WSPÓŁWYSTĘPOWANIE WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W NAPARSTNICY PURPUROWEJ W KARKONOSZACH I BESKIDZIE ŚLĄSKIM
|
|
- Patryk Sowiński
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 KOWOL J., KWAPULIŃSKI J. & BRODZIAK B. 2004: Współwystępowanie wybranych metali ciężkich w naparstnicy purpurowej w Karkonoszach i Beskidzie Śląskim. In: ŠTURSA J., MAZURSKI K. R., PALUCKI A. & POTOCKA J. (eds.), Geoekologické problémy Krkonoš. Sborn. Mez. Věd. Konf., Listopad 2003, Szklarska Poręba. Opera Corcontica, 41: WSPÓŁWYSTĘPOWANIE WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W NAPARSTNICY PURPUROWEJ W KARKONOSZACH I BESKIDZIE ŚLĄSKIM Coexistence individual heavy metals in Digitalis purpurea in the Giant Mountains and Beskidy Silesian region KOWOL JOLANTA, KWAPULIŃSKI JERZY & BRODZIAK BARBARA Wydział Farmaceutyczny Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, Katedra i Zakład Toksykologii, ul. Jagiellońska 4, Sosnowiec, PL, e mail: kwapulinski@slam.katowice.pl Jednym z najważniejszych zagadnień, będących wypadkową procesów migracji i kumu lacji, a także dyskryminacji jest współwystępowanie metali, których zawartość została określona w roślinach metodą atomowej spektrofotometrii absorpcyjnej AAS. W poszczególnych częściach naparstnicy purpurowej pozyskiwanej z terenu Karkonoszy obserwowano większą ilość współzależności wprost proporcjonalnych pomiędzy Pb, Cd, Mn, Fe, Cu, Zn, Ca, Mg, Na, Cr aniżeli dla Beskidu Śląskiego. Poszczególne części morfologiczne opisują charakterystyczne współzależności. W korzeniach zawartość Mn zmienia się wprost proporcjonalnie z Ni, Pb, Zn, Fe, Ca i Mg. Porównanie wyrazów wolnych w równaniach regresji jest pomocne w wyjaśnieniu fizjologii oraz interakcji między metalami. The contents heavy metals in the plant by AAS method were determined. Between given elements very correlation s were observed, for example contents of Pb, Cd and Mn in root of plants growth with the increase of contents Cu, Co, Fe, Mg, Ca. These relations changed in relations to regions: their geochemical conditions. The characteristics of coexistence were different for given morphological part of this plant. The compares free values in equilibrium regression are used in describing of physiology and interaction between occurrence of these elements. Słowa kluczowe: metale ciężkie, kumulacja, rośliny lecznicze Keywords: heavy metals, accumulation, medicinal plants WSTĘP Szybkie tempo produkcji i konsumpcji dóbr materialnych coraz bardziej zmienia środowisko przyrodnicze poprzez ekspansywną, niekontrolowaną technologię wytwarzania. Ważną grupę zanieczyszczeń stanowią metale, które szybko zostają włączone w łańcuch troficzny, stając się zagrożeniem dla roślin, zwierząt, a nawet człowieka. Głównym źródłem zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi są produkty spalania węgla, ropy naftowej i jej pochodnych, transport, hutnictwo oraz chemizacja rolnictwa. 194
2 Niezwykle istotny jest problem kontaminacji roślin leczniczych, które są szeroko stosowane w lecznictwie. Zawartość metali ciężkich w surowcach zielarskich może prowadzić do niezamierzonej intoksykacji organizmu człowieka. Degradacja szaty roślinnej ma złożony charakter, zależny od rodzaju i odległości od źródła zanieczyszczeń, składu chemicznego emitowanych odpadów, a także od rodzaju roślinności narażonej na ich oddziaływanie (KABATA PENDIAS & PENDIAS 1999). W tym świetle zasadne są badania mające na celu określenie stopnia kumulacji metali ciężkich przez rośliny. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA ZBIORU PRÓB Przedmiotem analizy zawartości 13 metali w poszczególnych częściach morfologicznych naparstnicy purpurowej były próbki pochodzące z obszaru uznawanego za ekologicznie czysty Karkonosze (okolice Karpacza) oraz Beskid Śląski (Brenna i okolice Błatniej). Na obszarze Beskidu Śląskiego występują gleby brunatne kwaśne, rzadziej zbielicowane, gliniaste i pylaste. W północnej części, na obszarze podgórskim występują słabo zbielicowane lub brunatne gleby lessopodobne. Natomiast obszar Karkonoszy zdominowany jest przez gleby brunatne kwaśne, a jedynie na większych wysokościach zwiększa się udział gleb bielicowych (ZAWADZKI 1999). W ciągu ostatnich kilkunastu lat obserwuje się postępującą degradację ekosystemów leśnych w Karkonoszach oraz Beskidzie Śląskim spowodowaną przede wszystkim emisjami zanieczyszczeń przemysłowych napływających z terenu Polski, Czech i Niemiec. Do głównych składników tych zanieczyszczeń należą metale ciężkie np. Zn, Pb, Ni, Cd (KOWOL & al. 2000, KWAPULIŃSKI & al. 2003). Ważniejsze dane dotyczące emisji zanieczyszczeń pyłowych na tych terenach pochodzą z opracowań Głównego Urzędu Statystycznego (Ochrona środowiska 1999) Tab. 10. Zwrócić należy uwagę na fakt, że w województwie śląskim emisja zanieczyszczeń pyłowych ze spalania paliw jest dwukrotnie większa niż w województwie dolnośląskim. Emisja metali ciężkich z zakładów przemysłowych jest również znaczniejsza w województwie śląskim. METODYKA Materiał roślinny Zebrane próbki roślin rozdzielono na poszczególne części morfologiczne: kwiaty, łodygę, liście i korzeń. Próbki roślin dokładnie myto wodą redestylowaną i suszono powietrznie do uzyskania stałej masy. Materiał rozdrobniono w moździerzu i do dalszych badań wykorzystywano 1g sproszkowanych części roślin. Mineralizację próbek przeprowadzono metodą na mokro przy użyciu stężonego HNO 3. Odważkę zadano 5 ml stężonego HNO 3 i pozostawiono na 24 godz. Następnie próbki wstawiono na łaźnię piaskową do całkowitego zmineralizowania. Później potraktowano je 5 ml stężonego HNO 3 i ogrzewano na łaźni w temp. 60 o C. Mineralizat przeniesiono do kolby o pojemności 25 ml i uzupełniono wodą redestylowaną do kreski. Gleba Badanie form chemicznych w jakich metale występują w glebie wykonano zgodnie z metodyką Rudd a (RUDD & al. 1988), polegającą na sekwencyjnej ekstrakcji 1g próbki następującymi roztworami w stosunku 1: 40: 195
3 Ø dla formy wymiennej 1,0 M KNO 3, Ø dla formy zaadsorbowanej 0,5 M KF (ph=6,5), Ø dla połączeń organicznych 0,1 M Na 4 P 2 O 7, Ø dla węglanów 0,1 M EDTA (ph=6,5), Ø dla siarczków 6,0 M HNO 3. Próbki gleby suszono przy użyciu lamp promiennikowych do uzyskania stałej masy, rozdrobniono w moździerzu i przesiano przez sito o średnicy oczek 1mm. Następnie próbki traktowano poszczególnymi roztworami w ciągu 24 godz., po czym odwirowywano przez 10 min. (4000 obr./min.). Otrzymane ekstrakty zakwaszano do stężenia 1 % HNO 3. W celu uzyskania pozostałości próbki zalewano 5 ml stężonego HNO 3 (65 %) i odparowano do sucha na łaźni piaskowej. Suchą pozostałość zadawano 2 ml stężonego HNO 3 oraz 10 ml wody redestylowanej i przesączono do kolbek miarowych o pojemności 50 ml uzupełniając do kreski. Oznaczanie zawartości metali Zawartość metali w badanym materiale oznaczono metodą atomowej spektrofotometrii absorpcyjnej AAS w płomieniu acetylen powietrze aparatem Philips Pye Unicam SP 9. WYNIKI Jednym z ważniejszych zagadnień dotyczących obecności metali w środowisku jest ich współwystępowanie będące wypadkową procesów migracji i kumulacji, a także dyskryminacji. Miarą kierunku zmian i siły interakcji jest istotny współczynnik korelacji. Dlatego przed przystąpieniem do omówienia tego zagadnienia ustalono poziom istotności postrzeganych zależności na poziomie prawdopodobieństwa 95 %, δ = 0,05 oraz dla liczebności n = 30 stanowisk poboru poszczególnych części morfologicznych naparstnicy purpurowej. Szczegółowe wyniki analiz obrazujących zagadnienie współwystępowania metali w naparstnicy purpurowej pozyskanej z Brennej i masywu Błatniej zestawiono w Tab Dla porównania w Tab. 5., 6. zestawiono wartości współczynników korelacji opisujące naparstnicę purpurową rosnącą w Karkonoszach. W Tab wartości pogrubione oznaczają wspólne wysokie współczynniki korelacji dla wszystkich miejsc zbioru naparstnicy, natomiast wartości podkreślone wspólne dla poszczególnych części morfologicznych. Obszar Karkonoszy w porównaniu z częścią Beskidu Śląskiego odróżnia się występowaniem większej ilości poszczególnych metali w glebie Ryc. 1. i 2. oraz układem fizjograficznym badanego obszaru, co znajduje swoje odzwierciedlenie w występowaniu większej ilości silniejszych korelacji między badanymi pierwiastkami. Przykładowo: w korzeniu naparstnicy purpurowej pozyskanej w obszarze masywu Błatnia i na terenie Brennej nie obserwowano istotnej korelacji pomiędzy Co a Cd, która w sposób jednoznaczny była stwierdzona we wszystkich częściach morfologicznych naparstnicy purpurowej pozyskanej w Karkonoszach. Porównanie danych zawartych w Tab pozwoliło wyróżnić istotne współzależności między Fe a Cr i Pb w kwiatach, Fe a Co i Ni oraz Zn i Cd w liściach, a także między Cu i Pb w łodydze, które powtarzały się dla wszystkich trzech obszarów poboru rośliny. W naparstnicy purpurowej pozyskanej z terenu Karkonoszy obserwowano większą ilość współzależności między pierwiastkami w poszczególnych częściach morfologicznych rośliny w porównaniu do części obszaru Beskidu Śląskiego. W Karkonoszach interakcje w przeważającej części miały charakter wprost proporcjonalnych zmian. Odwrotnie proporcjonalne zmiany obserwowane 196
4 Tab. 1. Współwystępowanie metali w korzeniu i łodydze naparstnicy purpurowej z Brennej. Coexistence heavy metals in root and stem of Digitalis purpurea growing on the Brenna. Cd -0,08 0,29-0,11 0,46-0,15-0,14 0,48 0,01-0,49-0,05-0,55-0,09 Cr -0,16 0,46 0,64 0,08-0,15 0,17-0,11 0,91 0,02 0,24 0,43 0,13 Co 0,07 0,85 0,59 0,47 0,07 0,44 0,37 0,52 0,02 0,43 0,18-0,15 Cu -0,31 0,09 0,03 0,30 0,00 0,22 0,08 0,54 0,07 0,26 0,25-0,11 Ni -0,04 0,10 0,20 0,83 0,11 0,13 0,35 0,13 0,32 0,13 0,03 0,11 Pb -0,30 0,18-0,01 0,66 0,64 0,11 0,15-0,07 0,13 0,12 0,07 0,60 Mn -0,56 0,06-0,18 0,14-0,17 0,04 0,33 0,36 0,40 0,66 0,10 0,31 Zn -0,36 0,08-0,07 0,03-0,19 0,15 0,66 0,06-0,06 0,60-0,48 0,07 Fe -0,37 0,89 0,58 0,31 0,13 0,40 0,15 0,10-0,06 0,42 0,26 0,26 Ca -0,34 0,50 0,19-0,01-0,23 0,19 0,05 0,34 0,62 0,34 0,65 0,27 Mg -0,51 0,12 0,11 0,00-0,02 0,20 0,52 0,63 0,07 0,05 0,22 0,17 K -0,18 0,65 0,38-0,44-0,57-0,11 0,22 0,11 0,63 0,46 0,03 0,13 Na -0,08-0,27-0,20 0,68 0,79 0,53-0,34-0,41-0,14-0,17-0,15-0,71 Tab. 2. Współwystępowanie metali w liściu i kwiatach naparstnicy purpurowej z Brennej. Coexistence heavy metals in leaves and floss of Digitalis purpurea growing on the Brenna. Cd -0,08 0,20-0,14 0,20-0,11 0,37 0,61-0,01-0,15-0,01-0,52 0,35 Cr -0,21 0,65-0,08 0,60 0,16-0,27-0,14 0,92 0,35-0,35 0,03-0,05 Co -0,19 0,04 0,12 0,76-0,04 0,04 0,06 0,70-0,06-0,24 0,05 0,02 Cu 0,29 0,03-0,10 0,44 0,43 0,25-0,32 0,11-0,21 0,41 0,61 0,48 Ni 0,06 0,29 0,46 0,52 0,46 0,25 0,09 0,69-0,09 0,25 0,16 0,47 Pb 0,11 0,19 0,37 0,46 0,61 0,02-0,11 0,04-0,05 0,48 0,28 0,82 Mn 0,25-0,37 0,34 0,41 0,46 0,27 0,78-0,01-0,06 0,66-0,47 0,11 Zn -0,15-0,25-0,21 0,27 0,30-0,08 0,57-0,03-0,10 0,38-0,84 0,01 Fe 0,01 0,53 0,50 0,35 0,76 0,78 0,32-0,02 0,23-0,18 0,04-0,11 Ca -0,20 0,16 0,00-0,60-0,33 0,19-0,31-0,24 0,15-0,20-0,11-0,09 Mg 0,23-0,05-0,22 0,52 0,16 0,14 0,19 0,06-0,09-0,46 0,04 0,40 K 0,03-0,58-0,12 0,42-0,24-0,16 0,33 0,35-0,42-0,33 0,23 0,21 Na 0,18-0,16-0,33 0,78 0,09 0,04 0,26 0,34-0,13-0,49 0,59 0,76 KWIATY 197
5 Tab. 3. Współwystępowanie metali w korzeniu i łodydze naparstnicy purpurowej z Błatniej. Coexistence heavy metals in root and stem of Digitalis purpurea growing on the Błatnia. Cd -0,14-0,09 0,01 0,02-0,33 0,82 0,74-0,14 0,10-0,12 0,25-0,55 Cr 0,18 0,14-0,31 0,69-0,23-0,08 0,14 0,69 0,62-0,09-0,28 0,09 Co -0,04-0,24 0,08 0,13-0,36 0,19 0,21-0,13-0,40-0,75-0,43 0,02 Cu 0,61 0,16 0,64 0,22 0,42 0,47 0,38-0,36 0,15 0,44-0,46 0,62 Ni -0,24 0,78-0,38-0,13-0,14 0,25 0,38 0,64 0,61 0,21-0,23 0,41 Pb 0,29 0,01 0,42 0,55-0,09-0,21-0,40-0,28 0,04 0,55 0,17 0,66 Mn 0,36 0,31 0,24 0,57 0,26 0,12 0,95-0,31 0,11-0,12-0,16-0,18 Zn 0,39 0,63 0,06 0,60 0,56 0,04 0,85-0,17 0,24-0,16-0,31-0,22 Fe 0,11 0,88-0,32-0,03 0,75-0,07 0,04 0,40 0,66 0,25-0,02 0,07 Ca -0,12 0,09-0,29-0,34 0,02-0,32-0,80-0,43 0,40 0,62-0,36 0,26 Mg 0,59-0,08 0,02 0,43-0,12 0,22-0,04 0,15 0,12 0,29-0,02 0,55 K 0,77-0,28 0,26 0,60-0,64 0,47-0,08-0,08-0,28 0,09 0,67-0,34 Na 0,17 0,27 0,47 0,48 0,09 0,31-0,10 0,13 0,42 0,38 0,60 0,33 Tab. 4. Współwystępowanie metali w liściu i kwiatach naparstnicy purpurowej z Błatniej. Coexistence heavy metals in leaves and floss of Digitalis purpurea growing on the Błatnia. Cd -0,31-0,18 0,05-0,39-0,10 0,55 0,95-0,30 0,75 0,38-0,22-0,42 Cr 0,14 0,86 0,10 0,94 0,57 0,24-0,14 0,97-0,24-0,28-0,28 0,77 Co -0,55-0,54 0,21 0,82 0,45 0,38 0,00 0,89-0,10 0,03-0,19 0,62 Cu 0,17 0,57-0,25 0,31-0,35-0,10 0,07 0,01-0,02 0,36 0,36-0,24 Ni 0,20 0,07-0,31 0,47 0,47 0,21-0,20 0,87-0,39-0,17-0,19 0,73 Pb 0,39 0,34-0,42 0,51 0,68 0,08 0,10 0,58 0,18 0,16 0,06 0,90 Mn 0,62 0,24-0,62 0,39 0,31 0,22 0,65 0,24 0,05-0,02-0,78 0,07 Zn 0,59 0,56-0,82 0,62 0,29 0,49 0,72-0,12 0,67 0,44-0,23-0,20 Fe 0,16 0,81-0,43 0,44 0,29 0,72 0,02 0,42-0,18-0,27-0,26 0,74 Ca 0,49 0,70-0,36 0,65 0,16 0,27 0,32 0,63 0,51 0,59 0,28-0,20 Mg -0,37-0,01-0,03 0,06-0,24-0,54-0,06-0,07-0,45-0,21 0,61-0,04 K -0,03-0,01-0,56-0,12 0,52 0,43-0,04 0,22 0,24-0,26 0,04-0,05 Na 0,07 0,33 0,16 0,58 0,13 0,57 0,01 0,28 0,56 0,43-0,59-0,31 KWIAT 198
6 w korzeniu dotyczyły Pb i Zn, Pb i Ca, Fe i Ca, Na i Ca. Natomiast w kwiatach pomiędzy Ni, Cr, Co, Mn, Zn, Ca a Cd, Cr, Co, Mg, K i Na. Z kolei w liściach odwrotnie proporcjonalne zależności dotyczyły Mn z Ni, Pb, Zn, Fe, Ca, Mg i K z Cu, Pb, Zn, Fe, Ca, a także Na z Ni, Pb, Ca, Mg. W łodydze zaś między Ni a Cr, Mn a Cr, Zn, Ca, Mg a Cd, Co, Mn, K a Cd, Cr oraz Na i Mg. Charakterystyczne jest to, że w poszczególnych częściach morfologicznych naparstnicy z Karkonoszy występują charakterystyczne dla danej części współzależności. Przykładowo: w korzeniu zależność między zmianami Mn a Cd, Cr, Co, Cu, Ni, Zn, K charakteryzuje współczynnik korelacji 0,54 0,77. I w tej części stwierdzono wyróżniające się dodatnie korelacje Mn z Cd, Cr, Co, Cu, Ni, Zn, Mg i K, które w przypadku kwiatów dotyczyły Cd, Cr, Co, Pb, Fe, Ca, K i Na. W przypadku liści współzależność Mn w przeważającej części ma charakter odwrotnie proporcjonalny dotyczy Ni, Pb, Zn, Fe, Ca, Mg a wprost proporcjonalny tylko z potasem (0,72). Odwrotnie proporcjonalne zależności dla Mn obecnego w liściach naparstnicy a wspomnianymi pierwiastkami opisuje ujemny współczynnik korelacji 0,39. Duża rola Mn w naparstnicy w porównaniu do pozostałych pierwiastków pojawiła się także w kwiatach i w bardzo małym stopniu w łodydze. Bardzo znamienny jest fakt pojawienia się największej liczby zależności między metalami w kwiatach naparstnicy purpurowej. Oprócz wspomnianego wcześniej Mn wiodącym pierwiastkiem uczestniczącym w interakcjach jest Pb, Cu, Cr, Cd, K, Ca, Mg. Wymienione pierwiastki uczestniczą w proporcjonalnych zmianach z wieloma badanymi pierwiastkami, które opisuje istotny współczynnik korelacji w granicach 0,60 1,00. W szczególności wskazać należy na interakcje Cd z Cr, Co, Cu, Pb, Mn, Fe, Ca, Mg, K i Na (0,62 1,00); Cr z Cd, Co, Cu, Pb, Mn, Fe, Ca, Mg, K i Na (0,70 0,99); Pb z Cd, Cr, Co, Cu, Mn, Fe, Ca, Mg, K i Na (0,51 0,90); Mn z Cd, Cr, Co, Pb, Fe, Ca, K i Na (0,51 0,72); Fe z Cd, Cr, Co, Cu, Pb, Mn, Ca, Mg, K i Na (0,62 0,99). Zawartość K nie zależała od występowania Ni i Zn. W przypadku Na do tych pierwiastków należy Cu, Ni i Ca. Największa ilość dostrzeżonych proporcjonalnych zmian zawartości jednego pierwiastka w takt zmian zawartości drugiego pierwiastka wskazuje na ich wspólne pochodzenie z emisji dalekosięgającej, pod wpływem której znajduje się obszar Karkonoszy. Emisja ta pochodzi znad Niemiec, Czech i Polski, gdzie zlokalizowane są na przygranicznym małym obszarze elektrownie węglowe. Za tym spostrzeżeniem przemawiają także powtarzające się w większości przypadków wspólne zależności między pierwiastkami w badanych częściach morfologicznych naparstnicy. Dla tego obszaru wyróżniono następujące powtarzające się współzależności: Co i Cd, Fe i Cd, Fe i Co, Fe i Pb, Mg i Ca, K i Mn. Dla porównania odrębności obszarowej dane zawarte w Tab analizowano w aspekcie utrzymywania się tych samych korelacji we wszystkich częściach morfologicznych naparstnicy. I tak dla prób zebranych w masywie Błatniej znaczące zależności powtarzają się dla Cd i Mn, Zn i Cd, Zn i Mn oraz Fe i Cr. Wspólnymi dla obszaru Brennej są współzależności między Ni i Cu, Zn i Mn, Fe i Cr, Fe i Co. Dla lepszego zobrazowania problemu migracji pierwiastków między wybranymi częścia mi morfologicznymi dokonano zestawienia ich współwystępowania w Tab Współwystępowanie metali w poszczególnych częściach rośliny opisują równania regresji. Interpretacja wyszczególnionych w tekście równań regresji dotyczących osobno Brennej, Błatniej oraz Karkonoszy jest następująca: Ø Ø współczynnik przed pierwiastkiem jest miarą wzrostu zawartości jednego pierwiastka w takt zmian zawartości drugiego pierwiastka, wyraz wolny interpretuje się jako wartość, powyżej której obserwuje się daną relację opisaną przez współczynnik korelacji. Przykładowo: zmianę zawartości Pb w funkcji zmian zawartości Na opisuje równanie regresji: Pb=0,19*Na+3,61. Zgodnie z powyższą interpretacją zmiana zawartości Na o 100 jednostek spowoduje przyrost zawartości Pb w korzeniu o 19 μg dopiero powyżej zawartości Na równej 3,
7 Tab. 5. Współwystępowanie metali w korzeniu i łodydze naparstnicy purpurowej z terenu Karkonoszy Karpacz i okolice. Coexistence heavy metals in root and still of Digitalis purpurea growing on the Giant Mountains Region Cd 0,02 1,00 0,04 0,22 0,58 0,59 0,17 0,56-0,06 0,13 0,49 0,45 Cr 0,32 0,02 0,06 0,46-0,06 0,55-0,06 0,02-0,20 0,06 0,32 0,00 Co 1,00 0,32 0,04 0,22 0,58 0,59 0,17 0,56-0,06 0,13 0,49 0,45 Cu -0,04-0,24-0,04 0,75-0,12 0,54 0,92-0,05 0,05 0,60 0,71 0,17 Ni 0,08-0,30 0,08 0,64-0,07 0,77 0,77 0,21 0,14 0,69 0,88-0,16 Pb 0,12 0,04 0,12 0,58 0,21 0,04-0,25 0,87-0,44 0,08 0,28 0,15 Mn 0,54-0,26 0,54-0,26-0,04-0,09 0,58 0,22-0,01 0,31 0,71 0,25 Zn 0,64 0,14 0,63 0,68 0,62 0,62 0,06-0,11 0,17 0,56 0,73 0,17 Fe 0,65 0,14 0,64 0,66 0,61 0,63 0,07 1,00-0,31 0,18 0,38-0,22 Ca 0,18 0,04 0,18 0,86 0,60 0,66-0,29 0,81 0,79 0,55-0,05-0,37 Mg -0,30-0,16-0,30 0,34 0,14-0,09-0,71 0,04 0,03 0,42 0,69-0,26 K -0,25-0,90-0,25 0,36 0,48 0,04 0,42 0,00-0,01 0,05-0,12 0,13 Na 0,43 0,50 0,44-0,20 0,23-0,20 0,43 0,19 0,18-0,10-0,64-0, Tab. 6. Współwystępowanie metali w liściu i kwiatach naparstnicy purpurowej z terenu Karkonoszy Karpacz i okolice. Coexistence heavy metals in leaves and floss of Digitalis purpurea growing on the Giant Mts. Region Cd 0,44 1,00 0,32 0,38 0,59-0,19 0,70 0,70 0,44 0,03-0,22 0,11 Cr 0,96 0,44-0,04 0,06 0,50-0,10 0,34 0,34-0,21 0,07-0,06-0,04 Co 1,00 0,94 0,32 0,38 0,59-0,19 0,70 0,70 0,44 0,03-0,22 0,11 Cu 0,60 0,77 0,57 0,10 0,01-0,24-0,08-0,08 0,24 0,01-0,37-0,01 Ni -0,25-0,24-0,25-0,06 0,61-0,34 0,78 0,77 0,87 0,74-0,07-0,43 Pb 0,90 0,92 0,89 0,68-0,22-0,31 0,80 0,80 0,53 0,32-0,45-0,64 Mn 0,71 0,60 0,72 0,09-0,40 0,58-0,39-0,39-0,58-0,40 0,72-0,07 Zn -0,28-0,27-0,28-0,04 0,06-0,05 0,07 1,00 0,74 0,32-0,32-0,24 Fe 0,94 0,99 0,92 0,80-0,22 0,93 0,62-0,14 0,74 0,31-0,32-0,24 Ca 0,62 0,70 0,60 0,65-0,47 0,76 0,58 0,40 0,78 0,58-0,38-0,26 Mg 0,63 0,76 0,60 0,86 0,08 0,64-0,03-0,48 0,72 0,30 0,15-0,28 K 0,96 0,99 0,95 0,77-0,14 0,89 0,58-0,29 0,98 0,64 0,78 0,24 Na 0,69 0,53 0,71 0,18 0,08 0,51 0,51-0,30 0,48 0,03 0,37 0,57 KWIATY 200
8 Cd Cr Co Cu Ni Pb Mn Zn Fe w ymienna zaadsorbow ana siarczki Ryc. 1. Procentowy udział poszczególnych form występowania metali Cd, Cr, Co, Cu, Ni, Fe, Mn, Pb, Zn w glebie z terenu Karkonoszy Karpacz i okolice. Fig. 1. Percentage part individual form speciation of heavy metals Cd, Cr, Co, Cu, Ni, Fe, Mn, Pb, Zn in soil on the Giant Mts. Region Cd Cr Co Cu Ni Pb Mn Zn Fe w ymienna zaadsorbow ana siarczki Ryc. 2. Procentowy udział poszczególnych form występowania metali Cd, Cr, Co, Cu, Ni, Fe, Mn, Pb, Zn w glebie z terenu Beskidu Śląskiego Brenna i okolice. Fig. 2. Percentage part individual form speciation of heavy metals Cd, Cr, Co, Cu, Ni, Fe, Mn, Pb, Zn in soil on the Beskid Śląski Region. Z kolei analizując równanie opisujące zmiany zawartości Pb i Cu w łodydze naparstnicy: Pb=1,02*Cu 1,67 trzeba podkreślić, że ta reakcja jest słuszna dopiero po usunięciu niedoboru Cu rzędu 1,67 μgcu/g. Ten rodzaj równania jest przykładem bezpośredniego uzależnienia zmian zawartości Pb w nawiązaniu do niedoboru współzależnego pierwiastka, jakim w tym przypadku jest Cu. Porównanie wszystkich wyrazów wolnych obejmujących równania dotyczące korzenia, łodygi, liści i kwiatów w przyszłych planowanych badaniach, powinny być pomocne w wyjaśnieniu konieczności 201
9 obecności fizjologicznych poziomów danego pierwiastka, aby możliwe były procesy dyskryminacji lub kumulacji, bądź różnych interakcji między metalami. Tab. 7. Współwystępowanie pierwiastków jako rezultat ich migracji, między wybranymi częściami morfologicznymi Brenna. Coexistence of elements as result their migration between given of morphological parts Brenna. korze - kwiat 0,19-0,02 0,50-0,13 0,73 0,25 0,23 0,66 0,13 0,19-0,04-0,15 0,50 korze - odyga 0,31 0,53 0,51 0,00 0,18 0,62 0,52 0,81 0,46 0,15 0,71 0,66 0,44 korze - li 0,90 0,40 0,68-0,09 0,80 0,49 0,66 0,89 0,27 0,57 0,51 0,41 0,46 odyga - kwiat -0,23 0,25 0,90 0,38 0,38 0,47 0,25 0,51 0,61 0,76 0,19-0,72 0,77 odyga - li 0,36 0,81 0,82 0,18 0,15-0,19 0,59 0,87 0,77 0,65 0,41 0,00 0,08 kwiat - li -0,04 0,55 0,79 0,84 0,78 0,08 0,47 0,76 0,83 0,72 0,44 0,32 0,50 Tab. 8. Współwystępowanie pierwiastków jako rezultat ich migracji, między wybranymi częściami morfologicznymi Błatnia. Coexistence of elements as result their migration between given of morphological parts Błatnia. korze - kwiat 0,57 0,24-0,07 0,45 0,16-0,41 0,31 0,51 0,49 0,08 0,37 0,04 0,07 korze - odyga -0,10 0,35 0,07 0,61 0,18 0,77 0,38 0,59 0,37 0,16 0,06-0,46 0,41 korze - li 0,94-0,20 0,10 0,67 0,03 0,41 0,54 0,75 0,06 0,38 0,52-0,07 0,38 odyga - kwiat -0,30 0,79 0,29 0,19 0,50-0,46 0,89 0,90 0,69 0,12 0,53 0,17 0,76 odyga - li -0,20 0,76-0,19 0,47 0,52 0,69 0,84 0,40 0,93 0,05 0,33 0,74 0,54 kwiat - li 0,62 0,64-0,45 0,35 0,30 0,15 0,92 0,43 0,62 0,17 0,92 0,20 0,37 Tab. 9. Współwystępowanie pierwiastków jako rezultat ich migracji, między wybranymi częściami morfologicznymi Karkonosze. Coexistence of elements as result their migration between given of morphological parts Giant Mts. korze - kwiat 0,46-0,25 0,47 0,00 0,43-0,01 0,25 0,15-0,38 0,29 0,33-0,20 0,81 korze - odyga 0,32-0,11 0,33 0,38 0,30-0,61 0,32 0,09-0,57 0,53 0,86 0,24 0,97 korze - li 0,57-0,27 0,57 0,29 0,58 0,04 0,55 0,14-0,15 0,79 0,85 0,82 0,83 - kwiat 0,73 0,77 0,75-0,03 0,50-0,70 0,52 0,70 0,45 0,55 0,16-0,57 0,87 odyga - li 0,60 0,15 0,60 0,06 0,43-0,03 0,51 0,50 0,50 0,87 0,79 0,55 0,89 kwiat - li 0,57 0,41 0,56 0,52 0,49 0,00 0,22 0,28 0,22 0,41 0,29-0,35 0,98 202
10 Tab. 10. Emisja metali ciężkich z zakładów na terenie województwa dolnośląskiego, śląskiego i Polski 1998 r [kg/rok]. Heavy metals emission for industrial plants on the Down Silesian, Silesian Area and Poland 1998 [kg/year] województwo As Cr Sn Zn Cd Co Mn Mo Ni Pb Hg skie skie Polska Źródło: Ochrona Środowiska, 1999 PODSUMOWANIE 1. Zróżnicowane interakcje między metalami odzwierciedlają geochemiczne warunki w siedlisku naparstnicy purpurowej. 2. Sposób współwystępowania metali jest znamienny dla danej części morfologicznej rośliny. 3. Spośród badanych zmian występowania pierwiastków w poszczególnych częściach rośliny w interakcjach o charakterze synergistycznym w odniesieniu do Cr, Co, Cu, Fe, Ca, Mg główną rolę odgrywa Pb, Cd, Mn. LITERATURA KABATA PENDIAS A. & PENDIAS H. 1999: Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa. KOWOL J., KWAPULIŃSKI J., BOGUNIA M., WIECHUŁA D., MAKSYM B. & BRODZIAK B. 2000: Porównawcze badanie zawartości metali w mniszku lekarskim z terenu południowej Polski. Opera Corcontica, 37: KWAPULIŃSKI J., WIECHUŁA D. & KOWOL J. 2003: Ekotoksykologia ekosystemu leśnego. Sylwan, CXLVII, 1: Ochrona Środowiska GUS, Warszawa. RUDD T., LAKE D. L. MEHROTRA J., STERRITT R. M., KIRK P. W., CAMPBELL J. A. & LESTER J. N. 1988: Characterization of metals forms in sewage sludge by chemical extraction and progressive acidification. Sci. Total Environ., 74: ZAWADZKI S. 1999: Gleboznawstwo. PZWL, Warszawa. 203
Kumulacja metali w wybranych gatunkach roślin leczniczych z terenu Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego
Ochrona środowiska w woj. śląskim ANNA ŁASZEWSKA, JOLANTA KOWOL, DANUTA WIECHUŁA, JERZY KWAPULIŃSKI** Kumulacja metali w wybranych gatunkach roślin leczniczych z terenu Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego
Bardziej szczegółowoMETALE CIĘŻKIE W UKŁADZIE GLEBA-ROŚLINOŚĆ W ŚRODOWISKU WIELKOMIEJSKIM
Słowa kluczowe: gleba, roślinność, metale ciężkie, formy mobilne Krystyna NIESIOBĘDZKA*, Elżbieta KRAJEWSKA* METALE CIĘŻKIE W UKŁADZIE GLEBA-ROŚLINOŚĆ W ŚRODOWISKU WIELKOMIEJSKIM Problem zanieczyszczeń
Bardziej szczegółowoAleksandra Bielicka*, Ewa Ryłko*, Irena Bojanowska* ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW METALICZNYCH W GLEBACH I WARZYWACH Z OGRODÓW DZIAŁKOWYCH GDAŃSKA I OKOLIC
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 4, 29 r. Aleksandra Bielicka*, Ewa Ryłko*, Irena Bojanowska* ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW METALICZNYCH W GLEBACH I WARZYWACH Z OGÓW DZIAŁKOWYCH GDAŃSKA I OKOLIC CONTENTS
Bardziej szczegółowoZ DOTYCHCZASOWYCH BADAŃ NAD EKOLOGIĄ PODBIAŁKA ALPEJSKIEGO HOMOGYNE ALPINA (L.) CASS. W KARKONOSZACH
KRAWCZYK J. 200: Z dotychczasowych badań nad ekologią podbiałka alpejskiego Homogyne alpina (L.) Cass. w Karkonoszach. In: ŠTURSA J., MAZURSKI K. R., PALUCKI A. & POTOCKA J. (eds.), Geoekologické problémy
Bardziej szczegółowow gruntach w zasięgu oddziaływania elektrociepłowni owni Czechnica w Siechnicach.
Rtęć w gruntach w zasięgu oddziaływania elektrociepłowni owni Czechnica w Siechnicach. Ludmiła Polechońska Małgorzata Polechońska CEL BADAŃ rozpoznanie zawartości rtęci w przypowierzchniowej warstwie gleby
Bardziej szczegółowoAnaliza środowiskowa, żywności i leków CHC l
Analiza środowiskowa, żywności i leków CHC 0307 l Ćwiczenie : Analiza próbek pochodzenia roślinnego - metale; analiza statystyczna Dobra Praktyka Laboratoryjna w analizie śladowej Oznaczanie całkowitych
Bardziej szczegółowoTytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE
OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE WPROWADZENIE Przyswajalność pierwiastków przez rośliny zależy od procesów zachodzących między fazą stałą i ciekłą gleby oraz korzeniami roślin. Pod względem stopnia
Bardziej szczegółowoBADANIE SPECJACJI WAPNIA I MAGNEZU W GLEBIE
BADANIE SPECJACJI WAPNIA I MAGNEZU W GLEBIE 1. WSTĘP Jednym z ważnych elementów lądowego środowiska przyrodniczego jest gleba. Gleba dostarcza składników mineralnych, a przy współudziale wody, powietrza
Bardziej szczegółowoWpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu
Bardziej szczegółowoOCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH WBJ-2 (osady ściekowe, szlamy, gleby)
L.p. Badany obiekt 1 Gleby ph Oznaczany składnik lub parametr badawcza potencjometryczna Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy itp.) Wymaganie prawne (informacja o metodzie referencyjnej)
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z
Bardziej szczegółowoMOBILNOŚĆ I BIODOSTĘPNOŚĆ METALI CIĘŻKICH W ŚRODOWISKU GLEBOWYM THE MOBILITY AND BIOAVAILABILITY OF HEAVY METALS IN SOIL ENVIRONMENT.
Krystyna Niesiobędzka Instytut Systemów Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska Ul. Nowowiejska 2-653 Warszawa MOBILNOŚĆ I BIODOSTĘPNOŚĆ METALI CIĘŻKICH W ŚRODOWISKU GLEBOWYM THE MOBILITY AND BIOAVAILABILITY
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:
PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.
Bardziej szczegółowoSabina Dołęgowska, Zdzisław M. Migaszewski Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach
Sabina Dołęgowska, Zdzisław M. Migaszewski Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach Metoda wykorzystująca organizmy żywe (biowskaźniki, bioindykatory, biomarkery)
Bardziej szczegółowoZadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej
Bardziej szczegółowoPODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO. ĆWICZENIE 3a
PODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO ĆWICZENIE 3a Analiza pierwiastkowa podstawowego składu próbek z wykorzystaniem techniki ASA na przykładzie fosforanów paszowych 1 I. CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA :
PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni
Bardziej szczegółowoCHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
Bardziej szczegółowoLp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA
Zestawienie standardów jakości środowiska oraz standardów emisyjnych Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA (IMISYJNE) [wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez
Bardziej szczegółowoMetody oceny zagrożeń stwarzanych przez wtórne odpady z procesu termicznego przekształcania odpadów
Metody oceny zagrożeń stwarzanych przez wtórne odpady z procesu termicznego przekształcania odpadów dr hab. inż. Grzegorz WIELGOSIŃSKI mgr inż. Dorota WASIAK Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej
Bardziej szczegółowoBiowęgiel w remediacji zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym
Biowęgiel w remediacji zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym Prof. dr hab. inż. Małgorzata Kacprzak Instytut Inżynierii Środowiska Politechnika Częstochowska Strategie oczyszczania (remediacji) środowiska
Bardziej szczegółowoELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA *
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 153 Nr 33 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2014 ELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA * WPŁYW DZIAŁALNOŚCI ZAKŁADÓW CHEMICZNYCH ZŁOTNIKI WE WROCŁAWIU
Bardziej szczegółowoAdsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych
Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych mgr Ewelina Ślęzak Opiekun pomocniczy: dr Joanna Poluszyńska Opiekun: prof. dr hab. inż. Piotr Wieczorek
Bardziej szczegółowo"Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania"
"Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania" Agnieszka RAJMUND 1), Marta BOŻYM 2) 1) Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Dolnośląski
Bardziej szczegółowoPaweł Kapusta Barbara Godzik Grażyna Szarek-Łukaszewska Małgorzata Stanek. Instytut Botaniki im. W. Szafera Polska Akademia Nauk Kraków
Czasowo-przestrzenna zmienność depozycji metali ciężkich w Puszczy Niepołomickiej wyniki długookresowego biomonitoringu z użyciem mchu Pleurozium schreberi Paweł Kapusta Barbara Godzik Grażyna Szarek-Łukaszewska
Bardziej szczegółowoWpływ nawożenia potasem na plon i jakość technologiczną buraka cukrowego Część III. Pobranie potasu
NR 222 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2002 ARKADIUSZ WOJCIECHOWSKI WITOLD SZCZEPANIAK WITOLD GRZEBISZ Katedra Chemii Rolnej, Akademia Rolnicza w Poznaniu Wpływ nawożenia potasem na plon
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W MNISZKU POSPOLITYM (Taraxacum officinale) W ZALEŻNOŚCI OD ODLEGŁOŚCI OD TRASY KOMUNIKACYJNEJ
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVIII NR 3/4 WARSZAWA 2007: 38^(2 KAROLINA BOMZE, BEATA RUTKOWSKA, WIESŁAW SZULC ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W MNISZKU POSPOLITYM (Taraxacum officinale) W ZALEŻNOŚCI OD ODLEGŁOŚCI
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3, Data wydania: 5 maja 2011 r. Nazwa i adres INSTYTUT PODSTAW
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo ekologiczne współspalania odpadów w piecach cementowych. Dyrektor ds. Produkcji Paweł Zajd
Bezpieczeństwo ekologiczne współspalania odpadów w piecach cementowych Dyrektor ds. Produkcji Paweł Zajd Walory ekologiczne pieców obrotowych I Zawartość chloru w paliwie alternatywnym do 1,0 % powyżej
Bardziej szczegółowouczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe
1 Agnieszka Wróbel nauczyciel biologii i chemii Plan pracy dydaktycznej na chemii w klasach pierwszych w roku szkolnym 2015/2016 Poziom wymagań Ocena Opis wymagań podstawowe niedostateczna uczeń nie opanował
Bardziej szczegółowoABSORPCYJNA SPEKTROMETRIA ATOMOWA
ABSORPCYJNA SPEKTROMETRIA ATOMOWA Ćwiczenie 1. Badanie wpływu warunków pomiaru na absorbancję oznaczanego pierwiastka Ustalenie składu gazów płomienia i położenia palnika Do dwóch kolbek miarowych o pojemności
Bardziej szczegółowoZapytanie ofertowe nr 1/2014 ( dotyczy zamówienia badań )
Zdrochem Sp. z o.o. Warszawa, 27 stycznia 2014 r. tel. +48 223900990, 609 019 283 fax. +48 223507490 info@zdrochem.pl www.zdrochem.pl I. ZAMAWIAJĄCY Zdrochem Sp. z o.o. NIP: 7010333468 REGON: 145983792
Bardziej szczegółowoZAWARTOSC NIEKTÓRYCH METALI SLADOWYCH W ODMIANOWYCH MIODACH PSZCZELICH
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXI 1987 ZAWARTOSC NIEKTÓRYCH METALI SLADOWYCH W ODMIANOWYCH MIODACH PSZCZELICH A n n a M i ę d z y b r o d z k a, T e r e s a H e ród Zakład Żywienia Człowieka Akademii
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, 23.09.2013 r.
Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, dr inż. Agnieszka Kolanek mgr inż. Barbara Marchlewska-Knych dr inż. Mariusz Adynkiewicz-Piragas Założenia projektu w zakresie
Bardziej szczegółowoSZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ
OTWARTE SEMINARIA IETU SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ Maciej Soja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Katowice, 21.09.2017 PODATNOŚĆ
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ Cd, Pb, Zn i Cu W GLEBACH WYBRANYCH PARKÓW MIEJSKICH KRAKOWA. CONTENTS OF Cd, Pb, Zn AND Cu IN SOIL OF SELECTED PARKS OF CITY OF KRAKóW
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 53, 2012 r. Artur Szwalec*, Paweł Mundała* ZAWARTOŚĆ Cd, Pb, Zn i Cu W GLEBACH WYBRANYCH PARKÓW MIEJSKICH KRAKOWA CONTENTS OF Cd, Pb, Zn AND Cu IN SOIL OF SELECTED
Bardziej szczegółowoEFEKT WYMYWANIA METALI CIĘZKICH Z POWIERZCHNI ROŚLIN ZA POMOCĄ WODY OPADOWEJ
Krystyna Niesiobędzka * EFEKT WYMYWANIA METALI CIĘZKICH Z POWIERZCHNI ROŚLIN ZA POMOCĄ WODY OPADOWEJ EFFECT OF WASHING OF HEAVY METALS FROM SURFACE OF PLANTS BEHIND HELP OF RAINFALL Streszczenie: W pracy
Bardziej szczegółowoTabela 1. Zakres badań fizykochemicznych odpadu o kodzie w 2015 roku
1. ZAKRES OFEROWANYCH OZNACZEŃ Program badań biegłości obejmuje badania próbki odpadu o kodzie 19 08 05, zgodnym z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów
Bardziej szczegółowoODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (15) nr 1, 2002 Stanisław JURA Roman BOGUCKI ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Streszczenie: W części I w oparciu o teorię Bittera określono
Bardziej szczegółowoREAKCJE CHEMICZNE KATIONÓW I ANIONÓW (CZĘŚĆ I)
Ćwiczenie 12 REAKCJE CHEMICZNE KATIONÓW I ANIONÓW (CZĘŚĆ I) Obowiązujące zagadnienia: Grupy analityczne kationów; i grupowe dla poszczególnych grup analitycznych kationów; Minimum wykrywalności; Rozcieńczenie
Bardziej szczegółowoSylwester Smoleń* ) on uptake and accumulation of Al, B, Cd, Cr, Cu, Fe, Li, Ti and V in carrot storage roots.
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Sylwester Smoleń* Wpływ nawożenia jodem i azotem na skład mineralny marchwi The effect of iodine and nitrogen fertilization on the mineral composition
Bardziej szczegółowoKLASA II Dział 6. WODOROTLENKI A ZASADY
KLASA II Dział 6. WODOROTLENKI A ZASADY Wymagania na ocenę dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą definiuje wskaźnik; wyjaśnia pojęcie: wodorotlenek; wskazuje metale aktywne i mniej aktywne; wymienia
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 25 sierpnia 2016 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoWPŁYW MYCIA NA ZMNIEJSZENIE ZAWARTOŚCI METALI W ROŚLINACH ZANIECZYSZCZONYCH PRZEZ EMISJE PRZEMYSŁOWE
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE Т. ХЫП NR 3/4, WARSZAWA 1992: 19-27 ELIGIUSZ ROSZYK, SAMIR SHAMSHAM WPŁYW MYCIA NA ZMNIEJSZENIE ZAWARTOŚCI METALI W ROŚLINACH ZANIECZYSZCZONYCH PRZEZ EMISJE PRZEMYSŁOWE Katedra Chemii
Bardziej szczegółowoNazwy pierwiastków: ...
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20
Bardziej szczegółowoMożliwość zastosowania biowęgla w rolnictwie, ogrodnictwie i rekultywacji
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg Piasecka, Magdalena Dębicka, Piotr Chohura, Cecylia Uklańska-Pusz, Wojciech Pusz 1, Agnieszka Latawiec, Jolanta Królczyk 2 1 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Bardziej szczegółowoIDstoria i zadania stacji chemiczno-rolniczvch w Polsce 13 podejmowanych przez rzad decyzji dotyczacych wielkosci produkcji nawozów oraz ich dystrybucji.. W latach szescdziesiatych, obok badan zakwaszenia
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody analizy pierwiastków
Nowoczesne metody analizy pierwiastków Techniki analityczne Chromatograficzne Spektroskopowe Chromatografia jonowa Emisyjne Absorpcyjne Fluoroscencyjne Spektroskopia mas FAES ICP-AES AAS EDAX ICP-MS Prezentowane
Bardziej szczegółowoZANIECZYSZCZENIE GLEBY I KORY SOSNY METALAMI CIĘŻKIMI W PARKU KRAJOBRAZOWYM SKAŁKI TWARDOWSKIEGO W KRAKOWIE
Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 1 2010 Anna CHRZAN 1, Maria MARKO-WORŁOWSKA 1 i Tomasz ŁACIAK 2 ZANIECZYSZCZENIE GLEBY I KORY SOSNY METALAMI CIĘŻKIMI W PARKU KRAJOBRAZOWYM SKAŁKI TWARDOWSKIEGO W KRAKOWIE
Bardziej szczegółowoAnalizy olejów smarnych z bloku 11 Enea Wytwarzanie Sp. z o.o.
Analizy olejów smarnych z bloku 11 Enea Wytwarzanie Sp. z o.o. Zakres przedmiotu zamówienia: Zakres przedmiotu zamówienia obejmuje analizę i interpretację wyników próbek oleju zgodnie z podanymi poniżej
Bardziej szczegółowoBadanie właściwości odpadów przemysłowych jako wstępny etap w ocenie ich oddziaływania na środowisko
Ogólnopolski konkurs dla studentów i młodych pracowników nauki na prace naukowo-badawcze dotyczące rewitalizacji terenów zdegradowanych Badanie właściwości odpadów przemysłowych jako wstępny etap w ocenie
Bardziej szczegółowoWprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki
Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki Jacek Antonkiewicz 1, Marcin Pietrzykowski 2, Tomasz Czech 3 1Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
Bardziej szczegółowoAKUMULACJA METALI CIĘŻKICH W RUNI TRAWIASTEJ ROSNĄCEJ W SĄSIEDZTWIE GŁÓWNYCH ARTERII KOMUNIKACYJNYCH LUBLINA
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(1)035 2012;6(1) Andrzej PLAK 1, Piotr BARTMIŃSKI 1, Lesia LATA 1 i Ryszard DĘBICKI 1 AKUMULACJA METALI CIĘŻKICH W RUNI TRAWIASTEJ ROSNĄCEJ W SĄSIEDZTWIE
Bardziej szczegółowoOznaczanie Mg, Ca i Zn we włosach techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją w płomieniu (FAAS)
Oznaczanie Mg, Ca i Zn we włosach techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją w płomieniu (FAAS) Oznaczanie zawartości pierwiastków śladowych oraz substancji organicznych we włosach znane
Bardziej szczegółowoProblemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
Bardziej szczegółowoCHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE
WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 26 września 2016 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia
Bardziej szczegółowoMAREK PAJĄK, MICHAŁ JASIK * POZIOM AKUMULACJI CYNKU, KADMU I OŁOWIU W WIERZCHNIEJ WARSTWIE GLEB LEŚNYCH W SĄSIEDZTWIE HUTY CYNKU MIASTECZKO ŚLĄSKIE
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 137 Nr 17 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2010 MAREK PAJĄK, MICHAŁ JASIK * POZIOM AKUMULACJI CYNKU, KADMU I OŁOWIU W WIERZCHNIEJ WARSTWIE GLEB LEŚNYCH W SĄSIEDZTWIE HUTY
Bardziej szczegółowoI Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt.
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego I Etap szkolny 16 listopada 2017
Bardziej szczegółowoFundacja Naukowo Techniczna Gdańsk. Dr inż. Bogdan Sedler Mgr Henryk Herbut
Fundacja Naukowo Techniczna Gdańsk Dr inż. Bogdan Sedler Mgr Henryk Herbut Gdańsk, 2012 Odpady komunalne Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające
Bardziej szczegółowoAnaliza zmienności przestrzennej zanieczyszczeń wód powierzchniowych z użyciem narzędzi GIS
Analiza zmienności przestrzennej zanieczyszczeń wód powierzchniowych z użyciem narzędzi GIS Prof. Andrzej Leśniak Katedra Geoinformatyki i Informatyki Stosowanej, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony
Bardziej szczegółowoAlicja Kicińska* 1. WPROWADZENIE
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Alicja Kicińska* Arsen i tal w glebach i roślinach rejonu Bukowna Arsenic and thallium in soils and plants in the Bukowno area Słowa kluczowe: arsen,
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE. warzywnictwa metodami ekologicznymi. pt.: OPRACOWANIE METOD PRZETWÓRSTWA WARZYW Z UPRAW EKOLOGICZNYCH I OCENA ICH JAKOŚCI
SPRAWOZDANIE z prowadzenia w 2008r. badań podstawowych na rzecz rolnictwa ekologicznego w zakresie: warzywnictwa metodami ekologicznymi pt.: OPRACOWANIE METOD PRZETWÓRSTWA WARZYW Z UPRAW EKOLOGICZNYCH
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3: Ocena fizykochemiczna nawozów stałych fosforowych różne formy P 2 O 5
ZAKŁAD TECHNOLOGII I PROCESÓW CHEMICZNYCH Wydział Chemiczny Politechnika Wrocławska Technologia chemiczna - surowce i procesy przemysłu nieorganicznego Ćwiczenie 3: Ocena fizykochemiczna nawozów stałych
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZANIECZYSZCZENIA MIEDZIĄ I OŁOWIEM GLEB OKOLIC HUTY MIEDZI W GŁOGOWIE NA ZAWARTOŚĆ TYCH PIERWIASTKÓW W ZBOŻACH Z OKOLICZNYCH PÓL UPRAWNYCH
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 163 Nr 43 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2016 JANUSZ ROSADA *, MARTA PRZEWOCKA ** WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA MIEDZIĄ I OŁOWIEM GLEB OKOLIC HUTY MIEDZI W GŁOGOWIE NA ZAWARTOŚĆ
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ
PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ 1. Odważono 1.0 g mieszaniny zawierającej NaOH, Na 2 CO 3 oraz substancje obojętną i rozpuszczono w kolbie miarowej o pojemności 250 ml. Na zmiareczkowanie próbki o objętości
Bardziej szczegółowoOBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132
52/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132 J. PEZDA 1 Akademia Techniczno-Humanistyczna
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoStacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka
Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka IOŚ PIB Raport U Thanta potoczna nazwa dokumentu Rady Ekonomiczno-Społecznej Organizacji Narodów Zjednoczonych pt. The problems of human environment
Bardziej szczegółowoREAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW
REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW Chemia analityczna jest działem chemii zajmującym się ustalaniem składu jakościowego i ilościowego badanych substancji chemicznych. Analiza jakościowa bada
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 4. Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu
ĆWICZENIE 4 Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu 1. Wprowadzenie Zbyt wysokie stężenia fosforu w wodach powierzchniowych stojących, spiętrzonych lub wolno płynących prowadzą do zwiększonego przyrostu
Bardziej szczegółowoTadeusz Kośla* Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r.
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Tadeusz Kośla* Ocena zawartości biopierwiastków oraz metali toksycznych w glebie i roślinności rezerwatu Jeziorko Czerniakowskie Evaluation of bioelement
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 10. Szereg napięciowy metali
ĆWICZENIE 10 Szereg napięciowy metali Szereg napięciowy metali (szereg elektrochemiczny, szereg aktywności metali) obrazuje tendencję metali do oddawania elektronów (ich zdolności redukujących) i tworzenia
Bardziej szczegółowo10,10 do doradztwa nawozowego 0-60 cm /2 próbki/ 275. 20,20 Badanie azotu mineralnego 0-90 cm. 26,80 C /+ Egner/
1 Cennik 2008 GLEBA MAKROELEMENTY Badania pełnopłatne Pozycja cennika Kwota w zł Preparatyka ( 2 mm) 2 2,20 Oznaczenie ph 5 4,50 Ekstrakcja przysw. form fosforu i potasu 18 4,50 Oznaczenie przyswajalnego
Bardziej szczegółowoPrawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates
Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Rzeszowie Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates Organizacja Stacji Obecnie funkcjonuje Krajowa Stacja w Warszawie podległa Ministrowi
Bardziej szczegółowoWymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I
I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I Ocena dopuszczająca [1] zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni
Bardziej szczegółowoWYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność
Bardziej szczegółowoDorota Kalembasa*, Anna Majchrowska-Safaryan** FRAKCJE METALI CIĘŻKICH W ZUŻYTYCH PODŁOŻACH Z PIECZARKARNI
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 41, 2009 r. Dorota Kalembasa*, Anna Majchrowska-Safaryan** FRAKCJE METALI CIĘŻKICH W ZUŻYTYCH PODŁOŻACH Z PIECZARKARNI FRACTION OF HEAVY METALS IN THE BEDS AFTER
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6)
LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007 r. Kierownik
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
Bardziej szczegółowoKonsekwencje termodynamiczne podsuszania paliwa w siłowni cieplnej.
Marcin Panowski Politechnika Częstochowska Konsekwencje termodynamiczne podsuszania paliwa w siłowni cieplnej. Wstęp W pracy przedstawiono analizę termodynamicznych konsekwencji wpływu wstępnego podsuszania
Bardziej szczegółowoBadanie zmienności stężeń metali w osadach jeziornych Examination of variability of metal s concentrations in the lake sediments
Analit 2 (2016) 83 90 Strona czasopisma: http://analit.agh.edu.pl/ Badanie zmienności stężeń metali w osadach jeziornych Examination of variability of metal s concentrations in the lake sediments Justyna
Bardziej szczegółowoSpalarnia. odpadów? jak to działa? Jak działa a spalarnia
Grzegorz WIELGOSIŃSKI Politechnika Łódzka Spalarnia odpadów jak to działa? a? Jak działa a spalarnia odpadów? Jak działa a spalarnia odpadów? Spalarnia odpadów komunalnych Przyjęcie odpadów, Magazynowanie
Bardziej szczegółowoCel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem
Hospitacja diagnozująca Źródła informacji chemicznej Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem Opracowała: mgr Lilla Zmuda Matyja Arkusz Hospitacji Diagnozującej nr
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
Bardziej szczegółowoZMĘCZENIE CIEPLNE STALIWA CHROMOWEGO I CHROMOWO-NIKLOWEGO
23/2 Archives of Foundry, Year 2001, Volume 1, 1 (2/2) Archiwum Odlewnictwa, Rok 2001, Rocznik 1, Nr 1 (2/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ZMĘCZENIE CIEPLNE STALIWA CHROMOWEGO I CHROMOWO-NIKLOWEGO J.
Bardziej szczegółowoZwiązki nieorganiczne
strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,
Bardziej szczegółowoOKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY ATND
28/17 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17 Archives of Foundry Year 2005, Volume 5, Book 17 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 OKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY
Bardziej szczegółowoPrezentacja przygotowana w ramach realizowanego przez Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła projektu Oczyść atmosferę dofinansowanego przez Wojewódzki
Prezentacja przygotowana w ramach realizowanego przez Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła projektu Oczyść atmosferę dofinansowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie
Bardziej szczegółowoWPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM
2/1 Archives of Foundry, Year 200, Volume, 1 Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr 1 PAN Katowice PL ISSN 1642-308 WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM D.
Bardziej szczegółowoMapa obszarów zdegradowanych i podwyższonego zagrożenia naturalnego
V Ogólnopolska konferencja samorządowa SAMORZĄD I GEOLOGIA WARSZAWA 26 LUTY 2008 Mapa obszarów zdegradowanych i podwyższonego zagrożenia naturalnego w skali 1:10 000 Państwowy Instytut Geologiczny Mapa
Bardziej szczegółowoStan zagrożenia gleb Polski podstawowymi ksenobiotykami mineralnymi i organicznymi
Stan zagrożenia gleb Polski podstawowymi ksenobiotykami mineralnymi i organicznymi Andrzej Mocek Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gruntów Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Gleba jako układ trójfazowy
Bardziej szczegółowoANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych
Bardziej szczegółowoa) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...
Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4
Bardziej szczegółowoPOTENCJALNA EROZJA GLEB W KARKONOSKIM PARKU NARODOWYM. Karkonoski Park Narodowy, ul. Chałubińskiego 23, 58 570 Jelenia Góra, PL, e mail: gis@kpnmab.
JAŁA Z. & CIEŚLAKIEWICZ D. 2004: Potencjalna erozja gleb w Karkonoskim Parku Narodowym. In: ŠTURSA J., MAZURSKI K. R., PALUCKI A. & POTOCKA J. (eds.), Geoekologické problémy Krkonoš. Sborn. Mez. Věd. Konf.,
Bardziej szczegółowo