Raport. o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Transkrypt

1 Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

2 Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Opracowanie Biuro Rolnictwa Ekologicznego i Produktów Regionalnych Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych ul. Wspólna Warszawa sekretariat@ijhars.gov.pl Redakcja Izabela Zdrojewska Warszawa 2011 Realizacja Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

3 Spis treści 1. Wstęp Przepisy prawa w zakresie rolnictwa ekologicznego obowiązujące w latach Przepisy Unii Europejskiej Przepisy krajowe Zmiany w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego w latach System nadzoru, kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym System kontroli i certyfikacji w Unii Europejskiej System kontroli i certyfikacji w Polsce Jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym w Polsce Zadania IJHARS w zakresie rolnictwa ekologicznego Nadzór nad jednostkami certyfikującymi Nadzór nad produkcją ekologiczną Egzaminy dla osób ubiegających się o wpis do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego Import produktów rolnictwa ekologicznego Import produktów rolnictwa ekologicznego wytworzonych w państwie trzecim wymienionym na liście KE Import produktów rolnictwa ekologicznego wytworzonych w państwie trzecim niewymienionym na liście KE Wydane przez Głównego Inspektora JHARS upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich niewymienionym na liście KE 3.9. Odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

4 4. Dane statystyczne dotyczące rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Producenci ekologiczni w latach Producenci ekologiczni w 2009 r Producenci ekologiczni w 2010 r Zmiana liczby producentów ekologicznych Przetwórstwo ekologiczne w latach Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w latach Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w 2009 r Struktura ekologicznych użytków rolnych w Polsce w 2009 r Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w 2010 r Struktura użytków rolnych w Polsce w 2010 r Zmiana powierzchni ekologicznych użytków rolnych w latach Struktura wielkości gospodarstw ekologicznych w latach Produkcja wybranych ekologicznych artykułów rolno-spożywczych w latach Program rolno-środowiskowy Rolnictwo ekologiczne w Unii Europejskiej w 2009 r Pozostałe informacje Załącznik 1 - Jednostki certyfikujące Załącznik 2 - Import produktów ekologicznych do UE Załącznik 3 - Odstępstwa od zasad produkcji ekologicznej Załącznik 4 - Producenci ekologiczni Załącznik 5 - Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych Załącznik 6 - Produkcja ekologiczna Załącznik 7 - Program rolno środowiskowy Załącznik 8 - Rolnictwie ekologiczne w Unii Europejskiej w 2009 r Załącznik 9 - Wykaz wybranych instytucji działających w zakresie rolnictwa ekologicznego Karty województw Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

5 1. Wstęp Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

6 1. Wstęp Kolejny, piąty już, opublikowany przez GIJHARS Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce, obejmujący lata , dokumentuje stały, stabilny wzrost tego sektora. Z informacji zawartych w Raporcie wynika, że wzrost dotyczył zarówno liczby producentów prowadzących produkcję ekologiczną, jak i powierzchni użytków rolnych, na których stosowane były ekologiczne zasady gospodarowania. Liczba producentów ekologicznych w Polsce, według stanu na dzień 31 grudnia danego roku, wynosiła odpowiednio w 2009 r. oraz w 2010 r. W 2009 r. odnotowano wzrost liczby producentów ekologicznych o 14,6 % porównaniu do 2008 r., a w 2010 r. liczba producentów ekologicznych wzrosła o 20,3% w stosunku do stanu z 2009 r. Rosnące zainteresowanie rolników podejmowaniem produkcji ekologicznej, z pewnością ma także związek z pomocą finansową dla tego sektora, która oferowana jest w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Podstawowe informacje o skali tego wsparcia przedstawione zostały w niniejszym Raporcie. Systematyczny wzrost znaczenia produkcji ekologicznej w europejskim sektorze rolniczym, wymusza także doskonalenie obowiązującego w tym zakresie prawa. 1 stycznia 2009 r. zaczęły obowiązywać nowe przepisy UE - Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. oraz Rozporządzenia Komisji (WE): nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. i nr 1235/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r., regulujące w sposób kompleksowy zasady rolnictwa ekologicznego w Unii Europejskiej. W Polsce przepisy te zostały uzupełnione nową ustawą o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 r., która m.in. zwiększyła rolę IJHARS, jako państwowego urzędu nadzoru w rolnictwie ekologicznym. Rosnące znaczenie produkcji ekologicznej w Polsce zrodziło także potrzebę większej profesjonalizacji systemu kontroli. Ustawą o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 r., wprowadzony został obowiązek zatrudniania przez jednostki certyfikujące, od 1 stycznia 2011 r., wyłącznie inspektorów, którzy zdali państwowy egzamin i zostali wpisani do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego. Organizacja egzaminów i prowadzenie rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego to nowe zadanie, którego realizację GIJHARS rozpoczął w 2010 r. Kolejną istotną zmianą, w okresie objętym Raportem, było wprowadzenie nowej, bardziej rygorystycznej procedury uzyskiwania przez producentów ekologicznych pozwoleń na zastosowanie dopuszczonych w przepisach odstępstw od standardowych zasad produkcji ekologicznej. Wydawaniem tych pozwoleń, od sierpnia 2009 r., zajmują się organy IJHARS i odbywa się to w trybie administracyjnym. Niniejszy Raport, podobnie jak i poprzednie, powstał na podstawie informacji o producentach ekologicznych, przekazywanych Głównemu Inspektorowi JHARS przez jednostki certyfikujące. W części raportu, dotyczącej płatności na rzecz producentów ekologicznych ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, wykorzystane zostały także dane udostępnione przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 6

7 2. Przepisy prawa w zakresie rolnictwa ekologicznego obowiązujące w latach Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

8 Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Przepisy prawa w zakresie rolnictwa ekologicznego obowiązujące w latach Przepisy Unii Europejskiej Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91(Dz. Urz. UE L 189 z r., ze zm.) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dz. Urz. WE Nr L 250, z r., ze zm.) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1235/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) Nr 834/2007 w odniesieniu do ustaleń dotyczących przywozu produktów ekologicznych z krajów trzecich (Dz. Urz. WE Nr L 334,z r., ze zm.) 2.2. Przepisy krajowe Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 93, poz. 898, ze zm.)1 Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 116, poz. 975) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie jednostek organizacyjnych oceniających i potwierdzających zgodność środków do produkcji ekologicznej z wymaganiami określonymi w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego oraz prowadzących wykaz tych środków (Dz. U. Nr 54, poz. 326, ze zm.) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie niektórych warunków produkcji ekologicznej (Dz. U. Nr 56, poz. 348) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie nabywania uprawnień inspektora rolnictwa ekologicznego (Dz. U. z 2010 r., Nr 94, Poz. 607) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 września 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru formularza wykazu producentów, którzy spełnili wymagania dotyczące produkcji w rolnictwie ekologicznym, oraz sposobu jego przekazywania (Dz. U. Nr 173 poz. 1176) 1 obowiązywała do dnia 6 sierpnia 2009 r. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 8

9 2.3. Zmiany w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego w latach W 2009 r. nastąpiły istotne zmiany w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego. Z dniem 1 stycznia 2009 roku weszły w życie następujące przepisy UE: rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) Nr 2092/91 (Dz. Urz. UE L 189 z r., ze zm.) rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dz. Urz. WE Nr L 250, z r., ze zm.), rozporządzenie Komisji (WE) nr 1235/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do ustaleń dotyczących przywozu produktów ekologicznych z krajów trzecich (Dz. Urz. WE Nr L 334, z r., ze zm.). Ww. rozporządzenia zastąpiły rozporządzenie Rady (EWG) nr 2092/91, rozporządzenie Komisji (WE) nr 1788/2001 i rozporządzenie Komisji (EWG) nr 94/92. Wraz ze zmianami w prawodawstwie UE w zakresie rolnictwa ekologicznego, nastąpiła konieczność przygotowania nowych regulacji krajowych dotyczących tego zakresu. Nowa ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 975) weszła w życie w dniu 7 sierpnia 2009 r. zastępując ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 93, poz. 898, ze zm.). W ślad za ustawą wydane zostały rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi szczegółowo regulujące niektóre zadania organów właściwych oraz jednostek certyfikujących w zakresie rolnictwa ekologicznego. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 9

10 3. System nadzoru, kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

11 3. System nadzoru, kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym 3.1. System kontroli i certyfikacji w Unii Europejskiej Zgodnie z przepisami obowiązującymi na terenie Unii Europejskiej, wszystkie państwa członkowskie zobowiązane zostały do stworzenia systemu kontroli w rolnictwie ekologicznym, w ramach którego powinien zostać wyznaczony jeden lub kilka właściwych organów (organy państwowe) odpowiedzialnych za kontrole spełniania wymagań zawartych w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego. Państwo członkowskie może również przekazać wspomniane zadania kontrolne jednej lub kilku prywatnym jednostkom certyfikującym, pod warunkiem iż wyznaczy organ odpowiedzialny za uznawanie tych jednostek i nadzór nad nimi. Państwo członkowskie niezależnie od tego, czy przekaże zadania kontrolne jednostkom certyfikującym, czy też wyznaczy organy kontrolne, musi zagwarantować, że te wyznaczone podmioty kontrolne zachowają obiektywność i bezstronność w działaniach podejmowanych w zakresie rolnictwa ekologicznego, oraz że będą dysponować wykwalifikowanym personelem i zasobami niezbędnymi do sprawowania swoich funkcji System kontroli i certyfikacji w Polsce W Polsce, podobnie jak w większości państw UE, przyjęty został system kontroli oparty na prywatnych jednostkach kontrolnych (jednostkach certyfikujących), uznawanych oraz nadzorowanych przez wyznaczone organy państwa członkowskiego. W skład polskiego systemu kontroli w rolnictwie ekologicznym wchodzą: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi który upoważnia jednostki certyfikujące do prowadzenia działalności; Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych która sprawuje nadzór nad jednostkami certyfikującymi i produkcją ekologiczną; Jednostki Certyfikujące upoważnione do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów w zakresie rolnictwa ekologicznego. Warunkiem rozpoczęcia przez jednostkę certyfikującą działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego jest posiadanie upoważnienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów w zakresie rolnictwa ekologicznego. Upoważnienie mogą otrzymać wyłącznie jednostki akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji w zakresie wymogów określonych w normie EN: lub przewodniku ISO 65: Ogólne wytyczne dotyczące akredytacji jednostek certyfikujących wyroby w odniesieniu do wymagań normy EN 45011:2000. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 11

12 3.3. Jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym w Polsce W latach , w Polsce działało 11 jednostek certyfikujących posiadających upoważnienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów w zakresie rolnictwa ekologicznego. Były to: EKOGWARANCJA PTRE Sp. z o. o. PNG Sp. o. o. COBICO Sp. z o. o. BIOEKSPERT Sp. z o. o. BIOCERT MAŁOPOLSKA Sp. z o. o. POLSKIE CENTRUM BADAŃ I CERTYFIKACJI S. A. AGRO BIO TEST Sp. z o. o. CENTRUM JAKOŚCI AGROEKO Sp. z o. o. TUV RHEINLAND POLSKA Sp. z o. o. SGS POLSKA Sp. z o. o. CONTROL UNION POLAND Sp. z o. o. 2 Wykaz jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym w Polsce, wraz z informacją o zakresie ich upoważnienia, przedstawiony jest w tabeli 1 załącznika 1. Szczegółowe informacje dotyczące liczby procentów ekologicznych kontrolowanych przez jednostki certyfikujące w latach zawarte są w tabeli 2 załącznika 1. Wykres 1: Producenci ekologiczni kontrolowani przez jednostki certyfikujące w 2009 r. Control Union Poland Sp. z o. o. 0,0% Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. 10,7% Centrum Jakości AgroEko Sp. z o. o. 2,8% Agro Bio Test Sp. z o. o. 17,7% Biocert Małopolska Sp. z o. o. 8,1% Bioekspert Sp. z o. o. 14,4% Ekogwarancja PTRE Sp. z o. o. 29,4% Cobico Sp. z o. o. 10,7% Tüv Rheinland Polska Sp. z o. o. 0,6% SGS Polska Sp. z o. o. 0,05 PNG Sp. z o. o. 5,6% Wykres 2: Producenci ekologiczni kontrolowani przez jednostki certyfikujące w 2010 r. Agro Bio Test Sp. z o. o. 16,4% Centrum Jakości AgroEko Sp. z o. o. 4,5% Ekogwarancja PTRE Sp. z o. o. 26,8 Control Union Poland Sp. z o. o. 0,0% Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. 12,2% SGS Polska Sp. z o. o. 0,1% PNG Sp. z o. o. 5,1% Biocert Małopolska Sp. z o. o. 8,0% Bioekspert Sp. z o. o. 15,9% Cobico Sp. z o. o. 9,9% Tüv Rheinland Polska Sp. z o. o. 1,1% 2 dnia 8 marca 2011 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydał decyzję stwierdzającą wygaśniecie upoważnienia do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów jednostki certyfikującej Control Union Poland Sp. z o. o. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 12

13 Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Zadania IJHARS w zakresie rolnictwa ekologicznego Zgodnie z obowiązującą od dnia 7 sierpnia 2009 r. ustawą o rolnictwie ekologicznym, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych wykonuje następujące zadania w zakresie rolnictwa ekologicznego: sprawuje nadzór nad jednostkami certyfikującymi oraz nadzór nad produkcją ekologiczną; upoważnia producentów do przywozu produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich nie wymienionych na liście Komisji Europejskiej; dopuszcza do swobodnego obrotu we Wspólnocie przesyłki produktów rolnictwa ekologicznego z krajów trzecich, przez sprawdzenie przesyłki i potwierdzenie świadectwa kontroli; gromadzi, przechowuje i przetwarza informacje o producentach w rolnictwie ekologicznym; rozpatruje wnioski o pozwolenie na zastosowanie przewidzianych prawem odstępstw od zasad produkcji ekologicznej; przejmuje uprawnienia jednostki certyfikującej, której zostało cofnięte upoważnienie informuje producentów ekologicznych objętych przez daną jednostkę certyfikującą kontrolą, o cofnięciu upoważnienia tej jednostce; przygotowuje egzaminy na inspektorów rolnictwa ekologicznego oraz prowadzi rejestr tych inspektorów Nadzór nad jednostkami certyfikującymi W ramach nadzoru nad jednostkami certyfikującymi Główny Inspektor JHARS wykonuje następujące zadania: przeprowadza audyty i inspekcje jednostek certyfikujących; dokonuje sprawdzenia u producentów ekologicznych prawidłowości kontroli wykonanych przez jednostki certyfikujące; przekazuje jednostkom certyfikującym wnioski pokontrolne; nakazuje wykonanie odpowiednich działań naprawczych związanych z funkcjonowaniem jednostek certyfikujących; przeprowadza analizy danych i informacji dostarczanych przez jednostki certyfikujące Nadzór nad produkcją ekologiczną W ramach nadzoru nad produkcją ekologiczną Główny Inspektor JHARS wykonuje następujące zadania: prowadzi kontrole u producentów, którzy nie zgłosili podjęcia działalności w rolnictwie ekologicznym, w celu ustalenia, czy nie naruszają oni przepisów o rolnictwie ekologicznym; sprawdza u producentów ekologicznych (którzy zgłosili podjęcie działalności w rolnictwie ekologicznym), czy produkcja ekologiczna jest zgodna z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego. Zadania związane z nadzorem nad produkcją ekologiczną są realizowane przez wojewódzkie inspektoraty jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, właściwe ze względu na miejsce, w którym prowadzone są czynności związane z tym nadzorem. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 13

14 3.7. Egzaminy dla osób ubiegających się o wpis do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego Od dnia 1 stycznia 2011 r. upoważnione jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym zobowiązane są do przeprowadzania kontroli u producentów ekologicznych wyłącznie za pośrednictwem osób wpisanych do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego, który prowadzony jest przez Głównego Inspektora JHARS na stronie internetowej Inspekcji. Rejestr zawiera imiona i nazwiska inspektorów rolnictwa ekologicznego oraz informacje o posiadanych przez nich uprawnieniach do prowadzenia kontroli w zakresie poszczególnych rodzajów specjalizacji, określonych w 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie nabywania uprawnień inspektora rolnictwa ekologicznego (Dz.U. Nr 94, poz. 607). Do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego mogą zostać wpisane osoby, które posiadają wiedzę niezbędną do przeprowadzenia kontroli u producentów ekologicznych, potwierdzoną egzaminem zdanym przed komisją kwalifikacyjną powołaną przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. W 2010 r. zostało przeprowadzonych 10 egzaminów dla osób ubiegających się o wpis do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego. Egzaminy obejmowały wszystkie rodzaje specjalizacji. W 2010 r. do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego zostało wpisanych 182 inspektorów rolnictwa ekologicznego, posiadających uprawnienia do kontroli w zakresie jednego lub kilku rodzajów specjalizacji. Tabela 1. Liczba osób, które zdały egzamin dla ubiegających się o wpis do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego w zakresie poszczególnych rodzajów specjalizacji w 2010 r. Lp. Zakres specjalizacji Liczba osób, które zdały egzamin 1. Ekologiczna uprawa roślin i utrzymanie zwierząt Zbiór ze stanu naturalnego Pszczelarstwo 6 4. Produkty akwakultury i wodorosty morskie 5 5. Przetwórstwo produktów ekologicznych oraz produkcja pasz lub drożdży Wprowadzanie na rynek produktów ekologicznych, w tym importowanych z państw trzecich 10 Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 14

15 3.8. Import produktów rolnictwa ekologicznego Produkty uzyskane metodami ekologicznymi w państwach trzecich (nie należących do Unii Europejskiej), które importowane są na terytorium Wspólnoty i odnoszą się w swym oznakowaniu do ekologicznej metody produkcji, muszą spełniać wymagania w zakresie metod produkcji oraz zasad kontroli, uznane za równoważne do tych, które obowiązują producentów w Unii Europejskiej. Produkty rolnictwa ekologicznego, importowane zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Rady (WE) Nr 834/2007 do jednego z państw UE, mogą być swobodnie wprowadzane do obrotu we wszystkich państwach członkowskich Import produktów rolnictwa ekologicznego wytworzonych w państwie trzecim wymienionym na liście KE Komisja Europejska opublikowała listę państw trzecich, stanowiącą załącznik III do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1235/2008, z których mogą być wprowadzane do obrotu na terytorium Wspólnoty określone kategorie produktów rolnictwa ekologicznego. W latach na ww. liście Komisji Europejskiej znajdowały się: Argentyna, Australia, Kostaryka, Indie, Izrael, Szwajcaria, Nowa Zelandia, Tunezja oraz Japonia. Komisja Europejska uznała, że w państwach tych obowiązują zasady produkcji i systemy kontroli równoważne do tych, które stosowane są w UE. Producenci zamierzający importować produkty rolnictwa ekologicznego z państw trzecich wymienionych na liście KE, wyprodukowane i wprowadzone do obrotu przez producentów objętych systemem kontroli przez jednostki certyfikujące i/lub organy kontroli, wymienione na ww. liście, nie muszą posiadać upoważnienia do przywozu ww. produktów, wydanego przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Importerzy ww. produktów zobowiązani są natomiast zgłosić zamiar podjęcia działalności w rolnictwie ekologicznym, w zakresie importu ww. produktów wybranej upoważnionej jednostce certyfikującej na formularzu Zgłoszenia działalności w rolnictwie ekologicznym, oraz uzyskać od tej jednostki certyfikat zgodności, obejmujący działalność w zakresie importu produktów rolnictwa ekologicznego Import produktów rolnictwa ekologicznego wytworzonych w państwie trzecim niewymienionym na liście KE Import produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich niewymienionych na liście KE, stanowiącej załącznik III do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1235/2008, może zostać dokonany pod warunkiem, że importer otrzymał upoważnienie do przywozu ww. produktów, wydane przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Wzór Wniosku o wydanie upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego z państwa trzeciego do UE oraz wykaz dokumentów, jakie należy złożyć w celu uzyskania upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego dostępne są na stronie internetowej administrowanej przez Inspekcję JHARS w zakładce: rolnictwo ekologiczne zasady importu. Złożony przez importera wniosek analizowany jest w celu potwierdzenia równoważności metod produkcji i środków kontroli stosowanych w państwie trzecim z metodami produkcji i środkami kontroli obowiązującymi w Unii Europejskiej. Importerzy produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich niewymienionych na liście Komisji Europejskiej są również zobowiązani zgłosić działalność w rolnictwie ekologicznym, w zakresie importu ww. produktów wybranej upoważnionej jednostce certyfikującej na formularzu Zgłoszenia działalności w rolnictwie ekologicznym, oraz uzyskać certyfikat zgodności, obejmujący działalność w zakresie importu produktów rolnictwa ekologicznego. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 15

16 Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich niewymienionym na liście KE, wydane przez Głównego Inspektora JHARS W 2009 r. Główny Inspektor JHARS wydał, na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym lub art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym, a także art. 19 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1235/2008, łącznie 11 decyzji w sprawie importu produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich, w tym: 8 decyzji upoważniających do przywozu produktów rolnictwa ekologicznego z następujących państw trzecich: Sri Lanka, Chińska Republika Ludowa, Indonezja, Peru, Chile, Serbia, Turcja, Ukraina, Stany Zjednoczone Ameryki; 2 decyzje uchylające upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego; 1 decyzję odmawiającą wydania upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego z Ukrainy. Zestawienie produktów, na które Główny Inspektor JHARS wydał w 2009 r. upoważnienia do importu z państw trzecich zawarte jest w tabeli 1 załącznika 2. W 2010 r. Główny Inspektor JHARS wydał, na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym, a także art. 19 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1235/2008, łącznie 23 decyzje w sprawie importu produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich, w tym: 16 decyzji upoważniających do przywozu produktów rolnictwa ekologicznego z następujących państw trzecich: Sri Lanka, Chińska Republika Ludowa, Indonezja, Peru, Chile, Serbia, Turcja, Ukraina, Stany Zjednoczone Ameryki; 4 decyzje uchylające upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego; 3 decyzje odmawiające wydania upoważnienia do importu produktów rolnictwa ekologicznego z Ukrainy i Stanów Zjednoczonych Ameryki. Zestawienie produktów, na które Główny Inspektor JHARS wydał w 2010 r. upoważnienia do importu z państw trzecich zawarte jest w tabeli 2 załącznika 2. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 16

17 3.9. Odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej Zasady produkcji obowiązujące w rolnictwie ekologicznym, zostały określone w rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 oraz rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 889/2008. Ww. przepisy przewidują też, w ściśle określonych w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 889/2008 przypadkach, możliwość zastosowania przez producentów odstępstw od standardowych, powszechnie obowiązujących zasad. Stosowanie odstępstw powinno być jednak ograniczone do minimum. W ustawie z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym przyjęto, że zgoda na odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej, w przypadkach określonych w rozporządzeniu Komisji Nr 889/2008, udzielana jest przez wojewódzkiego inspektora JHARS lub Głównego Inspektora JHARS, po zapoznaniu się z opinią w tej sprawie jednostki certyfikującej kontrolującej danego producenta. Wnioski o odstępstwa producenci ekologiczni składają do wojewódzkich inspektorów JHARS na formularzach opracowanych przez Głównego Inspektora JHARS, udostępnionych na stronie internetowej administrowanej przez Inspekcję JHARS. W 2009 r., po wejściu w życie w dniu 7 sierpnia nowej ustawy o rolnictwie ekologicznym, wojewódzcy inspektorzy JHARS wydali producentom ekologicznym, w drodze decyzji, 536 pozwoleń na zastosowanie odstępstw od zasad produkcji ekologicznej, a w 49 przypadkach odmówili wydania pozwolenia. W związku z odwołaniami producentów ekologicznych od decyzji wojewódzkich inspektorów JHARS dotyczącymi odstępstw, Główny Inspektor JHARS w 2009 r. wydał 1 decyzję utrzymującą w mocy decyzję wojewódzkiego inspektora JHARS. W 2010 r. wojewódzcy inspektorzy JHARS wydali producentom ekologicznym 1493 decyzje zezwalające na zastosowanie 1734 odstępstw od zasad produkcji ekologicznej i 212 decyzji odmawiających wydania pozwolenia na zastosowanie 226 odstępstw. Główny Inspektor JHARS w 2010 r. wydał 18 decyzji w związku z odwołaniami producentów ekologicznych od decyzji wojewódzkich inspektorów JHARS dotyczących odstępstw, w tym: 5 decyzji utrzymujących w mocy decyzje wojewódzkich inspektorów JHARS, 13 decyzji uchylających decyzje wojewódzkich inspektorów JHARS. W latach do Głównego Inspektora JHARS wpłynął 1 wniosek o wydanie pozwolenia na odstępstwo, który dotyczył stosowania syntetycznych witamin A, D i E w produkcji uzupełniających mieszanek paszowych dla przeżuwaczy, w ramach odstępstwa przewidzianego w trzecim akapicie lit. a) pkt 1. 1 Załącznika VI do rozporządzenia Komisji (WE) nr 889/2008. Główny Inspektor JHARS wydał w tej sprawie decyzję odmawiającą pozwolenia na zastosowanie odstępstwa. Szczegółowe informacje dotyczące liczby wydanych przez wojewódzkich inspektorów JHARS w 2009 r. oraz w 2010 r. decyzji w sprawie zastosowania poszczególnych odstępstw, przedstawiono w załączniku 3. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 17

18 4. Dane statystyczne dotyczące rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

19 4. Dane statystyczne dotyczące rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Producenci ekologiczni w latach Według stanu na dzień 31 grudnia danego roku, liczba producentów ekologicznych w Polsce wynosiła odpowiednio w 2009 r. oraz w 2010 r. W 2009 r. odnotowano wzrost liczby producentów ekologicznych o 14,6 % porównaniu do 2008 r., a w 2010 r. liczba producentów ekologicznych wzrosła o 20,3 % w stosunku do stanu z 2009 r. Analizując dane dotyczące liczby producentów ekologicznych na przestrzeni ostatnich lat, można stwierdzić, że rolnictwo ekologiczne w Polsce rozwija się dynamicznie, co przedstawiono na wykresach 3,4 oraz 5. Zdecydowana większość producentów ekologicznych w Polsce to ekologiczni producenci rolni. W latach stanowili oni ok. 98 % wszystkich producentów. Producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie: przetwórstwa produktów ekologicznych wprowadzania na rynek produktów ekologicznych (z wyłączeniem produktów importowanych z państw trzecich), wprowadzania na rynek produktów ekologicznych importowanych z państw trzecich, dostawy kwalifikowanego materiału siewnego i wegetatywnego materiału rozmnożeniowego, zbioru produktów ze stanu naturalnego pszczelarstwa stanowili łącznie tylko ok. 2 % wszystkich producentów ekologicznych, zarówno w 2009 r., jak i w 2010 r. W porównaniu do 2009 r., w 2010 r. odnotowano wzrost liczby producentów ekologicznych w większości kategorii działalności - z wyjątkiem kategorii producentów prowadzących działalność w zakresie wprowadzania na rynek produktów ekologicznych importowanych z państw trzecich (-1) oraz prowadzących działalność w zakresie pszczelarstwa (-6). Zarówno w 2009 r. jak i w 2010 r. w Polsce nie było jeszcze producentów ekologicznych prowadzących działalność w zakresie nowo wprowadzonej kategorii produkcji ekologicznej - akwakultury i wodorostów morskich Producenci ekologiczni w 2009 r. Spośród wszystkich producentów ekologicznych objętych systemem kontroli w 2009 r., najwięcej prowadziło działalność na terenie województw: małopolskiego (2 219), podkarpackiego (2 050) oraz lubelskiego (1 755). Łącznie producenci ekologiczni z wymienionych województw stanowili 34,6 % liczby wszystkich producentów ekologicznych w Polsce Wykres 3: Producenci ekologiczni w Polsce w latach Wykres 4: Ekologiczni producenci rolni w Polsce w latach Wykres 5: Przetwórnie ekologiczne w Polsce w latach Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 19

20 Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach W tych samych województwach odnotowano największą liczbę producentów rolnych, to jest w województwach: małopolskim (2 197), podkarpackim (2 014) i lubelskim (1 710), co łącznie stanowiło 34,6 % wszystkich producentów ekologicznych prowadzących działalność w tym zakresie (17 091). W 2009 r. w Polsce działalność prowadziło 277 przetwórni ekologicznych, z czego najwięcej w województwach: mazowieckim (46), wielkopolskim (37) oraz lubelskim (35). Łącznie liczba przetwórni ekologicznych w wymienionych województwach stanowiła 42,6 % wszystkich prowadzących działalność w tym zakresie na obszarze całego kraju. W 2009 r. najmniej producentów ekologicznych prowadziło działalność w województwach: opolskim (65), śląskim (213) oraz kujawsko-pomorskim (293). W tych samych województwach było także najmniej ekologicznych producentów rolnych (opolskie - 63, śląskie 199 i kujawsko-pomorskie 279). Najmniej przetwórni ekologicznych funkcjonowało w województwach: opolskim (2), lubuskim (4) oraz podlaskim (5). Dane dotyczące liczby producentów ekologicznych w Polsce w 2009 r. zawarte są w tabeli 1 załącznika Producenci ekologiczni w 2010 r. W 2010 r. działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego prowadziło producentów. Najwięcej z nich prowadziło działalność na terenie województw: zachodniopomorskiego (2 392), warmińskomazurskiego (2 288) oraz małopolskiego (2 183). Łącznie, producenci ekologiczni z wymienionych województw, stanowili 32,7 % liczby wszystkich producentów ekologicznych w Polsce. W tych samych województwach było najwięcej ekologicznych producentów rolnych (zachodniopomorskie , warmińsko-mazurskie i małopolskie ). Rolnicy ekologiczni z tych trzech województw stanowili łącznie 33,1 % wszystkich ekologicznych producentów rolnych prowadzących działalność w Polsce (20 582). W 2010 r. na obszarze całego kraju działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego prowadziło 293 przetwórni, z czego najwięcej w województwach: mazowieckim (47), wielkopolskim (36) oraz lubelskim (36). Łącznie liczba przetwórni z wymienionych województw stanowiła 40,6 % ogólnej liczby przetwórni ekologicznych w Polsce. W 2010 r. najmniej producentów ekologicznych było w województwach: opolskim (83), śląskim (243) oraz kujawsko-pomorskim (340). W tych samych województwach było także najmniej ekologicznych producentów rolnych: w opolskim - 79, w śląskim i w kujawsko-pomorskim Najmniej przetwórni ekologicznych było w województwach: opolskim (3), lubuskim (5) oraz podlaskim (6). Dane dotyczące liczby producentów ekologicznych w Polsce w 2010 r. zawarte są w tabeli 2 załącznika Zmiana liczby producentów ekologicznych W 2010 r. odnotowano wzrost liczby producentów ekologicznych w 15 województwach z wyjątkiem województwa małopolskiego, w którym odnotowano spadek liczby producentów ekologicznych o 1,6 %, w porównaniu do 2009 roku. Podobnie sytuacja przedstawiała się w przypadku ekologicznych producentów rolnych. W 2010 r. odnotowano wzrost liczby producentów prowadzących działalność w tym zakresie w 15 województwach za wyjątkiem małopolskiego, gdzie spadek wynosił 1,9 % w porównaniu do 2009 r. Większe zróżnicowanie wystąpiło natomiast w przypadku producentów rolnych będących w okresie konwersji. W 2010 r. odnotowano spadek liczby producentów rolnych w okresie konwersji w 5 województwach: dolnośląskim, małopolskim, podkarpackim, śląskim oraz świętokrzyskim. W przypadku producentów rolnych po zakończonym okresie konwersji, w 2010 r. we wszystkich województwach odnotowano wzrost ich liczby, w porównaniu do 2009 r. Sytuacja ta może świadczyć o pewnej stabilizacji rolnictwa ekologicznego w przypadku województw, w których nastąpiło zmniejszenie liczby producentów rolnych w okresie konwersji. W przypadku przetwórni ekologicznych, w 2010 r. nastąpił wzrost ich liczby w 10 województwach: lubelskim (+1), lubuskim (+1), małopolskim (+7), mazowieckim (+1), opolskim (+1), podkarpackim (+1), podlaskim (+1), pomorskim (+3), śląskim (+1) oraz świętokrzyskim (+2). W 4 województwach tj. dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, łódzkim oraz warmińsko-mazurskim nie odnotowano zmian w liczbie przetwórni, natomiast w województwach zachodniopomorskim oraz wielkopolskim nastąpiło zmniejszenie liczby przetwórni. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 20

21 Zmiana liczby producentów prowadzących działalność w pozostałych zakresach rolnictwa ekologicznego w 2010 r. w stosunku do 2009 r.: producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie wprowadzania na rynek produktów ekologicznych importowanych z państw trzecich wzrost o 1 producenta w województwie warmińsko-mazurskim, spadek o 1 w województwie pomorskim oraz śląskim. W pozostałych 13 województwach nie odnotowano zmian. producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie wprowadzania na rynek produktów ekologicznych (z wyłączeniem produktów importowanych z państw trzecich) wzrost liczby producentów w 8 województwach tj. w łódzkim (+3), małopolskim (+6), mazowieckim (+3), opolskim (+2), podkarpackim (+4), pomorskim (+4), wielkopolskim (+3) oraz zachodniopomorskim (+2). Spadek liczby producentów z tej kategorii odnotowano w 5 województwach: kujawsko-pomorskim (-3), lubelskim (-2), lubuskim (-2) podlaskim (-1) oraz świętokrzyskim (-1). W pozostałych 3 województwach nie odnotowano zmian. producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie dostawy kwalifikowanego materiału siewnego i wegetatywnego materiału rozmnożeniowego wzrost liczby producentów w 4 województwach: lubelskim (+1), lubuskim (+1), małopolskim (+1) oraz wielkopolskim (+1), spadek w 2 województwach kujawsko-pomorskim (-1) oraz mazowieckim (-2). W pozostałych 10 województwach nie odnotowano zmian. producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie pszczelarstwa wzrost liczby producentów w województwie dolnośląskim (+1) oraz śląskim (+1), natomiast spadek w 5 województwach: lubelskim (-1), mazowieckim (-3) podkarpackim (-2), pomorskim (-1) oraz warmińsko-mazurskim (-1). W pozostałych 9 województwach nie odnotowano zmian. producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie zbioru ze stanu naturalnego wzrost liczby producentów z w 4 województwach: dolnośląskim (+1), lubelskim (+2), podlaskim (+1) oraz wielkopolskim (+1), spadek liczby producentów z tej kategorii w 3 województwach: małopolskim (-1), podkarpackim (-1) oraz zachodniopomorskim (-2). W pozostałych 9 województwach nie odnotowano zmian. producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie akwakultury i/lub wodorostów morskich brak producentów z tej kategorii działalności w latach Dane dotyczące zmiany liczby producentów ekologicznych producentów rolnych w poszczególnych województwach w latach , zawarte są w tabeli 3 załącznika Przetwórstwo ekologiczne w latach Najwięcej z ogólnej liczby przetwórni ekologicznych prowadzących działalność w 2009 r. zajmowało się przetwórstwem owoców i warzyw 33,0 %. Produkcją innych artykułów rolno-spożywczych zajmowało się 24,3% przetwórni, a produkcją związaną z przemiałem zbóż - 21,9 %. Zdecydowanie mniejszy był udział przetwórstwa kawy i herbaty 6,9 %, mięsa 6,6 % oraz mleka 2,4% (wykres 6). W 2010 r. udział poszczególnych branż w całkowitej produkcji sektora ekologicznego rozkładał się podobnie. Zmianie uległy jedynie wartości procentowe dotyczące poszczególnych branż. W 2010 r. odnotowano spadek udziałów we wszystkich branżach z wyjątkiem produkcji innych artykułów rolno-spożywczych, której udział wzrósł o 7,8 % w porównaniu do roku poprzedniego (wykres 7). Wykres 6: Procentowy udział branż w przetwórstwie ekologicznym w 2009 roku Wykres 7: Procentowy udział branż w przetwórstwie ekologicznym w 2010 roku Produckcja innych artykułów rolno-spożywczych 24,3% Przetówrstwo kawy i herbaty 6,9% Przetwórstwo mięsa 6,6% Przetwórstwo owoców i warzyw 33,0% Produckcja innych artykułów rolno-spożywczych 32,1% Przetówrstwo kawy i herbaty 6,0% Przetwórstwo mięsa 5,1% Przetwórstwo owoców i warzyw 32,4% Produkcja cukru 1,7% Przetwórstwo produktów przemiału zbóż 21,9% Przetwórstwo pasz dla zwierząt 0,7% Przetwórstwo tłuszczów roślinnych i zwierzęcych 2,4% Przetwórstwo mleka i wyrób serów 2,4% Produkcja cukru 0,3% Przetwórstwo produktów przemiału zbóż 19,4% Przetwórstwo tłuszczów roślinnych i zwierzęcych 1,3% Przetwórstwo mleka i wyrób serów 2,7% Przetwórstwo pasz dla zwierząt 0,7% Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 21

22 4.2. Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w latach W 2009 r. powierzchnia użytków rolnych, na których prowadzona była produkcja ekologiczna, stanowiła ok. 2,6 % ogółu użytków rolnych w Polsce, natomiast w 2010 r. udział ten wzrósł do 3,3 % ogółu użytków rolnych w Polsce. 3 W 2009 r. łączna powierzchnia ekologicznych użytków rolnych, wynosiła ,32 ha, z czego ,37 ha stanowiła powierzchnia użytków rolnych w okresie konwersji, natomiast , 95 ha powierzchnia użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji. W 2010 r. łączna powierzchnia użytków rolnych, na których prowadzona była produkcja ekologiczna, zwiększyła się o 24,7 % w stosunku do roku 2009 roku i wynosiła ,43 ha, z czego ,68 ha stanowiła powierzchnia użytków rolnych w okresie konwersji, a ,75 ha powierzchnia użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji. Podobnie jak w przypadku liczby producentów ekologicznych, analizując dane dotyczące powierzchni ekologicznych użytków rolnych na przestrzeni ostatnich lat, można stwierdzić, że rolnictwo ekologiczne w Polsce systematycznie rozwija się, co przedstawiono na wykresie ,0 Wykres 8: Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w Polsce, w latach [w ha] , , , , , , Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w 2009 r. W 2009 r. powierzchnia użytków rolnych w okresie konwersji stanowiła 39,3 % natomiast powierzchnia użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji 60,7 % łącznej powierzchni ekologicznych użytków rolnych w Polsce. W 2009 r. największą łączną powierzchnią ekologicznych użytków rolnych charakteryzowały się następujące województwa: zachodniopomorskie (84 588,64 ha), warmińsko-mazurskie (62 481,61 ha) oraz dolnośląskie (33 324,39 ha). W wymienionych trzech województwach znajdowało się 43,3 % łącznej powierzchni ekologicznych użytków rolnych w Polsce. Najmniejsza była powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w województwach: opolskim (1 555,33 ha), śląskim (2 915,44 ha) oraz łódzkim (5 316,93 ha). Analizując dane dotyczące powierzchni ekologicznych użytków rolnych w 2009 r. można stwierdzić, że w większości województw powierzchnia użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji była większa od powierzchni użytków rolnych w okresie konwersji. Tylko w województwach: podlaskim i warmińsko-mazurskim powierzchnia użytków rolnych w okresie konwersji była większa niż powierzchnia użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji. Dane dotyczące powierzchni ekologicznych użytków rolnych w Polsce w 2009 r., w podziale na województwa zawarte są w tabeli 1 załącznika Struktura ekologicznych użytków rolnych w Polsce w 2009 r. W 2009 r. największy odsetek, tj. 46,1 % powierzchni ekologicznych użytków rolnych w Polsce, stanowiły łąki i pastwiska. Na drugim miejscu znajdowały się zboża, których uprawy zajmowały 21,2 % użytków rolnych. Uprawy wieloletnie sadownicze i jagodowe zajmowały 16,1 % ekologicznych użytków rolnych. Pozostałe grupy upraw zajmowały łącznie 16,6 % ekologicznych użytków rolnych. W 2009 r., 63,3 % wszystkich producentów rolnych, prowadziło gospodarstwa zajmujące się wyłącznie produkcją roślinną. 36,7 % producentów rolnych prowadziło gospodarstwa zajmujące się zarówno produkcją roślinną jak i zwierzęcą. 3 wyliczone na podstawie danych GUS 2011 r. Tabela 2. Struktura ekologicznych użytków rolnych w Polsce w 2009 r. Kategoria uprawy udział powierzchni użytków rolnych dla danej kategorii uprawy (w %) zboża 21,2 ziemniaki 0,5 rośliny na paszę 13,0 rośliny strączkowe na suche nasiona 0,5 rośliny przemysłowe 0,8 warzywa 0,9 łąki i pastwiska 46,1 uprawy sadownicze i jagodowe 16,1 pozostałe uprawy 0,9 Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 22

23 Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w 2010 r. W 2010 r. powierzchnia użytków rolnych w okresie konwersji stanowiła 40,6 %, natomiast powierzchnia użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji 59,4 % łącznej powierzchni ekologicznych użytków rolnych. W 2010 r. największa była łączna powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w województwach: zachodniopomorskim (98 023,05 ha), warmińsko-mazurskim (75 241,86 ha) oraz mazowieckim (46 229,37 ha). W wymienionych trzech województwach znajdowało się 42,3 % łącznej powierzchni ekologicznych użytków rolnych w Polsce. Najmniejsza była powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w województwach: opolskim (3 180,10 ha), śląskim (5 738,89 ha) oraz łódzkim (7 671,14 ha). Analizując dane dotyczące powierzchni ekologicznych użytków rolnych w 2010 r. można stwierdzić, że w większości województw powierzchnia użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji była większa od powierzchni użytków rolnych w okresie konwersji. Jedynie w województwach łódzkim, podlaskim i warmińsko-mazurskim powierzchnia ta była mniejsza. Dane dotyczące powierzchni ekologicznych użytków rolnych w Polsce w 2010 r., w podziale na województwa zawarte są w tabeli 2 załącznika 5. Tabela 3. Struktura ekologicznych użytków rolnych w Polsce w 2010 r. Kategoria uprawy zboża ziemniaki rośliny na paszę udział powierzchni użytków rolnych dla danej kategorii uprawy (w %) 19,6 0,4 20,6 rośliny strączkowe na suche nasiona 0,9 rośliny przemysłowe 0,7 warzywa 1,0 łąki i pastwiska 42,3 uprawy sadownicze i jagodowe 13,3 pozostałe uprawy 1, Struktura ekologicznych użytków rolnych w Polsce w 2010 r. W 2010 r., podobnie jak w roku poprzednim, największy udział w powierzchni użytków rolnych miały łąki i pastwiska, przy czym udział ten wynosił 42,3 %. Na drugim miejscu znajdowały się uprawy roślin na paszę, które zajmowały 20,6 % użytków rolnych. Zboża stanowiły 19,6 % ekologicznych użytków rolnych. Pozostałe grupy upraw zajmowały łącznie 17,5 % użytków rolnych. W 2010 r., 69,6% wszystkich producentów rolnych, prowadziło gospodarstwa zajmujące się wyłącznie produkcją roślinną, a 30,4 % prowadziło gospodarstwa zajmujące się zarówno produkcją roślinną jak i zwierzęcą Zmiana powierzchni ekologicznych użytków rolnych w latach W 2010 r. łączna powierzchnia ekologicznych użytków rolnych wzrosła o 24,7% ( ,1 ha) w stosunku do roku poprzedniego, w tym wzrost powierzchni użytków rolnych w okresie konwersji wyniósł 29,1%, a powierzchni użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji 21,9 %. W 2010 r. we wszystkich województwach nastąpił wzrost, w stosunku do 2009 r., łącznej powierzchni ekologicznych użytków rolnych, w tym powierzchni użytków rolnych po zakończonym okresie konwersji. W przypadku powierzchni użytków rolnych w okresie konwersji, spadek powierzchni odnotowano w województwach: kujawsko-pomorskim, małopolskim oraz podkarpackim. W pozostałych 13 województwach odnotowano wzrost powierzchni użytków rolnych w okresie konwersji w stosunku do roku Informacje o zmianach wielkości powierzchni ekologicznych użytków rolnych w podziale na województwa w latach zawarte są w tabeli 3 załącznika 5. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 23

24 Struktura wielkości gospodarstw ekologicznych w latach W 2009 r. największy odsetek (33,6 %) gospodarstw ekologicznych użytkowanych przez producentów rolnych stanowiły gospodarstwa o powierzchni upraw do 5 ha. Gospodarstwa największe, powyżej 100 ha stanowiły 3,7 % ogólnej liczby gospodarstw. W 2010 r. największy odsetek (24,3%) wszystkich gospodarstw ekologicznych użytkowanych przez producentów rolnych stanowiły gospodarstwa o powierzchni upraw od 5 do 10 ha. Gospodarstwa o powierzchni upraw do 5 ha stanowiły 23,7 %, natomiast gospodarstwa największe, powyżej 100 ha stanowiły 4,5 % ogólnej liczby gospodarstw. W omawianym okresie gospodarstwa o powierzchni do 20 ha stanowiły odpowiednio 75,1 % ogólnej liczby gospodarstw w 2009 r. oraz 70,0 % w 2010 r. Tabela 4. Struktura wielkości gospodarstw ekologicznych łącznie, w latach wielkość gospodarstwa liczba udział [%] liczba udział [%] do 5 ha , , ha , , ha , , ha , , ha , ,0 pow. 100 ha 627 3, ,5 razem , ,0 Tabela 5. Struktura wielkości gospodarstw ekologicznych po zakończonym okresie konwersji, w latach wielkość gospodarstwa liczba udział [%] liczba udział [%] do 5 ha , , ha , , ha , , ha , , ha 795 7, ,9 pow. 100 ha 452 4, ,7 razem , ,0 Tabela 6. Struktura wielkości gospodarstw ekologicznych w okresie konwersji, w latach wielkość gospodarstwa liczba udział [%] liczba udział [%] do 5 ha , , ha , , ha , , ha , , ha 431 6, ,1 pow. 100 ha 175 2, ,2 razem , ,0 Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 24