; Odpady weterynaryjne są to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach, Odpady wielkogabarytowe (inaczej blokujące) odpady takie jak stare meble, sprzęt gospodarstwa domowego, części maszyn rolniczych lub całe maszyny już nie używane w gospodarstwach rolnych itp., których nie można zbierać w ramach normalnego systemu zbiórki odpadów komunalnych z powodu ich rozmiaru (nie mieszczą się do typowych, stosowanych w gminie pojemnikach na odpady) do nich zalicza się również wraki pojazdów mechanicznych; Odpady z gospodarstw domowych odpady związane bezpośrednio z bytowaniem, wytwarzane i wyrzucane z gospodarstw domowych; Odpady z obiektów użyteczności publicznej i obsługi ludności odpady powstające w urzędach organów administracji publicznej, zakładach opieki zdrowotnej (bez odpadów niebezpiecznych) i opieki społecznej, szkołach i placówkach w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, placówkach kulturalno-oświatowych oraz jednostkach więziennictwa, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich; Odpady z pielęgnacji terenów zielonych (odpady ogrodowe, parkowe) trawa, liście, zwiędnięte kwiaty i gałęzie pochodzące z pielęgnacji i porządkowania trawników, przydomowych ogródków, terenów ogródków działkowych, rekreacyjnych oraz parków, cmentarzy, przydrożnych drzew itp. Odzysk to wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzysku z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do ustawy, Posiadacz odpadów to każdy, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną); domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na tej nieruchomości, Recykling to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii, Składowisko odpadów to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów; II. WSTĘP 11

13 System donoszenia (zbiórka stacjonarna) system zbierania odpadów gromadzonych w stacjach gromadzenia lub dużych pojemnikach (rzędu kilku m 3 ) czyli kontenerach grupowych obsługujących kilka lub więcej posesji; System dwupojemnikowy selektywne zbieranie odpadów wg prostego podziału tylko na dwie grupy; istnieje kilka wariantów podziału: System dualny podział na frakcję wspólnie zbieranych surowców wtórnych (użytecznych), kierowaną do sortowni oraz resztę, kierowaną na składowisko; Podział na mokre - suche frakcja mokra - głównie bioodpady kierowana jest do kompostowni, frakcja sucha do sortowni. Podział na mokre - reszta mokre trafiają do kompostowni, a reszta trafia na składowisko, bądź podlega dalszemu podziałowi realizowanemu przez system zbiórki (np. odzysk papieru, szkła itd.) System odbierania wyróżnia się dwa podsystemy: od drzwi do drzwi i przy krawężniku ; Unieszkodliwianie odpadów polega na poddaniu odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi oraz środowiska. Wytwórcy odpadów to każdy, którego działalność powoduje powstawanie odpadów oraz każdy, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów, Zakład odzysku odpadów obiekt, w którym dokonuje się czynności związanych z wykorzystywaniem odpadów (przekształcanie odpadów na paliwo, kompostowanie, recykling) Zakład recyklingu (ZR) obiekt, w którym dokonuje się przygotowania do zagospodarowania (wywozu i sprzedaży) zebranych surowców wtórnych (np. makulatury, stłuczki szklanej, metali itd.) poprzez usunięcie zanieczyszczeń i balastu, ewentualne frakcjonowanie (sortowanie na różne gatunki, np. makulatura - na twardą, gazetową i mieszaną, a stłuczkę szklaną na białą, kolorową i mieszaną) i zmniejszenia rozmiarów na potrzeby transportowe przy zastosowaniu prasy. Zbieranie od drzwi do drzwi wariant systemu odbierania polegający na zbieraniu odpadów gromadzonych w przydomowym pojemniku; osoba zbierająca musi każdorazowo wejść po pojemnik na teren posesji, a po opróżnieniu odstawić pojemnik na miejsce; Zbieranie przy krawężniku wariant systemu odbierania; wymaga ustalenia i przestrzegania harmonogramu zbiórki; użytkownik pojemnika na odpady wystawia II. WSTĘP 12

14 go przed posesję rano w dzień zbiórki; zbierający po opróżnieniu zostawia pojemnik na ulicy, a użytkownik zabiera go na teren posesji; system ten często wykorzystuje się do zbiórki bezpojemnikowej, np. w workach foliowych bezzwrotnych. Zbieranie odpadów to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie do transportu do miejsca ich odzysku lub unieszkodliwiania; Zbieranie selektywne jest wymogiem Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. w przeciwieństwie do systemu zbierania odpadów niesegregowanych jest to system oddzielnego zbierania dwóch lub więcej grup odpadów z podziałem według jasno określonych cech. Zbieranie selektywne może być realizowane wg różnych systemów zbierania, najczęściej uzależnionych od rodzaju zabudowy i będącego w dyspozycji sprzętu do zbierania i wywozu. Selektywną zbiórkę w systemie od drzwi do drzwi realizuje się zestawem pojemników wyróżniających się barwą. System zbierania przy krawężniku bazuje na zbieraniu części odpadów (surowców wtórnych) w worki foliowe. Ułatwieniem w prowadzeniu takiej zbiórki dla mieszkańca mogą być stelaże do worków; 2.5. Wykorzystane materiały 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, Dz. U. Nr 62, poz z późniejszymi zmianami 2. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późniejszymi zmianami. 3. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, Dz. U. Nr 16/90, poz. 95 z późniejszymi zmianami. 4. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, Dz. U. Nr 9/97, poz Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami 6. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz. U. Nr 100, poz z późniejszymi zmianami 7. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Dz. U. Nr 80 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzenia planów gospodarki odpadami, Dz. U. Nr 66 poz. 620 II. WSTĘP 13

15 9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów, Dz. U. Nr 220, poz. 1858, 10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów, Dz. U. Nr 61 poz. 548/ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2000 r. w sprawie opłat za składowanie odpadów, Dz. U. Nr 120, poz Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 marca 2001 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Dz. U. Nr 22 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych, Dz. U. nr 134 poz Dyrektywa 75/442/EWG z lipca 1975 r. w sprawie odpadów ze zmianami 91/692/EWG. 15. Dyrektywa 99/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów. 16. Krajowy, październik 2002 r. 17. Wojewódzki dla województwa wielkopolskiego, projekt, 18. Prognozowanie ilości, jakości oraz metod usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, H. Piotrowska, PZITS Warszawa, 1986; 19. Wskaźniki nagromadzenia i składu odpadów komunalnych w latach oraz metody ich badań, PZITS Warszawa ; 20. Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami; Warszawa 2002 r. 21. Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, M. Kistowski, Gdańsk 1999; 22. Recykling jak rozwiązać efektywnie problem odpadów komunalnych?, F. Jurasz, Instytut Gospodarki Materiałowej, Warszawa 1991; 23. Utrzymanie czystości i gospodarka odpadami na terenach wiejskich materiały konferencyjne, Poznań września 1992; 24. Zbiór zaleceń do programowania, projektowania i eksploatacji wysypisk komunalnych, H. Piotrowska i in., OBREM-Łódź 1993; 25. Gmina wobec obowiązku ochrony środowiska przed odpadami komunalnymi, Helena Przybyła, Fundacja Ekologiczna SILESIA, Katowice 1993; 26. Gospodarka odpadami w małej gminie, L. Dindorf, Biuro Badań i Wdrożeń Ekologicznych Spółka z o.o., Białystok; II. WSTĘP 14

16 27. "Współpraca w Europie - materiały forum", II Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami Poznań maja 1997, PZIiTS o/poznań, Poznań 1997; 28. IX Międzynarodowa Konferencja "Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej a ochrona środowiska", Kompleksowa gospodarka odpadami, Wisła września 1998 r., ABRYS Poznań, 1998; 29. Techniczne i społeczne aspekty gospodarki odpadami - materiały forum, III Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami Poznań; 30. Eksploatacja składowiska odpadów. Poradnik decydenta., J. Oleszkiewicz, LEM PROJEKT s.c., Kraków 1999 r.; 31. Podstawy gospodarki odpadami, Cz. Rosik-Dulewska, Lublin 1999 r.; 32. III Międzynarodowa Konferencja Kompleksowa Gospodarka Odpadami Komunalnymi na terenach miejskich, Pułtusk września 2000; Przy opracowaniu Planu wykorzystano także materiały i informacje uzyskane z Urzędów Miast i Gmin wchodzących w skład powiatu Rawickiego (Rawicz, Jutrosin, Bojanowo, Miejska Górka i Pakosław), Starostwa Powiatowego w Rawiczu oraz dane pozyskane drogą ankietyzacji a także informacje z jednostek działających na omawianym terenie. II. WSTĘP 15

17 III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI Ilość powstających odpadów Zgodnie z obowiązującymi przepisami analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami na terenie powiatu powinna objąć wszystkie odpady powstające na jego terenie Odpady komunalne Na terenie gmin powiatu rawickiego zbiórką odpadów objętych jest praktycznie większość mieszkańców (Rawicz - 100%, Bojanowo 85%, Jutrosin 100%, Miejska Górka 100 %, Pakosław 80%) Według uzyskanych danych w 2002 roku z terenu gmin powiatu rawickiego firmy wywozowe wywiozły łącznie 7.272,2 Mg odpadów uznanych za komunalne. Ilość odpadów komunalnych w poszczególnych gminach oraz sposób postępowania z nimi przedstawia tabela 1: Ilość odpadów komunalnych w poszczególnych gmin powiatu T a b e l a 1 Wytworzone Wykorzystane składowane Rawicz 1) 3) 3.990,0 113, ,2 Bojanowo 1) 4) 1.281, ,4 Jutrosin 1) 5) 708,8 5,0 6) 703,8 Miejska Górka 1) 792,0 60,0 7) 732,0 Pakosław 2) 500,0 50,0 8) 450,0 1) miasto i gmina 2) gmina 3) wartość pochodzi z przeliczenia szacunkowej ilości odpadów m 3 przy przeliczniku 1 m 3 = 210 kg 4) 1.062,3 Mg z gospodarstw domowych i obiektów użyteczności publicznej, 219,1 Mg z podmiotów gospodarczych 5) wartość pochodzi z przeliczenia szacunkowej ilości odpadów 3.150,0 m 3 przy przeliczniku 1 m 3 = 225 kg; 632,3 Mg z gospodarstw domowych i obiektów użyteczności publicznej, 76,5 Mg z podmiotów gospodarczych 6) makulatura 7) 10 Mg tworzywa sztuczne, 50 Mg szkło 8) surowce wtórne łącznie Dominującą formą unieszkodliwiania odpadów na terenie powiatu rawickiego jest ich składowanie. Niewielką część odpadów (zaledwie 1,6 %), które zostały wykorzystane stanowią surowce wtórne. Na terenie poszczególnych gmin prowadzona jest bowiem, w różnym zakresie, selektywna zbiórka tej grupy odpadów: Rawicz tworzywa sztuczne, szkło, makulatura Bojanowo tworzywa sztuczne (PET), szkło Jutrosin makulatura III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 16

18 Miejska Górka szkło, tworzywa sztuczne Pakosław tworzywa sztuczne, szkło, metale Odpady z sektora handlowego i publicznego Odpady z sektora handlowego i publicznego są podobne do odpadów komunalnych w zabudowie mieszkaniowej, jednakże charakteryzują się innym składem morfologicznym (więcej odpadów opakowaniowych papieru, tektury, tworzyw sztucznych). Ilości powstających odpadów mogą się także różnić (czasami nawet znacznie) w zależności od prowadzonej działalności danego podmiotu handlowego. W związku z nie prowadzeniem szczegółowej ewidencji powstających odpadów brak jest informacji dotyczącej ilości odpadów powstających w sektorze handlowym i publicznym. W uwagi na podobny skład morfologiczny odpady z sektora publicznego wielokrotnie są ujmowane łącznie z odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. Z kolei odpady z placówek handlowych (zwłaszcza tych mniejszych) są podrzucane do pojemników na odpady komunalne przeznaczone do obsługi mieszkańców. Uniemożliwia to dokładne rozpoznanie ich ilości. Określenie powstających odpadów w sektorze handlowym i publicznym należy zatem oszacować Odpady medyczne i weterynaryjne Odpady medyczne to odpady pochodzące z zakładów opieki zdrowotnej i ośrodków zdrowia. Odpady z zakładów opieki zdrowotnej składają się z dwóch strumieni: odpadów komunalnych i niebezpiecznych odpadów medycznych (igły, części ciał i organów ludzkich, odpady zakaźne, zużyte substancje chemiczne i leki). Odpady weterynaryjne pochodzą głównie z lecznic weterynaryjnych i również stanowią zagrożenie sanitarne (część to odpady niebezpieczne). Na terenie powiatu funkcjonują następujące placówki służby zdrowia: Rawicz Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej (szpital), dwa niepubliczne zespoły opieki zdrowotnej Bojanowo jeden niepubliczny zespół opieki zdrowotnej Jutrosin dwa niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej Miejska Górka dwie przychodnie lekarskie Pakosław jeden niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, jeden Dom Pomocy Społecznej III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 17

19 Ponad to działa tu 19 punktów weterynaryjnych (Rawicz - 4, Bojanowo 4, Jutrosin 5, Miejska Górka 3, Pakosław 3). Są to przeważnie prywatne praktyki, które działają głównie w terenie. Zgodnie z wydanym pozwoleniem Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Rawiczu wytwarza 30 Mg odpadów innych niż niebezpieczne oraz 10,8 Mg odpadów zakwalifikowanych jako niebezpieczne. Brak jest dokładnych informacji dotyczących ilości powstających odpadów w pozostałych placówkach służby zdrowia i weterynarii na terenie powiatu Odpady z przemysłu Na odpady z przemysłu składają się odpady komunalne oraz odpady z przemysłowych procesów produkcyjnych, tzw. odpady technologiczne (o różnych właściwościach). Ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych i niebezpiecznych przez podmioty objęte monitoringiem WIOŚ oraz sposoby postępowania z nimi przedstawiają tabele 2 i 3. Bilans odpadów przemysłowych (Mg) na terenie powiatu rawickiego wg WIOŚ 1) T a b e l a 2 Rok Wytworzone Tymczasowo Unieszkodliwion Wykorzystane składowane e Składowane , , ,0 321,4 311, , , ,3 438,0 974,5 1) Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2001, 2000 Bilans odpadów niebezpiecznych z przemysłu (Mg) na terenie powiatu rawickiego wg WIOŚ 1) T a b e l a 3 Rok Wytworzone Tymczasowo Unieszkodliwion Wykorzystane składowane e Składowane ,689 b.d. 5,220 5,600 0, ,091 b.d. 9,300 15,460 4, ,076 0,182 5,164 8,730 0,000 1) Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2001, 2000, 1999 Dane w powyższej tabeli obrazują łączne ilości odpadów z podmiotów na terenie całego powiatu objętych monitoringiem. Brak jest dokładnych informacji dotyczących ilości odpadów z małych i średnich podmiotów produkcyjnych a także ich podziału na poszczególne gminy. Według danych pozyskanych z urzędów gmin informacji na ich terenie powstają następujące ilości odpadów przemysłowych: III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 18

20 Rawicz 3.435,5 Mg odpadów innych niż niebezpieczne, 10,406 Mg odpadów niebezpiecznych (ilości odpadów wg wydanych zezwoleń na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne) Bojanowo 57,3 Mg odpadów innych niż niebezpieczne, 0,137 Mg odpadów niebezpiecznych Odpady z sektora budowlanego Na odpady z sektora budowlanego składają się głównie odpady obojętne z rozbiórek obiektów, jak np. gruz ceglany, materiały ceramiczne, beton, panele i inne elementy gipsowe. W tej grupie występują także drewno, stal, odpady opakowaniowe itp. Specyfiką tej gałęzi jest zmienność powstających odpadów, choć w większości przypadków są to znaczne ilości zarówno masowe jaki objętościowe. Według uzyskanych danych z teren gminy Bojanowo trafiło na składowisko 107,8 Mg odpadów kwalifikujących się do tej kategorii. Natomiast na terenie gminy Pakosław zebrano i przetworzono ok Mg tego typu odpadów (gruz budowlany, kamienie polne). Na terenie gminy Miejska Górka odpady z sektora budowlanego są gromadzone w specjalnie wyznaczonych miejscach na terenie gminy (może je tam przywieźć każdy z mieszkańców) odpady te są wykorzystywane na potrzeby własne podbudowa pod lokalne drogi. Brak danych o ilościach tego typu odpadów powstających w pozostałych gminach powiatu. Łączną ilość odpadów z sektora budowlanego będzie można określić na podstawie szacunków Wraki samochodowe W ostatnich latach wraki samochodowe a także maszyn rolniczych na terenach wiejskich stały się coraz bardziej liczną grupą odpadów. W związku ze złożonością swej konstrukcji składają się z wielu elementów i zawierają szereg substancji, z których część to odpady niebezpieczne (oleje, płyny hamulcowe, akumulatory itp.). Jednak zdecydowaną większość stanowią metale i tworzywa sztuczne nadające się do recyklingu. Dotychczas na terenie powiatu nie była prowadzona ewidencja ilościowa tego typu odpadów Odpady z oczyszczalni ścieków III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 19

21 Do głównych odpadów powstających w oczyszczalniach ścieków należą piasek skratki i osady ściekowe. Na terenie powiatu działają 3 oczyszczalnie ścieków komunalnych (Rawicz 1, Pakosław 2). Na terenie gminy Bojanowo istnieje nowa oczyszczalnia ścieków, która obecnie jest w fazie rozruchu technologicznego. Według uzyskanych informacji w oczyszczalniach powstają następujące ilości odpadów: miasto i gmina Rawicz Mg (1.825 Mg osady ściekowe, 200 Mg skratki, 42 Mg piasek) gmina Pakosław oczyszczalnia w Chojnie (planowana modernizacja i rozbudowa) 18 Mg s.m. (osadów ściekowych), oczyszczalnia w Pakosławiu (wykorzystywana w ok. 40%) 15 Mg s.m (osadów ściekowych) Odpady z innych źródeł Do pozostałych odpadów zalicza się głównie odpady z obiektów centralnego zaopatrzenia w energię (np. ciepłownie zbiorcze). Na terenie powiatu działają dwie ciepłownie dostarczające energię cieplną do odbiorców zbiorowych (ciepłownia komunalna ZEC i Rawickiej Spółdzielni Mieszkaniowej). W wyniku ich funkcjonowania w 2002 r. wytworzono 1.019,2 Mg żużla (519,2 Mg ZEC, 500,0 Mg RSM) Skład odpadów Wymienione powyżej grupy odpadów charakteryzują się różnym składem morfologicznym. Część z nich jak odpady komunalne, z sektora handlowego i publicznego czy medyczne mają zróżnicowany skład, na który składa się kilka frakcji. Z kolei odpady przemysłowe, z sektora budowlanego czy oczyszczalni ścieków charakteryzują się raczej dominacją jednej frakcji (frakcja mineralna czy organiczna). Podobnie jak w przypadku ilości poszczególnych rodzajów odpadów także ich skład nie jest ewidencjonowany. W związku z tym skład morfologiczny można określić głównie na podstawie danych literaturowych (tabela 4 i 5). III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 20

22 Przybliżony procentowy (wagowy) skład morfologiczny odpadów komunalnych na wybranych terenach T a b e l a 4 Frakcja Gmina wiejska Miasto Kraj Odpady organiczne ,7 Papier i tektura ,6 Tworzywa sztuczne ,7 Szkło ,5 Frakcja drobna ,4 Żelazo i inne metale ,5 Pozostałe odpady palne 8 5 Pozostałe odpady niepalne ,6 Przybliżony procentowy (wagowy) skład morfologiczny odpadów z różnych sektorów T a b e l a 5 Frakcja Handel Biura i placówki Zakłady opieki oświatowe zdrowotnej Odpady organiczne Tektura Papier Tworzywa sztuczne Pozostałe odpady palne 8-6 Szkło Żelazo i inne metale Pozostałe odpady niepalne 4-1 Dodatkowo należy pamiętać, że niezależnie od rozpatrywanego sektora zawsze część odpadów będzie zaliczana do grupy odpadów niebezpiecznych. Ich ilość będzie zależała od charakteru danej działalności. Odpady niebezpiecznie z uwagi na swój charakter powinny być specjalnie ewidencjonowane. Ocenia się, że w odpadach komunalnych ich ilość waha się od 1,5 do 2 % ogólnej masy rocznie powstających odpadów. III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 21

23 3.2. System zbiórki odpadów Obsługa zbiórki odpadów Gospodarka odpadami na terenie powiatu rawickiego organizowana i nadzorowana jest przez wydziały zajmujące się sprawami komunalnymi w poszczególnych urzędach miast i gmin. Obsługą systemu usuwania odpadów komunalnych z terenu gmin powiatu zajmuje się siedem firm (tabela 6). Zestawienie firm obsługujących zbiórkę odpadów komunalnych (zmieszanych) na terenie powiatu rawickiego T a b e l a 6 Obsługiwany Obsługiwane pojemniki Wykorzystywany Firma teren pojemność ilość sprzęt RAWICZ LUKS s.c. Miasto i gmina Rawicz Rawicka Spółdzielnia Mieszkaniowa Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Usługi Komunalne Jan Felisiak Przedsiębiorstwo Oczyszczania Miasta EKO z Kalisza Spółdzielnia Kółek Rolniczych Pakosław Zakład P.H.U. SKÓRTEX Nowa Wieś 110 l ) 1100 l m m m m 3 2 0,15 m ,22 m 3 17 Miasto Rawicz 110 l m 3 30 BOJANOWO Miasto i gmina Bojanowo Miasto i gmina Jutrosin Miasto i gmina Miejska Górka 110 l l. JUTROSIN 110 l. 7 m 3 worki MIEJSKA GÓRKA ) 1100 l. 4 2,2 m 3 91 Samochody bębnowe, kontenerowce Samochody kontenerowce Samochód bezpylny Ciągniki z przyczepami Samochody specjalistyczne PAKOSŁAW Gmina Pakosław Worki 600 Ciągnik z przyczepą Gmina Pakosław 110 l. 600 Samochód bezpylny 1) 165 szt. jest własnością miasta Rawicza, 700 szt. należy od osób prywatnych 2) roczna ilość worków III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 22

24 Ponadto starostwo powiatowe wydało działającym na terenie powiatu podmiotom gospodarczym wymagane prawem decyzje na: odzysk i transport 5 podmiotom zbieranie i transport odpadów 2 podmiotom zbieranie odpadów 7 podmiotom odzysk odpadów 2 podmiotom transport odpadów 1 podmiotowi Wydane decyzje dotyczą odpadów powstających w podmiotach produkcyjnych głównie z grupy 04 (z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego), 10 (z procesów termicznych), 16 (nieujęte w innych grupach), 17 (z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej) i 20 (komunalnych łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie). Na terenie poszczególnych gmin prowadzona jest także, w różnej formie, zbiórka surowców wtórnych liczbę i rodzaj pojemników stosowanych w tym systemie przedstawia tabela 7. Zestawienie firm obsługujących zbiórkę odpadów komunalnych (surowców wtórnych) na terenie powiatu rawickiego T a b e l a 7 Gmina Rodzaj pojemników Ilość pojemników Rawicz 1100 l. szkło 1100 l. tworzywa sztuczne 1,5 m 3 szkło 1,5 m 3 makulatura Bojanowo 1100 l. szkło l. tworzywa sztuczne 30 Jutrosin worki 80 l. makulatura wg potrzeb Miejska Górka 3,3 m 3 dwudzielne tworzywa sztuczne/szkło 3 m 3 trójdzielne tworzywa sztuczne/szkło/ makulatura) 47 4 Pakosław worki 80 l. szkło, tworzywa sztuczne, puszki aluminiowe Brak jest natomiast informacji co do sposobu pozbywania się odpadów przez podmioty gospodarcze. Część, te największe, zapewne mają podpisane indywidualne umowy na wywóz odpadów. W stosunku do pozostałych można przypuszczać, że część z nich swoje odpady albo przemyca w odpadach komunalnych lub zagospodarowuje w niewłaściwy sposób (np. spalanie) System opłat za zbiórkę odpadów System opłat za zbiórkę odpadów jest zróżnicowany na terenie powiatu i zależy w głównej mierze od firm obsługujących poszczególne jednostki administracyjne: III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 23

25 Rawicz: firma LUKS pobiera opłaty za gromadzenie, transport i unieszkodliwienie w wysokości 36 zł netto/m 3 zarówno od klientów indywidualnych (osób fizycznych) jak i od zbiorowych (podmioty gospodarcze); Rawicka Spółdzielnia Mieszkaniowa opłaty za gromadzenie i wywóz odpadów wlicza w czynsz swych mieszkańców, które wynoszą ok. 2,59 zł/osobę/miesiąc, podmioty gospodarcze działające w zarządzanych przez spółdzielnię lokalach płacą za wywóz odpadów wg stawki 0,68 zł/m 3 Bojanowo: ZGKiM pobiera opłaty w wysokości 4 zł + VAT od pojemnika 110 l., w przypadku indywidualnego dostarczenia odpadów na składowisko: 8 zł/m 3 odpady komunalne i 16 zł/m 3 odpady inne niż niebezpieczne Jutrosin: koszty związane ze zbiórką, transportem i unieszkodliwianiem odpadów na terenie miasta i gminy ponosi Urząd Miejska Górka: Urząd pobiera opłatę w wysokości 1,5 zł/osoby/miesiąc (przy czym w przypadku rodzin powyżej 5 osobowych opłata pobierana jest tylko za 5 osób) Pakosław: Spółdzielnia Kółek Rolniczych za odbiór odpadów pobiera 1,5 zł za worek z surowcami wtórnymi i 2,2 zł za worek z odpadami zmieszanymi Instalacje do segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Na terenie powiatu rawickiego istnieją instalacje do unieszkodliwiania odpadów, którymi są wyłącznie wysypiska odpadów w miejscowości Sowiny, Nadstawem, Sobiałkowo i Rawicz. Podstawowe parametry tych wysypisk wg danych WIOŚ przedstawia tabela 8. Składowiska odpadów czynne na terenie powiatu rawickiego 1) T a b e l a 8 Składowisko Nagromadzenie Pojemność Powierzchnia Rok (miejscowość/ odpadów w [m gmina) 2001 r.[mg] ] [ha] uruchomienia Sowiny/ Bojanowo 1.645, , Nadstawem/ Jutrosin 3.500, , Sobiałkowo/ Miejska Górka 506, , Rawicz/ Rawicz 4.700, , ) Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2001 Z pośród funkcjonujących tylko wysypisko w Sowinach i Nadstawem mają uregulowany stan formalno-prawny. Zajmuje ono powierzchnię 4,63 ha. Składowisko zlokalizowane jest w wyrobiskach poeksploatacyjnych iłu, posiada naturalne uszczelnienie 24 III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI

26 z warstwy gliny o miąższości ok. 5-6 m. W chwili obecnej jest zapełnione w ok. 60% przewiduje się, że będzie ono eksploatowane do 2015 r. Składowisko w miejscowości Nadstawem funkcjonuje od 1993 r. i znajduje się w miejscu dawnych wyrobisk żwirowych (wydobycie żwiru kontynuowane jest na przylegających terenach). Obecnie składowisko wypełnione jest w ok. 13 % przewiduje się że będzie ono eksploatowane do 2025 r. Zajmuje ono łączną powierzchnię ok. 2,07 ha (łącznie z wylewiskiem ścieków). W przyszłości istnieje możliwość rozbudowy składowiska o kolejne 1,7 ha terenu znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie. Pojemność składowiska ocenia się na ok. 160 tys. m 3 (bez rezerwy). Zgodnie z uzyskanymi informacjami posiada ono ok. 40 cm warstwę uszczelnienia naturalnego (glina). Wokół składowiska znajdują się trzy piezometry służące do monitorowania stanu jakości wód podziemnych w sąsiedztwie składowiska. Jest otwarte w 3 dni w tygodniu. Składowisko w Sobiałkowie zajmuje powierzchnię ok. 1,5 ha, odpady są wyniesione ponad poziom terenu na wysokość ok. 1,8-2,0 m. Ocenia się, że łączna nagromadzona ilość odpadów wynosi ok m 3. Składowisko zostało decyzja z 2002 r. Składowisko zostało zrekultywowane. Składowisko w Rawiczu Sarnowie zlokalizowane jest ok. 2,5 km na północnywschód od centrum Rawicza zajmuje ono powierzchnie ok. 3,5 ha. Na miejscu obecnego wysypiska odpady były składane od kilkunastu lat. Z chwilą wybudowania składowiska w Bojanowie, w budowie którego gmina Rawicz partycypowała, odpady z jej terenu zostały tam skierowane. W 1998 r gmina Bojanowo wypowiedziała gminie Rawicz warunki składowania zmuszając ją tym samym do ponownego deponowania swych odpadów na wysypisku w Sarnowie. W chwili obecnej wysypisko w Sarnowie stanowi uformowana bryła odpadów o wysokości 6-8 m n.p.t.. Kształtowanie skap oraz rozplantowywanie odpadów realizowane jest przy użyciu ładowarki Caterpillar oraz spychacza gąsienicowego. Na wysypisku nie ma wagi w związku z tym ewidencjonowanie deponowanych odpadów odbywa się szacunkowo z dokładności do ok. 1 m 3. Poza odpadami dostarczanymi przez firmy zajmujące się ich zbiórką na wysypisku w Sarnowie zdeponowano w 2000 r odpady ze zlikwidowanego dzikiego składowiska przy drodze Sarnowa-Niemarzyn (ok m 3 ) oraz dzikiego składowiska we wsi Sierakowo (ok m 3 ). Także osoby indywidualne składują tu nielegalnie odpady przywożone własnym transportem w godzinach braku nadzoru. W chwili obecnej składowisko kwalifikuje się do jak najszybszego zamknięcia i zrekultywowania. W związku z przewidzianym na rok 2004 zamknięciem obecnie eksploatowanego składowiska UMiG Rawicza podjął działania zmierzające do wybudowania nowego składowiska (przystąpienie do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego). Planowane składowisko z racji możliwej do przeznaczenia na ten cel ilości terenu ok. 7 ha 25 III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI

27 jest przewidziane tylko na potrzeby miasta i gminy Rawicz. Planuje się jego uruchomienie z chwilą zamknięcia obecnego wysypiska czyli w roku Równocześnie rozważa się koncepcje przystąpienia do planowanego ponadregionalnego składowiska w Lesznie. W takim przypadku rozbudowa składowiska w Sarnowie nie miałaby miejsca. Na terenie powiatu rawickiego istnieje także 7 dzikich składowisk odpadów (gmina Rawicz): wieś Żylice przy drodze utwardzonej Żylice Iźbice ok. 0,5 km na południowy-zachód od wsi Iźbice za torami kolejowymi linii Poznań Wrocław składowisko na północny zachód od wsi Łaszczyn ok. 200 m za wsią Sikorzyn przy drodze do Stwolna las ok. 400 m na północ od skrzyżowania dróg we wsi Ugoda przy drodze Zielona Wieś Dębno Polskie, ok. 300 m za Zieloną Wsią przy drodze nieutwardzonej Zielona Wieś Dębno Polskie, w lesie ok. 2,5 km za Zieloną Wsią 3.3. Podsumowanie Oceniając obecny stan gospodarki odpadami na terenie powiatu rawickiego należy zwrócić uwagę na kilka aspektów: 1. Na terenie poszczególnych gmin funkcjonują zorganizowane systemy gospodarki odpadami obejmujące od % mieszkańców. Nie są one jednak spójne z sobą. 2. Na terenie gmin powiatu selektywna zbiórka surowców wtórnych jest prowadzona w różnym zakresie. Poszczególne gminy zbierają różne frakcje surowców wtórnych w indywidualnie dobranych pojemnikach (workach). 3. Poza największymi podmiotami gospodarczymi nie istnieje odrębny system zbiórki odpadów powstających w pozostałych sektorach życia publicznego (handel, obiekty użyteczności publicznej, przemysł itp.) 4. Brak dokładnej ewidencji ilościowej i jakościowej odpadów powstających na terenie poszczególnych gmin. Łączną ilość poszczególnych rodzajów odpadów na terenie powiatu rawickiego przedstawia tabela 9 III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 26

28 Zestawienie ilości odpadów powstających na terenie powiatu rawickiego 1) T a b e l a 9 Źródło pochodzenia odpadów Ilość [Mg] Komunalne 7.272,2 Z sektora handlu i publicznego b.d. Medyczne i weterynaryjne 2) 40,8 Z przemysłu 3) ,0 Z sektora budowlanego 4) 1.107,8 Wraki samochodowe b.d. Z oczyszczalni ścieków 5) 2.100,0 Odpady z innych źródeł 1.019,2 razem ,0 1) według dostępnych danych za rok ) dane tylko z jednego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Rawiczu (odpady komunalnopodobne i niebezpieczne) 3) dane według WIOŚ za 2001 r (odpady przemysłowe i niebezpieczne) 4) dane z gminy Bojanowo i Pakosław 5) dane z miasta Rawicza i gminy Pakosław Z braku prowadzenia dokładnej ewidencji powstających i wywożonych odpadów można przypuszczać, że w deklarowanej przez firmy wywozowe ilości odpadów komunalnych znajdują się także odpady pochodzące z pozostałych źródeł. 5. Zbiórką odpadów na terenie poszczególnych gmin zajmują się koncesjonowane firmy wywozowe działające tylko na terenie danej jednostki administracyjnej. 6. Zbiórka odpadów komunalnych w głównej mierze oparta jest na pojemnikach 110 litrowych. W zabudowie wielorodzinnej (głównie na terenie miasta Rawicza) wykorzystywane są także kontenery o większej pojemności na 7 m 3. Z kolei na terenach wiejskich do zbiórki odpadów zmieszanych jak i surowców wtórnych stosowane są także plastikowe worki (gmina Jutrosin i Pakosław). 7. Na terenie powiatu rawickiego istnieją cztery instalacje do unieszkodliwiania odpadów składowiska odpadów. Tylko dwa z nich posiadają uregulowany stan prawny (Sowinach i Nadstawem) pozostałe nie posiadają uregulowanego stanu formalno prawnego. Składowisko w Sobiałkowie zostało zamknięte i zrekultywowane. Składowisko w Rawiczu Sarnowie kwalifikuje się do jak najszybszego zamknięcia i zrekultywowania. Także istniejące dzikie wysypiska powinny być jak najszybciej zlikwidowane (wywiezione lub zrekultywowane). III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 27