Właściwa uprawa roślin miododajnych, gwarantem dobrych zbiorów miodu

Transkrypt

1 Właściwa uprawa roślin miododajnych, gwarantem dobrych zbiorów miodu dr inż. Piotr Wasilewski Uniwersytet Technologiczno Przyrodniczy Katedra Podstaw Produkcji Roślinnej i Doświadczalnictwa Odpowiednio urozmaicone i obfite pożytki to gwarancja nie tylko dobrych zbiorów miodu i pyłku, ale także pozytywny wpływ na kondycję rodziny pszczelej. Dlatego bardzo ważne jest, o ile to możliwe, umiejętne kształtowanie pastwiska pszczelego. Jednym ze sposobów jest zagospodarowanie nieużytków i odłogów. Zanim przystąpimy do siewu lub sadzenia roślin miododajnych musimy ocenić warunki glebowe zagospodarowywanego terenu. Można to zrobić dwiema metodami. Pierwsza z nich polega na ocenie żyzności, wilgotności i odczynu gleby na podstawie roślinności jaka porasta dany teren. Wymaga ona oczywiście znajomości kilku, kilkunastu gatunków roślin. Występowanie i liczebność określonych roślin dość dobrze charakteryzuje daną glebę. Dla ułatwienia takiej oceny poniżej zamieszczono przykładowy wykaz roślin charakterystycznych dla różnych warunków glebowych. Rośliny wskaźnikowe gleb piaszczystych kwaśnych: - szczaw polny, - przymiotno kanadyjskie, - sporek polny, - czerwiec roczny, - stulicha psia. Rośliny wskaźnikowe gleb wilgotnych: - kwaśnych - skrzypy, - obojętnych i lekko kwaśnych - podbiał pospolity. Rośliny wskaźnikowe gleb żyznych zasobnych zwłaszcza w azot: - komosa biała, - psianka czarna - pokrzywa zwyczajna, - gwiazdnica pospolita, - szarłat szorstki, - żółtlica drobnokwiatowa Uzupełnieniem oceny gleby na podstawie szaty roślinnej powinna być tzw. próba szpadlowa. Ocena ta polega na tym, że w kilku, kilkunastu miejscach ocenianego terenu wykopujemy szpadlem glebę, w taki sposób, aby można było

2 ocenić jej wygląd barwę, sypkość, zbitość, penetrację jej przez korzenie na całej głębokości pracy szpadla (fot.1i 2). W trakcie tej oceny możemy także zauważyć, czy gleba jest gliniasta czy piaszczysta, jak głęboka jest warstwa próchniczna (fot.1) itp. Umiejętne wnioskowanie na podstawie obu wyżej wspomnianych ocen pozwoli dobrze ocenić warunki siedliskowe zagospodarowanego terenu. Fot.1 Próba szpadlowa: a warstwa próchniczna Źródło www. dogoryzielonym.org Fot.2 Próba szpadlowa widoczna struktura gleby, zagęszczenie i stan systemu korzeniowego Po dokonaniu oceny jakości terenu jaki chcemy obsiać lub obsadzić roślinami miododajnymi, należy wybrać odpowiedni gatunek lub gatunki roślin. Przy wyborze powinniśmy kierować się nie tylko ich wymaganiami glebowymi, ale także ich wydajnością miodową i pyłkową, dlatego poniżej umieszczono zestawienia tabelaryczne wydajności miodowej i pyłkowej roślin.

3 Wydajność miodowa (kg/ha) roślin w Polsce na podstawie różnych autorów Lp. Gatunek lub siedlisko kg/ha miodu 1. Agrest ok Amorfa krzewiasta indygowiec ok Arcydzięgiel litwor Aronia czarna ok Aster amerykański Aster krzaczasty Aster wirginijski Bagno zwyczajne ok Barszcz Sosnowskiego - herakleum ok Bobik Bodziszek łąkowy Borówka bagienna ok Borówka brusznica ok Borówka czarna Borówka wysoka amerykańska Cebula Chaber bławatek Chaber driakiewnik Chaber górski Chaber łąkowy Chaber nadreński Ciemiężyk białokwiatowy Cykoria podróżnik Czarnuszka damasceńska Czarnuszka siewna Cząber ogrodowy Czeremcha amerykańska Czereśnie Czosnek niedźwiedzi ok Czyściec błotny ok Dąbrówka rozłogowa ok Dynia ok Dzielżan jesienny Dzięgiel leśny Dzwonek lancetowaty Dzwoenk ogrodowy Esparceta piaskowa ok Esparceta siewna Esparceta zakaukazka ok Facelia błękitna Farbownik lekarski Fasola wielokwiatowa Gajowiec żółty Głowienka pospolita Głóg jednoszyjkowy ok Głóg pięcioszyjkowy Głóg szkarłatny Gorczyca biała Gorczyca polna ognicha ok. 28

4 50. Grusze Gryka Hyzop lekarski Irga błyszcząca Irga czarna Irga rozkrzewiona (chińska) Jabłonie Jarząb pospolity jarzębina Jasieniec piaskowy Jasnota biała Jasnota plamista ok Jasnota purpurowa Jeżyna ok Karagana syberyjska Kasztanowiec ok Klon Ginnala Klon jawor ok Klon polny Klon tatarski Klon zwyczajny Kłosowiec fenkułowy Kłosowiec pomarszczony Kocimietka naga Kocimiętka właściwa Kokorycz pełna ok Kolendra siewna Komonica zwyczajna Koniczyna biała Koniczyna czerwona Koniczyna perska Koniczyna szwedzka białoróżowa Korkowiec amurski ok Kozieradka błękitna Kruszyna pospolita Krwawnica pospolita ok Lawenda wąskolistna Lebiodka pospolita Lipa długoogonkowa Lipa drobnolistna Lipa holenderska Lipa japońska Lipa krymska Lipa kwietna Lipa srebrzysta Lipa szerokolistna Lipa warszawska Lipy X (F32-II);(F32-III); (F38-1) Lubczyk ogrodowy Lecerna mieszańcowa Macierzanka piaskowa ok Macierzanka zwyczajna ok Maliny uprawne Malina właściwa leśna Malwa ogrodowa ok Melisa lekarska

5 105. Mięta długolistna Mięta pieprzowa Mikołajek olbrzymi Mikołajek płaskolistny Mniszek lekarski Moszeniec południowy Naparstnica purpurowa Nawłoć kanadyjska Nawłoć pospolita Nawłoć późna Niecierpek Roylego Nostrzyk biały roczny Nostrzyk biały 2-letni Ogórecznik lekarski Ogórek ok Oliwnik wąskolistny ok Ostropest plamisty Ostrożeń warzywny Ostrzeń pospolity Ożanka czosnkowa Parczelina trójlistna Prawoślaz lekarski ok Przegorzan węgierski Poszczelnik mołdawski Pszeniec zwyczajny ok Przegorzan kulisty Przegorzan pospolity ok Rdest wężownik Renkloda Ulianiszczewa ok Rezeda biała Rezeda wonna Rezeda żółta Rezeda żółtawa Robinia akacjowa akacja Rojnik murowy Rokietta siewna rukiew ok Rozchodnik amurski Ruta zwyczajna Rzepak jary ok Rzepak ozimy ok Rzodkiew świrzepa łopucha ok Seradela Serdecznik kosmaty Serdecznik pospolity Słonecznik Stulisz miotłowy Suchodrzew wschodni Suchodrzew pospolity Suchodrzew tatarski ok Surmia żółtokwiatowa Szałwia lekarska Szałwia okręgowa Szałwia omszona Szanta zwyczajna ok Szczeć pospolita

6 160. Szczeć sukiennicza Szczodrzeniec czerniejący ok Ślaz dziki ok Ślaz maurytański Ślazówka ogrodowa ok Ślazówka turyngska Śliwa ałycza Śliwa Stanley ok Śnieguliczka biała Świerzbnica polna Trędownik bulwiasty Trędownik skrzydlaty Trojeść amerykańska Trojeść krwista Tulia kalifornijska Tymianek właściwy Urzet barwierski Węgierka Wangenheima ok Węgierka zwykła ok Wielosił błękitny Wiesiołek holenderski ok Wierzbówka kiprzyca ok Winobluszcz trójpłatkowy ok Wiśnia Wiśnia wonna antypka ok Wierzba IBL-7 i IBL Wierzba iwa Wierzba krucha i biała Wierzba Lipińskiego Wierzba Smitha Wierzba Sadłowicka Wrzos zwyczajny Wyka ozima (kosmata) ok Wyka jara (siewna) ok Zimowit jesienny Żmijowiec grecki Żmijowiec zwyczajny Bór bagienny ok Bór mieszany sosnowo-dębowy ok Bór sosnowy świeży ok Bór sosnowy suchy ok Bór jodłowy ok Grąd bukowo grabowy ok Grąd dębowo grabowy ok Świetlista dąbrowa ok Lasy liściaste Łąka sucha ok Pastwisko ok Ugory ok Roślinność na glebach słabszych Roślinność na glebach żyźniejszych Ewodia aksamitna ok. 375

7 Wydajność pyłkowa niektórych roślin uprawnych i dziko rosnących w Polsce (dane różnych autorów) Lp. Gatunek Wydajność pyłkowa 1. Ałycza (śliwa wiśniowa) ok. 30 g z drzewa 2. Barszcz syberyjski ok. 23 kg/ha 3. Bobik 5,7 16,5 kg/ha 4. Arcydzięgiel litwor ok. 24 g/m 2 czyli ok. 238 kg/ha 5. Chaber bławatek 1 95 kg/ha 6. Cieciorka pstra 6 10 kg/ha 7. Czeremcha zwyczajna ok. 20 g z drzewa 8. Dereń rozłogowy ok. 8 kg/ha 9. Dziewanna kg/ha 10. Dzięgiel leśny ok. 16,2 kg/ha 11. Facelia błękitna kg/ha max kg/ha 12. Gryka kg/ha 13. Gorczyca biała kg/ha 14. Gorczyca polna (ognicha) kg/ha 15. Gorczycznik ok. 34 kg/ha 16. Grusza pospolita 3 5 kg/ha 17. Głóg jednoszyjkowy ok. 14 g z drzewa 18. Głóg pięcioszyjkowy ok. 7 g z drzewa 19. Głóg wachlarzowaty ok. 10 g z drzewa 20. Głóg gruszkolistny ok. 17 g z drzewa 21. Głóg Donglasa ok. 176 g z drzewa 22. Głóg śliwolistny ok. 250 g z drzewa 23. Irga rozkrzewiona 5,2 6,7 kg/ha 24. Irga pozioma 8,2 11,2 kg/ha 25. Irga Dammera 3,7 6 kg/ha 26. Irga błyszcząca 11,2 12 kg/ha 27. Jabłoń domowa 5 52 kg/ha 28. Jabłonie ozdobne 1,6 10,8 kg/ha 29. Jarząb pospolity 0,2 kg z drzewa 30. Jasnota biała kg/ha 31. Jaskier rozłogowy ok. 41 kg/ha 32. Kasztanowiec zwyczajny do 0,25 kg z drzewa 33. Koniczyna czerwona kg/ha 34. Koniczyna biała kg/ha 35. Lilia biała ok. 60 kg/ha 36. Lucerna kg/ha 37. Lubczyk ogrodowy ok. 4 g/m 2

8 38. Malina właściwa (uprawna) 0,7 15 kg/ha 39. Mniszek pospolity (mlecz) kg/ha 40. Mikołajek płaskolistny kg/ha 41. Nostrzyk biały 2 letni kg/ha 42. Nostrzyk biały 1 roczny kg/ha 43. Nostrzyk żółty ok. 30 kg/ha 44. Oset nastroszony ok. 50 kg/ha 45. Oliwnik waskolistny g z krzewu 46. popłoch pospolity ok. 35 kg/ha 47. Powój polny 1 60 kg/ha 48. Pasternak zwyczajny ok. 24 kg/ha 49. Porzeczka czarna 1 2 kg/ha 50. Rdest wężownik do 40 kg/ha 51. Róża pomarszczona (japońska) kg/ha 52. Róża wielokwiatowa kg/ha 53. Róża damasceńska 3 6 kg/ha 54. Rzepak kg/ha 55. Rzeżucha łąkowa ok. 13 kg/ha 56. Szczeć draparska do 250 kg/ha 57. Śliwa węgierka kg/ha 58. Śliwa tarnina ok. 2 kg/ha 59. Truskawki 1 6 kg/ha 60. Słonecznik kg/ha 61. Różaneczniki (rododendrony) 2 5 g z drzewka (krzewu) 62. Wiciokrzew tatarski kg z 1 km rzędu 63. Wierzby 2 6 g z 1 m 3 korony 64. Wiśnia pospolita (uprawna) 5 15 kg/ha 65. Wisnie ozdobne 2 14 kg/ha 66. Wilżyna bezwonna ok. 93 kg/ha 67. Wyka ptasia kg/ha 68. Zawilec gajowy 6 8 kg/ha 69. Żywokost lekarski ok. 24 kg/ha 70. Kolendra siewna ok. 26 g/m Ziarnopłon wiosenny ok. 2,4 kg/ha 72. Naparstnica do 32 kg/ha 73. Lędźwian siewny kg/ha 74. Sulfium przerosłe do 364 kg/ha 75. Lipy g z drzewa

9 Prawidłowa ocena warunków klimatyczno-glebowych terenu oraz dobór do nich odpowiedniej rośliny lub roślin to dopiero część pracy jaką mamy do wykonania, aby zagwarantować sobie poprawę pożytków pszczelich. Równie ważnym, a może najważniejszym jest prawidłowa agrotechnika (przygotowanie gleby do siewu, siew, nawożenie itd.) wybranych roślin. Przygotowanie odłogu lub nieużytku do siewu powinno obejmować: 1. Wykoszenie roślinności. Jeżeli zostanie to zrobione Orkanem lub inną maszyną rozdrabniającą zielonkę na sieczkę i rozrzucającą ją równomiernie po polu to nie trzeba wykonywać zgrabiania skoszonej biomasy pkt Zgrabienie skoszonej biomasy. 3. Talerzowanie lub kultywatorowanie dwustronne pod kątem Po 2 3 tygodniach oprysk herbicydami. 5. Ewentualne nawożenie. Do zwalczania chwastów należy użyć herbicydu zwalczającego nie tylko część nadziemną chwastów, ale także system korzeniowy. Można zastosować jeden z następujących herbicydów: Glifostar 360SL Glyfos 360SL, Roundup Max 680 SG Klinik 360 SL lub inny o podobnym działaniu. Przygotowanie odłogu (nieużytku) do siewu najlepiej rozpocząć jesienią, a wiosną przystąpić do siewu roślin poużytkowych. Należy pamiętać, że im drobniejsze nasiona będziemy wysiewać tym staranniej musimy przygotować glebę do siewu. Po przygotowaniu gleby do siewu można przystąpić do siewu lub sadzenia roślin. Dla ułatwienia wyboru rośliny poużytkowej oraz jej pielęgnacji poniżej zamieszczono niektóre wymagania glebowo-agrotechniczne wybranych roślin miododajnych.

10 Gorczyca biała Roślina roczna. Nie znosi gleb zakwaszonych i podmokłych. Ilość wysiewu kg/ha. Rozstawa rzędów cm. Głębokość siewu 1 2 cm. N kg/ha P kg/ha. K kg/ha. Facelia błękitna Roślina roczna. Ma małe wymagania glebowe, dobrze znosi okresowe susze. Ilość wysiewu 7 10 kg/ha. Termin siewu od 3 dekady III. Rozstawa rzędów cm. Głębokość siewu 1,5 2 cm. Źle kiełkuje na świetle. N około 50 kg/ha P kg/ha. K kg/ha. Zakwita około 6 tygodni po siewie. Kwitnie 5 8 tygodni. Rezeda żółta Roślina roczna. Dobrze radzi sobie na glebach. ubogich, suchych i na nieużytkach. Termin siewu wczesna wiosna lub jesień. Rozstawa rzędów cm. W rzędzie 5 20 cm. Nasiona nie wymagają przykrycia. Kolendra siewna Roślina roczna. Nie ma zbyt dużych wymagań glebowych. Nie znosi gleb podmokłych i kwaśnych. Ilość wysiewu 15 kg/ha. Termin wysiewu 3 dekada III 1 dek. IV. Głębokość siewu 1 1,5 cm. N kg/ha P kg/ha K kg/ha. Nostrzyk biały Roślina roczna lub dwuletnia. Przydatna do obsiewu gleb suchych, piaszczystych, kamienistych, ugorowanych. Ilość wysiewu 6 8 kg/ha. Termin siewu od 3 dekady III. Głębokość siewu 1,5 2 cm. Może zawierać do 50% nasion twardych. Żmijowiec zwyczajny Roślina dwuletnia. Dobrze radzi sobie na glebach słabych. Gleby o odczynie zasadowym lub obojętnym. Ilość wysiewu 2 kg/ha. Termin siewu 3dekada III 1 dekada IV. Rozstawa rzędów cm. Głębokość siewu 1 cm. N kg/ha P 60 kg/ha K kg/ha

11 Stulisz Loesela Roślina roczna lub wieloletnia. Roślina ruderalna. Dobrze rośnie na glebach lekkich, suchych, nieużytkach. Kwitnie V VIII. Chaber nadreński Roślina dwuletnia. Może być uprawiany na glebach piaszczystych oraz nieużytkach. Termin siewu 3 dekada III 3 dekada IV. Rozstawa rzędów cm. W rzędzie cm lub mniejsze. Szczeć sukiennicza Roślina dwuletnia. Dobrze rośnie nawet na glebach dość suchych. Termin siewu wczesna wiosna. W rzędzie 15 cm. Serdecznik pospolity Roślina dwu lub wieloletnia. Dobrze rośnie na różnych glebach. Nie znosi gleb suchych i wilgotnych. Kwitnie VI VIII. Termin wysiewu wiosna. Głębokość siewu 1 2 cm. Rozstawa rzędów cm. W rzędzie cm. Wydajność miodowa około 400 kg/ha. N, P, K po 45 kg/ha. Ślaz maurytański Roślina wieloletnia lub dwuletnia. Po pierwszym kwitnieniu należy je nieco przyciąć. Może być siany na glebach lżejszych, umiarkowanie wilgotnych. Kwitnie od czerwca do września. Termin siewu wiosna. Rozstawa rzędów cm. Szałwia lekarska Wymaga gleb żyznych, obojętnych. Ilość wysiewu 7 9 kg/ha. Termin wysiewu początek IV. Głębokość siewu 1 cm. N kg/ha P kg/ha K kg/ha. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Tymianek właściwy Dobrze udaje się na glebach średniozwięzłych, próchnicznych. Nie lubi gleb podmokłych, zbyt lekkich i kwaśnych. Ilość wysiewu 3 4 kg/ha. Termin wysiewu początek IV. Głębokość siewu 0,5 cm. N kg/ha P kg/ha K kg/ha. Kwitnie od końca maja do sierpnia.

12 Lebiodka pospolita Dobrze znosi uprawę na glebach piaszczystych. Termin wysiewu wczesna wiosna. W rzędzie cm Głębokość siewu 0,5 cm. Nawożenie 2 razy po g/m 2 nawozu Azofoska lub Fructus 2. Ogórecznik lekarski Roślina roczna. Wymaga gleb lekkich lecz urodzajnych (klasa I IVa). Może być uprawiany w kilkuletniej monokulturze. Ilość wysiewu 8 10 kg/ha. Termin wysiewu 1 dekada IV. Głębokość siewu 1 2 cm. N 40 kg/ha P 60 kg/ha K kg/ha. Kwitnienie w III dek. VI, przez 3 4 tygodnie. Mikołajek płaskolistny Dobrze rośnie na glebach ubogich i suchych. Termin siewu wczesna wiosna. W rzędzie 5 20 cm. Rozchodnik amurski kamczacki Dobrze rośnie na glebach piaszczystych, suchych. Nadaje się na skalniaki. Kwitnie VI IX. Wydajność miod.: kg/ha. Ślazowiec pensylwański - Sida Dobrze rośnie nawet na słabych glebach ale nie suchych. Kwitnie VII IX. Ilość wysiewu 1 3 kg/ha. Termin siewu kwiecień. Rozstawa rzędów cm. Głębokość siewu 1 1,5 cm. N 100 kg/ha P kg/ha K kg/ha. Wysiewając nasiona siewnikiem zbożowym należy wymieszać je z trocinami, kaszą manną lub innym podobnym materiałem. Szanta zwyczajna Wymaga gleb żyznych, średniozwięzłych o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego. Kwitnie VI VIII. Termin siewu IV. Ilość wysiewu 7 8 kg/ha, do gruntu, 3 kg na rozsadniku. Głębokość siewu 1 cm. Przy uprawie z rozsady rozstawa 40 x 30 cm. Wydajność miod.: około 400 kg/ha.

13 Melisa lekarska Wymaga gleb żyznych. Na glebach zbyt suchych rośnie słabiej. Ilość wysiewu 5 kg/ha. Termin wysiewu późna jesień lub IV. Głębokość siewu 0,5 cm. N kg/ha P kg/ha K kg/ha. Chaber górski Lubi gleby lekkie, suche do średnio wilgotnych, zasadowe. Kwitnie maj lipiec (od drugiego roku). Po przekwitnięciu należy go przyciąć. Wysiew na rozsadniku IV VI. Sadzenie IX. Rozstawa cm. Ślazówka turyngska Radzi sobie na glebach piaszczystych. Można ją polecić do obsiewania nieużytków i odłogów. Ilość wysiewu 5 8 kg/ha. Termin siewu 3dekada III 1 dekada IV lub lato. Rozstawa rzędów cm. Głębokość siewu 2 cm. Kwitnienie zazwyczaj koniec VI, przez 7 8 tygodni. Kocimiętka naga k. pannońska Może być uprawiana na glebach suchszych, nieużytkach. Termin siewu wczesna wiosna. Najlepiej uprawiać z rozsady, sadząc ją w rozstawie 40 x 40 cm Kłosowiec fenkułówy Wymaga gleb żyznych, średnio wilgotnych. Najlepiej uprawiać z rozsady sadząc w rozstawie 40 x x40 cm, w maju. Termin siewu wiosna. Głębokość siewu 1 cm. Źródła Herbologia. Podstawy biologii, ekologii i zwalczania chwastów Z. Woźnica PWRiL Internet Ogródek pszczelarski B. Jabłoński; Puławy 1993 Pszczelnicze Zeszyty Naukowe Pszczelarstwo Rośliny energetyczne B. Kościk; wyd. AR Lublin Szczegółowa Uprawa Roślin red. Z. Jasiński i A. Kotecki wyd. AR Wrocław Zalecenia Ochrony Roślin IOR 2010/2011