Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Środa Wielkopolska na lata

Transkrypt

1 GMINA ŚRODA WIELKOPOLSKA Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Środa Wielkopolska na lata opracowanie zespołowe listopad 2010 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Środa Wielkopolska jest kompleksowym, skoordynowanym i wieloletnim dokumentem obejmującym lata , którego podstawowym założeniem jest zapoczątkowanie procesu przemian techniczno-przestrzennych, gospodarczych i społecznych na zdegradowanych obszarach Miasta, poprzez wyprowadzenie ich ze stanu kryzysowego przy jednoczesnym stworzeniu warunków do dalszego rozwoju. Celem głównym Programu jest wzmocnienie Środy Wielkopolskiej w sferze społeczno-gospodarczej jako atrakcyjnego ośrodka przedsiębiorczości, usług i zamieszkiwania. Strona 1 z 119

2 Zleceniodawca Gmina Środa Wielkopolska ul. Daszyńskiego Środa Wielkopolska NIP Wykonawca AZYMUT Menadżerskie Biuro Asocjacyjne Jerzy Kwintkiewicz tel.: fax: azymut-mba@wnioski-dotacje.eu adres korespondencyjny Książ Książ Wielkopolski Autor mgr inż. Jerzy Kwintkiewicz kom: (podpis) Strona 2 z 119

3 SPIS TREŚCI 1. Podstawowe informacje Informacje ogólne o mieście Środa Wielkopolska Położenie geograficzne i administracyjne Rys historyczny Środy Wielkopolskiej Obiekty zabytkowe i przyrodnicze Środy Wielkopolskiej Zabytki Parki i ochrona przyrody Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście Zagospodarowanie przestrzenne Gospodarka przestrzenna Granice stref ochrony konserwatorskiej Uwarunkowania ochrony środowiska Grunty i budynki System drogowy Gospodarka wodno ściekowa System odprowadzania i oczyszczania ścieków Zaopatrzenie w ciepło Zaopatrzenie w energię elektryczną i gaz Gospodarka odpadami Identyfikacja problemu Gospodarka Podmioty gospodarcze Środy Wielkopolskiej Główni pracodawcy Struktura branż gospodarki Miasta Środa Wielkopolska oraz osób zatrudnionych w głównym miejscu pracy Turystyka Identyfikacja problemu Sytuacja społeczna Demografia Wykształcenie i aktywność ekonomiczna mieszkańców miasta Środa Wielkopolska Struktura bezrobocia Pomoc społeczna Źródła utrzymania gospodarstw domowych w Środzie Wielkopolskiej Bezpieczeństwo publiczne Identyfikacja problemu Analiza SWOT Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju społecznogospodarczego kraju, regionu i miasta Założenia programu rewitalizacji Wyznaczenie granic obszarów zdegradowanych (rewitalizowanych) Uzasadnienie wyboru zdegradowanych (rewitalizowanych) obszarów Wytyczne w zakresie zasad opracowania programów umożliwiających ubieganie się o wsparcie w ramach Inicjatywy JESSICA oraz Działania 4.2 Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Wskaźniki dla Województwa Wielkopolskiego Ludność na obszarze rewitalizowanym Wybór i wartość wskaźników dla projektowanego obszaru rewitalizacji Analiza wskaźników pod kątem kryteriów wnioski Strona 3 z 119

4 5.3. Cel Lokalnego Programu Rewitalizacji Planowane zadania w latach na obszarze rewitalizowanym Planowane zadania przestrzenne (techniczno-materialne) na obszarze rewitalizowanym Planowane zadania gospodarcze na obszarze rewitalizowanym Planowane zadania społeczne na obszarze rewitalizowanym Plan finansowy realizacji rewitalizacji źródła finansowania programu rewitalizacji System wdrażania programu rewitalizacji System monitorowania, oceny i komunikacji społecznej Załączniki Wzór ankiety Wzór karty zgłoszenia przedsięwzięcia rewitalizacyjnego Dane OPS Środa Wielkopolska Dane RDG UM w Środzie Wielkopolskiej Dane PUP w Środzie Wielkopolskiej Mapa obszaru rewitalizowanego Mapa obszaru rewitalizowanego z oznaczeniem stref obszaru Mapa obszaru rewitalizowanego ze strefą ochrony konserwatorskiej Spis tabel Spis rysunków Spis dokumentów źródłowych Notka o autorze Strona 4 z 119

5 1. Podstawowe informacje Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Środa Wielkopolska jest kompleksowym, skoordynowanym i wieloletnim dokumentem obejmującym lata , którego podstawowym założeniem jest zapoczątkowanie procesu przemian techniczno-przestrzennych, gospodarczych i społecznych na zdegradowanych obszarach Miasta, poprzez wyprowadzenie ich ze stanu kryzysowego przy jednoczesnym stworzeniu warunków do dalszego rozwoju. Celem głównym Programu jest wzmocnienie Środy Wielkopolskiej w sferze społeczno-gospodarczej jako atrakcyjnego ośrodka przedsiębiorczości, usług i zamieszkiwania. Cel ten będzie realizowany przez następujące cele szczegółowe: rozwój turystyki i rekreacji oraz wzmocnienie potencjału kulturalnego Miasta; stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości oraz tworzenia nowych miejsc pracy; poprawa warunków mieszkaniowych na zdegradowanych obszarach miasta; wzmocnienie integracji mieszkańców oraz zapobieganie i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu; poprawa funkcjonalności infrastruktury, w tym komunikacji i przestrzeni miejskiej oraz bezpieczeństwa mieszkańców. Prace nad Lokalnym Programem Rewitalizacji Miasta Środa Wielkopolska na lata rozpoczęte zostały we wrześniu 2010 r. poprzez pisemne wskazanie przez Burmistrza Miasta Środa Wielkopolska instytucji współpracujących przy wyznaczaniu potrzeb i wyliczaniu wskaźników w zakresie rewitalizacji. Wyznaczenie obszarów zdegradowanych (rewitalizowanych) w Środzie Wielkopolskiej nastąpiło w wyniku współpracy wskazanych instytucji. W spotkaniach roboczych dotyczących spraw rewitalizacji uczestniczyli pracownicy merytoryczni Urzędu Miejskiego w Środzie Wielkopolskiej (Biuro Obsługi Burmistrza, Wydział Geodezji i Gospodarki Przestrzennej, Wydział Spraw Obywatelskich, Referat Działalności Gospodarczej, Referat Spraw Mieszkaniowych), Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, Powiatowego Urzędu Pracy w Środzie Wielkopolskiej oraz Powiatowej Komendy Policji w Środzie Wielkopolskiej. Wyznaczone granice obszarów zdegradowanych (rewitalizowanych) objętych Programem Rewitalizacji zostały uwzględnione w niniejszym dokumencie i są w pełni zgodne z opiniami wyrażonymi przez mieszkańców w trakcie przeprowadzonych konsultacji społecznych. Wybór ostatecznych granic obszarów zdegradowanych, został przeprowadzony na podstawie własnych badań i analiz sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej miasta, wykorzystując dane statystyczne i informacje uzyskane od właściwych podmiotów. Badania prowadzono przede wszystkim w kontekście kryteriów wynikających z definicji obszaru zdegradowanego (rewitalizowanego), określonej w art. 47, ust. 1 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dn. 8 grudnia 2006 r. Przy wyborze obszarów zdegradowanych brano pod uwagę wskaźniki dla działań związanych z rewitalizacją miast i wzmocnieniem funkcji społecznych. Odniesienia do określonych wskaźników dokonano zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie zasad opracowania programów umożliwiających ubieganie się o wsparcie w ramach Inicjatywy JESSICA oraz Działania 4.2 Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Jako spójną strefę geograficzną w mieście wyznaczono do rewitalizacji obszar miejski składający się z dziesięciu stref oznaczonych od A do J, które prezentuje poniższy rysunek: Strona 5 z 119

6 Rysunek 1. Schemat obszaru rewitalizowanego opracowanie własne Obszar ten jest opisany następującymi strefami i ulicami/obiektami: 1. Stary Rynek 2. Park Kościuszki, Dom Pogodnej Jesieni 3. Wiosny Ludów Spichrzowa Usługi Komunalne 4. Powstańców stara masarnia 5. Gimnazjum nr 1 + park 6. Dąbrowskiego - kamienice 7. Wieża Ciśnień 8. Niedziałkowskiego budynki 9. Targowisko Czerwonego Krzyża (9a) + Westerplatte (9b) 10. Targowisko Przecznica + Szkoła Podstawowa nr 3 i Gimnazjum nr Rondo JPII + budynki w rozwidleniu Lipowej i 20 Października 12. Szamarzewskiego Usługi Komunalne 13. Kilińskiego Usługi Komunalne 14. Cmentarz Ewangelicki 15. Łazienki 16. Budziaki Westerplatte Strona 6 z 119

7 17. Zaplecze Urzędu Miejskiego 18. Działka Brodowska 19. Stadnina Harcerska Fundacja Kórnicka 20. Park Źrenica 21. Ośrodek Sportu Os. Piastowskie 22. Tereny na wschodnim brzegu jeziora 23. Budynek PUP 24. Stadion + kolejka wąskotorowa + dworzec PKP + budynki przy Cukrowni Tabela 1. Określenie stref obszaru rewitalizowanego A Stare Miasto z Targowiskiem przy Czerwonego Krzyża 1, 3, 4, 5, 6, 9a B Park Kościuszki, DPJ i ul. Kilińskiego 2, 13 C Targowisko przy Przecznicy i szkoły 10 D Budziaki i strefa przyległa do ul. Westerplatte 9b, 16, 17 E Cmentarz Ewangelicki i ul. Witosa 12, 14 F Łazienki i Jezioro 15, 22 G Ośrodek Sportu 21 H Park Źrenica i strefa ul. Harcerska - Brodowska 18, 19, 20 I Strefa Powiatowego Urzędu Pracy 23 J Strefa turystyczno sportowa, dworzec i Niedziałkowskiego 7, 8, 11, 24 opracowanie zespołowe Mapa obszaru rewitalizowanego stanowi załącznik 10.5 do niniejszego Programu. Obszar rewitalizowany wpisuje się częściowo w strefę ochrony konserwatorskiej (określoną w pkt ). Części wspólne tych obszarów i wnioski z tego wynikające zostaną przedstawione w dalszej części opracowania. Schemat strefy ochrony konserwatorskiej przedstawia poniższy rysunek: Strona 7 z 119

8 Rysunek 2. Strefa ochrony konserwatorskiej dla Środy Wielkopolskiej źródło: Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków Strona 8 z 119

9 2. Informacje ogólne o mieście Środa Wielkopolska 2.1. Położenie geograficzne i administracyjne Gmina Środa Wielkopolska położona jest w centralnej części województwa wielkopolskiego. Jest największą i jedyną miejsko wiejską gminą Powiatu Średzkiego. Miasto siedziba gminy i powiatu - ma bardzo korzystne położenie geograficzne. Leży nie tylko w niewielkiej odległości od stolicy województwa Poznania, ale posiada również bardzo dobre połączenia komunikacyjne z wieloma innymi ośrodkami. Przez Środę przebiega kolejowa magistrala północ południe oraz droga krajowa nr 11 łącząca środkowe wybrzeże Morza Bałtyckiego ze Śląskiem. Z układem miejskim Środy Wielkopolskiej droga ta łączy się za pośrednictwem 3 skrzyżowań jednopoziomowych przy ulicach: Kórnickiej, Niedziałkowskiego i Brodowskiej. Przez gminę przebiega również droga wojewódzka nr 432 Śrem - Środa Wielkopolska Września, która łączy się z między innymi z drogą krajową nr 11. Atutem miasta jest autostrada A2, której najbliższe węzły znajdują się w odległości 25 km od Środy. O 36 km oddalone jest międzynarodowe lotnisko Poznań Ławica. Droga wojewódzka nr 432: Śrem - Środa Wielkopolska - Września, łączy się z drogą krajową nr 11 skrzyżowaniem jednopoziomowym i przebiega układem ulicznym miasta: Niedziałkowskiego, 3 Maja, Zamoyskich, Gnieźnieńską. Ulice powiatowe w mieście Środa Wielkopolska stanowią: Plac Armii Poznań, ulice: 20 Października, Brodowska, Daszyńskiego, Dąbrowskiego, Dolna, Hallera, Harcerska, Jażdżewskiego, Kilińskiego, Kosynierów, Kościuszki, Kórnicka, Limanowskiego, Nekielska, Paderewskiego, Strzelecka, Szpitalna, Topolska, Wałowa, Wiosny Ludów, Witosa, Wrzesińska oraz Żwirki i Wigury. Przez gminę przebiega linia kolejowa o państwowym znaczeniu: Poznań Środa Wielkopolska Jarocin Ostrów Kluczbork. Jest to linia kategorii pierwszorzędnej - dwutorowa oraz zelektryfikowana. Stacja Środa Wielkopolska posiada rozbudowany system bocznic i umożliwia przeładunki na tory wąskotorowe. Środa Wielkopolska leży na terenach, które są tylko w niewielkim stopniu zróżnicowane pod względem wysokości nad poziomem morza. Najdłuższą rzeką gminy jest Moskawa. Jej dopływem jest Struga Średzka, która od strony południowo-zachodniej tworzy rozległe Bagna Średzkie obszar chronionego krajobrazu, w którym spotkać można rzadkie i znajdujące się pod ochroną gatunki ptaków, między innymi: czaple, łabędzie nieme, perkozy, mewy śmieszki, czajki i remizy. Jedynym akwenem jest sztuczny zbiornik wodny powstały w latach przez spiętrzenie wód rzeki Moskawy w północnej części miasta Środa Wielkopolska. Ma on powierzchnię geodezyjną 47,7 ha. Jazy pozwalają na piętrzenie wody w celu nawadniania podsiąkowego lub ujęć bezpośrednich. Powierzchnia zalewu w zależności od napełnienia waha się w granicach 22,9 do 45 ha. Zbiornik powstał w celu zwiększenia retencji, a także dla potrzeb rolnictwa, przemysłu i służb przeciwpożarowych. Akwen spełnia jednak głównie rolę zaplecza rekreacyjnego dla potrzeb mieszkańców Środy Wielkopolskiej. Na jego wschodnim brzegu, blisko zapory czołowej (w granicach administracyjnych miasta Środa Wielkopolska), znajduje się ośrodek sportowy. Lasy i zadrzewienia zajmują 6,70% ogólnej powierzchni gminy Środa Wielkopolska. Większość z nich koncentruje się w okolicach: Urniszewa Podgaju Bieganowa w północno zachodniej części gminy, Ulejna w północnej części gminy, Winnej Góry we wschodniej części gminy, Nietrzanowa w południowej części gminy. Powierzchnia gminy Środa Wielkopolska wynosi 207,1 km 2, z czego na miasto Środa Wielkopolska przypada 18 km 2. Środa Wielkopolska jest jednym z 35 miast powiatowych województwa wielkopolskiego. Powiat Średzki zajmuje obszar 623,2 km 2. Obszar gminy stanowi Strona 9 z 119

10 33,23% obszaru powiatu i 0,69% obszaru województwa wielkopolskiego. Pod względem wielkości powierzchni ogólnej gmina zajmuje 21 miejsce w województwie wielkopolskim. Gminę tworzy miasto Środa Wielkopolska oraz 35 sołectw. W gminie Środa Wielkopolska faktycznie zamieszkuje osób (dane na koniec roku 2009). W mieście osób, a w części wiejskiej osoby. Mieszkańcy miasta stanową 72%, a części wiejskiej gminy 28% ludności. Liczba kobiet jest większa i stanowi 51% (mężczyźni 49%) Rys historyczny Środy Wielkopolskiej O istnieniu osad i skupisk ludzkich w okolicach Środy świadczą znaleziska archeologiczne z okresu młodej epoki kamiennej ( lat p.n.e.). Odkryto między innymi ślady cmentarzyska prasłowiańskiego z epoki Kultury Łużyckiej w pobliżu dzisiejszego cmentarza w Środzie. Te i inne odkrycia świadczą o istnieniu ciągłości osadniczej na tych terenach. Z przekazów historycznych dowiadujemy się, że pierwsze grodzisko znajdowało się prawdopodobnie na wzniesieniu pomiędzy dzisiejszą Kolegiatą, a Nowym Rynkiem. Na miejscu dzisiejszego ratusza, za Władysława Jagiełły w latach , został pobudowany gotycki zamek królewski, w którym gościł król w przejeździe do Krakowa. Wzdłuż dzisiejszych ulic: Górki, Szamarzewskiego i Jażdżewskiego rozciągała się fosa, a za nią osada, która z czasem stała się targową. Plac targowy był w kształcie trójkąta. Na przełomie XVIII i XIX wieku zabudowali go Niemcy, wznosząc gmach poczty konnej ze stacją telegraficzną. Budynek ten do dziś nazywa się Starą Pocztą. W obrębie grodu książęta zakładali osady służebne do obrony i jako wyspecjalizowane grupy produkcyjne, jak: Mączniki (1240 r.), Zielniki (1399 r.), Kobylniki (1281 r.) i inne. Prawdopodobnie w 1261 r. Środa otrzymała prawa miejskie. W XV wieku miasto było jednym z największych w Wielkopolsce. Nazwa w źródłach pojawia się poczynając od roku Człon Wielkopolska pojawił się w nazwie po roku 1967, celem odróżnienia jej od Środy Śląskiej. Od 1454 r. aż do okresu rozbiorowego Środa była miejscem sejmików województw poznańskiego, kaliskiego, a później i gnieźnieńskiego. Senat obradował w miejscowej farze, a posłowie na cmentarzu przykościelnym. W często odwiedzanym przez szlachtę mieście rozwijał się handel i rzemiosło. Środa posiadała też własne dobra ziemskie, którymi były wsie Ruszkowo i Zielniki. Podczas "potopu" w 1655 r. miasto zostało wzięte szturmem przez wojska szwedzkie. Mimo zniszczeń, a dzięki odbywającym się w mieście sejmikom, utrzymało swoją zamożność. Pod Środą, od strony Moskawy istniały mokradła trudne do przebycia. Moskawa w rejonie Środy zasilana jest dwoma strumieniami: Sporą i Źrenicą. Źrenica płynie doliną od Dębicza i Mącznik do wioski Źrenica (daw. Resnica, Reźnica), pod którą wpada do Moskawy. Spora płynie z zachodniej strony w kierunku Topoli, zatacza łuk między Żabikowem i Koszutami, a następnie wpada do Moskawy (daw. Maskawa, Maszkawa). Należy zaznaczyć, że faktyczną Moskawę mieszkańcy nazywają dziś Strugą Średzką, a Źrenicę - Moskawą. Zmiany w nazewnictwie dokonali w XIX w. Niemcy. Pod zaborem pruskim Środa stała się ważnym miejscem walki o polskość, o wyzwolenie spod zaborcy. W 1848 r. zawiązał się tu największy na terenie Wielkopolski obóz powstańczy pod dowództwem płk A. Brzeżańskiego. Tu z początkiem kwietnia były skierowane główne siły wojsk pruskich. W Powstaniu Wielkopolskim Środa wystawiła 4 kompanie ochotników. 17 września 1939 r. na łąkach kijewskich gestapo zamordowało 21 uprzednio zmasakrowanych Polaków, a 20 października 1939 r. żandarmeria rozstrzelała na rynku 29 mieszkańców Polski. Strona 10 z 119

11 19 września burmistrzem miasta, przejmując urząd od Kazimierza Kubickiego, został Niemiec Koerner, a starostą powiatowym Bierbach. W 1940 r. zamknięto kościół parafialny, w którym urządzono magazyn. 23 stycznia 1945 roku przyszło wyzwolenie dla Środy. Ukonstytuował się Tymczasowy Komitet Porządkowy na miasto i powiat, który po 5 dniach działalności został rozwiązany. Wówczas burmistrzem Środy mianowano Leona Kaźmierczaka. W międzyczasie zorganizowano także Milicję Obywatelską. W 1964 r. wybudowano Szkołę Podstawową nr 3 im. Aleksandra Zawadzkiego - z 15 izbami lekcyjnymi, 3 pracowniami, salą gimnastyczną, świetlicą i stołówką. W 1965 r. natomiast w dawnym parku starościńskim (obecnie za targowiskiem) wybudowano Zoo, w którym można było zobaczyć między innymi: niedźwiedzia, lamę, czy świnię wietnamską. W tym samym czasie powstał plac zabaw i gier przy Szkole Podstawowej nr 1 (między ulicą Armii Czerwonej /obecnie Lipową/ a Liceum Ogólnokształcącym). Szczególny dla miasta okazał się rok w którym obchodzono uroczystość 700-lecia nadania praw miejskich, wybudowano przystanek PKS przy ulicy Paderewskiego oraz łaźnię miejską przy ulicy Wiosny Ludów (obecnie jest to siedziba Zakładu Gospodarki Komunalnej), która dysponowała 5 wannami i 5 natryskami dla mężczyzn oraz 6 wannami i 4 natryskami dla kobiet. W 1972 roku oddano na Moskawie zbiornik retencyjny o powierzchni ok. 40 ha, który rozciąga się od Mącznik, koło Janowa (daw. nazwa Przykuty - Niemcy dokonali zmiany nazwy w XIX w.) i kończy zaporą w Środzie przy "Łazienkach". W odległych o 5 km od Środy Koszutach (nazwa od wyrazu koszut, tj. jeleń), w dworku po Zabłockich a później Rekowskich, utworzono Muzeum Regionalne Ziemi Średzkiej. Zgromadzono w nim liczne zbiory dokumentów historycznych regionu średzkiego Obiekty zabytkowe i przyrodnicze Środy Wielkopolskiej Zabytki Historyczny układ urbanistyczny miasta Środa Wielkopolska wpisany do rejestru zabytków decyzją nr WD /1115/29R/05 z dnia r. Nr rejestru 247/Wlkp/A W obrębie wpisanego do rejestru obszaru, wytyczonego granicami opisanymi w pkt znajdują się następujące obiekty, wpisane do rejestru zabytków: Tabela 2. Lista zabytków Środy Wielkopolskiej Lp Nazwa/lokalizacja zabytku Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP Pozostałości kościoła dominikanów ul. Mała Klasztorna 3 Plebania ul. Jażdżewskiego 3 Okres pochodzenia odtworzenia przebudowy 1423, XVI- XVII, XIX XV pocz. XIX Nr rejestracyjny i data wpisania do rejestru 2444/A /A /A Opis późnogotycka kolegiata farna, do prezbiterium przylega późnorenesansowa kaplica Gostomskich z lat , zamknięta kratą z tego samego okresu mury nawy, obecnie w budynku przemysłowym Strona 11 z 119

12 4 5 Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa ul. Wiosny Ludów Cmentarz rzymskokatolicki ul. Daszyńskiego / Nekielska Ratusz pl. Zamkowy 1 połowa XIX Dom ul. Dąbrowskiego 3 Dom ul. Dąbrowskiego 12 Dom ul. Dąbrowskiego Dom ul. Kilińskiego Dom ul. Kilińskiego 13 pocz. XIX połowa XIX połowa XIX 12 Dom ul. Kolegiacka 4 połowa XIX 13 Dom ul. Krótka 5 14 Willa ul. Niedziałkowskiego Dom Stary Rynek 4 połowa XIX 16 Dom Stary Rynek 13 XVIII 17 Dom Stary Rynek 14 XVIII 18 Dom Stary Rynek 15 XVIII, XIX/XX Dom ul. Szamarzewskiego 20 Wodociągowa wieża ciśnień połowa XIX źródło: Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków 2594/A /A /A /A /A /A /A /A /A /A /A /A /A /A /A /A /A Niektóre inne obiekty objęte ochroną konserwatorską: neoromański, ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki najstarszy nagrobek z 1792 roku, kaplica z 1913 roku rynek z zachowanym historycznym układem urbanistycznym (XIV XX wiek), neogotycka dzwonnica z roku 1869, nieużytkowany cmentarz ewangelicki z kaplicą wybudowaną w 1910 r. (współcześnie zaniedbana), a także z resztkami nagrobków, pierwszy w Polsce pomnik generała Jana Henryka Dąbrowskiego z 1997 r. (autorstwa Roberta Sobocińskiego), ponad 100-letnia kolej wąskotorowa, jedna z ostatnich w Europie, która prowadzi ruch pociągów wyłącznie trakcją parową. Strona 12 z 119

13 Rygory ochrony konserwatorskiej zgodne z ustawą z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568) Parki i ochrona przyrody Na terenie miasta znajduje się sześć parków miejskich o łącznej powierzchni ponad 15 ha. Częściowo w granicach miasta leży Obszar Chronionego Krajobrazu "Bagna Średzkie" o powierzchni 120 ha, który obejmuje dolinę Strugi Średzkiej w jej dolnym biegu, wraz z jej torfowiskowymi rozlewiskami. Utworzony został uchwała Rady Miejskiej r, zaktualizowaną r. Ochronie podlega przede wszystkim siedlisko prawie 200 gatunków ptaków, w tym: krwawodziób, wąsatka, czapla siwa, bąka, bączek, błotniak stawowy, rybitwa białowąsa, czajka i żuraw. W roku 2010 w ramach nowelizacji sieci NATURA 2000 obszar "Bagna Średzkie" znalazł się w Specjalnym Obszarze Ochrony Siedlisk (SOOS) Dolina Średzkiej Strugi (PLH300057), stanowiąc 10% jego powierzchni. Znacznie większy teren, obejmujący cały bieg Strugi Średzkiej wraz z rozlewiskami, środkowy bieg Moskawy i stawy hodowlane w Miłosławiu (Bugaju) tworzy obszar ważny dla ptaków (Interantional Bird Areas, IBA) nie zaliczający się jednak do obowiązujących form ochrony przyrody w Polsce. Obszar ten (PL169) nosi nazwę Dolina Strugi średzkiej i Moskawy i wpisany został do rejestru w maju 2010 r. Strona 13 z 119

14 3. Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście 3.1. Zagospodarowanie przestrzenne Gospodarka przestrzenna Strona 14 z 119

15 Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Tabela 3. Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Lp Nr uchwały i data jej podjęcia XX/189/96 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia 18 czerwca 1996 r. XXIV/241/96 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XXIX/288/97 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XXIX/289/97 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. Przedmiot i zakres ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego W sprawie uchwalenia zmian miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Wlkp. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów budownictwa mieszkaniowego, jednorodzinnego w Środzie Wlkp., rejon ul. Topolskiej w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów mieszkaniowych z usługami w Środzie Wlkp., przy ul. Plantaża w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów mieszkaniowych w Środzie Wlkp. przy ul. Działkowej Określenie granic obszaru miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Działka oznaczone nr ewid. 438/3 w Środzie Wielkopolskiej w rejonie ulicy Gnieźnieńskiej Środa Wlkp., rejon ul. Topolskiej, część działek nr ewid. 995/70 i 997/1. Środa Wlkp. ul. Plantaża Środa Wlkp. ul. Działkowa Dziennik Urzędowy Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego Nr 20, poz. 220 z dnia 26 sierpnia 1996 r. Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego Nr 29, poz. 353 z dnia 16 grudnia 1996 r. Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego Nr 18, poz.157 z dnia 18 września 1997r. Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego Nr 18 poz. 158 z dnia 18 września 1997r. Uwagi Plan zmieniony w części uchwałą nr XIII/164/2007 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. Strona 15 z 119

16 XXXVI/358/97 Rady Miejskiej w Środzie z dnia r. XXXVI/359/97 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r XXXVIII/392/98 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. VI/80/99 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. X/134/99 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. źródło: Gmina Środa Wielkopolska W sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów mieszkaniowych w Środzie w Wlkp. w rejonie ulic: Kilińskiego - Topolska w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów działalności gospodarczej w rejonie ulicy Konwaliowej w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Wlkp. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu centrum usługowego przy ul. Czerwonego Krzyża w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Wlkp. Środa Wlkp. ul. Topolska - Kilińskiego Środa Wlkp. ul. Konwaliowa Środa Wlkp. ul. Działyńskich, działka nr ewid. 2538/4 i część działki 2546/3. Środa Wlkp. ul. Czerwonego Krzyża gazociąg Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego Nr 1, poz. 12 z dnia 28 stycznia 1998r. Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego Nr 1 poz. 13 z dnia 28 stycznia 1998r. Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego Nr 7, poz. 73 z dnia 28 kwietnia 1998r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 31, poz. 643 z dnia 26 maja 1999r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 80, poz z dnia 19 listopada 1999 r. Plan zmieniony w części uchwałą nr XXIII/337/2005 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. Dla części terenu nowy plan uchwała nr XXXV/472/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia Plan w części zmienionych uchwałą nr XXXVII/510/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. Strona 16 z 119

17 Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Tabela 4. Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Lp Nr uchwały i data jej podjęcia XIV/191/2000 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XV/217/2000 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XV/220/2000 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XV/221/2000 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. Przedmiot i zakres ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów mieszkaniowych położonych w Środzie Wlkp. W sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Wlkp. W sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów działalności gospodarczej z funkcją mieszkaniową przy ul. Fromborskiej w Środzie Wlkp. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów działalności gospodarczej przy ul. Brodowskiej Określenie granic obszaru miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Środa Wlkp. rejon ulicy J. D. Muśnickiego, część działek nr ewid. 997/1 i 995/95. Środa Wlkp., ul. Daszyńskiego 17 Środa Wlkp. ul. Fromborska działki nr ewid. 2462/3, 2462/4, 2463, 2464 Środa Wlkp. ul. Brodowska, działki nr ewid i 3225 Dziennik Urzędowy Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 43 poz. 505 z dnia 19 czerwca 2000 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 64, poz. 863 z dnia 29 września 2000 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 64, poz. 864 z dnia 29 września 2000 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 64, poz. 865 z dnia 29 września 2000 r. Uwagi Opracowywany jest nowy plan, obejmujący grunty objęte planem z 2000 r. Strona 17 z 119

18 XV/222/2000 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XVI/236/2000 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XVII/244/2000 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. Nr XXII/303/2001 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. Nr XXII/304/2001 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego parku miejskiego w Środzie Wlkp. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania. przestrzennego terenu zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w rejonie ulic Witosa, Nekielska, Polna, Strzelecka w Środzie Wlkp. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Wlkp. W sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Środa Wlkp. ul. Kosynierów. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Środa Wlkp. - Topolska III. Środa Wlkp. działki nr ewid. 1142, 1143, 1159, 1160, 1161, 1162, 1164, 1167, 1128/1 Środa Wlkp. rejon ulic Witosa, Nekielska, Polna, Strzelecka Środa Wlkp. rejon ulicy Działkowej i Plantaża, działka nr ewid. 1166/2 Środa Wlkp., rejon ul. Kosynierów (północna granicę obszaru stanowi Rów Topolski) Środa Wlkp., działka nr ewid. 958, część działek nr ewid. 964/2, 995/95 położone w Środzie Wlkp. w rejonie ulicy Topolskiej Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 64, poz. 866 z dnia 29 września 2000 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 70, poz. 944 z dnia 17 października 2000 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 78, poz z dnia 13 listopada 2000 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 83, poz z dnia 17 lipca 2001 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 83, poz z dnia 17 lipca 2001 r. Plan zmieniony uchwałą nr XXXVII/509/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. Plan w trakcie zmiany Strona 18 z 119

19 10. Nr XXIII/325/2001 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. W sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu aktywizacji gospodarczej przy ul. Nekielskiej w Środzie Wlkp. Środa Wlkp. działka nr 198 i część działki nr 199/2 Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 139, poz z dnia 15 listopada 2001 r. 11. nr XXIII/326/2001 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia 28 września 2001r. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla budownictwa mieszkaniowego w rejonie ulic Gnieźnieńskiej - Lotniczej w Środzie Wielkopolskiej Dzienniki Urzędowy Województwa Wielkopolskiego nr 139 poz Obszar włączony w plan, zatwierdzony uchwałą nr XXXI/401/2005 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. 12. Nr XXIV/344/2001 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. W sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Wlkp., obejmującej teren położony w rejonie ulic Tuwima i Mickiewicza. działki nr ewid.: 651/1, 651/2, 651/3 643 w Środzie Wlkp.; Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 4, poz. 169 z dnia 10 stycznia 2002r. 13. Nr XXIV/343/2001 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Wlkp., obejmującej teren położony pomiędzy ulicami Lipową i Dąbrowskiego. teren położony pomiędzy ulicami Lipową i Dąbrowskiego 39 w Środzie Wlkp. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 4, poz. 168 z dnia 10 stycznia 2002r. Strona 19 z 119

20 XXVI/376/2002 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XXVI/375/2002 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XXVI/377/2002 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. IV/40/2003 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XI/151/2003 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu zabudowy mieszkaniowej przy ul. Strzeleckiej w Środzie Wlkp. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu działalności gospodarczej z funkcją mieszkaniową, położonego w rejonie ulic Zakole i Kochanowskiego w Środzie Wlkp. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Środa Wlkp. - Topolska IV w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu usług komunikacji przy ul. Dojazd w Środzie Wlkp. w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu usług handlu przy ul. Nekielskiej w Środzie Wlkp. Środa Wlkp., ul. Strzelecka, działka nr ewid. 19. Środa Wlkp., ul. Zakole i Kochanowskiego działki nr ewid.: 1280/2, 1280/5, 1280/6, 1280/7, 1280/8, 1280/9, 1280/10, 1280/11, 1280/12, 1280/13, 1280/14, 1280/15, 1280/18, 1280/19. obszar o powierzchni ca 5,8 ha położony między ul. Topolską i Rowem Topolskim w Środzie Wlkp. Środa Wlkp. ul. Dojazd, działka nr 2535/21 Środa Wlkp. ul. Nekielska, część działki nr ewid. 3392/10. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 54, poz z dnia 22 kwietnia 2002 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 54, poz z dnia 22 kwietnia 2002r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 48, poz z dnia 10 kwietnia 2002 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 48, poz. 910 z dnia 26 marca 2003 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 15, poz. 451 z dnia 11 lutego 2004 r. W trakcie zmiany, procedura na ukończeniu Strona 20 z 119

21 XIII/174/2004 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XXIII/337/2005 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XXXI/400/2005 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. XXXI/401/2005 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działki nr ewid. 3221/28, położonej w Środzie Wlkp. przy ul. Brodowskiej. w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w Środzie Wlkp. przy ul. Kazimierza Dzikowskiego. w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrzeży Jeziora Średzkiego. w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów zabudowy mieszkaniowej z możliwością realizacji usług publicznych i komercyjnych w Środzie Wielkopolskiej w rejonie ulic: Gnieźnieńskiej i Plażowej. działka nr ewid. 3221/28, położona w Środzie Wlkp. przy ul. Brodowskiej. Działki ozn. nr ewid.: 995/138, 995/139 i 995/140, położone przy ul. Kazimierza Dzikowskiego w Środzie Wlkp. Środa Wielkopolska, część Janowa i część Mącznik Środa Wielkopolska, rejon ul. Gnieźnieńskiej i Plażowej. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 61, poz z dnia 5 maja 2004 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 43, poz z dnia 8 kwietnia 2005 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 192, poz z dnia 16 grudnia 2005r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 180, poz z dnia 15 grudnia 2005 r. W trakcie zmiany Adaptuje się ustalenia m. p. z. p. osiedla budownictwa mieszkaniowego w rejonie ulic Gnieźnieńskiej Lotniczej w Środzie Wielkopolskiej, (uchwała nr XXIII/326/2001 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia 28 września 2001r. -Dz. Urz. Województwa Wielkopolskiego nr 139 poz. 2777). Strona 21 z 119

22 XXXII/418/2005 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. XXXV/472/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. XXXVII/509/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. XXXVII/510/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, położonego w Środzie Wielkopolskiej w rejonie ulicy Żwirki i Wigury. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu Os. Piastowskiego oraz przyległych obszarów zieleni publicznej w Środzie Wlkp. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego parku miejskiego w Środzie Wielkopolskiej. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu centrum usługowego przy ul. Czerwonego Krzyża w Środzie Wielkopolskiej. Środa Wielkopolska, rejon ulicy Żwirki i Wigury. Os. Piastowskie oraz przyległe obszary zieleni publicznej w Środzie Wlkp. Środa Wielkopolska ul. Czerwonego Krzyża Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 180, poz z dnia 15 grudnia 2005 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 73, poz z dnia 17 maja 2006 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 176, poz z dnia 4 grudnia 2007 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 147, poz z dnia 20 września 2006 r. Strona 22 z 119

23 Nr XIII/163/2007 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. Nr XIII/164/2007 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia r. XV/210/2008 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia r. źródło: Gmina Środa Wielkopolska w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu zabudowy mieszkaniowej i działalności gospodarczej położonego w Środzie Wielkopolskiej przy ul. Brodowskiej w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów budownictwa mieszkaniowego, jednorodzinnego w Środzie Wlkp. rejon ul. Topolskiej. w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu działalności gospodarczej położonego w Środzie Wielkopolskiej przy ul. Kórnickiej Środa Wielkopolska ul. Brodowska Środa Wlkp., obejmuje teren położony w rejonie ul. Kapuścińskiego, od strony południowej graniczący z Rowem Topolskim Środa Wielkopolska ul. Kórnicka Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 5, poz. 86 z dnia 4 lutego 2008 r. Dziennik Województwa Wielkopolskiego Nr 6, poz. 117 z dnia 6 lutego 2008 r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 43, poz. 894 z dnia 28 marca 2008 r. Głównym, wiodącym dokumentem w zakresie zagospodarowania przestrzennego jest Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Środa Wlkp. tekst jednolity zatwierdzony uchwałą nr XLIII/700/2010 Rady Miejskiej w Środzie Wlkp. z dnia 24 czerwca 2010 r. Strona 23 z 119

24 Granice stref ochrony konserwatorskiej granica wschodnia: wschodnia granica dawnego cmentarza żydowskiego, wschodnia i południowa granica zespołu mogił powstańców wielkopolskich i wschodnia granica cmentarza parafialnego kościoła pw. NMP Wniebowziętej, oś ulicy Wrzesińskiej od wschodniej granicy cmentarza parafialnego kościoła pw. NMP Wniebowziętej do skrzyżowania z ulicami Nekielską, Daszyńskiego i Wrzesińską, północna, wschodnia i południowa granica parku miejskiego do punktu styku 3 działem nr 1912 i 1954 i 1955 [ark.15(23)], granice między działkami nr 1948/2 i 1949/1; 1948/4; 1948/1 i 1948/4; 1911/3 i 1948/4; 1911/6 i 1948/4 [ark.15(23)], północna granica parku starościńskiego od punktu styku 4 działek nr 1907/5 i 1911/6 i 1948/4 i 1947/1 [ark.15(23)] do ulicy Szarytek, oś ulicy Szarytek od parku starościńskiego do ulicy Żwirki i Wigury, granice między działkami nr 2135 i 2137, 2136; 2130/1 i 2134, 2133; 2130/2 i 2133, 2132, 2131; 2127 i 2129, 2128/1, 2128/3, 2122/3, 2122/1 [ark.15(23)], oś ulicy Żwirki i Wigury od punktu styku 3 działek nr 2104/1 i 2127 i 2122/1 [ark.15(23)] do skrzyżowania a ulicą Brodowską, granica między działkami nr 2925 i 2928; 2926 i 2928; 2927 i 2928 [ark.19(23)] do ulicy Niedziałkowskiego, oś ulicy Niedziałkowskiego od punktu styku 3 działek nr 3068 i 2927 i 2928 [ark.19(23)] do skrzyżowania z ulicą 3 Maja i oś ulicy 3 Maja do punktu styku 3 działek nr 2944 i i 2947/1 [ark.19(23)], granice między działkami nr 2945/2 i 2947/1,2947/2; 2946 i 2947/2; 2960/1 i 2947/2, 2948; 2960/2 i 2948, 2952/1;2963 i 2952/2,2957/1,2958/3, 2964, 3109; 2962 i 3108; 2961 i 3108 [ark.19 i 21(23)], oś ulicy Niedziałkowskiego od punktu styku czterech działek nr 3068 i 2961 i 3108 i 3111 [ark. 19 i 21(23)] do punktu styku trzech działek nr 3111 i 3192 i 3193 [ark.21(23)], granice między działkami nr 3193 i 319+2,3198; 3194 i 3196; 3195 i 3197, 3205/7 [ark.21(23)], oś ulicy Niedziałkowskiego od punktu styku 3 działek nr 3111 i 3195 i 3205/7 do północnego punktu styku 3 działek nr 3203 i 3111 i 3205/7 [ark.21(23)], granica między działkami nr 3203 i 3205/7 [ark.21(23)], oś ulicy Niedziałkowskiego od południowego punktu styku 3 działek nr 3203 i 3111 i 3205/7 [ark.21(23)] dopołudniowej strony przejazdu kolejowego; granica południowa: południowa granica ulicy Łąkowej i działki nr 3083/2 [ark.20(23)] do punktu styku czterech działek nr 3083/2 i 3084 i 3257/8 i 3257/2 [ark.18 i 20(23)]; granica zachodnia: granice między działkami nr 3083 i 3257/2; 3083/1 i 3257/7 [ark.18 i 20(23)], oś ulicy Sportowej od punktu styku czterech działek nr 3257/6 i 3257/7 i 3083/1 i 3076 [ark.18 i 20(23)], północna granica zabudowy stacji kolei wąskotorowej Środa Przeładownia od ulicy Sportowej do punktu styku trzech działek nr 3081 i 3083/5 i 3082 [ark.20(23)], granice między działkami nr 3083/5 i 3081, 3078 [ark.20(23)], zachodnia granica torowiska kolei wąskotorowej do punktu styku trzech działek nr 3079 i 3074 i 3078 [ark.20(23)], Strona 24 z 119

25 granice między działkami nr 3074 i 3079,2765/2, 2766; 3075 i 2766, 2767/2; 3072/1 i 3072/2, 2767/22768/4, 2769/3; 3075 i 3073 [ark.19 i 20(23)], oś ulicy Niedziałkowskiego od punktu styku 3 działek nr 3075 i 3111 i 3073 [ark.20 i 20(23)] do skrzyżowania z ulicą Poselską, oś ulicy Poselskiej od skrzyżowania z ulicą Niedziałkowskiego do punktu styku dwóch działek nr 2775 i 2776 [ark.19(23)], granica między działkami nr 2775 i 2776 [ark.19(23)], oś ulicy 20 Października od punktu styku czterech działek nr 2775 i 2776 i 2837/2 i 2736/9 do punktu styku trzech działek nr 2736/7 i 2797 i 2798 [ark.19(23)], granice między działkami nr 2798 i 2797,2794/2; 2795/1 i 2794/2; 2792 i 2794/2; 2792 i 2794/2; 2791 i 2794/2, 2777/1 [ark.19(23)], oś ulicy Sportowej od punktu styku trzech działek nr 2791 i 2777/1 i 2764 [ark.19(23)] do skrzyżowania z ulicą 20 Października, oś ulicy 20 Października od skrzyżowania z ulicą Sportową do skrzyżowania z ulicą Piłsudskiego, oś ulicy Piłsudskiego od skrzyżowania z ulicą 20 Października do punktu styku 3 działek nr 1536 i 1526 i 1525/1 [ark.13(23)], granice między działkami nr 1526 i 1525/4, 1482/7 [ark.13(23)], oś ulicy 20 Października od punktu styku dwóch działek nr 1482/7 i 1526 [ark.13(23)] do punktu styku trzech działek nr 1482/3 i 1462/3 i 1462/1 [ark.13(23)], granice między działkami nr 1462/1 i 1462/3; 1461/2 i 1462/3; 1461/1 i 1462/3, 1461/10, 1461/7; 1460/1 i 1460/2, 1460/3, 1450; 1451 i 1450 [ark.13(23)], oś ulicy Staszica od punktu styku trzech działek nr 1628/3 i 1450 i 1451 [ark.13(23)] do skrzyżowania z ulicą Piłsudskiego, oś ulicy Piłsudskiego od skrzyżowania z ulicą Staszica do skrzyżowania z ulicą Kozierowskiego, oś ulicy Kozierowskiego od skrzyżowania z ulicą Piłsudskiego do punktu styku trzech działek nr 1323/8 i 1323/9 i 1323/10 [ark.13(23)], granice między działkami nr 1323/9 i 1323/10; 1323/9 i 1323/6; 1323/3 i 1323/6 [ark.13(23)], odcinek przecinający ulicę Kilińskiego od punktu styku trzech działek nr 1316/1 i 1323/3 i 1323/6 do punktu styku trzech działek 1316/1 i 1007/46 i 1008 [ark.9 i 19(23)], granice między działkami nr 1008 i 1007/46, 1007/44, 1007/1 [ark.9(23)]; granica północna: oś cieku wodnego od punktu styku trzech działek nr 998 i 1008 i 1007/1 [ark.9(23)] do skrzyżowania z ulicą Kapuścińskiego, oś ulicy Kapuścińskiego od skrzyżowania z ciekiem wodnym do punktu styku czterech działek nr 996/8 i 966/2 i 996/5 i 996/9 [ark.9(23)], granice między działkami nr 996/5 i 996/9, oś ulicy Jażdżewskiego od punktu styku trzech działek nr 966/2 i 996/9 [ark.9(23)] do skrzyżowania z ulicami Strzelecką i Witosa, oś ulicy Witosa od skrzyżowania z ulicami Strzelecką i Jażdżewskiego do północno zachodniej granicy cmentarza ewangelickiego, granica północno zachodnia i granica północno wschodnia cmentarza ewangelickiego, oś ulicy Nekielskiej od północno wschodniej granicy cmentarza ewangelickiego do północnego naroża cmentarza parafialnego kościoła NMP Wniebowziętej, Strona 25 z 119

26 granica północno wschodnia cmentarza parafialnego kościoła NMP Wniebowziętej i północno wschodnia granica dawnego cmentarza żydowskiego do jego wschodniego naroża Uwarunkowania ochrony środowiska PRZYRODA I KRAJOBRAZ Formy ochrony przyrody Na terenie gminy występują następujące formy ochrony przyrody (GUS stan na dzień r.): pomniki przyrody pojedyncze drzewa na terenie obszarów wiejskich i w mieście Środa Wlkp. oraz grupa drzew w Winnej Górze, obszar chronionego krajobrazu na terenie miasta Środa Wlkp. o powierzchni 120,3 ha (w tym 110,3 ha użytków rolnych i 10 ha wód) Bagna Średzkie, obszar objęty NATURĄ 2000 Dolina Środkowej Warty PLB Pomniki przyrody na terenie miasta: Topola biała Populus alba (obwód pierśnicy 876 cm). Bagna Średzkie Obszar Chronionego Krajobrazu Bagna Średzkie został ustanowiony w dniu 20 czerwca 1995 roku na mocy Uchwały Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej. W dniu 23 czerwca 2005 roku dokonano aktualizacji tej uchwały, dostosowując ją do nowej Ustawy o Ochronie Przyrody. Został on powołany w celu zapewnienia ochrony wielu gatunkom rzadkich ptaków wodnych i błotnych. Zajmuje teren o powierzchni 120,3 ha i jest położony w dolinie Strugi Średzkiej. Od strony południowej granicą jego jest szosa Poznań - Bytom, od północy jest to linia kolejowa. Od wschodu i zachodu granicę stanowią drogi dojazdowe do Środy Wielkopolskiej (załącznik 5 mapa poglądowa obszaru Bagna Średzkie). Prawie cały obszar charakteryzuje się stosunkowo wysokim stopniem uwilgotnienia, który jest jednak bardzo zróżnicowany w poszczególnych latach oraz porach roku. Prawie co roku w okresie wiosennym rzeka wylewa. Woda pokrywa wówczas znaczną część obszaru i, w zależności od dalszego przebiegu pogody, rozlewiska utrzymują się do kwietnia, a nawet maja. W okresie suszy dolina cieku zostaje mocno przesuszona, a spływ wody prawie całkowicie ustaje. Na terenie tym występują gleby torfowe zaliczane do klasy gleb bagiennych. Powstają one na terenach, gdzie grunt jest silnie nasycony wodą. Ponieważ silne uwilgotnienie gleby nie pozwala na przenikanie większej ilości tlenu w jej głębsze partie, zahamowane są procesy rozkładu dużej masy materii organicznej (roślinność) powstałej w okresie wegetacji. Nie dochodzi do procesu mineralizacji i nierozłożone części organiczne odkładają się w postaci torfu. Na początku ubiegłego stulecia na terenie tym wydobywano torf, czego dowodem są liczne torfianki o wielkości od 0,5 do 1,7 ha i głębokości dochodzącej do 1,5 m. Większość terenu zajmują podmokłe łąki kośne lub nieużytki w postaci szuwaru. Tylko niewielki fragment obszaru to grunty orne. Bardzo ciekawie przedstawia się szata roślinna tego terenu. Stwierdzono tu występowanie 277 gatunków roślin z 57 rodzin i 178 rodzajów. Dominują gatunki ze zbiorowisk łąkowych, zarośli nadbrzeżnych, szuwarów i zbiorowisk wodnych, nitrofilnych muraw zalewowych, zbiorowisk ruderalnych oraz olszyn i torfowisk. Na obszarze Bagien Średzkich stwierdzono 8 gatunków roślin, które uznaje się za ginące i zagrożone w Wielkopolsce, w tym 2 z nich są zagrożone w skali kraju. Jeden gatunek storczyk kukawka Orchis militaris jest objęty całkowitą ochroną gatunkową, a dwa gatunki: kruszyna pospolita Frangula alnus i porzeczka czarna Ribes nigrum, podlegają ochronie częściowej. Bagna Średzkie wyróżniają się przyrodniczo z monotonnego, rolniczego krajobrazu. Strona 26 z 119

27 To tu swoją ostoję znalazło wiele organizmów, które na skutek działalności człowieka ograniczyły swój zasięg występowania i zmniejszyły liczebność. Obszar bagien jest miejscem występowania wielu ciekawych, rzadkich i ginących gatunków ptaków. Zostało to stwierdzone na podstawie wieloletnich badań ornitologicznych prowadzonych na tym terenie. Do tej pory na terenie Bagien Średzkich odnotowano blisko 140 gatunków ptaków, z czego ok. 60 uznano jako lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe. Bagna Średzkie odgrywają także ważną rolę dla ptaków, które nie gniazdują na tym terenie. Po pierwsze, są to ptaki gniazdujące w sąsiedztwie tego obszaru, ale regularnie odwiedzające go w celu zdobycia pokarmu. Obszar ten jest także miejscem odpoczynku i zdobywania pokarmu dla ptaków w czasie wiosennych i jesiennych przelotów. Najwięcej z nich zatrzymuje się tutaj od marca do maja, gdy znaczna część terenu jest podtopiona. Różnej głębokości rozlewiska są idealnym miejscem dla setek różnych gatunków kaczek, gęsi oraz ptaków siewkowatych. POWIETRZE Klimat Przedmiotowy teren położony jest w strefie wpływu klimatu oceanicznego. Takie położenie dyktuje kształtowanie się na tym obszarze warunków i zjawisk pogodowych. Przeważają wiatry z kierunków sektora zachodniego. Opady kształtują się na poziomie mm. Charakterystyczną cechą jest ujemny bilans wodny. Teren charakteryzuje się wczesną i ciepłą wiosną, długim latem oraz łagodną i krótką zimą. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8,0 o C. Zanieczyszczenia powietrza Na terenie gminy Środa Wlkp. głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego są przede wszystkim: zanieczyszczenia komunikacyjne liniowe, pochodzące ze źródeł niskiej emisji, w mniejszym stopniu przemysłowe. Zanieczyszczenia komunikacyjne Zanieczyszczenia komunikacyjne powstają w wyniku eksploatacji dróg przez pojazdy mechaniczne. Główne składniki spalin to tlenki węgla i tlenki azotu. Zanieczyszczenia ze źródeł niskiej emisji Niska emisja jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Do źródeł niskiej emisji należy zaliczyć przede wszystkim indywidualne posesje, ciepłownie miałowo węglowe, a także mniejsze zakłady produkcyjne, punkty usługowe i handlowe. Ze względu na dużą ilość tego typu źródeł emisji nie jest możliwe monitorowanie każdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających się z nich do atmosfery zanieczyszczeń. Rzeczywista emisja zanieczyszczeń z jednego źródła może się różnić w zależności od: spalania paliw o różnej kaloryczności i jakości (np. zróżnicowana zawartość związków siarki w węglu), stanu technicznego pieców, spalania w domowych piecach części odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych). Strona 27 z 119

28 Duża ilość emitorów wprowadzających zanieczyszczenia z kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że zjawisko to jest bardzo uciążliwe, gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej. Niska emisja jest szczególnie uciążliwa w tzw. sezonie grzewczym. W celu ograniczenia emisji niskiej propagowane są systemy alternatywnego ogrzewania gospodarstw. W gminie dąży się głownie do gazyfikacji jak największego obszaru. W gaz ziemny zaopatrzone są (Źródło: Raport o stanie Gminy Środa Wlkp., 2008): miasto Środa Wlkp przyłączy (w mieście w 2007r. odnotowano 7074 mieszkań), wsie: Jarosławiec, Kijewo, Pętkowo, Koszuty, Jaszkowo, Żabikowo, Słupia Wielka, Topole, Brzeziny, Annopole, Strzeszki (na obszarach wiejskich w 2007r. odnotowano 2233 mieszkań). Zanieczyszczenia przemysłowe Przedsiębiorstwa posiadające instalacje, których eksploatacja powoduje wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza zobowiązane są do uzyskania pozwolenia na emisję tych zanieczyszczeń lub zgłoszenia instalacji jeżeli uzyskanie takiej decyzji nie jest wymagane. W poniższych tabelach przedstawiono wykaz przedsiębiorców posiadających aktualne pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów oraz zgłoszenia instalacji. Tabela 5. Wykaz przedsiębiorców posiadających aktualne pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza Nazwa przedsiębiorcy Odlewnia Żeliwa PPUH P.M. Wiśniewscy Solaris Bus & Coach Sp. z o.o. Homag Machinery Środa Wlkp. Sp. z o.o. HYBNER A. Hybner, S. Hybner, L. Hybner-Mysza Sp. J. Zakład Usług Galwanicznych GALBATEX Tadeusz Skibiński Adres siedziby ul. Chudoby 16, Środa Wlkp ul. Obornicka 1, Belochowo, Owińska ul. Prądzyńskiego 24, Środa Wlkp ul. Prądzyńskiego 26, Środa Wlkp ul. Rzemieślnicza 9, Środa Wlkp STRADA Sp. z o.o. ul. Libelta 2, Środa Wlkp AQUAFORM Sp. z o.o. ul. Prądzyńskiego 24a, Środa Wlkp MC Bauchemie Sp. z o.o. ul. Prądzyńskiego 20, Środa Wlkp LENA LIGHTING S.A. ul. Kórnicka 52, Środa Wlkp Producent Styropianu GEN- ul. Szajnochy 26, DERKA Jacek Genderka Bydgoszcz Pfeifer & Langen Polska ul. Mickiewicza 35, S.A.* Poznań Cukrownia ŚRODA źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Średzkiego (2008) Lokalizacja zakładu Środa Wlkp. Środa Wlkp. Środa Wlkp. Środa Wlkp. Środa Wlkp. Czarne Piątkowo Środa Wlkp. Środa Wlkp. ul. 27 Grudnia, Środa Wlkp. Grójec Środa Wlkp. Strona 28 z 119

29 * firma posiada : pozwolenie zintegrowane dla instalacji do produkcji lub przetwórstwa produktów spożywczych z surowych produktów roślinnych o zdolności produkcyjnej ponad 300 ton wyrobów gotowych na dobę, instalacji do spalania paliw o mocy nominalnej ponad 5 MW oraz instalacji do produkcji wapna w piecu o zdolności produkcyjnej ponad 50 ton na dobę, zezwolenie na uczestnictwo we wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla (CO 2 ) dla elektrociepłowni i pieca wapiennego. Tabela 6. Wykaz przedsiębiorców posiadających zgłoszone instalacje, których eksploatacja nie wymaga uzyskania pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza Przedsiębiorca Zgłoszona instalacja Data zgłoszenia Teren zakładu cukrowni ŚRODA Kocioł ERm 6, r. Środa Wlkp. Rolniczy Kombinat Spółdzielczy Śnieciska; zakład w Strzeszkach Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. Instalacja stacji paliw użytkowana na potrzeby własne gospodarstwa stacja paliw nr 4317 w Środzie Wlkp r r. Instalacja stacji paliw źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Środzie Wlkp. Potencjalnym źródłem emisji węglowodorów do atmosfery są także stacje benzynowe zlokalizowane na terenie gminy. Zagrożenia dla środowiska przyrodniczego mogą wystąpić zarówno w trakcie eksploatacji stacji i jej likwidacji, ale także podczas nagłych, nieprzewidzianych awarii. Również duży udział w łącznym ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza mają źródła emitujące zanieczyszczenia w sposób niezorganizowany, czyli nie posiadające emitorów (emisja punktowa w postaci związków amoniaku, metanu, siarkowodoru oraz zanieczyszczeń bakteriologicznych), do których należą m. in.: składowisko odpadów, zabiegi agrotechniczne, oczyszczalnie ścieków, fermy hodowlane, będące również źródłem zanieczyszczeń zapachowych (odorów). W 2006 r. przeprowadzono badania emisji metanu na składowisku odpadów komunalnych w Nadziejewie (Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Średzkiego, 2008). Na składowisku w Nadziejewie, gm. Środa Wlkp. stwierdzono dużą zmienność stężeń metanu w studniach odgazowujących, wahającą się między 3,0 % a 27,9 % - przy czym stężenie krytyczne metanu, przy którym występuje zagrożenie wybuchem wynosi 5 %. Emisja punktowa powstaje także podczas awarii, pożarów, robót ziemnych. Wielkość emisji z takich źródeł nie jest znana ze względu na brak badań prowadzonych w danym zakresie. HAŁAS Do źródeł najbardziej uciążliwego hałasu zalicza się hałas komunikacyjny i przemysłowy. Na terenie Gminy Środa Wlkp. szczególnie uciążliwy jest hałas komunikacyjny, który występuje na drodze krajowej nr 11 oraz wojewódzkiej nr 432. Ponadto droga krajowa nr 15 prowadzi ruch pojazdów przez tereny mieszkaniowe gminy Środa Wlkp., stwarzając zagrożenie ponadnormatywnym hałasem. W ramach monitoringu, na terenie gminy Środa Wlkp., Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w 2005 r. przeprowadził badania natężenia hałasu w rejonie drogi wojewódzkiej nr 432 w Środzie Wlkp. Uzyskane wyniki obrazuje poniższa tabela. Strona 29 z 119

30 Tabela 7. Wyniki pomiarów natężenia hałasu na terenie gminy Środa Wlkp. Punkt pomiarowy Odległość od jezdni Pora dzienna Pora nocna Natężenie Udział Natężenie LAeq ruchu pojazdów ruchu [db] pojazdów ciężkich pojazdów LAeq [db] Udział pojazdów ciężkich Środa Wlkp. 8 m 69, % 62, % źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Średzkiego (2008) W bezpośrednim otoczeniu (w odległości 7 10 m ) drogi wojewódzkiej nr 432 w Środzie Wlkp. stanowi zabudowa wielorodzinna. Dopuszczalne wartości graniczne hałasu w terenie zabudowanym wynoszą: 60 db dla pory dziennej i 50 db dla pory nocnej. W związku z powyższym w badanym punkcie na drodze nr 432 wartości dopuszczalne zostały przekroczone o 9 db w porze dziennej i 12,6 db w porze nocnej. Drogi powiatowe i gminne też mają wpływ na emisję hałasu, ale ze względu na mniejszą przepustowość i natężenie ruchu pojazdów stanowią mniejsze zagrożenie. Wyjątek stanowią trasy przechodzące przez miasto Środa Wlkp. i miejscowości o zwartej zabudowie położonej wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych. Dużą uciążliwość dla środowiska i ludzi stanowi hałas kolejowy oraz lotniczy. W odniesieniu do hałasu lotniczego, niewielki teren gminy (miejscowości: Zmysłowo, Brzeziny, Koszuty) został objęty obszarem ograniczonego użytkowania Lotniska Wojskowego Poznań Krzesiny w tzw. strefie III. Cechy charakterystyczne strefy: przeznaczenie terenu: brakiem ograniczeń; sposób korzystania z terenu: dopuszczalne lokalizowanie wszelkiej zabudowy pod warunkiem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej; wymagania techniczne dotyczące budynków: zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Źródłem hałasu na terenie gminy są także zakłady przemysłowe i odbywające się w nich procesy technologiczne głównie niewielkie zakłady usługowo - rzemieślnicze. Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla każdego obiektu i zależny jest od rodzaju maszyn i urządzeń stosowanych w zakładach, izolacyjności tych zakładów oraz prowadzonych w nich procesach technologicznych. Uciążliwość hałasu zależy w dużej mierze od specyfiki urbanistycznej sąsiadujących z zakładami terenów. Zakłady przemysłowe występujące na terenie gminy Środa Wlkp. nie stwarzają potencjalnego zagrożenia hałasem. Ze względu na brak aktualnych badań emisji hałasu z pozostałych podmiotów nie jest możliwa faktyczna rzeczowa ocena środowiska akustycznego wokół nich. ENERGIA ODNAWIALNA Na terenie gminy Środa Wielkopolska zostały zlokalizowane źródła energii alternatywnej, których lista, na podstawie bazy Ogólnopolskiego Samorządowego Serwisu Energii Odnawialnej ( została przedstawiona poniżej. Poniżej zamieszczono również fotografie kilku różnych źródeł energii alternatywnej znajdujących się na terenie gminy. 1) Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Wodociągów i Kanalizacji w Środzie Wielkopolskiej posadziło w 2005 r. 40 tysięcy wierzb energetycznych na terenie oczyszczalni ścieków w Chwałkowie. Drzewa będą służyły jako materiał grzewczy do ogrzewania oczyszczalni ścieków. Wierzba Energetyczna - Salix Viminalis jest gatunkiem krzewiastym, osiągającym do 8 metrów wysokości. Jej zaletą jest prostota uprawy i niewielkie Strona 30 z 119

31 wymagania glebowe. Rośnie na gruntach III-V klasy, także podmokłych i zanieczyszczonych. Sadzenie przeprowadza się od lutego do maja. Przyrost masy drewna już w pierwszym roku dochodzi do 3 metrów i jesienią br. odbędzie się pierwsze podcinanie drzew. Zebrana biomasa ma wysoką wartość energetyczną, konkurencyjną w stosunku do tradycyjnych źródeł energii i może być stosowana jako opał na własny użytek, lub dostarczana do elektrociepłowni, kotłowni itp. w postaci zrębków bądź też w formie uszlachetnionej poprzez brykietowanie. Wartość kaloryczna 0,5 tony suchej biomasy odpowiada wartości kalorycznej jednej tony miału węglowego. 2) W Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Winnej Górze na dachu obory w został zainstalowany kolektor słoneczny o mocy 17,5 kw. Kolektor służy do podgrzewania wody w celu mycia dojarek. Natomiast na dachu budynku gospodarczego zainstalowany kolektor słoneczny o mocy 29,8 kw służy do podgrzewania wody. 3) Piec opalany peletem i brykietem znajduje się na gminnej oczyszczalni ścieków w Chwałkowie. Kotłownia działa na potrzeby własne oczyszczalni, ogrzewa budynek biurowo-administracyjny oraz urządzenia technologiczne. 4) Budynek Zakładu produkującego folię przy ul. Opielińskiego w Środzie Wlkp. ogrzewany jest za pomocą pompy ciepła. Pompa ciepła o mocy 50 kw odbiera ciepło odpadowe z ogrzanej wody i przekazuje je do instalacji centralnego ogrzewania. Schłodzona w ten sposób woda służy ponownie do chłodzenia pracujących w zakładzie maszyn. 5) W 2003 roku na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Plantaża w Środzie Wlkp., inwestor zainstalował kolektor słoneczny, który służy do podgrzewania ciepłej wody na użytek domowników. Ze względu na ilość docierającej energii najlepsze efekty pracy kolektora uzyskuje się wiosną i latem. 6) W 2004 roku, kolejny inwestor na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Działkowej w Środzie Wlkp., zainstalował kolektor słoneczny. Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody na użytek domowników. 7) Na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Żwirki i Wigury w Środzie Wlkp., inwestor zainstalował kolektor słoneczny. Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody na użytek domowników. 8) Na dachu domku jednorodzinnego przy ul Andersa w Środzie Wlkp. inwestor zainstalował kolektor słoneczny, który służy do podgrzewania wody na potrzeby domowników. Woda podgrzana do temperatury ok. 60 stopni Celsjusza gromadzona jest w zbiorniku. 9) Kolektor słoneczny zainstalowany został w nowowybudowanym domku jednorodzinnym w Środzie Wlkp. na ul. Polnej. Instalacja służy do podgrzewania ciepłej wody na potrzeby domowników. 10) Kolektor został zainstalowany na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Kasprowicza w Środzie Wlkp. i służy do podgrzewania ciepłej wody na użytek domowników. 11) Kolektor został zainstalowany na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Konwaliowej w Środzie Wlkp. i służy do podgrzewania ciepłej wody na użytek domowników. 12) Bateria słoneczna została zainstalowana na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Witosa w Środzie Wlkp. Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody na potrzeby domowników. 13) Baterie słoneczne zainstalowano na dachu domu jednorodzinnego przy ul. Strzeleckiej w Środzie Wlkp. Wykorzystywane są one do podgrzewania wody użytkowej na potrzeby domowników. 14) W Środzie Wlkp. przy ul. Strzeleckiej znajduje się budynek mieszkalny wykorzystujący energię odnawialną - energię słoneczną czerpaną z kolektora słonecznego zamontowanego na dachu. Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody użytkowej na potrzeby domowników. System słoneczny pokrywa zapotrzebowanie na ciepłą wodę w miesiącach od kwietnia do września. Strona 31 z 119

32 15) W Środzie Wlkp. przy ul. Żwirki i Wigury znajduje się budynek mieszkalny wykorzystujący energię odnawialną - energię słoneczną czerpaną z kolektora słonecznego zamontowanego na dachu. Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody użytkowej na potrzeby domowników. System słoneczny pokrywa zapotrzebowanie na ciepłą wodę w miesiącach od kwietnia do września. 16) Przy ul. Berlinga w Środzie Wlkp. znajduje się budynek mieszkalny wykorzystujący energię odnawialną - energię słoneczną czerpaną z kolektora słonecznego zamontowanego na dachu. Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody użytkowej na potrzeby domowników. System słoneczny pokrywa zapotrzebowanie na ciepłą wodę w miesiącach od kwietnia do września. 17) Baterie słoneczne zainstalowano na dachu domu jednorodzinnego w Marianowie Brodowskim, gm. Środa Wlkp. Wykorzystywane są one do podgrzewania wody użytkowej na potrzeby domowników. 18) Baterie słoneczne zainstalowano na dachu domu jednorodzinnego w Środzie Wlkp. przy ul. Palczewskiego. Wykorzystywane są one do podgrzewania wody użytkowej na potrzeby domowników w okresie od kwietnia do września 19) Kolektor słoneczny został zainstalowany na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Nałkowskiej w Środzie Wlkp. Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody w gospodarstwie domowym. 20) Na dachu domku jednorodzinnego przy ul. Zaremby w Środzie Wlkp. został zainstalowany kolektor słoneczny Kolektor służy do podgrzewania ciepłej wody w gospodarstwie domowym. Ze względu na ilość docierającej energii najlepsze efekty pracy kolektora uzyskuje się wiosną i latem. 21) Inwestor - osoba fizyczna, zainstalował kolektor słoneczny na dachu budynku przy ul. Działyńskich w Środzie Wlkp. Służy on do podgrzewania ciepłej wody na użytek domowników. 22) Baterie słoneczne zainstalowano na dachu domu jednorodzinnego w Środzie Wlkp. przy ul. Sienkiewicza. Wykorzystywane są one do podgrzewania wody użytkowej na potrzeby domowników w okresie od kwietnia do września Grunty i budynki Tabela 8. Struktura własności gruntów w mieście Środa Wielkopolska Nazwa podmiotu Powierzchnia w ha Udział % w powierzchni łącznej Grunty należące do Miasta % Grunty należące do innych jednostek samorządowych 30 2% Grunty należące do Skarbu Państwa % Grunty należące do osób fizycznych % Grunty należące do podmiotów gospodarczych, spółdzielni, stowarzyszeń i organizacji kościelnych % Grunty o nieznanym stanie posiadania - - Całkowita powierzchnia miasta Środa Wielkopolska % źródło: Powiatowy Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Środzie Wielkopolskiej Strona 32 z 119

33 Tabela 9. Struktura użytkowa gruntów na terenie miasta Środa Wielkopolska Klasyfikacja użytków rodzaj użytkowanicentowy udział pro- powierzchnia ha B grunty budowlane 398, ,15% dr grunty dróg 119,7041 6,66% R grunty rolne 1189, ,13% Ls grunty leśne 3,8805 0,22% N - nieużytki 29,1647 1,62% Tk grunty terenów kolejowych 20,0418 1,11% Tr grunty różne 0,1990 0,01% W - wody 37,9378 2,11% razem 1798, ,00% źródło: Wydział Geodezji i Gospodarki Przestrzennej Urzędu Miejskiego w Środzie Wielkopolskiej Tabela 10. Ogólne zasoby mieszkaniowe w mieście Środa Wielkopolska w latach mieszkania [mieszk.] izby [izba] powierzchnia użytkowa mieszkań [m 2 ] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 11. Udział Miasta Środa Wielkopolska w ogólnych zasobach mieszkaniowych w latach mieszkania [mieszk.] izby [izba] powierzchnia użytkowa mieszkań [m 2 ] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych dane niedostępne Tabela 12. Liczba pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych w mieście Środa Wielkopolska w latach ilość pozwoleń na budowę [szt.] źródło: opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Środzie Wielkopolskiej Tabela 13. Mieszkania wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań (dane za lata ) wodociąg [%] 99,7 99,7 99,7 99,7 99,7 99,7 łazienka [%] 91,7 91,7 91,8 91,9 92,0 92,1 centralne ogrzewanie [%] 85,3 85,4 85,6 85,7 85,9 86,1 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Strona 33 z 119

34 Tabela 14. Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne (dane za lata ) wodociąg [mieszk.] ustęp spłukiwany [mieszk.] łazienka [mieszk.] centralne ogrzewanie [mieszk.] gaz sieciowy [mieszk.] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 15. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania (dane za lata ) mieszkania [m 2 ] 66,6 66,9 67,4 67,9 68,6 69,2 na 1 osobę [m 2 ] 20,9 21,1 21,5 21,8 22,3 22,6 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 16. Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynku (dane Narodowego Spisu Powszechnego 2002) przed łącznie z będącymi w budowie łącznie z będącymi w budowie mieszkania [mieszk.] 823 powierzchnia użytkowa [m 2 ] ,0 mieszkania [mieszk.] 751 powierzchnia użytkowa [m 2 ] ,0 mieszkania [mieszk.] powierzchnia użytkowa [m 2 ] ,0 mieszkania [mieszk.] powierzchnia użytkowa [m 2 ] ,0 mieszkania [mieszk.] powierzchnia użytkowa [m 2 ] ,0 mieszkania [mieszk.] powierzchnia użytkowa [m 2 ] ,0 mieszkania [mieszk.] 63 powierzchnia użytkowa [m 2 ] 8 159,0 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 17. Mieszkania zamieszkane wg rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań (dane Narodowego Spisu Powszechnego 2002) mieszkania ogółem powierzchnia użytkowa mieszkania ogółem mieszkania zamieszkane stale powierzchnia użytkowa mieszkania zamieszkane stale ludność w mieszkaniach zamieszanych stale [mieszk.] [m 2 ] [mieszk.] [m 2 ] [osoba] ogółem osób fizycznych gminy 687 ogółem ,0 osób fizycznych ,0 gminy ,0 ogółem osób fizycznych gminy 685 ogółem ,0 osób fizycznych ,0 gminy ,0 ogółem osób fizycznych gminy źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Strona 34 z 119

35 System drogowy W układzie drogowym gminy funkcjonuje 4-stopniowa hierarchia dróg: drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Długość tych dróg na obszarze gminy Środa Wielkopolska na koniec 2007r. wyniosła (Źródło: Raport o stanie Gminy Środa Wlkp., 2008r.): krajowe 22,206 km, wojewódzkie 14,875 km, powiatowe 123,676 km, gminne 183,370 km (w tym 87,6 km dróg nieutwardzonych). W poniższej tabeli przedstawiono strukturę dróg gminnych w km. Tabela 18. Struktura dróg gminnych Wyszczególnienie Miasto [km] Obszary wiejskie [km] bitumicznej 33,48 53,12 Drogi o nawierzchni betonowej 0,0 0,53 ulepszonej kostka 3,78 0,35 Drogi o nawierzchni bruk 0,3 0,56 nieulepszonej tłuczeń 0,0 3,59 żwir + żużel 9,29 47,3 Drogi gruntowe naturalna z gruntu rodzimego 3,74 27,33 RAZEM 50,59 132,77 źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Średzkiego (2008) Strona 35 z 119

36 Rysunek 3. Schemat osi transportowych w Środzie Wielkopolskiej źródło: opracowanie własne Strona 36 z 119

37 Gospodarka wodno ściekowa Długość sieci wodociągowej rozdzielczej i magistralnej: teren Miasta Środa Wlkp.: 69,3 +3,1 = 72,4 km, Długość przyłączy wody na terenie miasta: 44,0 km (2.357 sztuk). Ujęcia wody dla miasta Środa Wielkopolska: Stacja Uzdatniania Wody przy ul. Kórnickiej Wybudowana ponad 90 lat temu Stacja Uzdatniania Wody jest głównym obiektem zasilającym sieć wodociągową miasta. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych w ilości 335 m 3 /h. Woda pobierana z utworów trzeciorzędowych - mioceńskich. Stacja Uzdatniania Wody przy ul. Szarytek Niewielka wydajność stacji pozwala zaopatrzyć w wodę mieszkańców południowowschodniej części miasta i szpital. Stację zmodernizowano w 1999r. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych w ilości 44 m 3 /h. Zasoby ujęcia wód podziemnych kat. "B" z utworów trzeciorzędowych - mioceńskich. Na terenie gminy funkcjonuje 6 systemów wodociągowych zankietowanych w tabeli 9: Środa Wlkp. ujęcie miejskie w 22 studniami trzeciorzędowymi o głębokości m, z zasobami eksploatacyjnymi Q = 530 m 3 /h i poborem średnim 4641 m 3 /h (194 m 3 /h) i pozwoleniem wodno-prawnym na pobór 335 m 3 /h, Babin ujęcie wiejskie w 2 studniami mioceńskimi o głębokości m, z zasobami eksploatacyjnymi Q = 41,5 m3/h, pozwoleniem wodnoprawnym na Q = 20 m 3 /h i niewielkim poborem (227 m 3 /d), Koszuty ujęcie wiejskie w 2 studniami mioceńskimi o głębokości 102,0 102,5 m, z zasobami eksploatacyjnymi Q = 32 m3/h, pozwoleniem wodnoprawnym na pobór 8,0 m 3 /h i niskim poborem (70 m 3 /d), Trzebisławki ujęcie wiejskie w 2 studniami trzeciorzędowymi o głębokości m, z zasobami eksploatacyjnymi Q = 60 m3/h, pozwoleniem na pobór 8,0 m 3 /h i niskim poborem (92 m 3 /d), Starkówiec Piątkowski ujęcie wiejskie w 2 studniami mioceńskimi o głębokości m, z zasobami Q = 25 m3/h, pozwoleniem na pobór 15,0 m 3 /h i małym poborem (164 m 3 /d), Brodowo ujęcie wodociągu grupowego 13 wsi z 3 studniami (2 czwartorzędowe m i 1 trzeciorzędowa 138 m), z zasobami Q = 33 m 3 /h, pozwoleniem na pobór 33,0 m 3 /h i poborem rzędu 693 m 3 /d. Najważniejszym źródłem zanieczyszczenia wód są ścieki, dla których odbiornikami są na obszarze Gminy Środa Wlkp. rzeki przepływające przez jej teren lub małe cieki lub rowy melioracyjne o niewielkich przepływach pełniące niekiedy rolę kolektorów ściekowych. Zanieczyszczenia (ścieki powstające w gminie) Maskawy i Strugi Średzkiej pochodzą również ze źródeł zewnętrznych, czyli z terenów innych gmin. Nie bez znaczenia są rozproszone punkty zrzutu ścieków do szamb przydomowych lub gospodarskich w nieskanalizowanych wsiach System odprowadzania i oczyszczania ścieków Stopień skanalizowania miejscowości wiejskich gminy wynosi 75 %, natomiast same miasto Środa Wlkp. skanalizowane jest w 68 % na odcinku 20,5 km (brak kanalizacji na obszarach zabudowy jednorodzinnej miasta). Oczyszczalnie ścieków na terenie Gminy Środa Wlkp. można podzielić na trzy grupy: oczyszczalnia miejska w Chwałkowie, oczyszczalnie wiejskie o przepustowości powyżej 5 m 3 /d, Strona 37 z 119

38 oczyszczalnie wiejskie o przepustowości poniżej 5 m 3 /d. OCZYSZCZALNIA MIEJSKA W CHWAŁKOWIE Oczyszczalnia ścieków w Chwałkowie: Typ oczyszczalni ścieków oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwanie związków biogennych (azotu i fosforu). Związki azotu i fosforu usuwane są na drodze biologicznej. Wielkość oczyszczalni ścieków: Projektowana RLM Obciążenie w roku 2008 (średnio) RLM Średnie stężenia zanieczyszczeń doprowadzanych do oczyszczalni z zakresem RLM powyższe wartości stężeń nie powinny być wyższe niż: BZT5 15,0 g/m 3 CHZT 125,0 g/m 3 Zawiesina ogólna 35,0 g/m 3 Azot ogólny 15,0 g/m 3 Fosfor ogólny 2,0 g/m 3 Oczyszczalnia ścieków w Chwałkowie posiada pozwolenie wodnoprawne na do końca 2005r. na odprowadzanie oczyszczonych ścieków do rowu D-4 i następnie do cieku Drgoń. Pozwolenie wodnoprawne nakłada na użytkownika instalacji obowiązki wynikające z przepisów prawnych: prowadzenie pomiarów ilościowych odprowadzanych ścieków oraz badania wód odprowadzanych do rowu D-4 celem sprawdzenia poprawności funkcjonowania oczyszczalni ścieków Zaopatrzenie w ciepło Sprzedażą i dystrybucją ciepła oraz eksploatacją sieci ciepłowniczej wraz z węzłami na terenie miasta Środa Wielkopolska zajmuje się Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Środzie Wielkopolskiej. Miejskie przedsiębiorstwo jako sprzedawca prowadzi działalność gospodarczą związaną z zaopatrzeniem w ciepło na podstawie koncesji udzielonych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w zakresie: przesyłania i dystrybucji ciepła oraz obrotu ciepłem. System ciepłowniczy w Środzie Wlkp. oparty jest na dostawcy ciepła, którym jest Cukrownia Środa. Poprzez 20 węzłów cieplnych o różnych mocach (od 0,7 do 2,6 MW) i w pełni zautomatyzowanych, ciepło jest dostarczane do odbiorców w ilości zależnej od temperatury zewnętrznej. Łącznie MPECWiK ogrzewa około m 2 powierzchni. W sezonie ilość sprzedawanej energii cieplnej wynosi GJ ( MWh). Charakterystyka długości sieci ciepłowniczej: sieć wysokoparametrowa - 4,0 km - sieć jest w 95% preizolowana, sieć niskoparametrowa - 3,0 km - sieć jest w 95% preizolowana. Do zadań działu Energetyki Cieplnej należą także nadzory konserwacyjne nad kotłowniami gazowymi. Ostatnie modernizacje i inwestycje: 2004 rok - modernizacja dwóch węzłów cieplnych WG A -1 i WG A rok - budowa odcinka sieci cieplnej preizolowanej, łączącej źródło ciepła pochodzące z Cukrowni Środa z węzłem w ul. Staszica. Odcinek sieci przechodzi w ulicach: Poselskiej i Hallera. Długość nowej sieci wynosi ponad 850 m. Obecnie długość sieci ciepłowniczej w mieście wynosi ok. 6,5 km. Strona 38 z 119

39 Zaopatrzenie w energię elektryczną i gaz Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się ze stacji transformatorowej 110/15 kv położonej w Kijewie. Dystrybutorem jest ENEA Zakład we Wrześni. GPZ w Kijewie jest jedynym źródłem zasilania miasta w energię elektryczną, posiada on natomiast dwustronne zasilanie z sieci elektroenergetycznej z kierunku GPZ Śrem i GPZ Miłosław. GPZ Kijewo zasila zarówno odbiorów indywidualnych, jak i zbiorowych, w tym zakłady przemysłowe oraz kolej. GPZ Kijewo zasila liniami o napięciu 15 kv lokalne, miejskie i zakładowe stacje transformatorowe, które następnie obniżają napięcie na 400/230V i dostarczają je odbiorcom. Infrastruktura miasta związana jest także z istniejącą na tym obszarze siecią zaopatrzenia w gaz. Gaz ziemny transportowany jest siecią gazociągów przesyłowych PGNiG S.A., w struktury której wchodzi Wielkopolska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Sieć przesyłowa i liczne obiekty technologiczne systemu eksploatowane są przez regionalne oddziały przesyłu. Na terenie środy Wielkopolskiej jest to Regionalny Oddział Przesyłu w Poznaniu. Eksploatacją sieci rozdzielczej (średniego i niskiego ciśnienia) zajmują się zakłady gazownicze - terenowe oddziały PGNiG S.A. Zakłady gazownicze odpowiadają za ciągłość, jakość i bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego do klientów na wyznaczonym terenie działania, realizując zadania w zakresie dystrybucji na sieciach rozdzielczych oraz eksploatacji obiektów tej sieci. Zakłady gazownicze dostarczają gaz ziemny odbiorcom indywidualnym oraz grupie odbiorców z sektora handlu i usług. Każdy zakład posiada także przedstawicielstwa terenowe - rozdzielnie gazu. Teren miasta obsługuje Zakład Gazowniczy w Poznaniu. Na terenie Środy Wielkopolskiej występują gazociągi gazu zaazotowanego GZ 50. Długość sieci gazowej w mieście wynosi ok. 76 km. Do tej sieci podłączonych jest ok budynków. Szacuje się liczbę odbiorców gazu na osób. Dystrybutorem jest WSG Sp. z o.o. Zakład w Poznaniu (rozdzielnia Środa Wlkp.) Gospodarka odpadami W gminie Środa Wielkopolska wytwarzane są niewielkie ilości odpadów niebezpiecznych, usuwanych w różnoraki sposób. Segregacja odpadów u źródeł nie jest jeszcze w pełni zorganizowana w sposób systemowy. W gminie Środa Wielkopolska odzyskuje się surowce wtórne z odpadów gromadzonych w specjalnych pojemnikach rozmieszonych na terenie całej gminy w ilości (stan na sierpień 2008r., źródło: Raport o stanie Gminy Środa Wielkopolska, 2008r.), w tym na terenie miasta Środa Wielkopolska: pojemniki na szkło białe 48 szt, pojemniki na szkło kolorowe 47 szt, pojemniki na makulaturę 26 szt, pojemniki na plastik 53 szt, Gmina Środa Wielkopolska nie dysponuje składowiskiem odpadów przemysłowych (niebezpiecznych), posiada jednak od 1995r. własne składowisko odpadów komunalnych innych niż niebezpieczne i obojętne - w Nadziejewie, które posiada pozwolenie na użytkowanie do roku Administratorem składowiska jest Zakład Składowania Odpadów Komunalnych Nadziejewo, utworzony uchwałą nr III/17/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia 28 grudnia 2006 roku. Średniorocznie na składowisko trafia ok 1000 ton odpadów (źródło: Raport o stanie Gminy Środa Wielkopolska, 2008r.). Wszelkie zagadnienia dotyczące gospodarki odpadami zostały ujęte w Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami na lata z perspektywą na lata oraz we wspólnym Planie Gospodarki Odpadami dla 17 gmin członków zawartego Porozumienia Międzygminnego. Strona 39 z 119

40 Identyfikacja problemu Główne problemy miasta Środa Wielkopolska w zakresie infrastruktury technicznej: niezadowalający stan kanałów deszczowych, niezadowalający stan kanałów sanitarnych (kanalizacja ogólnospławna), nieuporządkowana infrastruktura podziemna, zły stan wód powierzchniowych, nadmierne obciążenie komunikacyjne historycznego układu komunikacyjnego, niezadowalający stan obiektów zabytkowych Miasta (ścisłe centrum Miasta), niewystarczające nakłady na utrzymanie terenów zielonych, niedostatek obwodnic Gospodarka Podmioty gospodarcze Środy Wielkopolskiej Największe znaczenie w gospodarce odgrywają mikroprzedsiębiorcy - mali i średni przedsiębiorcy, którzy zapewniają zatrudnienie i dochody mieszkańcom. Z interesującej oferty inwestycyjnej gminy skorzystało ponad 110 spółek (źródło: także z udziałem kapitału zagranicznego, głównie z Niemiec, mających siedzibę w Środzie Wielkopolskiej. Są to zarówno budowane od podstaw nowe zakłady, jak i powstające w drodze inwestycji kapitałowych, prywatyzowane, dawne przedsiębiorstwa państwowe. Z oferty gminy korzystają ponadto dwie spółki akcyjne notowane na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Na koniec roku 2007 na terenie gminy odnotowano 3407 podmiotów gospodarczych (GUS) zarejestrowanych w Rejestrze Gospodarki Narodowej (REGON), w tym: w sektorze publicznym: 86 podmiotów, w sektorze prywatnym: podmiotów, spółek handlowych: 142 podmioty, spółdzielnie: 30 podmiotów, fundacje, stowarzyszenia: 62 podmioty, działalność gospodarcza osób fizycznych: podmiotów. Podmioty gospodarcze działające na terenie gminy Środa Wlkp. pod względem prowadzonej działalności przedstawiają się następująco (GUS, stan na dzień r.): rolnictwo 84 podmioty, przetwórstwo przemysłowe 457 podmiotów, budownictwo 432 podmioty, handel i naprawy podmioty, hotele i restauracje 106 podmiotów, transport i magazynowanie 203 podmioty, pośrednictwo finansowe 87 podmiotów, obsługa nieruchomości i firm 511 podmiotów, edukacja 92 podmioty, ochrona zdrowia i opieka społeczna 162 podmioty, pozostała działalność 200 podmiotów Główni pracodawcy W Środzie Wlkp. działa 36 spółek z udziałem kapitału zagranicznego z Niemiec, Francji i USA, swój udział w przedsiębiorstwach mają już m.in.: PFIEFER & LANGEN; MC BAU- CHEMIE MULLER Gmbh; ALLIGATOR VENTIL; KNOTT; DUSAR. Są to zarówno budowane od podstaw nowe zakłady, jak i powstające w drodze inwestycji kapitałowych. Ponadto są to: Odlewnia Żeliwa PPUH P.M. Wiśniewscy Strona 40 z 119

41 Solaris Bus & Coach Sp. z o.o. Homag Machinery Środa Wlkp. Sp. z o.o. HYBNER A. Hybner, S. Hybner, L. Hybner-Mysza Sp. J. Zakład Usług Galwanicznych GALBATEX Tadeusz Skibiński STRADA Sp. z o.o. AQUAFORM Sp. z o.o. LENA LIGHTING S.A Struktura branż gospodarki Miasta Środa Wielkopolska oraz osób zatrudnionych w głównym miejscu pracy Tabela 19. Podmioty wg klas wielkości (NTS-5, dane za lata 2009) ogółem [jed.gosp.] [jed.gosp.] [jed.gosp.] [jed.gosp.] [jed.gosp.] i więcej [jed.gosp.] 0 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 20. Jednostki zarejestrowane wg PKD 2007 (NTS-5, dane za lata 2009) ogółem A. Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B. Górnictwo i wydobywanie C. Przetwórstwo przemysłowe D. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorcą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E. Dostawa wody; gospodarowanie ciekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F. Budownictwo G. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H. Transport i gospodarka magazynowa I. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi ogółem [jed.gosp.] sektor publiczny [jed.gosp.] 76 sektor prywatny [jed.gosp.] ogółem [jed.gosp.] 25 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 25 ogółem [jed.gosp.] 3 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 3 ogółem [jed.gosp.] 304 sektor publiczny [jed.gosp.] 1 sektor prywatny [jed.gosp.] 303 ogółem [jed.gosp.] 8 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 8 ogółem [jed.gosp.] 6 sektor publiczny [jed.gosp.] 3 sektor prywatny [jed.gosp.] 3 ogółem [jed.gosp.] 327 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 327 ogółem [jed.gosp.] 678 sektor publiczny [jed.gosp.] 1 sektor prywatny [jed.gosp.] 677 ogółem [jed.gosp.] 127 sektor publiczny [jed.gosp.] 1 sektor prywatny [jed.gosp.] 126 ogółem [jed.gosp.] 61 sektor publiczny [jed.gosp.] 2 sektor prywatny [jed.gosp.] 59 Strona 41 z 119

42 J. Informacja i komunikacja K. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O. Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P. Edukacja Q. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S. Pozostała działalność usługowa T. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby U. Organizacje i zespoły eksterytorialne źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych ogółem [jed.gosp.] 55 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 55 ogółem [jed.gosp.] 83 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 83 ogółem [jed.gosp.] 129 sektor publiczny [jed.gosp.] 15 sektor prywatny [jed.gosp.] 114 ogółem [jed.gosp.] 211 sektor publiczny [jed.gosp.] 1 sektor prywatny [jed.gosp.] 210 ogółem [jed.gosp.] 61 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 61 ogółem [jed.gosp.] 14 sektor publiczny [jed.gosp.] 13 sektor prywatny [jed.gosp.] 1 ogółem [jed.gosp.] 91 sektor publiczny [jed.gosp.] 31 sektor prywatny [jed.gosp.] 60 ogółem [jed.gosp.] 144 sektor publiczny [jed.gosp.] 3 sektor prywatny [jed.gosp.] 141 ogółem [jed.gosp.] 45 sektor publiczny [jed.gosp.] 5 sektor prywatny [jed.gosp.] 40 ogółem [jed.gosp.] 140 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 140 ogółem [jed.gosp.] 0 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 0 ogółem [jed.gosp.] 0 sektor publiczny [jed.gosp.] 0 sektor prywatny [jed.gosp.] 0 Tabela 21. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon - Ogółem (NTS-5, dane za lata ) ogółem [jed.gosp.] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Strona 42 z 119

43 Tabela 22.Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon - Sektor prywatny (NTS-5, dane za lata ) podmioty gospodarki narodowej ogółem osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą spółki handlowe spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego spółdzielnie fundacje stowarzyszenia i organizacje społeczne [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 23. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon - Sektor publiczny (NTS-5, dane za lata ) podmioty gospodarki narodowej ogółem państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem przedsiębiorstwa państwowe spółki handlowe spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, gospodarstwa pomocnicze [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] [jed. gosp.] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Strona 43 z 119

44 Tabela 24. Pracujący w głównym miejscu pracy - Pracujący wg płci (NTS-5, dane za lata ) ogółem [osoba] mężczyźni [osoba] kobiety [osoba] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 25. Ludność w wieku produkcyjnym wg płci (NTS-5, dane za lata ) ogółem [osoba] w wieku produkcyjnym mężczyźni [osoba] kobiety [osoba] w wieku produkcyjnym mobilnym (18 44 lata mężczyźni [osoba] ogółem [osoba] mężczyźni i kobiety) kobiety [osoba] w wieku produkcyjnym niemobilnym (45 64 mężczyźni [osoba] ogółem [osoba] lata mężczyźni i lat kobiety) kobiety [osoba] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Należy zaakcentować dużą dysproporcje pomiędzy ilością osób w wieku produkcyjnym a ilością osób pracujących w głównym miejscu pracy Turystyka Gmina Środa Wlkp. dysponuje licznymi obiektami typu: sale sportowe, OSP i inne obiekty użyteczności publicznej. Na terenie gminy znajduje się (źródło: Raport o stanie Gminy Środa Wielkopolska, 2008r.): 12 restauracji, 31 barów, 20 boisk sportowych, 9 sal gimnastycznych, 1 pływalnia, 25 świetlic. Trasa rowerowa Środa Wielkopolska to miasto sprzyjające amatorom wycieczek rowerowych. Przebiega przez nie Transwielkopolska Trasa Rowerowa. Ma ona w swym założeniu ułatwić bezpieczny dojazd rowerem do najdalszych krańców województwa wielkopolskiego. Jej południowy odcinek, prowadzący z Poznania do Siemianic (w powiecie kępińskim, w gminie Łęka Opatowska) i liczący 280 km, łączy wiele ciekawostek krajoznawczych, architektonicznych i przyrodniczych. Trasa oznakowana jest czarnym symbolem rowerka oraz zielonym paskiem lub strzałką kierunkową na białym tle wielkości 20/20 cm. W miejscach, gdzie nie ma odpowiednich warunków do umieszczenia znaków (np. na terenach bezleśnych), należy ich szukać na przydrożnych kamieniach lub słupkach. W gminie Środa trasa wiedzie przez Koszuty, Jarosławiec, Januszewo aż do Środy Wielkopolskiej. Do miasta wjeżdża się ulicą Kosynierów, dalej ulicą Kilińskiego, odbijając lekko w prawo od obwodnicy starego miasta, wjedzie się w obręb zachowanego do dziś średniowiecznego układu ulic wokół Starego Rynku. Z centrum miasta wyjeżdża się ulicą Dąbrowskiego, docierając do wieży ciśnień, a następnie trasa wiedzie ulicą Harcerską. Po wyjeździe z miasta trasa prowadzi przez Olszewo, Szlachcin, Brzezie aż do Winnej Góry i w kierunku Miłosławia. Strona 44 z 119

45 Na terenie gminy Środa Wielkopolska znajdują się następujące firmy i organizacje turystyczno - rekreacyjne: PTTK Ziemi Średzkiej Środa Wlkp., ul. 20 Października 38c Ośrodek zajmuje się rozpowszechnianiem krajoznawstwa i turystyki wśród mieszkańców Ziemi Średzkiej, promowaniem walorów turystycznych i przyrodniczych. ZHP Chorągiew Wielkopolska Hufiec Środa Wlkp. Środa Wlkp., ul. Lipowa 28 ZHP zajmuje się organizacja wypoczynku dla dzieci i młodzieży oraz prowadzeniem zajęć opartych na metodyce harcerskiej. Polski Związek Wędkarski - Koło w Środzie Wlkp. Środa Wlkp., ul. 20 Października 36 A Związek umożliwia doskonalenie umiejętności wędkarskich oraz organizowanie i uczestnictwo w zawodach wędkarskich. Polski Związek Wędkarski Klub Spinningowy Barakuda Środa Wlkp. Środa Wlkp., ul. Berlinga 34 Związek umożliwia doskonalenie umiejętności wędkarskich oraz organizowanie i uczestnictwo w zawodach wędkarskich. Polski Związek Działkowców - Rodzinny Ogród Działkowy im. T. Kościuszki Środa Wlkp., os. Młodych 4/38 Polski Związek Działkowców - Rodzinny Ogród Działkowy Odrodzenie Środa Wlkp., ul. 20 Października 36a/25 Średzkie Towarzystwo Działkowców Środa Wlkp., ul. 20 Października 3/21 Miasto Środa Wielkopolska jest bogate dobrami dziedzictwa kulturowego, opisanymi w pkt Zabytki stanowią największą atrakcję turystyczną Środy Wielkopolskiej Identyfikacja problemu długotrwałe skutki upadku większych zakładów państwowych na początku lat 90-tych ubiegłego wieku, niewykorzystany potencjał Miasta związany z położeniem komunikacyjnym, niskie zasoby pracy w postaci zatrudnienia znacząca liczba osób pracujących w sektorze nierynkowym, dominacja małych firm branży handlowej i związanych z naprawami, które charakteryzują się dużą fluktuacją i sezonowością, niewystarczające informacje dotyczące możliwości pozyskiwania środków europejskich oraz promocji przedsiębiorczości. Strona 45 z 119

46 3.3. Sytuacja społeczna Demografia Tabela 26. Migracje na pobyt stały gminne według typu i kierunku (NTS-5, dane za lata ) zameldowania ogółem [osoba] zameldowania z miast [osoba] zameldowania ze wsi [osoba] zameldowania z zagranicy [osoba] wymeldowania ogółem [osoba] wymeldowania do miast [osoba] wymeldowania na wieś [osoba] wymeldowania za granicę [osoba] saldo migracji [osoba] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 27. Migracje na pobyt stały gminne wewnętrzne i zagraniczne (NTS-5, dane za lata ) zameldowania w ruchu wewnętrznym [osoba] zameldowania z zagranicy [osoba] wymeldowania w ruchu wewnętrznym [osoba] wymeldowania za granicę [osoba] saldo migracji wewnętrznych [osoba] saldo migracji zagranicznych [osoba] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Strona 46 z 119

47 Tabela 28. Prognoza demograficzna do 2035 roku źródło: Prognoza ludności na lata Główny Urząd Statystyczny Departament Badań Demograficznych Warszawa 2009 Tabela 29. Liczebność mieszkańców Środy Wielkopolskiej w porównaniu do ludności miejskiej województwa do 2035 r. Rok Wielkopolska - miasta 1 918, , , , , , , , ,8 Środa Wielkopolska 22,001 21,966 21,821 21,659 21,373 20,924 20,381 źródło: opracowanie własne Strona 47 z 119

48 Wykształcenie i aktywność ekonomiczna mieszkańców miasta Środa Wielkopolska Tabela 30. Ludność wg płci i poziomu wykształcenia (NTS-5, dane za lata 2002) ogółem mężczyźni kobiety wyższe policealne 521 średnie razem średnie ogólnokształcące średnie zawodowe zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone podstawowe nieukończone i bez wykształcenia 366 wyższe 719 policealne 123 średnie razem średnie ogólnokształcące 442 średnie zawodowe zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone podstawowe nieukończone i bez wykształcenia 158 wyższe policealne 398 średnie razem średnie ogólnokształcące średnie zawodowe zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone podstawowe nieukończone i bez wykształcenia 208 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny 2002 W Środzie Wielkopolskiej obserwuje się zdecydowanie lepsze kwalifikacje kobiet niż mężczyzn mierzone poziomem wykształcenia. Strona 48 z 119

49 Tabela 31. Struktura wykształcenia w 2002 roku Wykształcenie Ilość osób % wyższe ,58% policealne 521 2,86% średnie razem ,78% zasadnicze zawodowe podstawowe i niższe ,49% ,29% Razem w 2002r ,00% źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny 2002 Wskaźnik wykształcenia podstawowego i niższego dla województwa wielkopolskiego wynosi 23,3%. Wskaźnik ten dla Środy Wielkopolskiej jest gorszy (kryterium wykształcenia) Struktura bezrobocia Tabela 32. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym (NTS-5, dane za lata ) ogółem [%] 13,1 13,3 11,6 9,3 5,7 6,1 8,7 mężczyźni [%] 11,6 10,9 9,0 5,9 3,5 4,4 7,6 kobiety [%] 14,7 15,7 14,2 12,8 8,2 7,9 9,9 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 33. Bezrobotni zarejestrowani wg płci (NTS-5, dane za lata ) ogółem [osoba] mężczyźni [osoba] kobiety [osoba] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Wskaźnik bezrobocia dla województwa wielkopolskiego wynosi 6,0%. Wskaźnik ten dla Środy Wielkopolskiej jest gorszy (kryterium bezrobocia). Strona 49 z 119

50 Pomoc społeczna Tabela 34. Placówki stacjonarnej pomocy społecznej (NTS-5, dane za lata ) placówki (z filiami) [ob.] filie placówek stacjonarnej pomocy [--] 0 0 społecznej domy pomocy społecznej [ob.] filie domów pomocy społecznej [--] miejsca (łącznie z filiami) [msc] mieszkańcy (łącznie z filiami) [osoba] mieszkańcy - przewlekle psychicznie [osoba] 9 10 chorzy mieszkańcy - niepełnosprawni intelektualnie dorośli, [osoba] 0 0 dzieci i młodzież mieszkańcy - niepełnosprawni fizycznie [osoba] 0 0 mieszkańcy - osoby [osoba] 0 0 bezdomne mieszkańcy - osoby w podeszłym wieku [osoba] 0 0 mieszkańcy - przewlekle somatycznie chorzy [osoba] 0 0 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Regionalnych Tabela 35. Wydatki Gminy Środa Wielkopolska na pomoc społeczną w 2009 roku [zł] Świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ,94 z ubezpieczenia społecznego Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące ,68 w zajęciach w centrum integracji społecznej Zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ,33 Ośrodki pomocy społecznej ,03 Dodatki mieszkaniowe 28,70 Usługi opiekuńcze i specjalistyczne ,04 Pozostała działalność ,75 Razem ,47 źródło: sprawozdanie z wykonania budżetu 2009 Strona 50 z 119

51 Na terenie Miasta i Gminy Środa Wielkopolska działają: Warsztat Terapii Zajęciowej w Środzie Wlkp., Ośrodek Pomocy Społecznej przy ul. Sportowej 9c, Środowiskowy Dom Samopomocy przy ul. Szkolnej 2, Stowarzyszenie Pomocy SOS w Środzie Wlkp., Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna w Środzie Wlkp. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej w Środzie Wielkopolskiej wyniosła w 2009 roku co daje wskaźnik 127/1000 mieszkańców. Wskaźnik liczby osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 1 tys. ludności dla województwa wielkopolskiego wynosi 47/1000. Wskaźnik ten dla Środy Wielkopolskiej jest gorszy (kryterium pomocy społecznej) Źródła utrzymania gospodarstw domowych w Środzie Wielkopolskiej Tabela 36. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania praca najemna (NTS-5, dane za lata 2002) poza rolnictwem w sektorze publicznym poza rolnictwem w sektorze prywatnym w rolnictwie w sektorze publicznym w rolnictwie w sektorze prywatnym [gosp.dom.] ogółem [gosp.dom.] 1 osoba 94 [gosp.dom.] 2 osoby 156 [gosp.dom.] 3 osoby 335 [gosp.dom.] 4 i więcej 540 [gosp.dom.] ogółem [gosp.dom.] 1 osoba 173 [gosp.dom.] 2 osoby 294 [gosp.dom.] 3 osoby 604 [gosp.dom.] 4 i więcej [gosp.dom.] ogółem 24 [gosp.dom.] 1 osoba 0 [gosp.dom.] 2 osoby 7 [gosp.dom.] 3 osoby 3 [gosp.dom.] 4 i więcej 13 [gosp.dom.] ogółem 91 [gosp.dom.] 1 osoba 10 [gosp.dom.] 2 osoby 16 [gosp.dom.] 3 osoby 20 [gosp.dom.] 4 i więcej 45 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny Strona 51 z 119

52 Tabela 37. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania praca na rachunek własny (NTS-5, dane za lata 2002) poza rolnictwem we własnym gospodarstwie rolnym w rolnictwie poza własnym gospodarstwem rolnym [gosp.dom.] ogółem 665 [gosp.dom.] 1 osoba 37 [gosp.dom.] 2 osoby 71 [gosp.dom.] 3 osoby 166 [gosp.dom.] 4 i więcej 391 [gosp.dom.] ogółem 64 [gosp.dom.] 1 osoba 3 [gosp.dom.] 2 osoby 11 [gosp.dom.] 3 osoby 12 [gosp.dom.] 4 i więcej 38 [gosp.dom.] ogółem 5 [gosp.dom.] 1 osoba 0 [gosp.dom.] 2 osoby 0 [gosp.dom.] 3 osoby 0 [gosp.dom.] 4 i więcej 0 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny Strona 52 z 119

53 Tabela 38. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania niezarobkowe (NTS-5, dane za lata 2002) emerytura pracownicza, kombatancka i pochodne emerytura rolna renta z tytułu niezdolności do pracy renta socjalna renta rodzinna zasiłek dla bezrobotnych zasiłek pomocy społecznej inne niezarobkowe źródło [gosp.dom.] ogółem [gosp.dom.] 1 osoba 429 [gosp.dom.] 2 osoby 558 [gosp.dom.] 3 osoby 233 [gosp.dom.] 4 i więcej 200 [gosp.dom.] ogółem 39 [gosp.dom.] 1 osoba 21 [gosp.dom.] 2 osoby 15 [gosp.dom.] 3 osoby 0 [gosp.dom.] 4 i więcej 0 [gosp.dom.] ogółem 678 [gosp.dom.] 1 osoba 138 [gosp.dom.] 2 osoby 191 [gosp.dom.] 3 osoby 150 [gosp.dom.] 4 i więcej 199 [gosp.dom.] ogółem 11 [gosp.dom.] 1 osoba 0 [gosp.dom.] 2 osoby 0 [gosp.dom.] 3 osoby 0 [gosp.dom.] 4 i więcej 0 [gosp.dom.] ogółem 356 [gosp.dom.] 1 osoba 205 [gosp.dom.] 2 osoby 82 [gosp.dom.] 3 osoby 30 [gosp.dom.] 4 i więcej 39 [gosp.dom.] ogółem 106 [gosp.dom.] 1 osoba 16 [gosp.dom.] 2 osoby 0 [gosp.dom.] 3 osoby 31 [gosp.dom.] 4 i więcej 43 [gosp.dom.] ogółem 58 [gosp.dom.] 1 osoba 20 [gosp.dom.] 2 osoby 4 [gosp.dom.] 3 osoby 9 [gosp.dom.] 4 i więcej 25 [gosp.dom.] ogółem 124 [gosp.dom.] 1 osoba 0 [gosp.dom.] 2 osoby 23 [gosp.dom.] 3 osoby 37 [gosp.dom.] 4 i więcej 46 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny Tabela 39. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania nieustalone (NTS-5, dane za lata 2002) dochody nieustalone [gosp.dom.] ogółem 9 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny Strona 53 z 119

54 Tabela 40. Gospodarstwa domowe na utrzymaniu (NTS-5, dane za lata 2002) na utrzymaniu [gosp.dom.] ogółem 92 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny Tabela 41. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania - własność, najem (NTS-5, dane za lata 2002) dochody z własności [gosp.dom.] ogółem 7 dochody z najmu [gosp.dom.] ogółem 4 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Narodowy Spis Powszechny Tabela 42. Podsumowanie źródeł utrzymania gospodarstw domowych Gospodarstwa domowe źródło utrzymania praca najemna ,63% Gospodarstwa domowe źródło utrzymania praca na rachunek własny ,36% Gospodarstwa domowe źródło utrzymania niezarobkowe ,42% Gospodarstwa domowe źródło utrzymania nieustalone 9 0,13% Gospodarstwa domowe na utrzymaniu 92 1,30% Gospodarstwa domowe źródło utrzymania - własność, najem 11 0,16% RAZEM ,00% źródło: opracowanie własne Bezpieczeństwo publiczne Aktualne przeciwdziałania zagrożeniom bezpieczeństwa i patologiom społecznym BEZPIECZEŃSTWO W MIEJSCACH PUBLICZNYCH I MIEJSCU ZAMIESZKANIA: 1. Przemoc w rodzinie. 2. Bezpieczeństwo w szkole. 3. Bezpieczeństwo w środkach komunikacji publicznej. 4. Bezpieczeństwo w ruchu drogowym: - akcja pod nazwą Trzeźwość 25 akcji, - akcja pod nazwą Prędkość 24 akcje, - akcja pod nazwą Pieszy 12 akcji, - akcja pod nazwą Pasy 13 akcji, - akcja pod nazwą Niechronieni Uczestnicy Ruchu Drogowego 5 akcji. 5. Bezpieczeństwo w działalności gospodarczej. 6. Ochrona dziedzictwa narodowego. PRZESTĘPCZOŚĆ, DEMORALIZACJA I INNE ZAGROŻENIA W ŚRODOWISKU NIELETNICH ORAZ NARKO- MANIA I ALKOHOLIZM, A TAKŻE PATOLOGIA ŚRODOWISKA RODZINNEGO: 1. Alkoholizm. W roku 2009 ujawniono 17 nieletnich (14 chłopców i 3 dziewczyny), będących pod wpływem alkoholu. Odpowiednio w roku 2008 ujawniono 31 nieletnich (19 chłopców i 12 dziewcząt). Na terenie działania KPP w Środzie Wielkopolskiej współpraca z Gminnymi Komisjami ds. Przeciwdziałania Alkoholizmowi, układa się poprawnie i jest realizowana w zakresie: a) pomocy terapeutycznej dla osób i rodzin z problemem alkoholowym poprzez kierowanie wniosków o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego, b) prowadzenie działań profilaktycznych poprzez rozpowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych na temat uzależnienia i możliwości uzyskania pomocy, c) objęcia specjalistyczną pomocą osoby i rodziny z problemem alkoholowym 2. Narkomania. W analizowanym okresie ujawniono 30 przypadków zażywania i posiadania narkotyków przez nieletnich. Nie odnotowano przypadków popełnienia czynów karalnych przez nieletnich będących pod wpływem środków odurzających. Strona 54 z 119

55 W 2009 r. zorganizowano: 4 spotkania z nauczycielami i młodzieżą szkół ponadpodstawowych udział wzięło 198 osób, 9 spotkań z nauczycielami i młodzieżą gimnazjalną udział wzięły 234 osoby, 34 spotkań z nauczycielami i dziećmi szkół podstawowych udział wzięły 873 osoby. 3. Prostytucja i wykorzystanie seksualne (handel ludźmi). 4. Przemoc domowa. Ogółem w 2009 roku przeprowadzono 484 interwencje domowe, z tego 92 dotyczyło przemocy w rodzinie. W 53 przypadkach sprawcy przemocy działali pod wpływem alkoholu 34 zostało zatrzymanych. Z powyższych danych wynika, że w 58% interwencji alkohol był czynnikiem potęgującym agresję. Do dyspozycji Policji pozostają mieszkania w tzw. Centrum Interwencji Kryzysowej, w których istnieje możliwość umieszczenia ofiar przemocy domowej. 5. Subkultury - na terenie Środy Wlkp. nie stwierdzono istnienia jakichkolwiek grup subkulturowych. 6. Sekty i nowe ruchy religijne - jw. 7. Inne formy patologii (bezdomność, żebractwo). Podejmowane działania mają charakter bieżący i interwencyjny. W zakresie współpracy z podmiotami poza policyjnymi wskazać należy Ośrodek Pomocy Społecznej w Środzie Wlkp. oraz Ośrodek dla Bezdomnych Krąg w miejscowości Dębno. Znajduje się w nim 29 miejsc noclegowych dla mężczyzn i są one w pełni wykorzystane. Na terenie Środy Wlkp. znajduje się jedno koczowisko bezdomnych usytuowane w opuszczonym budynku trafostacji. Bezdomni okresowo przebywają na dworcu PKP lub jego bezpośredniej okolicy. W 2009 roku miało miejsce jedno zdarzenie, w którym bezdomny stał się ofiarą rozboju. Ponadto odnotowano jedno zdarzenie, w którym dwaj bezdomni dopuścili się przestępstwa pobicia innego bezdomnego. W okresie 2009 roku nie stwierdzono na terenie Miasta przypadków żebractwa. PREWENCJA. Straż Miejska przeprowadziła kontrole placówek handlowych oraz osób fizycznych pod kątem posiadanych umów i faktur za wywóz nieczystości stałych. Najistotniejszą płaszczyzną w ramach działalności patrolowo prewencyjnej były wspólne patrole z przedstawicielami Komendy Powiatowej Policji w Środzie Wlkp. Łącznie zaplanowano i przeprowadzono 149 takich patroli, głównie w piątki, soboty i niedziele. Patrole realizowane były w godzinach nocnych, z zasady od 18:00 do 2:00 lub od 20:00 do 4:00. W ramach tych działań przeprowadzono: 94 interwencje domowe i 364 kontrole placówek handlowych i oświatowych. W ramach realizacji swoich zadań, funkcjonariusze Straży Miejskiej brali udział w 601 interwencjach. W wyniku przeprowadzonych działań wylegitymowano 524 osoby i udzielono 230 pouczeń. Dyspozytorzy sieci Monitoringu Miasta Środa Wlkp. przekazali 395 informacji do oficera dyżurnego Komendy Powiatowej Policji w sprawach zachowania się osób w godzinach nocnych. Najczęściej podejmowane działania dotyczyły rejonu ulic Dąbrowskiego, Starego Rynku, Placu Armii Poznań i Targowiska Miejskiego. ZAGROŻENIA POŻAROWO-EKOLOGICZNE I KATASTROFY: Przeciwdziałanie oraz zwalczanie zagrożeń pożarowo - ekologicznych mające na celu ochronę obiektów, terenów i urządzeń. W roku 2009 na terenie działania KP PSP w Środzie Wlkp. odnotowano ogółem 681 zdarzeń, przy których konieczna była interwencja jednostek ochrony przeciwpożarowej. Przy likwidacji skutków tych zdarzeń zaangażowana była 489 razy JRG KP PSP, a w 372 zdarzeniach brały udział jednostki OSP. Strona 55 z 119

56 Do innych zadań realizowanych przez wydział Kontrolno - Rozpoznawczy Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej zaliczyć należy: a) przeprowadzenie 94 kontroli w tym; 72 kontrole podstawowe, 22 kontrole sprawdzające, b) dokonanie 49 odbiorów inwestycyjnych przed przekazaniem obiektów do użytkowania. Podczas przeprowadzonych czynności kontrolno - rozpoznawczych stwierdzono 207 nieprawidłowości. W ramach postępowania pokontrolnego wydano 49 decyzji administracyjnych oraz 42 wystąpień o charakterze opiniodawczym. Wydano 57 opinii w tym: 8 określających wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla organizowania imprez masowych, 49 dotyczących spełnienia wymagań przeciwpożarowych. W tym okresie wydano 20 postanowień dotyczących uzgodnienia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Pokrewnym działaniem była ocena stanu bezpieczeństwa pożarowego w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, szpitalu, zabytkowych obiektach sakralnych, budynkach socjalnych, Domu Pogodnej Jesieni, obiektach wielko powierzchniowych oraz obiektach II kategorii - wymagających szczególnej ochrony ze względu na bezpieczeństwo państwa Identyfikacja problemu postępujące zjawisko tzw. starzenia się społeczeństwa m. Środa Wielkopolska, wynikające z niskiego przyrostu naturalnego, odpływu ludzi młodych do większych miast i za granicę, utrzymujący się stosukowo wysoki poziom bezrobocia długotrwałego, szczególnie wśród kobiet, mający wpływ na pogarszanie się sytuacji materialnej mieszkańców oraz ograniczony rynek pracy, niski poziom wykształcenia (29,3% ludności posiada wykształcenie podstawowe/gimnazjalne lub niższe) i kwalifikacji mieszkańców, brak perspektyw dla młodzieży, trudności ze znalezieniem pracy przez osoby młode i dobrze wykształcone, znaczna ilość osób, mieszkańców Środy Wielkopolskiej, (127/1000 w roku 2009) korzystających ze świadczeń pomocy społecznej postępujący proces ubożenia mieszkańców w wyniku braku zatrudnienia; beneficjentami tej pomocy jest m.in. wiele osób niepełnosprawnych i chorych, przemoc w rodzinie wynikająca z uzależnień oraz kształtowanie się patologii, niska dochodowość gospodarstw domowych prawie połowa gospodarstw (39,4%) utrzymuje się ze źródeł niezarobkowych (emerytur i rent), zagrożenie mieszkańców przestępczością niekorzystne zjawiska wśród młodzieży spożywającej alkohol, co powoduje niszczenie mienia, kradzieże, bójki i pobicia Analiza SWOT Analiza SWOT jest najbardziej popularną i kompleksową metodą służącą do badania potencjału wewnętrznego organizacji i analizy jej otoczenia. Analiza SWOT dla miasta Środa Wielkopolska została opracowana w ramach prac nad programem rewitalizacji, uwzględniając zagadnienia trzech sfer: zagospodarowania przestrzennego, gospodarki i sfery społecznej. Strona 56 z 119

57 Warunki naturalne, infrastruktura oraz zagospodarowanie przestrzenne: Mocne strony - Sprzyjające warunki naturalne czyste środowisko; - Ciekawy i różnorodny krajobraz; - Warunki do uprawiania sportów zimowych i wodnych; - Liczne w okolicy rezerwaty przyrody; - Położenie geograficzne w centrum Wielkopolski; - Położenie przy trans wielkopolskim szlaku rowerowym; - Liczne atrakcje turystyczne w Mieście; - Kryta pływalnia 6-torowa; - Wolne tereny pod rozwój inwestycji przemysłowo składowych; - Zabytkowa zabudowa centrum miasta; Szanse - Wzrost zamożności społeczeństwa powodujący wzrost zainteresowania turystyką; - Zwiększenie zainteresowania mieszkańców metropolii mniejszymi miejscowościami, moda na regionalizm; - Moda na aktywny wypoczynek (wędkarstwo, kajakarstwo, rowery, konie); - Wzrost zainteresowania turysty zagranicznego Polską z racji jej członkostwa w Unii Europejskiej; - Możliwość wykorzystania środków unijnych na inwestycje infrastrukturalne; - Rozwój edukacji ekologicznej ( zielone szkoły ); - Wykreowanie nowych produktów turystycznych (takich jak np. wieża ciśnień po rewitalizacji); Słabe strony - Nieodpowiedni stan dróg i trudne warunki komunikacyjne w centrum; - Niepełne wykorzystanie istniejących możliwości rozwoju infrastruktury turystycznej; - Brak pełnego wykorzystania Jeziora Średzkiego; - Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura sportowo-rekreacyjna; - Wymagające renowacji kamienice w centrum miasta; - Istniejąca kanalizacja ogólnospławna; - Brak oznakowanych tras rowerowych w mieście; - Obszary śródmieścia wymagające rewitalizacji; Zagrożenia - Zwiększająca się konkurencja ze strony miast sąsiednich; - Warunki klimatyczne (położenie na zachód od metropolii wojewódzkiej); - Pogarszający się stan techniczny dróg lokalnych w Mieście i ich niedostatek na terenach budownictwa jednorodzinnego; - Konkurencja na krajowym i międzynarodowym rynku turystycznym (dobra oferta cenowa, lepsze warunki klimatyczne, lepsze połączenia komunikacyjne); - Zwiększające się natężenie ruchu samochodów ciężarowych w kraju i województwie; - Długotrwała rozbudowa obwodnicy centrum miasta; Strona 57 z 119

58 Gospodarka: Mocne strony - Niski poziom podatków lokalnych; - Znaczne zasoby siły roboczej; - Relatywnie niskie koszty pracy; - Istnienie w mieście rozbudowanego szkolnictwa zawodowego; - Zwiększony popyt na towary i usługi kreowany przez turystów; - Położenie w atrakcyjnym turystycznie regionie; - Zróżnicowanie branżowo-przemysłowe; - Urozmaicona i atrakcyjna letnia oferta kulturalno-rozrywkowa; - Obecność firm z udziałem kapitału zagranicznego; - Rozwój szkolnictwa średniego ukierunkowanego na turystykę; - Istnienie Strefy Przemysłowo - Handlowej z dobrymi i rozwijającymi się połączeniami komunikacyjnymi; Szanse - Polityka wspierania małych i średnich przedsiębiorstw na poziomie państwa; - Możliwość skorzystania przez przedsiębiorców z dofinansowania ze środków Unii Europejskiej; - Większy dostęp do rynków unijnych; Słabe strony - Stosunkowo ubogi rynek konsumencki; - Sezonowość ruchu turystycznego; - Niedostateczna ilość produktów turystycznych; - Niska siła nabywcza społeczeństwa; - Niski poziom przygotowania zawodowego części mieszkańców; - Niewystarczająca ilość szkoleń i kursów przekwalifikowania zawodowego; - Brak w mieście ciekawej oferty turystyczno-rozrywkowej poza głównym sezonem; - Niewystarczająca ilość instytucji wsparcia MSP; - Położenie miasta ograniczające zmiany w układzie komunikacyjnym; - Niedostatek rozbudowanej i dostosowanej do potrzeb różnych grup odbiorców bazy noclegowej; - Brak Specjalnej Strefy Ekonomicznej Zagrożenia - Wyjazd z Miasta młodych i wykształconych osób; - Wysokie wymagania związane z ochroną środowiska; - Niespójny i niestabilny system prawny państwa; - Słaba dostępność komunikacyjna (nieodpowiednia przepustowość i zły stan techniczny dróg krajowych i wojewódzkich); Strona 58 z 119

59 Zasoby ludzkie: Mocne strony - Dobra baza lokalowa dla rozwoju szkolnictwa; - Planowane utworzenie szkolnictwa ponad średniego o kierunkach: turystyka, agroturystyka, hotelarstwo i przedsiębiorczość, języki obce, a także dokształcanie kadry: instruktorów, lokalnych liderów dla społeczności lokalnej; - Możliwość zmiany kierunków kształcenia w szkołach zawodowych uwzględniająca potrzeby rynku pracy; - Atrakcyjne warunki do organizowania konferencji i szkoleń; - Rozwój infrastruktury sportowej; Szanse - Rozwój wielkopolskich uczelni i placówek akademickich; - Moda na tworzenie filii uczelni w miejscowościach dobrze położonych i atrakcyjnych, o dobrym połączeniu komunikacyjnym; - Wzrastające w społeczeństwie tendencje do kształcenia ustawicznego i przekwalifikowania się zgodnie z potrzebami rynku pracy; - Trend zdobywania wyższego wykształcenia; Słabe strony - Brak wysoko wykwalifikowanej kadry naukowej; - Brak dobrze wyposażonej biblioteki i medioteki; - Braki w wyposażeniu szkół; - Nieadekwatne do potrzeb pracodawców kierunki kształcenia; - Niski poziom znajomości języków obcych wśród mieszkańców; - Zbyt mały rozwój organizacji pozarządowych; - Niedostatecznie wykorzystany potencjał wykształcenia wśród kobiet; - Brak szkoły mistrzostwa sportowego, Zagrożenia - Niż demograficzny i starzejące się społeczeństwo; - Brak nawyku kształcenia ustawicznego wśród wielu mieszkańców; - Zmiany w przepisach (ograniczenie możliwości tworzenia nowych placówek szkolnictwa wyższego); Strona 59 z 119

60 4. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, regionu i miasta Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Środa Wielkopolska na lata jest jednym z dokumentów o charakterze planistycznym, opracowanych na potrzeby programowania rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. Zapisy Programu zgodne są wiec z najważniejszymi dokumentami planistycznymi określającymi politykę rozwoju kraju i województwa. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata (Narodowa Strategia Spójności) Na podstawie wytycznych UE określających główne cele polityki spójności oraz uwzględniając uwarunkowania społeczno-gospodarcze Polski przygotowano Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia nalata (NSRO) wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Dokument określa kierunki wsparcia ze środków finansowych dostępnych z budżetu UE w okresie najbliższych lat w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności. Celem strategicznym NSRO dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności, gospodarczej i przestrzennej. Cel strategiczny osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych. Celami horyzontalnymi NSRO są: 1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa, 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, 3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, 4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług, 5. Wzrost konkurencyjności Polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, 6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Środa Wielkopolska realizuje wprost: - Cel 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej w zakresie: tworzenia warunków sprzyjających przedsiębiorczości, przeciwdziałania ubóstwu i zapobieganiu wykluczeniu społecznemu. - Cel 5. Wzrost konkurencyjności Polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej w zakresie: przyśpieszenia rozwoju województwa wielkopolskiego i przeciwdziałania marginalizacji obszarów problemowych. W celu tym zakłada się m.in. podjęcie działań rewitalizacyjnych rozumianych jako proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych częściach miasta, przyczyniający się do poprawy jakości życia mieszkańców, przywrócenia ładu przestrzennego i do ożywienia gospodarczego. Rewitalizacja zakłada także zachowanie walorów historycznych (w tym głównie urbanistycznych i architektonicznych), podkreślenie ich unikalności i kolorytu lokalnego, co może zwiększyć ich atrakcyjność turystyczną, w tym samym przyczynić się do wzrostu szans rozwojowych. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 ROKU, Poznań, grudzień 2005 r. Strona 60 z 119

61 Dokument przyjęty przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego dnia r. i wyznaczający kierunki rozwoju Województwa Wielkopolskiego. Horyzont czasowy strategii obejmuje działania podejmowane do roku Zgodnie z wizją przedstawioną w kluczowym dla rozwoju województwa dokumencie strategicznym, Wielkopolska do roku 2020 stanie się regionem nowoczesnym i zintegrowanym. Cele generalne i szczegółowe Strategii: 1. Zapewnienie mieszkańcom warunków do podwyższania poziomu życia. 2. Zwiększanie konkurencyjności gospodarki w stosunku do innych regionów Europy. 3. Wzrost wewnętrznej integracji i istotna poprawa jakości przestrzeni. 4. Dostosowanie potencjału, struktury i organizacji województwa do wyzwań XXI w. i wymagań jednoczącej się Europy. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Środa Wielkopolska realizuje cele: zwiększanie konkurencyjności gospodarki, wzrost wewnętrznej integracji i istotna poprawa jakości przestrzeni, zapewnienie mieszkańcom warunków do podwyższania poziomu życia. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Środa Wielkopolska przyjęty uchwałą Nr XXXVII/512/2006 Rady Miejskiej w Środzie Wielkopolskiej z dnia 29 czerwca 2006 roku. Wizja rozwoju Miasta, to zwięzły opis stanu, który zostanie osiągnięty z uwzględnieniem bieżących i przyszłych potrzeb oraz istniejących uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych. Wizja wskazuje na główne cele i zadania strategiczne oraz obszary problemowe, które są istotne dla osiągnięcia trwałego rozwoju społeczno gospodarczego miasta i wpływają na poziom życia jego mieszkańców. Cele główne Strategii są nakierowane na osiągnięcie przez Miasto takich warunków, które gwarantowałyby trwały rozwój i podniosły jego atrakcyjność. Cele ten został sformułowane w następujący sposób: Zadania polegające na poprawie sytuacji na obszarze gminy Środa Wielkopolska: Strategia rozwoju miasta i gminy Środa Wielkopolska ustaliła CEL NADRZĘDNY - WYSOKA JA- KOŚĆ ŻYCIA LUDNOŚCI MIASTA I GMINY ŚRODA WIELKOPOLSKA. CEL GŁÓWNY TO ZRÓWNOWAŻONY SPOŁECZNO GOSPODARCZY ROZWÓJ MIASTA I GMINY ŚRODA WIELKOPOLSKA. Cele strategiczne to: Cel strategiczny 1: Pełne uzbrojenie terenów w infrastrukturę techniczna. Cel strategiczny 2: Aktywizacja działalności gospodarczej. Cel strategiczny 3: Dobrze zorganizowane rolnictwo i nowoczesny sektor przetwórstwa rolno spożywczego. Cel strategiczny 4: Wysoki poziom usług społecznych w gminie. Cel strategiczny 5: Aktywna ochrona środowiska naturalnego. Cel strategiczny 6: Profesjonalna promocja miasta i gminy. Gmina realizując cele strategiczne podejmuje takie działania jak: polityka podatkowa zachęcająca do przeprowadzania nowych inwestycji i tworzenia nowych miejsc pracy; przygotowywanie terenów pod inwestycje; zwiększanie jakości usług świadczonych w Urzędzie Miejskim i jednostkach podległych; wspieranie zatrudniania osób pozostających przez długi okres bez pracy; wspieranie przeprowadzania staży dla absolwentów. NINIEJSZY LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI SPEŁNIA TE CELE I JAKO TAKI JEST ZGODNY Z DO- KUMENTAMI PLANISTYCZNYMI GMINY I MIASTA ŚRODA WIELKOPOLSKA, A TAKŻE JEST ZGODNY Z DOKUMENTAMI PLANISTYCZNYMI WYŻSZEGO RZĘDU. Strona 61 z 119

62 5. Założenia programu rewitalizacji 5.1. Wyznaczenie granic obszarów zdegradowanych (rewitalizowanych) Rysunek 4. Obszary rewitalizowane na tle strefy ochrony konserwatorskiej Legenda: granica obszaru rewitalizowanego granica strefy ochrony konserwatorskiej Mapa obszaru rewitalizowanego stanowi załącznik do niniejszego Programu Strona 62 z 119