Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów. Edukacja dla bezpieczeństwa. III etap edukacyjny gimnazjum

Transkrypt

1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów Cele kształcenia wymagania ogólne Edukacja dla bezpieczeństwa III etap edukacyjny gimnazjum I. Znajomość powszechnej samoobrony i obrony cywilnej. Uczeń rozumie znaczenie powszechnej samoobrony i obrony cywilnej. II. Przygotowanie do działania ratowniczego. Uczeń zna zasady prawidłowego działania w przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia III. Nabycie umiejętności udzielenia pierwszej pomocy. Uczeń umie udzielać pierwszej pomocy w nagłych przypadkach. Treści nauczania wymagania szczegółowe 1. Główne zadania ochrony ludności i obrony cywilnej. Uczeń: 1) omawia podstawy prawne funkcjonowania ochrony ludności i obrony cywilnej w Rzeczpospolitej Polskiej; 2) wymienia podstawowe dokumenty ONZ regulujące funkcjonowanie obrony cywilnej na świecie. 2. Ochrona przed skutkami różnorodnych zagrożeń. Uczeń: 1) przedstawia typowe zagrożenia zdrowia i życia podczas powodzi, pożaru itp.; 2) omawia zasady ewakuacji ludności, zwierząt z terenów zagrożonych; 3) wyjaśnia zasady zaopatrywania ludności ewakuowanej w wodę i żywność: 4) charakteryzuje zagrożenie pożarowe w domu, szkole i najbliższej okolicy; 5) wyjaśnia, jak należy gasić zarzewie ognia; 6) wyjaśnia, jak należy gasić odzież palącą się na człowieku;

2 7) omawia zasady zachowania się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych; 8) uzasadnia potrzebę przeciwdziałania panice. 3. Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki. Uczeń: 1) omawia wpływ środków promieniotwórczych na ludzi, zwierzęta, żywność i wodę; 2) wymienia sposoby zabezpieczenia żywności i wody przed skażeniami,\ 3) wyjaśnia znaczenie pojęć: odkażanie, dezaktywacja. dezynfekcja, deratyzacja; 4) wyjaśnia, na czym polegają zabiegi sanitarne i specjalne; 4. Oznakowanie substancji toksycznych na środkach transportowych i magazynach. Uczeń: 1) wymienia rodzaje znaków substancji toksycznych i miejsca ich eksponowania; 2) rozpoznaje znaki substancji toksycznych na pojazdach budowlach; 3) wyjaśnia zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznej, środka transportu lub rozszczelnienia zbiorników z substancjami toksycznymi; 4) wykorzystuje różne materiały na zastępcze środki ochrony dróg oddechowych i skóry. 5. Ostrzeganie ludności o zagrożeniach, alarmowanie. Uczeń: 1) definiuje i rozpoznaje rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych; 2) charakteryzuje zasady zachowania się ludności po ogłoszeniu alarmu; 3) umie zachowywać się w szkole po ogłoszeniu alarmu. 6. Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc. Uczeń: 1) uzasadnia znaczenie udzielania pierwszej pomocy; 2) omawia zasady postępowania aseptycznego i bezpiecznego dla ratownika; 3) wzywa odpowiednia pomoc; 4) rozpoznaje stopień zagrożenia osoby poszkodowanej i wyjaśnia zasady bezpiecznego bezpiecznego postępowania w rejonie wypadku; 5) omawia zasady zabezpieczenia miejsca wypadku; 6) wyjaśnia, jak należy udzielać pierwszej pomocy w wypadku drogowym, podczas kąpieli, załamania lodu, porażenia prądem; 7) omawia sposób wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagrożenia; 8) rozpoznaje stan przytomności, bada oddech i tętno; 9) wymienia zagrożenia dla osoby nieprzytomnej; 10) układa osobę nieprzytomną w pozycji bezpiecznej; 11) wykonuje samodzielnie resuscytację krążeniowo-oddechową; 12) udziela pomocy osobie porażonej prądem; 13) wyjaśnia, dlaczego duży krwotok i wstrząs pourazowy zagrażają życiu; 14) tamuje krwotok za pomocą opatrunku; 15) udziela pomocy przy złamaniach i zwichnięciach 16) udziela pomocy przy zatruciach pokarmowych, lekami, gazami, środkami chemicznymi; 17) omawia skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki; 18) udziela pomocy osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym i chemicznym.

3 Przewidywane osiągnięcia, ich kontrola i ocena Kryteria oceniania A - Zapamiętywanie wiadomości oznacza gotowość ucznia do przypomnienia pewnych terminów, faktów, praw, zasad działania; B - Zrozumienie wiadomości oznacza, że uczeń potrafi je uporządkować, streścić, uczynić podstawą prostego wnioskowania; C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami D Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności rozwiązywania problemów oraz świadczy o tym, że uczeń zna, rozumie i potrafi zastosować wiedzę w sytuacjach nietypowych. Ocena dopuszczająca spełnianie wymagań kategorii A Ocena dostateczna spełnianie wymagań kategorii A i B Ocena dobra spełnianie wymagań kategorii A, B, C Ocena bardzo dobra spełnianie wymagań kategorii A, B, C, D, wykorzystanie Wiadomości z innych przedmiotów i znaczące osiągnięcia w konkursach i zawodach. Po zrealizowaniu tematów z działu I,,Zagrożenia czasu pokoju Uczeń powinien: 1. Główne zadanie ochrony ludności i obrony cywilnej A Wymienić podstawowe elementy ONZ regulując funkcjonowanie obrony cywilnej na świecie B omówić zasady prawne funkcjonowania ochrony ludności i obrony cywilnej w Rzeczpospolitej Polskiej, C sklasyfikować podstawowe zadania obrony cywilnej w czasie pokoju i wojny, D dowieść, że zadania obrony cywilnej związane z ochroną ludności mają charakter humanitarny. 2. Zagrożenia spowodowane siłami przyrody A wymienić rodzaje zagrożeń naturalnych, B wymienić rodzaje zagrożeń naturalnych na terenie swojego miasta (powiatu) C umieć zdefiniować poszczególne zagrożenia spowodowane siłami natury, D ustalić, które z tych zagrożeń są najbardziej niebezpieczne i dlaczego. 3. Zagrożenia chemiczne A wymienić główne przyczyny zanieczyszczenia środowiska, B wiedzieć, co nazywamy toksycznymi środkami przemysłowymi C rozumieć pojęcie świadomość ekologiczna i wiedzieć, jak ją kształtować, D zaproponować sposoby zapobiegania skażeniom chemicznym. 4. Zagrożenie pożarowe A znać podstawowe przyczyny powstawania pożarów,

4 B wyjaśnić, jak należy gasić zarzewie ognia, C - wyjaśnić, jak należy gasić odzież palącą się na człowieku, D zaproponować działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu pożarów. 5. Zagrożenia powodziowe A wiedzieć, co to jest powódź i wymienić jej rodzaje, B wyjaśnić, cna czym polega ochrona przed powodzią, C wyjaśnić, co oznaczają poszczególne stopnie zagrożenia powodziowego, D zaproponować działania zamierzające do indywidualnej ochrony przed powodzią. 6. Katastrofy i wypadki A wiedzieć, jakie zdarzenia nazywamy wypadkami i katastrofami, B omówić podstawowe przyczyny katastrof i wypadków, C zaproponować czynności świadka katastrofy drogowej, D zaproponować czynności na wypadek katastrofy budowlanej. 7. Zapobieganie panice A wiedzieć, gdzie tkwią źródła paniki, B umieć określić, kiedy występują momenty krytyczne w sferze zachowań ludzkich, C przedstawić możliwości środków masowego przekazu w przeciwdziałaniu panice, D zaproponować czynności w przypadku, gdy ludzi ogarnia panika. 8.Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki A wiedzieć, co nazywamy promieniotwórczością i komu ona zagraża, B omówić wpływ środków promieniotwórczych na ludzi, zwierzęta, żywność i wodę, C ocenić zagrożenie promieniotwórcze na terenie swojego powiatu, D zaproponować działanie władz państwowych i samorządowych w sytuacji wskazującej na Skażenie promieniotwórcze 9. Zabezpieczenie żywności i wody przed skażeniami A wymienić sposoby zabezpieczania żywności i wody przed skażeniami, B przedstawić czynności, które należy wykonać, aby zabezpieczyć studnię pompową, C ocenić właściwości ochronne niektórych opakowań, D zaproponować czynności, które należy wykonać, aby móc pobierać wodze skażonego dużego zbiornika wodnego. 10. Likwidacja skażeń i zakażeń oraz szkodników A wyjaśnić znaczenie pojęć: odkażanie, dezynfekcja i deratyzacja, B wyjaśnić na czym polegają zabiegi sanitarne i specjalne, C przedstawić znaczenia pojęcia dezaktywacja i podstawowe sposoby jej wykonywania, D zaproponować etapy deratyzacji i opisać każdy z nich. 11. Oznakowanie substancji A wymienić rodzaje znaków substancji toksycznych i miejsca ich eksponowania, B wiedzieć, jak oznacza się pojemniki i zbiorniki stosowane do przechowywania niebezpiecznych substancji chemicznych, C rozpoznać znaki substancji toksycznych na pojazdach i budowlach, D wyjaśnić zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznej, środka transportu lub rozszczelnienia zbiorników z substancjami toksycznymi. 12. Środki ochrony przed skażeniami A wymienić podstawowe zastępcze środki ochrony dróg oddechowych i skóry, B wiedzieć, przed jakimi substancjami chronią one całkowicie, C ocenić materiały, z których są wykonane poszczególne przedmioty codziennego użytku, pod kątem wykorzystania ich jako zastępcze środki ochrony dróg oddechowych i skóry, D skompletować z przedmiotów codziennego użytku zestaw środków ochrony skóry. 13. Ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach

5 A wymienić rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych, B umieć rozpoznać podawane sygnały alarmowe za pomocą syreny, C wiedzieć, jak należy zachować się po usłyszeniu alarmu, D umieć zachować się podczas alarmu w szkole. Po zrealizowaniu tematów z działu II,,Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc uczeń powinien: 14. Znaczenie udzielanie pierwszej pomocy A wymienić podstawowe cele udzielania pierwszej pomocy, B wiedzieć, w jakich sytuacjach mamy do czynienia z bezpośrednim zagrożeniem życia, C uzasadnić, dla czego duży krwotok i wstrząs pourazowy uważa się za stan bezpośredniego zagrożenia życia, D uzasadnić, dlaczego jest niezbędna znajomość zasad i umiejętności udzielania pierwszej pomocy jest w społeczeństwie. 15. Podstawowe zasady i psychologiczne aspekty udzielania pierwszej pomocy A wymienić etyczne aspekty udzielania pierwszej pomocy, B przedstawić podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy, C scharakteryzować formy współpracy ratownika z rodziną poszkodowanego i świadkami wypadku D umieć zapewnić stałą opiekę poszkodowanemu. 16. Zapewnienie bezpieczeństwa A wiedzieć, na czym polega zabezpieczenie miejsca wypadku, B omówić sposób wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagrożenia, C- wiedzieć, w jaki sposób unikać zakażenia. 17. Ocena stanu poszkodowanego A wiedzieć, w jaki sposób nawiązać kontakt z poszkodowanym leżącym nieruchomo bezpośrednio na podłożu, B wiedzieć, co należy zrobić gdy poszkodowany zareaguje na próby nawiązania z nim kontaktu, C umieć udrożnić drogi oddechowe poszkodowanego i ułożyć go w pozycji bezpiecznej, D umieć ocenić oddech poszkodowanego. 18. Wezwanie kwalifikowanej pomocy A wiedzieć, jak wezwać kwalifikowaną pomoc, B wiedzieć, w jakich sytuacjach wzywa się pomoc natychmiast po przybyciu do rejonu wypadku, C wezwać odpowiednią pomoc do konkretnego wypadku, D uzasadnić, dlaczego podanie pełnego zakresu informacji o rodzaju wypadku, miejscu zdarzenia oraz stanie poszkodowanego jest tak ważne dla jego dalszego leczenia. 19. Uciśnięcia klatki piersiowej i oddechy ratownicze A wymienić podstawowe parametry podczas wykonywania resuscytacji krążeniowooddechowej (głębokość ucisku, częstotliwość, czas ucisku i zwolnienia ucisku, czas wdmuchiwania, stosunek uciśnięć do oddechów ratowniczych), B wiedzieć, w którym momencie akcji ratowniczej ratownik przystępuje do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, C omówić czynności wykonywane przez ratownika podczas uciskania klatki piersiowej i oddechów ratowniczych, D wykonać samodzielnie resuscytację krążeniowa-oddechową. 20. Omdlenie A wymienić podstawowe przyczyny omdlenia, B wymienić zagrożenia dla poszkodowanego nieprzytomnego,

6 C omówić czynności ratownika w sytuacji, gdy omdlały poszkodowany odzyskał przytomność, D umieć udzielić pomocy omdlałemu. 21. Zadławienie A wymienić rodzaje zadławień, B wiedzieć, jakie zagrożenia dla poszkodowanego powoduje zadławienie, C- przedstawić schemat postępowania ratownika w przypadku zadławienia, D umieć udzielić pierwszej pomocy osobie zadławionej 22. Krwotoki A wiedzieć, jak rozpoznać krwotok, B wiedzieć, kiedy dochodzi do wstrząsu krwotocznego, C opisać sposoby tamowania krwotoków D umieć zatamować krwotok za pomocą ucisku w miejscu krwawienia i opatrunku uciskowego 23. Krwawienie z nosa A wymienić najczęściej występujące przyczyny krwotoku z nosa, B wiedzieć w jakich przypadkach poszkodowany powinien skontaktować się z lekarzem, C przedstawić schemat postępowania ratowniczego, D umieć udzielić pierwszej pomocy w przypadku krwawienia z nosa. 24. Rany skóry A - wymienić zagrożenia spowodowane przez rany, B omówić zasady postępowania aseptycznego i bezpiecznego dla ratownika, C umieć udzielić pomocy poszkodowanemu w przypadku ran kończyn i głowy, D umieć udzielić pomocy poszkodowanemu w przypadku rany z ciałem obcym. 25. Oparzenia A wiedzieć, jakie zagrożenia powodują oparzenia, B umieć udzielić pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym, C umieć udzielić pomocy poszkodowanemu przy oparzeniach termicznych, D umieć udzielić pomocy poszkodowanemu przy oparzeniach chemicznych. 26. Skutki oddziaływania niskiej temperatury na organizm ludzki A wymienić czynniki sprzyjające odmrożeniom i wychłodzeniu organizmu, B omówić skutki działania niskiej temperatury na organizm ludzki, C przedstawić schemat postępowania ratowniczego w przypadku odmrożenia np.. małżowin usznych, D umieć udzielić pomocy w przypadku odmrożenia kończyn i wychłodzenia organizmu. 27. Urazy kości, mięśni i stawów A wymienić podstawowe urazy kości, mięśni i stawów, B zaproponować schemat postępowania ratowniczego w przypadku podejrzenia urazu głowy, szyi i pleców, C umieć udzielać pierwszej pomocy przy skręceniach, D umieć udzielić pierwszej pomocy przy złamaniach i zwichnięciach. 28. Zatrucia A wiedzieć, jakimi drogami może nastąpić zatrucie organizmu, B wiedzieć, jak zapobiegać zatruciom pokarmowym, lekami, połkniętymi środkami chemicznymi i przed drogi oddechowe, C umieć udzielić pierwszej pomocy przy zatruciach spalinami w garażu, D umieć udzielić pierwszej w przypadku zatruć pokarmowych, lekami gazami i środkami chemicznymi.

7 29. Utonięcia A wymienić etapy tonięcia, B wiedzieć jakie są przyczyny utonięcia, C wyjaśnić, jak należy udzielać pierwszej pomocy tonącemu, D umieć udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu tonącemu po wyciągnięciu go na brzeg. 30. Załamanie lodu A wiedzieć, kiedy pokrywa lodowa jest dostatecznie bezpieczna, B wiedzieć, jakie są zasady bezpiecznego zachowania się na pokrywie lodowej, C wyjaśnić, jak należy udzielać pierwszej pomocy podczas załamania lodu, D umieć postępować poszkodowanym, którego wyciągnięto na brzeg po załamaniu się lodu. 31. Wypadek komunikacyjny A wymienić fazy udzielania pierwszej pomocy podczas wypadku drogowego, B umieć zabezpieczyć pojazd ratownika, udzielającego pierwszej pomocy podczas wypadku drogowego, C wyjaśnić, w jaki sposób należy udzielić pierwszej pomocy w wypadku drogowym, D umieć ewakuować poszkodowanego, który nie oddycha i udzielić mu pierwszej pomocy.