Życie polityczne na obrzeżach przyszłej metropolii na przykładzie gminy Mikołów

Transkrypt

1 Życie polityczne na obrzeżach przyszłej metropolii na przykładzie gminy Mikołów Raport z badań oraz analiza wyborcza Grzegorz Libor DRUKARNIA ARCHIDIECEZJALNA 2011

2 Recenzent: prof. zw. dr hab. Jacek Wódz Życie polityczne na obrzeżach przyszłej metropolii na przykładzie gminy Mikołów Raport z badań oraz analiza wyborcza Autor: Grzegorz Libor Copyright by Grzegorz Libor Wydawca Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach Uniwersytet Śląski w Katowicach Projekt graficzny Dominik Wycisło Skład Dominik Wycisło Druk Drukarnia Archidiecezjalna ul. Wita Stwosza Katowice ISBN

3 Najbliższym za wsparcie

4

5 Spis treści Wprowadzenie 7 Rozdział I Między teorią a praktyką samorządową w dolinie rzeki Jamny Unormowania prawne gminy Funkcje gminy a struktura budżetu Ochrona zdrowia Gospodarka komunalna Edukacja i oświata Kultura, sport, rozrywka Organizacje pozarządowe 28 Rozdział II Polityk i obywatel na obrzeżach metropolii Mikołowianie a wybory samorządowe Mikołowianie a wybory prezydenckie Mikołowianie a wybory parlamentarne Mikołowianie a wybory europejskie 69

6 Rozdział III Preferencje polityczne mieszkańców Mikołowa Mikołowianie o aborcji i eutanazji Mikołowianie o udziale kobiet w życiu politycznym Mikołowianie o powstaniu metropolii Mikołowianie o reformie emerytalnej Mikołowianie o Unii, NATO i USA Mikołowianie o polityce energetycznej 101 Zakończenie 103 Bibliografia 105 Spis tabel, wykresów i rysunków 107 Aneks 109

7 Wprowadzenie Analizując funkcjonowanie polskiej demokracji współcześni autorzy zwracają uwagę głównie na jej aspekt ogólnokrajowy. Wciąż niewiele uwagi poświęca się natomiast jednej z jej składowych demokracji lokalnej. W ten sposób niewiele wiemy m.in. o działalności jednostek samorządu terytorialnego, na terenie których mieszkamy. Niewiele wiemy także o tym, w jaki sposób głosują mieszkańcy poszczególnych gmin, powiatów, a także województw w wyborach samorządowych, ogólnokrajowych i europejskich. Brak też badań na temat tego, w jaki sposób kształtują się opinie mieszkańców wymienionych jednostek odnośnie najważniejszych dziś kwestii społecznych, etycznych i ekonomicznych. Ów deficyt stał się jednak tylko jedną z przyczyn podjęcia tematu niniejszej pracy. Drugą był fakt kształtowania się obszaru metropolitalnego w bliskim sąsiedztwie miasta Mikołowa, dla którego pierwszym etapem było utworzenie Górlnośląskiego Związku Metropolitalnego. Konsekwencje powstania obszaru metropolitalnego dla koncepcji rozwoju gminy Mikołów zostały omówione m.in. w artykule Ograniczenie obszaru metropolii i jego konsekwencje na przykładzie Mikołowa opublikowanym w książce Sposób na metropolie. Idee a społeczne oczekiwania wobec projektu utworzenia śląsko zagłębiowskiej metropolii. Tym razem jednak uwaga autora skoncentrowała się nie na strategii samego miasta, ale na aspekcie politycznym funkcjonowania gminy i życia jej mieszkańców. Stąd też w kolejnych rozdziałach oraz podrozdziałach pracy zaprezentowano instytucjonalno prawne unormowania działalności gminy Mikołów, wyniki niedawnych wyborów samorządowych, parlamentarnych, prezydenckich oraz europejskich na tle tendencji ogólnookręgowych, a także, wynikające z przeprowadzonych przez autora badań, preferencje polityczne mieszkańców Mikołowa z perspektywy zmodyfikowanej koncepcji podziałów socjopolitycznych Lipset a i Rokkan a.

8 8 Ostatnią z przyczyn było natomiast uczucie własnej tożsamości lokalnej jako rodowitego mikołowianina. Tożsamość ta i wynikający z niej patriotyzm lokalny nie wpłynęły jednak negatywnie na rezultat przeprowadzonych badań i analiz, a wręcz przeciwnie wymogły na autorze potrzebę zachowania większej niezależności i staranności prac. Wspomniany jednak na początku deficyt źródeł zastanych sprawił, że w zdecydowanej większości niniejsza praca stanowi rezultat własnych badań oraz analiz m.in. wyników wyborów udostępnionych przez Państwową Komisję Wyborczą w Warszawie.

9 Rozdział I Między teorią a praktyką samorządową w dolinie rzeki Jamny Gmina Mikołów położona jest na południu Polski w województwie śląskim w odległości ok. 14 km od Katowic, 12 km od Tychów oraz 23 km od Gliwic i Żor. Miasto przecina droga krajowa nr 81 i 44. Mikołów leży na Wyżynie Śląskiej, w dolinie rzeki Jamny. Rys. 1 Gmina Mikołów i powiat mikołowski Źródło: Data dostępu: W 2009 roku zamieszkiwało go osób, o 153 więcej niż rok wcześniej. Na 100 mężczyzn przypadało 106 kobiet. Przyrost naturalny był dodatni i wyniósł 1,14%. Dominowała ludność w wieku produkcyjnym, która stanowiła ok. 65,5% ogólnej populacji gminy. Według szacunkowych danych

10 10 na 1000 osób pracowało 339. Łącznie pracowników zamieszkujących teren gminy było W latach liczba bezrobotnych wzrosła z 770 do 918, z czego aż 50,7% stanowiły kobiety mimo, iż bezrobocie wśród samych kobiet zmalało w tym okresie prawie o 2%. Na 10 tysięcy ludności liczba podmiotów zarejestrowanych w REGON wyniosła Wzrastającej liczbie ludności towarzyszył również wzrost oddanych do użytku mieszkań z 126 do 167 rocznie Unormowania prawne gminy W wyniku reformy samorządowej z 1998 roku gmina Mikołów jest obecnie częścią powiatu mikołowskiego, będąc także jego siedzibą. W skład powiatu wchodzą także: Ornontowice, Orzesze, Łaziska Górne oraz Wyry. Zgodnie z obowiązującym prawem, a zwłaszcza z ustawą z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, ustrój gminy określany jest przez jej statut, podobnie zresztą jak struktura wewnętrzna, organizacja i sposób działania. 2 Według zapisów statutu gmina Mikołów obejmuje obszar 80,87 km² ( 2). Gmina posiadając osobowość prawną realizuje zadania nie zastrzeżone na rzecz innych podmiotów i określone w ustawie o samorządzie gminnym, a zatem zadania dotyczące m.in. ładu przestrzennego, gospodarki wodnej, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska, dróg gminnych, ulic, mostów, organizacji ruchu drogowego, gospodarki komunalnej, działalności w zakresie telekomunikacji, transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, gospodarki mieszkaniowej, edukacji, oświaty, kultury, handlu (targowisk oraz hal targowych), zieleni miejskiej, promocji gminy, porządku publicznego oraz bezpieczeństwa, współpracy ze społecznościami lokalnymi 1 Statystyczne Vademecum Samorządowca. Gmina Mikołów powiat mikołowski, Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2010, s Ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 roku w: Servlet?id=WDU Data dostępu:

11 11 i regionalnymi innych państw, współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych, a także polityki prorodzinnej ( 4 i 5). Gmina Mikołów wykonuje również zadania wynikające z porozumień, a zwłaszcza: porozumienia zawartego w dniu 24 maja 1993 roku z Wojewodą Katowickim w sprawie powierzenia niektórych zadań dotyczących zagadnień paszportowych; porozumienia zawartego w dniu 16 sierpnia 1999 roku pomiędzy Wojewodą Śląskim a gminami w sprawie powierzenia im opieki nad cmentarzami i grobami wojennymi, znajdującymi się na terenie tych gmin; porozumienia z dnia 16 października 2001 roku w sprawie powierzenia przez Wojewodę Śląskiego prowadzenia niektórych spraw z zakresu właściwości Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach; 3 Doskonałej i wartej przytoczenia systematyzacji kompetencji gminy na tle kompetencji powiatu i województwa dokonał swego czasu Jacek Królikowski (tab. 1). Tab. 1 Kompetencje gminy, powiatu oraz województwa w świetle reformy samorządowej z 1998 roku WOJEWÓDZTWO Jednostka samorządu terytorialnego - Zakres kompetencji GMINA 2478 gmin POWIAT 312 powiatów i 65 miast na prawach powiatu 16 województw Wojewoda Samorząd przedstawiciel wojewódzki rządu 3 Statut Mikołowa w : Data dostępu:

12 12 Drogi Gminne Powiatowe Wojewódzkie Autostrady, drogi ekspresowe i krajowe Edukacja Przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, kluby młodzieżowe i ogródki jordanowskie Szkoły średnie, podstawowe specjalne, szkoły artystyczne, poradnie psychologiczno - pedagogiczne Szkoły średnie o znaczeniu regionalnym, ośrodki doskonalenia nauczycieli, zawodowe szkoły Nadzór pedagogiczny nad oświatą przez kuratoria oświaty wyższe Zdrowie Poradnie i przychodnie gminne Szpitale ogólne (rejonowe) Szpitale specjalistyczne - Domy pomocy Nadzór nad Pomoc społeczna Pomoc socjalna dla mieszkańców gminy społecznej, specjalistyczne Pomoc społeczna o zasięgu regionalnym prowadzeniem domów pomocy poradnictwo społecznej Bezrobocie Roboty publiczne itp. Powiatowy urząd pracy Wojewódzki urząd pracy - Kultura Biblioteki, muzea gminne, domy kultury Biblioteki i muzea powiatowe, teatry Muzea, biblioteki, teatry regionalne - Gospodarka przestrzenna Zagospodarowanie przestrzenne na obszarze gminy - Przygotowanie planu regionalnego Uzgadnianie zadań rządowych z j. s. t. Gospodarka wodna Gospodarka wodna Zaopatrzenie w wodę, lokalna gospodarka wodna Gospodarka wodna na terenie powiatu w regionie, melioracja, utrzymanie - urządzeń wodnych Ochrona środowiska Usuwanie odpadów na terenie gminy Usuowanie niebezpiecznych odpadów - Usuowanie szczególnie niebezpiecznych odpadów Komunikacja Koordynacja w obrębie Komunikacja Lokalny transport gminny komunikacji w obrębie powiatu i kilku województwa i sąsiadujących - powiatów województw - koordynacja Bezpieczeństwo Zachowanie porządku Zachowanie porządku i bezpieczeństwa - Policja, straż pożarna

13 13 i bezpieczeństwa na terenie powiatu na terenie gminy Zwalczanie klęsk Zwalczanie klęsk Zwalczanie klęsk żywiołowych Klęski żywiołowe żywiołowych żywiołowych - na terenie kilku na terenie gminy na terenie powiatu powiatów lub województwa Inne Budownictwo komunalne, usuwanie nieczystości, utrzymanie parków i zieleni miejskiej, dostarczanie energii cieplnej, obiekty sportowe i rekreacyjne Rejestracja pojazdów, wydawanie prawa jazdy, ochrona praw konsumenta Przygotowanie strategii rozwoju regionu, modernizacja terenów wiejskich, promowanie województwa, przyciąganie inwestorów Nadzór nad przestrzeganiem prawa przez władze samorządowe wszystkich szczebli, wydawanie paszportów Źródło: Merta T. (red.), Z demokracją na Ty, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2003, s Część druga statutu gminy Mikołów poświęcona została funkcjonowaniu i strukturze Rady Miasta. Rada będąc organem stanowiącym i kontrolnym składa się obecnie z 21 radnych wybieranych przez mieszkańców gminy. 4 Rada wybiera ze swego grona przewodniczącego i 2 wiceprzewodniczących ( 6 i 7). Obecnie funkcję przewodniczącego sprawuje Tadeusz Socha. Funkcję wiceprzewodniczących pełnią natomiast Anna Kubik oraz Jerzy Sztajgli. Sesje rady zwoływane są nie rzadziej niż raz na dwa miesiące. Ostatnie dwie sesje rady odbyły się 24 maja i 28 czerwca. Przewodniczący zwołuje sesję na wniosek burmistrza lub co najmniej 1/4 ustawowego składu rady w ciągu 4 Liczba radnych zależy od ilości mieszkańców. W skład rady wchodzą radni w liczbie: 1) piętnastu w gminach do mieszkańców, 2) dwudziestu jeden w gminach do mieszkańców, 3) dwudziestu trzech w gminach do mieszkańców, 4) dwudziestu pięciu w gminach do mieszkańców oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu radnych.

14 14 maksymalnie siedmiu dni od złożenia w/w wniosku ( 9). 5 Obecnie funkcję burmistrza pełni Marek Balcer. Termin sesji musi zostać podany do wiadomości publicznej ( 9). Statut stanowi także, że przewodniczący organizuje, prowadzi, a także zapewnia miejsce wszystkim uczestnikom obrad ( 10). W czasie obrad przewidziano bowiem czas na interpelacje, zapytania oraz wolne wnioski ( 11). Zgodnie z artykułem 12 głosowanie ma charakter jawny i odbywa się przez podniesienie ręki. Ustawa o samorządzie gminnym umożliwia jednak w określonych przypadkach utajnienie obrad. Rada dysponuje również prawem ustanowienia głosowania imiennego. 6 Who s who w Mikołowie Marek Balcer. Urodził się w 1956 roku w Mikołowie. Z wykształcenia jest matematykiem; doktorat z przewodnictwa cieplnego w 1992 roku na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. W latach przewodniczący Rady Miasta w Mikołowie. Od 1998 roku burmistrz tego miasta, reprezentujący bezpartyjny komitet wyborczy dla gminy i powiatu. W 2009 roku po raz drugi został wybrany najskuteczniejszym burmistrzem województwa śląskiego. Źródło: Dziennik Zachodni Tekst: Pod dobrą marką Autor: Adrian Ołdak W zależności od materii obowiązuje bądź większość względna, bądź też bezwzględna, zawsze jednak przy zachowaniu określonego w regulaminie rady kworum. Każda sesja kończy się sporządzeniem protokołu. 7 5 Statut Mikołowa w : Data dostępu: Ibidem. 7 Ibidem.

15 15 Jawność działania organów gminy oznacza prawo obywateli do uzyskania informacji, wstępu na sesję Rady Miejskiej i posiedzeń jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy oraz komisji Rady Miejskiej. Podstawą jest wcześniejsze złożenie odpowiedniego wniosku ( 14). 8 Na mocy artykułu 15 rada powołuje komisje stałe i doraźne, określając ich kompetencje oraz skład. W Mikołowie mamy obecnie 8 komisji stałych: ds. Samorządu, ds. Budżetu, ds. Gospodarki Miejskiej, ds. Rozwoju Miasta, ds. Ochrony Środowiska, Komisję Społeczną, ds. Kultury, Sportu, Informacji i Promocji oraz Komisję Rewizyjną, a także 2 komisje doraźne: ds. Szkód Górniczych oraz Komisję Statutową. Spośród nich najważniejsza jest jednak Komisja Rewizyjna, która kontroluje działalność Burmistrza, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. Tab. 2 Skład osobowy komisji stałych i doraźnych w gminie Mikołów Komisja ds. Samorządu Krzysztof Jakubiec (przew.) Dariusz Gaschi Anna Kubik Komisja Statutowa Stanisław Sobek (przew.) Piotr Stencel Jan Wycisło Komisja ds. Budżetu Barbara Wilkoszyńska (przew.) Stanisław Michalski Łukasz Osmalak Krzysztof Rogalski Michał Rupik Komisja ds. Gospodarki Miejskiej Dariusz Gaschi (przew.) Henryk Botor Sylwester Czarnota Danuta Ratka Krzysztof Rogalski 8 Statut Mikołowa w : Data dostępu:

16 16 Henryk Stencel Michał Rupik Krzysztof Żur Jerzy Sztajgli Urszula Wieczorek-Pajonk Jan Wycisło Komisja ds. Rozwoju Miasta Komisja ds. Ochrony Środowiska Łukasz Osmalak (przew.) Sylwester Czarnota (przew.) Krzysztof Jakubiec Jadwiga Ochojska Tadeusz Socha Grażyna Pstraś Gryt Piotr Stencel Urszula Wieczorek-Pajonk Jan Wycisło Komisja Społeczna Komisja ds. Kultury, Sportu, Katarzyna Syryjczyk-Słomska (przew.) Informacji i Promocji Henryk Botor Piotr Stencel (przew.) Jadwiga Ochojska Grażyna Pstraś-Gryt Grażyna Pstraś-Gryt Katarzyna Syryjczyk-Słomska Barbara Wilkoszyńska Krzysztof Żur Komisja Rewizyjna Michał Rupik (przew.) Stanisław Michalski Jadwiga Ochojska Danuta Ratka Stanisław Sobek Krzysztof Żur Komisja ds. Szkód Górniczych Krzysztof Rogalski (przew.) Dariusz Gaschi Stanisław Michalski Krzysztof Jakubiec Krzysztof Żur Źródło: Oficjalna strona Urzędu Miasta Mikołowa, gov.pl /rada.php?kat=2. Data dostępu:

17 17 Oprócz komisji radni mogą tworzyć także kluby ( 16). 9 Inicjatywa uchwałodawcza przysługuje poszczególnym radnym, komisjom, klubom, a także burmistrzowi. Projekty uchwał składa się z dwutygodniowym wyprzedzeniem w sprawach budżetowych, z jednotygodniowym w przypadku pozostałych projektów w tym projektów samego burmistrza. Każdy projekt uchwały opiniowany jest przez burmistrza, odpowiednią komisję oraz radcę prawnego urzędu ( 19). 10 Część III statutu dotyczy z kolei organów wykonawczych i zarządzających. Burmistrz powołuje lub odwołuje swojego zastępcę bądź też zastępców określających ich liczbę. Do tej pory Burmistrz Mikołowa powołał dwóch - Adama Zawiszowskiego oraz Adama Putkowskiego. 11 Who s who w Mikołowie Przygodę z samorządem zacząłem, mając 28 lat, od funkcji sekretarza w Radzie Dzielnicy Kamionka mówi wiceburmistrz Adam Putkowski Wcześniej byłem na terenie powiatu współzałożycielem Platformy Obywatelskiej, której zostałem przewodniczącym. Ponadto byłem członkiem Rady Krajowej i członkiem Rady Regionu PO. Wybrałem Platformę, bo stanowiła nowy ruch społeczny, oddolny i samorządowy, odcinający się od związków z dotychczasowymi partiami. Kiedy w wyborach samorządowych w 2002 roku zawarła ogólnokrajowy sojusz z PiS pod nazwą POPiS, tworzyłem jego lokalne struktury. Pod takim szyldem wystartowałem po raz pierwszy w wyborach do Rady Miejskiej w 2002 roku. Wybrano mnie, po czym zostałem zastępcą burmistrza" Źródło : Gazeta Mikołowska Tekst : Burmistrz też człowiek : Rodzina i samorząd Autor : Iwona Spychała - Długosz 9 Załącznik Statut Mikołowa w : Data dostępu: Ibidem.

18 18 Who s who w Mikołowie Nie zamierzałem startować do Rady Miejskiej, nie byłem zaangażowany w działanie żadnej partii politycznej oprócz dwukrotnego bycia pełnomocnikiem Komitetu Wyborczego Wyborców Dla Gminy i Powiatu. To przede wszystkim wtedy miałem możliwość współpracować z burmistrzem Markiem Balcerem, który obdarzył mnie zaufaniem i powierzył stanowisko swojego zastępcy. Ostatecznie moja odpowiedź była pozytywna, bo burmistrz uczynił mnie odpowiedzialnym za sprawy społeczne. Funkcja zastępcy burmistrza dała mi szansę, by znowu być bliżej ludzi - Adam Zawiszowski Źródło : Gazeta Mikołowska Tekst : Dziadkowie dali wzór Autor : Iwona Spychała Długosz Statut Gminy wymienia 23 kompetencje burmistrza wśród nich m.in. przygotowywanie wszelkich spraw, o których stanowi Rada Gminy, w tym opracowanie budżetu oraz jego wykonanie, gospodarowanie mieniem komunalnym, kierowanie bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentowanie gminy na zewnątrz ( 22). Na mocy arytkułu 23 burmistrz posiada także wyłączne prawo do: zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, zgłaszania propozycji zmian w budżecie, emitowania papierów wartościowych, dokonywania wydatków budżetowych, dysponowania rezerwami budżetowymi i blokowania środków budżetowych w przewidzianych prawem sytuacjach ( 23). 12 Na mocy artykułu 31 gmina w celu realizacji powierzonych jej zadań może powoływać i tworzyć wyspecjalizowane, pozostające jednak w jej strukturze, 12 Statut Mikołowa w : Data dostępu:

19 19 jednostki, bądź też jednostki prawnie wyodrębnione jak spółki. W Mikołowie są to: Zakład Usług Komunalnych, Zakład Gospodarki Lokalowej, Zarząd Szkół i Przedszkoli Mikołowskich, Miejski Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Instytut Mikołowski, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Ośrodek Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą, Dom Dziennego Pobytu, a także Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Rada Miejska tworzyć może także jednostki pomocniczne w formie dzielnic na terenach miejskich i sołectw na terenach wiejskich. 13 W przypadku Mikołowa mamy tylko 1 dzielnicę - Kamionkę - oraz 5 sołectw - Borową Wieś, Bujaków, Mokre, Paniowy oraz Śmiłowice. Każda z rad sołectwa składa się z 9 członków oraz sołtysa. Sołtysem w Borowej Wsi wybrany został Kazimierz Pruszydło, w Bujakowie Antoni Pucher, w Mokrem Ewa Chmielorz, w Paniowach Krzysztof Rogalski, w Smiłowicach z kolei Józef Świerczyna. Członkami Rady Sołectwa w Borowej Wsi wybrani zostali natomiast Dariusz Broda, Bogumił Dyga, Marcin Gneza, Aneta Gonsior, Andrzej Kusz, Jarosław Maciaszek, Mariola Słupik, Leokadia Wilka i Grażyna Żur. Członkami Rady Sołectwa w Bujakowie z kolei Zofia Baron, Marek Gajda, Jerzy Kasprowski, Krzysztof Michalski, Stanisław Michalski, Jadwiga Ochojska, Andrzej Sobota, Edmund Spyra oraz Roman Wieloch. W Radzie Sołectwa w Mokrem zasiadają Dariusz Gaschi, Stefan Kolarczyk, Roman Hanus, Rafał Kurzok, Anna Maciążka, Jarosław Majewski, Artur Mura, Michał Szwerthalter, a także Rafał Woźnica. W przypadku Rady Sołectwa w Paniowach jej członkami wybrani zostali Franciszek Błaszczyk, Aniela Filipiak, Hildegarda Kokoszka, Maciej Michalczyk, Bożena Mrozek, Andrzej Paszczela, Lucjan Pietrzyk, Piotr Pietrzyk i Joanna Spoljar. Członkami Rady Sołeckiej w Śmiłowicach są Antoni Ciszewski, Piotr Garus, Izydor Gorol, Krzysztof Gracyalny, Bogdan Kolarczyk, Remigiusz Kuś, Krystyna Kołodziejczyk, Mieczysław Pełka i Bronisław Szczygieł Statut Mikołowa w : Data dostępu: Rady sołeckie i rady dzielnic w: Data dostępu:

20 20 Niektórzy z członków rad sołeckich pełnią także funkcje radnych w Radzie Miasta Mikołowa. Przewodniczącym Rady Dzielnicy Kamionka wybrany został Marek Jarczyk, a członkami: Marian Górniczek, Krzysztof Jakubiec, Jarosław Jambor, Krzysztof Janecki, Eugeniusz Janosz, Ewa Jarczyk, Andrzej Kamiński, Zbigniew Kozacki, Barbara Krzyżowska, Wojciech Niedziela, Czesław Pająk, Joanna Smolarek, Florian Tissler oraz Dariusz Witkowicz. Oprócz tego funkcjonuje także Zarząd dzielnicy Kamionka. 15 Statut stanowi również, iż w sprawach takich jak samoopodatkowanie mieszkańców, odwołanie rady przed upływem kadencji czy też odwołanie burmistrza wymagane jest przeprowadzenie referendum. Wówczas ma ono moc wiążącą. W każdym innym przypadku referendum ma jedynie charakter fakultatywny ( 33) Funkcje gminy a struktura budżetu Poszczególne funkcje gminy znalazły odzwierciedlenie w takiej a nie innej strukturze budżetu, której analiza pozwala zaobserwować systematyczny wzrost dochodów i wydatków gminy przypadających na 1 mieszkańca. Dochody budżetu w 2009 roku wyniosły ,4 tys. zł, czyli o ponad 2,8 % więcej niż w 2008 roku. 57% ogółu dochodów pochodziło od osób prawnych i fizycznych, 31% to z kolei udział w podatku dochodowym od osób fizycznych. Najmniej dochodowe dziedziny w skali budżetu to tradycyjnie już: gospodarka komunalna, ochrona środowiska, rolnictwo, transport oraz łączność Rady sołeckie i rady dzielnic w: Data dostępu: Statut Mikołowa w : Data dostępu: Statystyczne Vademecum Samorządowca. Gmina Mikołów powiat mikołowski, Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2010, s. 1-4.

21 21 Dochody w 2009 roku nie wystarczyły jednak na pokrycie wydatków, które wyniosły ,4 tys. zł, wzrastając o prawie 11% w porównaniu do roku poprzedniego. Najwięcej, bo aż 28,3% wydatków to koszty wynikające z realizacji funkcji edukacyjnej. Na drugim miejscu znalazła się gospodarka mieszkaniowa, na którą przeznaczono ok. 16% ogółu wydatków budżetowych. Kolejne koszty związane były głównie z realizacją funkcji socjalnej (10,4%), administracyjnej (10%), a takze kulturalnej (9,6%). Nieco mniej, bo około 8% ogólnych wydatków budżetu przeznaczona została na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska, transport oraz łączność. Niewielkie nakłady dotyczyły natomiast ochrony zdrowia (0,8%), bezpieczeństwa publicznego i ochrony przeciwpożarowej (0,8%), a także rolnictwa (0,2%). 18 Część środków finansowych przeznaczonych na realizację w/w zadań pochodziła jednak ze środków unijnych. W tym celu pozyskano w 2009 roku ponad 285 tysięcy złotych. W tym samym roku dochody na 1 mieszkańca wyniosły 2897 zł, podczas gdy wydatki kształtowały się na poziomie około 3179 zł. 19 W ten sposób zadłużenie 1 mieszkańca wyniosło ponad 250 zł, co w skali całej gminy dawało niebagatelną sumę 10 mln zł. 1.3 Ochrona zdrowia Na 1 zakład opieki zdrowotnej przypada w Mikołowie ponad 1,9 tysiąca osób. Tego typu zakładów jest obecnie na terenie gminy 20, z czego 14 to niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Pozostałe 6 to przychodnie rejonowe. Oprócz typowego podziału na poradnie ogólne i dziecięce obejmują one także poradnię chirurgiczną, urazowo - ortopedyczną, laryngologiczną, okulistyczną, 18 Statystyczne Vademecum Samorządowca. Gmina Mikołów powiat mikołowski, Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2010, s Ibidem.

22 22 stomatologiczną, ortodontyczną, diabetologiczną, dermatologiczną, urologiczną oraz laboratorium analityczne. 20 Na terenie gminy działają dwa szpitale: szpital powiatowy z oddziałem wewnętrznym, chorób kobiecych, położniczym, noworodków, neurologicznym, przy którym funkcjonują następujące poradnie: onkologiczna, neurologiczna, gastrologiczna, zdrowia psychicznego i hepatologiczna. Drugi szpital to szpital św. Józefa z oddziałem dla przewlekle chorych, chirurgii ogólnej, urazowo ortopedycznej, krótkoterminowej i oddziałem wewnętrznym. Przy szpitalu tym działa poradnia chirurgiczna, ortopedyczna, geriatryczna, dermatologiczna, a także diabetologiczna Gospodarka komunalna Z oczyszczalni ścieków korzysta szacunkowo od 50 do 65% mieszkańców Mikołowa. W 2009 roku odprowadzono łącznie ponad 1230 dam³ ścieków, które wymagały oczyszczenia. 22 Miasto posiada mieszany system kanalizacji. System odprowadzania ścieków bytowo gospodarczych działa w części śródmiejskiej. Kanalizacja rozdzielcza obejmuje natomiast obszary osiedli mieszkaniowych. Pozostałe tereny mają charakter terenów nieskanalizowanych, gdzie ścieki gromadzone są w przydomowych zbiornikach, a następnie wywożone są do oczyszczalni, bądź odprowadzane do gruntu lub cieków powierzchniowych. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi ponad 78 km. Na terenie Mikołowa funkcjonują dwie oczyszczalnie. Oczyszczalnia ścieków Centrum istnieje od 2005 roku 20 Przychodnie rejonowe w: sub =7. Data dostępu: Szpitale w Mikołowie w: =7. Data dostępu: Charakterystyka gospodarki wodno ściekowej Mikołowa, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w : gospodarka_wodno-sciekowa/mikolow.pdf. Data dostępu:

23 23 i zaliczana jest do oczyszczalni typu mechaniczno biologiczno chemicznego. Jej przepustowość wynosi m³/d, docelowo osiągnąć ma natomiast poziom m³/d. Wykorzystywana jest jednak obecnie zaldwie w 58,3%. Przepustowość drugiej oczyszczalni mechaniczno biologicznej Śmiłowice wynosi z kolei 82,5 m³/d i wykorzystywana jest ona w 36,4%. 23 W latach zrealizowano 12 projektów kanalizacyjnych o łącznej kwocie przekraczającej 35 mln złotych. Część tej kwoty pochodziła z dotacji, część ze środków własnych, część z kolei z pożyczek i środków GFOŚiGW. Na terenie Borowej Wsi inwestycje objęły przykładowo 2,7 km sieci i 1,06 km przyłączy kanalizacji sanitarnej, a także 1,03 km sieci i 0,3 km przykanalików kanalizacji deszczowej. Na terenie Paniów z kolei wybudowano 0,23 km sieci oraz 0,01 km przykanalików. Opracowano także projekt budowy i wykonania kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej dla dzielnicy Kamionka. W latach planowane są kolejne inwestycje o wartości ponad 157 mln zł, w ramach których powstać ma 94 km sieci, 68 km przykanalików, 22 przepompownie i tłocznie, 1 oczyszczalnia ścieków oraz 1 kolektor tłoczny. W 60% środki pochodzić będą z Funduszu Spójności, w 40% natomiast będą to środki własne Zakładu Inżynierii Miejskiej, który pozostaje własnością gminy Mikołów. 24 Obecnie 18 zakładów posiada zezwolenie burmistrza miasta Mikołowa w zakresie świadczenia usług odbierania odpadów od nieruchomości z terenu gminy. 14 firm dysponuje z kolei zezwoleniem na opróżnianie zbiorników bezodpływowych oraz na transport nieczystości ciekłych z terenu gminy Charakterystyka gospodarki wodno ściekowej Mikołowa, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w : gospodarka_wodno-sciekowa/mikolow.pdf. Data dostępu: Ibidem. 25 Gospodarka odpadami w Mikołowie: kat=61. Data dostępu:

24 24 Głównym źródłem zaopatrzenia miasta w wodę są ujęcia naturalne oraz magistrale wodociągowe. Na terenie miasta znajdują się także zbiorniki wody pitnej. Miasto dokonuje zakupów przede wszystkim z GPW Katowice, w 30% zaopatrywane jest z kolei z własnych ujęć wody tj. Bujakowa (360 m³/dobę), a także Śmiłowic (1850 m³/dobę). Długość sieci wodociągowej wynosi obecnie 395 km Edukacja i oświata Na terenie gminy funkcjonuje obecnie 14 placówek wychowania przedszkolnego, w tym 12 przedszkoli. W placówkach tych uczy się ponad 1200 dzieci, z czego przygniatająca większość to przedszkolaki. Szkół na poziomie podstawowym jest 10. Korzysta z nich ok uczniów. Oprócz tego jest 6 gimnazjów, gdzie naukę pobiera ponad 1300 osób. W stosunku do 2008 roku pogorszył się jednak stopień informatyzacji szkół podstawowych pomimo ogólnego spadku liczby osób pobierających w nich naukę. W roku szkolnym 2008 / 2009 na jeden komputer z dostępem do Internetu w szkołach podstawowych przypadało 17 uczniów, w kolejnym natomiast juz 19. Sytuacja uległa poprawie w gimnazjach. Zarówno uczniowie, jak i pozostali mieszkańcy Mikołowa mają do swej dyspozycji łącznie z biblioteką główną oraz jej filiami 8 bibliotek, z których w 2009 roku skorzystało ponad 6,7 tys. osób. 27 Jednostką gminy zajmującą się koordynacją działalności merytorycznej i finansowej placówek oświatowych, prowadzeniem dokumentacji płacowej oraz księgowej przedszkoli, podstawówek oraz gimnazjów jest Zarząd Szkół 26 Charakterystyka gospodarki wodno ściekowej Mikołowa, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w : gospodarka_wodno-sciekowa/mikolow.pdf. Data dostępu: Statystyczne Vademecum Samorządowca. Gmina Mikołów powiat mikołowski, Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2010, s. 1-4.

25 25 i Przedszkoli Mikołowskich. Do jego zadań należy m.in. prowadzenie inwestycji oświatowych, spraw kadrowych oraz gospodarowanie funduszami Kultura, sport, rozrywka W 2008 roku na mocy uchwały Rady Miejskiej doszło do powołania Miejskiego Ośrodku Sportu i Rekreacji. Jako jednostka budżetowa MOSiR odpowiedzialny jest za współpracę z organizacjami i stowarzyszeniami sportowymi, organizowanie imprez sportowo rekreacyjnych, zarządzanie obiektami sportowymi oraz sportowo rekreacyjnymi, zapewnienie bazy i kadry instruktorsko - trenerskiej, a także dbanie o rozwój sportowy najmłodszych mieszkańców Mikołowa. W tym celu dysponuje środkami finansowymi gminy przeznaczonymi na wspieranie sportu. 29 Obiekty, które znalazły się pod nadzorem MOSiR u to: kryta pływalnia Aqua Plant, kąpielisko miejskie, hala sportowa MOSiR u, kompleks boisk sportowych Moje boisko Orlik 2012, stadion Miejski AKS Mikołów, boisko piłkarskie LKS Orzeł Mokre, boisko piłkarskie LKS Strażak Mikołów, boisko piłkarskie LKS 45 Bujaków, boisko piłkarskie KS Kamionka Mikołów, boisko piłkarskie KS Burza Borowa Wieś, boisko asfaltowe przy Placu Harcerskim, a także siłownia TKKF. 30 Poza tym na terenie gminy wyznaczone zostały trzy szlaki turystyczne: Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej, Szlak Historii Górnictwa Górno śląskiego, a także Szlak Krawędziowy GOP. Mikołów może pochwalić się 28 Zarząd Szkół i Przedszkoli Mikołowskich w : Data dostępu: MOSIR Mikołów w: Data dostępu: Ibidem.

26 26 również pięcioma trasami rowerowymi o łącznej długości przekraczającej 30 km. 31 Za szerzenie kultury odpowiedzialne są natomiast Miejski Dom Kultury, Instytut Mikołowski oraz Miejska Placówka Muzealna. Do głównych zadań Miejskiego Domu Kultury należy: organizowanie imprez kulturalnych w tym wystaw malarstwa, koncertów muzycznych, spektakli, festynów, tworzenie klubów dyskusyjnych, wspieranie rozwoju kulturalnego dzieci i młodzieży oraz wydawanie miesięcznika Gazeta Mikołowska. Pod patronatem Miejskiego Domu Kultury działają powstały w 1950 roku Klub Filmowy Iks, Klub Szachowy, Klub Seniora, Kółko Plastyczne, Klub Puszystych, Chór Gloria, Chór Mokrzanki, Klub Honorowych Dawców Krwi, Grupa Teatralna, a także Kółko Fotograficzne. Instytut Mikołowski zajmuje się natomiast promocją dorobku kulturalnego Mikołowa poprzez działalność wystawienniczą, dokumentacyjną, artystyczną, szkoleniową, doradczą oraz wydawczniczą. Najważniejszym jego wydawnictwem jest periodyk literacko artystyczny Arkadia. W 2006 roku rozpoczęła również działalność Miejska Placówka Muzealna, która udostępnia zwiedzającym jedną wystawę stałą oraz dwie tymczasowe. 32 Oprócz w/w na terenie miasta działają liczne organizacje kulturalne takie jak: Stowarzyszenie Kulturalne Kontur, Mikołowski Klub Studencki Fraktal, Stowarzyszenie Rozwoju i Wspierania Kultury Masowej i Alternatywnej Pryzmat, Fundacja Alta Capella Nicopolensis oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Mikołowskiego Muzeum Regionalnego. W pejzaż Mikołowa wpisują się zasadniczo trzy imprezy kulturalnego o zasięgu ogólnopolskim. Co roku organizowany jest Tydzień Maja Poetyckiego, podczas którego we wspomnianym już Instytucie Mikołowskim odbywają się 31 Trasy rowerowe w: Data dostępu: Kultura i rozrywka w: Data dostępu:

27 27 spotkania autorskie poetów z Polski i z zagranicy. W tym samym czasie organizowane są również plenery malarsko graficzne zwane Impresjami Mikołowskimi. 33 Trzy dni zabawy minęły bardzo szybko. Dni Mikołowa 2011 tym samym przeszły do historii. Jednym się podobały, drudzy uważają, że nie trzeba organizować takiej imprezy. Tych drugich wydaje się, że jest więcej... Internauci na stronie mikolow.naszemiasto.pl mają co do imprezy różne zdania. Odnoszę wrażenie, że atrakcyjność Dni Mikołowa spada z roku na rok. Takiego bezguścia jak w tym roku dawno nie było. I nie był w stanie tego zmienić nawet Dżem uważa Stanley. Zwracają także uwagę na problem alkoholu na tej imprezie. Zauwyżyłem, że ostatnio Dni Mikołowa nie są po to, aby posłuchać piosenek, ale po to, aby się porządnie napić pisze Mieszkaniec Mikołowa. Dla mnie było ok koncert Pinu i Dżemu to strzał w dziesiątkę twierdzi OldShaterhan. Dni Mikołowa organizowane są z kieszeni sponsorów, nie naszych, nie zapominajcie o tym. Co do picia alkoholu to fakt, wiele osób się upijało. Mieli też swój alkohol. No i najważnieszje był zakaz spożywania alkoholu na imprezie masowej? Był, a piwo i tak było sprzedawane. Nie spodziewałam się super imprezy, ale repertuar był bardzo słaby, nie licząc Dżemu, ale to już kwestia upodobania podsumowuje internautka o nicku Mikołowianka. Źródło: Dziennik Zachodni Tekst: Święto w deszczu Autor: Damian Baran 33 Mikołów, Urząd Miasta Mikołów, Mikołów 2004, s

28 28 Drugim tego typu wydarzeniem są zapoczątkowane już w 1991 roku Mikołowskie Dni Muzyki. O ich znaczeniu i renomie świadczyć może fakt, iż odbywające się w ich ramach koncerty relacjonowane są przez Polskie Radio i Telewizję Polską. Wiele z nich odbywa się w zabytkowych kościołach m.in. w kościele św. Wojciecha. Do tej pory wzięli w nich udział tacy artyści jak: Kaja Danczowska, Konstanty Andrzej Kulka, Jadwiga Kotnowska, Joachim Grubich czy Andrzej Chorosiński. Od niedawna imprezie tej towarzyszy także konkurs kompozytorski. 34 Co roku organizuje się również Dni Mikołowa. Z badań przeprowadzonych przez Dziennik Zachodni wynika jednak, iż opinie na temat ich tegorocznej edycji są wśród mieszkańców Mikołowa mocno podzielone. 42% badanych uważa, iż minione Dni Mikołowa były, posługując się językiem ankietowanych, super i potrzeba więcej imprez tego rodzaju. Taki sam odsetek respondentów dał niemniej wyraz swemu niezadowoleniu Organizacje pozarządowe W Mikołowie działa obecnie 9 organizacji pozarządowych o charakerze sportowym. Są to: Amatorski Klub Sportowy Mikołów, Klub Biegacza VEGA, Klub Sportowy Kamionka, Ludowy Klub Sportowy Strażak Mikołów, Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej HADES, Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych Oddział w Mikołowie, Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział w Mikołowie, Śląski Klub Paintballowy AIR oraz Uczniowski Klub Sportowy Graal. 8 organizacji funkcjonuje natomiast w dziedziny pomocy społecznej: Caritas Archidiecezji Katowickiej Ośrodek dla Osób Niepełnosprawnych Miłosierdzie Boże w Borowej Wsi, Polski Komitet Pomocy Społecznej, 34 Op. cit., s Baran D., Było super czy kiepsko?, Tygodnik powiatowy Mikołów, 15 lipca 2011 roku, nr 28, s. 5.

29 29 Mikołowskie Sotwarzyszenie Pomocy Psychospołecznej i Profilaktyki Zmiana, Stowarzyszenie św. Jóżefa Jesteśmy, Stowarzyszenie Uśmiech, Mikołowskie Towarzystwo Charytatywne, Stowarzyszenie SILOE, a także Stowarzyszenie Klub Abstynenta Powrót w Mikołowie. 4 organizacje działają z kolei na rzecz ochrony zdrowia: Górnośląskie Stowarzyszenie Diabetyków, Polski Związek Niewidomych Koło w Mikołowie, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Mikołowie, a także Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie Koło w Mikołowie. Oprócz tego istnieją organizacje kulturalne: Chór Mieszany Harmonia, Mikołowski Klub Studencki Fraktal, Stowarzyszenie Przyjaciół Mikołowskiego Muzeum Regionalnego, Stowarzyszenie Rozwoju i Wspierania Kultury Masowej i Alternatywnej Pryzmat, Stowarzyszenie Miarka, a także Chór Chopin. Organizacje pozarządzowe działające w ramach tzw. społeczeństwa obywatelskiego to natomiast: Bractwo Strzeleckie, Federacja Inicjatyw Społecznych, Koło Gospodyń Wiejskich Bujaków, Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Pracodawców i Właścicieli Stacji Paliw, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Stowarzyszenie Zwykłe ALDIS, Śląski Ogród Botaniczny Związek Stowarzyszeń, Śląskie Stowarzyszenie Pracodawców i Właścicieli Stacji Paliw, Towarzysztwo Społeczno Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego, Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Ziemi Mikołowskiej im. Bohaterów Powstań Śląskich, Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Koło Miejskie Mikołów, a także Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta. Nic dziwnego zatem, iż celem programu współpracy gminy Mikołów z organizacjami trzeciego sektora oraz innymi uprawnionymi podmiotami na rok 2011 jest stworzenie odpowiednich warunków dla ich funkcjonowania, które pozwolą na zaspokajanie zbiorowych potrzeb i oczekiwań mieszkańców gminy. Współpraca ma opierać się na 5 głównych zasadach: pomocniczości, suwerenności, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji oraz jawności.

30 30 Działania, które finansowane będą w pierwszej kolejności dotyczyć powinny: przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym, pomocy społecznej i działalności charytatywnej, szeroko rozumianej kultury, ochrony zdrowia oraz ratownictwa. Program na rok 2011 przewiduje dwie formy współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi - finansową oraz pozafinansową. Pierwsza z nich polega na zlecaniu zadań publicznych tymże organizacjom w drodze konkursowej lub pozakonkursowej. Druga z kolei na wzajemnym informowaniu o kierunkach działań bądź też pomocy w pozyskiwaniu środków z funduszy unijnych. Minimalna kwota środków przeznaczonych na realizację opisanego programu przez budżet wynosi 380 tys. zł Program współpracy Gminy Mikołów z organizacjami pozarządowymi na rok 2011 w: pdf. Data dostępu:

31 Rozdział II Polityk i obywatel na obrzeżach metropolii 2.1 Mikołowianie a wybory samorządowe Istotą samorządu pozostaje fakt, iż to mieszkańcy decydują o przyszłości swojej gminy, powiatu czy województwa. W tym celu wybierają przedstawicieli do rad gmin, rad powiatów i sejmików województwa. Równocześnie wybierają wójtów, burmistrzów lub też prezydentów miast. Podstawą wyboru pierwszych jest ordynacja z 16 lipca 1998 roku. 37 Z punktu widzenia gminy Mikołów najważniejsze są jednak wybory do rady gminy. Są one powszechne, równe, bezpośrednie i tajne ( 2). Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi Polski, który ukończył 18 lat oraz stale zamieszkuje obszar danej gminy. To samo prawo przysługuje każdemu obywatelowi UE po spełnieniu tych samych warunków z wyjątkiem kryterium posiadania obywatelstwa polskiego. Nie posiadają tego prawa osoby, które pozbawione zostały praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem Trybunału Stanu bądź też ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym, a w przypadku obywateli UE te osoby, które zostały pozbawione czynnego prawa wyborczego we własnym kraju ( 5-6a). Można zasiadać tylko w jednej z rad - gminy lub też powiatu bądź w sejmiku wojewódzkim ( 8). Wybory przeprowadzane mogą być przez wojewódzkie, powiatowe lub gminne komisje wyborcze, a także przez obwodowe komisje wyborcze pod nadzorem Państwowej Komisji Wyborczej ( 10). Liczbę radnych do każdej 37 Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w: sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu Data dostęp:

32 32 z rad określa wojewoda w porozumieniu z komisarzem wyborczym stosownie jednak do liczby mieszkańców gminy, powiatu lub też województwa ( 27). Podziału obszaru na obwody dokonuje rada gminy na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przy założeniu, iż każdy obwód powinien obejmować od 500 do mieszkańców. W uzasadnionych przypadkach obwód może obejmować mniejszą liczbę mieszkańców ( 30). Informację na temat utworzonych obwodów podaje wójt, burmistrz lub prezydent w formie obwieszczenia najpóźniej w 21 dniu przed terminem wyborów ( 32). W gminach do 20 tys. mieszkańców o wyborze radnego decyduje bezpośrednio liczba ważnie oddanych głosów. W gminach powyżej 20 tysięcy mieszkańców z kolei obowiązuje system proporcjonalny. W podziale mandatów biorą udział jedynie te komitety, które w skali gminy uzyskały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów. W przypadku grup list wymagane jest uzyskanie 10% ważnie oddanych głosów. Jeżeli grupa nie osiągnęła wymaganego minimum, wówczas podziału mandatów dokonuje się dla każdej z nich z osobna ( 87-88). Gminy dzieli się na okręgi wyborcze. Na terenach wiejskich są to sołectwa. W miastach natomiast uwzględnia się jednostki pomocnicze, a więc dzielnice i osiedla. Sołectwa z kolei mogą podlegać dalszym podziałom na mniejsze okręgi wyborcze ( 89). W każdym okręgu wyborczym w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców wybiera się od 1 do 5 radnych. W gminach powyżej 20 tysięcy natomiast od 5 do 8 radnych w każdym okręgu ( 90). Podział na okręgi wyborcze jest stały, choć w określonych przypadkach przewiduje się możliwość zmian w ich liczbie oraz usytowaniu ( 92). Na karcie do głosowania umieszcza się listy kandydatów zarejestrowane w danym okręgu według nadanych im numerów, wymieniając nazwiska i imiona kandydatów każdej z list w kolejności ich umieszczenia na liście ( 114). Na karcie do głosowania zamieszcza się również zwięzłą informację o sposobie i warunkach ważności głosowania ( 115). W wyborach w gminie liczącej do mieszkańców wyborca głosuje na określonych kandydatów, stawiając znak " " w kratce z lewej strony obok

33 33 nazwisk najwyżej tylu kandydatów, ilu radnych jest wybieranych w danym okręgu wyborczym. Nie ma znaczenia w tym wypadku, z której listy dany kandydat pochodzi. Wyborca może także oddać głos na mniejszą liczbę kandydatów ( 117). W wyborach w gminach powyżej 20 tys. mieszkańców wyborca głosuje tylko na jedną listę kandydatów, stawiając znak " " w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Zaznaczenie więcej niż jednego kandydata z danej listy nie powoduje nieważności głosu. Niemniej jednak pierwszeństwo do uzyskania mandatu przysługuje temu kandydatowi, przy którego nazwisku znak " " został umieszczony jako pierwszy ( 118). Ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza lub też prezydenta miasta została uchwalona z kolei dopiero 20 czerwca 2002 roku. 38 Każdy z nich wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych ( 2). Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu, kto posiada prawo wybierania do rady gminy. Bierne prawo wyborcze wymaga natomiast od kandydata ukończenia 25 roku życia oraz stałego zamieszkiwania na terenie danej gminy ( 3). Aby zostać wybranym wójtem, burmistrzem lub prezydentem należy uzyskać więcej niz połowę ważnie oddanych głosów. W sytuacji, gdy żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej większość, przeprowadza się drugą turę wyborów, a wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów ( 4). Wybory przeprowadzają te same komisje, co w przypadku wyborów do rady gminy ( 6). Wyborca głosuje jednak tylko na jednego z kandydatów ( 15). Wyboru dokonuje się poprzez postawienie znaku x w kratce z lewej strony obok nazwiska preferowanego przez wyborcę kandydata ( 16). 38 Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 roku o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w: Data dostęp:

34 34 Do 2002 roku organem wykonawczym gminy był natomiast zarząd gminy składający się z osób wybieranych przez radę gminy ze swego grona w głosowaniu tajnym. Wójt, burmistrz bądź też prezydent miasta stał jedynie na czele zarządu, pełniąc funkcję przewodniczącego. Należy zaznaczyć tytułem wyjaśnienia, iż wójt jest organem władzy wykonawczej gminy wiejskiej, burmistrz gminy miejsko wiejskiej i miejskiej, prezydent natomiast organem wykonawczym w mieście powyżej 100 tysięcy mieszkańców oraz w miastach, gdzie tego typu nomenklatura funkcjonowała przed wprowadzeniem Ustawy o Samorządzie Gminnym z 8 marca 1990 roku. W wyborach samorządowych w 2002 roku frekwencja w gminie Mikołów wyniosła 43,81% i była niższa prawie o 5% od średniej w skali całego powiatu mikołowskiego. Z uprawnionych do głosowania ważny głos oddało wyborców. Mieszkańcy Mikołowa wybierali łącznie 21 kandydatów w 4 okręgach wyborczych. Najwięcej głosów i mandatów otrzymał Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu 22,19% i 6 mandatów. 4 mandaty przypadły natomiast Komitetowi Wyborczemu Wyborców Razem dla Mikołowa - 18,6%, Komitetowi Wyborczemu Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy Powiatu Mikołowskiego - 17,18% oraz Komitetowi Wyborczemu Wyborców Platformy i Sprawiedliwości (15,64%). 3 mandaty zdobył z kolei Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej Unia Pracy, który uzyskał 12,88% wszystkich ważnie oddanych głosów. Mandatów nie otrzymały natomiast Komitet Wyborczy Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej - 5,18%, Komitet Wyborczy Wyborców Nasz Mikołów - 4,56% oraz Komitet Wyborczy Polskiego Stronnictwa Ludowego - 3,76%. Z listy komitetu, który uzyskał najwięcej głosów, mandaty otrzymali Krzysztof Cybulski (7,82%), Tadeusz Socha (7,67%), Jerzy Sztajgli (6,45%), Jan Majowski (4,37%), Katarzyna Syryjczyk (4,36%) i Benedykt Walczak (2,97%). Spośród kandydatów Komitetu Wyborczego Wyborców Razem dla Mikołowa mandaty przypadły natomiast Bogdanowi Uliaszowi (11,69%),

35 35 Bronisławowi Pietrzykowi (6,75%), Halinie Głośny (5,33%) oraz Stanisławowi Piechuli (4,96%). W przypadku Komitetu Wyborczego Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy Powiatu Mikołowskiego mandaty zdobyli Stanisław Michalski (11,45%), Marek Brunon (8,76%), Józef Gryt (6,82%) oraz Krzysztof Żur (5,42%). Z listy wyborczej Komitetu Wyborczego Wyborców Platforma i Sprawiedliwość wybrani zostali z kolei Adam Putkowski (7,18%), Kazimierz Chwiałkowski (6,96%), Anna Kubik (5,91%), a także Piotr Stencel (4,73%). Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej Unia Pracy reprezentowany był przez Stanisława Gryzło (3,91%), Józefa Kurtycza (3,88%) oraz Krzysztofa Jakubca (2,72%). Wyk. 1 Wyniki wyborów samorządowych w 2002 roku Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, gw1/w24/p2408/g240802/index.html. Data dostępu:

36 36 W okręgu numer 1 największym poparciem cieszył się Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu (22,43%) i Komitet Wyborczy Wyborców Platforma i Sprawiedliwość (17,49%), a także Komitet Wyborczy Wyborców Razem dla Mikołowa (17,44%). 14,14% ważnie oddanych głosów uzyskał Koalicyjny Komitet Wyborczy SLD UP. Piąte miejsce przypadło natomiast Komitetowi Wyborczemu Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy Powiatu Mikołowskiego (13,72%). W okręgu wyborczym numer 2 pierwsze miejsce przypadło Komitetowi Wyborczemu Wyborców Dla Gminy i Powiatu (20,45%), drugie Komitetowi Wyborczemu Wyborców Razem dla Mikołowa (19,42%), trzecie Koalicyjnemu Komitetowi Wyborczemu SLD UP (16,4%), czwarte natomiast Komitetowi Wyborczemu Wyborców Platforma i Sprawiedliwość (16,2%). Piąte miejsce zajął z kolei Komitet Wyborczy Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy Powiatu Mikołowskiego (15,11%). W kolejnym okręgu sytuacja kształtowała się nieco inaczej. Najwięcej głosów otrzymał Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu - 30,12%. 16,59% głosów przypadło Koalicyjnemu Komitetowi Wyborczemu Sojusz Lewicy Demokratycznej Unia Pracy. Na trzeciej pozycji znalazł się natomiast Komitet Wyborczy Wyborców Platforma i Sprawiedliwość z 15,39% głosów. W ostatnim z okręgów nr 4 pierwsze miejsce przypadło tym razem Komitetowi Wyborczemu Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy Powiatu Mikołowskiego, który otrzymał 27% ważnie oddanych głosów. 22,33% głosów zdobył natomiast Komitet Wyborczy Wyborców Razem dla Mikołowa. Cieszący się ogromną popularnością w pozostałych okręgach Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu uzyskał zaledwie 17,12% ważnie oddanych głosów. Poparciem na poziomie 13,35% pochwalić mógł się z kolei Komitet Wyborczy Wyborczów Platforma i Sprawiedliwość. Zaledwie 5,33% głosów otrzymał jednak Koalicyjny Komitet Wyborczy SLD UP.

37 Tab. 3 Lista kandydatów wybranych do rady gminy w 2002 roku 37 KWW Dla Gminy i Powiatu KWW Platforma i Sprawiedliwość Krzysztof Cybulski 7,82% Adam Putkowski 7,18% Tadeusz Socha 7,67% Kazimierz Chwiałkowski 6,96% Jerzy Sztajgli 6,45% Anna Kubik 5,91% Jan Majowski 4,37% Piotr Stencel 4,73% Katarzyna Syryjczyk 4,36% Benedykt Walczak 2,97% KWW Razem dla Mikołowa KWW Obywatelski Komitet Samorządowy Powiatu Mikołowskiego Bogdan Uliasz 11,69% Stanisław Michalski 11,45% Bronisław Pietrzyk 6,75% Marek Brunon 8,76% Halina Głośny 5,33% Józef Gryt 6,82% Staniałw Piechula 4,96% Krzysztof Żur 5,42% KWW Sojusz Lewicy Demokratycznej Unia Pracy Stanisław Gryzło 3,91% Józef Kurtycz 3,88% Krzysztof Jakubiec 2,72% Źródło: Opracowanie własne W przeprowadzonych równocześnie wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w gminie Mikołów frekwencja wyniosła 43,81% i była mniejsza o prawie 5% od średniej frekwencji w skali całego powiatu. Spośród uprawnionych do głosowania swój głos oddało ostatecznie osób. W I turze żaden z siedmiu zgłoszonych kandydatów nie uzyskał wymaganej połowy wszystkich ważnie oddanych głosów. Do II tury przeszli Marek Balcer, na którego swój głos oddało 35,91% wyborców, oraz Bogdan Uliasz, który otrzymał 26,53% ważnie oddanych głosów. Na kolejnych miejscach znaleźli się Józef Gryt (12,87%), Eugeniusz Adamus (12,77%), Krystian Spyra (5,27%),

38 38 Jacek Kosteczka (4,0%) oraz Jerzy Raiwa (2,65%). W II turze bezwzględną większością głosów wybrany został Marek Balcer, uzyskując 62,52% ważnie oddanych głosów. Drugi z kandydatów zdobył natomiast 37,48% głosów. Wyk. 2 Wyniki wyborów na burmistrza Mikołowa w 2002 roku Pierwsza tura Druga tura Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, 1/gw1/w24/p2408/g html. Data dostępu:

39 39 W 2006 roku podczas kolejnych wyborów samorządowych gmina Mikołów podzielona została podobnie jak cztery lata wcześniej na 4 okręgi wyborcze. Frekwencja wyniosła wówczas 42,38%. Z uprawnionych do głosowania ważnie oddany głos oddały osoby. Taką samą frekwencję zanotowano w wyborach na burmistrza miasta. Łącznie do obsadzenia było 21 mandatów. Najwięcej głosów, a tym samym mandatów otrzymał Komitet Wyborczy Wyborców Ziemia Mikołowska 31,44% i 8 mandatów. 29,36% głosów oraz 7 mandatów zdobył z kolei Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu. Pozostałe 6 mandatów przypadło natomiast Komitetowy Wyborczemu Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy, który uzyskał 24,35% ważnie oddanych głosów. Reprezentacji pozbawione zostały natomiast Komitet Wyborczy Polskiego Stronnictwa Ludowego (6,16%) i Komitet Wyborczy Wyborców Mikołowskiej Lewicy (8,69%). Wyk. 3 Wyniki wyborów samorządowych w 2006 roku Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, wynikiradagminy.html?jdn= Data dostępu:

40 40 W okręgu nr 1 największą popularnością cieszył się Komitet Wyborczy Wyborców Ziemia Mikołowska (37,16%), Komitet Wyborczy Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy (25,26%), a także Komitet Wyborczy Wyborców "Dla Gminy i Powiatu" (21,83%). Mandaty otrzymali: Benedykt Walczak, Adam Putkowski, Łukasz Osmalak, Jan Wycisło, Józef Gryf oraz Grzegorz Kosek. W okręgu wyborczym nr 2 pierwsze miejsce zdobył Komitet Wyborczy Wyborców Ziemia Mikołowska (36,18%). Niewiele mniej głosów otrzymał Komitet Wyborczy Wyborców "Dla Gminy i Powiatu" (35,28%). 12,16% głosów przypadło z kolei Komitetowi Wyborczego Wyborców "Obywatelski Komitet Samorządowy". W okręgu nr 2 mandaty otrzymało 5 kandydatów: Tadeusz Socha, Józef Kurtycz, Anna Kubik, Barbara Wilkoszyńska i Urszula Wieczorek Pajonk. W okręgu numer 3 niewielką przewagą mógł pochwalić się Komitet Wyborczy Wyborców "Dla Gminy i Powiatu", który otrzymał 35,09% ważnie oddanych głosów. Komitet Wyborczy Wyborców Ziemia Mikołowska osiągnął 33,92% głosów. Na trzecim miejscu natomiast z poparciem na poziomie 16,58% znalazł się Komitet Wyborczy Wyborców "Obywatelski Komitet Samorządowy". Mandaty zdobyli: Jerzy Sztajgli Katarzyna Syryjczyk Słomska, Piotr Stencel, Sylwester Czarnota i Grażyna Pstraś Gryt. W ostatnim z okręgów numer 4 zdecydowane zwycięstwo odniósł z kolei Komitet Wyborczy Wyborców "Obywatelski Komitet Samorządowy", na którego swój głos oddało 40,45% wyborców. 27,18% ważnie oddanych głosów przypadło Komitetowi Wyborczemu Wyborców Dla Gminy i Powiatu, 19,42% natomiast Komitetowi Wyborczemu Wyborców Ziemia Mikołowska. Radnymi wybrani zostali: Dariusz Gaschi, Henryk Stencel, Jadwiga Ochojska, Stanisław Michalski oraz Krzysztof Żur. Spośród wszystkich nowo wybranych radnych aż 10 to radni poprzedniej kadencji. Byli to: Stanisław Michalski, Krzysztof Żur, Jerzy Sztajgli, Katarzyna

41 41 Syryjczyk Słomska, Piotr Stencel, Tadeusz Socha, Józef Kurtycz, Anna Kubik, Benedykt Walczak oraz Adam Putkowski. W wyborach na burmistrza miasta Mikołowa wzięło udział jedynie dwóch kandydatów dotychczasowy, zgłoszony przez Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu, burmistrz miasta Marek Balcer, a także reprezentant Komitetu Wyborczego Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy Józef Gryt. Burmistrzem wybrany został Marek Balcer, który uzyskał 67,52% ważnie oddanych głosów. Wyk. 4 Wyniki wyborów na burmistrza Mikołowa w 2006 roku Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, wynikiwbp.html?instytucja= wbp. Data dostępu: Ostatnie wybory samorządowe odbyły się w 2010 roku. Na poziomie gminy wzięły w nich udział 3 komitety wyborcze: Platformy Obywatelskiej, Wyborców Dla Gminy i Powiatu oraz Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy. Frekwencja wyniosła 42,96%. Z osób posiadających czynne prawo wyborcze swój głos oddało wyborców. Największym

42 42 poparciem cieszył się Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska, który uzyskał 38,18% głosów. Tuż za nim, na drugim miejscu, znalazł się Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu (36,65%). Ostatnią pozycję zajął natomiast Komitet Wyborczy Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy, który uzyskał 25,17% głosów. Wyk. 5 Wyniki wyborów samorządowych w 2010 roku Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, /pl/240000/ html#tabs-3. Data dostępu: W pierwszym z okręgów wygrała Platforma Obywatelska, która uzyskała 43,73% ważnie oddanych głosów. Spośród jej kandydatów mandat radnego uzyskali Adam Putkowski, Łukasz Osmalak i Michał Rupik. Komitet Wyborczy Dla Gminy i Powiatu zdobył 32,15% głosów i 2 mandaty, które przypadły Danucie Ratce i Krzysztofowi Jakubiec. Ostatni z komitetów Komitet Wyborczy Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy osiągnął 24,12%. Z jego listy jeden mandat zdobyła Grażyna Pstraś - Gryt.

43 43 W okręgu numer 2 zwyciężył Komitet Wyborczy Wyborców Dla Gminy i Powiatu, otrzymując 42,96% wszystkich ważnie oddanych głosów oraz 2 mandaty, który zdobyli Tadeusz Socha i Stanisław Sobek. Tyle samo mandatów otrzymał Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej pomimo nieco niższego poparcia na poziomie 39,45%. Z listy PO mandaty zdobyły natomiast Anna Kubik i Barbara Wilkoszyńska. 17,59% głosów oraz 1 mandat uzyskał Komitet Wyborczy Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy. Z jego listy mandat otrzymała jedynie Urszula Wieczorek - Pajonk. W okręgu wyborczym numer 3 zwyciężył Komitet Dla Gminy i Powiatu z poparciem rzędu 45,28%. W ten sposób otrzymał on kolejne 2 mandaty, które zdobyli Katarzyna Syryjczyk Słomska oraz Jerzy Sztajgli. Również 2 mandaty zdobył Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej, otrzymując 34,87% ważnie oddanych głosów. Mandaty radnych przypadły Piotrowi Stencelowi i Sylwestrowi Czarnocie. Z listy Komitetu Wyborczego Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy, który zdobył 19,85% ważnie oddanych głosów w okręgu, mandat otrzymał natomiast Henryk Botor. W ostatnim z okręgów zwycięstwo odniósł Komitet Wyborczy Wyborców Obywatelski Komitet Samorządowy, na który zagłosowało 38,03% wyborców. W ten sposób otrzymał on dodatkowe 2 mandaty, które przypadły tym razem Stanisławowi Michalskiemu oraz Krzysztofowi Żurowi. Na drugim miejscu znalazł się Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej z 32,39% ważnie oddanych głosów. Z jego listy mandaty otrzymali Jadwiga Ochorjska oraz Krzysztof Rogalski. Komitet Dla Gminy i Powiatu uzyskał natomiast 29,58% głosów, a jedyny mandat przypadł w jego przypadku Dariuszowi Gaschiemu. Spośród wszystkich wybranych radnych ponownie mandat orzymało aż 15 kandydatów tj. Adam Putkowski, Łukasz Osmalak, Grażyna Pstraś Gryt, Tadeusz Socha, Anna Kubik, Barbara Wilkoszyńska, Urszula Wieczorek Pajonk, Katarzyna Syryjczyk Słomska, Jerzy Sztajgli, Sylwester Czarnota, Piotr Sztencel, Stanisław Michalski, Krzysztof Żur, Jadwiga Ochorjska oraz Dariusz Gaschi.

44 44 W wyborach na burmistrza miasta Mikołowa podobnie jak w 2006 roku wystartowało dwóch kandydatów reprezentujący Komitet Dla Gminy i Powiatu Marek Balcer oraz kandydat Komitetu Platforma Obywatelska RP Adam Putkowski. Zdecydowaną większością głosów zwycięstwo odniósł dotychczasowy burmistrz Marek Balcer, który zdobył 77,57% wszystkich ważnie oddanych głosów. Wyk. 6 Wyniki wyborów na burmistrza Mikołowa w 2010 roku Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, pl/240000/ html#tabs-6. Data dostępu:

45 Mikołowianie a wybory prezydenckie Wybory prezydenckie przeprowadzane są w oparciu o przepisy ustawy z dnia 27 września 1990 roku o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. 39 Mają charakter wyborów powszechnych, równych, bezpośrednich oraz tajnych ( 2-6). Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi RP, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat ( 2). O tym kto może zostać wybrany Prezydentem RP stanowi natomiast Konstytucja RP z 1997 roku. Prezydentem RP może być wybrany jedynie obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych. Kandydata zgłosić musi również co najmniej obywateli posiadających czynne prawo wyborcze do Sejmu ( 127). Kadencja Prezydenta wynosi 5 lat i przewiduje możliwość tylko jednej reelekcji ( 8a). Jeżeli w wyborach żaden z kandydatów nie uzyska więcej niż połowę ważnie oddanych głosów przeprowadza się ponowne głosowanie, w którym uczestniczy jedynie 2 kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę głosów. Zwycięża ten, który otrzyma więcej głosów ( 8b). Wybory przeprowadzają: Państwowa Komisja Wyborcza, okręgowe komisje wyborcze oraz obwodowe komisje wyborcze ( 9). Państwowa Komisja Wyborcza powołuje okręgowe komisje wyborcze ( 15). Obwodowe komisje wyborcze tworzone są natomiast na mocy decyzji wójta (burmistrza lub też prezydenta miasta). Kandydatów do komisji zgłaszają spośród wyborców danej gminy pełnomocnicy komitetów wyborczych. Z urzędu w skład komisji wchodzi, jako jej członek, osoba wskazana przez wójta spośród pracowników samorządowych gminy lub też gminnych jednostek organizacyjnych ( 16). Głosowanie przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych 39 Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w: Data dostęp:

46 46 na obszarze gminy ( 22). Na karcie do głosowania wymienia się w kolejności alfabetycznej nazwiska i imiona zarejestrowanych kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej oraz informacje o ważności oddanego głosu ( 47). Wyborca osobiście oddaje głos przez postawienie w kratce z lewej strony znaku " " obok nazwiska swojego kandydata ( 52). W innym przypadku głos zostaje uznany za nieważny. W pierwszej turze wyborów prezydenckich w 2005 roku frekwencja w skali miasta Mikołowa wyniosła 55,06%. Z uprawnionych do głosowania ważnie oddany głos oddało osób. Najwyższą frekwencję odnotowano w obwodzie nr 22, a więc w Ośrodku dla Niepełnosprawnych w Borowej Wsi (74,42%) oraz w obwodach 12 i 14 (Szkoła Podstawowa nr 5 oraz Szkoła Podstawowa nr 4). Najmniejszą natomiast w obwodzie nr 20 - Szpital Powiatowy (32,41%) oraz nr 21 - Szpital św. Józefa (31,03%). Najwięcej głosów otrzymał kandydat Platformy Obywatelskiej Donald Tusk 48,52%. Ponad połowę głosów zdobył w obwodach nr 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 oraz 14. Najmniej głosów w obwodach nr 17, 18, 19, 20, 21 oraz 22. Drugie miejsce zajął Lech Kaczyński, który uzyskał 32,93% ważnie oddanych głosów. Kandydat Prawa i Sprawiedliwości zdobył większość głosów jedynie w obwodzie nr 22. Wysokie poparcie otrzymał natomiast w obwodach nr 17, 18, 19 i 21. Najmniejszą popularnością cieszył się w obwodach nr 7, 10, 11, 13 oraz 20. Na trzecim miejscu znalazł się z kolei kandydat Socjaldemokracji Marek Borowski, który otrzymał 7,67% wszystkich ważnie oddanych głosów. Ponad 10% poparcie otrzymał jednak jedynie w obwodach nr 5, 7 i 12. Najniższym poparciem cieszył się natomiast w obwodach nr 15, 18, 19 oraz 22. Pozostali kandydaci otrzymali następujący odsetek głosów: Andrzej Lepper - 6,98%, Henryka Bochniarz 1,53%, Janusz Korwin Mikke 1,21%, Jarosław Kalinowski - 0,62%, Liwiusz Ilasz 0,22%, Adam Słomka 0,13%, Stanisław Tymiński 0,11%, Leszek Bubel 0,05% oraz Jan Pyszko 0,05%.

47 47 Wyk. 6 Wyniki wyborów prezydenckich w 2005 roku - I tura - na poziomie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne W województwie śląskim frekwencja w wyborach prezydenckich była niższa niż w gminie Mikołów i wyniosła 49,2%. Najwięcej głosów, choć mniej niż w Mikołowie, otrzymał Donald Tusk 41,53%, Nieco więcej zdobył z kolei Lech Kaczyński 32,95%. Więcej otrzymali również Marek Borowski (11,71%), Andrzej Lepper (9,37%) oraz Janusz Korwin Mikke (1,48%). Jako, iż żaden z kandydatów nie zdobył większości głosów w skali całego kraju, 23 października 2005 roku odbyła się II tura wyborów prezydenckich. Frekwencja wyniosła wówczas na terenie gminy Mikołów 57,47%. Najwyższą odnotowano także i tym razem w obwodach nr 12, 14 i 22. Najniższą natomiast w obwodach nr 20 i 21. W Mikołowie zwycięstwo odniósł Donald Tusk, który

48 48 otrzymał 55,93% ważnie oddanych głosów. Na kandydata PO zagłosowało łącznie 9836 wyborców. Wyk. 7 Wyniki wyborów prezydenckich w 2005 roku - II tura - na poziomie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne Rywalizacja dwóch kandydatów w II turze wyborów prezydenckich w 2005 roku daje możliwość zróżnicowania obwodów ze względu na preferencje polityczne. Do obwodów, które w większości poparły kandydata Platformy Donalda Tuska należą obwody od 1 do 15. Lech Kaczyński zwyciężył z kolei w obwodach od 16 do 22.

49 49 Tab. 4 Wyniki wyborów prezydenckich w 2005 roku - II tura - dla obwodów wyborczych gminy Mikołów Numer Lech Donald Usytuowanie obwodu Kaczyński Tusk 1 Miejski Dom Kultury, Rynek 19 39,22% 60,78% 2 Przedszkole Nr 2, ul. Janasa 2 43,94% 56,06% 3 Gimnazjum Nr 2, ul. Krakowska 30 42,21% 57,79% 4 Gimnazjum nr 2, ul. Krakowska 30 41,38% 58,62% 5 Szkoła Podstawowa Nr 3, ul. Bandurskiego 1 41,30% 58,70% 6 Szkoła Podstawowa Nr 3, ul. Bandurskiego 1 39,10% 60,90% 7 Gimnazjum Nr 1, ul. Konstytucji 3 Maja 20 37,29% 62,71% 8 Liceum Ogólnokształcące, ul. Żwirki i Wigury 25 39,15% 60,85% 9 Liceum Ogólnokształcące, ul. Żwirki i Wigury 25 45,94% 54,36% 10 Zespół Szkół Technicznych, ul. Rybnicka 44 32,06% 67,94% 11 Zespół Szkolno-Przedszkolny, ul. Skalna 10 37,18% 62,82% 12 Szkoła Podstawowa Nr 5, ul. Katowicka 24 42,51% 57,49% 13 Biurowiec w zarządzie ZGL, ul. kard. S. Wyszyńskiego 13 38,52% 61,48% 14 Szkoła Podstawowa Nr 4, ul. Katowicka ,84% 58,16% 15 Szkoła Podstawowa Nr 7, ul. Zamkowa 1 47,52% 52,75% 16 Szkoła Podstawowa Nr 9, ul. Gliwicka ,54% 48,46% 17 Szkoła Podstawowa Nr 8, ul. Wolności 30 59,43% 40,57% 18 Zespół Szkół Nr 2, ul. Gliwicka ,85% 36,15% 19 Zespół Szkół Nr 3, ul. Szkolna 1 63,52% 36,48% 20 Szpital Powiatowy, ul. Waryńskiego 4 54,17% 45,83% 21 Szpital Św. Józefa, ul. Okrzei 27 51,52% 48,48% 22 Ośrodek dla Niepełnosprawnych, ul. Gliwicka ,19% 25,81% Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, /PZT/PL/ WYN/W/ htm. Data dostępu:

50 50 Na poziomie województwa frekwencja wyniosła natomiast 50,97%. Niewielką różnicą głosów zwyciężył Donald Tusk, który otrzymał 50,89% wszystkich ważnie oddanych głosów. Na Lecha Kaczyńskiego zagłosowało z kolei 49,11% wyborców. W skali całego kraju jednak to Lech Kaczyński zdobył większość głosów i został wybrany Prezydentem RP. Kolejne wybory prezydenckie odbyły się w 2010 roku. Frekwencja w Mikołowie wyniosła 59,17%. Najwyższą zanotowano tym razem w obwodach nr 11, 14 i 22. Najniższą natomiast w obwodach 20 i 21. Najwięcej głosów otrzymał kandydat PO Bronisław Komorowski 50,36%. Połowę lub ponad połowę głosów uzyskał w obwodach od 1 do 14 oraz w obwodzie nr 22. Jarosław Kaczyński, kandydat Prawa i Sprawiedliwości, który zajął drugie miejsce, zdobył łącznie 30,57% ważnie oddanych głosów, z których najwięcej przypadło na obwody nr 18, 19, 20 i 21. Najmniej natomiast na obwody nr 7, 8, 10 oraz 11. Trzecie miejsce zdobył Grzegorz Napieralski z SLD, który otrzymał 11,08% głosów. Poparcie większe niż 11% uzyskał w obwodach nr 3, 11, 16 i 20. Znacznie mniej głosów otrzymali pozostali kandydaci: Janusz Korwin Mikke (2,69%), Marek Jurek (2,14%), Andrzej Olechowski (1,65%), Andrzej Lepper (0,67%), Waldemar Pawlak (0,55%), Bogusław Ziętek (0,17%), a także Kornel Morawiecki (0,12%). Frekwencja w woj. śląskim podczas I tury wyborów wyniosła 54,92%. W porównaniu z gminą Mikołów, w województwie śląskim mniej głosów otrzymał Bronisław Komorowski 45,14%, więcej natomiast Jarosław Kaczyński 32,52%. Lepszym wynikiem mógł pochwalić się także Grzegorz Napieralski, który zdobył 14,72% wszystkich ważnie oddanych głosów. Na kolejnych miejscach znaleźli się z kolei Janusz Korwin Mikke (2,63%), Andrzej Olechowski (1,55%), Marek Jurek (1,40%), Waldemar Pawlak (0,84%), Andrzej Lepper (0,79%), Bogusław Ziętek (0,29%), a także Kornel Morawiecki (0,12%).

51 51 Wyk. 8 Wyniki wyborów prezydenckich w 2010 roku - I tura - na poziomie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne Podobnie jak w 2005 roku, na poziomie całego kraju żaden z kandydatów nie zdobył jednak wymaganej większości głosów. Druga tura wyborów odbyła się zatem 4 lipca. W Mikołowie frekwencja wyniosła wówczas 58,47%. Z uprawnionych do głosowania swój głos oddało osób. Najwyższą frekwencję odnotowano w Szkole Podstawowej nr 4 i Szkole Podstawowej nr 12. Najniższą natomiast w Szpitalu Powiatowym oraz Szpitalu św. Józefa. Zdecydowaną większość głosów, bo aż 60,83% otrzymał Bronisław Komorowski. Kandydat Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński zdobył 39,17% głosów. Na pierwszego zagłosowało osób, na drugiego 7059 osób. Bronisław Komorowski zwyciężył w obwodach od 1 do 16 oraz w obwodzie nr 22. W pozostałych większość głosów zdobył Jarosław Kaczyński.

52 52 W porównianiu do wyborów prezydenckich z 2005 roku PO umocniło zatem swą dotychczasową pozycję w gminie Mikołów. Wyk. 9 Wyniki wyborów prezydenckich w 2010 roku - II tura - na poziomie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne W województwie śląskim frekwencja była nieco niższa niż w Mikołowie i wyniosła 54,29%. Także i tu zwyciężył jednak Bronisław Komorowski, który otrzymał 57,4% głosów. Kandydat PiS Jarosław Kaczyński zdobył jednak 42,6% ważnie oddanych głosów.

53 Mikołowianie a wybory parlamentarne Obecnie obowiązująca ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu uchwalona została 21 kwietnia 2001 roku 40. Wybory do obu izb przeprowadzane są łącznie ( 3). Czynne prawo wyborcze w obu przypadkach przysługuje każdemu obywatelowi Polski, który ukończył 18 lat ( 6). Prawa tego nie posiadają osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, praw wyborczych decyzją Trybunału Stanu lub też ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu ( 7). Wybrany do Sejmu może być obywatel Polski posiadający czynne prawo wyborcze, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat ( 131). Do Sejmu wybiera się 460 posłów z okręgowych list wyborczych, bazując na okręgach wielomandatowych ( 132). Próg wyborczy uprawniający do otrzymania mandatów dla komitetów wyborczych wynosi 5%, dla koalicji komitetów wyborczych natomiast 8% ( 133). W przypadku Senatu z kolei wybranym może być obywatel Polski, który posiada czynne prawo wyborcze i ukończył 30 lat ( 188). Do Senatu wybiera się 100 senatorów według zasady większości ( 189). W obu przypadkach Sejmu i Senatu biernego prawa wyborczego nie posiadają osoby, wobec których wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności. Pozbawione tego prawa zostały także osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub za umyślne przestępstwo skarbowe. Nie można kandydować do Sejmu oraz Senatu równocześnie ( 8). Wybory do Sejmu to wybory proporcjonalne ( 130), do Senatu natomiast większościowe. 40 Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 roku Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w: Data dostęp:

54 54 Głosowanie przeprowadzane jest w stałych obwodach utworzonych na obszarze gminy ( 29) pod nadzorem i kontrolą Państwowej Komisji Wyborczej, okręgowych oraz obwodowych komisji wyborczych ( 33). Obwody wyborcze stanowią część składową okręgów wyborczych, w których dokonuje się wyboru co najmniej 7 posłów. Maksymalnie okręgi wyborcze obejmować mogą obszar województwa. Nie mogą przy tym naruszać granic powiatów oraz miast na prawach powiatów ( 136). Podobne zasady obowiązują w wyborach do Senatu. W każdym okręgu wyborczym wybiera się jednak od 2 do 4 senatorów ( 191). W województwie śląskim natomiast łącznie 13 ( 192). W wyborach do Sejmu każdy komitet wyborczy może zgłosić tylko jedną listę kandydatów. Kandydować można także tylko w jednym okręgu i tylko z jednej listy wyborczej ( 139). Liczba kandydatów nie może być mniejsza niż liczba posłów wybieranych w danym okręgu i większa niż jej dwukrotność ( 141). Analogiczne zasady stosuje się w przypadku zgłaszania kandydatów na senatorów z pewnymi wyjątkami. Przykładowo nazwa i skrót komitetu wyborczego wyborców utworzonego tylko w celu zgłoszenia kandydatów na senatorów muszą być różne od nazw i skrótów nazw komitetów wyborczych utworzonych w celu zgłoszenia kandydatów na posłów oraz kandydatów na senatorów albo kandydatów na posłów ( 194). Ponadto, komitet wyborczy może zgłosić tylko tylu kandydatów, ilu senatorów jest wybieranych w danym okręgu wyborczym ( 195). W przypadku wyborów do Sejmu wyborca może głosować tylko na jedną listę okręgową, stawiając na karcie do głosowania znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Jeżeli na karcie do głosowania znak "x" postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z tej samej listy okręgowej, to głos taki uważa się za głos ważnie oddany na wskazaną listę okręgową z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu kandydatowi na posła, którego nazwisko na tej liście umieszczone jest w pierwszej kolejności ( 160). W odniesieniu do wyborów

55 55 do Senatu wyborca głosuje na określonych kandydatów, stawiając znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwisk najwyżej tylu kandydatów, ilu senatorów jest wybieranych w okręgu wyborczym. Może jednak oddać głos na mniejszą liczbę kandydatów, co nie powoduje jednak w żadnym wypadku uznania głosu za nieważny ( 201). Zasadniczo wszelkie zmiany w ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu wynikały bądź z konieczności dostosowania do zmian w fizjonomii terytorialno administracyjnej Polski, bądź też ograniczały się jedynie do stosowania różnych metod przeliczania głosów. W latach liczbę mandatów uzyskanych przez poszczególne komitety w wyborach do Sejmu obliczano w oparciu o metodę d Hondta 41, która faworyzowała przede wszystkim partie duże. W 2001 roku zastosowano natomiast metodę Sainte Lague 42, którą posłużono się także w wyborach samorządowych w 1990 roku w gminach powyżej 40 tys. mieszkańców i w wyborach parlamentarnych w 1991 roku. Od 2005 roku natomiast ponownie obowiązuje metoda d Hondta. Za początek ukonstytuowania się obowiązującej do dziś ordynacji wyborczej przyjmuje się jednak rok Wówczas bowiem wprowadzono obecną wielkość okręgów wyborczych oraz zastosowano po raz pierwszy progi wyborcze. Wybory z 1989 roku były wyborami kontraktowymi. Kolejne natomiast przeprowadzone zostały z pominięciem progów wyborczych oraz w stosunkowo niewielkiej liczbie okręgów wyborczych, co doprowadziło ostatecznie do silnej fragmentaryzacji sceny partyjnej w pierwszych latach wolnej Polski. 41 Metoda obliczania mandatów d Hondta to tzw. metoda największych ilorazów. Głosy oddane na partie polityczne dzielone są bowiem przez liczbę mandatów tyle razy, ile jest mandatów. Następnie wyznacza się największe ilorazy, na podstawie których partiom politycznym przyznaje sie określoną liczbę mandatów. 42 Odmianą systemu d Honda jest metoda Sainte Lague, gdzie dzielnikami są kolejne liczby nieparzyste poczynając od 1. Zmodyfikowana Sainte-Lague metoda różni się od oryginalnej wersji jedynie tym, że pierwszym dzielnikiem nie jest 1, lecz liczba 1,4.

56 56 W wyborach w 2001 roku frekwencja do obu izb parlamentu wyniosła na poziomie gminy Mikołów 47,88%. W wyborach do Sejmu najwięcej - 32,77% ważnie oddanych głosów - otrzymał Komitet Wyborczy SLD Unia Pracy. Na drugim miejscu znalazła się Platforma Obywatelska (26,20%), na trzecim Prawo i Sprawiedliwość (10,93%). Łącznie swój głos oddało osób. Na poziomie powiatu mikołowskiego najwięcej głosów dla Koalicyjnego Komitetu Wyborczego SLD Unia Pracy zdobyła Barbara Świątkowska 9,34%. Kolejne miejsca zajęli Tomasz Mamiński 5,27%, Zbyszek Zaborowski 4%, Andrzej Zając 2,97% i Marian Jarosz 1,24%. Liderem Platformy Obywatelskiej został Eugeniusz Wycisło, który w całym powiecie otrzymał 15,73% wszystkich ważnie oddanych głosów. 5,06% głosów zdobył z kolei Piotr Zienc. Spośród wszystkich kandydatów Prawa i Sprawiedliwości najwięcej głosów zdobyła natomiast Izabela Kloc - 5,14%, a także Paweł Bromski - 1,92%. 43 5% próg wyborczy przekroczyły oprócz tego cztery komitety: Komitet Wyborczy Liga Polskich Rodzin (6,9%), Komitet Wyborczy Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy (6,29%), Komitet Wyborczy Samooobrona Rzeczpospolitej Polskiej (5,74%), a także Komitet Wyborczy Polskiego Stronnictwa Ludowego (5,24%). Spośród wszystkich kandydatów LPR najwięcej głosów otrzymał Janusz Tarasiewicz (2,38%) i Grzegorz Mosoń (2,33%). Wśród kandydatów Akcji Wyborczej Solidarność Prawicy największym poparciem cieszyli się natomiast Wojciech Frank (1,82%) i Tadeusz Janusz (1,56%). W przypadku Samoobrony liderem listy został Józef Stasiewski (1,85%). Jeśli chodzi z kolei o Komitet Polskiego Stronnictwa Ludowego pierwsze miejsce przypadło Antoniemu Pucherowi (2,27%). O mandat senatora w 2001 roku ubiegało się łącznie w skali całego okręgu 8 kandydatów. Najwięcej głosów w gminie Mikołów otrzymał Adam Graczyński z Koalicyjnego Komitetu Wyborczego SLD (20,9%) oraz Janusz 43 W przypadku wyborów do Sejmu, które odbyły się w 2001 roku, Państwowa Komisja Wyborcza udostępnia szczegółowe wyniki począwszy od powiatu.

57 57 Frąckowiak z Komitetu Wyborczego Wyborców Blok Senat 2001 (19,24%). Trzecie miejsce przypadło z kolei Bernardowi Drzęźle również z Koalicyjnego Komitetu Wyborczego SLD (15,1%). Kolejne miejsca zajęli: Grzegorz Opala z Komitetu Wyborczego Wyborców Blok Senat 2001 (14,17%), Tadeusz Jedynak z Komitetu Wyborczego Wyborców Od Raciborza do Mikołowa (12,41%), Jan Kurpas z Komitetu Wyborczego Polskiej Unii Gospodarczej (7,32%), Krzysztof Kluczniok z Komitetu Wyborczego Wyborców Autonomii dla Ziemi Górnośląskiej (6,92%) i Augustyn Konieczny z Komitetu Wyborczego Polskiego Stronnictwa Ludowego (4,0%). 44 Opierając się wyłącznie na wynikach uzyskanych w gminie mandaty senatorskie powinni otrzymać Adam Graczyński i Janusz Frąckowiak. Wyk. 10 Wyniki wyborów do Sejmu w 2001 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, // /SSSS30/240800/sjg2_p.html. Data dostępu: W niniejszej analizie wyniki wyborów do Senatu zostały przedstawione w taki sposób, aby łączna liczba głosów uzyskanych przez poszczególnych kandydatów wynosiła 100%. Wyniki podawane przez Państwową Komisję Wyborczą biorą bowiem pod uwagę liczbę kart wyborczych z ważnie oddanym głosem.

58 Wyk. 11 Wyniki wyborów do Sejmu w 2001 roku na poziomie powiatu 58 Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, //240000/SSSS30/240800/sjg2_p.html. Data dostępu: Wyk. 12 Wyniki wyborów do Senatu w 2001 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne

59 59 W całym okręgu rybnickim frekwencja wyniosła mniej niż w Mikołowie, albowiem 42,88% w przypadku Sejmu i 42,87% w przypadku Senatu. W wyborach do Sejmu w skali okręgu najwięcej głosów otrzymał Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej Unia Pracy 40,16%. Na drugim miejscu znalazł się Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej, który otrzymał 18,04% głosów. Trzecie miejsce przypadło z kolei Komitetowi Wyborczemu Prawa i Sprawiedliwości 9,61%. Ponad 5% głosów otrzymały również Komitet Wyborczy Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy (7,55%), Komitet Wyborczy Samoobrona RP (7,10%) i Komitet Wyborczy Ligi Polskich Rodzin (5,97%). Najwięcej mandatów otrzymała koalicja SLD UP 5 oraz Platforma Obywatelska 2. Po jednym mandacie uzyskały Prawo i Sprawiedliwość oraz Samoobrona RP. W pierwszym przypadku mandaty zdobyli Tomasz Mamiński, Andrzej Zając, Zbyszek Zaborowski, Tadeusz Motowidło i Ryszard Pojda. Tylko trzech z nich cieszyło się wysokim poparciem także w samej gminie Mikołów. Z listy Platformy Obywatelskiej mandaty otrzymali z kolei Eugeniusz Wycisło, a także Andrzej Markowiak. W Mikołowie większą popularnością od Andrzeja Markowiaka cieszył się Piotr Zienc. Jeśli chodzi natomiast o Komitet Wyborczy Prawa i Sprawiedliwości mandat otrzymał Bolesław Piecha, który w Mikołowie zdobył jednak niewielki odsetek głosów. Z listy Samoobrony, podobnie jak w Mikołowie, największą liczbę głosów, a tym samym i mandat poselski, zdobył Józef Staniszewski. Mandaty senatorskie otrzymali Bernard Drzęźla i Adam Graczyński. W wyborach do Sejm i Senatu w 2005 roku frekwencja wyniosła 46,45%. Najwyższą odnotowano w obwodzie nr 22 - Ośrodek Dla Niepełnosprawnych Miłosierdzie Boże Dom Pomocy Społecznej (58,33%) oraz w obwodzie nr 1 w Miejskim Domu Kultury (52,50%). Najniższa była natomiast w obwodzie nr 20 tj. w Szpitalu Powiatowym (34,48%) oraz w obwodzie nr 9 w Liceum Ogólnokształczącym im. Karola Miarki (37,35%). Z uprawnionych do głosowania swój głos oddało osób.

60 60 W wyborach do Sejmu najwięcej głosów otrzymał Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej 48,67%. Partia ta zdobyła ponad połowę głosów w 6 obwodach obwodzie nr 1, 3, 7, 8, 10 i 13. Najmniejszą popularnością cieszyła się w obwodach nr 18, 19, 20, 21 oraz 22. W skali całej gminy najwięcej głosów spośród wszystkich kandydatów Platformy Obywatelskiej zdobył Stanisław Piechula (22,41%) oraz Eugeniusz Wycisło (20,50%). Trzecie miejsce przypadło z kolei Andrzejowi Markowiakowi (1,97%). Za Komitetem Wyborczym Platformy Obywatelskiej znalazł się Komitet Wyborczy Prawa i Sprawiedliwości, na który swój głos oddało 26,11% wyborców. Ponad połowę głosów partia Jarosława Kaczyńskiego zdobyła jednak jedynie w jednym obwodzie nr 22. Najniższe poparcie udzielono jej natomiast w obwodach nr 1, 7, 10 oraz 11. Najwięcej głosów ze wszystkich kandydatów na liście otrzymał Bolesław Piecha 10,46% oraz Izabela Kloc 4,33%. Na kolejnym miejscu znalazł się Michał Wójcik 3,8% i Katarzyna Figiel 2,07%. Trzecią cieszącą się sporą popularnością wśród mieszkańców gminy Mikołów partią był Sojusz Lewicy Demokratycznej, który otrzymał 6,54% ważnie oddanych głosów. Do najbardziej prolewicowych obwodów zaliczyć można z pewnością obwody nr 6, 7, 20 oraz 21. Do najmniej z kolei obwody nr 10, 16, 18 oraz 19. Najwięcej głosów z listy SLD zdobyli kolejno Mateusz Bortel (1,8%), Tadeusz Motowidło (1,78%) oraz Andrzej Zając (1,15%). Granicę 5% przekroczył jeszcze jeden komitet - Komitet Ligi Polskich Rodzin, który uzyskał 5,73% głosów. Dużym poparciem komitet ten cieszył się w obwodach nr 17 i 18. Najmniejszą natomiast w obwodach nr 1, 6, 7 oraz 12. Spośród wszystkich kandydatów Ligi najwięcej głosów zdobyli kolejno Mariusz Tomczak (1,38%), Robert Grajcarek (1,22%) oraz Jan Majowski (0,97%). Pozostałe komitety wyborcze nie przekroczyły granicy 5%. Komitet Wyborczy Samoobrony Rzeczpospolitej Polskiej zdobył 4,98%, Komitet Wyborczy Socjaldemokracji Polskiej 1,81%, Komitet Wyborczy Polskiego Stronnictwa Ludowego 1,44%, Komitet Wyborczy Partii Demokratycznej demokracji.pl 1,40%, Komitet Wyborczy Platformy Janusza Korwin Mikke

61 61 1,33%, Komitet Wyborczy Polska Partia Pracy 0,88%, Komitet Wyborczy Ruch Patriotyczny 0,66%, Komitet Wyborczy Polskiej Partii Narodowej 0,21%, Komitet Wyborczy Polskiej Konfederacji Godność i Praca 0,14%, Komitet Wyborczy Centrum z kolei 0,09% głosów. Największym poparciem cieszyli się zatem wśród mieszkańców Mikołowa kolejno Stanisław Piechula, Eugeniusz Wycisło, Bolesław Piecha, Izabela Kloc, Michał Wójcik, Andrzej Markowiak, Mateusz Bortel oraz Tadeusz Motowidło. Who s who w Mikołowie Eugeniusz Wycisło był pierwszym posłem wybranym do Sejmu RP, który urodził się w Mikołowie. Funkcję posła sprawował w latach tj. w okresie IV oraz V kadencji. W październiku 2007 roku pisał: Skrócenie kadencji Sejmu to efekt braku porozumienia pomiędzy głównymi rozgrywającymi, niespodziewanych koalicji i nieudolnych rządów ekipy Jarosława Kaczyńskiego. Zapowiadane zmiany koncentrowały się głównie na umacnianiu roli służb, wzmacnianiu i centralizowaniu państwa, i rozliczeniu każdego dokładnie i pokazowo. Gospodarka rozwijała się dzięki europejskiej koniunkturze zadowalająco i całe szczęście, że rządzący nie wtrącali się nadmiernie w jej mechanizmy. W polityce społecznej i rodzinnej mieliśmy festiwal populizmu i przekrzykiwania się, kto bardziej przyjazny ludziom, bez analizy skutów dla budżetu i konsekwentnego budowania systemu. Polityka zdrowotna, edukacyjna, infrastrukturalna czy obronna to ciąg nieustannych eksperymentów bez wyraźnego celu i przedstawienia oczekiwanego efektu. Zaś polityka zagraniczna to nowy wynikający chyba z głębokich kompleksów sposób patrzenia na miejsce i rolę Polski w Europie i w świecie, okraszony obrażaniem autorytetów i ludzi zasłużonych, ale niesprzyjających rządzącym braciom. Taka jest mniej więcej ocena minionych i bezpowrotnie straconych dwóch lat V kadencji dokonana przez posła opozycji. Posła, który założył sobie i obiecał wyborcom w kampanii w 2005 roku wzmacnianie roli samorządu i podnoszenia rangi i autorytetu parlamentu.

62 62 Z perspektywy jednej całej i pół kadencji stwierdzam, iż praca posłów nastawionych na sumienne i rzetelne wykonywanie mandatu nie jest łatwa i nie daje satysfakcji, jaką chcielibyśmy odczuwać. Nasze zaangażowanie, kompetencje i skuteczność oceniane są w zasadzie głównie przez media. Największy zaś zasięg i odbiór mają te media, których źródłem popularności jest sensacja, kłótnia, kompromitacja, a nie czasem mrówcza robota przy ustawach, na komisjach, w gremiach eksperckich, czy w konsultacjach z zainteresowanymi stronami. W ostatniej, skróconej kadencji miałem 29 wypowiedzi z trybuny sejmowej, w tym 25 sprawozdań w imieniu Klub Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej dotyczących omawianych ustaw. Prawie wszystkie wystąpienia dotyczyły materii polityki społecznej, a w szczególności ubezpieczeń społecznych, emerytur i rent, organizacji i funkcjonowania funduszy emerytalnych, zatrudnienia socjalnego i zmian w zakresie tworzenia i rozwoju spółdzielni socjalnych. W związku z potrzebą gruntownych zmian w zakresie funkcjonowania spółdzielczości socjalnej powołano Podkomisję Nadzwyczajną, której zostałem przewodniczącym. Mam nadzieję, że prace nad ustawą o spółdzielniach socjalnych nie zostaną przerwane. W zakresie prac mojej drugiej komisji, Komisji Rozwoju Przedsiębiorczości, moja aktywność koncentrowała się na pracy nad zmianami w ustawie o rzemiośle, oraz nad możliwościami zatrudnienia dla młodych przedsiębiorców, ze szczególnym zaangażowaniem w tzw. inkubatory przedsiębiorczości akademickiej. W imieniu znacznej rzeszy prywatnych właścicieli stacji benzynowych, zorganizowałem komisyjną debatę nad nieprawdiłowościami w handlu paliwami, pokazującą i piętnującą dominującą i monopolistyczną rolę koncernów paliwowych. Zgłosiłem 20 interpelacji i 8 zapytań poselskich. Zasadniczą treścią tych zapytań i interpelacji była tematyka polityki socjalnej. Oceniając na chłodno te dwa ostatnie lata parlamentu, uważam iż zdecydowanie za mało Sejm pracował nad systemowymi, długotrwałymi rozwiązaniami w zakresie kompetencji przynależnych poszczególnym resortom szczególnie w przyporządkowanych tym resortom komisjach. Uważam, że są potrzebne gruntowane zmiany w sposobie patrzenia na rolę i zadania rządu, na decentralizowanie służby społecznej, zmiany w ułożeniu hierarchii najważniejszych zadań państwa... Polsce potrzebne są gruntowne przemiany, zarówno gospodarczo społeczne, jak i zmiany w mentalności zachęcające do większego zaangażowania w życie naszego miasta, regionu i kraju. Źródło : Przegląd Poselski nr 2 (październik 2007) Autor : Eugeniusz Wycisło

63 63 Wyk. 13 Wyniki wyborów do Sejmu w 2005 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, SJM/PL/WYN/W/ htm. Data dostępu: W wyborach do Senatu najwięcej głosów otrzymał burmistrz miasta Mikołowa Marek Balcer, który zdobył 29,46% ważnie oddanych głosów. Na drugim miejscu znalazł się Jerzy Szymura 16,9% głosów, na trzecim

64 64 Zygmunt Łukaszczyk 12,9%. Kolejne miejsca zajęli z kolei Antoni Motyczka 11,24%, Paweł Porwoł 6,85% oraz Bernard Szweda 6,16%. Na tle gminy Mikołów sytuacja w okręgu nr 30 kształtowała się nieco inaczej. W wyborach do Sejmu i Senatu frekwencja wyniosła bowiem 39,81%. W wyborach do Sejmu najwięcej głosów, choć nieco mniej niż w samej gminie Mikołów, otrzymał Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej RP 31,67%,. Większym poparciem cieszył się natomiast Komitet Prawa i Sprawiedliwości, który zdobył 31,33% ważnie oddanych głosów. To samo dotyczyło Sojuszu Lewicy Demokratycznej - 11,65%, Samoobrony - 7,64%, a także Ligi Polskich Rodzin - 7,01%. Mandaty poselskie otrzymali ostatecznie: Eugeniusz Wycisło, Izabela Kloc, Bolesław Piecha, Tadeusz Motowidło, Andrzej Markowiak, Krzysztof Gadowski, Henryk Siedlaczek, Michał Wójcik oraz Grzegorz Janik. W wyborach do Senatu najwięcej głosów i mandaty senatorskie zdobyli z kolei Antoni Motyczka oraz Jerzy Szymura. Wyk. 14 Wyniki wyborów do Senatu w 2005 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne

65 65 W wyborach parlamentarnych w 2007 roku frekwencja w głosowaniu do Sejmu wyniosła 61,13%, do Senatu natomiast 61,12%. W obu przypadkach najwyższą frekwencję zanotowano w obwodzie nr 14. Najniższą na terenie szpitala świętego Józefa. Ponad połowę wszystkich ważnie oddanych głosów zdobyła Platforma Obywatelska (55,26%), druga pozycja przypadła Prawu i Sprawiedliwość (30,54%). 7,8% głosów otrzymała koalicja SLD SDPL PD - UP. Kolejne miejsca zajęły Polskie Stronnictwo Ludowe (3,74%), Polska Partia Pracy (0,92%), Liga Polskich Rodzin (0,92%) oraz Samoobrona (0,82%). Spośród wszystkich kandydatów Platformy Obywatelskiej najwięcej głosów otrzymali w skali całej gminy Stanisław Piechula (31,99%), Henryk Siedlaczek (6,31%), Mirosław Duży (5,95%), Danuta Grycz (2,73%) i Gabriela Lenartowicz (1,65%). W przypadku listy Prawa i Sprawiedliwości 13,45% głosów przypadło Izabeli Kloc, 10,54% Bolesławowi Piesze, a 1,84% Michałowi Wójcikowi. Wśród kandydatów koalicji Lewicy i Demokratów pierwsze miejsce zdobył Tadeusz Motowidło (2,17%), drugie Mateusz Bortel (1,59%), trzecie Ryszard Ostrowski (0,64%). Platforma Obywatelska zdobyła ponad połowę głosów w obwodach od 1 do 14 oraz w obwodzie nr 20. Prawo i Sprawiedliwość zdobyło większość natomiast jedynie w obwodzie 21. Najbardziej lewicowe okazały się natomiast obwody 7, 9, 20 oraz 21.

66 66 Wyk. 15 Wyniki wyborów do Sejmu w 2007 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, PL/WYN/W/ htm. Data dostępu:

67 67 Frekwencja w wyborach do Sejmu na poziomie okręgu była niższa od tej zanotowanej w gminie Mikołów i wyniosła 53,01%. W okręgu nr 30 mniej głosów otrzymała Platforma Obywatelska 44,55%, więcej z kolei pozostałe komitety Prawa i Sprawiedliwości (36,23%), Lewicy i Demokratów (11,99%), Polskiego Stronnictwa Ludowego (3,98%), Polskiej Partii Pracy (1,29%), Ligi Polskich Rodzin (1,01%) oraz Samoobrony (0,95%). Ostatecznie mandaty poselskie otrzymali: Henryk Siedlaczek, Krzysztof Gadowski, Marek Krząkała, Ryszard Zawadzki, Bolesław Piecha, Izabela Kloc, Adam Gawęda, Grzegorz Janik i Tadeusz Motowidło. Biorąc pod uwagę wyniki wyborów do Senatu na poziomie Mikołowa, 31,34% ważnie oddanych głosów otrzymał Adam Putkowski, 25,91% Antoni Motyczka, 20,91% Tadeusz Gruszka, 8,63% Marian Jarosz, a 7,93% Rudolf Kołodziejczyk. Wyk. 16 Wyniki wyborów do Senatu w 2007 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne

68 68 Preferencje okręgowe różniły się jednak od preferencji politycznych na poziomie gminy. W okręgu pierwsze miejsce przypadło bowiem Antoniemu Motyczce, drugie Tadeuszowi Gruszce, trzecie Adamowi Putkowskiemu, czwarte Marianowi Jaroszemu, piąte natomiast Rudolfowi Kołodziejczykowi. Mandaty senatorskie otrzymało jednak jedynie dwóch z nich Antoni Motyczka oraz Tadeusz Gruszka.

69 Mikołowianie a wybory europejskie W referendum, które odbyło się 7 i 8 czerwca 2003 roku na mocy przepisów ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o referendum ogólnokrajowym aż 86% mieszkańców Mikołowa opowiedziało się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Przeciwnych było jedynie 14% głosujących. Frekwencja wyniosła wówczas 66%. Najniższa była w obwodzie 21, który usytuowany został na terenie szpitala świętego Józefa w centrum Mikołowa. Najwyższa natomiast w Ośrodku dla Niepełnosprawnych Miłosierdzie Boże Dom Pomocy Społecznej w Borowej Wsi, gdzie wyniosła 72,5%. Z osób, które wzięły udział w referendum, za członkostwem opowiedziało się wyborców, przeciwko zaledwie Wyk. 17 Wynik referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej na terenie gminy Mikołów Źródło: Opracowanie własne

70 70 Członkostwo Polski w Unii Europejskiej oznacza oprócz licznych korzyści, także konieczność wypełniania określonych zobowiązań. Jednym z nich jest wybór przedstawicieli do instytucji unijnych. Zasady i tryb przeprowadzania wyborów do Parlamentu Europejskiego określa ustawa z 23 stycznia 2004 r. 45 W świetle jej zapisów Polacy wybierają eurodeputowanych w liczbie określonej w przepisach prawa Unii Europejskiej na pięcioletnią kadencję ( 3). Obecnie Polskę reprezentuje 50 eurodeputowanych (stan na 18 lipca 2011 roku). Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi Polski, który ukończył 18 lat. Nie mają tego prawa osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, Trybunału Stanu lub też osoby ubezwłasno - wolnione prawomocnym orzeczeniem sądu ( 7). Prawa wybierania nie ma także osoba pozbawiona praw wyborczych w innym państwie członkowskim, którego jest obywatelem ( 8). Bierne prawo wyborcze przysługuje natomiast osobie, która ukończyła 21 lat, od co najmniej 5 lat stale zamieszkuje terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej i nie była karana ( 9). Wybory odbywają się w stałych obwodach głosowania utworzonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 roku - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw ( 42). Stanowią one część 13 wielomandatowych okręgów wyborczych. Mikołów wchodzi w skład okręgu nr 11, który obejmuje obszar całego województwa śląskiego ( 45 i 46). Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną okręgową listę kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego. Liczba kandydatów zgłaszanych na liście okręgowej nie może być mniejsza niż 5 i większa niż 10. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko 45 Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego w: Data dostępu:

71 71 z jednej listy okręgowej ( 59). Wyborca ma prawo głosowania tylko na jedną listę okręgową, stawiając na karcie do głosowania znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Jeżeli na karcie do głosowania znak "x" postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z tej samej listy okręgowej, to głos taki uważa się za głos ważnie oddany na wskazaną listę okręgową z przyznaniem jednak pierwszeństwa do uzyskania mandatu temu kandydatowi, którego nazwisko na tej liście jest umieszczone w pierwszej kolejności. Jeżeli na karcie do głosowania znak "x" postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy okręgowej, a nazwisko tego kandydata zostało z tej listy skreślone, to głos taki uznaje się za ważny i oddany na tę listę. Ustawa określa również przypadki, kiedy głos uznany zostanie za nieważny ( 107). W podziale mandatów uczestniczą listy okręgowe komitetów, które w skali kraju uzyskały minimum 5% ważnych głosów ( 125). Podział mandatów dokonywany jest metodą d Hondta w skali całego kraju, a następnie Hare Niemeyera dla każdego z okręgów z osobna. W Mikołowie frekwencja w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku wyniosła 18.84%. Z uprawnionych do głosowania głos oddało 5779 osób. W powiecie wyższą frekwencją zanotowano jedynie w Ornontowicach i Wyrach. W całym okręgu nr 11 walka toczyła się o 8 mandatów. 3 mandaty zdobyła Platforma Obywatelska (lista nr 1). Wśród jej kandydatów najwięcej głosów otrzymał Jerzy Buzek, Małgorzata Handzlik i Jan Olbrycht. Po 1 mandacie zdobyły także: Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojuszu Lewicy, Komitet Wyborczy Wyborców Socjaldemokracji Polskiej oraz Komitet Wyborczy Prawa i Sprawiedliwości. Do Parlamentu Europejskiego wybrani zostali: Adam Gierek, Genowefa Grabowska oraz Wojciech Roszkowski. 1 mandat uzyskały także Liga Polskich Rodzin i Unia Wolności. W pierwszym przypadku eurodeputowanym wybrany został Maciej Giertych, w drugim Grażyna Stniszewska.

72 72 Nieco inaczej kształtował się rozkład głosów w samej gminie Mikołów. Opierając się jedynie na istniejących na jej terenie preferencjach politycznych mandaty otrzymać powinni: Jerzy Buzek (33,2%), Maciej Giertych (7,89%), Adam Gierek (5,46%), Janusz Frąckowiak (4,52%), Jan Olbrycht (4,09%), Jan Rzymełka (3,99%), Genowefa Grabowska (3,65%) i Wojciech Roszkowski (3,09%). Wyk. 18 Wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiej w 2004 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, Data dostępu: Biorąc pod uwagę poszczególne komitety wyborcze, 3 mandaty powinny przypaść Platformie Obywatelskiej, po 1 Sojuszowi Lewicy Demokratycznej, Prawu i Sprawiedliwości, Lidze Polskich Rodzin, Socjaldemokracji Polskiej oraz

73 73 Narodowemu Komitetowi Wyborczemu. Mandatu nie uzyskałaby w ten sposób Unia Wolności. Wysokie poparcie dla Janusza Frąckowiaka wynikało z faktu, iż był on dobrze znany mieszkańcom Mikołowa. W latach pełnił bowiem funkcję zastępcy Dyrektora Instytutu Fizyki i Chemii Metali, w roku 2002 został mianowany zastępcą Dyrektora Instytutu Nauki o Materiałach. Był jednym z twórców Solidarności na Uniwersytecie Śląskim, a w latach Przewodniczącym Sejmiku Samorządowego województwa katowickiego. W 1998 roku wybrany został natomiast radnym do sejmiku dopiero co powstałego województwa śląskiego. Przez wiele lat mieszkał także w Mikołowie. Kolejne wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się w 2009 roku. Z uprawnionych do głosowania ważny głos oddało 9650 osób. Frekwencja wyniosła wóczas 31,06%. Najwyższą zanotowano w Ośrodku dla Niepełnosprawnych 56%, najniższą z kolei w szpitalu powiatowym 7,59%. W szpitalu św. Józefa frekwencja osiągnęła tym razem znacznie wyższy poziom 24,14%. Najwięcej głosów otrzymał Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej 62,97%, z czego ponad 86% zdobył Jerzy Buzek, 5,9% Jan Olbrycht, a 2,89% Małgorzata Handzlik. W skali całej gminy Mikołów Jerzy Buzek zdobył z kolei 54,35% głosów, Jan Olbrycht 3,72%, a Małgorzata Handzlik 1,8%. Drugie miejsce zajął Komitet Wyborczy Prawa i Sprawiedliwości, któremu przypadło 23,23% ważnie oddanych głosów. Największą liczbę głosów na liście zdobyła Izabela Kloc (50,13%) i Marek Migalski (40%). W skali całej gminy na Izabelę Kloc głos oddało jednak jedynie 11,65% wyborców, a na Marka Migalskiego 9,3% wyborców. Na kolejnym miejscu znalazł się Komitet Wyborczy Sojuszu Lewicy Demokratycznej Unii Pracy, który otrzymał 7,89% ważnie oddanych głosów. Wśród jego kandydatów największym poparciem cieszyli się Adam Gierek

74 74 (47,43%) oraz Jerzy Markowski (46,51%). W gminie Mikołów zdobyli jednak zaledwie 3,74% oraz 3,67% głosów. Wyk. 19 Wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiej w 2009 roku na poziomie gminy Mikołów Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, WYN/W/ htm. Data dostępu: Komitet Wyborczy Platformy Obywatelskiej zdobył większość głosów niemalże we wszystkich obwodach wyborczych z wyjątkiem obwodu nr 19. Prawo i Sprawiedliwość cieszyło się natomiast sporym poparciem w obwodach 12, 16 oraz 19. Koalicja SLD i Unii Pracy najwięcej głosów zdobyła na terenie szpitala powiatowego oraz szpitala świętego Józefa. Granicę 1% przekroczyły jeszcze dwa komitety - Koalicyjny Komitet Wyborczy Porozumienie dla Przyszłości - CentroLewica (PD + SDPL + Zieloni 2004) i Komitet Wyborczy

75 75 Prawicy Rzeczpospolitej. Poniżej 1% znalazło się natomiast aż 7 komitetów wyborczych. Tab. 5 Wykaz obwodów wyborczych w wyborach do Parlamentu Europejskiego na terenie gminy Mikołów Numer obwodu Usytuowanie Numer obwodu Usytuowanie 1 Miejski Dom Kultury, Rynek Szkoła Podstawowa Nr 5, ul. Katowicka 24 2 Przedszkole Nr 2, ul. Janasa 2 13 Biurowiec w zarządzie ZGL, ul. kard.s. Wyszyńskiego 13 3 Gimnazjum Nr 2, ul. Krakowska Szkoła Podstawowa Nr 4, ul. Katowicka Gimnazjum nr 2, ul. Krakowska Szkoła Podstawowa Nr 7, ul. Zamkowa 1 5 Szkoła Podstawowa Nr 3, ul. Bandurskiego 1 16 Szkoła Podstawowa Nr 9, ul. Gliwicka Szkoła Podstawowa Nr 3, ul. Bandurskiego 1 17 Szkoła Podstawowa Nr 8, ul. Wolności 30 7 Gimnazjum Nr 1, ul. Konstytucji 3 Maja Zespół Szkół Nr 2, ul. Gliwicka Liceum Ogólnokształcące, ul. Żwirki i Wigury Zespół Szkół Nr 3, ul. Szkolna 1 9 Liceum Ogólnokształcące, ul. Żwirki i Wigury Szpital Powiatowy, ul. Waryńskiego 4 10 Zespół Szkół Technicznych, ul. Rybnicka Szpital Św. Józefa, ul. Okrzei Zespół Szkolno- Przedszkolny, ul. Skalna Ośrodek dla Niepełnosprawnych, ul. Gliwicka 366 Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza: WYN/W/ htm. Data dostępu:

76 76 W całym województwie frekwencja była zdecydowanie niższa i wyniosła nieco ponad 25%. Mniejszym poparciem cieszyła się Platforma Obywatelska, która uzyskała 56,17% ważnie oddanych głosów. Drugie miejsce, podobnie jak w gminie Mikołów, zajęło Prawo i Sprawiedliwość z poparciem rzędu 22,25%. Znacznie więcej głosów w okręgu uzyskał z kolei Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojuszu Lewicy Demokratycznej Unii Pracy 12,65%. Na poziomie okręgu granicę 1% przekroczyły jeszcze trzy komitety - Komitet Wyborczy Polskiego Stronnictwa Ludowego, Koalicyjny Komitet Wyborczy Porozumienie dla Przyszłości CentroLewica, a także Komitet Wyborczy Prawicy RP. Ostatecznie mandaty do Parlamentu Europejskiego otrzymali Jerzy Buzek, Marek Migalski, Adam Gierek, Jan Olbrycht, Małgorzata Handzlik oraz Bogdan Marcinkiewicz. Wszyscy z wyjątkiem ostatniego z nich cieszyli się sporą popularnością także wśród mieszkańców Mikołowa. Preferencje polityczne na poziomie gminy w wyborach do Parlamentu Europejskiego w pewnym stopniu odpowiadają zatem preferencjom ogólno - krajowym. Niemniej jednak o marginalnej roli miasta dla samych euro - deputowanych świadczyć może fakt, iż żaden z nich nie posiada na obszarze gminy własnego biura lub też innej formy przedstawicielstwa.

77 Rozdział III Preferencje polityczne mieszkańców Mikołowa Partie polityczne dążąc do zwycięstwa wyborczego formuują postulaty tak, aby pozyskać jak największą rzeszę zwolenników. Bardzo często muszą zatem posługiwać się pewnym poziomem abstrakcji. Istnieją jednak kwestie, które wymagają od nich, a zwłaszcza od liderów partyjnych precyzyjnego stanowiska. To właśnie one definiowane w literaturze przedmiotu jako podziały socjopolityczne stanowią źródło pluralizmu politycznego, warunku sine qua non istnienia i prawidłowego funkcjonowania współczesnych ustrojów demokratycznych. Za Lipset em i Rokkan em wyróżnić można cztery rodzaje podziałów socjo - politycznych właściwych Europie Zachodniej oraz Stanom Zjednoczonym. 46 Pierwszy podział na centrum oraz peryferium wynikał ich zdaniem z okresu reformacji i kontrreformacji, i dotyczył obowiązującego na terenie danego państwa wyznania. Drugi - Kościół - państwo - to natomiast rezultat rewolucji francuskiej, która doprowadziła do rozdziału obu oraz laicyzacji społeczeństw zachodnich. Kolejne podziały były natomiast konsekwencją rewolucji przemysłowej, a w szczególności działalności związków zawodowych oraz obaw wywołanych przemieszczaniem się ludności ze wsi do miast. W ten sposób zyskały one miano podziałów na pracodawców i pracowników oraz gospodarkę agrarną i przemysłową. Stanowiska partii politycznych wobec wyżej wymienionych kwestii legły u podstaw ich zróżnicowania. Tak oto doszło do powstania partii agrarnych, liberalnych, socjalistycznych, komunistycznych i wielu innych. 46 Lipset S., Rokkan S., Structures de clivages, systèmes de partis et alignement des électeurs: une introduction, Editions de l Universite de Bruxelles, 2008, s

78 78 Analiza modelu tworzenia się państwa polskiego prowadzi do wniosku, iż te same podziały socjopolityczne obecne były również w historii Polski. Niemniej jednak odmienne położenie geograficzne oraz taki a nie inny bieg dziejów (brak lub ograniczenie suwerenności) zadecydowały o pewnej ich specyfice, której wyrazem jest cieszący się wciąż sporą popularnością konserwatyzm polityczny. Warto zwrócić jednak uwagę na fakt, iż obaj autorzy pomijają w swych badaniach pozostałe rodzaje podziałów w tym m.in. spór kompetencyjny między legislatywą a egzekutywą, konflikt dot. kształtu polityki zagranicznej danego państwa i kwestii sojuszy międzynarodowych, a także problem walki kobiet o prawa wyborcze. Wyodrębnione podziały stanowią jednak po części relikt przeszłości, podlegając obecnie dalszym przemianom. Na charakter i kształt podziału Kościół państwo ogromny wpływ ma, wywołujący dziś wiele emocji, dyskurs bioetyczny. W wymiarze terytorialnym podzial na centrum - peryferium jest z kolei determinowany zjawiskiem metropolizacji. Spór dotyczący zmian w systemach emerytalnych stanowi natomiast niewątpliwie kolejną odsłonę rewolucji przemysłowej, podobnie jak kwestia nuklearna z racji swego ekologicznego nacechowania jest rozwinięciem podziału gospodarka agrarna gospodarka przemysłowa. Uzyskanie praw wyborczych i prawnego stanu równouprawnienia nie zakończyło ponadto zmagań kobiet, które domagają się obecnie podjęcia dodatkowych kroków gwarantujących równe traktowanie, czego znamienitym przykładem może być spór nad zasadnością stosowania tzw. inżynierii wyborczej. Diada unilateralizmu i multilateralizmu wiąże się natomiast z dylematem członkostwa w NATO, Unii Europejskiej, a także kwestią relacji ze Stanami Zjednoczonymi. Tworząc programy, prowadząc kampanie i składając obietnice wyborcze niezwykle istotna jest zatem wiedza partii politycznych i ich liderów o tym, jak kształtują się opinie wyborców w zakresie wyżej wymienionych podziałów.

79 79 Ze względu na tematykę niniejszej pracy w pełni uzasadnione wydaje się w związku z tym przedstawienie opinii mieszkańców samego tylko Mikołowa. 3.1 Mikołowianie o aborcji i eutanazji Dyskurs bioetyczny to zasadniczo dwie kwestie aborcji oraz eutanazji. Większość mieszkańców Mikołowa uważa, iż aborcja powinna być zakazana, lecz prawo powinno przewidywać pewne wyjątki. Jedynie zdaniem 22% badanych powinna być ona całkowicie zabroniona. Za cześciową legalizacją aborcji opowiadziało się natomiast 18% respondentów. Za pełną z kolei 4% ankietowanych (wyk. 20). Wyk. 20 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat aborcji Źródło: Badania własne autora W skali całego kraju 50% Polaków sprzeciwia się legalizacji aborcji. Za jej całkowitym zakazem opowiedziało się jedynie 14%. 36% przyznało, że prawo powinno zakazywać aborcji, ale równocześnie przewidywać pewne

80 80 wyjątki. 38% respondentów było z kolei zdania, że aborcja powinna być dozwolona, ale z pewnymi prawnymi ograniczeniami. 47 Mieszkańcy Mikołowa podchodzą zatem do kwestii legalizacji aborcji z mniejszym entuzjazmem aniżeli ogół przebadanych Polaków. Więcej osób deklaruje poparcie dla całkowitego zakazu aborcji, więcej osób uważa także, że aborcja powinna być zakazana, ale z pewnymi wyjątkami. Tym samym mniejszy odsetek respondentów popiera aborcję jako taką. Wyk. 21 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat aborcji aspekt prawny Źródło: Badania własne autora 47 Opinie na temat dopuszczalności aborcji, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2010 w: nie.cbos.pl/details.asp?q=a1&id=4339. Data dostępu:

81 81 82% mikołowian uważa jednak, że przerwanie ciąży znajduje swe uzasadnienie w sytuacji zagrożenia życia matki. 56% jest natomiast zdania, iż prawo powinno zezwalać na aborcję, gdy ciąża stanowi rezultat kazirodztwa lub gwałtu. 38% stwierdziło z kolei, że przerwanie ciąży jest dopuszczalne, gdy zagrożone jest zdrowie matki, 36% natomiast, gdy istnieje poważne ryzyko, że dziecko urodzi się upośledzone (wyk. 21). Zdecydowana większość Polaków uważa natomiast, iż aborcja powinna być dopuszczona przez prawo w sytuacji, gdy zagrożone jest życie matki - 87% jej zdrowie - 87%, kiedy ciąża jest wynikiem gwałtu bądź kazirodztwa - 78%, lub też gdy wiadomo, że dziecko urodzi się upośledzone - 60%. Tego rodzaju sytuacje w skali ogólnokrajowej znajdują zatem częstsze uzasadnienie niż w przypadku samej tylko gminy Mikołów i jej mieszkańców. Nie powinno dziwić w związku z tym, iż większy odsetek mieszkańców Mikołowa niż ogółu Polaków uważa również, że kobiety poddające się aborcji, lekarze wykonujący zabieg, politycy oraz osoby popierające przerywanie ciąży popełniają grzech (wyk 22 25). W przypadku badań ogólnokrajowych 45% respondentów przyznała, że kobiety poddające się zabiegowi przerwania ciąży popełniają grzech, a 39% tak samo oceniło lekarzy wykonujących takie zabiegi. 35% obciąża winą polityków, 33% natomiast wszystkie osoby, które popierają legalizację aborcji w Polsce. 48 Warto zwrócić uwagę także na stosunkowo wysoki odsetek osób, które nie potrafiły jednoznacznie określić swojego stanowiska w tejże kwestii. Na poziomie całego kraju odsetek ten kształtował się w przedziale od 18 do 20% Opinie na temat dopuszczalności aborcji, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2010 w: nie.cbos.pl/details.asp?q=a1&id=4339. Data dostępu: Ibidem.

82 82 Wyk. 22 i 23 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat przerwania ciąży aspekt wyznaniowy Źródło: Badania własne autora

83 83 Wyk. 24 i 25 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat przerwania ciąży aspekt wyznaniowy Źródło: Badania własne autora Podzielone są również opinie mieszkańców Mikołowa na temat eutanazji i jej zasadności moralno prawnej. Aż 42% mikołowian uważa, że lekarze

84 84 nie powinni spełniać woli chorych, którzy domagają się od nich skrócenia swoich cierpień. Przeciwnego zdania jest 28% respondentów. 30% z kolei wstrzymało się od głosu. W przypadku osoby nieuleczalnie chorej, której cierpieniom nie można ulżyć prawo powinno natomiast na prośbę rodziny lub chorego zezwalać lekarzowi na skrócenie życia pacjenta zdaniem 32% badanych. Jedynie jednak 12% ankietowanych przyznało, iż popiera tego typu rozwiązanie całkowicie. 46% respondentów wyraziło natomiast swój mniej lub bardziej zdecydowany sprzeciw (wyk ) W skali całego kraju nieco większy odsetek badanych uważa, że lekarze powinni spełaniać wolę nieuleczalnie chorych 37%. Równocześnie jednak 46% mówi legalizacji eutanazji nie. Pytanie bez odpowiedzi pozostawiło 17% respondentów. 50 Wyk. 26 i 27 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat eutanazji 50 Opinie o eutanazji, czyli pomocy w umieraniu, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2007 w: Data dostępu

85 85 Źródło: Badania własne autora W drugiej sytuacji prawie połowa Polaków - 48% - uważa, iż prawo powinno zezwalać na podanie przez lekarza bezbolesnych środków tak, aby skrócić cierpienia chorego. Przeciwko takiej możliwości opowiedziało się 37% badanych. 15% nie potrafiło jednak bądź nie chciało udzielić jakiejkolwiek odpowiedzi na postawione pytanie. 51 Kolejny przypadek dotyczył sytuacji odłączenia aparatury podtrzymującej funkcje życiowe nieuleczalnie chorego. Za dopuszczalne uznało takie działanie 38% mikołowian, za niedopuszczalne natomiast 20%. 42% nie potrafiło lub też nie chciało podać jednoznacznej odpowiedzi. 51 Poparcie dla eutanazji a przyzwolenie na określone działania w tym zakresie, CBOS, Warszawa 2005 w: Data dostępu

86 86 Na poziomie całego kraju odłączenie aparatury poparło zdecydowanie więcej respondentów niż w samym tylko Mikołowie - 55%. Przeciwko było 29% badanych. Pytanie bez odpowiedzi pozostawiło tym razem 16% Polaków. 52 Wyk. 28 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat eutanazji Źródło: Badania własne autora 3.2 Mikołowianie o udziale kobiet w życiu politycznym W opinii większości mieszkańców Mikołowa w życiu politycznym naturalny podział ze względu na płeć nie odgrywa większego znaczenia. 52 Poparcie dla eutanazji a przyzwolenie na określone działania w tym zakresie, CBOS, Warszawa 2005 w: Data dostępu

87 87 Jedynie 22% respondentów opowiada się za większym udziałem kobiet, 6% z kolei za większym udziałem mężczyzn. W przekonaniu 2% badanych liczba kobiet i mężczyzn jest odpowiednia i nie wymaga podjęcia żadnych dodatkowych kroków (wyk. 29). Jedynie 22% mikołowian opowiedziało się za koniecznością zwiększenia udziału kobiet w życiu politycznym. Przeciwnego zdania było natomiast aż 62% pytanych. Niezdecydowanych było z kolei 16% uczestników badania (wyk. 30). Wyk. 29 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat udziału kobiet i mężczyzn w życiu politycznym Źródło: Badania własne autora Wśród najbardziej skutecznych metod zwiększenia udziału kobiet w życiu politycznym i publicznym Polski mieszkańcy Mikołowa wymieniają działania zmierzające do zachęcenia kobiet do udziału w polityce 20%, zapewnienie

88 88 kobietom określonej liczby wysokich stanowisk w ważnych instytucjach publicznych 10%, dobrowolne zaangażowanie partii w zwiększenie udziału kobiet 6% oraz wprowadzenie określonej procentowo minimalnej liczby kobiet na listach wyborczych 6%. Aż 42% badanych jest jednak zdania, iż dojdzie do zwiększenia udziału kobiet bez specjalnego nacisku i konieczności podejmowania jakichkolwiek działań. Wyk. 30 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat inżynierii wyborczej Źródło: Badania własne autora Zdecydowana większość mikołowian - 72% - sprzeciwia się niemniej propozycji ustanowienia min. udziału kobiet na listach wyborczych. Tego typu propozycję poparło jedynie 16% mieszkańców. Gdyby jednak prawo w Polsce stanowić miało określony procent miejsc dla kobiet na listach wyborczych

89 89 48% badanych wskazało poziom 50%. 14% mieszkańców gminy Mikołów poparłoby z kolei minimum ustanowione poniżej 50%. Aż 38% nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Większa obecność kobiet w życiu politycznym przyczyniłaby się zdaniem mikołowian do lepszej reprezentacji ich interesów 40%, zwiększenia wydatków socjalnych państwa 28%, zmniejszenia liczby konfliktów politycznych 30%, a także bardziej emocjonalnego podejścia do polityki 28%. Równocześnie jednak w zależności od postawionego pytania od 34 do 50% mieszkanców stwierdziło, że większy udział kobiet nie zmieni zasadniczo nic. Wyk. 31 i 32 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat ustanowieniamin. udziału kobiet na listach wyborczych

90 90 Źródło: Badania własne autora Opinie mieszkańców Mikołowa nt. udziału kobiet różnią się jednak od opinii ogółu Polaków. 47% Polaków opowiada się za większym udziałem kobiet w życiu politycznym, 30% uważa z kolei udział kobiet i mężczyzn za taki, jaki być powinien. 17% respondentów jest natomiast zdania, że płeć osób uczestniczących w życiu politycznym jest bez znaczenia. W przeciwieństwie do preferencji politycznych panujących w mieście, w skali kraju więcej osób poparło podjęcie działań zmierzających do zwiększenia udziału kobiet w życiu politycznym. Przeciwnych temu było jedynie 30% badanych. Większym poparciem cieszyły się poszczególne instrumenty aktywizacji politycznej kobiet tj. zachęcenie kobiet do udziału w polityce 36%, zapewnienie określonej liczby stanowisk kobietom w ważnych instytucjach publicznych 28%, a także wprowadzenie określonej procentowo min. liczby kobiet na listach wyborczych 15%. W skali kraju mniej Polaków sprzeciwiało się również jakiejkolwiek formie inżynierii wyborczej. Jeśli jednak prawo w Polsce stanowiłoby, że kobiety powinny zajmować określony procent miejsc na listach wyborczych

91 91 37% badanych odpowiedziało za udziałem mniejszym niż 50%. Za parytetem opowiedziało się natomiast 33% respondentów. Więcej Polaków przekonanych było również o tym, że większa obecność kobiet w polityce przyczyni się m.in. do lepszej reprezentacji interesów rodzin 71%, lepszej reprezentacji interesów kobiet 63%, większej koncentracji na sprawach społecznych 61%, podejścia emocjonalnego oraz zmniejszenia korupcji 48%, a także zmniejszenia liczby konflików politycznych 47%. 53 Mieszkańcy Mikołowa są w mniejszym stopniu zatem zwolennikami działań podejmowanych w ramach tzw. inżynierii wyborczej i dyskryminacji pozytywnej aniżeli większość Polaków. Z rezerwą odnoszą się bowiem do pomysłu wprowadzenia kwot, a także realizacji parytetu. 3.3 Mikołowianie o powstaniu metropolii Po reformie administracyjnej z 1999 roku kolejną kwestią budzącą wiele emocji stała się kwestia utworzenia na terenie Polski ośrodków innowacyjności zwanych metropoliami. W ten sposób doszło do utworzenia Górlnośląskiego Związku Metropolitalnego. W jego skład wchodzi obecnie 14 miast na prawach powiatu: Bytom, Chorzów, Gliwice, Dąbrowa Górnicza, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy oraz Zabrze, które leżą na obszarze aglomeracji śląsko - dąbrowskiej. Poza Związkiem znalazł się zatem m.in. Mikołów. Członkami GZM mogą być bowiem jedynie miasta na prawach powiatu. Reforma utworzyła natomiast samodzielną gminę Mikołów i powiat mikołowski. Niemniej aż 18% 53 Parytety prawną gwarancją większego udziału kobiet w polityce, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2010 w: Data dostępu:

92 92 jego mieszkańców stwierdziło, że Mikołów stanowi część składową GZM u. Zdecydowana większość - 64% - udzieliła jednak prawidłowej odpowiedzi. 18% przyznało z kolei, że nie posiada na ten temat właściwie żadnej wiedzy (wyk. 33). Ponad połowa mikołowian poparła jednak utworzenie Metropolii Silesia. Silne poparcie dla tego rodzaju projektu wyraziło 24% badanych. Pozostała część odniosła się do niego raczej z umiarkowanym optymizmem. Jedynie 14% sprzeciwiało się powstawaniu obszarów metropolitalnych w Polsce (wyk. 34). Wyk. 33 Wiedza mieszkańców Mikołowa nt. GZM Silesia Źródło: Badania własne autora

93 Wyk. 34 Opinie mieszkańców Mikołowa nt. utworzenia Metropolii Silesia 93 Źródło: Badania własne autora 3.4 Mikołowianie o reformie emerytalnej 44% mieszkańców Mikołowa krytycznie ocenia decyzję rządu polskiego o obniżeniu z 7,3 do 2,3% części składki odprowadzanej przez pracujących do otwartych funduszy emerytalnych i tym samym zwiększeniu części składki przekazywanej do ZUS. Decyzję tą poparło równocześnie 36% mikołowian. Jej zasadności nie potrafiło jednak ocenić aż 20% badanych. Co ciekawe znacznie większy odsetek pytanych negatywnie ocenia sposób, w jaki otwarte fundusze emerytalne gospodarują powierzonymi im pieniędzmi przyszłych emerytów. Zdecydowanie lub raczej dobrze ich funkcjonowanie ocenia natomiast 34% badanych. Wśród rozwiązań cieszących się największą popularnością 32% wskazało na to, w którym każdy pracownik wpłaca składki na własne konto w funduszu emerytalnym, z którego w przyszłości będzie miał wypłacaną emeryturę.

94 94 Jedynie 2% poparło tzw. system repartycyjny, w którym osoby pracujące opłacają składki, które przeznaczane są następnie na emerytury dla obecnych emerytów. Ponad połowa mieszkańców Mikołowa opowiedziała się jednak za połączeniem obu tych rozwiązań - część składki pracownika przeznaczana jest na wypłaty bieżących emerytur, część odkładana na jego przyszłą emeryturę. Wiele emocji i kontrowersji wywołuje również kwestia podwyższenia wieku emerytalnego. Połowa mikołowian jest temu przeciwna. Propozycją tą poparłoby jednak 30% badanych. Swojego stanowiska nie potrafiło lub nie chciało wyrazić 20% respondentów. Niewiele mniej osób przeciwnych było także zrównaniu wieku emerytalnego 48%. Za tego typu rozwiązaniem opowiedziało się jednak aż 40% pytanych. Mniej ankietowanych wyraziło w tym przypadku również swojego niezdecydowanie jedynie 12% (wyk. 35 i 36). Wyk. 35 i 36 Opinie mieszkańców Mikołowa dotyczące proponowanych zmian emerytalnych

95 95 Źródło: Badania własne autora Wyk. 37 i 38 Opinie mieszkańców Mikołowa dotyczące proponowanych zmian emerytalnych

96 96 Źródło: Badania własne autora Większą konsensualność zaobserwować można natomiast w przypadku opinii dotyczących przywilejów emerytalnych. Aż 76% mikołowian popiera ich likwidację zwłaszcza w odniesieniu do pracowników służb mundurowych. Przeciwnych temu było jedynie 16% respondentów. Miażdząca większość poparła również propozycję reformy KRUS u, na mocy której rolnicy tak, jak inne grupy zawodowe powinnić płacić zależne od swych dochodów składki emerytalne. Jedynie niewielki odsetek badanych nie był przekonany do tego typu rozwiązania. W skali całego kraju zdecydowanie więcej osób sprzeciwia się decyzji rządu o obniżeniu składki odprowadzanej do OFE. Znacznie mniej osób popiera również tą decyzję - jedynie 21% Polaków. Nic dziwnego zatem, iż mniej badanych negatywnie ocenia także działalność funduszy emerytalnych niż w samym tylko Mikołowie jedynie 38%. Paradoksalnie jednak za skuteczne uważa je tylko 27% respondentów. Spory odsetek ankietowanych nie był

97 97 w stanie jednoznacznie ocenić sposobu, w jaki gospodarują one powierzonymi im pieniędzmi. 54 Największą popularnością wśród Polaków cieszy się z kolei rozwiązanie, w którym każdy pracownik wpłaca sładki na własne konto w funduszu emerytalnym, z którego w przyszłości będzie miał wypłacaną emeryturę 41%. Mniejszą popularnością cieszyła się natomiast propozycja połączenia dwóch rozwiązań - część składki pracownika przeznaczana jest na wypłaty bieżących emerytur, część natomiast odkładana na jego własną emeryturę, którą poparło 35% badanych. Jedynie 8% Polaków opowiedziało się z kolei za powrotem do systemu repartycyjnego. 55 Nieco mniejszy sprzeciw ogółu Polaków wywołuje kwestia podwyższenia oraz zrównania wieku emerytalnego. Przeciwko tego typu rozwiązaniu było odpowiednio 74 i 71% badanych. Nieco mniejszy odsetek respondentów na poziomie całego kraju jest również za likwidacją przywilejów emerytalnych służb mundurowych i reformą KRUS u kolejno 61 i 82% z nich. 56 Mikołowianie bardziej niż ogół Polaków niechętni są zatem podwyższeniu oraz zrównaniu wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Są też zdecydowanie większymi zwolennikami likwidacji przywilejów emerytalnych, a takze reformy KRUS u. W mniejszym stopniu krytycznie odnoszą się również do zmian w funkcjonowaniu otwartych funduszy emerytalnych. Bardziej negatywnie odnoszą się bowiem do ich działalności niż respondenci ogólnokrajowi. 54 Opinie o obniżeniu składki przekazywanej do OFE, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2011 w: Data dostępu: Opinie o planowanych zmianach w systemie emerytalnym, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2011 w: Data dostępu: Ibidem.

98 Mikołowianie o Unii, NATO i USA Po ośmiu latach aż 90% mieszkańców Mikołowa popiera członkostwo Polski w Unii Europejskiej. Umiarkowany optymizm wyraża jednak aż 40% z nich. 50% to z kolei zdecydowani zwolennicy przynależności Polski do Zjednoczonej Europy. Jedynie 8% respondentów wyraziło swój sprzeciw. Zdaniem 62% mikołowian członkostwo to przynosi Polsce więcej korzyści niż strat. Przeciwną opinię wyraża jedynie 8% badanych. 18% ankietowanych stwierdza, że z przynależności Polski do Unii wynika tyle samo korzyści co strat. Równocześnie 58% mieszkańców Mikołowa zadeklarowało, że ludzie tacy jak oni raczej zyskują niż tracą na członkostwie Polski w Unii. 28% stwierdziło natomiast, że fakt ten nie wpływa w żaden sposób na ich sytuację. Zaledwie 8% pytanych przyznało, że raczej traci na istnieniu Zjednoczonej Europy. Wyk. 39 i 40 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat członkostwa Polski w UE

99 99 Źródło: Badania własne autora Podobnie kształtują się opinie mikołowian na temat członkostwa Polski w strukturach Sojuszu Północnoatlantyckiego. Zdecydowana większość - 84% - popiera przynależność Polski do Paktu. Przeciwnych jest zaledwie 10% badanych. 6% nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Więcej emocji wzbudziła kwestia uczestnictwa wojsk polskich w operacjach NATO. Ich udział poparło 46% mieszkańców, z czego zdecydowanie jedynie 6%. Przeciwnych było natomiast 36% pytanych. Politykę rządu polskiego w stosunku do USA pozytywnie ocenia z kolei prawie połowa badanych 46%. 36% odnosi się do niej jednak raczej lub też zdecydowanie negatywnie. Od oceny wstrzymało się jednak aż 18% pytanych.

100 100 Wyk. 41 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat członkostwa Polski w NATO Źródło: Badania własne autora Badania ogólnokrajowe pokazują natomiast, iż 83% Polaków popiera integrację, 11% jest jej przeciwna. Zdaniem 63% respondentów integracja przynosi Polsce więcej korzyści aniżeli strat. Przeciwnego zdania jest 14% ankietowanych. 57 W odniesieniu do NATO zdecydowana większość Polaków popiera członkostwo Polski w strukturach Paktu - 80%. Przeciwnych temu jest jedynie 11% respondentów. 58 Co ciekawe 74% Polaków uważa, że Stany Zjednoczone nadużywają siły, aby podporządkować sobie politykę Polski. 59 Niemniej jednak 51% pozytywnie ocenia wpływ Stanów Zjednoczonych na świat. Większość jest również zdania, iż Stany Zjednoczone zachęcają inne 57 Siedem lat obecności Polski w Unii Europejskiej, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2011 w: Data dostępu: Dziesięć lat w NATO, CBOS, Warszawa 2009 w: asp?q=a 1&id=4103. Data dostępu: Polacy o wpływie Stanów Zjednoczonych na świat, Centrum Badania Opinii Publicznej, Warszawa 2008 w: Data dostępu:

101 101 kraje do stosowania prawa międzynarodowego, lecz robią to nieszczerze, same nie stosują się bowiem do jego reguł Mikołowianie o polityce energetycznej Aż 54% mieszkańców Mikołowa uznało wprowadzoną przez Komisję Europejską zasadę obliczania darmowych pozwoleń na emisję dwutlenku węgla za niekorzystą dla Polski. Równocześnie jednak 42% respondentów nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jedynie niewielki odsetek badanych - 4% - wskazał decyzję Komisji za korzystą dla Polski. Spośród wszystkich rozwiązań proekologicznych największym poparciem u mieszkańców Mikołowa cieszyły się alternatywne źródła energii 94%. Żadna z osób uczestniczących w badaniu nie odniosła się negatywnie do propozycji ich wykorzystania. Pozostałe 6% nie było ani za, ani też przeciw alternatywnym źródłom energii. Więcej emocji wzbudzała natomiast kwestia budowy elektrowni atomowej na terenie Polski. Pomysł ten poparło 38% mikołowian. Zdecydowanie jednak jedynie jedna dziesiąta z nich. Przeciwko opowiedziała się ponad połowa badanych 52%. Pytanie bez odpowiedzi pozostawiło 10% respondentów. Za zadowalające działania rządu polskiego w zakresie bezpieczeństwa energetycznego uznało 50% mikołowian. Tyle samo osób wyraziło jednak swe niezadowolenie. W skali całego kraju niemal tyle samo Polaków co mieszkańców Mikołowa przeciwnych jest budowie elektrownii jądrowych na terenie kraju 53%. Za opowiedziało się natomiast 40% badanych. 61 Nieco mniej osób, choć wciąż zdecydowana większość (84%), popiera stworzenie warunków sprzyjających 60 Światowa opinia publiczna o polityce Stanów Zjednoczonych i operacji NATO w Afganistanie, CBOS, Warszawa 2009 w: =4173. Data dostępu: Energetyka jądrowa w Polsce za czy przeciw, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2011 w: bos.pl/details.asp?q=a1&id=4460. Data dostępu:

102 102 rozwojowi alternatywnych źródeł energii. Przeciwnych temu jest zaledwie 6% pytanych. 62 Wyk. 42 Opinie mieszkańców Mikołowa na temat polityki energetycznej Unii Europejskiej Źródło: Badania własne autora Mikołowianie są zatem zdecydowanie bardziej przychylni wykorzystaniu alternatywnych źródeł energii aniżeli ogół przebadanych Polaków. Tak samo podchodzą natomiast do kwestii budowy elektrowni atomowych na terenie Polski. Różnice dotyczą bowiem w tym przypadku jedynie kilku punktów procentowych. 62 O problemach energetyki, Centrum Badania Opinii Społecznej Warszawa 2008 w: a1&id=3977. Data dostępu: