PORADNIK KIESZONKOWY. Lustrzanki cyfrowe Fotografia barwna

Transkrypt

1 PORADNIK KIESZONKOWY Lustrzanki cyfrowe Fotografia barwna lour_photo_ _pl.indd 1 5/30/11 11:34 AM

2 PORADNIK KIESZONKOWY Digital Lustrzanki SLRcyfrowe Color Fotografia Photography barwna Colour_Photo_ _PL.indd 2-3 5/30/11 11:34 AM

3 First published in the United Kingdom in 2010 by: I L E X 210 High Street Lewes East Sussex BN7 2NS Copyright 2010 The Ilex Press Limited Publisher: Alastair Campbell Creative Director: Peter Bridgewater Managing Editor: Chris Gatcum Editor: Steve Luck Art Director: Julie Weir Senior Designer: Emily Harbison Designer: Ginny Zeal Any copy of this book issued by the publisher is sold subject to the condition that it shall not by way of trade or otherwise be lent, resold, hired out, or otherwise circulated without the publisher s prior consent in any form of binding or cover other than that in which it is published and without a similar condition including these words being imposed on a subsequent purchaser. British Library Cataloguing-in-Publication Data A catalogue record for this book is available from the British Library. ISBN All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or used in any form, or by any means graphic, electronic, or mechanical, including photocopying, recording, or information storage-and-retrieval systems without the prior permission of the publisher. Printed and bound in China SPIS TREŚCI Barwa w fotografii...6 Barwa światła...8 Model RGB...10 Ile kolorów?...12 Temperatura barwowa...16 Balans bieli...18 Zaawansowany balans bieli...20 Światło nieba...22 Wschód i zachód słońca...26 Poranek i popołudnie...28 Oświetlenie przednie...30 Oświetlenie boczne...32 Oświetlenie tylne...36 Wysokie słońce...38 Brzask i zmierzch...40 Siła barw...42 Czerwony...46 Zielony...48 Niebieski...50 Żółty...52 Fioletowy...56 Pomarańczowy...58 Czarny...60 Biały...62 Efekty optyczne...66 Harmonia barw...68 Czerwony i zielony...70 Pomarańczowy i niebieski...72 Żółty i fioletowy...76 Połączenia wielobarwne...78 Akcent kolorystyczny...80 Dysonans barwny...82 Przytłumione barwy...84 Ustawienia w aparacie...88 Fotografowanie w RAW...90 Pełna rozpiętość tonalna...94 Korekcja barwna...96 Korygowanie barw za pomocą funkcji Poziomy...98 Funkcja Koloruj Słowniczek Indeks Autorzy zdjęć Colour_Photo_ _PL.indd 4-5 5/30/11 11:34 AM

4 Barwa w fotografii Stworzenie pierwszej fotografii barwnej przypisuje się szkockiemu fizykowi i matematykowi, Jamesowi Clerkowi Maxwellowi, który w 1861 r. uzyskał kolorowy obraz kokardy w szkocką kratę, rzutując na ścianę światło czerwone, zielone i niebieskie przez trzy oddzielne przezrocza przedstawiające materiał. Zasada, zgodnie z którą dowolny obraz barwny można stworzyć, wykorzystując zaledwie trzy kolory, stanowi podstawę sposobu, w jaki dzisiejsze aparaty cyfrowe rejestrują, a monitory wyświetlają barwy. Barwa w fotografii odgrywa olbrzymią rolę. Kolory wpływają na nas na wiele różnych sposobów, w tym również na płaszczyźnie emocjonalnej. I chociaż wydano wiele książek opisujących reakcję ludzi na poszczególne kolory oraz ich symboliczne znaczenia, wciąż bardzo trudno jest ująć w słowa, jak dokładnie oddziałują na nas barwy. Ta książeczka została pomyślana jako podręczny przewodnik po kolorach w fotografii cyfrowej. Poza poradami, z których dowiecie się, co zrobić, żeby wasz aparat rejestrował barwy z maksymalną wiernością, sporą część książki stanowi omówienie poszczególnych barw i grup kolorystycznych, zarówno harmonizujących, jak i gryzących się ze sobą, oraz wpływu, jaki mają na zdjęcie. 6 Barwy w naturze rozwijały się przez miliony lat ewolucji roślin i zwierząt. Organizmy żywe wykorzystują je zarówno do przyciągania, jak i odstraszania. Ludzka reakcja na barwy jest bardzo złożona kolor potrafi wywrzeć na osobie oglądającej zdjęcie prawdopodobnie większe wrażenie niż jakikolwiek inny element fotografii. Colour_Photo_ _PL.indd 6-7

5 Barwa światła Światło stanowi część widma elektromagnetycznego, które obejmuje również fale radiowe, mikrofale, promieniowanie rentgenowskie, ultrafiolet i podczerwień. Jednak w odróżnieniu od tych fal, stanowiących większość widma, światło jest widoczne dla ludzkiego oka. Światło widzialne dzieli się tradycyjnie na siedem kolorów czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indygo i fioletowy; przy końcach spektrum przechodzi ono odpowiednio w niewidzialną podczerwień i ultrafiolet. Barwy te, z których każda charakteryzuje się inną długością fali, składają się na światło białe, ale często można je zobaczyć oddzielnie, kiedy światło rozszczepi się i przyjmie postać tęczy. Widmo elektromagnetyczne jest nieskończone, ale nawet jego użyteczny zakres, rozciągający się od promieni Roentgena i gamma do długich fal radiowych, jest wielokrotnie większy od widma światła widzialnego, które obejmuje fale o długości od ok. 400 nm do ok. 700 nm. FALE RADIOWE PODCZERWIEŃ ULTRAFIOLET PROMIENIE GAMMA Fioletowy nm ŚWIATŁO WIDZIALNE Niebieski nm Zielony nm Żółty nm Pomarańczowy nm Czerwony nm 780NM 630NM 590NM 560NM 490NM 450NM 380NM B a r w a ś w i a t ł a Tęcza to zjawisko atmosferyczne polegające na ugięciu fal światła przechodzących przez drobne krople deszczu. Deszcz działa jak pryzmat, rozszczepiając białe światło na poszczególne barwy składowe. Tę fotografię wykonano we wrześniowy wieczór podczas zachodu słońca. Ciepłe, pomarańczowe zabarwienie zdjęcia na każdym widzu może wywrzeć nieco inne wrażenie. Wersja po prawej została poprawiona za pomocą polecenia Auto-kolor. Usunięcie czerwonej dominanty barwnej sprawiło, że zdjęcie ma znacznie mniejszą siłę wyrazu. 9 Colour_Photo_ _PL.indd 8-9

6 Model RGB RGB to model przestrzeni barw, który odgrywa kluczową rolę w fotografii cyfrowej. Jest on oparty na trzech barwach podstawowych: czerwonej, zielonej i niebieskiej. Mieszając ze sobą te kolory w odpowiednich proporcjach, można odtworzyć prawie wszystkie barwy, które jest w stanie dostrzec ludzkie oko (jest to tzw. synteza addytywna). Matryca aparatu nie potrafi odróżniać od siebie barw, a jedynie natężenie światła, dlatego przed matrycą światłoczułą umieszczona jest tzw. matryca filtrów. Jest to siatka złożona z czerwonych, zielonych i niebieskich kwadratów (przy czym kwadratów zielonych jest 2 razy więcej, ponieważ nasze oczy są najbardziej wrażliwe na światło zielone). Światło wpadające do aparatu przechodzi przez matrycę filtrów i zostaje rozbite na piksele czerwone, zielone i niebieskie. Procesor aparatu odbudowuje pełną siatkę barw w specjalnym procesie interpolacji ( demozaikowania ), po czym rejestruje barwne zdjęcie. KANAŁ CZERWONY KANAŁ ZIELONY KANAŁ NIEBIESKI M o d e l R G B Tak wygląda najpopularniejsze ułożenie filtrów barwnych stosowane w aparatach cyfrowych. W typowej matrycy filtrów 50% filtrów jest zielonych, 25% czerwonych, a pozostałe 25% niebieskich. Duża liczba filtrów zielonych wynika ze sposobu pracy ludzkiego oka i pomaga uzyskać ostrzejszy obraz. Wszystkie cyfrowe fotografie kolorowe składają się z trzech kanałów barwnych: czerwonego, zielonego i niebieskiego, które po połączeniu dają pełnobarwne zdjęcie przedstawione obok Colour_Photo_ _PL.indd 10-11

7 Ile kolorów? Zdjęcia cyfrowe, podobnie jak wszystkie inne informacje cyfrowe, oparte są na dwójkowym systemie liczbowym. W systemie dwójkowym używa się tylko dwóch cyfr: 0 i 1. W informatyce 0 i 1 odpowiada odpowiednio stanom wyłączony i włączony. W fotografii cyfrowej 0 odpowiada czerni, a 1 bieli. Obraz złożony jedynie z czarnych i białych pikseli określany jest jako 1-bitowy. Oczywiście fotografie składają się z wielu więcej odcieni niż czysta czerń i biel. Co się stanie, jeśli zwiększymy liczbę bitów do dwóch? W takim przypadku czerni przypisano by liczbę 00, bieli 11, a pomiędzy nimi zmieściłyby się 2 odcienie szarości, 01 i 10. To wciąż jednak za mało, aby uzyskać obraz monochromatyczny o płynnych przejściach w tym celu potrzebne są liczby 8-bitowe. Na tym poziomie informacji czerń oznaczona jest jako , biel jako , a pomiędzy nimi znajdują się 254 odcienie szarości. Obraz w skali szarości o gładkich przejściach tonalnych można uzyskać dzięki 256 odcieniom (wliczając czystą biel i czerń). Podnosząc 256 odcieni dostępnych w obrazie 8-bitowym do trzeciej potęgi (3 kanały barwne), otrzymamy 16,7 miliona różnych kolorów. Wiemy już, że do rejestrowania kolorów fotografowanej sceny aparaty używają filtrów barwnych. Wiemy też, że filtry występują w 3 kolorach czerwonym, zielonym i niebieskim. Jeśli do każdego z tych 3 kolorów zastosujemy 8-bitowy poziom informacji (tak żeby oznaczało brak koloru, czyli czerń, a % koloru, czyli np. czysty niebieski), do dyspozycji będziemy mieli 256 odcieni niebieskiego, 256 odcieni czerwonego i 256 odcieni zielonego, co daje w sumie (256 x 256 x 256) 16,7 miliona różnych kombinacji, czyli 16,7 miliona różnych barw. Taka liczba kolorów w zupełności wystarcza do stworzenia barwnego obrazu o gładkich przejściach tonalnych. I l e k o l o r ó w? Przyjmując system 8-bitowy, będziemy mieli do dyspozycji 256 różnych odcieni, wliczając w to czerń i biel. Taka liczba odcieni szarości pozwala stworzyć obraz monochromatyczny o płynnych przejściach tonalnych. Obrazy 16-bitowe W formacie RAW (patrz s ) można zapisać obrazy 16-bitowe zawierające wiele bilionów różnych kolorów. Ludzkie oko nie jest w stanie rozróżnić takiej liczby odcieni, ale za to istnieje mniejsze ryzyko, że obróbka obrazu doprowadzi do pasmowania, czyli ostrych przejść pomiędzy sąsiadującymi odcieniami. Pasmowanie pojawia się często podczas obróbki obrazów 8-bitowych z niebem o płynnie zmieniającej się barwie. Po obróbce niebo wygląda, jakby składało się z pasów o różnych odcieniach niebieskiego; w przypadku pliku 16-bitowego gradacja tonalna będzie bardziej subtelna Colour_Photo_ _PL.indd 12-13

8 Colour_Photo_ _PL.indd 14-15

9 Temperatura barwowa Niezależnie od tego, czy czytacie tę książkę przy świetle świecy, lampki biurkowej czy południowego słońca, papier zawsze będzie wyglądał na biały. W rzeczywistości jednak każde z tych źródeł światła ma inną barwę, czyli inną temperaturę barwową. Ponieważ nasz mózg automatycznie eliminuje te różnice, widzimy biel, którą spodziewamy się zobaczyć. Światło może mieć bardzo różną barwę, ale ludzkie oko jest w stanie dostrzec różnicę dopiero w przypadku barw znajdujących się po przeciwnych stronach skali. Leżące na jednym końcu światło zachodu słońca ma barwę pomarańczową; kolor czystego nieba, które również stanowi źródło światła, to nasycony błękit. Światła sztuczne różnią się barwą emitowanego światła. Lampy oświetlające wspaniałą katedrę w Kolonii dają światło o zielonym zabarwieniu. WSCHÓD LUB ZACHÓD SŁOŃCA ŚWIATŁO ŚWIECY ŻARÓWKA WOLFRAMOWA 100 W POŁUDNIOWE ŚWIATŁO SŁONECZNE LAMPA BŁYSKOWA WOLFRAMOWA LAMPA FOTOGRAFICZNA ZACHMURZONY DZIEŃ MGLISTY DZIEŃ ŚWIATŁO NIEBA: niebieskie fale światła słonecznego odbite od atmosfery Ziemi Powyższy rysunek pokazuje, w którym miejscu skali Kelvina mieszczą się różne warunki oświetleniowe, w jakich może pracować fotograf. Temperaturę barwową wyraża się w kelwinach (K) tej skali używają wszystkie lustrzanki cyfrowe podczas ręcznego dostosowywania aparatu do określonych warunków oświetleniowych. Użytkownik może też wybrać jedno z predefiniowanych ustawień, takich jak słońce, cień i światło żarowe, które pozwalają zarejestrować na zdjęciu białe obiekty jako białe. Aparat może też sam spróbować skorygować dominantę barwną wynikającą z danych warunków oświetleniowych funkcja ta nazywana jest automatycznym balansem bieli. T e m p e r a t u r a b a r w o w a Kiedy w atmosferze unosi się dużo drobinek, barwa zachodu słońca jest bardziej nasycona i czerwona niż zwykle. Swoją barwę niebo zawdzięcza falom świetlnym odbijającym się od atmosfery ziemskiej Colour_Photo_ _PL.indd 16-17

10 Balans bieli Balans bieli to pojęcie związane z ogólną barwą światła, w którym fotografujecie. Jak wiadomo, światło widowiskowego zachodu słońca jest zabarwione wyraźnie na czerwono, podczas gdy światła używane do oświetlania wnętrz np. niektóre lampy żarowe mają kolor pomarańczowy. Nasze oczy tak dobrze przystosowały się do korygowania dominant barwnych, że często nie jesteśmy ich nawet świadomi. Jednak dla aparatu cyfrowego białe obiekty widziane w takim oświetleniu nie wyglądają jak białe stąd określenie balans bieli. W przypadku zachodu słońca białe przedmioty będą miały różowoczerwone zabarwienie (co może być do przyjęcia), natomiast w świetle żarowym białe obiekty przybierają odcień pomarańczowy (co zwykle nie wygląda ładnie). Funkcja automatycznego balansu bieli pozwala zwykle uzyskać całkiem zadowalające rezultaty, dlatego najlepiej zostawić ją włączoną na stałe. W ekstremalnych warunkach oświetleniowych możecie jednak być zmuszeni włączyć jedno z predefiniowanych ustawień balansu bieli, aby uzyskać wierniejsze barwy. B a l a n s B i e l i Symbol Tryb Temperatura barwowa (w kelwinach) Auto Światło słoneczne 5200 Cień 7000 Chmury, zmierzch, zachód słońca 5000 Światło żarowe 3200 Białe światło jarzeniowe 4000 Lampa błyskowa 6000 Ustawienie użytkownika Temperatura barwowa Każdy rodzaj światła ma swoją temperaturę barwową wyrażaną w kelwinach. Lustrzanki cyfrowe oferują kilka predefi niowanych ustawień balansu bieli, odpowiadających często spotykanym konfi guracjom oświetleniowym (po lewej), które dają pewność, że białe obiekty przedstawione zostaną jako białe, co przekłada się również na wierność odwzorowania innych kolorów AUTO CHMURY Te zdjęcia pokazują, jak zmienia się fotografi a tej samej sceny przy zmianie ustawień balansu bieli. Stosowanie niewłaściwych ustawień ŚWIATŁO SŁONECZNE ŚWIATŁO ŻAROWE CIEŃ BIAŁE ŚWIATŁO JARZENIOWE bieli nie ma oczywiście sensu w praktyce, ale dzięki tym zdjęciom możecie się zorientować, jaki efekt mają poszczególne ustawienia. Colour_Photo_ _PL.indd 18-19