KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Biuro Szkolenia PROGRAM

Transkrypt

1 KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Biuro Szkolenia PROGRAM SZKOLENIA SPECJALISTYCZNEGO W ZAKRESIE RATOWNICTWA CHEMICZNEGO I EKOLOGICZNEGO DLA PODOFICERÓW PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Warszawa 2005 r.

2 Koordynacja prac: - st. bryg. dr inż. Adam Majka Nadzór nad opracowaniem: - st. kpt. mgr inż. Jacek Borowski Opracował zespół pod kierunkiem mł. bryg. mgr inż. Piotra Guzewskiego w składzie: - nadbryg. w st. spocz. Maciej Schroeder - mł. bryg. inż. Jerzy Ranecki - st. kpt. mgr inż. Grzegorz Stankiewicz Opracowanie metodyczne: - st. bryg. w st. spocz. Piotr Bielicki - bryg. mgr inż. Elżbieta Pustelnik Opracowanie redakcyjne: - bryg. mgr inż. Jarosław Ostrowski - 2 -

3 ZATWIERDZAM Warszawa, dnia stycznia 2005r. gen. brygadier Teofil JANKOWSKI Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej I. ORGANIZACJA SZKOLENIA 1. Cel szkolenia Celem szkolenia jest przygotowanie słuchacza do skutecznego i bezpiecznego prowadzenia działań ratowniczych podczas awarii i katastrof związanych z obecnością substancji stwarzających niebezpieczeństwo pożaru, wybuchu, zatruć ludzi i zwierząt oraz skażenia środowiska naturalnego. 2. Wiedza, umiejętności i postawy W wyniku realizacji szkolenia słuchacz powinien: a) znać: - parametry fizykochemiczne, toksyczne, pożarowe i wybuchowe wybranych niebezpiecznych związków chemicznych, - podział niebezpiecznych związków chemicznych, - oddziaływanie niebezpiecznych związków chemicznych na organizmy żywe i środowisko, - oznakowanie niebezpiecznych materiałów chemicznych w transporcie, magazynowaniu i obrocie, - rodzaje i przyczyny występujących zagrożeń chemiczno-ekologicznych, - przeznaczenie, budowę i obsługę sprzętu ratowniczego stanowiącego wyposażenie pododdziału ratownictwa chemicznego i ekologicznego, - zasady praktycznej obsługi sprzętu chemicznego i ekologicznego, - podstawowe warunki eksploatacyjno-użytkowe sprzętu chemicznego i ekologicznego, - zasady konserwacji i przechowywania sprzętu chemicznego i ekologicznego, - zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, - organizację pracy pododdziałów ratownictwa chemicznego i ekologicznego zadania poszczególnych funkcyjnych w pododdziale, - zagrożenia występujące w toku działań ratowniczych, - zasady rozpoznawania zagrożeń, - zasady korzystania z różnych źródeł informacji o niebezpiecznych związkach chemicznych, - zasady organizacji akcji ratowniczej, - zasady zabezpieczania logistycznego na terenie akcji, - zasady współpracy z innymi służbami i podmiotami ratowniczymi, - 3 -

4 - zasady usuwania skutków zdarzeń, - zasady przeprowadzania dekontaminacji, - materiały źródłowe dotyczące zagadnień związanych z ratownictwem chemicznoekologicznym: literatura, programy komputerowe wspomagające dowodzenie na terenie akcji ratownictwa chemicznego i ekologicznego, itp. b) umieć: - zidentyfikować niebezpieczny materiał chemiczny, - korzystać z różnych źródeł informacji, - dokonać oceny występujących zagrożeń, - zabezpieczyć miejsce zdarzenia, - składać meldunki o rozwoju zdarzeń i z przebiegu działań, - zastosować podstawowe techniki przeprowadzania działań ratowniczych: a) uszczelniających b) przepompowywania c) neutralizacji d) przechowywania - powiadamiać i ewakuować osoby i zwierzęta z obszarów zagrożonych, - obsługiwać sprzęt będący na wyposażeniu pododdziału ratownictwa chemicznego, - zorganizować punkt dekontaminacji na miejscu akcji ratowniczej, - stosować zasady bhp podczas prowadzonych działań ratowniczych. c) mieć ukształtowane postawy: - odpowiedzialności za życie ludzi, - odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego, - współodpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i kolegów, - odpowiedzialności za stan techniczny sprzętu i urządzeń. 3. Warunki przyjęcia kandydatów na szkolenie 1) Kandydat na szkolenie kierowany jest przez właściwego kierownika jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej, po złożeniu osobiście i dobrowolnie pisemnego oświadczenia wyrażającego zgodę na udział w szkoleniu. Ponadto kandydat powinien posiadać: a) wykształcenie co najmniej średnie, b) kwalifikacje przewidziane dla stanowisk podoficerskich związanych z prowadzeniem działań ratowniczych, c) dokument potwierdzający stan zdrowia umożliwiający udział w szkoleniu z zakresu ratownictwa chemicznego i ekologicznego, d) aktualne okresowe badania lekarskie. 2) Dopuszcza się udział w szkoleniu osób zatrudnionych w innych jednostkach ochrony przeciwpożarowej oraz podmiotach ratowniczych włączonych do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego realizujących zadania w ramach ratownictwa chemicznego i ekologicznego oraz ratowników innych jednostek ratowniczych specjalizujących się w ratownictwie chemicznym i ekologicznym

5 Warunkiem przyjęcia na szkolenie jest skierowanie przez właściwego kierownika tych jednostek oraz posiadanie: - wykształcenia co najmniej średniego, - kwalifikacji wymaganych od strażaków Państwowej Straży Pożarnej, - aktualnych badań lekarskich umożliwiających udział w zajęciach przewidzianych programem szkolenia. II. REALIZACJA PROCESU DYDAKTYCZNEGO 1. Organizacja szkolenia a) Szkolenie należy organizować i realizować w szkołach Państwowej Straży Pożarnej w systemie skoszarowanym. Dopuszcza się realizację szkolenia w ośrodkach szkolenia w komendach wojewódzkich PSP pod warunkiem zabezpieczenia odpowiedniej bazy dydaktycznej, sprzętu oraz kadry i uzyskania akceptacji Dyrektora Biura Szkolenia KG PSP. b) Grupa zajęciowa uczestnicząca w szkoleniu może liczyć od 15 do 30 osób. c) Podstawą organizacji procesu dydaktycznego jest plan nauczania. Podstawową formą nauczania jest jednostka lekcyjna (lekcja) trwająca 45 minut. Dopuszcza się łączenie tematycznych jednostek lekcyjnych. Lekcje powinny odbywać się w salach przystosowanych do prowadzenia zajęć teoretycznych (odpowiadających warunkom higieny szkolnej, odpowiednio wyposażonych w techniczne środki dydaktyczne) oraz w miejscach pozwalających na sprawną organizację zajęć praktycznych. d) Zajęcia dydaktyczne należy organizować od poniedziałku do piątku w ilości nie przekraczającej 8 godzin lekcyjnych dziennie. Realizacja zajęć o charakterze teoretycznym powinna być zintegrowana z zajęciami praktycznymi. e) Po zrealizowaniu programowych zajęć dydaktycznych należy przeprowadzić: - egzamin w zakresie wiedzy egzamin teoretyczny (I etap) - egzamin w zakresie umiejętności egzamin praktyczny (II etap). Możliwość przystąpienia do drugiego etapu egzaminu uwarunkowana jest otrzymaniem pozytywnej oceny z egzaminu w zakresie wiedzy (I etap). Ocena końcowa ze szkolenia stanowi średnią ocen pozytywnych uzyskanych z obydwu etapów egzaminu. f) Do egzaminu zostają dopuszczeni słuchacze, którzy uczestniczyli minimum w 80 % jednostek lekcyjnych objętych programem szkolenia. g) Absolwent kończący szkolenie z oceną pozytywną otrzymuje zaświadczenie, o ukończeniu szkolenia specjalistycznego w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego, zgodne ze wzorem stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego programu. h) Zaświadczenie uprawnia absolwenta szkolenia do udziału w działaniach w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego w różnych formacjach ratowniczych odpowiadających tej specjalizacji

6 i) W przypadku otrzymania oceny negatywnej z egzaminu słuchacz otrzymuje zaświadczenie o uczestniczeniu w szkoleniu specjalistycznym w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego, zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 2. j) Ponadto ww. słuchacz może być dopuszczony do powtórnego zdawania egzaminu na najbliższym szkoleniu organizowanym przez tę samą jednostkę szkolącą. Wynik tego egzaminu jest ostateczny. k) Jeśli słuchacz nie uzyskał oceny pozytywnej na drugim egzaminie ma prawo do ponownego starania się o przyjęcie na szkolnie na warunkach określonych wcześniej. l) Na realizację programu szkolenia przewidziano 80 jednostek lekcyjnych, w tym: - rozpoczęcie szkolenia 1 jednostka lekcyjna, - zajęcia dydaktyczne 70 jednostek lekcyjnych, - egzamin 8 jednostek lekcyjnych, - zakończenie szkolenia 1 jednostka lekcyjna. 2. Zalecenia i wskazówki metodyczne a) Podczas realizacji zajęć o charakterze teoretycznym grupę dydaktyczną stanowi zespół słuchaczy tworzący pluton organizacyjny. Zajęcia praktyczne należy prowadzić w grupach dzielonych na zespoły 7 10 osobowe. b) Należy zapewnić warunki do realizacji celów dydaktycznych poprzez stosowanie różnorodnych form organizacji procesu nauczania. Skuteczność procesu dydaktycznego wymaga łączenia metod podających z metodami aktywizującymi. W celu pobudzenia aktywności i samodzielności działania słuchaczy należy tworzyć warunki umożliwiające wykorzystanie w szerokim zakresie środków dydaktycznych, technicznych urządzeń dydaktycznych łącznie z zasobami internetowymi. c) W procesie nauczania należy uwzględniać obowiązujące zasady nauczania oraz racjonalnie łączyć różne metody nauczania. d) W procesie kształtowania umiejętności słuchaczy powinny wystąpić następujące etapy: - uświadomienie słuchaczom nazwy i znaczenia danej umiejętności, - sformułowanie na podstawie opanowanych wiadomości reguł, algorytmów postępowania, - pokaz wykonania danej czynności przez instruktora, - wykonanie pierwszych czynności przez słuchacza pod stałą kontrolą instruktora, - systematyczne i samodzielne wykonywanie przez słuchacza ćwiczeń odpowiednio rozłożonych w czasie. e) Podczas planowania zajęć praktycznych należy zwrócić uwagę na ich właściwą organizację, a w tym w szczególności na zapewnienie: - niezbędnego sprzętu w ilości pozwalającej na równoczesną pracę co najmniej połowy stanu liczebnego grupy, - właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy

7 Ćwiczenia taktyczne prowadzić należy w różnych warunkach terenowych i atmosferycznych. Przynajmniej jedno z ćwiczeń powinno przebiegać w porze nocnej. f) Zajęcia praktyczne należy poprzedzić odprawą instruktorsko-metodyczną, którą prowadzi kierownik ćwiczeń. Celem odprawy jest zapoznanie instruktorów z tematyką i celem ćwiczeń oraz omówienie ich przebiegu zgodnie z opracowanym planem konspektem realizacji do zajęć praktycznych. g) Realizację zajęć praktycznych ze słuchaczami należy poprzedzić instruktażem wstępnym, w czasie którego instruktor omawia m.in. temat, cel i organizację ćwiczeń oraz zapoznaje z budową i obsługą sprzętu oraz przepisami bhp. W czasie trwania ćwiczeń instruktor na bieżąco kontroluje w grupach poprawność wykonywania zadań i koryguje zauważone błędy i nieprawidłowości. Na zakończenie ćwiczeń, w ramach instruktażu końcowego, instruktor podsumowuje zajęcia, sprawdza stopień przyswojenia wiedzy i umiejętności, analizuje popełnione w czasie ćwiczeń błędy i przyczyny ich występowania. Ćwiczenia należy każdorazowo zakończyć czyszczeniem i konserwacją używanego sprzętu w celu kształtowania u słuchaczy nawyku dbałości o sprzęt i zaznajomienia z zasadami i sposobami konserwacji sprzętu pożarniczego. h) Zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być zintegrowane z tematyką prowadzonych zajęć. W procesie nauczania należy zwracać uwagę na istniejące lub mogące wystąpić zagrożenia oraz wskazywać na sposoby bezpiecznego wykonywania zadań. i) Do prowadzenia zajęć na szkoleniu uprawnieni są oficerowie i aspiranci PSP a także inni specjaliści z przygotowaniem kierunkowym z zakresu ratownictwa chemicznego i ekologicznego. j) Na uwspółcześnienie treści programowych, w razie ich dezaktualizacji lub pojawienia się nowych przepisów i zagadnień, można przeznaczyć do 10 % ogólnej liczby godzin przewidzianych na realizację programu szkolenia. Z dniem zatwierdzenia, uchyla się Program szkolenia specjalistycznego w zakresie ratownictwa chemiczno-ekologicznego prowadzonego przez straże pożarne z dnia 6 lipca 1993 r

8 3. Plan nauczania Lp. T e m a t Liczba godzin T P R 1. Rozpoczęcie szkolenia Podstawy prawne organizacji ratownictwa chemicznego i 1-1 ekologicznego. 3. Zagrożenia chemiczne i ekologiczne źródła, przyczyny i 1-1 skutki ich występowania. Parametry fizykochemiczne, toksyczne, pożarowe i wybuchowe niebezpiecznych związków chemicznych. Oddziaływanie niebezpiecznych związków chemicznych na organizmy żywe i środowisko. Rozpoznawanie zagrożeń - oznakowanie niebezpiecznych materiałów chemicznych w transporcie, magazynowaniu i obrocie. 6. Rozpoznawanie zagrożeń - sprzęt kontrolno-pomiarowy do oznaczania niebezpiecznych związków chemicznych. 7. Odzież oraz sprzęt ochrony osobistej ratownika Zasady doboru i przygotowania ratowników do działań w ratownictwie chemiczno-ekologicznym. Ćwiczenia w komorze dymowej. 9. Sprzęt uszczelniający, armatura pompowa, zbiorniki do gromadzenia materiałów niebezpiecznych. 10. Sprzęt do ograniczania rozlewów olejowych na ciekach wodnych. 11. Taktyka działań w ratownictwie chemicznym Taktyka działań w ratownictwie ekologicznym Zabezpieczenie środowiska po zakończeniu działań Egzamin teoretyczny i egzamin praktyczny Zakończenie szkolenia. 1-1 Razem: Oznaczenia użyte w tabeli: T- zajęcia o charakterze teoretycznym P- zajęcia o charakterze praktycznym R - razem - 8 -

9 III. PODZIAŁ MATERIAŁU NAUCZANIA 1. Rozpoczęcie szkolenia 1T. Wprowadzanie do szkolenia. Omówienie programu szkolenia oraz ogólnych warunków organizacji szkolenia. 2. Podstawy prawne organizacji ratownictwa chemicznego i ekologicznego 1T. Pojęcie ratownictwo chemiczne i ekologiczne. Rozwój ratownictwa chemicznego w Polsce od 1967r. Akcje ratownictwa chemicznego i ekologicznego w świetle statystyki działań ratowniczych. Aktualne przepisy prawne regulujące organizację i działania ratownictwa chemicznego i ekologicznego. - zdefiniować pojęcie ratownictwo chemiczno-ekologiczne, - wymienić jednostki zobowiązane do przeprowadzania działań w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego, - przedstawić cel zorganizowania i zakres działania KSRG, - omówić podstawy prawne organizowania działań ratownictwa chemicznego i ekologicznego. 3. Zagrożenia chemiczne i ekologiczne źródła, przyczyny i skutki ich występowania 1T. Źródła zagrożeń chemicznych i ekologicznych oraz ich przyczyny. - rozpoznać źródła zagrożeń chemicznych i ekologicznych, - wskazać przyczyny zagrożeń chemicznych i ekologicznych, - omówić skutki, jakie wywierają zagrożenia chemiczne i ekologiczne dla człowieka, - omówić jakie niebezpieczeństwa wynikają z aktów terrorystycznych i sabotażowych, - omówić sposoby ostrzegania i alarmowania ludności, - korzystać z uprawnień jednostek organizacyjnych PSP podczas akcji ratowniczych. 4. Parametry fizykochemiczne, toksyczne, pożarowe i wybuchowe niebezpiecznych związków chemicznych. Oddziaływanie niebezpiecznych związków chemicznych na organizmy żywe i środowisko 4T, 4P. Stan skupienia, ciężar właściwy, gęstość względem powietrza, wrzenie cieczy, rozpuszczalność w wodzie, temperatura krytyczna, DGW i GGW, temperatura zapłonu, zapalenia i samozapalenia. Materiały niebezpieczne podstawowe definicje. Pojęcia: NDS NDSCH, NDSP, LD 50, itp. Podział niebezpiecznych związków chemicznych. Czynniki, od których zależy oddziaływanie ich na organizmy żywe i środowisko. Podział zatruć

10 - zdefiniować podstawowe parametry materiałów niebezpiecznych, - dokonać klasyfikacji materiałów niebezpiecznych, - określić wpływ materiałów niebezpiecznych na organizm ludzki i środowisko, - określić drogi wnikania substancji szkodliwych do organizmu, - dokonać podziału zatruć, - określić czynniki, od których zależy oddziaływanie substancji szkodliwych na organizm żywy. 5. Rozpoznawanie zagrożeń - oznakowanie niebezpiecznych materiałów chemicznych w transporcie, magazynowaniu i obrocie 2T. Sposoby oznakowania materiałów niebezpiecznych w transporcie magazynowaniu i obrocie. Oznakowanie rurociągów, butli, opakowań i przesyłek wg umów międzynarodowych i PN. - omówić zasady i sposoby znakowania materiałów niebezpiecznych w transporcie drogowym, szynowym, wodnym i powietrznym, - omówić sposoby znakowania sztuk przesyłek zawierających materiały niebezpieczne oraz znakowanie materiałów niebezpiecznych dopuszczonych do obrotu, - omówić sposoby znakowania rurociągów i butli na sprężone gazy. 6. Rozpoznawanie zagrożeń - sprzęt kontrolno-pomiarowy do oznaczania niebezpiecznych związków chemicznych 2T, 2P. Podział urządzeń przeznaczonych do oznaczania niebezpiecznych związków chemicznych z uwagi na zasadę pomiaru oraz z uwagi na mierzony czynnik. Parametry oznaczane z wykorzystaniem mierników. Ogólna budowa detektorów. Czynniki warunkujące prawidłowość pomiaru. Taktyka pomiarów oraz możliwości taktycznego wykorzystania mierników w akcjach ratownictwa chemicznego i ekologicznego. - omówić parametry par i gazów oznaczane na terenie akcji ratownictwa chemiczno- ekologicznego, - dokonać podziału urządzeń pomiarowych pod kątem oznaczanego czynnika oraz budowy urządzenia pomiarowego, - przedstawić budowę oraz zasadę działania podstawowych urządzeń pomiarowych, - wymienić czynniki mające istotny wpływ na wynik pomiaru, - posługiwać się urządzeniami pomiarowymi oraz znać podstawowe zasady prowadzenia pomiarów na terenie akcji ratownictwa chemicznego i ekologicznego, - przeliczać jednostki stężeń

11 7. Odzież oraz sprzęt ochrony osobistej ratownika 2T, 2P. Ogólna klasyfikacja sprzętu ochronnego ratownika. Ochrony osobiste ratownika w działaniach ratownictwa chemicznego i ekologicznego. Sprzęt ochrony dróg oddechowych; podział, rodzaje, ogólna budowa, zastosowanie, ogólne warunki bezpiecznej pracy. Podział oraz ogólna budowa oraz funkcje chemoodpornych ubrań gazoszczelnych (CUG) oraz ubrań przeciwochlapaniowych (CUP). Fizjologia pracy w CUG oraz CUP. Zasady doboru urządzeń współpracujących. Ogólne zasady pracy w ubiorach ochronnych. Budowa tabel odporności chemicznej ogólne zasady korzystania z tabel. Postępowanie z ubiorami przeciwchemicznymi na terenie akcji ratownictwa chemicznego oraz po zakończeniu działań. - przedstawić ogólny podział sprzętu ochronnego stosowanego przez ratowników na terenia akcji ratownictwa chemicznego i ekologicznego, - omówić zakres ochrony zapewnianej przez ubiory ochrony przeciwchemicznej, - właściwie dobrać urządzenia oraz sprzęt współpracujący z ubiorami ochronnymi, - posługiwać się tabelą odporności chemicznej, - omówić i stosować zasady pracy w ubiorach ochronnych przeznaczonych do działań ratownictwa chemicznego i ekologicznego, - postępować z ubiorami skażonymi. 8. Zasady doboru i przygotowania ratowników do działań w ratownictwie chemiczno-ekologicznym. Ćwiczenia w komorze dymowej 2T, 6P. Ogólne zasady doboru ratowników przewidzianych do grup ratownictwa chemicznego i ekologicznego uwarunkowania psychofizyczne. W ramach realizacji ćwiczeń - praktyczne sprawdzenie zachowań ratowników w warunkach symulowanych przez komorę dymową. W wyniku realizacji tematu słuchacz powinien określić własne uwarunkowania psychofizyczne pod kątem przydatności do w/w czynności oraz potrafić zachować się w warunkach ekstremalnych. 9. Sprzęt uszczelniający, armatura pompowa, zbiorniki do gromadzenia materiałów niebezpiecznych 4T, 8P. Ogólna klasyfikacja i podział pomp oraz armatury pompowej przeznaczonej do niebezpiecznych materiałów chemicznych. Sprzęt uszczelniający. Sprzęt do gromadzenia niebezpiecznych materiałów chemicznych na terenie akcji ratownictwa chemicznego. - wymienić podstawowy sprzęt wchodzący w skład armatury do zbierania i przesyłania niebezpiecznych mediów, - wymienić formy gromadzenia niebezpiecznych materiałów chemicznych na terenie akcji ratownictwa chemicznego,

12 - sklasyfikować sprzęt pompowy i armaturę przeznaczoną do akcji ratownictwa chemicznego i ekologicznego, - omówić ogólną budowę pomp i armatury pompowej, - dobrać sprzęt pompowy i armaturę do określonych związków chemicznych, - stosować zasady sprawiania sprzętu i armatury pompowej, - przedstawić i stosować metody ograniczania oraz likwidowania wycieków mediów niebezpiecznych z ich naturalnych rezerwuarów, - stosować zasady doraźnego magazynowania zebranych mediów na terenie akcji ratownictwa chemicznego, - wykorzystać podstawowe zasady bezpieczeństwa przy obchodzeniu się z materiałami niebezpiecznymi. 10. Sprzęt do ograniczania rozlewów olejowych na ciekach wodnych 4T, 4P. Sprzęt do ograniczania rozlewów olejowych na ciekach wodnych. Sprzęt do usuwania substancji niebezpiecznych ze środowiska naturalnego typy i rodzaje, ogólna budowa. Zasady obsługi zbieraczy olejowych, separatorów, pomp i innego sprzętu. Sprzęt do ograniczania rozlewisk substancji ropopochodnych na akwenach. Zapory rodzaje i przeznaczenie. Zasady montażu wszystkich rodzajów zapór. Warunki bhp podczas obsługi sprzętu. Konserwacja i przechowywanie. Wymagania dotyczące sprawdzania sprzętu i jego legalizacji. - wymienić rodzaje i przeznaczenie poszczególnych typów zapór, - rozróżniać elementy składowe poszczególnych typów zapór, - przygotować do pracy każdy rodzaj zapory, - przestrzegać zasad bhp podczas stawiania i demontażu zapór, - omówić ogólną budowę zbieraczy olejowych, separatorów, pomp i chemicznych, - omówić ogólnie zasady obsługi poszczególnych rodzajów sprzętu, - obsługiwać poszczególne rodzaje sprzętu, - przeprowadzić bieżącą konserwację sprzętu, - stosować zasady bhp podczas obsługi sprzętu. 11. Taktyka działań w ratownictwie chemicznym 4T, 6P. Organizacja i kierowanie działaniem ratowniczym. Zasady dysponowania sił i środków. Dojazd do miejsca zdarzenia i ustawienia pojazdów. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Rozpoznanie wstępne i szczegółowe. Elementy rozpoznania terenu zdarzenia, zagrożenia ludzi i środowiska. Organizacja łączności. Organizacja patroli rozpoznania zagrożeń. Techniczne środki przeprowadzania rozpoznania. Składanie meldunków. Ustalenie sił i środków niezbędnych do akcji. Meldunek ze zdarzenia. Zastęp, sekcja, pluton. Skład grupy ratownictwa chemicznego. Wyposażenie zespołu. Zasady tworzenia i normatyw wyposażenia. Zadania funkcyjnych w grupie ratownictwa chemicznego przy zróżnicowanych liczebnie składach osobowych. Sposoby ograniczania rozprzestrzeniania się wycieków i emisji. Budowa stanowiska dekontaminacyjnego

13 - przyjąć meldunek o zdarzeniu z udziałem materiałów niebezpiecznych i zadysponować niezbędne siły i środki, - skorzystać z bazy danych o materiałach niebezpiecznych, - pozyskiwać informacje dotyczące rodzaju i właściwości materiałów niebezpiecznych, - zastosować zasady bezpiecznego dojazdu i ustawienia pojazdów ratowniczych podczas zdarzeń z udziałem materiałów niebezpiecznych, - przeprowadzić zabezpieczenie miejsca zdarzenia, - przeprowadzić rozpoznanie: terenu zdarzenia, zagrożenia ludzi i środowiska, - zorganizować łączność na terenie akcji ratownictwa chemicznego, - złożyć meldunek z rozpoznania bezpośredniemu przełożonemu, kierownikowi akcji ratowniczej oraz do stanowiska kierowania, - omówić elementy uwzględniane w ocenie sytuacji w rozbiciu na etapy: oceny stanu aktualnego i przewidywanego rozwoju sytuacji, - dokonać korekty ocen w przypadku zmian w sytuacji zdarzenia, - określić ilość środka gaśniczego, neutralizującego, sorbującego niezbędną do przeprowadzenia działań, - określić wpływ czynników zewnętrznych na zasięg strefy zagrożenia, - zastosować zasady podziału terenu akcji na strefy zagrożenia, - zastosować zasady zabezpieczenia ratowników stosownie do występującego zagrożenia, - omówić metody ograniczania i likwidacji emisji substancji niebezpiecznych, - określić dostępnymi metodami i środkami strefę zagrożenia, w zależności od warunków atmosferycznych, pionowej stateczności powietrza, ukształtowania terenu, stanu skupienia i rodzaju substancji, - oznakować teren akcji ratowniczej z uwzględnieniem podziału na strefy, - zorganizować stanowisko i przeprowadzić dekontaminację wstępną, - prowadzić działania ratownicze w zakresie ograniczenia i likwidacji emisji materiałów niebezpiecznych, - współdziałać z innymi jednostkami i podmiotami ratowniczymi, - omówić organizację sekcji, zastępu i plutonu ratownictwa chemicznego, - omówić podstawowe wyposażenie samochodu ratownictwa chemicznego, - określić zadania poszczególnych funkcyjnych w grupie ratowniczej, - omówić funkcje zastępów gaśniczych i specjalnych w grupie ratownictwa chemicznego, - zorganizować stanowisko dekontaminacji wstępnej, - prowadzić działania zgodnie z wymogami bhp. 12. Taktyka działań w ratownictwie ekologicznym 4T, 6P. Organizacja i kierowanie działaniem ratowniczym. Zasady dysponowania sił i środków. Dojazd do miejsca zdarzenia i ustawienia pojazdów. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Rozpoznanie wstępne i szczegółowe. Elementy rozpoznania terenu zdarzenia, zagrożenia ludzi i środowiska. Organizacja łączności. Organizacja patroli rozpoznania zagrożeń

14 Techniczne środki przeprowadzania rozpoznania. Składanie meldunków. Ustalenie sił i środków niezbędnych do akcji. Meldunek ze zdarzenia. Źródła zagrożeń ekologicznych. Wpływ substancji ropopochodnych na środowisko. Charakterystyka cieków i wód stojących. Zachowanie się plam olejowych na wodach i gruncie. Metody zwalczania rozlewów. Organizacja pól operacyjnych. Stosowanie zapór i zastawek. Zasady bezpieczeństwa ratowników podczas akcji. - scharakteryzować źródła zagrożeń ekologicznych, - określić wpływ substancji ropopochodnych na środowisko naturalne, - podać charakterystykę cieków i wód stojących, - omówić zachowanie się plam olejowych na wodach i gruncie, - zdefiniować elementy i omówić zasady organizacji pola operacyjnego, - określić metody i fazy likwidacji rozlewów olejowych, - omówić metody zwalczania rozlewów olejowych w gruncie, - omówić przeznaczenie poszczególnych typów zapór, - omówić zasady i stawiać zapory, - zastosować doraźne metody ograniczenia rozprzestrzeniania się rozlewów olejowych na wodzie i gruncie, - przyjąć meldunek o zdarzeniu ekologicznym i zadysponować niezbędne siły i środki, - skorzystać z bazy danych o materiałach niebezpiecznych, - pozyskiwać informacje dotyczące rodzaju i właściwości materiałów niebezpiecznych, - zastosować zasady bezpiecznego dojazdu i ustawienia pojazdów ratowniczych podczas zdarzeń z udziałem materiałów niebezpiecznych, - przeprowadzić zabezpieczenie miejsca zdarzenia, - przeprowadzić rozpoznanie: terenu zdarzenia, zagrożenia ludzi i środowiska, - zorganizować łączność na terenie akcji ratownictwa chemicznego, - złożyć meldunek z rozpoznania bezpośredniemu przełożonemu, kierownikowi akcji ratowniczej oraz do stanowiska kierowania, - omówić elementy uwzględniane w ocenie sytuacji w rozbiciu na etapy: oceny stanu aktualnego i przewidywanego rozwoju sytuacji, - dokonać korekty ocen w przypadku zmian w sytuacji zdarzenia, - określić wpływ czynników zewnętrznych na zasięg strefy zagrożenia, - współdziałać z innymi jednostkami i podmiotami ratowniczymi, - omówić organizację sekcji, zastępu i plutonu ratownictwa ekologicznego, - omówić podstawowe wyposażenie samochodu ratownictwa ekologicznego, - określić zadania poszczególnych funkcyjnych w grupie ratowniczej, - omówić funkcje zastępów gaśniczych i specjalnych w grupie ratownictwa ekologicznego, - prowadzić działania zgodnie z wymogami bhp

15 13. Zabezpieczenie środowiska po zakończeniu działań 2T. Gospodarka odpadami po zdarzeniu z substancjami niebezpiecznymi. Uwarunkowania prawne. Zasady przeprowadzania neutralizacji, odkażania. Rola wyspecjalizowanych przedsiębiorstw prowadzących rekultywację i recykling oraz pogotowi ekologicznych. Posterunek dozorujący miejsce zdarzenia. Zasady przekazywania miejsca zdarzenia. Dokumentacja z akcji ratowniczej i zasady jej wypełniania. Sporządzanie szkiców sytuacyjnych. Meldunek o zakończeniu akcji. - usuwać skutki zdarzeń, - postępować z odpadami materiałów niebezpiecznych, - przeprowadzić neutralizację substancji niebezpiecznych i ich odpadów, - prowadzić odkażanie ludzi i środowiska, - odpowiednio postępować w przypadku skażeń masowych, - ustalać skład osobowy i zestaw sprzętu na posterunku dozorującym miejsce zdarzenia, - omówić zasady przekazywania i przekazać miejsce zdarzenia, - zabezpieczyć dowody rzeczowe dotyczące powstania zdarzenia, - zebrać informacje i wypełnić obowiązującą dokumentację zdarzenia, - sporządzać szkic sytuacyjny stosując znaki umowne, - określać moment zakończenia akcji, - przekazać meldunek o zakończeniu akcji. 14. Egzamin teoretyczny i praktyczny 2T, 6P. Egzamin sprawdzający stopień przyswojenia treści merytorycznych. Egzamin praktyczny: budowa sprzętu i praktyczne rozwinięcia sprzętowe i taktyczne. 15. Zakończenie szkolenia 1T Zakończenie szkolenia połączone z podsumowaniem oraz wnioskami. Wręczenie zaświadczeń o ukończeniu szkolenia

16 IV. BIBLIOGRAFIA 1. Będkowscy E i A., Zwalczanie rozlewów olejowych i chemicznych na wodach powierzchniowych i gruncie. NOT RW Gdańsk Cieślak A., Cygler M. (red.), Zapobieganie stratom w przemyśle, cz.1, Politechnika Białostocka, Białystok Chudzińska Z., Witan K., Promieniowanie jonizujące, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa Gołębowski W., Zarys prawa i administracji w ochronie przeciwpożarowej. SA PSP Poznań brw. 5. Gorczyca R., Wiśniewski K., Pachocki K., Różycki Z., Ochrona radiologiczna w pracowni rentgenowskiej. Vademecum inspektora ochrony radiologicznej. EX- POLON Warszawa Guzewski P., Rurki wskaźnikowe w działaniach straży pożarnej. SA PSP Poznań Guzewski P., Ubiory ochronne, SA PSP Poznań Guzewski P., Pawłowski R., Dekontaminacja w działaniach ratownictwa chemicznego jednostek straży pożarnych. SP PSP Opole Guzewski P., Pawłowski R., Ranecki J., Ubrania ochrony przeciwchemicznej. SA PSP Poznań Hancyk B., Grzegorczyk K., Buchcar R., Transport drogowy materiałów niebezpiecznych ADR Heidrich Z., Roman M., Tabernackki J., Ochrona wód przed zanieczyszczeniem, Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Dębe Indulski J., Zasady i metody oceny toksyczności związków chemicznych, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa Kalina A., Krochmal D., Oznaczanie gazowych zanieczyszczeń powietrza za pomocą dozymetrów pasywnych, Wyd. CIOP, Warszawa Katalog urządzeń i sprzętu dla różnych zdarzeń NZŚ. GIOŚ Warszawa Konieczny J., Bezpieczeństwo publiczne w nagłych i nadzwyczajnych zagrożeniach. PANOPTIKOS Poznań Korytkowski J., Polkowski J., Wojewódzki T., Ochrona powierzchni ziemi, Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Dębe Małaczyński M., Zagrożenie środowiska rozlewami olejowymi. SA PSP Kraków Marciniak A., Działania ratownicze w obszarze zagrożenia radiologicznego. GSSP Warszawa Markowski A. (red.), Zapobieganie stratom w przemyśle, cz.2, Politechnika Łódzka, Łódź Markowski A. (red.), Zapobieganie stratom w przemyśle, cz.3, Politechnika Łódzka, Łódź Materiały szkoleniowe z zakresu ratownictwa chemicznego i ekologicznego. SA PSP Poznań. 22. Michalin J., Kijeńska D., Identyfikacja obiektów zagrażających poważną awarią przemysłową, Wyd. CIOP, Warszawa Namiernik J., Łukasiak J., Jamrógiewicz Z., Pobieranie próbek środowiskowych do analizy, PWN, Warszawa

17 24. Praca zbiorowa, Czynniki chemiczne w środowisku pracy, Wyd. CIOP, Warszawa Praca zbiorowa, Katastrofy przemysłowe, Wyd. CIOP, Warszawa Ranecki J., Pompy i osprzęt stosowane w ratownictwie chemiczno-ekologicznym. SA PSP Poznań Ranecki J., Procedury postępowania i taktyka działań ratowniczych przy wykorzystaniu samochodu ratownictwa chemicznego i ekologicznego. SA PSP Poznań Ranecki J., Ratownictwo chemiczno-ekologiczne. SA PSP Poznań Ranecki J., Schroeder M., Uszczelnianie w ratownictwie. Firex Warszawa Ratownictwo chemiczno-ekologiczne. Działania interwencyjne jednostek ochrony przeciwpożarowej w 1995r. Firex Warszawa Ryng M., Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle chemicznym, WNT, Warszawa Schroeder M., Ćwiczenia ratownicze. SA PSP Poznań Schroeder M., Osoby i zjawiska towarzyszące akcji ratowniczej. SA PSP Poznań Schroeder M., Teoria i doświadczenie w ratownictwie. SA PSP Poznań Stachowiak B., Budowa, wyposażenie i wykorzystanie lekkich samochodów specjalnych ze sprzętem oświetleniowym i sprzętem ochrony dróg oddechowych. SA PSP Poznań Stadniczuk M., Koksanowicz L., Przygotowanie ratowników do działań w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego. SPPSP Opole Wojnarowski A., Obolewicz-Pietrusiak A., Podstawy ratownictwa chemicznego. Firex Warszawa Wróblowi A., Analiza skażeń chemicznych, Wyd. MON, Warszawa Zakrzewski S., Podstawy toksykologii środowiska, PWN, Warszawa Zasady postępowania ratowniczego. GIOŚ, Firex Warszawa Zbiór znaków taktycznych i prewencyjnych dla straży pożarnych. Firex Warszawa Czasopisma - roczniki: - Bezpieczeństwo Jądrowe i Ochrona Radiologiczna - Biuletyn Informacji Technicznej KGSP, - Magazyn Ratowniczy 998, - Magazyn w Akcji - Przegląd Pożarniczy, - Zagrożenia. Materiały z sympozjów. Uwaga: Literaturę dla słuchaczy, niezbędną do opanowania materiału nauczania określa wykładowca uwzględniając jej dostępność

18 Załącznik nr 1 ZAŚWIADCZENIE... imię (imiona) i nazwisko urodzon... dnia... r. w... woj.... ukończył... w okresie od... do... SZKOLENIE SPECJALISTYCZNE W ZAKRESIE RATOWNICTWA CHEMICZNEGO I EKOLOGICZNEGO DLA PODOFICERÓW PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ według programu nauczania z dnia... r. z ogólnym wynikiem... Szkolenie przeprowadzono w , dnia... r. (miejscowość) Nr zaświadczenia... KOMENDANT... (podpis, pieczęć) Skala ocen: celujący, bardzo dobry, dobry, dostateczny, dopuszczający, niedostateczny

19 ZAŚWIADCZENIE Załącznik nr 2... imię (imiona) i nazwisko urodzon... dnia... r. w... woj.... uczestniczył... w okresie od... do... W SZKOLENIU SPECJALISTYCZNYM W ZAKRESIE RATOWNICTWA CHEMICZNEGO I EKOLOGICZNEGO DLA PODOFICERÓW PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ według programu nauczania z dnia... r. Szkolenie przeprowadzono w Niniejsze zaświadczenie jest dokumentem informującym o uczestniczeniu w szkoleniu i nie zdaniu egzaminu końcowego...., dnia... r. (miejscowość) Nr zaświadczenia... KOMENDANT... (podpis, pieczęć)