AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU LWÓWECKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ

Transkrypt

1 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU LWÓWECKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ Lwówek Śląski 2010

2 ul. Niemodlińska 79 pok Opole tel./fax. 077/ , 077/ kom , mail: Wykonawcą Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego na lata z perspektywą na lata był zespół firmy ALBEKO z siedzibą w Opolu w składzie: mgr inż. Beata Podgórska mgr inż. Jarosław Górniak mgr inż. Paweł Synowiec mgr inż. Marta Janowska lic. Mariusz Orzechowski lic. Marta Stelmach 2

3 SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I GŁÓWNE UWARUNKOWANIA PROGRAMU CHARAKTERYSTYKA POWIATU LWÓWECKIEGO INFORMACJE OGÓLNE POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I ADMINISTRACYJNE WARUNKI KLIMATYCZNE UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI, GEOMORFOLOGIA, GEOLOGIA ANALIZA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO POWIATU LWÓWECKIEGO Struktura zagospodarowania przestrzennego Zabytki SYTUACJA DEMOGRAFICZNA SYTUACJA GOSPODARCZA ROLNICTWO INFRASTRUKTURA TECHNICZNO - INŻYNIERYJNA Zaopatrzenie Powiatu Lwóweckiego w energię cieplną Charakterystyka systemu zaopatrzenia w gaz ziemny Charakterystyka systemu zaopatrzenia w energię elektryczną Infrastruktura transportowa Zaopatrzenie w wodę Odprowadzenie ścieków ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OPRACOWANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU LWÓWECKIEGO Zasady realizacji programu Polityka Ekologiczna Państwa Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z perspektywą do 2014 roku REALIZACJA POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU LWÓWECKIEGO ZAŁOŻENIA OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU LWÓWECKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA CELE EKOLOGICZNE Kryteria o charakterze organizacyjnym Kryteria o charakterze środowiskowym Priorytety ekologiczne dla Powiatu Lwóweckiego KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKOWE Cel średniookresowy do 2017 r UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W DZIAŁANIACH NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA Cel średniookresowy do 2017 r ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY W ŚRODOWISKU Cel średniookresowy do 2017 r ASPEKT EKOLOGICZNY W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM Cel średniookresowy do 2017 r OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH OCHRONA PRZYRODY Cel średniookresowy do 2017 r OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW RACJONALNE GOSPODAROWANIE ZASOBAMI WODNYMI Cel średniookresowy do 2017 r KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH I OCHRONA PRZED POWODZIĄ Cel średniookresowy do 2017 r OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI Cel średniookresowy do 2017 r GOSPODAROWANIE ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI

4 Cel średniookresowy do 2017 r POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO ŚRODOWISKO A ZDROWIE Cel średniookresowy do 2017 r JAKOŚĆ POWIETRZA Cel średniookresowy do OCHRONA WÓD Cel średniookresowy do 2017 r GOSPODARKA ODPADAMI ODDZIAŁYWANIE HAŁASU Cel średniookresowy do ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Cel średniookresowy do 2017 r POWAŻNE AWARIE Cel średniookresowy do 2017 r WYKORZYSTANIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Cel średniookresowy do 2017 r HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ NA LATA SPOSÓB KONTROLI ORAZ DOKUMENTOWANIA REALIZACJI PROGRAMU ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM LITERATURA Spis rysunków: Rysunek 1. Powiat Lwówecki Rysunek 2. Powiat Lwówecki na tle podziału fizycznogeograficznego wg J. Kondrackiego Rysunek 3. Użytkowanie gruntów w Powiecie Lwóweckim Rysunek 4. Przebieg gazociągów na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 5. Przebieg głównych linii energetycznych na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 6. Mapa dróg na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 7. Przebieg linii kolejowych na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 8. Mapa obszaru atura2000 Panieńskie Skały Rysunek 9. Mapy obszaru atura 2000 Ostoja nad Bobrem Rysunek 10. Mapa obszaru atura 2000 Torfowiska Gór Izerskich Rysunek 11. Mapa obszaru atura 2000 Ostoja Bobru Rysunek 12. Mapa obszaru atura 2000 Żerkowice - Skała Rysunek 13. Mapa obszaru atura 2000 Łąki Gór i Pogórza Izerskiego cz Rysunek 14. Mapa obszaru atura 2000 Łąki Gór i Pogórza Izerskiego cz Rysunek 15. Mapa obszaru atura 2000 Góry Izerskie Rysunek 16. Tereny leśne na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 17. Uszkodzenia lasów na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 18. Obszar zalewu Q 1% na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 19. Główne inwestycje Programu dla Odry Rysunek 20. Sieć rzeczna Powiatu Lwóweckiego Rysunek 21. Zjawisko eutrofizacji w poszczególnych punktach pomiarowo kontrolnych rzek badanych w latach Rysunek 22. Główne zbiorniki wód podziemnych w województwie dolnośląskim Rysunek 23. Główne zbiorniki wód podziemnych na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 24. Mapa lokalizacji punktów pomiarowych na terenie Powiatu Lwóweckiego Rysunek 25. Schemat zarządzania programem ochrony środowiska

5 Spis tabel: Tabela 1. Struktura użytkowania gruntów w Powiecie Lwóweckim Tabela 2. Liczba ludności w Powiecie Lwóweckim Tabela 3. Podział podmiotów gospodarki narodowej Tabela 4. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w powiecie w latach Tabela 5. Struktura gospodarstw rolnych na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 6. Struktura głównych zasiewów w powiecie Lwóweckim wg Powszechnego Spisu Rolnego Tabela 7. Dostęp do sieci gazowej w gminach Powiatu Lwóweckiego Tabela 8. Wykaz dróg wojewódzkich na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 9. Wykaz dróg powiatowych na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 10. Zwodociągowanie i skanalizowanie gmin w Powiecie Lwóweckim Tabela 11. Sieć wodociągowa w Powiecie Lwóweckim Tabela 12. Charakterystyka oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w Powiecie Lwóweckim Tabela 13. Sieć kanalizacyjna w Powiecie Lwóweckim w 2009 r Tabela 14. Dane dot. gospodarki ściekowej w Powiecie Lwóweckim w latach r Tabela 15. Pomniki przyrody na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 16. Udział procentowy powierzchni obszarów chronionych w powiatach województwa dolnośląskiego Tabela 17. Udział powierzchni obszarów chronionych w gminach Powiatu Lwóweckiego Tabela 18. Wskaźnik lesistości poszczególnych gmin Powiatu Lwóweckiego Tabela 19. Powierzchnia zalesień w gminach w latach Tabela 20. Zbiorniki retencyjne na terenie Powiatu Lwóweckiego (jeziora, zbiorniki wodne i stawy rybne o pow. >1,0 ha i poj. do 5,0 mln m 3 ) Tabela 21. Charakterystyka gleb Powiatu Lwóweckiego Tabela 22. Zawartość fosforu, potasu i magnezu w glebach Powiatu Lwóweckiego Tabela 23. Zawartość azotu mineralnego w glebach Powiatu Lwóweckiego Tabela 24. Zakres zawartości metali ciężkich w glebach województwa dolnośląskiego Tabela 25. Zasoby geologiczne i przemysłowe złóż na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 26. Lokalizacja i parametry stacji pomiarowych na terenie Powiatu Lwóweckiego w 2008r Tabela 27. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok Tabela 28. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok Tabela 29. Przekroje pomiarowo kontrolne wód powierzchniowych w 2008 i 2009 r. na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 30. Ocena stanu czystości wód na terenie Powiatu Lwóweckiego w ramach monitoringu diagnostycznego (rok 2009) Tabela 31. Ocena stanu czystości wód na terenie Powiatu Lwóweckiego w ramach monitoringu operacyjnego (rok 2008) Tabela 32. Ilość wystąpień badanych wskaźników zanieczyszczenia w odniesieniu do wymagań, jakim powinny odpowiadać kategorie wód do spożycia na rzece Bóbr w 2008r Tabela 33. Charakterystyka zbiorników wód podziemnych na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 34. Ocena jakości wyników monitoringu diagnostycznego wód podziemnych w 2009 roku114 Tabela 35. Parametry punktu badawczego Łupki (gm. Wleń) Tabela 36. Wyniki badań akustycznych w punktach monitoringu w 2008 roku Tabela 37. Urządzenia nadawczo odbiorcze telefonii komórkowej na terenie Powiatu Lwóweckiego Tabela 38. Jednostki OSP na terenie Powiatu Lwóweckiego (w tym włączone do KSRG) Tabela 39. Potencjalna ilość pozyskania energii cieplnej ze słomy zbóż oraz rzepaku w Powiecie Lwóweckim Tabela 40. Elektrownie wodne przepływowe na terenie Powiatu Lwóweckiego

6 Tabela 41. Zadania służące do realizacji celów priorytetowych oraz nakłady inwestycyjne i pozainwestycyjne Powiatu Lwóweckiego w latach (na podstawie Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Powiatu Lwóweckiego i Gmin Powiatu) Tabela 42. Wskaźniki efektywności realizacji celów Programu ochrony środowiska Powiatu Lwóweckiego Tabela 43. ajważniejsze działania w ramach zarządzania środowiskiem Tabela 44. Środki finansowe przeznaczone na ochronę środowiska w latach (w mln EU)

7 1. WPROWADZENIE Rozwój cywilizacyjny i wielokierunkowa ekspansja człowieka spowodowały, szczególnie na terenach od wielu lat objętych presją przemysłu oraz gospodarstw rolnych (byłych PGR-ów), znaczną degradację środowiska naturalnego zanieczyszczenie jego poszczególnych komponentów, wyczerpywanie się zasobów surowcowych, ginięcie gatunków zwierząt i roślin, a także pogorszenie stanu zdrowia ludności na terenach przeobrażonych na niespotykaną dotychczas skalę. Dlatego przyjmuje się, że jednym z najważniejszych praw człowieka jest prawo do życia w czystym środowisku. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Zrównoważony rozwój to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Istota rozwoju zrównoważonego polega więc na tym, aby zapewnić zaspokojenie obecnych potrzeb bez ograniczania przyszłym generacjom możliwości rozwoju. Wskazane zostało również, że ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, które poprzez swoją politykę powinny zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne. Powiaty należą do władz publicznych, zatem na nich również spoczywa obowiązek wykonywania zadań z zakresu ochrony środowiska oraz odpowiedzialność za jakość życia mieszkańców. Dodatkowym wyzwaniem stało się członkostwo w Unii Europejskiej oraz związane z nim wymogi. Trudnym zadaniem, czekającym samorządy jest wdrożenie tych przepisów i osiągnięcie standardów UE w zakresie m.in. ochrony środowiska. Efektywność działań w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego zależy przede wszystkim od polityki i rozwiązań przyjętych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania zainteresowania i zrozumienia ze strony społeczności lokalnych. Działania takie, aby były skuteczne, muszą być prowadzone zgodnie z opracowanym uprzednio programem, sporządzonym na podstawie wnikliwej analizy sytuacji w danym rejonie. Zadanie takie ma spełniać wieloletni program ochrony środowiska. Program jest dokumentem planowania strategicznego, wyrażającym cele i kierunki polityki ekologicznej samorządu Powiatu Lwóweckiego i określającym wynikające z niej działania. Tak ujęty Program będzie wykorzystywany jako główny instrument strategicznego zarządzania powiatu w zakresie ochrony środowiska, podstawy tworzenia programów operacyjnych i zawierania kontraktów z innymi jednostkami administracyjnymi i podmiotami gospodarczymi, będzie również przesłanką konstruowania budżetu powiatu, płaszczyzną koordynacji i układ odniesienia dla innych podmiotów polityki ekologicznej oraz podstawą do ubiegania się o fundusze celowe. Cele i działania proponowane w Programie ochrony środowiska posłużą do tworzenia warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa Powiatu Lwóweckiego, które służyć będą poprawie stanu środowiska przyrodniczego. Realizacja celów wytyczonych w programie powinna spowodować polepszenie warunków życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie powiatu. Program ochrony środowiska przedstawia aktualny stan środowiska, określa hierarchię niezbędnych działań zmierzających do poprawy tego stanu, umożliwia koordynację decyzji administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez różne podmioty i instytucje. Sam program nie jest dokumentem stanowiącym, ingerującym w uprawnienia poszczególnych jednostek administracji rządowej i samorządowej oraz podmiotów użytkujących środowisko. Należy jednak oczekiwać, że poszczególne jego wytyczne i postanowienia będą respektowane i uwzględniane w planach szczegółowych i działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Zakłada się, że kształtowanie polityki ekologicznej w Powiecie Lwóweckim będzie miało charakter procesu ciągłego, z jednoczesnym zastosowaniem metody programowania kroczącego, polegającej na cyklicznym weryfikowaniu perspektywicznych celów w przekrojach etapowych i wydłużaniu horyzontu czasowego Programu w jego kolejnych edycjach. 7

8 2. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I GŁÓWNE UWARUNKOWANIA PROGRAMU Sposób opracowania Programu został podporządkowany metodologii właściwej dla planowania strategicznego, polegającej na: - określeniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego dla Powiatu Lwóweckiego, zawierającej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska wraz z oceną stanu; - określeniu kreatywnej części Programu poprzez konkretyzację (uszczegółowienie) celów głównych oraz ich operacjonalizację w postaci sformułowania listy działań; - scharakteryzowaniu uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno-instytucjonalnych, źródeł finansowania, ocen oddziaływania na środowisko planowania przestrzennego; - określeniu zasad monitorowania. Źródłami informacji dla Programu były materiały uzyskane ze Starostwa Powiatowego w Lwówku Śląskim, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, a także prace instytutów i placówek naukowo badawczych z zakresu ochrony środowiska oraz gospodarki odpadami, jak również dostępna literatura fachowa. Od podmiotów gospodarczych z terenu gminy uzyskano bieżące informacje dotyczące szerokiej problematyki ochrony środowiska, z których wnioski zostały uwzględnione w Programie. Jako punkt odniesienia dla programu ochrony środowiska przyjęto aktualny stan środowiska oraz stan infrastruktury ochrony środowiska na dzień Program oparty jest na zapisach następujących dokumentów: - Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 tekst jednolity z późniejszymi zmianami). Definiuje ono ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin. - Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku Warszawa 2008 r. Zgodnie z zapisami tego dokumentu Program winien definiować: - stan wyjściowy - cele średniookresowe do 2016 roku - kierunki działań w latach monitoring realizacji Programu - nakłady finansowe na wdrożenie Programu - Cele i zadania ujęte w kilku blokach tematycznych, a mianowicie: - kierunki działań systemowych, - ochrona zasobów naturalnych, - poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. - Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z perspektywą do roku W dokumentach tych określono długoterminową politykę ochrony środowiska odpowiednio dla województwa dolnośląskiego oraz Powiatu Lwóweckiego, przedstawiono cele krótkoterminowe i sposób ich realizacji, określono sposoby zarządzania środowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu. - Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, które podają sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w programach ochrony środowiska oraz wskazówki, co do zawartości programów. W powiatowym programie powinny być uwzględnione: - zadania koordynowane (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków samorządów gminnych, instytucji i przedsiębiorstw, osób fizycznych oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wyższego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio organom centralnym) - zadania własne powiatu (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków budżetowych i pozabudżetowych będących w dyspozycji powiatu), 8

9 Niniejszy dokument będzie uszczegóławiany, korygowany i koordynowany z projektowanymi obecnie dokumentami wyższego szczebla oraz aktami wykonawczymi do ustawy Prawo ochrony środowiska i do kilkunastu ustaw komplementarnych, których treść powinna być uwzględniana w Programie. 9

10 3. CHARAKTERYSTYKA POWIATU LWÓWECKIEGO 3.1. Informacje ogólne Powiat Lwówecki położony jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, w obrębie Sudetów Zachodnich, obejmując Góry Izerskie i Góry Kaczawskie oraz ich przedgórza. W skład powiatu wchodzi 5 gmin: Lwówek Śląski, Gryfów Śląski, Lubomierz, Wleń, Mirsk. Wszystkie gminy posiadają status gmin miejsko-wiejskich. Powiat zajmuje teren o powierzchni 709,69 km 2, co stanowi 3,8% powierzchni województwa dolnośląskiego i należy do powiatów średniej wielkości. Pod względem wielkości powiat zajmuje 14 miejsce na 27 powiatów w województwie dolnośląskim. Rysunek 1. Powiat Lwówecki Źródło: województwo dolnośląskie/powiat lwówecki Ogólnie rzecz biorąc obszar powiatu ma charakter wyżynny, z tym że w części północnej i środkowej przeważa rzeźba nizinna, a południowa ma charakter górzysty. Rzeźba terenu nie stwarza znacznych ograniczeń w zagospodarowaniu terenu. Obszary górskie i pagórkowate posiadają niezbyt korzystne warunki z punktu widzenia rolnictwa ze względu na spadki terenu sprzyjające denudacji gleb. Pomimo tego rejony te posiadają spore walory krajobrazowe i klimatyczne i mogą służyć funkcją turystyczno-wypoczynkowym. Obszar powiatu przecina droga krajowa nr 30 relacji: Zgorzelec Lubań Jelenia Góra w kierunku Świdnicy i Ząbkowic Śląskich. Przez teren powiatu przebiega również szlak kolejowy o znaczeniu międzynarodowym: Jelenia Góra Gryfów Śląski i dalej w kierunku Drezna i Lipska. Powiat Lwówecki posiada znaczące walory przyrodniczo-krajobrazowe, których atrakcyjność jest bardzo duża. Najbardziej widoczne jest to wzdłuż Doliny Bobru, gdzie w 1989 r. utworzono Park Krajobrazowy, obejmujący wraz ze strefa ochronna całą Gminę Wleń, część Gminy Lubomierz, część Gminy i Miasta Lwówek Śląski, a także podnóże Gór Izerskich w Gminie Mirsk. Ponadto na terenie powiatu występują wielkopowierzchniowe obszary chronione Natura 2000: Panieńskie Skały PLH020009, Ostrzyca Proboszczowicka PLH020042, Ostoja nad Bobrem PLH020054, Góra Wapienna PLH020095, Żerkowice Skała PLH , Torfowiska Gór Izerskich PLH020047, Łąki Gór i Pogórza Izerskiego PLH Lwówek Śląski to miasto położone na granicy krainy sosny i krainy świerka i jest jednym z najstarszych miast województwa dolnośląskiego. Prawa miejskie otrzymało w 1217 r. Liczne obiekty zabytkowe najwyższej klasy: ratusz, kościoły, mury miejskie itp. Okolice Lwówka są malownicze i urozmaicone, a panoramiczne widoki Karkonoszy i Doliny Bobru sprawiają że tereny 10

11 te są często odwiedzane przez turystów. Baza noclegowa, gastronomiczna jest dobrze rozwinięta, a liczne szlaki turystyczne stwarzają dogodne warunki do uprawiani turystyki pieszej i rowerowej. Lwówek położony jest na głównym pograniczu Czech, Niemiec i Polski, przy głównym szlaku komunikacyjnym łączącym Pragę ze Sztokholmem oraz Berlin z turystycznymi ośrodkami Karkonoszy Położenie geograficzne i administracyjne Obszar Powiatu Lwóweckiego pod względem fizyczno-geograficznym położony jest u zbiegu czterech mezoregionów Sudetów Zachodnich: Pogórza Kaczawskiego Góry Kaczawskie Pogórza Izerskiego Gór Izerskich. Pogórze Kaczawskie obejmuje północne i północno-wschodnie tereny powiatu (Gmina Lwówek Śląski i Wleń). Pogórze Kaczawskie leży w obrębie dwóch jednostek geologicznych: metamorfiku kaczawskiego w części północno-wschodniej oraz niecki północnosudeckiej w części południowej. W części południowej Pogórza (północne tereny Powiatu Lwóweckiego) niecka północnosudecka tworzy nieckowate zagłębienie między starszymi fragmentami skorupy ziemskiej, wypełnione skałami osadowymi: piaskowcami, mułowcami, zlepieńcami, wapieniami, marglami, gipsami i anhydrytami którym towarzyszą skały wulkaniczne: porfiry, melafiry i ich tufy. W kilku miejscach starsze skały przebite są przez trzeciorzędowe bazalty. Starsze podłoże przykryte jest częściowo przez osady plejstoceńskie gliny i piaski oraz lessy, a także holoceńskie piaski, żwiry i mady rzeczne. Charakterystyczną cechą ukształtowania terenu jest występowanie krawędziowego typu rzeźby związanego z przebiegiem kierunku NW-SE (część zachodnia Gminy Lwówek Sląski) oraz W - E (część wschodnia Gminy Lwówek Śląski) równoległych do siebie pasm wzniesień o wysokościach względnych wahających się w zakresie metrów. Grzbiety te zbudowane są z odporniejszych na erozje skał osadowych (piaskowce), a doliny pomiędzy nimi powstały w wyniku procesów denudacji. Charakterystyczną cechą tego regionu jest także występowanie różnorakich form krasowych. Ukształtowanie dolin rzecznych wynika z przebiegu linii rzek przez utwory skalne o różnej odporności na działalność wody. Powoduje to występowanie wąskich odcinków o stromych zboczach (przełomy) oraz odcinków szerokich o brzegach łagodnych. Szczególnie widać to na przykładzie największej rzeki na tym obszarze Bobrze. Góry Kaczawskie obejmują obszar na prawym brzegu Bobru położony na południowy-wschód od Wlenia. Góry Kaczawskie zbudowane ze skał metamorficznych: zieleńców, diabazów, fyllitów, różnych odmian łupków serycytowych i serycytowo-kwarcowych, czasami z grafitem, wapieni, porfiroidów, keratofirów. Lokalnie występujące różne odmiany amfibolitów i łupków łyszczykowych należą do bloku karkonosko-izerskiego. Na podłożu metamorficznym zalegają skały osadowe: zlepieńce, piaskowce, mułowce, iłowce i wapienie oraz skały wulkaniczne: porfiry, melafiry, diabazy, hornblendyt oraz bazalty powstałe w górnym karbonie, permie, górnej kredzie i trzeciorzędzie. Starsze skały krystaliczne przykryte są na stokach kenozoicznymi rumoszami skalnymi i glinami zboczowymi, a w obniżeniach piaskami i żwirami oraz lokalnie lessami. Wreszcie w dolinach rzek i potoków występują plejstoceńskie i holoceńskie osady: żwiry, piaski, muły (mady rzeczne). Góry Kaczawskie charakteryzują się urozmaiconą rzeźbą terenu. W obrębie Powiatu Lwóweckiego silnie urzeźbienie wynika z występowania licznych głębokich dolin, które rozcinają obszary wysoczyznowe. Pogórze Izerskie obejmuje swym zasięgiem centralną i południowo-wschodnią część Powiatu Lwóweckiego (Gminy Gryfów Śląski, Lwówek Śląski, Lubomierz, zachodnia część Gminy Wleń, północna część Gminy Mirsk). Podłoże większej części Pogórza Izerskiego stanowi blok karkonosko-izerski. Część północna obejmuje fragmenty metamorfiku kaczawskiego oraz niecki północnosudeckiej. Południowa część zbudowana jest przede wszystkim z gnejsów, a podrzędnie 11

12 łupków łyszczykowych, amfibolitów. W okolicach Zgorzelca i Platerówki występują szarogłazy. Na północy (metamorfik kaczawski) występują: fyllity, łupki serycytowe, łupki kwarcowe, zieleńce, wapienie krystaliczne, a dalej (niecka północnosudecka) skały osadowe: piaskowce, mułowce, wapienie, margle, gipsy i anhydryty oraz skały wulkaniczne: porfiry, melafiry i ich tufy. W kilku miejscach starsze skały przebite są przez trzeciorzędowe bazalty, które wyróżniają się jako twardziele. Starsze podłoże przykryte jest częściowo przez osady plejstoceńskie gliny i piaski oraz lessy. Góry Izerskie obejmują swym zasięgiem południową część Powiatu Lwóweckiego (Gmina Mirsk). Góry Izerskie należą do jednostki zwanej blokiem karkonosko-izerskim, stanowiąc jego zachodnią część. Północną część tworzy metamorfik izerski, czyli masyw zbudowany ze starych przeobrażonych skał, otaczających łukiem młodsze granity karkonoskie, budujące znaczną część Karkonoszy i czeskich Gór Izerskich. Skały metamorficzne polskiej części gór to gnejsy, granitoidy i łupki łyszczykowe, ponadto leptynity i leukogranity, a także wkładki amfibolitów, powstałe głównie w dolnym paleozoiku w czasie orogenezy kaledońskiej. Wśród gnejsów na uwagę zasługuje gnejs oczkowy, charakterystyczne dla nich jasne oczko zbudowane głównie z kryształów kwarcu i skaleni w ciemnej jednolitej masie skalnej. Góry Izerskie tworzą rozległy i rozgałęziony system orograficzny, stanowiący odzwierciedlenie złożonej struktury geologicznej całego górotworu z granitową częścią centralną i metamorficzną aureolą. Tworząc ten system grzbiety i masywy górskie mają na ogół przebieg równoleżnikowy. Charakteryzują je szerokie, miejscami wklęsłe pokryte torfowiskami i często zalesione wierzchowiny z kopulastymi szczytami. Stanowią one fragmenty staro trzeciorzędowej powierzchni zrównania, która w młodszym trzeciorzędzie uległa tektonicznemu rozczłonkowaniu i nierównomiernemu, skośnemu wypiętrzaniu do obecnej wysokości, rzadko przekraczają m npm. Administracyjnie Powiat Lwówecki położony jest w południowej Polsce w południowo-zachodniej części Województwa Dolnośląskiego. Od północy Powiat Lwówecki graniczy z Powiatem Bolesławieckim, od zachodu z Powiatem Lubańskim, od wschodu z Powiatem Złotoryjskim, od południowego-wschodu z Powiatem Jeleniogórskim i od południa z Republiką Czeską Warunki klimatyczne Dużą rozpiętość obszaru powiatu zarówno w poziomie tj. w kierunku południkowym, jak i w pionie tj. od najwyższych szczytów Gór Izerskich po najniżej położone fragmenty Doliny Bobru, powoduje że leży on w granicach dwóch regionów klimatycznych: część północna i północno-wschodnia Gmina Lwówek Śląski i Gmina Wleń region podgórski (przejściowy), część południowa pozostałe gminy powiatu region jeleniogórski dzielący się na 4 pietra wysokościowe. Zaznaczające się wyraźne cechy charakterystyczne dla klimatu górskiego, modyfikowane są przez intensywne wpływy częstych, poziomych wilgotnych mas powietrza pochodzenia oceanicznego. Klimat regionu podgórskiego kształtowany jest przez napływające znad Atlantyku masy powietrza polarno-morskiego, oraz rzadziej masy powietrza polarnokontynentalnego napływające znad północno-wschodniej Europy. Warunki klimatyczne w północnej części powiatu są bardziej surowe niż na Nizinie Śląskiej, ale łagodniejsze od tych panujących w Sudetach. Miesiącem najcieplejszym w tym regionie jest lipiec (temp o C), natomiast najchłodniejszym styczeń (temp o C). Średnioroczna temperatura waha się w przedziale 7-8 o C. Średnie roczne sumy opadów atmosferycznych kształtują się w granicach mm. Lato i zima trwają przeciętnie po 12 tygodni. Pierwszy opad śniegu w części północnej powiatu następuje w okolicach 1-10 listopada. Okres potencjalnych opadów śnieżnych trwa ok. 170 dni i jest jak na warunki sudeckie stosunkowo krótki. Okres wegetacyjny tego terenu trwa od dni w roku (Gmina Lwówek Śląski) i od dni w roku (Gmina Wleń). 12

13 Południowa i środkowa część powiatu została zakwalifikowana do regionu jeleniogórskiego. Średnia roczna temperatura w tym regionie nie przekracza 8 o C. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca lipca wynosi o C, natomiast najchłodniejszego styczna 1-2 o C. Okres wegetacyjny jest nieco dłuższy w porównaniu do klimatu regiony przedgórskiego i trwa około 220 dni. Opady atmosferyczne w ciągu roku kształtują się średnio na poziomie mm. Pokrywa śnieżna zalega przeciętnie w ciągu roku przez dni. W regionie jeleniogórskim dominującymi kierunkami wiatru są: wiatry z kierunku południowego, południowo-zachodniego oraz północnozachodniego Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia Charakterystyczną cechą krajobrazu północnej części Powiatu Lwóweckiego (obszary terenu Gminy Lwówek Śląski) jest występowanie różnorakich form krasowych. Ukształtowanie dolin rzecznych wynika z przebiegu linii rzek przez utwory skalne o różnej odporności na działalność wody. Powoduje to występowanie wąskich odcinków o stromych zboczach (przełomy) oraz odcinków szerokich o brzegach łagodnych. Szczególnie widać to na przykładzie największej rzeki na tym obszarze Bobrze. Krajobraz północnej części powiatu jest bardzo urozmaicony, przez co roztaczają się tutaj wspaniałe krajobrazy rolniczo - leśne urozmaicone zboczami skalnymi. Dodatkowego uroku nadają stare formy antropogeniczne związane z wielowiekowa tradycja górnictwa złota na tym terenie. Średnia wysokość n.p.m. wynosi od m. W zachodniej części Powiatu Lwóweckiego, w granicach Gminy Gryfów Śląski w krajobrazie dominują ciągi łagodnych wzgórz o nachyleniu stoku nie przekraczającym 10%. Potoki płyną wyraźnymi dolinami niezwykle głębokimi i wąskimi, które tworzą wysokie krawędzie. Rozległa jest dolina Oldzy i Długiego Potoku. Różnica wysokości w granicach gminy wynosi ponad 150 metrów. Najwyższe szczyty położone na terenie Gminy Gryfów Śląski to: Góra Zamkowa (447,9 m n.p.m.), Leopoldówka (427 m n.p.m.), Łoszak (427 m n.p.m.), Wiatraczna (437 m n.p.m.), Podskale (422,1 m n.p.m.) oraz Modrak (399 m n.p.m.). Centralna część Powiatu lwóweckiego (granice administracyjne Gminy Lubomierz) charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wysokości. Najwyższe wzniesienia to Krzywdy m n.p.m. oraz Polna m n.p.m., najniżej rozciąga się dolina Bobru około 260 m n.p.m. Różnica wysokości granicach Gminy Lubomierz wynosi ponad 230 m. W krajobrazie dominują ciągi łagodnych wzgórz: Radoniowskie, Radomickie, Przedgórze Rębiszowskie o przebiegu północno-zachodnim oraz południowo-wschodnim, zgodnie z głównymi jednostkami geologicznymi. Potoki płyną wyraźnymi dolinami. Szczególnie rozległa jest dolina Oldzy. Doliny potoków wchodzących do doliny Bobru charakteryzuję się tym, iż są niezwykle wąskie i głębokie. Tutaj grupują się nieliczne, występujące na tym terenie skałki. W północno-wschodniej i wschodniej części Powiatu Lwóweckiego, w granicach Gminy Wleń charakterystycznym rysem rzeźby są rozlegle płaskowyże lub wzniesienia o łagodnych stokach, rozcięte głębokimi dolinami rzecznymi. Geneza krajobrazu uwarunkowana jest głównie erozyjną działalnością rzek, która doprowadziła do odmłodzenia starej rzeźby denudacyjnej wytworzonej w starszym trzeciorzędzie. Ponieważ jedyną większą rzeką na tym terenie jest Bóbr, rozcinanie starych powierzchni denudacyjnych postępowało najszybciej wzdłuż tej rzeki. W efekcie wytworzyła się płaskodenna dolina przekraczająca miejscami 100 m głębokości o bardzo stromych zboczach. Równie głęboko wcięte są boczne dolinki wyerodowane przez dopływy Bobru. Najwyraźniej zaznaczające się w krajobrazie wzniesienia mają charakter twardzielców gór, których powstanie uwarunkowane było lokalnym występowaniem skał odporniejszych na procesy niż skały znajdujące się w ich otoczeniu. Południowa część Powiatu Lwóweckiego, w granicach administracyjnych Gminy Mirsk jest słabo urozmaicona pod względem rzeźby terenu. Teren gminy Mirsk leży w rozległej dolinie u stóp Gór Izerskich przez którą przepływa rzeka Kwisa. Od zachodu Kotlinę Mirską ogranicza Pogórze Izerskie, od północy niewielkie wzgórza, od wschodu Przedgórze Rębiszowskie, natomiast od południa Grzbiet Kamieniecki. Powierzchnia kotliny jest pofalowana i nachylona ku północy. Kotlinę przecina rzeka Kwisa wraz z dopływami. Całą południową część gminy zajmują lasy, które stanowią część tak zwanej Sudeckiej Krainy Przyrodniczo-Leśnej. 13

14 Rysunek 2. Powiat Lwówecki na tle podziału fizycznogeograficznego wg J. Kondrackiego Źródło: Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski, J. Kondracki, 2002 r. Granica Powiatu Lwóweckiego 3.5. Analiza zagospodarowania przestrzennego Powiatu Lwóweckiego Struktura zagospodarowania przestrzennego Strukturę przestrzenną Powiatu Lwóweckiego charakteryzują: występujące obszary zabudowy mieszkaniowej, średni stopień zalesienia, przebieg dróg kolejowych i drogowych o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym, skomplikowana struktura przestrzenna terenów zabudowanych, bliskość rynku zbytu duża liczba obszarów cennych przyrodniczo i prawnie chronionych rozbudowana baza sportowo-rekreacyjna licznie występujące obiekty architektury zabytkowej o dużej wartości kulturowej Powiat Lwówecki zlokalizowany jest w południowo-zachodniej części Województwa Dolnośląskiego. Siedziba władz znajduje się w Lwówku Śląskim. Powiat składa się z 5 gmin, o łącznej powierzchni 709,69 km 2, zamieszkiwanej przez osób. Według stanu na r. w Powiecie Lwóweckim było zarejestrowanych podmiotów gospodarczych (GUS, 2008). Powiat Lwówecki ze względu na dobrą lokalizację (sąsiedztwo Czech) i dobrze rozwiniętą sieć dróg regionalnych i ponadregionalnych staje się atrakcyjnym miejscem dla inwestorów. Dobrze rozwinięta sieć szlaków turystycznych sprawia, że teren powiatu (w szczególności jego południowa część Góry Izerskie) staje się atrakcyjnym miejscem na wypoczynek nie tylko dla mieszkańców powiatu. Ponadto bogactwo obszarów cennych przyrodniczo i urozmaicona rzeźba terenu sprawia, że teren Powiatu Lwóweckiego jest dobrym miejscem do rozwoju turystyki rowerowej i pieszej. Zasoby kultury materialnej należy ocenić jako liczne i posiadające duże wartości. 14

15 Sfera gospodarcza Powiatu Lwóweckiego nie jest dobrze rozwinięta. Na gospodarczej mapie Dolnego Śląska zajmuje dalekie miejsce i co znamienne niewiele jest sygnałów świadczących o tym, że na tym polu mogą wystąpić w najbliższym czasie istotnie korzystne zmiany. O ile województwo dolnośląskie jako całość należy do grona najbardziej uprzemysłowionych w skali kraju, będąc zarazem regionem silnym ekonomicznie i stosunkowo dobrze dostosowanym do wymagań coraz bardziej konkurencyjnego rynku, to ta część, w której znajduje się powiat lwówecki, w niewielkim stopniu stanowi o potencjale gospodarczym regionu. Rozmieszczenie zakładów produkcyjnych jest zdecydowanie nierównomierne, większość skoncentrowana jest w Gryfowie i Lwówku. Gospodarka rolna w powiecie lwóweckim charakteryzuje się przestarzałą strukturą i niską wydajnością. Obecnie wśród małych firm, których jest na terenie powiatu ponad 2,5 tysiąca, zdecydowaną większość stanowią drobne przedsiębiorstwa działające w sferze handlu detalicznego. Należy jednak zauważyć, iż rozwój tej sfery życia gospodarczego następował w sposób spontaniczny, nieskoordynowany i nierównomierny. Sieć handlowa jest rozproszona i rozdrobniona, dominują małe i słabe kapitałowo sklepy rodzinne. Poziom świadczonych przez nie usług nie jest zadowalający, przede wszystkim nie są one w stanie zaspokoić oczekiwań klientów, gdyż nie dysponują bogatym asortymentem towarów. Ziemia lwówecka posiada pokaźne zasoby surowców. Przeważają surowce skalne reprezentowane przez: gips i anhydryt, kamienie drogowe i budowlane bazalty i piaskowce, kruszywa naturalne piaski i żwiry, łupki łyszczykowe (serycytowe), gliny. Analiza wewnętrznych uwarunkowań rozwoju Powiatu Lwóweckiego wykazuje, że silnymi stronami powiatu są: bezpośrednie sąsiedztwo Czech. Bliskość granicy z Niemcami, skrzyżowanie tras kolejowych i drogowych o znaczeniu międzynarodowym, spore zasoby surowców, zwłaszcza skalnych, atrakcyjność historyczna położenie na styku historycznych dzielnic: śląskiej i łużyckiej atrakcyjność przyrodnicza i turystyczna - położenie pomiędzy Pogórzem Kaczawskim, Górami Kaczawskimi, Górami Izerskimi i Doliną Kwisy; duże zróżnicowanie krajobrazowe; duża liczba cennych zabytków Formy użytkowania terenów W Powiecie Lwóweckim znaczną część obszaru zajmują użytki rolne ha, co stanowi 58,7 % ogólnej powierzchni powiatu. Grunty leśne, zadrzewienia i zakrzewienia zajmują ha tj. 35,5 % ogólnej powierzchni powiatu. Wskaźnik ten jest wyższy od średniej lesistości dla województwa dolnośląskiego, która wynosi 29,5% i kraju 27,5%. Rysunek 3. Użytkowanie gruntów w Powiecie Lwóweckim Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pozyskanych ze Starostwa Powiatowego w Lwówku Śląskim, 2010r. 15

16 Tabela 1. Struktura użytkowania gruntów w Powiecie Lwóweckim. Grunt leśne Użytki rolne Pozostałe Całkowita % % % powierzchnia Gmina ha powierzchni ha powierzchni ha powierzchni (100 %) tyś. gminy gminy gminy ha Gryfów Śl , , , Lubomierz , , , Lwówek Śl , , , Mirsk , , , Wleń , , , RAZEM POWIAT LWÓWECKI ,5% pow. powiatu ,7% pow. powiatu Źródło: Starostwo Powiatowe w Lwówku Śląskim, stan na r ,7% pow. powiatu Cechą szczególną jest mały areał większości indywidualnych gospodarstw rolnych. Utrzymanie rolnictwa na obszarze powiatu oraz zwiększenie dochodowości gospodarstw rolnych w powiązaniu z przetwórstwem i rynkiem regionalnym wymaga wzmocnienia w polu strategicznym Rolnictwo i przetwórstwo następujących procesów: uporządkowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez koncentrację gruntów rolnych, ochrony gruntów rolnych i leśnych, zalesienia nieprzydatnych użytków rolnych; wzrostu liczby dużych gospodarstw rolnych, rozwoju gospodarstw rolnych nastawionych na działy specjalne produkcji rolnej (ogrodnictwo, warzywnictwo i hodowla ryb); rozwoju i modernizacji bazy przetwórczej w powiązaniu z regionalnym rynkiem zbytu; rozwoju specjalistycznych usług dla gospodarstw rolnych oraz zwiększenia specjalistycznych szkoleń dla rolników Zabytki Przedmiotem ochrony są zachowane elementy struktury przestrzennej o wartości kulturowej, krajobrazowej, a także przyrodniczej np. parki i inne tereny zieleni komponowanej. Ochrona w/w elementów polega głównie na ich zachowaniu, wyeksponowaniu i harmonijnej adaptacji w procesie rozwoju, poprzez powstrzymanie procesów degradacji zabytków, modernizacje techniczną obiektów, a także przywracanie im wartości estetycznej poprzez odpowiednie zabiegi konserwatorskie. Na terenie Powiatu Lwóweckiego znajdują się ruchomości oraz nieruchomości objęte ochroną prawną na podstawie przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Najcenniejsze nieruchomości posiadają wpis do rejestru zabytków prowadzony przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu. Ochroną prawną objęte są również tereny określone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. GRYFÓW ŚLĄSKI m. i gm. Gryfów Śląski - miasto, nr rej.: 381 z (brak decyzji w KOBiDZ) - kościół par. p.w. św. Jadwigi, pocz.xv, XVI, XVII, , nr rej.: A/827/65 z kościół cmentarny p.w. św. Wawrzyńca, 1560, XVII, XIX, nr rej.: A/828/1521 z cmentarz rzym.-kat., XVI-XX, nr rej.: A/824/685/J z cmentarz ewangelicki, ob. komunalny, pocz. XIX, nr rej.: 686/J z mury obronne, XV-XVI, nr rej.: A/825/1539 z ratusz, Rynek 1, poł. XVI, XVIII, 1930, nr rej.: A/832/1122 z dom, ul. Bankowa 6, 1603, 1739, nr rej.: A/851/1130 z domy, ul. Felczerska 1a, 2, 3, 4, 5, 7, pocz. XIX, nr rej.: A/898/2089 z domy, ul. Felczerska 6, 12, 13, pocz. XIX, nr rej.: A/826/2093 z budynek Bractwa Strzeleckiego, ul. Jeleniogórska 7, 1756, XIX, nr rej.: A/831/854/J z szkoła parafialna, ob. dom mieszkalny, pl. Kościelny 8, 1587, k. XIX, nr rej.: A/848/1333/J z

17 - plebania (rzym.-kat.), pl. Kościelny 9, 1531, , nr rej.: A/849/1334/J z dom, ul. Lubańska 9, 1698, 1737, nr rej.: A/830/1020 z kamienica, ul. Lubańska 10, 1854, nr rej.: A/829/1181/J z domy, Rynek 1/2, 3, XVI, XVIII, XIX/XX, nr rej.: A/833/1534 z dom, Rynek 4, XVI-XVIII, nr rej.: A/834/1022 z dom, Rynek 5, XVI, XIX, nr rej.: A/835/855/J z dom, Rynek 6, XV, 1730, XX, nr rej.: A/836/1125 z dom, Rynek 10, XVIII, nr rej.: A/837/1126 z dom, Rynek 11, XVI, 1 poł. XIX, nr rej.: A/838/1535 z dom, Rynek 12, XVI-XVIII, nr rej.: A/839/1023 z dom, Rynek 13, 1 poł. XVIII, nr rej.: A/840/1127 z dom, Rynek 14, XVIII, nr rej.: A/841/1006/J z dom, Rynek 15, XVI-XIX, nr rej.: A/842/1007/J z dom, Rynek 16, XVI-XVIII, nr rej.: A/843/1008/J z dom, Rynek 18, 2 poł. XVI-XX, nr rej.: A/844/1009/J z domy, Rynek 31-32, XVI, XVIII, nr rej.: A/897/1537 z dom, Rynek 33, poł. XVIII, pocz. XX, nr rej.: A/845/1128 z dom, Rynek 34, XVI, XVIII, nr rej.: A/846/1129 z dom, Rynek 37, k. XVIII, nr rej.: A/847/1538 z dom, ul. Sanatoryjna 10, XVIII, nr rej.: A/850/1021 z dom, ul. Wojska Polskiego 60, 1706, XIX, nr rej.: A/852/1067/J z Proszówka - ruiny zamku Gryf, XIII-XIV, XVI,, nr rej.: A/853/497 z zespół pałacowy, k. XVIII, nr rej.: A/855/519/J z : - pałac - budynki gospodarcze (folwark) - mur z basztami - park, nr rej.: A/854/968/J z Rząsiny - kościół (ruina), 1 poł. XVI, 1832, nr rej.: A/858/930/J z cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w. - mauzoleum rodowe, nr rej.: j.w. - zespół pałacowy, XVIII-XIX: - pałac, nr rej.: A/856/486 z park, nr rej.: A/875/659/J z Ubocze - kościół fil. p.w. Nawiedzenia NMP, XV-XIX, nr rej.: A/859/473 z cmentarz (d. ewangelicki) przykościelny, nr rej.: A/860/1122/J z mur z bramą, XVI, nr rej.: j.w. Ubocze Dolne - zespół dworski (nr 138), XVIII/XIX: - dwór, nr rej.: A/861/763/J z park, nr rej.: A/862/890/J z park pałacowy (nr 264), k. XIX, nr rej.: A/864/786/J z Ubocze-Kolonia - park (nr 66), poł. XIX, nr rej.: A/856/712/J z Ubocze Średnie - park (nr 170), poł. XIX, nr rej.: A/863/711/J z Wieża - pastorówka, ob. dom mieszk., 1780, pocz. XX, nr rej.: A/866/1503 z Wolbromów - cmentarz (przy kościele św. Jana Nepomucena), XV-XIX, nr rej.: A/867/1106/J z zespół pałacowy, 2 poł. XIX: - pałac, nr rej.: A/868/616/J z park, nr rej.: A/896/710/J z

18 LUBOMIERZ m. i gm. Chmieleń - zespół kościoła par. p.w. św. Mikołaja, 1705, : - kościół, nr rej.: 671/J z cmentarz przykościelny, nr rej.: 945/J z mur z bramą, nr rej.: j.w. - dom pogrzebowy, nr rej.: j.w. Golejów - kościół par. p.w. śś. Feliksa i Adaukta, 1784, 1843, nr rej.: 1520 z Janice - kościół (ruina), XV/XVI, nr rej.: 1522 z Lubomierz - miasto, nr rej.: 382 z kościół pom. p.w. Świętego Krzyża, 1522, XVIII, 1805, nr rej.: 40/A/00 z zespół klasztorny benedyktynek: - kościół ob. par. p.w. św. Materna, XV/XVI (wieża), , nr rej.: 1027 z klasztor, ob. liceum, pocz. XVI , XIX, nr rej.: 1028 z plebania, 1689, pocz. XX, nr rej.: j.w. - park, XVII, XIX,nr rej.: 681/J z zespół cmentarza rzym.-kat., ul. 1 Maja: - kościół cmentarny p.w. św. Anny, 1669, pocz. XVIII, 1833, nr rej.: 941/J z cmentarz, nr rej.: 949/J z kaplica grobowa, 1825, nr rej.: j.w. - mur z bramą, 1 poł. XIX, nr rej.: j.w. - studnia, 1 poł. XIX, nr rej.: j.w. - kościół ewangelicki ze szkołą i pastorówką, ob. dom i galeria, ul. Kościuszki 4, 1852, nr ej.: A/1127 z mury obronne (fragmenty), ul. 1 Maja, XV-XVI, nr rej.: 1524 z ratusz, 1449, 1689, 1805, nr rej.: 1026 z budynek szkolny, ul. Chopina 1, 4 ćw. XIX, nr rej.: 958/J z dom, pl. Wolności 7, k. XIX, nr rej.: 1059/J z dom, pl. Wolności 21 (d. 17), XVI, 1700, pocz. XX, nr rej.: 1024 z domów (pierzeja), pl. Wolności 18, 19, 20, 21, 22, 25, 26, 27, 28, 29, 31, 33, 34, 35, XVI, pocz. XIX, nr rej.: 1526 z dom, pl. Wolności 37, 38, 39 b, pocz. XIX, nr rej.: 1527 z dom, pl. Wolności 45, 1 poł. XIX, pocz. XX, nr rej.: 1528 z domów, pl. Wolności 46, 47, 48, 49, 50, 51, 53, 54, 55, 56, 65, 66 (pierzeja wschodnia), XVI, pocz. XIX, nr rej.: 1287 z domy, pl. Wolności 67, 69, 1 poł. XIX, pocz. XX, nr rej.: 1529 z domy (blok śródrynkowy), pl. Wolności 73, 74, 75, 76, XVIII, pocz. XIX, nr rej.: 1530 z domy (blok śródrynkowy), pl. Wolności 81, 82, 83, 1 poł. XIX, nr rej.: 1531 z dom, pl. Wolności 84, poł. XVI, 1 poł. XIX, nr rej.: 1025 z dom, pl. Wolności 100, pocz. XIX, nr rej.: 1532 z dom, pl. Wolności 102, pocz. XIX, nr rej.: 1533 z most na Olszyńcu, XVI/XVII, 1831, nr rej.: 1288 z Maciejowiec - zespół pałacowy: - pałac, , nr rej.: 484/J z park, 1 poł. XIX, nr rej.: 483/J z mauzoleum rodziny v. Kramst, , nr rej.: 673/J z kaplica, 1692, XVIII, nr rej.: 672/J z dwór obronny, , 1652, 1834, nr rej.: 344 z Oleszna Podgórska - kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. Przemienienia Pańskiego, , nr rej.: 803/J z wieża kościelna (pozostałość kościoła św. Mikołaja), XVI, nr rej.: 1342/J z

19 Pasiecznik - kościół fil. p.w. św. Michała, pocz. XVI, 2 poł. XIX, nr rej.: 670/J z cmentarz przykościelny, nr rej.: 948/J z ogrodzenie, XVIII, nr rej.: j.w. - dom pogrzebowy, 2 poł. XIX, nr rej.: j.w. - wieża-dzwonnica kościoła ewangelickiego, pocz. XIX, nr rej.: 962/J z Pławna - zespół kościoła par. p.w. św. Tekli: - kościół, 1680, 1780, nr rej.: 693/J z budynek bramny, szach., 2 poł. XVIII, nr rej.: j.w. - cmentarz, nr rej.: 694/J z Popielówek - zespół kościoła fil. p.w. św. Katarzyny: - kościół, (XVI), 1766, nr rej.: 695/J z ogrodzenie z budynkiem bramnym, XVIII, nr rej.: j.w. - cmentarz przykościelny, XVI, nr rej.: 947/J z dom przedpogrzebowy, 2 poł. XIX, nr rej.: j.w. Radoniów - kościół fil. p.w. Podwyższenia Krzyża, , nr rej.: 696/J z mur ogradzający, j.w. Wojciechów - zbór ewangelicki, ob. kościół rzym.-kat. par. p.w. św. Bartłomieja, , nr rej.: 785/J z Zalesie - Kawczyn - willa nr 1, XIX/XX, nr rej.: 1337/J z LWÓWEK ŚLĄSKI m. i gm. Bielanka - ruina kościoła, XVII (odbudowany 1967?), nr rej.: 1515 z Brunów - zespół pałacowy, nr rej.: 486/J i 487/J z : - pałac, 3 ćw. XVIII, XIX - oficyna, XVIII - kaplica, 2 poł. XIX - stajnia, 2 poł. XIX - park, 2 poł. XVIII Chmielno - kościół fil. p.w. Narodzenia NMP, XV/XVI, nr rej.: 1131 z Dębowy Gaj - kaplica grobowa, ob. kościół p.w. M. Kolbego, poł. XVII, nr rej.: 954/J z zespół pałacowy: - pałac (ruina), 1620, 1754, XIX, nr rej.: 272 z oficyna, 1780, XIX, nr rej.: 614/J z park, 1780, 2 poł.xix, nr rej.: 682/J z Dłużec - kościół par. p.w. św. Jadwigi, XVI, XIX, nr rej.: 1517 z Kotliska - kościół par. p.w. św. Mikołaja, XV-XIX, nr rej.: 1133 z cmentarz przykościelny, nr rej.: 1065/J z kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. Matki Boskiej Śnieżnej, 1910, nr rej.: A/1134 z cmentarz ewangelicki, poł. XIX, nr rej.: 160/A/03 z Lwówek Śląski - miasto, nr rej.: 383 z oraz 824/J z (brak decyzji w KOBiDZ) - kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, ok. 1300, XVI, nr rej.: 75 z kościół ewangelicki, poł. XVIII, XIX, nr rej.: 1525 z (nie istnieje?) - kaplica p.w. Świętego Krzyża, 1496, 1682, nr rej.: 798/J z zespół klasztorny franciszkanów, XIV-XV, nr rej.: 1963 z : - kościół p.w. śś. Piotra i Pawła 19

20 - klasztor - d. komandoria joannitów, ul. Kościelna 29, 1728, 1760, nr rej.: 799/J z cmentarz komunalny, al. Wojska Polskiego, nr rej.: 908/J z planty miejskie, 1870, nr rej.: 1211/J z mury obronne z basztami, XIV, XV, nr rej.: 338 z brama Bolesławiecka, XIV, XVI, 1680, nr rej.: 623 z ratusz, 1522, 1545, 1905, nr rej.: 62 z dom, ul. Jaśkiewicza 29, 1799, nr rej.: 800/J z dom, ul. Orzeszkowej 1, nr rej.: 608 z (nie istnieje?) - domy, ul. Szpitalna 1 i 3, poł. XVI, XVIII, nr rej.: 1965 z kramy miejskie (Dom Ław Chlebowych i Obuwniczych), k. XV, pocz. XX, pl. Wolności 7 (d. Rynek), nr rej.: 1029 z blok Ratuszowy, domy, pl. Wolności 22-28, nr rej.: 330 z blok Ratuszowy i pierzeje, 26 domów, pl. Wolności 8, 15-23, 25, 30-37, 55, 60-62, 65-69, 77-80, nr rej.: 337 z domy, pl. Wolności (d. Rynek), nr rej.: 622 z Nagórze - zespół pałacowy, XIX, 1924, nr rej.: 1107/J z : - pałac - park Niwnice - kościół fil. p.w. św. Jadwigi, poł. XIII, XVI, nr rej.: 876/J z cmentarz przykościelny, nr rej.: 1066/J z mur z bramką, nr rej.: j.w. - zespół pałacowy Neuland : - pałac, 1800, nr rej.: 1128/J z park, XIX, XX, nr rej.: 679/J z zespół dworski Cunzendorf : - ruina dworu, 1597, 1647, XIX, nr rej.: 621/J z budynek gospodarczy, 4 ćw. XIX, nr rej.: 355/A/1-3/04 z most kamienny, 2 poł. XVI, nr rej.: j.w. - park, k. XIX, nr rej.: j.w. Płakowice - zamek, , XIX/XX, nr rej.: 274 z Płóczki Górne - kościół fil. p.w. św. Bartłomieja, XIII, 1558, nr rej.: 1950 z Radłówka - ruiny zamku, XVI, nr rej.: 960 z Rakowice - wieża mieszkalna (folwark miejski), XV/XVI, nr rej.: 964 z wieża mieszkalna (książęca), XVI, nr rej.: 965 z Skała - zespół pałacowy, XVII-XIX: - pałac, nr rej.: 273 z park, nr rej.: 676/J z Skorzenice - dom mieszkalno-gospodarczy nr 5, szach., 1863, nr rej.: 797/J z Sobota - ruiny kościoła, XV-XIX, nr rej.: 929/J z cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w. - park, XVII, 2 poł. XIX, nr rej.: 794/J z Włodzice - karczma, ob. dom nr 11, szach., XVII, nr rej.: 665/J z Włodzice Wielkie - kościół par. p.w. Michała Arch., XIV, nr rej.: 1030 z Zbylutów - kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP,poł. XIII, XV, XIX, nr rej.: 1031 z

21 - dom nr 31, mur.-drewn., 1835, nr rej.: 795/J z Żerkowice - kościół MB Różańcowej, XVI, XVII, 2 poł.xix, nr rej.: 796/J z MIRSK m. i gm. Giebułtów - kościół fil. p.w. św. Michała Arch., XVI-XVIII, nr rej.: A/792/926 z cmentarz ewangelicki, nieczynny, ok. 1700, nr rej.: A/793/950/J z zespół pałacowy, XVIII, 2 poł. XIX: - pałac, nr rej.: A/794/794 z park, nr rej.: A/795/683/J z dom nr 84, 1784, nr rej.: A/796/1180/J z Gierczyn - kościół fil. p.w. NMP Wspomożenia Wiernych, XVII, nr rej.: A/797/1518 z park, XVIII?, pocz. XX, nr rej.: A/800/709/J z Grudza - kościół par. p.w. Imienia NMP, k. XV (wieża), , nr rej.: A/801/1132 z Karłowiec - dwór, ob. dom nr 1, pocz. XIX, 1870, nr rej.: A/802/530/J z Kotlina - zespół d. ośrodka turystycznego, tzw. Zameczek, pocz. XX, nr rej.: A/803/1023/J z : - budynek nr 1, tzw. Czerwony Domek - budynek nr 2, tzw. Pralnia - budynek nr 3, tzw. Baraczek - budynek nr 4, tzw. Hotelik - budynek nr 5, tzw. Łącznik - budynek nr 6, tzw. Zagroda - budynek nr 7, tzw. Stodoła - budynek nr 8, tzw. Zameczek Kwieciszowice - dom nr 8, XVIII, nr rej.: A/804/515/J z dom nr 42, XVIII, nr rej.: A/805/1523 z Mirsk - ośrodek historyczny miasta, 1337-XVIII, nr rej.: A/809/384/787/J z kościół par. p.w. Zwiastowania NMP, , nr rej.: A/808/200 z kościół ewangelicki, ob. magazyn, 2 poł. XVIII, XIX, nr rej.: A/807/674/J z kaplica cmentarna p.w. św. Barbary, ul. Mickiewicza, pocz. XVIII, 1833, nr rej.: A/1075 z cmentarz par. rzym.-kat., XVIII, nr rej.: A/810/689/J z ratusz, XVIII, nr rej.: A/806/640 z dom, ul. Betleja 2, 1898, nr rej.: A/811/1005/J z dom, ul. Betleja 6, XVIII, XIX, nr rej.: A/812/801/J z kamienica, pl. Wolności 10 (d. Rynek), 1769, 1873, nr rej.: A/813/1003/J z kamienica, pl. Wolności 12 (d. Rynek), XVIII, k. XIX, nr rej.: A/814/1004/J z dom, pl. Wolności 22 (d. Rynek), ok. poł. XIX, nr rej.: A/815/1118/J z dom, pl. Wolności 30 (d. Rynek), po 1830, nr rej.: A/816/1117/J z młyn, ul. Zdrojowa 2-4, XVIII, 1865, nr rej.: A/817/802/J z wodociągowa wieża ciśnień, komunalna, , nr rej.: A/1254 z Proszowa - kościół fil. p.w. św. Jana Chrzciciela, XV-XVIII, nr rej.: A/818/675/J z cmentarz przykościelny, nr rej.: A/819/692/J z dom mieszkalno-gospodarczy nr 52, 2 poł. XIX, nr rej.: A/820/1047/J z Rębiszów - kościół ewangelicki, ob. rzym.kat. par. p.w. św. Barbary, 1747, nr rej.: 55/A/01 z kościół cmentarny ewangelicki, ob. rzym.kat. pomocniczy p.w. Nawiedzenia NMP, 1556, 1765, nr rej.: 57/A/01 z cmentarz, j.w. 21

22 WLEŃ m. i gm. Bystrzyca - dwór, ob. dom nr 31A, XVII, 2 poł. XIX, nr rej.: 362/1268/J z Bystrzyca Górna - kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Matki Boskiej z Lourdes, (XVI) 1772, nr rej.: A/1309 z Łupki - gródek Lenno, XIII-XV, nr rej.: 361/339 z : - kaplica p.w. św. Jadwigi, nr rej.: j.w. - ruina zamku Lenno, nr rej.: 388/968 z zespół pałacowy Wleński Gródek : - pałac, XVII, XVIII, nr rej.: 393/869/J z pawilon ogrodowy, pocz. XVIII, nr rej.: j.w. - gołębnik, k. XVIII, nr rej.: j.w. - park, XVIII, nr rej.: 394/526/J z Marczów - kościół fil. p.w. św. Katarzyny, 1 poł. XIV, 1707, nr rej.: 357/1185/J z cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w. - ogrodzenie z bramami, nr rej.: j.w. - dom nr 104, 3 ćw. XIX, nr rej.: 365/906/J z dom nr 108, XVIII, XIX, nr rej.: 366/907/J z Nielestno - zespół pałacowy, XVII-XIX: - pałac, nr rej.: 363/974 z park, nr rej.: 364/524/J z Pilchowice - dom, mur.-drewn., 1 ćw. XIX, nr rej.: 367/1071/J z Przeździeża - zespół dworski, XVII-XIX: - dwór, nr rej.: 382/623/J z park, nr rej.: 383/702/J z Radomice - kościół fil. p.w. św. Jakuba i Katarzyny, nr rej.: 358/447 z (brak decyzji w KOBiDZ) - cmentarz przy kościele, XV-XX, nr rej.: 359/953/J z Wleń - miasto, nr rej.: 386/385 z (brak decyzji w KOBiDZ) oraz 833/J z cmentarz ewangelicki, ob. rzym.-kat., ul. Górska, 1 poł. XIX, nr rej.: 389/969/J z ogrodzenie z bramkami, nr rej.: j.w. - 4 kaplice grobowe, nr rej.: j.w. - cmentarz katolicki, przy kościele, XV, XVII-XIX, ul. Kościelna, nr rej.: 360/974/J z ratusz, XVIII, nr rej.: 387/341 z dom, ul. Bohaterów Nysy 34, XVII, 1890, nr rej.: 384/1297/J z willa, ul. Górska 1, 1912, nr rej.: 385/940/J z kamienica, ul. Kościelna 1, XIX/XX, nr rej.: 390/1178/J z dom, ul. Kościelna 31, drewn., poł. XIX, nr rej.: 391/884/J z pałac, ul. Winiogórska 1, XVI-XIX, nr rej.: 392/664/J z Sytuacja demograficzna Według danych pozyskanych z urzędów gmin liczba mieszkańców w Powiecie Lwóweckim na koniec 2009 r. wyniosła osób, w porównaniu z 2006 r. nastąpił spadek liczby mieszkańców ogółem o 644 osób tj. ok. 1,33%. Liczba mieszkańców w miastach w 2009 r. zmniejszyła się o 406 osób tj. ok. 1,60%, w porównaniu z 2006 r., natomiast na terenach wiejskich liczba mieszkańców zmniejszyła się o 238 osoby tj. 1,01%. 22

23 Obserwuje się migracje ludności z terenu gminy poza granicę państwa oraz ujemny przyrost naturalny. Średnia gęstość zaludnienia na koniec 2009 r. wyniosła ok. 68 osób na 1 km 2. Szacuje się, że w kolejnych latach będzie następował dalszy spadek liczby ludności. Tabela 2. Liczba ludności w Powiecie Lwóweckim. Gmina Gryfów Śląski Lubomierz Lwówek Śląski Mirsk Wleń Liczba ludności w roku: M/W Szacunkowo M W Razem M W Razem M W Razem M W Razem M W Razem RAZEM M RAZEM W SUMA M+W M miasto, W teren wiejski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pozyskanych z Urzędów Miejskich i Gminnych 3.7. Sytuacja gospodarcza Powiat Lwówecki posiada pokaźne zasoby złóż geologicznych. Przeważają surowce skalne reprezentowane przez: gips i anhydryt, kamienie drogowe i budowlane bazalty i piaskowce, kruszywa naturalne piaski i żwiry, łupki łyszczykowe (serycytowe), gliny. Zasoby te, ze względu na ich ilość i jakość, mogą stanowić podstawę działalności zmierzającej do rozwinięcia na większą skalę przemysłu materiałów budowlanych. Ponadto występują tu: stanowiące lokalną atrakcję, w śladowych ilościach złoto oraz kamienie półszlachetne. Przemysł wydobywczy odgrywa zasadniczą rolę w rozwoju gospodarczym Powiatu Lwóweckiego. Do najważniejszych atutów należy korzystne położenie w bezpośrednim sąsiedztwie Czech i Niemiec. Na terenie Powiatu Lwóweckiego znajdują się bardzo ważne węzły komunikacyjne o randze międzynarodowej. Na pozytywny obraz powiatu ma wpływ aktywizacja działań w zakresie handlu i usług, która rozpoczęła się z początkiem lat 90 i trwa nadal. Obecnie wśród małych firm zdecydowaną większość stanowią drobne przedsiębiorstwa działające w sferze handlu detalicznego. Należy jednak zauważyć, iż rozwój tej sfery życia gospodarczego następował w sposób spontaniczny, nieskoordynowany i nierównomierny. Sieć handlowa jest rozproszona i rozdrobniona, dominują małe i słabe kapitałowo sklepy rodzinne. Poziom świadczonych przez nie usług nie jest zadowalający, przede wszystkim nie są one w stanie zaspokoić oczekiwań klientów, gdyż nie dysponują bogatym asortymentem towarów. Ograniczony jest też ich potencjał konkurencyjny i rozwojowy. Zaspokajają głównie potrzeby lokalnych klientów. Placówki handlu 23

24 hurtowego są nieliczne, a ich wzrost wydaje się mało prawdopodobny ze względu na coraz większą aktywność handlową bezpośrednich producentów oraz dużych hurtowni o zasięgu regionalnym, a nawet krajowym. Pozahandlowa sieć zakładów usługowych jest dobrze rozwinięta. Można przyjąć, iż obecnie handel i usługi w miarę nieźle realizują oczekiwania lokalnych klientów. Wydaje się jednak, że z punktu widzenia przyszłych oczekiwań klientów sytuacja istniejących placówek handlowych i usługowych nie wygląda najlepiej. Są one przede wszystkim skoncentrowane w ośrodkach miejskich. Na wsi w dalszym ciągu mało jest sklepów i zakładów usługowych, a poziom ich funkcjonowania można ocenić jako niski. Reasumując można stwierdzić, że sfera gospodarcza na terenie Powiatu Lwóweckiego wykazuje średni stopień rozwoju. Polityka władz samorządowych jest zorientowana na utrzymanie małych placówek handlowych, głównie ze względu na potrzeby rynku pracy. Od kilku lat obserwuje się wkraczanie na teren powiatu nowoczesnych firm handlowych, które z czasem zrewolucjonizują obecny system świadczenia usług i handlu. Niektóre tereny przemysłowe powiatu z uwagi na słabą rentowność i niedorozwój technologiczny, stopniowo ulegają procesowi prywatyzacji, co ma wpływ na poprawę sytuacji gospodarczej terenu Powiatu Lwóweckiego. Rozmieszczenie zakładów produkcyjnych jest zdecydowanie nierównomierne, większość skoncentrowana jest w Gryfowie i Lwówku. Rozważne rozmieszczanie zakładów produkcyjnych przyczyni się do rozwoju konkurencyjności oraz stworzy szanse na poszukiwanie nowych rynków zbytu. W Powiecie Lwóweckim zlokalizowanych jest około zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. W przeważającej większości podmioty te reprezentują sektor prywatny (około 94,8% wszystkich podmiotów gospodarczych ogółem). Ponad ¾ podmiotów gospodarczych to zakłady osób fizycznych. Pozostałe podmioty gospodarcze to według ilości: spółki prawa handlowego, fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne, spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Do najważniejszych zakładów w Powiecie Lwóweckim należą: Kopalnia Gipsu i Anhydrytu Nowy Ląd w Niwnicach Sp. z o.o., Lwówek Śląski, Przedsiębiorstwo Wielobranżowe COMFORT Sp. z o.o. w Zgorzelcu Zakład Prefabrykacji Betonów Rakowice Rakowic Małe 17, Lwówek Śląski, SKANSKA S.A. ul. Gen. J. Zajączka 9, Warszawa Oddział Produkcji Mieszanek Drogowych, Wytwórnia Mas Bitumicznych w Gryfowie Śląskim ul. Lwówecka 1, Gryfów Śląski, Przedsiębiorstwo ART PŁAKOWICE Sp. z o.o. we Lwówku Śląskim (produkcja elementów elektronicznych i elektrotechnicznych), Bałtyk Gaz Sp. z o.o. ul. Sobieskiego 5, Rumia Oddział Firmy w Rakowicach Małych 50, Lwówek Śląski (magazynowania i dystrybucja gazu płynnego). Tabela 3. Podział podmiotów gospodarki narodowej. w sektorze publicznym: Powiat Lwówecki - podmioty gospodarki narodowej ogółem państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem - spółki handlowe 3 - państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, gospodarstwa pomocnicze 2 w sektorze prywatnym: - podmioty gospodarki narodowej ogółem osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą spółki prawa handlowego spółki z udziałem kapitału zagranicznego 63 - spółdzielnie 19 - fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne 125 Źródło r

25 Tabela 4. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w powiecie w latach Lp. Rok Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych ogółem Sektor publiczny Sektor prywatny Źródło: W sektorze publicznym w 2008 roku zarejestrowano: 185 podmiotów (5,3%), natomiast w sektorze prywatnym (94,7%) Rolnictwo Gospodarka rolna w powiecie lwóweckim charakteryzuje się przestarzałą strukturą i niską wydajnością. Największy udział procentowy użytków rolnych w strukturze zagospodarowania terenu wykazują tereny gmin: Lubomierz, Lwówek Śląski i Gryfów Śląski, gdzie udział użytków rolnych do powierzchni obszaru gminy wynosi niewiele ponad 60%. Według Spisu Rolnego (2002r.) przeprowadzonego na terenie Powiatu Lwóweckiego liczba gospodarstw rolnych wynosiła Są to głównie gospodarstwa małe o powierzchni do 1 ha (44,5%). Na drugim miejscu plasują się gospodarstwa rolne o powierzchni od 1 5 ha (34,4%). Przeciętna powierzchnia gospodarstwa wynosi 6,5 ha. Przeważają gleby o niskiej wartości bonitacyjnej (IV i V klasa), w znacznym stopniu zakwaszone. Dużym problemem jest ukształtowanie terenu, które bardziej sprzyja hodowli bydła i owiec, niż uprawie roślin. Pomimo to produkcja rolna oparta jest głównie na uprawie zbóż. Rolnictwo charakteryzuje duża liczba jednostek zróżnicowanych pod względem wielkości gospodarstw, jak i kierunku i poziomu produkcji, co powoduje złożoność i zmienność sytuacji ekonomicznej w gospodarstwach rolnych. Tabela 5. Struktura gospodarstw rolnych na terenie Powiatu Lwóweckiego. Lp. Gospodarstwa rolne Liczba 1. Ogółem: do 1 ha włącznie powyżej 1 ha do mniej niż 2 ha od 2 ha do mniej niż 5 ha od 5 ha do mniej niż 7 ha od 7 ha do mniej niż 10 ha od 10 ha do mniej niż 15 ha od 15 ha do mniej niż 20 ha od 20 ha do mniej niż 50 ha od 50 ha do mniej niż 100 ha ha i więcej 34 Źródło: GUS, Powszechny Spis Rolny 2002 Pod względem areału najwięcej gospodarstw znajduje się w grupie do 1 ha 2 133, co stanowi ok. 44,5 % ogółu gospodarstw. Taka struktura wskazuje na duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych. W strukturze zasiewów największy udział posiadają niektóre zboża: pszenica ozima 29,9%, owies 12,9%, żyto 12,3%, jęczmień jary 12,1% oraz gryka, proso i inne zbożowe 5,5%. Pozostałe ze zbóż, rzepak jary, kukurydza na ziarno oraz uprawy w warzywnikach i sadach odgrywają niewielką, uzupełniającą rolę. 25

26 Tabela 6. Struktura głównych zasiewów w powiecie Lwóweckim wg Powszechnego Spisu Rolnego Lp. Rodzaj Powierzchnia [ha] 1. Pszenica ozima 5 038,02 2. Owies 2167,78 3. Żyto 2070,84 4. Jęczmień jary 2037,85 Gryka, proso, inne zbożowe 926,74 5. Rzepak ozimy 882,96 6. Ziemniaki 836,19 7. Pszenżyto ozime 455,46 8. Mieszanki zbożowe jare 426,94 9. Pszenica jara 418, Kukurydza na ziarno 338, Jęczmień ozimy 287, Kukurydza na zielonkę 227, Rzepak jary 174, Buraki cukrowe 85, Warzywa gruntowe 76, Mieszanki zbożowe ozime 47, Pszenżyto jare 34, Okopowe pastewne 26, Truskawki 22, Strączkowe jadalne 2,50 Źródło danych: Produkcja zwierzęca w gospodarstwach rolnych powiatu Lwóweckiego, według ostatniego Powszechnego Spisu Rolnego (2002r.), przedstawiała się następująco: pogłowie bydła w powiecie Lwóweckim wyniosło sztuk ogółem, w tym w gospodarstwach indywidualnych sztuk. pogłowie trzody chlewnej wyniosło 7648 sztuk, w tym w gospodarstwach indywidualnych sztuk. pogłowie drobiu wyniosło ogółem sztuk, w tym w gospodarstwa indywidualnych sztuk. pogłowie owiec i kóz wyniosło ogółem: owiec 206 sztuk, kóz 478 sztuk. Analiza struktury typologicznej i rodzajowej gleb wykazuje, że Powiat Lwówecki jest bardzo zróżnicowany pod względem występujących gleb. Na obszarze powiatu spotykamy następujące rodzaje gleb: gleby brunatne kwaśne, gleby opadowo glejowe, gleby płowe, gleby rdzawe. Obszar Powiatu Lwóweckiego charakteryzuje się przewagą gleb o niskiej wartości bonitacyjnej (4 i 5 klasa), w znacznym stopniu zakwaszonych. Na terenie Powiatu Lwóweckiego są zlokalizowane następujące Fermy Hodowlane: Janusz Pilarski Zbylutów, Lwówek Śląski (ferma drobiu kury nioski), Stanisław Klekotko Giebułtówek, Mirsk (ferma drobiu kury nioski), Zygmunt Kyzioł Rakowice Wielkie, Lwówek Śląski (ferma drobiu i hodowla trzody chlewnej), gospodarstwo wielko powierzchniowe, Arkadiusz Kyzioł ul. Oświęcimska 70, Lwówek Śląski (gospodarstwo wielko powierzchniowe) Tadeusz Baran Sobota 54 A, Lwówek Śląski (hodowla bydła mięsnego), gospodarstwo wielko powierzchniowe, Marek Kojdecki Sobota 54 A, Lwówek Śląski (hodowla bydła mięsnego), gospodarstwo wielko powierzchniowe. 26

27 3.9. Infrastruktura techniczno - inżynieryjna Zaopatrzenie Powiatu Lwóweckiego w energię cieplną. W Powiecie Lwóweckim nie funkcjonują żadne większe systemy ciepłownicze, a zaopatrzenie w energię cieplną ma charakter rozproszony (indywidualny). Pod pojęciem systemu ciepłowniczego rozumie się wysokoparametrowe źródło ciepła wraz z węzłami cieplnym i wysokoparametrową siecią cieplną. Oprócz indywidualnych systemów ciepłowniczych na terenie powiatu występuje szereg kotłowni lokalnych zaopatrujących w energię cieplną budynki administracji publicznej, budynki oświaty, urzędy, spółdzielnie, zakłady opieki zdrowotnej, szkoły itp. W samej Gminie Lwówek Śląski istnieje blisko 55 kotłowni lokalnych, z czego 5 z nich jest opalanych węglem kamiennym, 8 opalanych olejem opałowym, 1 opalana paliwem olejowogazowym, a pozostałe opalane gazem ziemnym. Maksymalne moce kotłowni na terenie Gminy Lwówek Śląski zawierają się w granicach od 2 kw do 2040 kw. Dwie największe kotłownie lokalne występują w: Wspólnota Mieszkaniowa ul. Krawczyńskiego nr 4, Lwówek Śląski o mocy 1860 kw oraz w Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej ul. Morcinka nr 27, Lwówek Śląski o mocy kw. Sieci ciepłownicze są wyeksploatowane. Na rurociągach izolacja jest zniszczona lub brak jej na pewnych odcinkach. Występują częste awarie. Na kolektorach rozdzielczych w większości budynków brak jest sprawnych manometrów i termometrów oraz zaworów regulacyjnych, brak jest możliwości zrównoważenia hydraulicznego sieci i prawidłowego rozdziału ciepła do poszczególnych budynków. W Gminie Gryfów Śląski zlokalizowane są 2 kotłownie zakładowe opalane miałem węglowym oraz 1 kotłownia pracująca w oparciu o olej opałowy (moc 1000 kw). Kotłownia ta ogrzewa budynki mieszkalne wielorodzinne przy ul. Jeleniogórskiej. Zdecydowana większość zabudowy opalana jest piecami węglowymi. Tereny wiejskie są pozbawione systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki cieplnej, a podstawowymi nośnikami energii są tu paliwa stałe. Na terenie Gminy Mirsk podstawą gospodarki cieplnej na chwile obecna są kotłownie spalające paliwa stałe. Do największych kotłowni należą obiekty, zlokalizowane na terenie następujących zakładów: Zakłady Przemysłu Lniarskiego Skarbków" w Mirsku; Spółdzielni Mleczarskiej w Mirsku; Zakładu Przemiału Łupka w Orłowicach, Spółdzielnia Mieszkaniowa Gryf' w Mirsku z kotłownią zaopatrującą w energie cieplna osiedle mieszkaniowe składające się z sześciu budynków wielorodzinnych. Na terenie Gminy Wleń do celów grzewczych w dość szerokim zakresie wykorzystuje się olej opałowy. Kotłownie olejowe funkcjonują w wielu obiektach komunalnych na terenie gminy: w szkole podstawowej, sanatorium oraz w budynku Urzędu Miasta we Wleniu, w szkole podstawowej w Pilchowicach i w Domu Pomocy Społecznej w Nielestnie. Oprócz tego kotłownie olejowe zaopatrują w ciepło niektóre budynki zbiorowego zamieszkania. Jednak podstawowe potrzeby indywidualnych odbiorców w zakresie gospodarki cieplnej zaspokajane są w oparciu o paliwa stałe Charakterystyka systemu zaopatrzenia w gaz ziemny Zaopatrzenie terenu województwa dolnośląskiego w gaz ziemny wysokometanowy odbywa się z krajowego systemu przesyłowego gazociągami wysokiego ciśnienia. Województwo dolnośląskie zaopatrywane jest w gaz ziemny poprzez system gazociągów wysokiego ciśnienia. Dolnośląska Spółka Gazownictwa rozprowadza na terenie swojego działania następujące rodzaje gazu: GZ-50 (aktualne oznaczenie E), GZ-41,5 (aktualne oznaczenie Lw), GZ-35 (aktualne oznaczenie Ls), System Dystrybucyjny Dolnośląskiej Spółki Gazownictwa współpracuje aktualnie tylko z systemem przesyłowym obsługiwanym przez Operatora Systemu Przesyłowego Gaz-System. W systemie gazu GZ-50 gaz jest dostarczany do sieci dystrybucyjnej przez 157 punktów zakupowych punktów wejścia. Łączna moc umowna zamówiona na tych punktach według stanu 27

28 na wynosi m3/h. Punkty zlokalizowane są na odpięciach z gazociągów przesyłowych. W systemie gazu GZ-41,5 gaz jest dostarczany do sieci dystrybucyjnej przez 53 punkty zakupowe punkty wejścia. Łączna moc umowna zamówiona na tych punktach według stanu na wynosi m3/h. Punkty zlokalizowane są na odpięciach z gazociągów przesyłowych. W systemie gazu GZ-35 gaz jest dostarczany do sieci dystrybucyjnej przez 3 punkty zakupowe punkty wejścia. Łączna moc umowna zamówiona na tych punktach według stanu na wynosi 715 m3/h. Punkty zlokalizowane są na odpięciach z gazociągów przesyłowych. Dolnośląska Spółka Gazownictwa nie posiada punktów dostaw bezpośrednich z gazociągów kopalnianych. Rysunek 4. Przebieg gazociągów na terenie Powiatu Lwóweckiego. Źródło: Mapa sieci przesyłowej Gaz-System S.A. Obecnie tylko część miejscowości Powiatu Lwóweckiego posiada dostęp do sieci gazowej. Na terenach wiejskich w gospodarstwach domowych korzysta się jedynie z butli gazowych. Liczbę mieszkańców mających dostęp do sieci gazowej w poszczególnych gminach powiatu przedstawia tabela: Tabela 7. Dostęp do sieci gazowej w gminach Powiatu Lwóweckiego. Lp. % mieszkańców Gmina korzystających z sieci gazowej 1. Gryfów Śląski miasto 94,3 2. Gryfów Śląski obszar wiejski 5,3 3. Lubomierz miasto 0,0 4. Lubomierz obszar wiejski 0,0 5. Lwówek Śląski miasto 84,6 6. Lwówek Śląski obszar wiejski 0,0 7. Mirsk miasto 0,0 8. Mirsk obszar wiejski 0,0 9. Wleń miasto 0,0 10. Wleń obszar wiejski 0,0 Powiat ogółem: 30,9 (w tym miasta 59, na wsi 0,7) Źródło:

29 Na terenie Gminy Lwówek Śląski gaz ziemny dostarczany jest tylko do Lwówka Śląskiego ze stacji redukcyjnej I i II stopnia przy ul. Leśnej. Stacja I stopnia ma przepustowość 2000 m3/h, zaś stacja II stopnia przepustowość 1500 m3/h. Sieć średniego ciśnienia o długości 1,647 km zasila lokalne kotłownie. Sieć niskiego ciśnienia dystrybucyjna o długości 20,688 km obejmuje całe miasto. 60 % sieci stanowią gazociągi polietylenowe zbudowane w latach , pozostałe 40% - gazociągi stalowe wybudowane w latach Głównymi odbiorcami gazu są gospodarstwa domowe 70% zużycia gazu w mieście, w tym znaczny jest udział gazu na cele ogrzewania mieszkań. W Gryfowie Śląskim znajduje się dobrze rozbudowany system sieci gazowych, gaz dostarczany jest tu gazociągiem wysokiego ciśnienia o średnicy 100 mm i ciśnieniu 1 MPa. W pobliżu dworca kolejowego przy ul. Polnej zlokalizowana jest dwustopniowa stacja redukcyjno-pomiarowa o przepustowości 1000 m3/h. Ze stacji gaz rozprowadzany jest po terenie miasta gazociągami niskiego oraz średniego ciśnienia. Przy ul. Partyzantów zlokalizowana jest stacja redukcyjna II stopnia. Obszary wiejskie nie są wyposażone w sieć gazową, za wyjątkiem części wsi Wieża, zasilanej z sieci miejskiej. Gmina Lubomierz nie posiada sieci gazowej. Możliwość gazyfikacji gminy będzie rozważona przez Zakład Gazowniczy po wykonaniu studium wykonalności inwestycji. Na terenie Gminy Mirsk zlokalizowane są najważniejsze elementy systemu zaopatrzenia w gaz Świeradowa i Czerniawy. W skład tego systemu wchodzą: gazociąg podwyższonego średniego ciśnienia DN 250 (PN 1.6MPa) z Krzewia Wielkiego (gmina Gryfów Sl.) do stacji redukcyjno - pomiarowej l - go stopnia; stacja redukcyjno - pomiarowa l0, zlokalizowana na granicy miasta Mirsk; gazociągi średniego ciśnienia DN 250, 200 i 160 biegnące na obrzeżach miasta Mirsk i przez wsie Kamień, Krobica i Orłowice, zasilające odbiorców w Świeradowie i Czerniawie. Pomimo, że główne obiekty ww. systemu zlokalizowane są na terenie gminy Mirsk, jej mieszkańcy nie korzystają z gazu przewodowego. Gmina Wleń jest aktualnie pozbawiona możliwości zaopatrzenia w gaz przez teren gminy nie przebiegają żadne magistralne gazociągi wysokiego ciśnienia. W najbliższej przyszłości trudno oczekiwać zmiany tej sytuacji, z uwagi na zbyt wysokie koszty inwestycyjne Charakterystyka systemu zaopatrzenia w energię elektryczną Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE) obejmuje wszystkie źródła mocy i energii elektrycznej, które powiązane są ze sobą poprzez: - elektryczną sieć przesyłową obejmującą najwyższe napięcia 750, 400 i 220 kv, - sieć dystrybucyjną (napięcia 110, 30, 20, 15 i 6 kv), - sieci niskiego napięcia. Podstawowymi elementami każdej sieci są stacje i linie energetyczne. Operatorem sieci przesyłowej i jej właścicielem są Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA (PSE SA). Sieć dystrybucyjna i sieci niskiego napięcia podlegają w większości zakładom energetycznym. Teren gminy i miasta Lwówek Śląski w normalnym układzie pracy zasilany jest z dwóch stacji transformatorowych 110/20 kv R-333 Lwówek Śl. i R-304 Bolesławiec, położonych na terenie obsługiwanym przez Rejon Energetyczny Bolesławiec. Stacja R-333 zasilana jest dwoma liniami 110 kv, w tym linią S-333 wychodzącą ze stacji R-307 Lubań oraz linią S-334 wychodzącą ze stacji R-334 Raciborowice. Ponadto stacja R-333 powiązana jest z sąsiadującymi rejonami energetycznymi w Lubaniu, Chojnowie i Jeleniej Górze za pośrednictwem linii średniego napięcia 20 kv. Na terenie gminy znajdują się następujące linie średniego napięcia 20 kv: wychodzące ze stacji R-333: L-664, L-108, L-669, L-671, L-676, L-674, L-672, L-670, L- 666, L-668, L-678, L-665 wychodzące ze stacji R-304: L-575, L-579, L

30 Zasilanie odbiorców na terenie Gminy Gryfów Śląski odbywa się liniami średniego napięcia 20 kv z głównego punktu zasilania 110/20 kv zlokalizowanego w Bartoszówce (poza granicami gminy). Energia elektryczna do odbiorców dostarczana jest poprzez stacje transformatorowe 20/0,4 kv, których na omawianym obszarze jest 25. Przez południową część gminy przebiega linia energetyczna 110 kv, która wymusza lokalne ograniczenia w zagospodarowaniu terenu. Zaopatrzenie w energię elektryczną terenów Gminy Lubomierz odbywa się z Elektrowni Turów przy wykorzystaniu systemu linii napowietrznych niskiego i średniego napięcia 20/0,4 kv oraz stacji transformatorowych i jest wystarczająca. Przez południowo zachodnią część gminy przebiega linia napowietrzna 110 kv relacji Jelenia Góra Mikołowa. Dostawą energii elektrycznej i eksploatacją sieci i urządzeń energetycznych na terenie gminy Mirsk zajmuje się Rejon Energetyczny w Lubaniu Śląskim. Na terenie miasta znajduje się rozdzielnia R-600, z której zasilane jest miasto i część gminy. W mieście znajduje się 9 stacji transformatorowych 20/0,4 kv, z których zasilani są odbiorcy komunalno-bytowi i przemysł. Natomiast na obszarze gminy znajduje się 45 stacji transformatorowych 20/0,4 kv. Stacje transformatorowe 20/0,4 kv zasilane są liniami napowietrznymi 20 kv, nr 828, 829, 851, 852, 855, 856, 857, 858, 862. Ponadto teren gminy przecina linia napowietrzna 220kV D-211, która powoduje ograniczenie w zabudowie, tworząc strefę ochronną o szerokości 32 m. Eksploatację sieci i urządzeń energetycznych na obszarze gminy Wleń wykonuje Rejon Energetyczny w Jeleniej Górze. Miasto Wleń zaopatrywane jest w energię elektryczną z 5 stacji transformatorowych 20/0,4 kv, z których zasilani są odbiorcy komunalno-bytowi. Natomiast na obszarze gminy znajduje się 29 stacji transformatorowych 20/0,4 kv. Stacje te zasilane są w większości liniami napowietrznymi 20 kv. Jedynie w mieście część stacji transformatorowych jest zasilana liniami kablowymi 20 kv. Stan techniczny sieci średniego i niskiego napięcia wymaga remontu i modernizacji. Rysunek 5. Przebieg głównych linii energetycznych na terenie Powiatu Lwóweckiego. Źródło: Plan sieci przesyłowej w Polsce, wyd. kartograficzne JOKART, Warszawa 30

31 Infrastruktura transportowa Na system komunikacji w Powiecie Lwóweckim składa się głównie komunikacja drogowa i kolejowa. Sieć komunikacyjną powiatu lwóweckiego tworzą: droga krajowa nr 30 (18 km na terenie powiatu), 9 dróg wojewódzkich (ok. 80 km na terenie powiatu), drogi powiatowe (ok. 330 km), drogi gminne (261 km w powiecie). Dopełnieniem sieci drogowej powiatu są linie kolejowe, które w chwili obecne straciły swoje znaczenie i stopniowo ruch na nich jest zawieszany. Droga krajowa Droga krajowa Nr 30 (Jelenia Góra - Zgorzelec - granica państwa), na terenie powiatu ma około 18 km długości i przebiega od granicy z powiatem lubańskim do granicy z powiatem jeleniogórskim. Stan techniczny tej drogi jest niezadowalający, występuje na nich duży stopień skoleinowania nawierzchni drogowej oraz nie są one przystosowane do przenoszenia dużych obciążeń. Najtrudniejsze warunki ruchu występują w gminie Gryfów oraz w dużych wsiach powiatu lwóweckiego, gdzie ciężki ruch tranzytowy o dużym natężeniu nakłada się na ruch miejski lokalny. Drogi wojewódzkie Na obszarze powiatu lwóweckiego znajduje pięć dróg wojewódzkich: Tabela 8. Wykaz dróg wojewódzkich na terenie Powiatu Lwóweckiego. Nr drogi Nazwa gminy Miejscowość 297 Lwówek Śląski Żerkowice, Brunów, Lwówek Śl., Mojesz 297 Lubomierz Pławna Dolna, Golejów, Wojciechów, Pasiecznik Wieża Giebułtów 361 Krzewie, Proszówka 361 Mirsk Mirsk, Orłowice 362 Krobica, Orłowice, Rozdroże 364 Płóczki Dolne, Gradówek, Lwówek Śląski 364 Gryfów Śląski Ubocze, Gryfów Śląski Źródło: Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, stan na r. Promieniowy charakter połączeń siedzib gmin z siedzibą powiatu zapewnia właściwą komunikację pomiędzy największymi miejscowościami powiatu lwóweckiego stanowiąc zasadniczy szkielet komunikacyjny powiatu. Mankamentem jest stan techniczny nawierzchni tych dróg. Drogi powiatowe Drogi powiatowe stanowią uzupełnienie podstawowego szkieletu komunikacyjnego powiatu lwóweckiego jakim jest sieć drogi krajowej i wojewódzkich. Drogi te mają charakter dróg zbiorczych oraz o znaczeniu lokalnym i stanowią połączenia z miejscowościami położonymi w sąsiednich powiatach. Przekazana samorządowi powiatowemu sieć drogowa jest z reguły w niezadowalającym stanie technicznym spowodowanym wieloletnim niedoinwestowaniem drogownictwa. W powiecie lwóweckim znajduje się 5 miast, z których jedynie Lubomierz posiada obwodnicę. Jest nią droga powiatowa nr 2511D. Powiat lwówecki przyjął z dniem 1 stycznia 1999 r. 55 dróg i 10 ulic o łącznej długości 330,3 km i 128 mostów o łącznej długości 1149 m. Drogi o nawierzchni bitumicznej według stanu na 2006 rok mają długość 303,98 km (92%). Dróg o nawierzchni tłuczniowej lub gruntowej jest 26,32 km (7%). Ponad 80% mostów zbudowanych zostało przed II wojną światową jedynie 17 z nich w okresie powojennym. Pod drogami powiatowymi znajduje się ponad 850 przepustów o całkowitej długości ponad 5 km. 31

32 Tabela 9. Wykaz dróg powiatowych na terenie Powiatu Lwóweckiego. (12214) D (12304) (12520) D (12305) D (12308) D (12346) D (12348) D (12362) D (12363) D (12378) D (12394) D (12395) -Rębiszów Mirsk (Głowackiego, Spacerowa) -Rębiszów-Proszowa-Kwieciszowice L.p. Powierzchn. Numer Bitumiczna Tłuczniowa Gruntowa Bitum. DŁ. Przebieg drogi utrwalona Tłucz Grun +pow. CAŁ drogi niowa towa od do od do od do od do utrwal. KOW. GMI NA D (1027) Pławna-Łupki-Wleń(Woj.Pol.,pl.Boh.Nysy,Kościuszki,Jeleniog.) , , 540 Lub. Wleń Nielestno-Pilchowice-Strzyżowiec D Kwieciszowice-granica powiatu J.G , 940 0, 940 Mirsk (12131) D granica powiatu J.G.-Grudza , 930 4, 930 Mirsk Krobica-Gierczyn-Przecznica- Rębiszów-Kłopotnica-Grudza-Janice -Pasiecznik-dr. kr. nr 30 gr. pow. Lub..-Karłowiec-Mirsk (Chopina, Przedmieście, Of. ośw., Betleja) Giebułtów-Giebułtówek-gr.pow.Lub Mirsk (Mickiewicza,Graniczna)- 0 Giebułtów-Augustów-gr.pow.Lub gr.pow.lub.-ubocze Gr.pow.Lub.-Giebułtów- dr.woj.nr 360 Gr.pow.Lub.-Karłowiec Rębiszów-Mlądz-Gierczyn Mirsk-Brzeziniec , , 550 Mirsk 17,720 17, 720 Mirsk Lub. 3, 640 3, 640 Mirsk 2, 600 2, 600 Mirsk 5, 200 5, 200 Mirsk 1, 050 1, 050 Gryf. 1, 450 1, 450 Mirsk 0, 474 0, 474 Mirsk 3, 630 3, 630 Mirsk 2, 170 1,315 3, 485 Mirsk 32

33 L.p. Powierzchn. Numer Bitumiczna Tłuczniowa Gruntowa Bitum. DŁ. Przebieg drogi utrwalona Tłucz Grun +pow. CAŁ drogi niowa towa od do od do od do od do utrwal. KOW. GMI NA D Kłopotnica-Kwieciszowice , 400 1, 400 1, 800 Mirsk (12396) D Krobica-Kotlina , 379 0, 541 2, 920 Mirsk (12397) D Mlądz-Przecznica 0 2 2, 700 2, 700 Mirsk (12398) D Rębiszów-Gajówka 0 1 1, 931 1, 931 Mirsk (12399) D Strzyżowiec-gr.pow.J.G.(Czernica) 0 0 0, 850 0, 850 Wleń (12505) D (Twardocice) gr.pow.zł.-dłużec , 098 5, 098 Lwów. (12506) Sobota D Lwówek Śl.-Sobota-Górczyca , , 500 Lwów. (12507) Radomiłowice-Bełczyna-gr.pow Wleń D Bełczyna-Bystrzyca-Wleń 0 6 6, 635 6, 635 Wleń (12508) (Kasprowicza) D Pilchowice- zapora -Pasiecznik (12509) D (12510) D (12512) D (12513) D (12514) D (12515) D (12520) D (12520) D (12521) D (12522) Pławna-Milęcice-Lubomierz (Polna, Jeleniogórska, Obwodnica, Gryfowska)-Radoniów Gr.pow.B-c Wolbromiów-Rząsiny- Ubocze-Gryfów Śl. Lwówek Śl. (XDywizji,Oświeć.)- Radłówka-Niwnice-gr.pow.B-c Lwówek.-RakowiceW-RakowiceM.- Włodzice M.-gr.pow.B-c Brunów-Chmielno-Ustronie-gr.pow. B-c (kier. Raciborowice) Droga przez wieś Krzewie Wielkie Krzewie Wlk.-Młyńsko-Gajówka- Rębiszów Gradówek-Niwnice-Kotliska- 0 Rakowice M.-Włodzice W Od dr. woj. 364 przez wieś Rząsiny , 150 5, 700 0,900 9, 750 Wleń Lubomierz 11, , 630 Lubomierz 10, , 180 Gryfów 8, 560 8, 560 Lwówek 9, 160 9, 160 Lwówek 7, 850 7, 850 Lwówek 2, 538 2, 538 Gry-fów 1, 022 5, 890 6, 912 Gry-fów Mirsk 16, , 178 Lwówek 3, 090 3, 090 Gry-fów 33

34 L.p. Numer drogi Przebieg drogi PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Powierzchn. Bitumiczna Tłuczniowa Gruntowa utrwalona od do od do od do od do D (12532) D (12533) D (12534) D (12534) D (12535) D (12536) D (12536) D (12537) D (12538) D (12539) D (12541) D (12544) D (12545) D (12546) D (12548) D Lubomierz (Chopina,Kościuszki) , 275 4, 275 Lubo-mierz (12528) Chmieleń D (12530) Płóczki D.-Płóczki G.-Nagórze , 465 7, 465 Lwówek Chmielno-Zbylutów-Skorzynicegr.pow.Złotoryja Wleń-Łupki-Klecza Wojciechów-Maciejowiec-Pilchowice Maciejowiec-Pokrzywnik Nielestno-gr.pow.J.G.(Czernica) Wojciechów-Lubomierz (Jeleniogórska) Lubomierz (Majowa)-Oleszna 0 Podgórska-Ubocze +000 Gryfów Śl. (Rzeczna)-Proszówka Żerkowice-Skała-Gaszów Sobota-Dębowy Gaj-Mojesz Milęcice-Wojciechów Wieża-Wieża Włodzice M.-Kotliska-gr.pow.B-c Pilchowice-Radomice-Łupki Lwówek Śl. (Płakowicka)-Dworek- Pieszków-Bielanka Bitum. +pow. utrwal. Tłucz niowa Grun towa DŁ. CAŁ KOW. GMI NA 9, 678 9, 678 Lwówek 4, 250 4, 250 Wleń 7, 715 7, 715 Lubo Wleń 1, 352 1, 352 Lubo-mierz 3, 160 3, 160 Wleń 3, 840 3, 840 Lubo-mierz 8, 075 8, 075 Lub. Gryf. 4, 320 4, 320 Gry-fów 4, 060 4, 060 Lwowek 4, 900 4, 900 Lwówek 2, 400 2, 400 Lubo-mierz 3, 200 3, 200 Gry-fów 1, 718 3,350 5, 068 Lwówek 7, 120 7, 120 Wleń 5, 948 2,152 8, 100 Lwówek 34

35 L.p. Powierzchn. Numer Bitumiczna Tłuczniowa Gruntowa Bitum. DŁ. Przebieg drogi utrwalona Tłucz Grun +pow. CAŁ drogi niowa towa od do od do od do od do utrwal. KOW. GMI NA D Pławna-Marczów-Przeździedza 0 7 7, 820 7, 820 Lub. (12550) Wleń D Wleń (Witosa)-Modrzewie 0 2 2, 420 2, 420 Wleń (12551) D Lubomierz (Sportowa)-Popielówek , 500 1, 480 5, 980 Lubo-mierz (12552) Chmieleń D Sobota-Dworek 0 1 1, 920 1, 920 Lwówek (12553) D Modrzewie-Tarczyn 0 2 2, 130 2, 130 Wleń (12554) D 1 3 3, 248 2,240 5, 488 Lubo-mierz (12559) Gry-fów Chmieleń-Młyńsko-Proszówka D (12562) Wolbromiów-Gradówek D Górczyca-Przeździedza-Wleń 0 (12564) D (Nowa) gr.pow.b-c Włodzice M.- 2 (12582) Włodzice W.-do dr. woj. nr D Ustronie-gr.pow. B-c (Żeliszew) 0 (12584) D Lwówek Śl.-Al. Wojska Polskiego 0 (od dr. 297 do ul. X Dywizji) D Gryfów Śl. Rynek-Bankowapl.Kościelny-Kolejowa-Polna D Gryfów Śl. ul. Wojska Polskiego 0 (od dr. kraj. nr 30) D Gryfów Śl. ul. Floriańska 0 (od dr. kraj. nr 30) D Lubomierz ul. Wietora 0 (od dr. nr 2517D) Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Lwówku Śląskim, stan na r RAZEM 300, 757 2,876 2, 876 Gryf. Lwów. 2, 675 0, 227 2,943 5, 845 Lwów. Wleń 3, 130 3, 130 Lwówek 1, 590 1, 590 Lwówek 0, 650 0, 650 Lwówek 1, 587 1, 587 Gry-fów 0, 591 0, 591 Gry-fów 0, 706 0, 706 Gry-fów 0, 143 0, 143 Lubo-mierz 16, , ,345 35

36 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Rysunek 6. Mapa dróg na terenie Powiatu Lwóweckiego Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Lwówku Śląskim, 2010 r. Sieć drogowa w Powiecie Lwóweckim nie jest należycie wyposażona w stanowiska postojowe i parkingi. Coraz częściej obserwuje się tendencję postoju pojazdów ciężarowych w obrębie stacji paliw, które wyposażone są w bary szybkiej obsługi, urządzenia sanitarne oraz zapewniają przynajmniej minimum bezpieczeństwa dla kierowców. Takie zjawisko można zaobserwować między innymi na stacjach paliw w miejscowości Gryfów Śląski. Stworzenie na terenie powiatu lwóweckiego w ciągu drogi krajowej parkingów z obiektami usługowo-handlowymi spowoduje polepszenie komfortu podróżowania, poprawi bezpieczeństwo ruchu oraz stworzy nowe miejsca pracy dla miejscowej ludności; poza tym będzie to jedna z form promowania powiatu. Transport kolejowy Powiat Lwówecki posiada obecnie jedynie dwie stacje kolejowe tj. w Lwówku Śląskim i Gryfowie Śląskim. Stacja Lwówek Śląski posiada jedno połączenie z Jelenia Górą. Stacja Gryfów Śląski w dwóch kierunkach Jelenia Góra i Lubań. Ustawowy obowiązek organizowania transportu jako elementu wykonywania zadań publicznych przez samorząd powiatowy sprowadza się do koordynowania zadań przewozowych przez poszczególnych przewoźników na terenie powiatu. 36

37 Rysunek 7. Przebieg linii kolejowych na terenie Powiatu Lwóweckiego Zaopatrzenie w wodę W Powiecie Lwóweckim infrastruktura komunalna w obszarze gospodarki wodno-ściekowej poprawiała się znacznie w ostatnich latach. Aktualnie stan ten znacząco się poprawił dzięki dynamicznemu postępowi w budowie sieci wodociągowej. Na koniec 2008 r. średnie zwodociągowanie Powiatu Lwóweckiego wyniosło blisko 70%. Znacznie słabiej rozwija się sieć kanalizacyjna. W szczególności słabą siecią kanalizacyjną charakteryzują się obszary wiejskie Gmin Lubomierz, Lwówek Śląski, Wleń i Mirsk. Z obszarów miejskich najniższy stopień skanalizowania wykazują tereny Gmin Mirsk i Lubomierz. Na terenie powiatu długość sieci wodociągowej pod koniec 2008 roku wyniosła 316,1 km (GUS). Zużycie wody wyniosło ok ,7 m 3 /rok, czyli zużycie na 1 mieszkańca wyniosło ok. 40 m 3 /osoba/rok. Tabela 10. Zwodociągowanie i skanalizowanie gmin w Powiecie Lwóweckim. Lp. Gmina Zwodociągowanie [%] Skanalizowanie [%] 1. Gryfów Śląski miasto 98,1 82,8 2. Gryfów Śląski obszar wiejski 78,7 18,8 3. Lubomierz miasto 97,8 77,8 4. Lubomierz obszar wiejski 10,4 4,6 5. Lwówek Śląski miasto 97,9 87,0 6. Lwówek Śląski obszar wiejski 73,2 10,4 7. Mirsk miasto 85,8 73,8 8. Mirsk obszar wiejski 16,6 11,5 9. Wleń miasto 90,2 80,2 10. Wleń obszar wiejski 24,8 2,7 Źródło:

38 Na terenie Powiatu Lwóweckiego zlokalizowanych jest 39 ujęć wody zaopatrujących wodociągi gminne. Charakterystykę systemów zaopatrzenia w wodę w poszczególnych gminach przedstawiono poniżej. Miasto i Gmina Gryfów Śląski Ujęcia wody pitnej znajdują się w: Gryfowie Śląskim, Proszówce i Uboczu. Ponadto na terenie gminy znajduje się 10 ujęć wód powierzchniowych ujęć na Kwisie, Oldzy, Długim Potoku oraz w 2 rowach. Woda pobierana z tych ujęć jest przede wszystkim wykorzystywana przez zakłady przemysłowe oraz stawy rybne. Z lokalnych wodociągów korzystają następujące miejscowości: Gryfów Śląski, Wieża, Proszówka, Młyńsko, Ubocze, Rząsiny, Wolbromów. Z wodociągu korzysta około 88 % mieszkańców gminy Gryfów Śląski. Miasto i Gmina Lubomierz Sieć wodociągową posiada jedynie miasto Lubomierz, sołectwo Janice i Radoniów. Stacje uzdatniania wody znajduje się w Lubomierzu zaopatrując w wodę miejscowości - Lubomierz i Radoniów oraz w Janicach. Ujęcie w Lubomierzu wyposażone jest w dwie studnie głębinowewiercone o głębokości 28 m i 29 m. Studnie ujmują wody czwartorzędowego poziomu wodonośnego zbudowanego ze żwirów z otoczakami o miąższości 16 m. Ujęcie w Janinach wyposażone jest w jedna studnię głębinowo-wierconą o głębokości 42 m. Studnia ujmuje wody z prekambryjskiego poziomu wodonośnego (wody rumoszowe i szczelinowe), zbudowane ze zwietrzałych i spękanych skał krystalicznych wykształconych głównie w postaci gnejsów słojowooczkowych. Miasto i Gmina Lwówek Śląski Na terenie gminy znajdują się następujące ujęcia wód: Rakowice Małe (dwie studnie wiercone), Gradówek (studnie drenażowe), Dawne Płakowice (dwie studnie wiercone), Rakowice Wielkie (dwie studnie wiercone), Sobota (studnia kopana), Radomiłowice (studnia kopana), Lwówek Śląski (studnie wiercone). Miasto i Gmina Mirsk Zaopatrzenie miasta i gminy Mirsk w wodę do picia odbywa się za pomocą czterech ujęć, z których 3 tworzą jeden system ze stacją uzdatniania wody w Mroczkowicach, czwarte ujęcie w Giebułtowie należało do Zakładów Bawełnianych Womarex", a od 2004 roku ujęciem i wodociągiem zarządza Burmistrz Miasta i Gminy Mirsk. Ujęcia wody dostarczające wody do Stacji Uzdatniania Wody w Mroczkowicach (wodociąg Krobica-Mirsk): ujecie wód podziemnych z 3 studni kopanych zlokalizowanych w Krobicy ujęcie wód podziemnych za pomocą 1 studni wierconej w Krobicy Wodociąg Krobica Mirsk działający w oparciu o trzy wymienione ujęcia obsługuje miejscowości Mirsk, Mroczkowice i Kamień. Ujęcie wody w Giebułtowie (wodociąg Giebułtów) składające się z dwóch studni głębinowych zaopatruje mieszkańców Giebułtowa. W okresach suszy występują niedobory wody w związku z tym istnieje potrzeba poszukiwania nowych źródeł zaopatrzenia ludności w wodę i rozbudowywania systemów wodociągowych. Miasto i Gmina Wleń Obecnie na terenie Gminy Wleń działają następujące wodociągi wiejskie lub lokalne: w mieście Wleń oraz we wsiach Pilchowice, Klecza, Bystrzyca, Marczów, Tarczyn i Nielestno. Na terenie gminy znajduje się tylko jedno ujęcie wód gruntowych wyposażone w 1 studnie wierconą i obsługujące miejscowości Wleń i Nielestno. 38

39 Tabela 11. Sieć wodociągowa w Powiecie Lwóweckim. Lp. Wodociągi Woda dostarczona gospodarstwom domowym w tys. m 3 Długość czynnej sieci rozdzielczej (bez przyłączy) w km Połączenia do budynków w szt. Ludność korzystająca z sieci wodociągowej 1. Gryfów Śląski miasto 208,0 18, Gryfów Śląski obszar ,9 58,6 785 wiejski 3. Lubomierz miasto 71,0 11, Lubomierz obszar ,3 13,6 132 wiejski 5. Lwówek Śląski miasto 488,1 39, Lwówek Śląski obszar ,2 129, wiejski 7. Mirsk miasto 93,2 14, Mirsk obszar wiejski 15,9 6, Wleń miasto 55,8 7, Wleń obszar wiejski 15,3 16, Źródło: Odprowadzenie ścieków Zanieczyszczenie wód odbywa się na wszystkich etapach jej obiegu w środowisku, a główne źródła zanieczyszczenia wód stanowią: - ścieki komunalne i przemysłowe odprowadzane z miast i wsi; - spływy powierzchniowe z terenów rolniczych; - spływy z terenów przemysłowych oraz składowisk odpadów; - zrzuty niezorganizowane ze źródeł lokalnych (z terenów nie posiadających kanalizacji); - zanieczyszczenia atmosferyczne. Stan istniejący Na terenie Powiatu Lwóweckiego zlokalizowanych jest 6 gminnych oczyszczalni ścieków. W ostatnich latach obserwuje się wzrost efektywności oczyszczania ścieków. Tabela poniżej prezentuje oczyszczalnie ścieków znajdujące się na terenach gmin Powiatu Lwóweckiego: Tabela 12. Charakterystyka oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w Powiecie Lwóweckim Użytkownik ZBGKiM Gryfów Śląski ZBGKiM Lubomierz Lokalizacja, rok uruchomienia /modernizacji 1997 r. Lubomierz na północ od drogiobwodnicy prowadzącej w kierunku miejscowości Oleszna Podgórska wybudowano w 1995 roku Obsługiwan y teren Przepustowość/ średniodobowa ilość ścieków [m 3 /d] Roczna ilość oczyszczonych ścieków [tys. m 3 ] Bezpośredni odbiornik/rz eka wyższego rzędu Gmina Gryfów Śląski Gmina Gryfów m³/d 467 (2009 r.) KWISA Śląski Gmina Lubomierz Lubomierz Q śrd = 500 m³/d Q max = 692 m³/d Rzeka Oldza 39

40 ZBGKiM Lubomierz ZBGKiM Lwówek Śląski ZGKiM Mirsk Komunalny Zakład Obsługi Mieszkańcó w we Wleniu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Janice dolna część wsi, wybudowano w 2003 r r. Janice Q śrd = 33,4 m³/d Gmina Lwówek Śląski Lwówek Śląski 2000 m³/d i wioski przylegające Gmina Mirsk Potok Janicka Struga - Bóbr 2000 r. Gmina Mirsk m³/d - - Wleń ul. Zarzecze Miasto i część gminy Wleń Gmina Wleń Źródło: Informacje pozyskane z Urzędów Gmin Powiatu Lwóweckiego 250 m³/d 66 rzeka Bóbr Gmina Gryfów Śląski Gmina Gryfów Śląski jest bardzo zróżnicowana pod względem stopnia skanalizowania. Wsie: Młyńsko, Rząsiny, Ubocze oraz Wolbramów są w całości nieskanalizowane. Pozostałe miejscowości Krzewie Wielkie, Proszówka oraz Wieża są blisko w 100% skanalizowane. Oczyszczalnia ścieków znajdująca się w Gryfowie Śląskim o przepustowości 3300 m3/dobę została oddana do eksploatacji w czerwcu 1997 roku i jak dotychczas obsługuje jedynie Gryfów Śląski. Spełnia ona w pełni potrzeby miasta oraz w przypadku podłączenia do niej sołectw z terenu gminy dysponuje odpowiednią rezerwą. Ścieki komunalne kierowane są w pierwszym etapie na kratę i piaskowniki, gdzie osadzają się skratki i piasek. Tu dokonuje się również odwodnienia ścieków, by następnie załadować je hermetycznie do podstawionych kontenerów. Tak przygotowane ścieki kierowane są do osadników wstępnych, w których następuje proces oddzielenia zawiesiny łatwo opadającej. Osad wstępny kierowany jest do otwartej komory fermentacyjnej, gdzie poddawany jest dalszej obróbce polegającej na mechanicznym odwadnianiu. Tak oczyszczone ścieki są przekazywane do części biologicznej. Podczas tego etapu oczyszczania zmniejszeniu ulega stężenie nie opadających rozpuszczonych związków organicznych. Procesy te prowadzone są w komorach denitryfikacji i nitryfikacji, gdzie dodawany jest siarczan żelazowy (PIX) wiążący zawarte w ściekach związki fosforu w formy nierozpuszczalne, które są następnie usuwane z układu przez sedymentację. Ostatni element oczyszczania stanowią osadniki wtórne ze śluzą do sklarowania ścieków i oddzielenia osadu czynnego od ścieków oczyszczonych. Gmina Lubomierz W gminie znajdują się dwie oczyszczalnie ścieków. W 1994 roku do eksploatacji oddano mechaniczno biologiczną oczyszczalnię ścieków typu BOS 500 w Lubomierzu o przepustowości rzeczywistej około 300 m 3 /dobę (potencjalna wynosi 500 m3/dobę). W skład oczyszczalni ścieków w Lubomierzu BOS BG 500 opartej na metodzie osadu czynnego o przedłużonym czasie napowietrzania z denitryfikacją i częściową stabilizacją oraz z dezynfekcją oczyszczonych ścieków, destabilizowaniem i zagęszczaniem osadów wchodzi: - łapacz piasku i skratek, - komora osadu czynnego napowietrzana system rusztów średniopęcherzykowych, - osadniki wtórne w przepływie pionowym, - komora kontaktowa z czynnikiem dezynfekującym i sprężonym powietrzem, - zagęszczacz osadu nadmiernego z podnośnikiem powietrznym do usuwania cieczy nadosadowej oraz z rusztem napowietrzającym do stabilizacji nadmiernego osadu. Procesy przebiegają w zblokowanych urządzeniach wykonanych w postaci stalowego pojemnika. Druga oczyszczalnia ścieków komunalnych działa w Janicach. Została ona oddana do eksploatacji w 2003 roku. Jest to kontenerowa oczyszczalnia ścieków typu Halson o wydajności potencjalnej 33m³/dobę (rzeczywistej 15,5 m 3 /dobę). Pierwszym elementem oczyszczalni ścieków jest osadnik 40

41 wstępny świeżo-wodny zespolony z komorą fermentacji osadów. Po wstępnym oczyszczeniu ścieki grawitacyjnie przepływają na czterostopniowe łoże obrotowe. Na pierwszym stopniu na podłożu anaksycznym dokonuje się proces denitryfikacji połączonej z redukcją BZT5. Kolejne etapy stanowią pełne oczyszczanie biologiczne łącznie z nitryfikacją azotu amonowego. Na czwarty stopień złoża w zależności od potrzeb będzie dawkowany koagulant redukujący zbyt wysokie stężenie fosforu. Oczyszczone ścieki są kierowane na osadnik wtórny o przepływie pionowym z wkładami MULTISED, stamtąd poprzez studzienkę kontrolną do rowu melioracyjnego, a następnie do potoku Janicka Struga. Gmina Lwówek Śląski Centrum miasta w części objęte jest kanalizacją rozdzielczą a w części ogólnospławną, zbudowaną z kanałów murowanych i kamionkowych. W niektórych częściach została ona wykonana z przewodów o małej średnicy, które nie są w stanie odprowadzić ścieków przy zwiększonym ich zrzucie. W związku z tym dochodzi czasami do podtopienia piwnic. Pozostałe rejony objęte są kanalizacją rozdzielczą. W 1998r. została wykonana koncepcja gospodarki wodno-ściekowej. Ogólny stan sieci jest dobry. W 1997 roku do użytku została oddana oczyszczalnia ścieków w Lwówku Śląskim, przy ul. Przyjaciół Żołnierza. Omawiana oczyszczalnia jest oczyszczalnia mechaniczno biologiczna z usuwaniem fosforu i azotu. Gmina Mirsk Gospodarka ściekowa na terenie miasta i gminy Mirsk rozwiązywana jest w oparciu o istniejącą mechaniczno biologiczną oczyszczalnię ścieków w Mirsku zlokalizowanej przy Osiedlu Lniarskim 30, Mirsk o przepustowości: - średniej dobowej równej Q śr.d = 1050 m 3 /d, - maksymalnej dobowej równej Q maxd = 1260 m3/d, - maksymalnej na godzinę równej Q maxh = 78,8 m 3 /h, Oczyszczalnia składa się z następujących elementów: Zbiornika zlewowego ścieków dowożonych wyposażonego w napowietrzająco-mieszające urządzenia do odświeżania ścieków, Kratopiaskownika o prześwicie kraty równej 5 mm, Przepompowni ścieków surowych, Komory rozdziału ścieków, 2 reaktorów biologicznych typu SBR komory odpływowej ścieków oczyszczonych, 2 komór tlenowej stabilizacji osadu (KSO) komory spustowej wód nadosadowych, komory pomiarowej ścieków oczyszczonych, stanowisko magazynowania i dozowania koagulantu PIX, stacji odwadniania i higienizacji osadu stacji dmuchaw, stacji przygotowania polielektrolitu, hydroforni wyposażonej w hydrofor do mycia sita kratopiaskownika, kolektora o średnicy fi 400 mm odprowadzającego ścieki oczyszczone do rzeki Kwisy. Zarządcą obiektu jest Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mirsku, ul. Mickiewicza 38, Mirsk. Na terenie gminy istnieją 3 przydomowe oczyszczalnie ścieków:1 w Orłowicach, 1 w Gierczynie, 1 w Młądzu. Gmina Wleń Ścieki odprowadzane są grawitacyjnie do oczyszczalni ścieków komunalnych znajdującej się północnej części miasta, przy rzece Bóbr. Ścieki z obiektów sanatorium są przepompowywane do istniejącego układu grawitacyjnego. Jest to oczyszczalnia mechaniczno biologiczno chemiczna. Została oddana do użytku w 1995 roku. Działa zgodnie z pozwoleniami wodno-prawnymi nr 6224/7/903 i 6210/91/95. Przepustowość rzeczywista oczyszczalni, średnia dobowa wynosi 250 m 3 /d. Przepustowość potencjalna istniejących urządzeń do oczyszczania ścieków, średnia dobowa 700 m 3 /d. 41

42 Ścieki z terenu Powiatu Lwóweckiego poddawane procesowi oczyszczania dostarczane są do oczyszczalni głównie siecią kanalizacyjną oraz dowożone samochodami asenizacyjnymi do stacji zlewnych ze zbiorników bezodpływowych znajdujących się na posesjach nie podłączonych do systemu kanalizacji. Od stopnia rozwinięcia sieci kanalizacyjnej zależy więc w znacznej mierze ilość doprowadzanych do oczyszczalni ścieków. Ludność wiejska w zdecydowanej większości przypadków odprowadza ścieki do zbiorników bezodpływowych umieszczonych na terenie posesji lub niestety bezpośrednio do wód lub do ziemi (np. rowami melioracyjnymi lub poprzez zbiorniki przepływowe). Według danych zaczerpniętych z Rocznika Statystycznego Województwa Dolnośląskiego łączna przepustowość komunalnych oczyszczalni ścieków w 2008 roku wynosiła m 3 /dobę, a Ilość ścieków oczyszczanych tys.m 3 /rok. Jak podaje Główny Urząd Statystyczny liczba ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzonych do wód lub do ziemi na terenie Powiatu Lwóweckiego w 2008r. wyniosła 2 599*10 3 m 3. Wśród ścieków oczyszczonych 1 128* 10 3 m 3 zostało oczyszczone biologicznie, a 581*10 3 m 3 z podwyższonym usuwaniem biogenów. Ilość ścieków komunalnych i przemysłowych w 2008 roku w Powiecie Lwóweckim wyniosła: tys. m 3 /d ścieki komunalne odprowadzane ogółem, - 34 tys. m 3 /d ścieki przemysłowe odprowadzane ogółem. Tabela 13. Sieć kanalizacyjna w Powiecie Lwóweckim w 2009 r. Lp Gmina Ścieki odprowadzone komunalne razem tys. m 3 Długość czynnej sieci sanitarnej (bez przykanalików) na ścieki bytowo - gospodarcze km Połączenia do budynków szt. 1. Gryfów Śląski 246,3 45, Lubomierz 53,3 11, Lwówek Śląski 755, Mirsk 133,0 52, Wleń 56,0 7,9 220 Źródło: Urzędy Gmin Powiatu Lwóweckiego Tabela 14. Dane dot. gospodarki ściekowej w Powiecie Lwóweckim w latach r. Komunalne oczyszczanie ścieków Jednostka Gryfów Śląski Ścieki oczyszczane tys.m 3 /rok odprowadzane ogółem Ścieki oczyszczane razem tys.m 3 /rok Ładunki zanieczyszczeń: BZT5 kg/rok ChZT kg/rok Zawiesina kg/rok Osady wytworzone Mg 444,1 529,8 468,4 740,2 w ciągu roku Lubomierz Ścieki oczyszczane tys.m 3 /rok 52,1 54,4 64,9 53,4 odprowadzane ogółem Ścieki oczyszczane razem tys.m 3 /rok 52,1 54,4 64,9 53,4 Ładunki zanieczyszczeń: BZT5 kg/rok 67, ChZT kg/rok Zawiesina kg/rok 27, Osady wytworzone w ciągu roku Mg

43 Komunalne oczyszczanie ścieków Jednostka Lwówek Śląski Ścieki oczyszczane tys.m 3 /rok odprowadzane ogółem Ścieki oczyszczane razem tys.m 3 /rok Ładunki zanieczyszczeń: BZT5 kg/rok ChZT kg/rok Zawiesina kg/rok Osady wytworzone Mg w ciągu roku Mirsk Ścieki oczyszczane tys.m 3 /rok odprowadzane ogółem Ścieki oczyszczane razem tys.m 3 /rok Ładunki zanieczyszczeń: BZT5 kg/rok ChZT kg/rok Zawiesina kg/rok Osady wytworzone Mg w ciągu roku Wleń Ścieki oczyszczane tys.m 3 /rok 84,2 76,8 69,5 66,0 odprowadzane ogółem Ścieki oczyszczane razem tys.m 3 /rok 84,2 76,8 69,5 66,0 Ładunki zanieczyszczeń: BZT5 kg/rok ChZT kg/rok Zawiesina kg/rok Osady wytw. w ciągu roku Mg Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji zaczerpniętych z oczyszczalni ścieków. Ścieki opadowe Oprócz ścieków wytwarzanych przez bytowanie ludzi na terenie miejscowości powstają ścieki opadowe. Ten rodzaj ścieków związany jest z występowaniem zwartej zabudowy z małą ilością odsłoniętej gleby. Konieczne jest zatem zbieranie i retencjonowanie tych wód bez szkody dla terenów zurbanizowanych i upraw. Na zanieczyszczenie wód odbieranych przez kanalizację opadową ma wpływ: - zanieczyszczenie obejść wiejskich odchodami zwierzęcymi, resztkami pasz itp. - zanieczyszczenie ulic substancjami ropopochodnymi, - śmieci wyrzucone poza kubły, sterty śmieci usytuowanych na terenach do tego nie przygotowanych, - zanieczyszczenie dróg i ulic wynikające z ruchu samochodów i pieszych. Podstawowe zanieczyszczenia ścieków opadowych to przede wszystkim zawiesiny nieorganiczne i substancje ropopochodne. W celu wyeliminowania zagrożenia zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego zarządzający zobowiązany jest zapewnić właściwy stan techniczny urządzeń oczyszczających (osadników) oraz dotrzymać określonych w pozwoleniu wodno-prawnym stężeń zanieczyszczeń. Przy zapewnieniu właściwej ich pracy wody opadowe nie powinny stanowić istotnego zagrożenia. Poszczególne gminy Powiatu Lwóweckiego sukcesywnie przeprowadzają prace związane z odprowadzaniem wód deszczowych z powierzchni znajdujących się w ich zarządzie dróg. Również większość zakładów przemysłowych i innych jednostek ma uregulowaną sytuację prawną w zakresie odprowadzania wód deszczowych. 43

44 4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU Jako założenia wyjściowe do Programu ochrony środowiska Powiatu Lwóweckiego przyjęto uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, wynikające z obowiązujących aktów prawnych, programów wyższego rzędu oraz dokumentów planistycznych uwzględniających problematykę ochrony środowiska. Niezbędne było również uwzględnienie zamierzeń rozwojowych powiatu zarówno w zakresie gospodarczym i przestrzennym, jak i społecznym. Uwarunkowania te, w powiązaniu z aktualnym stanem środowiska w powiecie były podstawą do zdefiniowania priorytetów i celów w zakresie ochrony środowiska i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych Uwarunkowania zewnętrzne opracowania Programu Ochrony Środowiska Powiatu Lwóweckiego. Zasady ochrony środowiska wymuszają zachowanie kompleksowego, a zarazem sektorowego podejścia. Powiat nie jest układem zamkniętym, a poszczególne elementy środowiska zachowują ciągłość bez względu na granice terytorialne. Z tego względu, konieczne jest przyjęcie uwarunkowań wynikających z programów, planów i strategii zewnętrznych wyższego rzędu, umożliwiających szersze spojrzenie na poszczególne dziedziny ochrony środowiska. Główne uwarunkowania zewnętrzne dla Powiatu Lwóweckiego w zakresie ochrony środowiska wynikają z następujących dokumentów: - strategii trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, województwa dolnośląskiego i Powiatu Lwóweckiego, - strategii rozwoju regionalnego kraju, - koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województwa dolnośląskiego, - polityki ekologicznej państwa wraz z programem wykonawczym, - systemu prawa ochrony środowiska w Polsce, w tym projektowanych aktów prawnych, - międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie ochrony środowiska, - zobowiązań Polski przyjętych w zakresie ochrony środowiska w ramach procesu akcesji do Unii Europejskiej, - programu ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego, - strategii i polityk sektorowych (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji ekologicznej, transportu, leśnictwa) Zasady realizacji programu Cele i zadania ujęte w "Polityce Ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016", w Programie Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z perspektywą do 2014 roku oraz w ustawie Prawo ochrony środowiska, zostały przyjęte jako podstawa niniejszego programu. Program Ochrony Środowiska Powiatu Lwóweckiego w swoim zakresie ujmuje zagadnienia powyższych dokumentów. Biorąc pod uwagę czasokres przygotowywania Programu Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego którego przygotowanie przebiegało już w okresie obowiązywania nowej Polityki Ekologicznej Państwa i jednocześnie przygotowywanego Programu Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego opartego w dużej mierze na polityce poprzedniej (ze względu na czas przygotowywania na przełomie obu polityk). Związane z tym jest jednocześnie przedstawienie i rozumienie celów długo, średnio i krótkookresowych, gdyż również i one są przedstawiane w ww dokumentach wiodących w odniesieniu do poprzedniej i aktualnej polityki ekologicznej. Okres przygotowywania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego pod tym względem sprawił konieczność uwzględnienia w swoich zamiarach celów i zamierzeń z aktualnej polityki ekologicznej, jak i z wytycznych wynikających z programu wojewódzkiego. Wynika z tego często zmiana celów długo, średnio i krótkookresowych przedstawianych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego. W świetle priorytetów polityki ekologicznej Państwa, planowane działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej i cele 6 Wspólnotowego programu działań w zakresie środowiska naturalnego. Zgodnie z ostatnim przeglądem wspólnotowej polityki ochrony środowiska do najważniejszych wyzwań należy zaliczyć: - działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju, - przystosowanie do zmian klimatu, 44

45 - ochrona różnorodności biologicznej Polityka Ekologiczna Państwa Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego. Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie postanowień Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najważniejszych obszarach ochrony środowiska. W ten sposób realizacja krajowej polityki ekologicznej wpisywać się będzie w osiąganie celów tej polityki na poziomie całej Wspólnoty. Osiąganiu powyższych celów służyć będzie realizacja następujących priorytetów i zadań: 1. Kierunki działań systemowych polegające na: - uwzględnianiu zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych, - aktywizacji rynku na rzecz ochrony środowiska, - zarządzaniu środowiskowym, - udziale społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, - rozwoju badań i postępie technicznym, - odpowiedzialności za szkody w środowisku, - uwzględnianiu aspektu ekologicznego w planowaniu przestrzennym. 2. Ochrona zasobów naturalnych polegająca na: - ochronie przyrody, - ochronie i zrównoważonym rozwoju lasów, - racjonalnym gospodarowaniu zasobami wodnymi, - ochronie powierzchni ziemi, - gospodarowaniu zasobami geologicznymi. 3. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego polegające na działaniach w obszarach: - środowisko a zdrowie, - jakość powietrza, - ochrona wód, - gospodarka odpadami, - oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych, - substancje chemiczne w środowisku Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z perspektywą do 2014 roku. Program nie formułuje celu generalnego i podkreśla pierwszorzędną potrzebę zachowania dobrego stanu środowiska, jako podstawowego warunku zrównoważonego i harmonijnego rozwoju. Cele perspektywiczne, nawiązują do Polityki Ekologicznej Państwa na lata z perspektywą do roku 2016 oraz do Programu Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z perspektywą do 2014 roku. Z uwagi na niewielki wpływ skali regionalnej na zmiany klimatu, nie formułuje się w tym zakresie celu perspektywicznego. Zagadnienia związane z przeciwdziałaniem i ograniczaniem negatywnych skutków wpływających na środowisko, zostały omówione w poniższych celach wraz z kierunkami działań. Sformułowano 4 cele perspektywiczne, o charakterze stałych dążeń, które spełniają rolę osi priorytetowych wyznaczają jednocześnie grupy celów realizacyjnych. Cele: 1 1. Włączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych 2. Planowanie przestrzenne zgodne z ideą zrównoważonego rozwoju 3. Edukacja ekologiczna społeczeństwa i dostęp do informacji 4. Innowacyjność prośrodowiskowa. 45

46 5. REALIZACJA POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU LWÓWECKIEGO. Poprzedni Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego został przyjęty uchwałą Rady Powiatu Lwóweckiego nr VI/22/07 z dnia 26 marca 2007 r. w sprawie przyjęcia Powiatowego Programu Ochrony Środowiska i obejmował cele z Polityki Ekologicznej Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Przedstawione w programie działania zostały skierowane na realizację polityki ekologicznej w takich obszarach jak: ochrona powietrza atmosferycznego, ochrona przyrody i kształtowanie krajobrazu, zapobieganie poważnym awariom i nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, edukacja ekologiczna, ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, ochrona przed hałasem. Szczegółowy opis zrealizowanych działań zawiera dokument Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego za lata oraz Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego za lata W szczególności, w poszczególnych latach poniżej przedstawiono wykorzystanie środków wydatkowanych z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w latach : w 2006 roku: Plan wydatków ustalony w kwocie zł został wykonany w kwocie zł, co stanowi 54,6% planu. Wydatki Funduszu skierowane były na: - dofinansowanie wniosków jednostek sfery finansów publicznych (j.s.f.p.) związanych z realizacją zadań z zakresu ochrony środowiska na kwotę zł, - aktualizację powiatowego programu ochrony środowiska zł, - organizację akcji Dzień Ziemi i Sprzątanie Świata, na kwotę zł, - utylizację wyrobów zawierających azbest zł, W ramach dofinansowania wniosków j.s.f.p. środki zostały przeznaczone na: zł na badania monitoringowe środowiska na terenie powiatu wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, zł na badania gleb użytkowanych rolniczo, zł na działania edukacyjno-ekologiczne na terenie Gminy Lubomierz. w 2007 roku: Wydatki Funduszu skierowane były na: - utylizację wyrobów zawierających azbest na co wydatkowano zł, 96,8 % planu, przekazując do utylizacji ok. 85 ton eternitu, - dofinansowanie wniosków jednostek sfery finansów publicznych (j.s.f.p.) związanych z realizacją zadań z zakresu ochrony środowiska na kwotę zł, 23,6 % planu, z tego zł na działania edukacyjno-ekologiczne na terenie Gminy Lubomierz oraz zł na zakup łodzi płaskodennej dla Gminy Gryfów, - zlecenie opracowania z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami na kwotę zł, 99,4 5 planu, - organizację akcji Dzień Ziemi i Sprzątanie Świata, na kwotę zł, 31% planu. w 2008 roku: Plan przychodów Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ustalony w kwocie zł został zrealizowany w kwocie zł, co stanowi 187,2% planu. Przychody pochodziły z wpływów z tytułu opłat i kar za gospodarcze korzystanie ze środowiska ( zł) oraz z odsetek bankowych (2.503 zł) Plan wydatków ustalony w kwocie zł został wykonany w kwocie zł, co stanowi 74,7% planu i były to w całości wydatki bieżące. Wydatki Funduszu skierowane były na: - demontaż i unieszkodliwienie azbestu, na co wydatkowano zł, przekazując do utylizacji 34,77 Mg wyrobów azbestowych z 15 obiektów budowlanych, 46

47 - dofinansowanie wniosków jednostek sfery finansów publicznych (j.s.f.p.) związanych z realizacją zadań z zakresu ochrony środowiska na kwotę zł - Wojewódzka Inspekcja Ochrony Środowiska za monitoring powietrza na terenie powiatu, - szkolenie pracowników i zakup literatury fachowej na kwotę zł - zakup materiałów ł wyposażenia związanego z coroczną akcją Dzień Ziemi i Sprzątanie Świata" na kwotę zł, - pozostałe wydatki na kwotę zł. w 2009 roku: Plan przychodów Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ustalony w kwocie zł został zrealizowany w kwocie zł, co stanowi 129,6 % planu. Przychody pochodziły z wpływów z tytułu opłat i kar za gospodarcze korzystanie ze środowiska ( zł), z odsetek bankowych (5.787 zł) oraz grzywien i kar pieniężnych (199 zł). Plan wydatków ustalony w kwocie zł został wykonany w kwocie zł, co stanowi 49,0 % planu. Wydatki Funduszu skierowane były na: zł na usuwanie wyrobów zawierających azbest na co wydatkowano- usunięto azbest z 61 obiektów budowlanych o masie ok. 108 Mg, zł na dofinansowanie monitoringu środowiska, zł na wspieranie wiedzy ekologicznej i działania proekologiczne, zł na wykonanie inwentaryzacji lasów prywatnych na terenie Gminy Wleń, zł na organizację akcji Dzień Ziemi i Sprzątanie Świata" Zgodnie z przepisem zawartym w art. 16 ustawy z dnia 20 listopada 2009r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 215, poz.1664 ) zarówno gminne jak i powiatowe fundusze ochrony środowiska ulegają z dniem 1 stycznia 2010 likwidacji, a ich należności i zobowiązania stają się należnościami i zobowiązaniami budżetów gmin i powiatów. Podsumowując należy stwierdzić, że Powiat Lwówecki w przeciągu 4 lat zrealizował wiele celów uwzględnionych w uchwalonym Programie Ochrony Środowiska. Szczególny nacisk nałożony został na poprawę infrastruktury drogowej na terenie całego powiatu oraz rozpowszechnianie wiedzy z zakresu ochrony środowiska poprzez edukację ekologiczną, w szczególności wśród dzieci i młodzieży. Ponadto w okresie obowiązywania ww. Programu Ochrony Środowiska realizowano konsekwentnie przyjęte w programie zadania koordynowane. 47

48 6. ZAŁOŻENIA OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU LWÓWECKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Na podstawie raportu o stanie środowiska i źródłach jego przekształcenia i zagrożenia przedstawiono poniżej propozycję działań programowych umożliwiających spełnienie zasady zrównoważonego rozwoju poprzez koordynację działań w sferze gospodarczej, społecznej i środowiskowej. Daje to możliwość planowania przyszłości powiatu w perspektywie kilkunastu lat i umożliwia aktywizację społeczeństwa powiatu, zwiększenie inicjatywy i wpływu społeczności na realizację działań rozwojowych. Cele i działania proponowane w programie ochrony środowiska powinny posłużyć do tworzenia warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa, które polegać będą w pierwszej kolejności na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na danym terenie, a następnie na jego poprawie. Realizacja wytyczonych celów w programie powinna spowodować zrównoważony rozwój gospodarczy, polepszenie warunków życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie powiatu Cele ekologiczne Kompleksowość zagadnień ochrony środowiska, a także zakres przeobrażeń na terenie powiatu wymusiła wyznaczenie celów średniookresowych i priorytetowych, a także przyjęcie zadań z zakresu wielu sektorów ochrony środowiska. Spośród nich dokonano wyboru najistotniejszych zagadnień, których rozwiązanie przyczyni się w przyszłości do poprawy stanu środowiska na terenie powiatu. Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnozę stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie Powiatu Lwóweckiego, uwarunkowania zewnętrzne (obowiązujące akty prawne) i wewnętrzne, a także inne wymagania w zakresie jakości środowiska. Wybór priorytetowych przedsięwzięć ekologicznych na terenie Powiatu Lwóweckiego na lata z perspektywą przeprowadzono przy zastosowaniu następujących kryteriów organizacyjnych i środowiskowych Kryteria o charakterze organizacyjnym - wymiar zadania przedsięwzięcia (ponadlokalny i publiczny), - konieczność realizacji przedsięwzięcia ze względów prawnych, - zabezpieczenia środków na realizację lub możliwość uzyskania dodatkowych zewnętrznych środków finansowych (z Unii Europejskiej z innych źródeł zagranicznych lub krajowych), - efektywność ekologiczna przedsięwzięcia, - znaczenie przedsięwzięcia w skali regionalnej, - spełnianie wymogów zrównoważonego rozwoju - zgodność przedsięwzięcia dla rozwoju gospodarczego powiatu Kryteria o charakterze środowiskowym - możliwość likwidacji lub ograniczenia najpoważniejszych zagrożeń środowiska i zdrowia ludzi, - zgodność z celami ekologicznymi i zasadniczymi kierunkami zadań wynikających ze Strategii rozwoju województwa dolnośląskiego, - zgodność z celami i priorytetami ekologicznymi określonymi w Polityce Ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 i Programie Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z perspektywą do 2014 roku, - zgodność z międzynarodowymi zobowiązaniami Polski w zakresie ochrony środowiska, - skala dysproporcji pomiędzy aktualnym i prognozowanym stanem środowiska a stanem wymaganym przez prawo, - skala efektywności ekologicznej przedsięwzięcia (efekt planowany, tempo jego osiągnięcia), - wieloaspektowość efektów ekologicznych przedsięwzięcia (możliwość jednoczesnego osiągnięcia poprawy stanu środowiska w zakresie kilku elementów środowiska), 48

49 - w odniesieniu do gospodarki odpadami istotnym kryterium była zgodność proponowanych zadań z wymogami kształtowania nowoczesnej gospodarki odpadami poprzez priorytetowe traktowanie tworzenia systemów, działań w zakresie zbiórki i transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Priorytety ekologiczne dla Powiatu Lwóweckiego. Kierując się podanymi powyżej kryteriami, wyznaczono następujące cele dla Powiatu Lwóweckiego z zakresu ochrony środowiska: - propagowanie idei zrównoważonego rozwoju, - środowisko dla zdrowia dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, - wzmocnienie systemu zarządzania środowiskiem oraz podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, - zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii. 49

50 7. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH 7.1. Zarządzanie środowiskowe Stan wyjściowy: Systemy Zarządzania Środowiskowego (SZŚ) zapewniają włączenie środowiska i jego ochrony do celów strategicznych firmy i przypisanie zagadnień do kompetencji jej zarządu. Systemy te są dobrowolnym zobowiązaniem się organizacji w postaci przedsiębiorstwa, placówki sektora finansów, szkolnictwa, zdrowia, jednostki administracji publicznej i innej do podejmowania działań mających na celu zmniejszanie oddziaływań na środowisko, związanych z prowadzoną działalnością. Posiadanie przez daną firmę prawidłowo funkcjonującego SZŚ gwarantuje, iż firma ta działa zgodnie ze wszystkimi przepisami ochrony środowiska. W ostatnim pięcioleciu nastąpił dynamiczny rozwój systemów zarządzania środowiskowego. Blisko organizacji w Polsce posiada certyfikowane systemy zgodnie z normą PN - EN ISO Od 2002 r. prowadzone były intensywne przygotowania do stworzenia możliwości rejestracji polskich organizacji w systemie EMAS. Pierwszą krajową organizacją w tym systemie zarejestrowano we wrześniu 2005 r. Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu (EMAS) (ang. Eco-Management and Audit Scheme) to system zarządzania środowiskowego, w którym dobrowolnie mogą uczestniczyć organizacje (przedsiębiorstwa, instytucje, organizacje, urzędy). Głównym założeniem systemu jest wyróżnienie tych organizacji, które wychodzą poza zakres minimalnej zgodności z przepisami i ciągle doskonalą efekty swojej działalności środowiskowej. Podstawowe zasady systemu określa rozporządzenie 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001 r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji we wspólnotowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS). Rozporządzenie z dniem 1 maja 2004 r. zaczęło obowiązywać w Polsce. System EMAS wykazuje duże podobieństwo do normy ISO Od roku 2001 treść normy ISO została włączona do rozporządzenia EMAS, pozwalając na ograniczenie się do identyfikacji dodatkowych wymagań stawianych organizacjom w systemie EMAS. Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego w oparciu o wymagania normy ISO można traktować jako krok w kierunku rejestracji w systemie EMAS Na terenie Powiatu Lwóweckiego działają przedsiębiorstwa posiadające m.in. certyfikowane Systemy Zarządzania Jakością Cel średniookresowy do 2016 r. Upowszechnianie i wspieranie wdrażania systemów zarządzania środowiskowego Kierunki działań: Zadania własne i koordynowane: Rodzaj zadania Doskonalenie systemu informowania społeczeństwa o stanie środowiska, udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska (w tym, prowadzenie w formie elektronicznej publicznie dostępnych wykazów danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie oraz ich udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej) Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi Wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska Wspomaganie systemów kontrolno-pomiarowych stanu środowiska Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska, Planu Gospodarki Odpadami Jednostka odpowiedzialna Powiat Lwówecki Gminy Powiat Lwówecki, Organizacje pozarządowe, Gminy Powiat Lwówecki, Gminy Powiat Lwówecki, Gminy 50

51 Zakup usług obejmujących wykonanie ekspertyz, analiz i opinii Przeglądy ekologiczne Dofinansowanie wniosków j.s.f.p. związanych z realizacją zadań z zakresu ochrony Środowiska i gospodarki wodnej Powiat Lwówecki, Gminy Powiat Lwówecki, Gminy, Osoby fizyczne i prawne Powiat Lwówecki 7.2. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Stan wyjściowy Rola edukacji ekologicznej w procesie realizacji polityki środowiskowej, a więc i obowiązków ekologicznych, jest szczególnie istotna. Problem niedostatków w zakresie ochrony środowiska jest widoczny nie tylko z punktu widzenia stosowanych przez przedsiębiorców technologii (a raczej ich niestosowania, braku polityki segregacji odpadów, braku odpowiedniej ilości odpowiednich jakościowo składowisk odpadów itp.), jak i wyrobienia w społeczeństwie, szacunku do otaczającej przyrody. Nie chodzi również tylko o edukację w ścisłym tego słowa znaczeniu, czyli proces nauczania, świadczony w ramach systemu oświaty, ale o kształtowanie świadomości ekologicznej w każdej dziedzinie życia, mającej jakikolwiek związek z ochroną środowiska. Na terenie Powiatu Lwóweckiego prowadzone były m.in. następujące działania (realizowane tak przez powiat jak i przez gminy): - konkursy ekologiczne, - zakupy wydawnictw naukowych, - seminaria o tematyce ekologicznej, - zakup pomocy naukowych dla szkół związanych z ekologią, - wystawy Cel średniookresowy do 2016 r. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą: myśl globalnie, działaj lokalnie Kierunki działań: Zadania własne i koordynowane: Rodzaj zadania Wspieranie merytoryczne i finansowe aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży np. organizowanie konkursów i sesji popularno-naukowych związanych z tematyką środowiskową Wsparcie finansowe projektów z zakresu edukacji ekologicznej Współdziałanie władz powiatowych z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska i działań podejmowanych na rzecz jego ochrony Udział przedstawicieli powiatu w szkoleniach z zakresu publicznego dostępu do informacji o środowisku Doskonalenie metod udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie przez wszystkie instytucje publiczne Edukacja ekologiczna oraz promowanie działalności proekologicznej Jednostka odpowiedzialna Powiat Lwówecki Gminy, organizacje pozarządowe Powiat Lwówecki Gminy, organizacje pozarządowe Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki, Organizacje pozarządowe Wszystkie instytucje Powiat Lwówecki, Organizacje pozarządowe, Gminy, szkoły 51

52 Zakup materiałów i wyposażenia Dzień Ziemi i Sprzątanie Świata coroczna akcja ogólnoświatowa organizowana na rzecz ochrony środowiska Zakup literatury fachowej do realizacji zadań z zakresu ochrony Środowiska i gospodarki wodnej Działania z zakresu rolnictwa ekologicznego i leśnictwa Szkolenia pracowników zajmujących się ochroną Środowiska i gospodarką wodną Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki 7.3. Odpowiedzialność za szkody w środowisku Stan wyjściowy 3 października 2008 roku Sejm uchwalił w ustawę o zapobieganiu i naprawie szkód w środowisku, która określa zasady odpowiedzialności za zanieczyszczenia. Ustawa dostosowuje polskie prawo do dyrektywy unijnej z 2004 roku. Zasada zakładająca, że zanieczyszczający środowisko płaci, jest stosowana w Polsce już od lat. System opłat i kar za zanieczyszczenia i szkody w środowisku był wprowadzony w latach 80. Działał skutecznie, ale nie był rozwiązaniem kompatybilnym z jednolitą polityką w tym zakresie w Unii. Ustawa określa zasady odpowiedzialności za naprawę szkód w środowisku. Z powodu nie wywiązywania się sprawców z tego obowiązku, instytucje publiczne ponoszą straty w wysokości od 25 do 125 mln zł rocznie. Nowe prawo przewiduje, że osoby poszkodowane lub inne zainteresowane strony (np. organizacje ekologiczne) będą mogły zgłaszać zaistniałe szkody do organów ochrony środowiska. W przypadku, gdy nie będzie można rozpoznać sprawcy lub nie będzie można wobec niego rozpocząć egzekucji, naprawą szkody zajmie się regionalny dyrektor ochrony środowiska. Na nim ciąży również obowiązek podjęcia działań w przypadkach wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia ludzi albo pojawienia się nieodwracalnych szkód w środowisku. Jeśli zagrożenie zostanie wywołane przez organizmy genetycznie zmodyfikowane, organem odpowiedzialnym będzie minister środowiska. Ustawa Prawo ochrony środowiska rozróżnia dwa rodzaje odpowiedzialności związanej z występowaniem szkody w środowisku: - odpowiedzialność administracyjna związana z egzekwowaniem administracyjnych, - obowiązków ciążących na podmiotach korzystających ze środowiska, - odpowiedzialność cywilnoprawna pozostająca w gestii sądów powszechnych. Chociaż polskie podejście do kwestii odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku jest szersze od wspólnotowego, to w najbliższych latach polityką w tym zakresie kształtować będą przepisy UE zawarte w Dyrektywie 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialności za zapobieganie i naprawę szkód w środowisku. Do zadań Głównego Inspektora Ochrony Środowiska należeć będzie prowadzenie rejestru zagrożeń i szkód w środowisku Cel średniookresowy do 2016 r. Stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizacja możliwości wystąpienia szkody Kierunki działań: Zadania koordynowane: Rodzaj zadania Stworzenie bazy danych o szkodach w środowisku i działaniach naprawczych Prowadzenie szkoleń na temat odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku dla pracowników administracji, sądownictwa oraz podmiotów gospodarczych Jednostka odpowiedzialna Inspektorat Ochrony Środowiska Inspektorat Ochrony Środowiska, organizacje pozarządowe 52

53 7.4. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym Stan wyjściowy Miejscowy plan, zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r., jest podstawowym instrumentem kształtowania ładu przestrzennego pozwalającym powiatom i gminom na racjonalną gospodarkę terenami. Poza planem miejscowym w systemie planowania przestrzennego występują instrumenty pomocnicze, w postaci decyzji o warunkach zabudowy. Pomimo istnienia ustawy oraz ustaw określających kompetencje w tym zakresie samorządów wszystkich szczebli znaczna powierzchnia kraju nie jest objęta miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Taka sytuacja powoduje wydawanie wielu decyzji lokalizacyjnych i gospodarczych, podejmowanych bez uwzględnienia konieczności zachowania ładu przestrzennego i uporządkowanego rozwoju terenów mieszkaniowych, przemysłowych czy rekreacyjnych. W decyzjach lokalizacyjnych często występuje też brak uwzględniana zasad ochrony środowiska Cel średniookresowy do 2016 r. Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji Kierunki działań: Zadania koordynowane: Rodzaj zadania Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w szczególności wynikających z opracowań ekofizjograficznych, prognoz oddziaływania na środowisko Wprowadzenie mechanizmów ochrony zasobów złóż kopalin przed zagospodarowaniem powierzchni uniemożliwiającym przyszłe wykorzystanie Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego wyników monitoringu środowiska, w szczególności w zakresie powietrza, wód i hałasu Przeprowadzanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Jednostka odpowiedzialna Gminy Gminy Gminy Gminy 8. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH 8.1. Ochrona przyrody Flora Struktura gatunkowa szaty roślinnej jest bezpośrednio zależna od czynników klimatycznych, jakości gleb i rzeźby terenu. Na Dolnym Śląsku te czynniki zostały ostatecznie ukształtowane w czwartorzędzie podczas ostatniego zlodowacenia, co spowodowało, że flora województwa dolnośląskiego jest stosunkowo młoda. Roślinność obszaru powiatu należy częściowo do piętra pogórza, gdzie rozległe tereny zajmują pola uprawne i łąki, rzadziej występują większe kompleksy leśne. Najpospolitszymi zespołami leśnymi są grądy, w których dominuje grab zwyczajny, dąb szypułkowy i bezszypułkowy oraz lipa drobnolistna, towarzyszą im m.in. klon, jawor i buk. W podszyciu występuje leszczyna, dereń świdwa, jarzębina, trzmielina zwyczajna, wiciokrzew suchodrzew i inne krzewy. W runie spotkać można gwiazdnicę wielokwiatową, przytulę leśną, bluszczyka kurdybanka, konwalię majową, pszeńca gajowego, miodunkę ćmę, jaskra żółtolistnego, podagrycznika zwyczajnego, zawilca 53

54 gajowego, kopytnika pospolitego, gajowca żółtego i fiołka leśnego. Osobliwością florystyczną jest m.in. kłokoczka południowa. W dolinach rzek występują łęgi podgórskie z olchą czarną i siwą, jesionem oraz jaworem. W ich podszyciu rośnie dereń, trzmielina, dziki bez koralowy, a w runie różne turzyce, świerząbek kosmaty, lepiężnik biały, gwiazdnica majowa i przetacznik górski. Na obszarze powiatu naturalne zbiorowiska roślinne zostały prawie zupełnie zniszczone przez człowieka, który od dawna zagospodarował te tereny. Szata roślinna Gór Izerskich - roślinność tego terenu ma układ piętrowy. Piętro pogórskie zajmuje obszary do wysokości 400 m. Występują tu głównie lasy liściaste, ale nie brak i świerków. W różnych częściach Gór Izerskich zachowały się piękne, stare bukowe lasy. W piętrze drzew tych lasów panują buki i jawory, gdzieniegdzie świerk. Runo miejscami jest ograniczone do większych łat mchu. Można spotkać duże fragmenty lasu, gdzie w runie dominuje szczyr trwały lub marzanka wonna. Rosną tu: paproć zachyłka trójkątna, podarycznik pospolity, gajowiec żółty, żywiec cebulkowy, czyściec leśny, przytulia hercyńska, fiołek leśny i wiele innych. Lasy bukowe regla dolnego przechodzą w wyższych partiach gór w bory świerkowe o charakterze naturalnym. W najwyższych partiach gór, zwłaszcza nad ciekami wodnymi można spotkać dobrze rozwinięte zbiorowiska ziołorośli, w skład których wchodzą rzadziej spotykane i pięknie kwitnące rośliny takie jak: modrzyk górski, tojad mocny, rutewka orlikolistna. Do rzadziej występujących roślin, które możemy spotkać w Górach Izerskich, należą również wierzbownica okółkowa, gorysz miarz, miesięcznica trwała, w okolicach Świeradowa-Zdroju fiołek dwukwiatowy, miłosna górska, śledziennica naprzeciwlistna i szafran wiosenny. Fauna Na terenie województwa dolnośląskiego dominują gatunki szeroko rozpowszechnione, o dużej tolerancji ekologicznej i możliwościach migracyjnych. Prawie nie notuje się gatunków endemicznych - są nimi wyłącznie niewielkie bezkręgowce. Z punktu widzenia zoologii Powiat Lwówecki jest terenem dość interesującym. Występują tu liczne gatunki kręgowców (ssaki, ptaki, gady i płazy oraz ryby), w tym gatunki objęte ochroną prawną. Najliczniejszą grupą stanowią gryzonie (77%), które występują na terenie całej gminy. Dominującymi gatunkami są: nornica ruda, mysz leśna i polnik. Udział pozostałych gatunków gryzoni jest niewielki. Na podkreślenie zasługuje obecność dziesięciu rzadkich gatunków chronionych: wszystkie ryjówkowate, jeż, popielica, wiewiórka, gronostaj, łasica i wydra. Ciekawym zjawiskiem jest także obecność nornika północnego oraz darniówki zwyczajnej. Wśród nietoperzy dominują gatunki synantropijne takie jak: nocek duży, mroczek późny, gacek brunatny, karlik malutki, zamieszkujące z reguły budowle wzniesione przez człowieka. Inne gatunki takie jak nocek rudy, borowiec wielki czy mopek preferują dziuple drzew. W rzece Bóbr żyje 10 gatunków ryb, co jest dużą ilością zważywszy na fakt, że podczas pierwszych badań ichtiologicznych w latach stwierdzono tu obecność tylko 3 gatunków: licznego pstrąga potokowego, pojedynczych kiełbi i jednego węgorza. Wtedy było to związane z tym, że po częściowym odczyszczaniu wód rzeki zasiedlały ją ryby z dopływów. Po dalszej poprawie jakości wód w Bobrze, rzekę zaczął zagospodarowywać Polski Związek Wędkarski. Zasiedlił on rzekę pozyskanymi w dole Bobru reofilnymi karpiowatymi, a także zaczął reintrodukować lipienie. Obecnie Bóbr na całym odcinku w gminie jest jedną z najzasobniejszych w pstrągi i lipienie rzek w Polsce. Wśród ww. gatunków do gatunków chronionych zaliczana jest strzebla potokowa i śliz, natomiast do gatunków zagrożonych pstrąg potokowy i lipień. Najbardziej cennym przyrodniczo obszarem jest sam Bóbr z przybrzeżną strefą o szerokości ok. 10 m. Świat zwierzęcy jest znacznie uboższy od roślinnego, ze względu m.in. na wytępienia w XVII-XIX w. dużych drapieżników tj. niedźwiedź, ryś, żbik i wilk. Obecnie największym zwierzęciem jest jeleń. Pospolitymi mieszkańcami lasów są sarny, lisy, dziki, kuny, łasice, wiewiórki czarne i rude, zające oraz jeże. Bogaty jest świat drobnych ssaków, występują tu m.in. nornice, ryjówki i myszy. Licznie występują również ptaki, a wśród nich m.in. zięby, rudziki, sójki, sikory, drozdy, dzięcioły, pliszki, jaskółki oraz ptaki drapieżne jak jastrzębie, myszołowy, a nawet odnaleziono jedno orle gniazdo. Rzadziej spotkać można gady, np. padalca, zaskrońca, salamandrę plamistą czy żmiję zygzakowatą. Zaś w rzekach, potokach i wyrobiskach żwirowych złowić można pstrąga potokowego, lipienia, karasia, płoć, głowacza, szczupaka, suma i inne ryby. Z ptaków należy wymienić: pluszcza, świergotka nadwodnego i lerkę borową. Nad łąkami unosi się 54

55 charakterystyczny dla tego rejonu motyl górówka euriala. W wodach torfowisk żyje wiele skorupiaków, niektóre z nich należą do rzadkości. Rezerwaty przyrody. Obecnie na terenie Powiatu Lwóweckiego zlokalizowane są następujące rezerwaty przyrody: Góra Zamkowa - zespół grądów z szeregiem cennych gatunków roślin oraz zabytków kultury materialnej utworzony na terenie gminy Wleń na podstawie Zarz. MOŚNiL z dnia r. /MP Nr 51 poz. 434 z 1994r., Torfowiska Doliny Izery - kompleks torfowisk typu wysokiego i przejściowego wraz z całą różnorodnością flory i fauny występującej na tym obszarze utworzony na terenie gminy Mirsk na podstawie 1. Zarz. MLiPD z dnia r. (MP Nr 51 poz. 400 z 1969r.) 2. Rozp. Nr 8 Woj. Dol. z dn r. (Dz.Urz.Woj. Dol. Nr 25 poz.390 z 2000r.) 3.Rozp. Woj Doln z dn r. (Dz.Urz.Woj.Doln.Nr126,poz.1653 z 2007r.). Parki Krajobrazowe: Na terenie Powiatu Lwóweckiego w ramach systemu obszarów chronionych funkcjonuje jeden park krajobrazowy - Park Krajobrazowy Doliny Bobru (Pogórze Izerskie, Pogórze Kaczawskie, Kotlina Jeleniogórska) - Ochrona szczególnych wartości przyr. i kulturowych fragmentu doliny rz. Bóbr; urozmaicony przebieg Doliny Bobru z największym na Dolnym Śląsku Zbiornikiem - jeziorem Pilchowickim. Ekosystemy leśne z silnie zróżnicowanymi i przenikającymi się siedliskami leśnymi, nizinnymi, wyżynnymi i górskimi. Obszary Chronionego Krajobrazu Na terenie Powiatu Lwóweckiego jest ustanowiony jeden Obszar Chronionego Krajobrazu bez nazwy, na terenie gminy Gryfów Śląski utworzony Uchw. Nr LIII/291/94 RM Gminy Gryfów Śl. z dn r. w sprawie wyznaczenia OChK na ter. gm. Gryfów Śląski Zespoły przyrodniczo krajobrazowe: Na terenie Powiatu Lwóweckiego zlokalizowane są dwa zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (zgodnie z wykazem form ochrony przyrody województwa dolnośląskiego przygotowanym przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska we Wrocławiu): Góra Słupiec w gminie Mirsk wychodnia skalna- fragment krajobrazu naturalnego i kulturowego o wysokich walorach widokowych i estetycznych utworzony Uchwałą Nr XXIII/123/08 Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia 25 kwietnia 2008 r., w sprawie utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego o nazwie "Góra Słupiec" (Dz. Urz. Woj. Dol. z 2008 r. Nr 131 poz. 1556), Tłoczyna - las górski - gołoborza oraz granitognejsowe grupy skalne - fragment krajobrazu posiadający wysokie walory widokowe i estetyczne krajobrazu naturalnego, kulturowego, przyrodniczego i korytarzy utworzony 1. Uchwała Nr XXXVI/201/09 Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia 30 kwietnia 2009 r., w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego o nazwie "Tłoczyna" (Dz. Urz. Woj. Dol. z 2009 r. Nr 107 poz. 2200), 2. Uchwała Nr XXXVII/212/09 Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia 27 maja 2009 r., sprawie zmiany Uchwały Nr XXXVI/201/09 Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia 30 kwietnia 2009 r., (Dz. Urz. Woj. Dol. z 2009 r. Nr 112 poz. 2303). Użytki ekologiczne Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Na terenie Powiatu Lwóweckiego zlokalizowany jest jeden użytek ekologiczny: 55

56 Stawy Młyńskie zbiorniki wodne - zbiorowisko roślinności wodnej i bagiennej ze stanowiskiem Czermieni błotnej Calla palustris - Uchwała Nr XLIV/316/06 Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia , Pomniki przyrody Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska, o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie (Ustawa o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 r., Dz. U r., Nr 92, poz. 880). Zgodnie z rejestrem pomników przyrody Województwa Dolnośląskiego na terenie Powiatu Lwóweckiego znajduje się obecnie 37 pomników przyrody. Tabela 15. Pomniki przyrody na terenie Powiatu Lwóweckiego. Lp. Nazwa pomnika Gmina Miejscowość przyrody Il. Sztuk Dokument powołujący 1. Gryfów Śląski 2. Gryfów Śląski 3. Gryfów Śląski Proszówka, w drzewostanie na bazaltowym wzniesieniu na szczycie którego znajdują się ruiny zamku Gryf (2 poł. XIII w.), przy zielonym szlaku turystycznym Proszówka, w drzewostanie na bazaltowym wzniesieniu na szczycie którego znajdują się ruiny zamku Gryf (2 poł. XIII w.), przy zielonym szlaku turystycznym Gryfów Śl., ul. Partyzantów, w centrum parku przylegającym m. in. Do posesji nr 49- przy betonowym mostku. 4. Lubomierz Maciejowiec, przy drodze wjazdowej do parku pałacowego, w pobliżu ruin renesansowego dworu dz. nr 325/ Lwówek Śląski 6. Lwówek Śląski 7. Lwówek Śląski 8. Lwówek Śląski Lwówek Śląski, ul. Wojska Polskiego; 1-sze drzewonaprzeciw cmentarza; 2-gie drzewo- przy drodze wjazdowej do siedziby Nadleśnictwa. Gradówek, 100 m od tablicy miejscowości i 50 m od szosy w kierunku Gryfowa Śląskiego w drzewostanie, na skraju lasu. Niwnice 224, w parku podworskim, 100 m od budynku Szk. Podst. (budynek nr 224, dawniej dwór). Niwnice w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 1600 m od zabudowań wsi. Organ powołujący: Wojewoda Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o obw. 285 cm Klon jawor (Acer pseudoplatanus) o obw. 245 cm Platan klonolistny (Platanus x acerifolia) Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 410 cm Grupa drzew Platan klonolistny (Platanus acerifolia) o obw cm; odl. między drzewami ok. 50 m Daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii) o obw. 310 cm Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 500 cm Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 480 cm 1 Rozporządzenie Nr 20/94 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 13 maja 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 21, poz. 116 z dnia 25 maja 1994 r.) 1 Rozporządzenie Nr 20/94 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 13 maja 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 21, poz. 116 z dnia 25 maja 1994 r.) 1 Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) 1 Rozprządzenie Nr 7/91 Woj. Jel. z dnia 4 listopada 1991 r. (Dz.Urz. Woj.Jel. Nr 31 poz. 241 z dnia 15 listopada 1991 r.) 2 Rozporządzenie Nr 4/91 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 10 maja 1991 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 20 poz. 149 z dnia 15 maja 1991 r.) 1 Rozporządzenie Nr 4/91 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 10 maja 1991 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 20 poz. 149 z dnia 15 maja 1991 r.) 1 Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. 1 Rozporządzenie Nr 19/94 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 13 maja 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 21, poz. 115 z dnia 9.25 maja 1994 r.) 56

57 9. Lwówek Śląski 10. Lwówek Śląski 11. Lwówek Śląski 12. Lwówek Śląski 13. Lwówek Śląski 14. Lwówek Śląski 15. Lwówek Śląski 16. Lwówek Śląski 17. Lwówek Śląski 18. Lwówek Śląski 19. Lwówek Śląski 20. Lwówek Śląski 21. Lwówek Śląski Niwnice w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 2000 m od ostatnich zabudowań wsi ( w pobliżu nieczynny wapiennik- 300 m). Niwnice w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 2000 m od ostatnich zabudowań wsi ( w pobliżu nieczynny wapiennik- 300 m). Niwnice w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 2000 m od ostatnich zabudowań wsi ( w pobliżu nieczynny wapiennik- 300 m). Niwnice, około 800 m od ostatnich zabudowań- na poboczu, po prawej stronie szosy, w kierunku Lwówka Śl. Płakowice, na skraju lasu, 100 m za torami kolejowymi, obok opuszczonej budowy domu jednorodzinnego. Bielanka, przy szosie głównej i ogrodzeniu posesji nr 15 (budynek z zawalonym dachem). Dworek, leśnictwo Bielanka, Nadleśnictwo Lwówek Śl., oddz. 245a- w pobliżu skrzyżowania dróg leśnychna skraju polany, około 1000 m na wschód od zabudowań wsi jak wyżej. Sobota, w widłach rzeki Bóbr i kanału doprowadzającego wodę do młyna w Dębowym Gaju- ok. 80 m od tamy na Bobrze. Niwnice 224, w parku podworskim, 130 m od budynku Szkoły Podstawowej (budynek nr 224, dawniej dwór). Sobota, w centralnej części parku podworskiego, ok.50 m od budynku mieszkalnego, dz. nr 281. Niwnice, na łące 30 m od części narożnej kościoła Św. Jadwigi Kotliska, przy furtce na cmentarz przy nieczynnym kościele Zbylutów, na łące, 10 m od zaplecza sklepu spożywczego (pawilon GS). Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 425 cm Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 360 cm Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 340 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 610 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 470 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 380 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 440 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 450 cm Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o obw. 460 cm Leszczyna turecka (Corylus colurna) o obw. 230 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 460 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 370 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 400 cm 1 10.Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) 1 Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) 1 Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) 1 Zarządzenie r 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. 1 Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. 1 Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. 1 Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992r.) 1 Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) 1 Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. 1 Rozporządzenie Nr 18/93 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 13, poz. 84 z dnia 19 kwietnia 1993 r.) 1 Zarządzenie Nr 31/88 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 22 czerwca 1988 r.dz. Urz. Woj. Jel. Nr 11 poz. 95) 1 Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. 1 Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. 57

58 22. Lwówek Śląski 23. Lwówek Śląski 24. Lwówek Śląski 25. Lwówek Śląski 26. Lwówek Śląski 27. Lwówek Śląski 28. Lwówek Śląski 29. Lwówek Śląski 30. Lwówek Śląski Płakowice, naprzeciw budynku nr 90, niebieski szlak. Radomiłowie, obok posesji nr 7, ok. 200 m od przystanku PKS, w południowej części wsi. Skała, w zabytkowym parku pałacowym, w centralnej części (na obrzeżu polany). Skała, w zabytkowym parku pałacowym, w centralnej części (na obrzeżu polany). Żerkowice, nieczynny kamieniołom bazaltu, działka nr 61, własność Skarbu Państwa Żerkowice, działka nr 52/2, na skraju lasu, po lewej stronie szosy do Gaszowa. Płakowice, oddz. Lasu 262a, Nadleśnictwo Lwówek Śl. Płuczki Dolne, dz. nr 383/12, po prawej stronie szosy do Gryfowa Śl. W nieczynnym kamieniołomie wapienia. Lwówek Śląski, niedaleko skrzyżowania ulic: Sienkiewicza z Al. Wojska Polskiego, naprzeciw Kaplicy Cmentarnej, dz. nr 290, będąca w zarządzie miasta Lwówek Śl. 31. Mirsk Wzdłuż drogi leśnej z Mirska do Rębiszowa, na terenie działek 1484/5 i 1485/ Mirsk Kamień, działka nr 104/1, własność Tadeusz Gryszan 33. Mirsk Kamień, działka nr 93, własność Agencji Nieruchomości Rolnej 34. Mirsk Mirsk, Al.. Wojska Polskiego 3, działka nr 411/10, obręb Mirsk II, współwłasność Gminy Mirsk i Eweliny oraz Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 350 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 450 cm Platan klonolistny (Platanus acerifolia) o obw. 460 cm Tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera) o obw. 400 cm Odsłonka geologiczna komin wulkaniczny - nieczynny kamieniołom bazaltu Ostaniec piaskowcowy Skała z medalionem Jaskinia Zimna Dziura (inne) Zespół jaskiń: Czerwona, Lisia i Górna (inne) Grupa drzew Miłorząb dwuklapowy m. japoński (Gingko biloba) o obw. 240 i 265 cm Organ powołujący: Gmina Dąb czerwony (Quercus robur) grupa drzew o obw cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. pierśnicy 618 cm, wys. 22 m Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. pierśnicy 334cm, wys. 24 m Miłorząb japoński (Gingko biloba) o obw. pierśnicy 260 cm, wys. 24 m 1 Rozporządzenie Nr 18/93 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 13, poz. 84 z dnia 19 kwietnia 1993 r.) 1 Zarządzenie Nr 6/90 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 21 lutego 1990 r. Dz.Urz. Woj. Jel. Nr 1, poz. 17) 1 Rozporządzenie Nr 18/93 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 13, poz. 84 z dnia 19 kwietnia 1993 r.) 1 Rozporządzenie Nr 4/91 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 10 maja 1991 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 20 poz. 149 z dnia 15 maja 1991 r.) 1 Zarządzenie Nr 31/88 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 22 czerwca 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 11 poz. 95) 1 Zarządzenie Nr 31/88 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 22 czerwca 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 11 poz. 95) 1 Rozporządzenie r 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) 1 Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) 2 Rozporządzenie Nr 24 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 17 września 2004 r. (Dz. Urz. Woj.. Dol. Nr 185 poz. 2983) 76 Uchwała Nr XXIII/174/04 RM z dnia 24 września 2004 r. 1 Uchwała Rady Miejskiej Gminy Mirsk Nr XXXVIII/270/05 z dnia 16 grudnia 2005 r. 1 Uchwała Rady Miejskiej Gminy Mirsk Nr XXXVIII/270/05 z dnia 16 grudnia 2005 r. 1 Uchwała Rady Miejskiej Gminy Mirsk Nr XXXVIII/270/05 z dnia 16 grudnia 2005 r. 58

59 Marka Gólka 35. Mirsk Brzeziniec 30, działka nr 48, własność Pana Krzysztofa Supla 36. Mirsk Karłowiec, działka nr 24/4, własność Pana Jerzego Graniczko, przy drodze Mirsk- Gryfów Śl. 37. Mirsk Mirsk, działka nr 136, obręb Mirsk II, droga wojewódzka Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. pierśnicy 452cm, wys. 22 m Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. pierśnicy 512cm, wys. 24 m Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. pierśnicy 390 cm, wys. 20 m 1 Uchwała Rady Miejskiej Gminy Mirsk Nr XXXVII/263/05 z dnia 24 listopada 2005 r. 1 Uchwała Rady Miejskiej Gminy Mirsk Nr XXXVII/263/05 z dnia 24 listopada 2005 r. 1 Uchwała Rady Miejskiej Gminy Mirsk Nr XXXVII/263/05 z dnia 24 listopada 2005 r. Obszary NATURA 2000 Obszar Natura 2000 to nowa forma ochrony przyrody (obok istniejących parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, czy innych) wprowadzana w naszym kraju od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy. Na terenie Powiatu Lwóweckiego zlokalizowane są projektowane Specjalne Obszary Ochrony siedlisk Natura 2000 Panieńskie Skały (PLH020009), Ostoja nad Bobrem (PLH020054), Torfowiska Gór Izerskich (PLH020047) oraz proponowane Specjalne Obszary Ochrony siedlisk Natura 2000 Góra Wapienna (PLH020095), Żerkowice Skała (PLH020077), Łąki Gór i Pogórza Izerskiego (PLH020102) zgodnie z zapisem art. 33 ust 1 ustawy o ochronie przyrody. Ponadto na obszarze powiatu istnieje potencjalny Obszar Specjalnej Ochrony ptaków Natura 2000 Góry Izerskie (PLB020009) również na podstawie ww. ustawy. Panieńskie Skały PLH POWIERZCHNIA: 11,5 ha Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG Nazwa siedliska % pokrycia Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU Klasy siedlisk % pokrycia Siedliska rolnicze (ogólnie) 100% OPIS OBSZARU Obszar obejmuje ciąg skał piaskowcowych pochodzących z turonu, wypreparowanych ponad doliną Bobru po stronie zachodniej, wznoszących się ok. 50 m nad dno doliny. Teren leży w obrębie miejscowości Lwówek Śląski i porośnięty jest lasem mieszanym o pewnych cechach zespołu grądowego, lecz nieco zdegenerowanym. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Jedno z dwóch istniejących w Polsce, odnalezionych po raz pierwszy w 2002 roku, stanowisk paproci Trichomanes speciosum. W obszarze zidentyfikowano teŝ dwa rodzaje siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. ZAGROŻENIA Wandalizm. 59

60 STATUS OCHRONNY Obszar nie jest chroniony. STRUKTURA WŁASNOŚCI Skarb Państwa. Rysunek 8. Mapa obszaru Natura2000 Panieńskie Skały. Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Ostoja nad Bobrem PLH POWIĄZANIA Z INNYMI OBSZARAMI NATURA 2000: powiązany z obszarem PLH POWIERZCHNIA: ,0 ha Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG Nazwa siedliska % pokrycia Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków 0,02 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis 1,00 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków 0,67 Górskie i niŝowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie) 0,09 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) 0,01 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 0,50 NiŜowe i górskie świeŝe łąki uŝytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 16,47 Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii 0,05 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) 0,82 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion, Galio odorati-fagenion) 0,06 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 0,89 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-acerion pseudoplatani) 0,13 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion 0,50 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU Klasy siedlisk % pokrycia Lasy iglaste 7% 60

61 Lasy liściaste 9% Lasy mieszane 34% Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 3% Siedliska rolnicze (ogólnie) 46% Wody śródlądowe (stojące i płynące) 1% OPIS OBSZARU Przełomowa dolina rzeki Bóbr stanowiąca granicę pomiędzy Pogórzem Kaczawskim a Izerskim na odcinku od Siedlęcina (4 km na północ od Jeleniej Góry) po Wleń. Obszar obejmuje koryto Bobru wraz z otaczającymi je wzgórzami o silnie zróżnicowanej budowie geologicznej, w skład której wchodzą m.in. bazalty, wapienie i piaskowce. Liczne doliny bocznych dopływów tworzą głębokie jary będące siedliskiem rzadkich gatunków roślin i zwierząt. W pokryciu terenu dominują lasy oraz łąki i pastwiska. Pozostała część obszaru jest zajęta przez pola uprawne i zabudowania. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Na terenie obszaru występuje 13 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, a wśród nich doskonale zachowane płaty naturalnych lasów liściastych. Jest to trzecie co do wielkości, po Pogórzu Kaczawskim i Przełomie Pełcznicy, skupisko płatów priorytetowego siedliska grądu zboczowego Aceri-Tilietum. Do doskonale zachowanych naleŝą bardzo bogate w gatunki wilgotne murawy bliźniczkowe koło Wojciechowa, zaś na łąkach i bogatych w storczyki murawach kserotermicznych koło Radomic między Wleniem a Wojciechowem, notowano znaczące dla regionu sudeckiego populacje Maculinea nausithous, Maculinea telejus oraz Lycaena dispar. Ważnym siedliskiem jest także koryto Bobru w których występują cztery gatunki ryb z Załącznika II Dyrektywy. Obszar cenny także z uwagi na występowanie roślin i zwierząt związanych z podłożem bazaltowym. Siedliska te zajmują niewielkie, rozproszone powierzchnie na całym obszarze. Ogółem odnotowano tu 11 gatunków zwierząt z załącznika II Dyrektywy. ZAGROŻENIA Zanieczyszczenia powietrza i wód powierzchniowych, nielegalne wysypiska śmieci, wypalanie wiosenne traw, intensyfikacja gospodarki leśnej i rolnictwa, regulacja Bobru, melioracje odwadniające. STATUS OCHRONNY Obszar w większości położony jest na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru ( ha, 1989) z rezerwatem przyrody Góra Zamkowa (21 ha, 1994). STRUKTURA WŁASNOŚCI Lasy, zbiornik Pilchowicki i dolina Bobru są własnością skarbu Państwa, natomiast obszary nieleśne we własności prywatnej. Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych we Wrocławiu, Wrocław, ul. Puszczykowska 10, Oddział w Jeleniej Górze, Jelenia Góra, ul. Kamieniogórska 2. Lasy w zarządzie RDLP we Wrocławiu, Wrocław, ul. Grunwaldzka 90; Nadleśnictwo Lwówek Śląski, Lwówek Śląski, ul. Obrońców Pokoju 2. RZGW we Wrocławiu, ul. Norwida 34 Wrocław. 61

62 Rysunek 9. Mapy obszaru Natura 2000 Ostoja nad Bobrem Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Źródło: natura2000.gdos.gov.pl 62

63 Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Torfowiska Gór Izerskich PLH Powierzchnia: ha Opis: Położony w Górach Izerskich obszar obejmuje największy w naszym kraju kompleks torfowisk wysokich i przejściowych. Jest to największa w Polsce koncentracja torfowisk górskich różnych typów. Ogółem odnotowano tutaj występowanie sześciu siedlisk wymienionych w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, zajmujących prawie dziewięćdziesiąt procent omawianego terenu, w tym większość z nich została oceniona jako doskonale zachowane. Najcenniejszymi elementami ostoi 63

64 są bory bagienne oraz torfowiska wysokie pokryte sosną. Wysoką wartość przyrodniczą stanowi również naturalny charakter rzeki Izery (unikat w Sudetach). Ponadto występuje tutaj gatunek ptaka (głuszec) wymienionego w załączniku I Dyrektywy Ptasiej (jednak jest to mało znacząca populacja w skali kraju). Na terenie ostoi utworzone zostały dwa rezerwaty: Torfowiska Doliny Izery utworzony w 2000 r. o powierzchni 485 ha (mający na celu ochronę największego kompleksu torfowisk w Dolinie Izery) oraz Torfowisko Izerskie o powierzchni 45 ha utworzone w 1969 r. Ostoja położona jest zaledwie kilka kilometrów od Świeradowa Zdroju. Dla turystów przygotowano kilka szlaków turystycznych przebiegających przez teren ostoi. Południowo-wschodnią granicą rezerwatu Torfowisko Izerskie wiedzie szlak żółty ze schroniska "Na Stogu Izerskim" (przez Łącznik) do Rozdroża Izerskiego (przez Rozdroże pod Kopą). Przez południowo-wschodni teren rezerwatu biegnie szlak czerwony ze schroniska "Chatka Górzystów" do Przełęczy Szklarskiej (przez Orle), oraz szlak niebieski z Polany Izerskiej do Rozdroża pod Cichą Równiną. Obszar Torfowiska Izerskiego wraz z otoczeniem i częścią po czeskiej stronie stanowi najcenniejszy przyrodniczo zespół całych Gór Izerskich. Tu swój początek ma również ciągnący się przez całe Sudety Główny Szlak Sudecki im. Orłowicza. Ponadto wychodzą stąd trasy w stronę: Szklarskiej Poręby i Karkonoszy; Karłowa i Gór Stołowych. Turyści preferujący krótkie górskie wypady, z przyjemnością wybiorą się trasami spacerowymi, w stronę górujących nad Świeradowem Stogu Izerskiego lub Sępiej Góry, na której według legend znajdować się miała pogańska świątynia. Ciekawymi miejscami turystycznymi, w których notabene również znajdować się miały pogańskie świątynie, są Babia Przełęcz, zwana inaczej Polaną Czarownic oraz (znajdujące się bliżej wsi Kopaniec) Ciemny Wądół i Sowi Kamień na zachodnim zboczu Ciemniaka. Zagrożenia: Potencjalna intensyfikacja zagospodarowania turystycznego (narciarstwo masowe) w regionie Polany Jakuszyckiej może wpłynąć negatywnie na przetrwanie ostoi. Poza tym, jakiekolwiek próby osuszania torfowisk mogą okazać się katastrofalne w skutkach. Zagrożeniem jest również zanieczyszczenie powietrza powodujące zamieranie lasów. Siedliska - zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo), - górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion), - torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe), - torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji, - torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea), - bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)*, - górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie), 64

65 Rysunek 10. Mapa obszaru Natura 2000 Torfowiska Gór Izerskich. Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Góra Wapienna PLH POWIERZCHNIA: 110,9 ha Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Nazwa siedliska % pokrycia Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (dotyczy płatów stosunkowo bogatych florystycznie) 3,00 Niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie 5,00 Kwaśne buczyny 10,00 Żyzne buczyny 40,00 Jaworzyny na stokach i zboczach 2,00 Lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe 5,00 OPIS OBSZARU Góra Wapienna jest kilku-wierzchołkowym szczytem o wysokości 507m n.p.m. w południowozachodniej części Małego Grzbietu. Wznosi się pomiędzy Siedlęcinem a Płoszczynką. Jej zbocza opadają do pradoliny Bobru, którą obecnie płynie Szumiąca. Wapienna jest zbudowana ze staropaleozoicznych zieleńców i ryolitów oraz kambryjskich łupków kwarcowo-sercytowochlorytowych z grafitem, pomiędzy którymi ciągnie się soczewa kambryjskich marmurów kalcytowych i dolomitycznych. Na Górze Wapiennej znajdują się ruiny wapienników z XVIII i XIX wieku, które służyły do wypalania wapieni wydobywanych w pobliskich kamieniołomach. Wyrobiska mają kilka poziomów wydobywczych z urwistymi ścianami skalnymi, wąwozami i skałkami. Na dnie występują niewielkie okresowe stawy. W pokryciu terenu zdecydowanie dominują lasy, resztę stanowią łąki i pastwiska oraz tereny rolnicze. Obszar wymaga dodatkowych badań. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Na terenie obszaru znajduje się 6 siedlisk przyrodniczych z Załącznika I dyrektywy Siedliskowej. Wśród nich kluczowe dla tego terenu są bardzo dobrze zachowane płaty kwaśnej i żyznej buczyny, stanowiące większość kompleksu leśnego oraz występujący u stóp góry płat murawy bliźniczkowej. Siedliska te (szczególnie las bukowy) są o tyle istotne, że w sąsiedniej Ostoi nad Bobrem zajmują niewielką powierzchnię, natomiast na Górze Wapiennej zdecydowanie dominują nad pozostałymi. Ponadto na obszarze tym można spotkać wiele gatunków roślin objętych ścisłą ochroną, a także dwa gatunki grzybów - wodnichę złocistą Hygrophorus chrysodon 65

66 i goździeńczyka pomarszczonego Clavulina rugowa, które mają na Górze Wapiennej jedyne stanowiska (w obrębie gminy Jeżów Sudecki) oraz znajdują się na Czerwonej liście grzybów zagrożonych i wymierających w Polsce. ZAGROŻENIA Wypalanie wiosenne traw, intensyfikacja gospodarki leśnej i rolnictwa. STATUS OCHRONNY Obszar w całości leży w otulinie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru (12 295ha; 1989). STRUKTURA WŁASNOŚCI Lasy, są własnością skarbu Państwa, obszary nieleśne we własności prywatnej. Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych we Wrocławiu, Wrocław, ul. Puszczykowska 10, Oddział w Jeleniej Górze, Jelenia Góra, ul. Kamieniogórska 2; Lasy w zarządzie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu, Wrocław, ul. Grunwaldzka 90; Nadleśnictwo Lwówek Śląski, Lwówek Śląski, ul. Obrońców Pokoju 2. Rysunek 11. Mapa obszaru Natura 2000 Ostoja Bobru. Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Żerkowice Skała PLH POWIERZCHNIA: 85,9 ha Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Nazwa siedliska % pokrycia starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne 0,10 górskie i niżowe ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe 0,10 niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie 10,00 ściany skalne i urwiska krzemianowe porośnięte roślinnością 3,00 grąd środkowoeuropejski 50,00 łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe 5,00 OPIS OBSZARU Krawędź piaskowcowej kwesty z licznymi skałami i wychodniami skalnymi o charakterze ostańcowym, otoczone dobrze zachowanymi lasami liściastymi w typie grądów, a w dolinie Bobru łęgów wiązowo-jesionowych. Skały te stanowią jedne z najdalej na północ wysuniętych odsłonięć 66

67 skalnych piaskowców kredowych związanych z Masywem Czeskim. W otoczeniu obszaru występują pola i zabudowania wsi Skała oraz Żerkowice, natomiast na północ od niego prowadzą intensywne wydobycie dwa duże kamieniołomy piaskowca. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Jedna z niewielu dobrze zachowanych wysp leśnych na terenie Pogórza Izerskiego, z wieloma skałami i ostańcami skalnymi. Obszar szczególnie istotny, gdyż znajduje się w zasięgu referencyjnym Trichomanes speciosum, dla którego występują tutaj doskonałe siedliska (głębokie szczeliny skalne w otoczeniu lasu liściastego), identyczne jak w przypadku znanych stanowisk koło Lwówka Śląskiego i Złotoryi. Mimo poszukiwań gatunku do tej pory nie odnaleziono, jednak jego występowanie jest tutaj bardzo prawdopodobne i będzie on przedmiotem dalszych poszukiwań. ZAGROŻENIA Wycinka lasów w otoczeniu skał, szczególnie na gruntach prywatnych w dawnym parku przypałacowym w Skale. Niekontrolowana penetracja skał, palenie ognisk. Kamieniołomy. STATUS OCHRONNY Nie chronione. STRUKTURA WŁASNOŚCI Lasy Państwowe, grunty prywatne Rysunek 12. Mapa obszaru Natura 2000 Żerkowice - Skała Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Łąki Gór i Pogórza Izerskiego PLH POWIERZCHNIA: 4 395,2 ha Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Nazwa siedliska % pokrycia górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (dotyczy płatów stosunkowo bogatych florystycznie) 3,00 zmiennowilgotne łąki trzęślicowe 2,00 niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie 15,00 górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie 30,00 torfowiska przejściowe i trzęsawiska 1,00 piargi i gołoborza krzemianowe wyżyn i niższych pięter górskich 0,01 lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe 2,00 67

68 OPIS OBSZARU Obszar obejmuje fragment podnóża Gór Izerskich (Kamienickiego Grzbietu) oraz Pogórza Izerskiego - najbardziej na zachód wysuniętej polskiej części Sudetów. Najważniejszym komponentem krajobrazowym i funkcjonalnym obszaru są obszary półnaturalne: łąki oraz murawy, mniejsze znaczenie mają lasy (zachowane głównie wzdłuż cieków oraz jako laski i zadrzewienia śródpolne). Obszar obejmuje również rozdzielającą dwa kompleksy łąk górę Tłoczyna, na której jest niewielkie granitognejsowe gołoborze. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Najcenniejszymi elementami są łąki z wszewłogą górską, należące do górskich łąk konietlicowych, oraz górskie formy świeżych łąk niżowych użytkowanych ekstensywnie, i - w mniejszym stopniu - muraw bliżniczkowych. Ponadto występują tu mocno przekształcone (osuszane) łąki wilgotne ze związku Molinion i Calthion. Jest to praktycznie jedyny w miarę zwarty obszar występowania atlantyckiego gatunku, wszewłogi górskiej Meum athamanticum, oraz tworzonego przez nią zespołu roślinnego Meo-Festucetum, w Polsce znanego tylko z Sudetów Zachodnich. Są to również zachowane siedliska bytowania welu cennych gatunków zwierząt, w tym priorytetowej pachnicy dębowej (por. wyżej). Na górze Tłoczyna znajduje się niewielkie, ale doskonale wykształcone gołoborze granitognejsowe o powierzchni ok. 0,5 ha (25x200m), kamienie porasta cenna flora porostów, jest tu też stanowisko widłaka wrońca. ZAGROŻENIA Do najważniejszych zagrożeń należy osuszanie terenu siecią głębokich rowów odwadniających (na terenie Pogórza), zaniechanie koszenia i wypasu na łąkach, istnienie czynnych kamieniołomów i starania o nowe koncesje na wydobycie surowców skalnych. Ponadto teren zagrożony jest potencjalną zabudową (rozproszoną) orz zmianą sposobu gospodarowania (zamiana na grunty orne). STATUS OCHRONNY Obszar nie jest chroniony prawnie. STRUKTURA WŁASNOŚCI Większość (ok. 80 %?) stanowią grunty prywatne, ponadto własność Skarbu Państwa (w administracji RDLP Wrocław) oraz grunty gmin: wiejskiej Mirsk oraz Stara Kamienica. Rysunek 13. Mapa obszaru Natura 2000 Łąki Gór i Pogórza Izerskiego cz. 1. Źródło: natura2000.gdos.gov.pl 68

69 Rysunek 14. Mapa obszaru Natura 2000 Łąki Gór i Pogórza Izerskiego cz. 2. Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Góry Izerskie PLB POWIERZCHNIA: ,683 ha Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Nazwa siedliska % pokrycia Lasy ogółem 72% Grunty orne 15% Łąki, pastwiska 12 % Zbiorniki wodne 0,5% Obszary zabudowane 0,5% OPIS OBSZARU Położona w Sudetach Zachodnich ostoja obejmuje polską część Gór Izerskich oraz fragment Pogórza Izerskiego. Południowo-zachodnia granica obszaru pokrywa się z przebiegiem polskoczeskiej granicy państwowej. Od południowego-wschodu Góry Izerskie sąsiadują z Karkonoszami. Główną część ostoi tworzą dwa grzbiety: Wysoki Grzbiet (z jego kulminacją - Wysoką Kopą m n.p.m. najwyższe wzniesienie Gór Izerskich) oraz Grzbiet Kamienicki. Geologicznie Góry Izerskie należą do jednostki zwanej blokiem karkonosko-izerskim. Północną część tworzy masyw zbudowany ze starych przeobrażonych skał, otaczających młodsze granity karkonoskie. Skały metamorficzne polskiej części gór to głównie gnejsy, granitoidy i łupki łyszczykowe. Geomorfologicznie na większości obszaru występuje stara powierzchnia zrównania. Cechuje ją łagodna rzeźba, wraz z bardzo wilgotnym klimatem. Obszar obejmuje piętro pogórza, piętro regla dolnego oraz górnoreglową część, obniżającą swój dolny zasięg do około 800 m n.p.m. Obniżenie zasięgu regla górnego jest związane z oziębiającym wpływem rozległych kotlin górskich (np. Hala Izerska). Kotliny te cechują się "kontynentalizmem" klimatu wynikającym z położenia na znacznej wysokości i powstawaniem w nich zimowych i letnich zmrozowisk. Najcenniejszymi ekosystemami w górskiej części ostoi są torfowiska wysokie i przejściowe, torfowiska zdolne do regeneracji oraz bory na torfie, zaś w obrębie pogórza największą wartość przyrodniczą przedstawiają zbiorowiska łąkowe. Torfowiska w Górach Izerskich cechują się bardzo obfitymi opadami, porównywalnymi z najwyższymi partami Karkonoszy. Stopień zatorfienia piętra regla górnego sięgał 40 %, co jest wartością porównywalną z danymi podawanymi z Finlandii. Niestety, z racji prowadzenia intensywnej gospodarki leśnej oraz melioracji wodnych w tym rejonie, już od poł. XIX w. 69

70 powierzchnia naturalnych siedlisk uległa znacznym przekształceniom. Obecnie lasy są tu mocno zdegradowane zarówno w wyniku niewłaściwej gospodarki leśnej, jak i zanieczyszczeń powietrza. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Na obszarze Gór Izerskich i fragmencie Pogórza Izerskiego współcześnie stwierdzono gniazdowanie co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej - między innymi cietrzew, sóweczka i włochatka, dla których Góry Izerskie stanowią jeden z najważniejszych w kraju obszarów lęgowych. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1 % populacji krajowej (C6) następujących gatunków Ptaków: cietrzew, sóweczka, włochatka, dzięcioł zielonosiwy. Gatunki ujęte w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (PCK):bielik, cietrzew, puchacz, sóweczka, włochatka, czeczotka, Stwierdzono tu prawdopodobnie najwyższe stanowiska w Polsce i w Europie Środkowej bielika, żurawia oraz najwyższe stanowisko w Polsce sieweczki rzecznej. Na uwagę zasługuje także tutejsza, bardzo liczna, populacja świergotka łąkowego. Góry Izerskie obok Karkonoszy stanowią najważniejszą górską ostoję cietrzewia w naszym kraju i równocześnie jedną z najważniejszych ostoi w Polsce. Po stronie czeskiej wyznaczono ostoję ptasią (kierując się potrzebami ochrony cietrzewia i włochatki) na pow ha. Ponadto Lesy CR wyznaczyły obszar specjalnej ochrony cietrzewia na pow ha. Po polskiej stronie od roku 2000 funkcjonuje system stref ochronnych. Na obszarze ostoi zarejestrowano 17 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. W dolinie Izery i lokalnie na wierzchowinach wykształciły się dobrze zachowane, największe w Polsce kompleksy torfowisk górskich. Charakterystycznymi dla najwyżej położonych obszarów ostoi siedliskami są również bory bagienne i górskie bory świerkowe. W niższych położeniach występują kwaśne buczyny, górskie łąki konietlicowe, górskie łąki świeże użytkowane ekstensywnie i wilgotne łąki trzęślicowe. Stwierdzono tu 5 gatunków figurujących w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin: sosnę drzewokosą, brzozę karłowatą, wełnianeczkę alpejską, wełnianeczkę darniową oraz turzycę bagienną. Współcześnie w ostoi zidentyfikowano 11 gatunków ssaków ujętych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, spośród których należy wymienić m.in. mopka, nocka Bechsteina, wydrę, rysia oraz wilka. Na obszarze ostoi występuje co najmniej 5 gatunków owadów z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, a są to: trzepla zielona, przeplatka aurinia, czerwończyk nieparek, modraszek telejus i modraszek nausitous. Na terenie ostoi stwierdzono szklarnika alpejskiego oraz ryjówkę alpejską, gatunki zagrożone w skali kraju. ZAGROŻENIA Kluczowe zagrożenie w ostoi Negatywny wpływ masowej turystyki płoszenie, penetrowanie, wydeptywanie i niszczenie siedlisk zwłaszcza przy szlakach i obiektach turystycznych. Rozbudowa infrastruktury turystycznej (nartostrady, wyciągi, trasy narciarstwa biegowego i rowerowe, szlaki turystyczne). Inne ważne zagrożenia w ostoi Osuszanie, odwadnianie siedlisk budowa sieci melioracji przy drogach, regulacje cieków i udrażnianie starych rowów melioracyjnych, pozostawianie niezabudowanych szlaków zrywkowych. Niewłaściwa gospodarka leśna uproduktywnienie siedlisk (zwłaszcza podmokłych), zwiększanie etatów cięć, obniżanie wieku rębnego drzew, wycinka starodrzewu, wprowadzanie obcych geograficznie gatunków drzew. Zarastanie biotopów cietrzewia wynikające z naturalnej sukcesji drzew lub z ekspansji modrzewia na powierzchniach otwartych powstałych w wyniku klęski ekologicznej. Przekształcenia użytków zielonych pod zabudowę na Pogórzu Izerskim - rozbudowa miejscowości poza terenem zwartej zabudowy. Gospodarka rolna na łąkach Pogórza Izerskiego zaniechanie dotychczasowego użytkowania rolnego, nadmierny wypas, przekształcanie użytków zielonych w grunty orne, niedostosowane do biologii ptaków terminy prowadzenia zabiegów, wypalanie roślinności, zalesianie łąk i pastwisk. STATUS OCHRONNY Ochroną rezerwatową w ostoi objęta jest część kompleksu torfowisk górskich w Dolinie Izery: rezerwat "Torfowiska doliny Izery" o powierzchni 529,23 ha, powstały w 2007 r. z dwóch mniejszych rezerwatów: Torfowisko Izerskie (44,50 ha, 1969 r.) i Torfowiska Doliny Izery (484,73 ha, 2000 r.). Kolejny rezerwat to Krokusy w Górzyńcu powstały w 1962 r. dla ochrony stanowiska szafranu Crocus vernus Wulf. Pozostała część obszaru nie jest chroniona. 70

71 STRUKTURA WŁASNOŚCI Ostoja położona jest głównie na obszarze skarbu państwa - w administracji RDLP Wrocław: Nadleśnictwo Świeradów oraz Nadleśnictwo Szklarska Poręba. Częściowo własność prywatna. Rysunek 15. Mapa obszaru Natura 2000 Góry Izerskie. Źródło: natura2000.gdos.gov.pl Powierzchnia obszarów chronionych na terenie Powiatu Lwóweckiego wynosi 8864,6 ha (wg. stan na rok 2008) co stanowi ok. 12,5 % powierzchni powiatu, jest to wartość 71

72 mniejsza od średniej wartości dla powiatów województwa dolnośląskiego wynoszącej 18 %. Porównanie z wartościami dla pozostałymi powiatami województwa dolnośląskiego przedstawia tabela: Tabela 16. Udział procentowy powierzchni obszarów chronionych w powiatach województwa dolnośląskiego. Lp. Powiat Powierzchnia obszarów chronionych [%] 1. Górowski Milicki 67,8 3. Kłodzki 37,7 4. Wałbrzyski 32,7 5. Polkowicki 28,3 6. Jaworski 26,2 7. Jeleniogórski 25,1 8. Trzebnicki 20,7 9. Dzierżoniowski Kamiennogórski Ząbkowicki 15,8 12. Lwówecki 12,5 13. Legnicki 12,1 14. Wołowski 11,8 15. Wrocławski 10,9 16. Oleśnicki 10,4 17. Bolesławiecki 9,2 18. Złotoryjski 7,1 19. Świdnicki 6,6 20. Głogowski 2,8 21. Strzeliński 2,4 22. Lubiński 2,1 23. Lubański 1,7 24. Średzki 0,7 25. Zgorzelecki Bliski 0(46,9ha) 26. Oławski Bliski 0(25,4ha) Udział powierzchni obszarów chronionych w poszczególnych gminach Powiatu Lwóweckiego przedstawia tabela poniżej (wg. stan na rok 2008): Tabela 17. Udział powierzchni obszarów chronionych w gminach Powiatu Lwóweckiego. Lp. Gmina Powierzchnia obszarów chronionych [%] 1. Wleń 58,5 2. Lubomierz 10,5 3. Lwówek Śląski 7,6 4. Mirsk 3,0 5. Gryfów Śląski 1,4 72

73 Cel średniookresowy do 2016 r. Kierunki działań: Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych: Zadania własne o koordynowane: Rodzaj zadania Zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych w istniejących kompleksach leśnych Ochrona różnorodności biologicznej Ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym sposobem użytkowania Ochrona starych i nowych pomników przyrody Jednostka odpowiedzialna Powiat Lwówecki, Nadleśnictwo, Gminy Nadleśnictwo, Powiat Lwówecki, Gminy Nadleśnictwo, Powiat Lwówecki, Gminy Gminy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska Ochrona fauny i flory: Zadania własne i koordynowane: Rodzaj zadania Zachowanie istniejących zbiorników wodnych Stały nadzór nad rozwojem uciążliwego przemysłu Jednostka odpowiedzialna Nadleśnictwa, Osoby fizyczne i prawne, Organizacje pozarządowe, Gminy, Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki, Gminy Ochrona i utrzymanie krajobrazu rekreacyjnego: Zadania własne i koordynowane: Rodzaj zadania Wzmocnienie roli rekreacyjnej zieleni Rozwój sieci szlaków turystycznych i ścieżek dydaktycznych na terenach interesujących przyrodniczo Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami Utrzymanie i urządzenie zieleni Zakup drzewek i środków ochrony Promocja Euroregionu Nysa Powiat Lwówecki/Makroregion Frydlantski Kolejka Retro na Dzień Dziecka 2010 Opracowanie uproszczonego planu urządzania lasu Jednostka odpowiedzialna Organizacje pozarządowe, Gminy, Powiat Lwówecki Nadleśnictwo, Organizacje pozarządowe, Gminy, Powiat Lwówecki Gminy, Powiat Lwówecki Gminy, Powiat Lwówecki Gminy, Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki Powiat Lwówecki 73

74 ZSOiZ Lubomierz: Utworzenie Centrum Edukacji i Integracji Młodzieży Europejskiej w rewitalizowanym opactwie pobenedyktyńskim Budowa ścieżki pieszo- rowerowej do Płóczek Dolnych wzdłuż potoku Płuczka Przywrócenie historycznego wyglądu fasadom w rynku miejskim Remont ratusza Rewitalizacja murów obronnych wraz z ich podświetleniem oraz rewitalizacja plant miejskich /projekt nowych nasadzeń i jego realizacja/ Remonty pozostałych zabytków baszty łupinowe, kamieniczki, fosa miejska itd.kaplica, fontanny Konserwacja i odbudowa ruin Zamku ""Lenno" Renowacja zabytków architektury Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr - remont wieży i dachu Ratusza oraz figur kamiennych św. Jana Nepomucena i św. Maternusa w Lubomierzu Przebudowa wieży ciśnień na wieżę widokową w Mirsku w ramach projektu partnerskiego "ZOBACZYĆ KRAJOBRAZ - DOTKNĄĆ PRZESZŁOŚĆ - wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa przeszłości na terenie Subregionu Karkonosze i Góry Izerskie" Rekultywacja obszarów zdegradowanych działalnością górniczą na terenie Gminy Mirsk oraz utworzenie "Ścieżki turystycznej - śladami dawnego górnictwa kruszców" Remont ratusza i otoczenia Powiat Lwówecki Gmina Lwówek Śląski Gmina Lwówek Śląski Gmina Lwówek Śląski Gmina Lwówek Śląski Gmina Lwówek Śląski Gmina Wleń Gmina Lubomierz Gmina Mirsk Gmina Mirsk Gmina Mirsk 8.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Stan wyjściowy lasy: Lasy spełniają istotną rolę w odniesieniu do hydrosfery i atmosfery. Oprócz tego posiadają funkcje produkcyjne i społeczne oraz rekreacyjne. W Powiecie Lwóweckim lasy zajmują ok. 33,3 %. Wskaźnik lesistości powiatu jest stosunkowo wysoki, wyższy od przeciętnej lesistości dla województwa (29,5%) i kraju (27,5%). Lasy państwowe powiatu administrowane są przez trzy Nadleśnictwa: Nadl. Lwówek Śląski, Nadl. Świeradów Zdrój oraz Nadl. Szklarska Poręba. Największy obszar znajduje się w granicach Nadleśnictwa Lwówek Śląski. Kolejną powierzchnię zajmuje Nadleśnictwo Świeradów, a najmniejszą Szklarska Poręba. Lasy Nadleśnictwa Lwówek Śląski położone są w V krainie przyrodniczo-leśnej - Śląskiej, Dzielnicy Równiny Dolnośląskiej oraz Dzielnicy Sudetów Zachodnich i Dzielnicy Sudetów Środkowych w krainie VII - Sudeckiej. Reprezentowane są tu prawie wszystkie typy siedliskowe lasu, a przeważają: las mieszany wyżynny, bór mieszany wyżynny, las mieszany górski. Gatunkiem panującym jest świerk pospolity, kolejne miejsca zajmują: sosna pospolita, dąb szypułkowy, buk, brzoza. Większość lasów powiatu zalicza się do grupy I lasów ochronnych. Obecny stan zdrowotny lasów jest przede wszystkim efektem wieloletniego zanieczyszczenia atmosfery przez duże zespoły energetyczno-przemysłowe u zbiegu granic państwowych. Stąd znaczne powierzchnie zaliczone są jeszcze do wszystkich trzech stref uszkodzeń przemysłowych. Proces pogarszania się stanu sanitarnego, jaki miał miejsce w ubiegłych latach klęski ekologicznej, został zatrzymany. Sukcesywnie zwiększa się powierzchnia ponownie zalesiona, następuje przebudowa gatunkowa, poprawia się odporność drzewostanów na szkodniki owadzie i czynniki abiotyczne. Poza dość znaczącym potencjałem gospodarczym tutejsze lasy są atrakcyjne krajobrazowo i turystycznie. Istniejący Park Krajobrazowy Doliny Bobru, pomimo zaniedbań, ma szansę stać się ważnym ogniwem kompleksu rekreacyjno-turystycznego. 74

75 Powierzchnia terenu Powiatu Lwóweckiego zajmowanego przez grunty leśne wynosi ,3 ha, w tym: - lasy ogółem ,9 ha - grunty leśne publiczne ogółem ,3 ha - grunty leśne publiczne będące własnością Skarbu Państwa ,8 ha - Grunty leśne publiczne w zarządzie Lasów Państwowych ,7 ha - grunty leśne prywatne 817,0 ha. Lasy niestanowiące własności Skarbu Państwa: - ogółem - 875,50 ha, - lasy ogółem - 871,50 ha, - lasy ochronne - 4,80 ha, - grunty leśne prywatne ogółem - 817,00 ha, - grunty leśne prywatne osób fizycznych - 804,00 ha, - grunty leśne gminne ogółem - 58,50 ha, - grunty leśne gminne lasy ogółem - 54,50 ha, - grunty leśne gminne lasy ochronne - 4,80 ha. Rysunek 16. Tereny leśne na terenie Powiatu Lwóweckiego. Źródło: Opracowanie ekofizjograficzne woj. dolnośląskiego WBU Wrocław 75

76 Rysunek 17. Uszkodzenia lasów na terenie Powiatu Lwóweckiego. Źródło: Opracowanie ekofizjograficzne woj. dolnośląskiego WBU Wrocław Objaśnienie: 11%-25% - poziom ostrzegawczy 26% - 60% - drzewostany uszkodzone Tabela 18. Wskaźnik lesistości poszczególnych gmin Powiatu Lwóweckiego. Grunty leśne Gmina Wskaźnik lesistości Powierzchnia [ha] [%] Mirsk ,2 54,4 Wleń 2 920,6 33,6 Lwówek Śląski 6 142,9 25,2 Gryfów Śląski 1 646,6 24,3 Lubomierz 2 964,0 22,4 Powiat ogółem: ,3 33,3 Źródło: Lasy położone w granicach powiatu są zagrożone przez wiele czynników biotycznych (szkodliwe owady, pasożytnicze grzyby, zwierzyna płowa) jak również abiotycznych (zanieczyszczenia przemysłowe, wiatry, śnieg, okiść, powodzie). Doprowadzają one do osłabienia stanu zdrowotnego, zaniku przyrostu i owocowania a nawet do usychania drzew. Podstawowymi funkcjami lasów w ochronie środowiska są: - wzmocnienie obszarów i struktur cennych przyrodniczo, - przeciwdziałanie procesom degradacji i erozji powierzchni ziemi, - wiązanie CO 2 i gazów przemysłowych z powietrza, wody i gleby oraz neutralizacja ich negatywnego działania, 76