Jednostkowy opór aerodynamiczny lutniociągów zbudowanych z lutni elastycznych

Transkrypt

1 dr inż. JÓZEF KNECHTEL Główny Instytut Górnictwa Jednostkowy opór aerodynamiczny lutniociągów zbudowanych z lutni elastycznych Wykonano badania, których celem było wyznaczenie wartości jednostkowego oporu aerodynamicznego lutniociągu zbudowanego z lutni elastycznych. Badano lutnie elastyczne niezbrojone (do wentylacji tłoczącej) oraz lutnie zbrojone (do wentylacji ssącej). Pomiary parametrów wentylacyjnych wykonano zarówno na powierzchni (u producentów lutni) jak i w czynnych wyrobiskach górniczych (na dole kopalni). Na podstawie uzyskanych wyników zaproponowano wartości jednostkowego oporu aerodynamicznego, jakie powinni zapewnić producenci lutni elastycznych. 1. WSTĘP Obecnie w kopalniach węgla i rud coraz częściej stosuje się lutniociągi zbudowane z lutni elastycznych. Najważniejszymi parametrami charakteryzującymi jakość aerodynamiczną lutniociągów są: współczynnik wymiany masy Θ [2] oraz jednostkowy opór aerodynamiczny r [1,2]. Współczynnik wymiany masy Θ zależy nie tylko od jakości tkaniny, z której wykonano lutniociąg, ale głównie od sposobu jego eksploatacji na dole kopalni. Jednostkowy opór aerodynamiczny lutniociągu r zależy głównie od zastosowanego materiału i technologii produkcji lutni. W Poradniku Górnika [1] są dane dotyczące lutniociągów elastycznych, niezbrojonych o średnicach 0,4 m, 0,5 m, 0,6 m i 0,8 m. Tymczasem obecnie produkowane są lutnie elastyczne o większych średnicach: 1,0 m i 1,2 m. Ponadto stosowane są nie tylko lutniociągi zbudowane z lutni elastycznych przeznaczone do tłoczącej wentylacji lutniowej (niezbrojone), ale również lutniociągi przeznaczone do wentylacji ssącej (zbrojone). Użytkownicy lutniociągów zainteresowani są tym, jakimi oporami aerodynamicznymi charakteryzują się wspomniane lutniociągi. W Zakładzie Aerologii Górniczej Głównego Instytutu Górnictwa przebadano kilkadziesiąt lutniociągów zbudowanych z lutni elastycznych. W pracy wykorzystano wyniki badań dotyczące 16 lutniociągów elastycznych nie zbrojonych oraz 20 lutniociągów elastycznych zbrojonych. Są to lutniociągi zbudowane z lutni wykonanych przez czterech producentów: TESECO Sp. z o.o., Dld Sp. z o.o., Zakład Produkcji Plandek oraz DUFLEX. 2. BADANIE LUTNIOCIĄGÓW ISTNIEJĄCYCH Opór jednostkowy r oraz współczynnik wymiany masy powietrza charakteryzują odpowiednio jakość gładzi i jakość szczelności lutniociągów. Parametry te przy projektowaniu lutniociągów są a priori znane. W przypadku natomiast, gdy badamy jakość aerodynamiczną lutniociągów pracujących w kopalni, wówczas wychodząc z wyników pomiarów wyznaczamy opór jednostkowy r i współczynnik wymiany masy. Najpierw obliczamy parametr wzrostu organicznego a [2], korzystając z zależności: 1 V w a ln (1) L V0 Następnie obliczamy rzeczywisty opór jednostkowy r za pomocą następującej zależności [2]: 2a p c r ( )exp( 2 1 exp( 2 ) ) 2 2 w 0 al al V0 2A (2)

2 Nr 2(480) LUTY oraz współczynnik wymiany masy, korzystając z wzoru [2]: 6 2a Θ 10 aa (3) 2 ra 2a w których: a parametr wzrostu organicznego, m -1 ; L długość lutniociągu, m; V 0 V w strumień objętości powietrza w przekroju dopływowym, m 3 /s; strumień objętości powietrza w przekroju wypływowym, m 3 /s; Δp c spiętrzenie całkowite wentylatora lutniowego, Pa; ρ gęstość powietrza, kg/m 3 ; A ε ς w pole powierzchni przekroju poprzecznego lutniociągu, m 2 ; symbol oznaczający rodzaj wentylacji lutniowej, przy czym: dla wentylacji ssącej ε = 1, a dla wentylacji tłoczącej ε = -1; = bezwymiarowy współczynnik oporu początku lutniociągu równy 1 dla wentylacji ssącej oraz 0,6 dla wentylacji tłoczącej; ς 0 = bezwymiarowy współczynnik oporu końca lutniociągu równy 0,6 dla wentylacji ssącej oraz 1 dla wentylacji tłoczącej. Dla wyznaczenia wartości jednostkowego oporu aerodynamicznego lutniociągu r wykonano pomiary wentylacyjne na stanowiskach badawczych producentów lutni, w Kopalni Doświadczalnej Barbara oraz na dole w kopalniach węgla kamiennego. 3. POMIARY NA STANOWISKACH POMIA- ROWYCH NA POWIERZCHNI ORAZ NA DOLE KOPALNI Kierując się zasadami podanymi w pracy [14], wykonano 16 serii pomiarów w lutniociągach tłoczących o średnicy 0,4 m [9, 10, 11], 0,6 m [9, 11], 0,8 m [8, 9, 11], 1,0 m [5, 6, 7, 8] i 1,2 m [5, 6, 7, 8] oraz 20 serii pomiarów w lutniociągach ssących o średnicach 0,2 m [13], 0,3 m [13], 0,5 m [13], 0,8 m [3, 12] i 1,0 m [4, 13]. Lutniociągi te miały długości od 40 m do 624 m. Z każdym z lutniociągów współpracował wentylator. W każdej z wymienionych serii pomiarowych w przekrojach dopływu powietrza i jego wypływu mierzono ciśnienie statyczne i dynamiczne, przy czym ciśnienie dynamiczne mierzono wzdłuż osi leżącej w płaszczyźnie przekroju poprzecznego lutniociągu w 9 punktach, w przypadku lutniociągu o średnicy 0,4 m, w 11 punktach w przypadku lutniociągu o średnicy 0,5 m, w 13 punktach w przypadku lutniociągu o średnicy 0,6 m, w 17 punktach w przypadku lutniociągu o średnicy 0,8 m, w 21 punktach w przypadku lutniociągu o średnicy 1,0 m oraz w 25 punktach w przypadku lutniociągu o średnicy 1,2 m. Odległość punktów jednego od drugiego wynosiła 5 cm. W przypadku lutniociągu o średnicy 0,2 m analogiczne pomiary wykonano w 11 punktach, zaś w przypadku lutniociągu o średnicy 0,3 m w 16 punktach. W odniesieniu do lutniociągów o mniejszej średnicy odległość punktów jednego od drugiego wynosiła 2 cm. Ponadto, z uwagi na większe zawirowania przepływu powietrza, w przypadku lutniociągów o średnicach; 0,2 m, 0,3 m i 0,5 m, pomiary wykonano w dwóch, wzajemnie prostopadłych osiach. Wymienione ciśnienie mierzono przy pomocy sondy pomiarowej Prandtla połączonej wężami z mikromanometrem pochyłym, o dokładności dziesiątych części paskala. Również przy pomocy sondy Prandtla połączonej wężem z mikromanometrem mierzono ciśnienie statyczne. Dla określenia gęstości powietrza w lutniociągu mierzono temperaturę powietrza termometrami suchym i wilgotnym o dokładności odczytu 0,2 C. Ciśnienie barometryczne mierzono przy pomocy barometru typu THOMEN o dokładności 10 Pa. Wyniki pomiarów zestawiono w tabelach od 1 do 9. Tabele od 1 do 5 dotyczą lutniociągów niezbrojonych (przewidzianych do wentylacji tłoczącej), zaś tabele od 6 do 9 dotyczą lutniociągów zbrojonych. W tabelach tych podano: rodzaj i średnicę lutniociągu, D; wysokości słupków cieczy manometrycznej odpowiadające ciśnieniu dynamicznemu, w poszczególnych punktach leżących w przekroju poprzecznym lutniociągu, h d ; wysokość słupka cieczy manometrycznej dla stanu przed pomiarem, h 0d; stałą przełożenia mikromanometru dla ciśnienia dynamicznego, d ; stałą przełożenia mikromanometru dla ciśnienia statycznego, st ; wysokość słupka cieczy manometrycznej odpowiadająca ciśnieniu statycznemu, h st ; wysokość słupka cieczy manometrycznej dla stanu przed pomiarem, h 0st ; temperaturę powietrza w lutniociągu mierzoną termometrami suchym t i wilgotnym t ; ciśnienie barometryczne powietrza, p.

3 20 MECHANIZACJA I AUTOMATYZACJA GÓRNICTWA Tabela 1 Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (niezbrojonych) o średnicy 0,4 m L 1 = 70 m; Producent A L 2 = 80 m; Producent B L 3 = 60 m; Producent C h od d h st st h 0st t, C 11,0 11,0 5,6 5,2 2,4 2,4 t, C 4,6 4,6 2,6 2,6-0,4-0,4 p, Pa Tabela 2 Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (niezbrojonych) o średnicy 0,6 m L 1 = 80 m; Producent B L 2 = 61 m; Producent C h od d h st st h 0st t, C 5,6 5,2 5,2 5,2 t, C 2,8 2,8 1,0 1,0 p, Pa

4 Nr 2(480) LUTY Tabela 3 Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (niezbrojonych) o średnicy 0,8 m L 1 = 77 m; Producent B L 2 = 60 m; Producent C L 3 = 80 m; Producent D h od d h st st h 0st t, C 5,4 5,2 5,2 5,2 24,0 24,0 t, C 2,6 2,6 1,0 1,0 17,2 17,2 p, Pa Tabela 4 Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (niezbrojonych) o średnicy 1,0 m Producent A L 1 = 70 m Producent B L 2 = 75 m Producent C L 3 = 76 m Producent D L 4 = 66 m h od d h st st h 0st t, C 2,8 2,8 31,0 31,0 9,2 10,2 27,2 27,2 t, C -0,6-0,6 19,0 19,0 5,4 6,2 17,6 17,6 p, Pa

5 22 MECHANIZACJA I AUTOMATYZACJA GÓRNICTWA Tabela 5 Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (niezbrojonych) o średnicy 1,2 m Producent A L 1 = 70 m Producent B L 2 = 70,5 m Producent C L 3 = 70 m Producent D L 4 = 70 m h od d h st st h 0st t, C -0,4-0,4 30,2 30,2 9,4 9,2 30,0 30,0 t, C -3,0-3,0 19,2 19,2 4,6 5,4 27,8 27,8 p, Pa Tabela 6 Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (zbrojonych) o średnicach 0,2 m i 0,3 m lutniociąg o średnicy 0,3 m i długości 90,05 m lutniociąg o średnicy 0,2 m i długości 89,95 m w osi w osi w osi w osi w osi w osi w osi w osi h od d h st st h 0st t, C 20,0 20,0 20,4 20,4 t, C 16,0 16,0 16,4 16,4 p, Pa

6 Nr 2(480) LUTY Tabela 7 Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągu elastycznego (zbrojonego) o średnicy 0,5 m L = 80 m; lutniociąg ssący L = 80 m; lutniociąg tłoczący w osi w osi w osi w osi w osi w osi w osi w osi h od d h st st h 0st t, C 16,6 16,6 19, t, C 13,8 13,8 14,6 14,6 p, Pa W zastosowanej metodzie pomiarowej podzielono poprzeczny lutniociągu na półpierścienie [3, 4], każdy o szerokości 5 cm (dla lutniociągów o średnicy od 0,4 m do 1,2 m) oraz o szerokości 2 cm (dla lutniociągów o średnicy 0,2 m i 0,3 m). Dla każdego z półpierścieni wyznaczono ciśnienie dynamiczne, a następnie korzystając ze wzoru na ciśnienie dynamiczne p d : p d 2 w (4) 2 obliczono średnią prędkość powietrza w danym półpierścieniu, przekształcając wzór (4). We wzorze (4) oznacza gęstość powietrza płynącego lutniociągiem, zaś w prędkość tego powietrza. Mnożąc pole powierzchni półpierścienia przez prędkość powietrza uzyskuje się strumień powietrza płynący przez dany półpierścień. Sumując strumienie objętości powietrza płynące przez wszystkie półpierścienie uzyskuje się sumaryczny strumień objętości powietrza, który płynie danym przekrojem lutniociągu. Wzór (4) w tym przypadku służy do wyznaczenia średniej prędkości powietrza. Aby wyznaczyć ciśnienie dynamiczne skorzystano z następującego wzoru: p d g h /, (5) c w którym c oznacza gęstość cieczy manometrycznej (przyjęto c = 810 kg/m 3 ), g przyspieszenie siły ciężkości w polu grawitacyjnym Ziemi (g = 9,80665 m/s 2 ), h d wysokość słupka cieczy manometrycznej, zaś d stałą przełożenia mikromanometru. d d Ciśnienie statyczne obliczono za pomocą wzoru analogicznego do wzoru (5), przy czym indeks dotyczący ciśnienia dynamicznego zastąpiono indeksem st dotyczącym ciśnienia statycznego. 4. ANALIZA UZYSKANYCH WYNIKÓW Korzystając z danych pomiarowych zestawionych w tabelach od 1 do 9, za pomocą znanych wzorów [2] obliczono takie wielkości jak: różnica ciśnień statycznych w lutniociągu i na zewnątrz przewodu lutniowego p st, ciśnienie dynamiczne p d, gęstość tego powietrza, strumień objętości powietrza płynący przez dany pomiarowy V. Wymienione wielkości wyznaczono dla obu krańcowych przekrojów lutniociągu: dopływu () i wypływu (). Z kolei, korzystając z otrzymanych wyników, za pomocą wzorów (1), (2) i (3) wyznaczono wartości liczbowe: parametru wzrostu organicznego a, rzeczywistego oporu jednostkowego lutni r i współczynnika wymiany masy. Wartości tych wielkości podano w tabelach 10 i 11. Tabela 10 dotyczy elastycznych lutniociągów nie zbrojonych (przeznaczonych do wentylacji tłoczącej), natomiast tabela 11 dotyczy elastycznych lutniociągów zbrojonych (przewidzianych do wentylacji ssącej). W wymienionych tabelach w poszczególnych kolumnach zestawiono: średnicę lutniociągu, jego długość, parametr wzrostu organicznego, współczynnik wymiany masy oraz jednostkowy opór aerodynamiczny lutniociągu.

7 24 MECHANIZACJA I AUTOMATYZACJA GÓRNICTWA Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (zbrojonych) o średnicy 0,8 m Tabela 8 Producent A Producent D hd L1 = 48,0 m L2 = 42,8 m L3 = 74,0 m L4 = 105,0 m L5 = 120,0 m L6 = 88,7 m L7 = 94,2 m L8 = 49,1 m L9 = 40,0 m L10 = 80,0 m hod d hst st h0st t, 0 C 24,4 24,4 24,4 24,0 24,0 24,0 24,0 23,0 23,0 23,0 22,8 22,6 22,6 22,4 22,4 22,4 12,8 12,4 8,0 8,0 t, 0 C 23,0 23,0 23,0 22,8 22,8 23,0 23,0 22,2 22,2 22,2 22,0 21,6 21,6 21,6 21,6 21,6 12,2 12,2 5,6 5,6 p,pa

8 Nr 2(480) LUTY Wyniki pomiarów parametrów wentylacyjnych lutniociągów elastycznych (zbrojonych) o średnicy 1,0 m Tabela 9 Producent A Producent D hd L1 = 269,5 m L2 = 624,3 m L3 = 93,6 m L4 = 423,5 m L5 = 75,0 m L6 = 75,0 m hod d hst st h0st t, C 27,0 26,8 29,2 26,4 26,4 26,4 25,6 24,8 12,2 12,2 14,4 16,6 t, C 25,0 25,8 26,8 25,6 24,8 24,8 24,4 23,8 11,2 11,2 12,4 13,4 p,pa

9 26 MECHANIZACJA I AUTOMATYZACJA GÓRNICTWA Tabela 10 Jednostkowe opory aerodynamiczne lutniociągów zbudowanych z lutni elastycznych (niezbrojonych) Lp. Średnica D, m Długość L, m Parametr wzrostu organicznego Współczynnik wymiany masy Jednostkowy opór aerodynamiczny a, m -1 Θ, m 2,5 /kg 0,5 r 0, kg/m 8 1 0,4 70,0 9, ,5 0, ,4 80,0 1, ,3 0, ,4 60,0 8, ,3 0, ,6 80,0 4, ,7 0, ,6 61,0 5, ,1 0, ,8 77,0 1, ,3 0, ,8 60,0 8, ,5 0, ,8 80,0 2, ,7 0, ,0 70,0 2, ,0 0, ,0 75,0 5, ,5 0, ,0 76,0 5, ,9 0, ,0 66,0 4, ,5 0, ,2 70,0 9, ,1 0, ,2 70,5 4, ,9 0, ,2 70,0 1, ,9 0, ,2 70,0 2, ,1 0,00395 Tabela 11 Jednostkowe opory aerodynamiczne lutniociągów zbudowanych z lutni elastycznych (zbrojonych) Lp. Średnica D, m Długość L, m Parametr wzrostu organicznego Współczynnik wymiany masy Jednostkowy opór aerodynamiczny a, m -1 Θ, m 2,5 /kg 0,5 r 0, kg/m 8 1 0,2 90,0 1, ,4 71, ,3 90,1 3, ,1 8, ,5 80,0 2, ,2 0, ,5 80,0 1, ,4 1, ,8 48,0 1, ,8 0, ,8 42,8 7, ,0 0, ,8 74,0 1, ,2 0, ,8 105,0 1, ,4 0, ,8 120,0 5, ,3 0, ,8 88,7 2, ,1 0, ,8 94,2 4, ,1 0, ,8 49,1 1, ,6 0, ,8 40,0 1, ,2 0, ,8 80,0 4, ,4 0, ,0 269,5 5, ,1 0, ,0 624,3 1, ,5 0, ,0 93,6 4, ,9 0, ,0 423,5 3, ,4 0, ,0 75,0 2, ,1 0, ,0 75,0 1, ,2 0,0302 Tabela 12 Proponowane do przyjęcia przez producentów wartości jednostkowego oporu aerodynamicznego dla lutniociągów zbudowanych z lutni elastycznych Rodzaj lutni Średnica lutni D, m Jednostkowy opór aerodynamiczny r, kg/m 8 lutnie elastyczne niezbrojone, przewidziane do wentylacji tłoczącej lutnie elastyczne zbrojone, przewidziane do wentylacji ssącej 0,4 1,000 0,6 0,120 0,8 0,039 1,0 0,020 1,2 0,008 0,2 75 0,3 9 0,5 1,5 0,8 0,6 1,0 0,2

10 Nr 2(480) LUTY Dla elastycznych lutniociągów tłoczących o średnicy 0,4 m wartość jednostkowego oporu aerodynamicznego lutniociągu wynosi od 0,533 do 0,914 kg/m 8 i jest dużo mniejsza od wartości podawanej w Poradniku Górnika [1], która wynosi 1,765 kg/m 8. Dla lutniociągów o średnicy 0,6 m wymieniony opór jest równy około 0,11 kg/m 8 i też jest mniejszy od wartości podanej w pracy [2], która wynosi 0,147 kg/m 8. Dla lutniociągów o średnicy 0,8 m jednostkowy opór aerodynamiczny jest zbliżony do wartości podanej w pracy [2], aczkolwiek również mniejszy. Dla lutniociągów o średnicy 1,0 m wartości jednostkowego oporu aerodynamicznego zmieniają się w dużym zakresie: od 0,00822 do 0,01877 kg/m 8. Nadmienić należy, że dolna wartość została uzyskana na stanowisku badawczym na powierzchni, natomiast wartość górna wynika z pomiarów wykonanych na dole kopalni. Podobna sytuacja jest w przypadku lutniociągów o średnicy 1,2 m. W tym przypadku wartość jednostkowego oporu aerodynamicznego wynosi od 0,00254 do 0,0704 kg/m 8. Dla elastycznych lutniociągów ssących (zbrojonych) o średnicy 0,2 m jednostkowy opór aerodynamiczny jest równy 71,145 kg/m 8. Dla lutniociągów o średnicy 0,3 m wartość tego oporu jest równa 8,292 kg/m 8, a dla lutniociągów o średnicy 0,5 m równa 0,971 kg/m 8. Wymienione wartości zostały uzyskane w oparciu o badania wykonane na stanowiskach pomiarowych na powierzchni. Dla lutniociągów o średnicy 0,8 m wspomniany opór jednostkowy wynosi od 0,06 do 0,78 kg/m 8. Wartości 0,063 kg/m 8 oraz 0,1384 kg/m 8 zostały uzyskane na podstawie badań wykonanych na powierzchni, natomiast pozostałe wyniki uzyskano z pomiarów wykonanych w czynnym wyrobisku na dole kopalni. Z tabeli 11 wynika, że nawet w warunkach dołowych wartość jednostkowego oporu aerodynamicznego lutniociągu zbrojonego może być rzędu 0,2 0,4 kg/m 8. Dla lutniociągów o średnicy 1,0 m jednostkowy opór aerodynamiczny wynosi od 0,03 do 0,47 kg/m 8. Również w tym przypadku wartości 0,0302 i 0,0354 kg/m 8 uzyskano w oparciu o wyniki badań wykonane na stanowiskach badawczych na powierzchni. Z analizy tabeli 11 wynika, że dla elastycznego lutniociągu zbrojonego o średnicy 1,0 m, nawet na dole kopalni jednostkowy opór aerodynamiczny nie powinien przekraczać wartości 0,13 0,14 kg/m WNIOSKI Zbadano 16 elastycznych lutniociągów niezbrojonych oraz 20 elastycznych lutniociągów zbrojonych o średnicach: 0,2 m, 0,3 m, 0,4 m, 0,5 m, 0,6 m, 0,8 m, 1,0 m i 1,2 m. Wyznaczono wartości jednostkowego oporu aerodynamicznego tych lutniociągów. Lutniociągi przewidziane do wentylacji ssącej (zbrojone) charakteryzują się większym oporem aerodynamicznym aniżeli lutniociągi niezbrojone. Na podstawie uzyskanych wyników wydaje się, że należy zrewidować wartości jednostkowych oporów aerodynamicznych podanych w pracy [2]. Przeprowadzone badania wykazały, że jest możliwe uzyskanie wartości niższych. W związku z powyższym proponuje się, aby producenci lutni elastycznych stosowali takie technologie, które pozwolą na uzyskanie wartości jednostkowego oporu aerodynamicznego lutni nie większych od podanych w tabeli 12. Literatura 1. Bystroń H., Jaroń S., Markefka P., Strumiński A., Wojtyczka A.: Poradnik Górnika, T3 Dział I Przewietrzanie kopalń, wyd. Śląsk, Katowice Bystroń H.: Metody obliczania nie rozgałęzionych lutniociągów kopalnianych i oceny ich jakości aerodynamicznej, Archiwum Górnictwa 35, 3(1990). 3. Bystroń H., Knechtel J.: Przeprowadzenie badań lutni ssących typu TS-LWS w klasie wykonania B, tj. na Δp min = 7000 Pa celem określenia maksymalnych długości lutniociągów zbudowanych z takich lutni, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, czerwiec Bystroń H., Knechtel J.: Przeprowadzenie badań w celu oznaczenia jednostkowego współczynnika oporu aerodynamicznego dla lutni ssących Ø 1000 wykonanych w klasie C, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, sierpień Knechtel J.: Badania jednostkowego oporu aerodynamicznego lutni elastycznych do wentylacji tłoczącej typu TS-03 o średnicy 1,0 m oraz o średnicy 1,2 m, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, styczeń Knechtel J.: Wyznaczenie współczynnika jednostkowego oporu aerodynamicznego lutni elastycznych do wentylacji tłoczącej o średnicy 1,0 m i o średnicy 1,2 m, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, kwiecień Knechtel J.: Badanie jednostkowego oporu aerodynamicznego lutni elastycznych do wentylacji tłoczącej o średnicy 1,0 m oraz o średnicy 1,2 m, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, kwiecień Knechtel J.: Badanie jednostkowego oporu aerodynamicznego lutni elastycznych do wentylacji tłoczącej o średnicach: 0,8 m, 1,0 m oraz o średnicy 1,2 m, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, sierpień Knechtel J.: Przeprowadzenie badań wyznaczających współczynnik jednostkowy oporu aerodynamicznego dla elastycznych lutni wentylacyjnych tłoczących o średnicy Ø400, Ø600 i Ø800, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, styczeń Knechtel J.: Przeprowadzenie badań dla wyznaczenia jednostkowego oporu aerodynamicznego elastycznych lutni wentylacyjnych tłoczących o średnicy Ø400, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, luty Knechtel J.: Przeprowadzenie badań dla określenia współczynnika jednostkowego oporu aerodynamicznego elastycznych lutni wentylacyjnych tłoczących o średnicach: Ø400, Ø600 i Ø800, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, luty Knechtel J.: Badanie własności aerodynamicznych lutniociągu elastycznego (zbrojonego) oraz wyznaczenie jednostkowego oporu aerodynamicznego lutniociągu, jak również oporu aerodynamicznego kolanka 90, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, listopad Knechtel J.: Badanie parametrów aerodynamicznych elastycznych lutniociągów zbrojonych o średnicach: 0,2 m, 0,3 m, 0,5 m i 1,0 m wykonanych z tkaniny technicznej VINYTOL 752 NV, dokumentacja prac GIG o symbolu: , Katowice, czerwiec Roszczynialski W., Trutwin W., Wacławik J.: Kopalniane pomiary wentylacyjne, wyd. Śląsk, Katowice Recenzent: prof. zw. dr hab. inz. Wacław Trutwin