Wpływ wsparcia unijnego na rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce. Dr inŝ. Henryk Skórnicki

Transkrypt

1 Wpływ wsparcia unijnego na rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce Dr inŝ. Henryk Skórnicki

2 ROLNICTWO EKOLOGICZNE 1. Rolnictwo ekologiczne na świecie i w Polsce 2. Przepisy prawne oraz system kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym 3. Wsparcie rolnictwa ekologicznego 4. Wyniki produkcyjno-ekonomiczne w wybranych gospodarstwach ekologicznych 5. Podsumowanie

3 Produkcja ekologiczna na świecie (2010) 37.2 milionów hektarów uŝytków rolnych na świecie było pod uprawami ekologicznymi; gospodarstwa rolne na świecie zajmowało się produkcją ekologiczną; 9,3 miliona ha uŝytków rolnych w Europie było pod uprawami ekologicznymi co stanowiło około 1.9 % UR; gospodarstw rolnych w Europie zajmowało się produkcją ekologiczną; 8.4 miliona hektarów UR w Unii Europejskiej (EU 27) było pod uprawami ekologicznymi co stanowiło 4,7%; 180 tys. gospodarstw rolnych w UE zajmowało produkcją ekologiczną; Największy udział w światowej produkcji ekologicznej ma Oceania (32,6%) i Europa (24,9%) kontrolę i certyfikację w 2010 roku prowadziło 532 podmioty w tym ponad 184 w Unii Europejskiej. Najwięcej podmiotów certyfikujących funkcjonuje w Hiszpanii - 33, w Niemczech 22, we Włoszech -21, Rumunia 14, Słowenia 13, a tylko po jednym w Holandii, Litwie i Luksemburgu. The World of Organic Agriculture, Statistics and Emerging Trends 2011 FiBL and IFOAM (2012)

4 Udział gruntów rolnych uŝytkowanych ekologicznie wg regionów 2010 Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.

5 10 państw z największą powierzchnią gruntów rolnych w rolnictwie ekologicznym 2010

6 Kraje z największym udziałem powierzchni dla rolnictwa ekologicznego Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.

7 Świat - Wzrost powierzchni gruntów w rolnych uŝytkowanych u ekologicznie Source: FiBL-IFOAM-SOEL Surveys ,based on data from governments, the private sector and certifiers.

8 Europa: Wzrost gruntów w rolnych uŝytkowanych u ekologicznie Source: Lampkin and FiBL, based on national data sources and Eurostat

9 10 krajów z największym przyrostem powierzchni dla rolnictwa ekologicznego Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.

10 Udział producentów ekologicznych wg regionów Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.

11 10 krajów w z największ kszą liczbą producentów ekologicznych Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.

12 10 krajów w z największymi rynkami produktów ekologicznych (ogółem 44.5 mld Euro) Source: FiBL-AMI Survey 2012, based on data from governments, the private sector and market research companies.

13 10 krajów z najwyŝszym spoŝyciem produktów organicznych na głowę mieszkańca Source: FiBL-AMI Survey 2012, based on data from governments, the private sector and market research companies.

14 Liczba gospodarstw w systemie rolnictwa ekologicznego w Polsce

15 Liczba przetwórni w systemie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach

16

17 Ilość gospodarstw rolnych i powierzchnia w województwach 2011

18 Struktura rolnictwa ekologicznego w Polsce ( dane MRiRW; wyliczenia własne)) Województwo Producenci prowadzący działalność w zakresie ekologicznej uprawy roślin i utrzymania zwierząt % udział w ogólnej liczbie gospodarstw Powierzchnia UR certyfikowana (ha) Powierzchnia UR w okresie konwersji (ha) Razem powierzchnia UR (ha) Średnia powierchnia gosp. ekologicznego % udział w powierzchni % powierzchni w okresie konwersji w stosunku do certyfikowanej ( tendencja) dolnośląskie , , , ,40 30,46 7,01 51,03 kujawsko-pomorskie 371 1, , , ,25 21,01 1,36 25,55 lubelskie , , , ,46 16,36 5,88 40,74 lubuskie , , , ,98 42,12 8,05 67,94 łódzkie 472 2, , , ,75 15,36 1,26 69,84 małopolskie , , , ,80 7,85 2,88 12,51 mazowieckie , , , ,45 14,63 5,42 56,78 opolskie 84 0, , , ,47 28,59 0,42 94,86 podkarpackie , , , ,51 15,93 5,77 21,54 podlaskie , , , ,93 20,02 8,52 77,27 pomorskie 763 3, , , ,41 35,82 4,76 66,89 śląskie 230 0, , , ,64 17,61 0,71 62,07 świętokrzyskie , , , ,35 10,55 2,39 26,71 warmińsko-mazurskie , , , ,17 36,00 19,03 94,81 wielkopolskie 874 3, , , ,87 37,69 5,74 56,56 zachodniopomorskie , , , ,65 38,72 20,80 67,20 Polska , , , ,09 24,48 100,00 60,58

19 Pozostałe działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego stan 2011 ( dane MRiRW) Województwo Producenci prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa produktów ekologicznych oraz produkcji pasz i/lub droŝdŝy Producenci prowadzący działalność w zakresie wprowadzania na rynek produktów ekologicznych importowanych z państw trzecich Producenci prowadzący działalność w zakresie wprowadzaniana rynek produktów ekologicznych Producenci prowadzący działalnośći jako dostawcy kwalifikowa nego materiału siewnego wegetatywne go materiału rozmnoŝeni owego Producenci ekologiczny prowadzący działalnośćw zakresie pszczelarstw a Producenci ekologiczny prowadzący działalność w zakresie zbioru ze stanu naturalnego Producenci ekologiczny prowadzący działalność w zakresie akwakulturyi /lub wodorostów morskich dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Polska

20 Wspólnotowe akty prawne Rozporządzenie Rady 834 /2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych (Dz. U. L. 189 z r., s.1) Rozporządzenia zmieniające: Sprostowanie do rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 Rozporządzenie Rady (WE) nr 967/2008 z dnia 29 września 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych

21 rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdraŝania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli. Rozporządzenia zmieniające: Rozporządzenie Komisji (WE) NR 1254/2008 z dnia 15 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŝania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli Rozporządzenie Komisji (WE) nr 710/2009 z dnia 5 sierpnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŝania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do ustanawiania szczegółowych zasad dotyczących ekologicznej produkcji zwierzęcej w sektorze akwakultury i ekologicznej produkcji wodorostów morskich Rozporządzenie Komisji (UE) NR 271/2010 z dnia 24 marca 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŝania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do unijnego logo produkcji ekologicznej Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) NR 344/2011 z dnia 8 kwietnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŝania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) NR 426/2011 z dnia 2 maja 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŝania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 126/2012 z dnia 14 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 w odniesieniu do certyfikatów oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1235/2008 w odniesieniu do ustaleń dotyczących przywozu produktów ekologicznych ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 203/2012 z dnia 8 marca 2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŝania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących wina ekologicznego.

22 PRAWO KRAJOWE USTAWA z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. 09. Nr 116, poz. 975) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 listopada 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie jednostek organizacyjnych oceniających i potwierdzających zgodnośćśrodków do produkcji ekologicznej z wymaganiami określonymi w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego oraz prowadzących wykaz tych środków (Dz. U. Nr 225, poz. 1468) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 września 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru formularza wykazu producentów, którzy spełnili wymagania dotyczące produkcji w rolnictwie ekologicznym, oraz sposobu jego przekazywania (Dz.U. Nr 173, poz. 1176) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie jednostek organizacyjnych oceniających i potwierdzających zgodność środków do produkcji ekologicznej z wymaganiami określonymi w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego oraz prowadzących wykaz tych środków (D. U. Nr 54, poz. 326) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie nabywania uprawnień inspektora rolnictwa ekologicznego (Dz.U. z 2010 r., Nr 94, Poz.607) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie niektórych warunków produkcji ekologicznej (Dz.U. Nr 56, poz. 348)

23 SYSTEM KONTROLI I CERTYFIKACJI 1) MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 2) INSPEKCJA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO SPOśYWCZYCH 3) UPOWAśNIONE JEDNOSTKI CERTYFIKUJĄCE

24 MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI PAŃSTWOWA INSPEKCJA OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA INSPEKCJA WETERYNARYJNA INSPEKCJA HANDLOWA INSPEKCJA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO SPOZYWCZYCH PCA UOKIK MINISTER GOSPODARKI EKOGWARANCJA PTRE PL-EKO-1 AGRO BIO TEST PL-EKO-7 PNG PL-EKO-2 TÜV Rheinland Polska PL-EKO-8 COBICO PL-EKO-3 Centrum Jakości AgroEko PL-EKO-9 BIOEKSPERT PL-EKO-4 SGS Polska PL-EKO-10 BIOCERT MAŁOPOLSKA PL-EKO-5 PCBC PL-EKO-6

25 WSPARCIE ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO 1) Środki krajowe - badania w rolnictwie ekologicznym, - dofinansowanie kosztów kontroli 2) Środki krajowe i UE - Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich , - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich , - Promocja 3/2008

26 WSPARCIE ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO 1) Środki krajowe - badania w rolnictwie ekologicznym, - dofinansowanie kosztów kontroli 2) Środki krajowe i UE - Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich , - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich , - Promocja 3/2008

27 AT Austria BE Belgia BG Bułgaria CZ Czechy DE Niemcy DK Dania EE Estonia ES Hiszpania FI Finlandia FR Francja GR Grecja HU Węgry IE Irlandia IT Włochy LT Litwa LU Luksemburg LV Łotwa PL Polska PT Portugalia SE Szwecja Sl Słowenia SK Słowacja UK Wlk. Brytania Płatności do uŝytków zielonych w okresie przestawiania po przestawieniu 27

28 AT Austria BE Belgia BG Bułgaria CZ Czechy DE Niemcy DK Dania EE Estonia ES Hiszpania FI Finlandia FR Francja GR Grecja HU Węgry IE Irlandia IT Włochy LT Litwa LU Luksemburg LV Łotwa PL Polska PT Portugalia SE Szwecja Sl Słowenia SK Słowacja UK Wlk. Brytania Płatności do gruntów ornych w okresie przestawiania po przestawieniu 28

29 AT Austria BE Belgia BG Bułgaria CZ Czechy DE Niemcy DK Dania EE Estonia ES Hiszpania FI Finlandia FR Francja GR Grecja HU Węgry IE Irlandia IT Włochy LT Litwa LU Luksemburg LV Łotwa PL Polska PT Portugalia SE Szwecja Sl Słowenia SK Słowacja UK Wlk. Brytania Płatności do warzyw i ziół w okresie przestawiania po przestawieniu 29

30 AT Austria BE Belgia BG Bułgaria CZ Czechy DE Niemcy DK Dania EE Estonia ES Hiszpania FI Finlandia FR Francja GR Grecja HU Węgry IE Irlandia IT Włochy LT Litwa LU Luksemburg LV Łotwa PL Polska PT Portugalia SE Szwecja Sl Słowenia SK Słowacja UK Wlk. Brytania Płatności do upraw trwałych i sadów w okresie przestawiania po przestawieniu 30

31 Liczba gospodarstw objętych analizą w latach

32 Struktura wykształcenia rolników analizowanej próby na tle ogółu gospodarstw ekologicznych oraz na tle ogółu gospodarstw rolniczych w Polsce w 2010 r. (w %)

33 Tab. 3. Inwestycje oraz dotacje w analizowanych gospodarstwach w latach CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 33

34 Udział procentowy dopłat w całości nadwyŝki bezpośredniej w latach CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 34

35 Przychody, dochody i ponoszone koszty w latach (w zł w na 1 gospodarstwo) CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 35

36 Zmiany głównych wskaźników ekonomicznych w latach (w zł na 1 ha uŝ. rol.) CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 36

37 Udział procentowy przychodów w gospodarstwie w 2010 r. CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 37

38 Przychody gospodarstwa rolnego w zł 2010 r. CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 38

39 Udział procentowy wpływów zewnętrznych w gospodarstwie (58,24) w stosunku do dochodu osobistego (100) w 2010 r. CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 39

40 Dochód gospodarstwa rolnego w 2010 r. CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 40

41 Gospodarstwa w przedziałach osiąganego dochodu osobistego w latach (w %) CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 41

42 Gospodarstwa w przedziałach osiąganego dochodu rolniczego brutto w latach w % (bez uwzględniania wpływów zewnętrznych) CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 42

43 SprzedaŜ produktów z analizowanych gospodarstw ekologicznych oraz relacje uzyskiwanych cen produktów w 2010 r. CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 43

44 Rys. Części składowe dochodu osobistego rolnika w %.

45 Współpraca z jednostkami badawczymi Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu Struktura organizacyjna w rolnictwie ekologicznym Dział Rolnictwa Ekologicznego i Programów Rolnośodowiskowych CDR Brwinów 1 specjalista Oddział Radom 7 specjalistów Oddział Poznań 1 specjalista Pokazowe Gospodarstwo Ekologiczne w Chwałowicach

46 Podsumowanie Przygotowany w Polsce system instytucjonalnej obsługi rolnictwa ekologicznego, w tym kontroli i certyfikacji, jest spójny z rozwiązaniami stosowanymi we Wspólnocie Europejskiej oraz powinien stanowić gwarancje jakości ekologicznego systemu produkcji. Posiada równieŝ znaczący wpływ na rozwój tego systemu produkcji rolnej oraz przetwórstwa. Bardzo waŝnym bodźcem, wpływającym na rozwój rolnictwa ekologicznego jest wsparcie finansowe dla rolników ekologicznych w tym środkami z UE. Polska w ostatnich pięciu latach naleŝy do pierwszej dziesiątki państw na świecie z największą dynamiką wzrostu powierzchni upraw i liczby gospodarstw prowadzących produkcję metodami ekologicznymi. Uwzględniając tendencje rozwoju rolnictwa ekologicznego w Europie i na Świecie naleŝy sądzić, Ŝe Polska w najbliŝszych latach moŝe zostać na rynku międzynarodowym znaczącym producentem i eksporterem Ŝywności jakości ekologicznej.

47 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ