I N S T Y T U T F I Z Y K I U N I W E R S Y T E T U G D AŃSKIEGO I N S T Y T U T K S Z T A Ł C E N I A N A U C Z Y C I E L I

Transkrypt

1 I N S T Y T U T F I Z Y K I U N I W E R S Y T E T U G D AŃSKIEGO I N S T Y T U T K S Z T A Ł C E N I A N A U C Z Y C I E L I C ZĘŚĆ I I I Podręcznik dla nauczycieli klas III liceum ogólnokształcącego i technikum Praca zbiorowa pod redakcją KAZIMIERZA BADZIĄGA W A R S Z A W A W Y D A W N I C T W A S Z K O L N E I P E D G O G I C Z N E

2 Autorzy poszczególnych rozdziałów: KAZIMIERZ BADZIĄG ADAM DZIUBICH JANUSZ SUŁOCKI Okładkę projektował WACŁAW SIEMIĄTKOWSKI Redaktor EWA DĄBROWSKA Redaktor techniczny STEFANIA RZĘCKA Korektorzy HANNA PIETRZAK DANUTA SIUDYŁO Książka zatwierdzona do użytku szkolnego Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1979 WYDAWNICTWA SZKOLNE I PEDAGOGICZNE Warszawa 1979 r. Wydanie pierwsze. Nakład egz. Ark. druk 12,25 (16,29 A5) Ark. wyd. 13,5 Oddano do składania 11. VIII r. Podpisano do druku 19 V 1979 r. Druk ukończono w lipcu 1979 r. Zam. nr 5259/1167 Cena zł 42. Papier druk. sat. kl V, 65 g, 70 x 100 cm. MOiW 16 WSIP ZAKŁADY GRAFICZNE W BYDGOSZCZY ISBN

3 SPIS TREŚCI Wprowadzenie Część pierwsza Główne problemy dydaktyczne występujące w realizacji programu nauczania fizyki w klasie III liceum ogólnokształcącego i technikum Struktura treści nauczania Charakterystyka organizacji procesu uczenia się i nauczania Kontrola osiągnięć uczniów Literatura Część druga Szczegółowe wskazówki metodyczne do realizacji zagadnień wybranych z programu nauczania Pole magnetyczne w próżni Zjawiska magnetyczne (powtórzenie) Pole magnetyczne wytworzone przez prąd płynący w przewodach: prostoliniowym, kołowym i solenoidzie Siła działająca w polu magnetycznym na przewód, przez który płynie prąd. Strumień magnetyczny Siły magnetyczne działające między przewodami z prądem elektrycznym; definicja jednostki natężenia prądu Moment magnetyczny obwodu z prądem Ruch cząstek naładowanych w polu elektrycznym i magnetycznym. Zasada działania oscylografu i cyklotronu Właściwości magnetyczne ciał Momenty magnetyczne elektronów i atomów Ciała ferromagnetyczne. Histereza magnetyczna. Magnesy trwałe Sprawdzian wiadomości z działu Pole magnetyczne Indukcja elektromagnetyczna Reguła Lenza. Prądy wirowe Indukcja własna Wzbudzanie siły elektromotorycznej sinusoidalnie zmiennej Rola oporu i indukcyjności w obwodzie prądu zmiennego Rola pojemności w obwodzie prądu zmiennego Opór, indukcyjność i pojemność obwodu prądu zmiennego; rezonans elektryczny (rezonans napięć) Praca i moc prądu zmiennego. Natężenie i napięcie skuteczne Sprawdzian wiadomości z działu Indukcja elektromagnetyczna, prąd zmienny... 65

4 2.4. Kinematyka i dynamika bryły sztywnej Równanie ruchu. Prędkość i przyśpieszenie Ruch postępowy bryły sztywnej. Środek masy Ruch obrotowy bryły sztywnej; oś obrotu, prędkość i przyśpieszenie kątowe Moment bezwładności. Energia kinetyczna w ruchu obrotowym Dynamika ruchu obrotowego Moment pędu bryły sztywnej. Zasada zachowania momentu pędu Sprawdzian wiadomości z działu Kinematyka i dynamika bryły sztywnej Szczególna teoria względności (opracowanie w części 3) Drgania i fale mechaniczne Ruch drgający prosty Równanie oscylatora harmonicznego Wahadło fizyczne i wahadło matematyczne Składanie drgań mechanicznych Drgania tłumione, własne i wymuszone; rezonans mechaniczny Powstawanie i rozchodzenie się fal w ośrodku sprężystym Akustyka Przypomnienie i pogłębienie wiadomości o źródłach i cechach dźwięków Natężenie dźwięku. Głośność i jej jednostki Powstawanie i rozchodzenie się fal dźwiękowych Zjawisko Dopplera Uginanie i odbicie fal dźwiękowych Interferencja fal dźwiękowych Badanie rezonansu akustycznego Generacja i zastosowanie ultradźwięków Fale elektromagnetyczne Drgania elektryczne w obwodzie LC (zamkniętym i otwartym) Fale elektromagnetyczne; rozchodzenie się i właściwości fal Lampy elektronowe Lampowe generatory drgań niegasnących Fale modulowane Sprawdzian wiadomości z działu Fale elektromagnetyczne Literatura Część trzecia Opracowanie merytoryczne zagadnień wybranych z programu nauczania Pole magnetyczne w próżni Indukcja elektromagnetyczna Podstawowe prawo indukcji elektromagnetycznej Prądy Foucault. Zjawisko naskórkowości Zjawisko indukcji własnej; siła elektromotoryczna indukcji własnej Wzbudzanie siły elektromotorycznej sinusoidalnie zmiennej Obwód prądu zmiennego; wpływ oporu, indukcyjności i pojemności na natężenie prądu zmiennego. Przesunięcie fazowe; zawada (impedancja) Moc prądu zmiennego; natężenie i napięcie skuteczne Indukcja wzajemna

5 3.3. Kinematyka i dynamika bryły sztywnej Prędkość i przyśpieszenie chwilowe Podstawy dynamiki bryły sztywnej Ruch postępowy bryły sztywnej Ruch obrotowy bryły sztywnej; oś obrotu, prędkość i przyśpieszenie kątowe Moment bezwładności. Energia kinetyczna ruchu obrotowego Moment pędu. Zasada zachowania momentu pędu Szczególna teoria względności Podstawy teorii względności; czasoprzestrzeń Niezmienniczość i współzmienniczość; przekształcenia Lorentza Relatywistyczne ujęcie niektórych podstawowych wielkości fizycznych Relatywistyczne ujęcie zasad zachowania: pędu i energii; masa spoczynkowa Zarys ogólnej teorii względności Drgania i fale mechaniczne Ruch drgający prosty; równanie oscylatora harmonicznego Energia oscylatora harmonicznego Wahadło fizyczne i wahadło matematyczne Drgania tłumione, własne i wymuszone; rezonans mechaniczny Powstawanie i rozchodzenie się fal w ośrodku sprężystym Zasada Huyghensa. Odbicie i załamanie fali Interferencja fal Fale stojące Akustyka Drgania i fale mechaniczne Prawa Maxwella Propagacja fal elektromagnetycznych Drgania elektryczne w obwodzie LC Relatywistyczny opis zjawisk elektromagnetycznych Literatura Red. Tadeusz M. Molenda, 2014 Pracownia Dydaktyki Fizyki i Astronomii, Uniwersytet Szczeciński