S³awni Nysanie nauka i kultura bogactwem historii regionu

Transkrypt

1 S³awni Nysanie nauka i kultura bogactwem historii regionu

2

3 STAROSTWO POWIATOWE W NYSIE S³awni Nysanie nauka i kultura bogactwem historii regionu OPOLE 2004

4 Zebranie i opracowanie materia³u Wydzia³ Promocji, Rozwoju Gospodarczego i Programów Europejskich Starostwa Powiatowego w Nysie Projekt ok³adki i redakcja techniczna Andrzej Pasierbiñski Redakcja i korekta Violetta Sawicka Zdjêcia: i z archiwów prywatnych Opracowania w jêzykach francuskim i niemieckim Joanna NiŸnik, Izabela Kicak Publikacja jest czêœci¹ projektu S³awni Nysanie - nauka i kultura bogactwem historii regionu Projekt zosta³ zrealizowany w ramach programu Kultura na prowincji dofinansowanego ze wspólnego funduszu utworzonego przez Fundacjê im. Stefana Batorego i Fundacjê Wspomagania Wsi ISBN WYDAWNICTWO INSTYTUT ŒL SKI Sp. z o.o., Opole, ul. Piastowska 17, tel. (77) Nak³ad 600 egz., obj. 9,25 ark. wyd., 5,75 ark. druk + 1 ark. wk³adka na kredzie.

5 Spis treœci Od wydawcy 7 Harmonogram organizacji wyk³adów w ramach projektu S³awni Nysanie nauka i kultura bogactwem historii regionu 9 WYK ADY I KOREFERATY Ksi¹ ê biskup Franiszek Ludwik von Neuburg 11 Gra yna Zdanowicz Spotkania nad Nys¹ o yciu i twórczoœci Wandy Pawlik 14 Piotr Chrobak Joseph Krautwald portret artysty 31 Pawe³ Szymkowicz Pomnik nagrobny Konrada Methnera jedno z pierwszych dzie³ Josepha Krautwalda 36 Konrad Emil Bloch noblista z Nysy 38 Bernhard Grzimek cz³owiek legenda 44 Gra yna Grabowska Siostra Maria Merkert historia Zgromadzenia Sióstr œw. El biety 48 Genera³ Friedrich Wilhelm von Steuben s³awny uczeñ nyskiego Carolinum 56 Joseph von Eichendorff 60 Max Herrmann-Neisse 64 Alicja Szymkowicz, Pawe³ Szymkowicz Adolf Lorenz twórca wspó³czesnej chirurgii ortopedycznej 68 Piotr Chrobak, Pawe³ Szymkowicz Paul Peikert kronikarz oblê onego Wroc³awia 73 Markiz Marie Joseph de La Fayette wiêzieñ nyskich kazamatów 78 Czy Charles de Gaulle by³ w Nysie? 80

6 Christoph Scheiner wielki astronom i mi³oœnik nauk œcis³ych 83 Krzysztof Pawlik Dyrektorzy Muzeum w Nysie Stanis³aw Kramarczyk i Franciszek Piku³a 86

7 7 Od wydawcy Prezentowana Pañstwu ksi¹ ka, przygotowana przez Starostwo Powiatowe w Nysie, jest kolejn¹ publikacj¹ dotycz¹c¹ historii ziemi nyskiej. Stanowi ona podsumowanie realizowanego w latach wspólnie z Fundacj¹ im. Stefana Batorego i Fundacj¹ Wspomagania Wsi projektu pt. S³awni Nysanie nauka i kultura bogactwem historii regionu. Projekt ten, realizowany w ramach programu Kultura na prowincji, zak³ada³ organizacjê i przeprowadzenie cyklu wyk³adów (13) dotycz¹cych znanych postaci, których ycie, praca i twórczoœæ zwi¹zane by³y z ziemi¹ nysk¹. Wyk³ady organizowane w dziewiêciu gminach powiatu nyskiego zgromadzi³y ok osób, wœród których byli przedstawiciele lokalnych œrodowisk: kultury, nauki, polityki, koœcio³a, mniejszoœci narodowych, jak równie dzieci i m³odzie ze szkó³ z terenu powiatu nyskiego. Podstawowym celem projektu by³o przybli enie mieszkañcom powiatu nyskiego historii tego regionu przez prezentacjê wybitnych osobowoœci, które w ró ny sposób zwi¹zane by³y z ziemi¹ nysk¹ i w znacz¹cy sposób wp³ynê³y na jej bogactwo kulturowe i losy. Ze wzglêdu na bogat¹, wielokulturow¹ historiê regionu, tworzon¹ przez zró nicowane grupy etniczne maj¹ce korzenie w ró nych narodowoœciach, projekt ten zak³ada³ równie integracjê grup spo³ecznych oraz wsparcie dialogu z mniejszoœciami narodowymi z terenu powiatu. Wymiernym efektem omówionego projektu organizowanego na terenie powiatu nyskiego jest nawi¹zanie wspó³pracy z przygranicznymi gminami z Republiki Czeskiej (Zlate Hory i Jesenik) w celu podejmowania wspólnych projektów kulturalnych, promuj¹cych powiat nyski oraz tereny dawnego ksiêstwa nyskiego. Ponadto projekt przyczyni³ siê do promocji dziedzictwa kulturowego ziemi nyskiej, wp³yn¹³ na podniesienie œwiadomoœci historycznej i kulturalnej mieszkañców regionu, g³ównie z ma³ych miast i obszarów wiejskich. Oczywiœcie, prezentowane tu grono nie jest zamkniêt¹ galeri¹ znanych i s³awnych mieszkañców ziemi nyskiej. Mamy nadziejê, e dziêki wsparciu takich instytucji jak Fundacja im. Stefana Batorego czy Fundacja Wspomagania Wsi uda siê przywróciæ wspó³czesnym kolejne znane, a tak e dotychczas ma³o znane, postaci, których praca i twórczoœæ by³y niezwykle dla regionu nyskiego wa ne. Liczymy na to, e publikacja ta bêdzie bardzo przydatna, pog³êbi wiedzê o regionie, zachêci, byæ mo e, Czytelników do samodzielnych badañ dziejów naszej ziemi i korzystaæ bêd¹ z niej nauczyciele historii, przewodnicy turystyczni, organizacje pozarz¹dowe, uczniowie, studenci i wszyscy zainteresowani w kraju i za granic¹. Gor¹ce podziêkowania nale ¹ siê koordynatorowi projektu Panu Arturowi Rolce oraz innym pracownikom Wydzia³u Promocji, Rozwoju Gospodarczego i Programów Europejskich Starostwa Powiatowego w Nysie za wk³ad pracy w przygotowanie i zrealizowanie ca³ego projektu. Zachêcaj¹c do zg³êbiania informacji biograficznych S³awnych Nysan..., yczymy przyjemnej lektury.

8

9 9 Harmonogram organizacji wyk³adów w ramach projektu S³awni Nysanie nauka i kultura bogactwem historii regionu : 20 paÿdziernika 2003 r. Franciszek Ludwik Neuburg ksi¹ ê nyski, wielki mecenas kultury ; wyk³ad prowadzony przez Kazimierza Staszkowa w Sali Herbowej Zamku Biskupów w Otmuchowie. 24 listopada 2003 r. Spotkania nad Nys¹ ycie i twórczoœæ Wandy Pawlik ; wyk³ad prowadzony przez mgr Gra ynê Zdanowicz w auli Centrum Kszta³cenia Praktycznego w Nysie. 16 grudnia 2003 r. Joseph Krautwald portret artysty ; wyk³ad prowadzony przez mgra Piotra Chrobaka oraz koreferat dra Paw³a Szymkowicza pt. Pomnik nagrobny Konrada Methnera, jedno z pierwszych dzie³ Josepha Krautwalda aula w gimnazjum w Burgrabiach. 23 lutego 2004 r. Konrad Emil Bloch noblista z Nysy oraz Bernhard Grzimek wielki przyrodnik, twórca znanych parków narodowych œwiata ; wyk³ady prowadzone przez Kazimierza Staszkowa hol Domu Plastyka w Paczkowie. 19 marca 2004 r. Siostra Maria Merkert za³o ycielka Zgromadzenia Sióstr œw. El biety ; wyk³ad prowadzony przez mgr Gra ynê Grabowsk¹ w sali wyk³adowej w Szkole Podstawowej w Bia³ej Nyskiej. 26 marca 2004 r. Walka o wolnoœæ narodów œwiata gen. Friedrich von Steuben ; wyk³ad prowadzony przez Kazimierza Staszkowa w auli Zespo³u Szkó³ w ambinowicach. 7 kwietnia 2004 r. Joseph von Eichendorff oraz Max Herman-Neisse wielcy poeci ziemi nyskiej ; wyk³ady prowadzone przez Kazimierza Staszkowa w auli Liceum Ogólnokszta³c¹cego Carolinum, szko³y z historycznymi tradycjami. 16 kwietnia 2004 r. Adolf Lorenz twórca wspó³czesnej ortopedii ; wyk³ad prowadzony przez Alicjê Szymkowicz w auli Zespo³u Szkó³ w Korfantowie. 30 kwietnia 2004 r. Ksi¹dz Paul Peikert kronikarz oblê onego Wroc³awia ; wyk³ad prowadzony przez mgra Piotra Chrobaka w auli Publicznej Szko³y Podstawowej w Bodzanowie. 28 maja 2004 r. Marie Joseph La Fayette i Charles de Gaulle zwi¹zki z ziemi¹ nysk¹ ; wyk³ady prowadzone przez Kazimierza Staszkowa w sali wyk³adowej Zespo³u Szkó³ w Pakos³awicach. 15 czerwca 2004 r. Christoph Scheiner wielki astronom i mi³oœnik nauk œcis³ych ; wyk³ad prowadzony przez Kazimierza Staszkowa w sali wyk³adowej Zespo³u Szkó³ w Skoroszycach. 30 czerwca 2004 r. Dyrektorzy Muzeum w Nysie Stanis³aw Kramarczyk i Franciszek Piku³a ; wyk³ad prowadzony przez mgra Krzysztofa Pawlika, kustosza Muzeum w Nysie, w sali wyk³adowej Muzeum.