Ciąże powikłane nowotworem złośliwym w latach w materiale własnym
|
|
- Krystian Bednarek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 48-52, 2010 Ciąże powikłane nowotworem złośliwym w latach w materiale własnym IWONA JAGIELSKA, RADOSŁAW JANICKI, ANITA KAZDEPKA-ZIEMIŃSKA, PATRYCJA KREPSKA, MAREK GRABIEC Streszczenie Wstęp: Nowotwory złośliwe w ciąży występują rzadko. Ich odsetek waha się od 0,02% do 0,2%, wykazując tendencję wzrostową w ostatnich latach. Rak współistniejący z ciążą stwarza wiele problemów dotyczących diagnostyki i leczenia, często prowadząc do konfliktu między optymalnym leczeniem matki i zachowaniem dobrostanu płodu. Materiał i metody: Retrospektywną oceną objęte zostały ciąża i poród u 15 pacjentek, u których ciąża współistniała z nowotworem złośliwym. Analizie poddano ich wiek, rodzaj nowotworu, procedury diagnostyczno-terapeutyczne i wyniki położnicze. Wyniki: Na porodów w latach stwierdzono 15 ciąż współistniejących z nowotworem złośliwym (0,0824%). Średni wiek ciężarnych wynosił 28,5 lat. Najczęściej występowały rak szyjki macicy w 33,3% przypadków i chłoniak w 20,0% przypadków. Do diagnostyki w czasie ciąży wykorzystano ultrasonografię (USG), rezonans magnetyczny (MRI), biopsję, a po porodzie badanie radiologiczne (RTG) i tomografię komputerową (TK). U 3 ciężarnych leczenie chirurgiczne zostało wdrożone w okresie ciąży, a 2 pacjentki zostały poddane chemioterapii. Odnotowano 1 zgon kobiety ciężarnej i płodu w 23. tygodniu ciąży. Wykonano 12 (85,7%) cięć cesarskich. Stan 10 (71,4%) noworodków został określony jako dobry wg skali Apgar. Osiem pacjentek po porodzie przekazano do dalszego leczenia onkologicznego, u jednej zastosowano leczenie paliatywne, a pięć z rakiem przedinwazyjnym szyjki macicy zakwalifikowano do planowego zabiegu chirurgicznego po porodzie. Większość nowotworów (80,0%) rozpoznano w II i III trymestrze ciąży. Średni wiek ciążowy w momencie rozpoznania nowotworów wynosił 25,1 tygodni. 40% ciąż ukończono powyżej 37. tygodnia. Wnioski: 1) Obserwuje się wzrost liczby ciąż powikłanych nowotworem złośliwym, w związku z częstą decyzją o późnym macierzyństwie. 2) Najczęściej diagnozowanym w ciąży nowotworem złośliwym jest rak szyjki macicy. 3) Objawy ciążowe maskują i utrudniają wczesne rozpoznanie choroby nowotworowej u ciężarnej. 4) Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne uzależnione jest od stopnia nasilenia objawów, zaawansowania ciąży i procesu nowotworowego. Słowa kluczowe: ciąża, poród, nowotwór złośliwy, terapia Wstęp Nowotwory złośliwe stanowią drugą co do częstości (23,3%) przyczynę zgonów kobiet w okresie reprodukcyjnym [1, 2]. W populacji kobiet w wieku 20 lat-45 lat współczynnik zachorowań wyniósł w 2006 roku 74,8/100 tys. populacji, zaś współczynnik zgonów 20,3/100 tys. Nowotwór złośliwy współistnieje z ciążą w 0,02% 0,2%; średnio 0,1% przypadków [3, 4]. Tendencja ta wydaje się zwiększać w ostatnich latach, w związku z wydłużeniem okresu reprodukcyjnego i decyzją kobiet o późniejszym zajściu w ciążę. Do najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych w ciąży należą: rak szyjki macicy, rak piersi, czerniak i chłoniaki [5]. Wystąpienie choroby nowotworowej w tym szczególnym w życiu kobiety okresie stanowi trudne wyzwanie dla ciężarnej, jej rodziny i personelu medycznego. Dlatego ważna jest swoista profilaktyka koincydencji ciąży z chorobą nowotworową poprzez przeprowadzanie przedkoncepcyjnych badań skryningowych, rekomendowanych zwłaszcza w odniesieniu do żeńskich narządów płciowych. Możliwości kompletnej diagnostyki oraz pełnego leczenia limitowane są przez wiek ciążowy w chwili rozpoznania procesu nowotworowego [6]. Niestety, wciąż spotykane są przypadki rozpoznania choroby nowotworowej w wysokim stadium zaawansowania. Nieprawidłowa lub późno postawiona diagnoza spowodowana może być maskowaniem nowotworu przez fizjologiczne zmiany ciążowe oraz często niecharakterystycznym obrazem klinicznym. Do chwili ukończenia ciąży wskazane jest stosowanie radiologicznych metod obrazowania tylko w uzasadnionych przypadkach, a postępowanie operacyjne z reguły zakłada interwencję w II trymestrze. Procedury laparoskopowe, uznane za bezpieczne w każdym wieku ciążowym, posiadają ograniczenia spowodowane ewentualną koniecznością konwersji do klasycznej laparotomii, w celu doszczętnego usunięcia nierzadko dużego guza. Rozpoznanie w ciąży złośliwego procesu nowotworowego stwarza wiele problemów natury psychologicznej, moralnej, etycznej oraz religijnej. Obecność ciąży wiąże się z koniecznością modyfikacji postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, rodząc konflikt między potrzebą optymalnego leczenia onkologicznego u ciężarnej i zapewnienia bezpieczeństwa rozwijającemu się płodowi [7]. Materiał i metoda Dokonano retrospektywnej oceny przebiegu ciąży i porodu pacjentek, u których z ciążą współistniała choroba nowotworowa o charakterze złośliwym i które znalazły się pod opieką Katedry i Kliniki Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Collegium Medi- Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
2 Ciąże powikłane nowotworem złośliwym w latach w materiale własnym 49 cum UMK w Bydgoszczy w latach włącznie. Do analizy włączono pacjentki z ciążą powyżej 22. tygodnia. Ocenie poddano wiek, rodzaj nowotworu, postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne oraz wyniki położnicze. Wyniki W Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej w Bydgoszczy w okresie od do odbyło się porodów. U 15 kobiet (0,0824%) rozpoznano nowotwór złośliwy. Średni wiek pacjentek wynosił 28,5 lat (najmłodsza 19 lat, najstarsza 37 lat). W analizowanym okresie zaznaczył się wyraźny wzrost odsetka ciąż powikłanych chorobą nowotworową, od 0,063% w 2000 r. do 0,402% w 2009 r. Najczęściej występującymi nowotworami były: rak szyjki macicy (33,3%) oraz chłoniak (20,0%) (tabela 1). Tabela 1. Ciąże powikłane nowotworami złośliwymi w materiale Kliniki w latach Liczba porodów Liczba nowotworów złośliwych % w stosunku do liczby porodów % w stosunku do liczby nowotworów ,063 % 6,7 % ,139 % 20,0 % ,402 % 73,3 % ,0824% 100% W diagnostyce nowotworów w czasie ciąży zastosowano metody typowe dla diagnostyki onkologicznej. Obrazowanie rentgenograficzne i tomografia komputerowa z kontrastem wykonane były po porodzie (tabela 2). W celach diagnostycznych przeprowadzono szereg konsultacji specjalistycznych: chirurgiczną, internistyczną, kardiologiczną, ortopedyczną, okulistyczną, neurologiczną, neurochirurgiczną, hematologiczną i onkologiczną. Każda pacjentka skorzystała z porady psychologa. Rozmowa wspierająca, przeprowadzona przez psychologa w ocenie pacjentek okazała się bardzo pomocna. Objawy rozwijającego się nowotworu w wielu przypadkach były mało charakterystyczne i dodatkowo maskowane przez zmiany fizjologiczne, zachodzące w ciąży. Większość nowotworów (80,0%) rozpoznano pod koniec II i w III trymestrze ciąży. W 3 przypadkach (20,0%) proces diagnostyczny zakończono dopiero po porodzie. O wyborze rodzaju i momentu włączenia terapii decydował przede wszystkim stan kliniczny ciężarnej i wiek ciążowy. Tylko w 3 przypadkach przeprowadzono leczenie operacyjne w czasie ciąży: w 23. t.c., z powodu guza wątroby, w 32. t.c., z powodu guza trzustki i w 22. t.c., z powodu niedrożności jelit u ciężarnej z guzem esicy. U 2 ciężarnych z rozpoznanymi chłoniakami wdrożono chemioterapię. Nastąpił zgon 1 ciężarnej z rozsianym procesem nowotworowym w 23. tygodniu ciąży. W 42,9% przypadków ciążę ukończono powyżej 37. t.c., a u pozostałych, z uwagi na wskazania onkologiczne i konieczność radio- lub chemioterapii, przed 37. tygodniem. Lp. Wiek (lat) Tabela 2. Rodzaje nowotworów i metody ich diagnostyki w ciąży Rodzaj nowotworu Metody diagnostyczne w ciąży 1 30 Guz śródpiersia choroba Hodgkina, typ MC Biopsja 2 30 Ektropion rak przedinwazyjny Cytologia, biopsja 3 32 Ektropion rak przedinwazyjny szyjki macicy Cytologia, biopsja 4 33 Guz wątroby guz mezenchymalny wrzecionowatokomórkowy USG, śródoperacyjne 5 22 Guz bliższego końca kości ramiennej prawej guz olbrzymiokomórkowy Po porodzie 6 21 Guz trzustki gruczolakorak USG, MRI 7 20 Guz oka lewego czerniak złośliwy Biopsja 8 37 Ropień sutka rak sutka USG 9 19 Ektropion rak przedinwazyjny Cytologia, biopsja Ektropion rak przedinwazyjny szyjki macicy Cytologia, biopsja Guz mózgu gwiaździak włókienkowy Po porodzie Guz okolicy sromu i odbytu chłoniak złośliwy Biopsja Guz esicy / guzy Krukenberga gruczolakorak galaretowaty / rak śluzowokomórkowy USG, śródoperacyjne, hist. pat Ektropion rak przedinwazyjny szyjki macicy Cytologia, biopsja Guz śródpiersia chłoniak z komórek B TK klatki piersiowej Średnia 28,5
3 50 I. Jagielska, R. Janicki, A. Kazdepka-Ziemińska, P. Krepska, M. Grabiec Tabela 3. Wiek ciążowy w momencie rozpoznania nowotworu i ukończenia ciąży oraz sposób ukończenia ciąży Wiek ciążowy (tydzień ciąży) Lp. Rodzaj nowotworu Rozpoznanie nowotworu Ukończenie ciąży Sposób ukończenia ciąży 1. Guz śródpiersia Cięcie cesarskie 2. Rak szyjki macicy Cięcie cesarskie 3. Rak szyjki macicy Cięcie cesarskie 4. Guz wątroby 22 Zgon 5. Guz bliższego końca kości ramiennej Siłami natury prawej 6. Guz trzustki Cięcie cesarskie 7. Guz oka lewego Cięcie cesarskie 8. Ropień sutka Cięcie cesarskie 9. Rak szyjki macicy 5 40 Cięcie cesarskie 10. Rak szyjki macicy Cięcie cesarskie 11. Guz mózgu Cięcie cesarskie 12. Guz okolicy sromu i odbytu Cięcie cesarskie 13. Guz esicy/guzy Krukenberga Siłami natury 14. Rak szyjki macicy 7 28 Cięcie cesarskie 15. Guz śródpiersia Cięcie cesarskie Średnia 21,5 34,5 (dla 14 ciąż) W 85,7% przypadków wykonano cięcie cesarskie (tabela 3). U żadnej pacjentki nie dokonano terminacji ciąży. U 1 ciężarnej stwierdzono obumarcie wewnątrzmaciczne płodu w 23. tygodniu, a 1 noworodek z ciąży 23-tygodniowej zmarł w 1. dobie życia. Spośród 14 noworodków, 10 (71,4%) urodziło się w stanie ogólnym dobrym, według skali Apgar. U 6 położnic (42,9%) ze wskazań onkologicznych farmakologicznie zahamowano laktację. Po porodzie 8 pacjentek (53,3%) przekazano do dalszego leczenia onkologicznego, u 1 (6,7%) zastosowano leczenie paliatywne, a 5 kobiet z rakiem przedinwazyjnym szyjki macicy zakwalifikowano do planowego leczenia chirurgicznego. Dyskusja Występowanie nowotworów złośliwych podczas ciąży należy do rzadkości. Wykrywane są od 0,02% do 0,2% przypadków wszystkich ciąż [3, 4, 8, 9]. W analizowanym przez nas materiale odsetek nowotworów złośliwych u kobiet ciężarnych wynosił 0,0824%, co jest zgodne z przedstawionymi danymi z piśmiennictwa. Wśród większości autorów panuje przekonanie, że odsetek ten będzie wzrastał w związku z tendencją do późnego macierzyństwa i zwiększonym ryzykiem występowania nowotworów złośliwych wraz z wiekiem [3, 4, 8, 9]. W badanej przez nas grupie najczęściej występował rak szyjki macicy i chłoniak. Sajdak S. i Englert-Golon M. [9] podają, że rak szyjki macicy i rak sutka są najczęściej występującymi nowotworami u ciężarnych, powyżej 35. r.ż., natomiast wśród młodych ciężarnych najczęściej spotykane nowotwory złośliwe, to: chłoniaki, białaczki, nowotwory ośrodkowego układu nerwowego [9]. Według Makarewicz i wsp. młodych ciężarnych dotyczy także rak jajnika [11]. W materiale Kliniki średnia wieku ciężarnych, u których rozpoznano raka szyjki macicy, wynosiła 29 lat, natomiast w przypadku chłoniaka 29,7 lat. Wyniki te mogą być spowodowane zbyt małą liczbą ciąż powikłanych chorobą nowotworową w naszym badaniu. Nowotwory złośliwe u ciężarnych stanowią trudny problem diagnostyczny i terapeutyczny. Zmiany zachodzące w organizmie ciężarnej mogą utrudniać i jednocześnie opóźniać rozpoznanie [8, 9, 11-13, 20]. I tak, np. rak sutka u kobiety ciężarnej jest 2,5-krotnie częściej rozpoznawany w bardziej zaawansowanym stopniu, niż u kobiety niebędącej w ciąży [8, 9]. W naszym badaniu rak sutka rozpoznany był dopiero w momencie pojawienia się owrzodzenia na skórze oraz zmian w węzłach chłonnych. Wszystkie nowotwory złośliwe, poza rakiem szyjki macicy, rozpoznano dopiero w II i III trymestrze ciąży. Jak podaje Bednarek i wsp., 1 na 2000 ciąż jest związana z rakiem szyjki macicy [10]. W analizowanym materiale rak szyjki macicy występował w 0,0275% przypadków. U 2 pacjentek rozpoznany został we wczesnej ciąży, a w 3 przypadkach w 13., 14. i 22. tygodniu ciąży. Rutynowa opieka przedporodowa pozwoliła, w tym wypadku, na wczesne wykrycie raka szyjki macicy, jeszcze w niezaawansowanym stadium choroby, co dało szansę na pełne wyleczenie.
4 Ciąże powikłane nowotworem złośliwym w latach w materiale własnym 51 Objawy rozwijającego się nowotworu w wielu przypadkach były mało charakterystyczne i dodatkowo maskowane przez zmiany fizjologiczne wynikające z rozwoju ciąży. Złamanie kości ramiennej, przy niewspółmiernie małym urazie, naprowadziło na patologię kości, a ropień sutka i jego deformacja, skłoniły do dalszej diagnostyki w kierunku raka. W pozostałych przypadkach dominowały bóle różnych okolic jamy brzusznej (guz wątroby, trzustki, esicy) oraz objawy chorób związanych z ciążą, np. cholestaza maskująca żółtaczkę, towarzyszącą guzowi trzustki, napady drgawkowe, przypominające napad rzucawki, a wynikające z rozwijającego się guza mózgu oraz zaparcia, będące następstwem guza esicy. Dokładna diagnostyka i konsultacje z onkologami oraz z chirurgami pozwoliły rozpoznać chłoniaki, w przypadku zmian guzowatych okolicy pochwy i u kolejnej ciężarnej z dusznością i guzem śródpiersia. Trudności diagnostyczne wynikają nie tylko z maskowania objawów klinicznych, przez zmiany związane z ciążą, ale także z utrudnionej interpretacji badania cytologicznego, na podstawie pobranego materiału tkankowego. Fizjologiczne zmiany ciążowe mogą stać się przyczyną fałszywie pozytywnych wyników [8]. Szkodliwość niektórych metod diagnostycznych wobec rozwijającego się płodu, również przyczynia się do postawienia rozpoznania w późniejszym okresie ciąży lub po jej przedwczesnym zakończeniu [8, 9]. Wiek ciążowy w momencie rozpoznania nowotworu złośliwego u ciężarnej ma olbrzymie znaczenie dla losów płodu [8, 9, 13]. Rozpoczęcie terapii we wczesnej ciąży w większości przypadków kończy się jej utratą. Włączenie chemio- czy radioterapii może być także przyczyną uszkodzenia lub nawet obumarcia płodu. Opóźnienie zaś działań terapeutycznych może doprowadzić do postępu choroby i zgonu ciężarnej. Według większości autorów, bezpieczeństwo ciężarnej powinno być ważniejsze od dobrostanu płodu [9]. Nie zawsze jednak możliwe jest zastosowanie postępowania leczniczego, które umożliwiałoby jednoczesne leczenie nowotworu i urodzenie zdrowego dziecka. U pacjentki z guzem wątroby stwierdzono obumarcie wewnątrzmaciczne płodu w 23. tygodniu. Przeprowadzona u niej laparotomia potwierdziła rozsiany proces nowotworowy i pomimo intensywnego leczenia, w 2. dobie po zabiegu operacyjnym, nastąpił zgon pacjentki. Wynik histopatologiczny pobranego materiału wykazał obecność guza mezenchymalnego wrzecionowatokomórkowego wątroby. W naszym materiale większość nowotworów złośliwych rozpoznano w II i III trymestrze ciąży, co skłoniło do prowadzenia ścisłej obserwacji płodu do momentu uzyskania przez niego dojrzałości, a następnie zakończenia ciąży i rozpoczęcia dalszego leczenia. Należy podkreślić, że 13 (86,7%) z 15 ciąż zostało zakończonych po 30. tygodniu, w tym 6 powyżej 37. tygodnia. Stan 10 noworodków (71,4%) oceniono na dobry w skali Apgar. Maskujące działanie rozwijającej się ciąży, sprzyja bagatelizowaniu niektórych dolegliwości, zarówno przez ciężarną, jak i położnika [16, 19]. Nowotwory złośliwe przewodu pokarmowego, współistniejące z ciążą, choć należą do rzadkości, źle rokują i stanowią poważny problem onkologiczny. Wiąże się to, przede wszystkim, z późnym rozpoznaniem. Zmiany ciążowe w przewodzie pokarmowym dają bardzo różne dolegliwości, co może przesłonić wczesne objawy nowotworu i dlatego w uzasadnionych przypadkach nie należy rezygnować z diagnostyki rentgenowskiej [19, 20]. W naszym materiale guz trzustki i esicy rozpoznano pod koniec II trymestru ciąży w znacznym stopniu zaawansowania, mimo że objawy kliniczne występowały już od kilku tygodni. Opinie na temat wpływu ciąży na rozwój nowotworów złośliwych są różne. Według niektórych autorów ciąża przyspiesza rozwój zmian nowotworowych. W ciąży zwiększa się tolerancja immunologiczna i mechanizmy pozwalające rozwijać się płodowi, równocześnie mogą ułatwić rozwój nowotworu [11, 15]. W związku z bardziej zaawansowanym procesem chorobowym, rokowanie jest gorsze niż u nieciężarnych [18, 20]. Wśród ciężarnych z nowotworem złośliwym, które urodziły w naszej Klinice, 66,7% nowotworów rozpoznano w wysokim stopniu zaawansowania. Oponenci podają, że dostępne dane nie wskazują na znamiennie niekorzystny wpływ ciąży na wyniki leczenia matki [8, 9, 14]. Ciężarne z rozpoznaną chorobą nowotworową stanowią szczególną grupę pacjentek. Obawa o własne życie i życie nienarodzonego jeszcze dziecka stwarza poczucie dużego zagrożenia, odbierając możliwość radosnego przeżywania macierzyństwa [17]. Należy podkreślić, że ciąża współistniejąca z nowotworem złośliwym wymaga postępowania interdyscyplinarnego oraz ścisłej współpracy położników z innymi specjalistami, a szczególnie z onkologami. Wnioski 1) Obserwuje się wzrost liczby ciąż powikłanych nowotworem złośliwym, w związku z częstą decyzją o późnym macierzyństwie. 2) Najczęściej diagnozowanym w ciąży nowotworem złośliwym jest rak szyjki macicy. 3) Objawy ciążowe maskują i utrudniają wczesne rozpoznanie choroby nowotworowej u ciężarnej. 4) Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne uzależnione jest od stopnia nasilenia objawów, zaawansowania ciąży i procesu nowotworowego. Piśmiennictwo [1] Wojciechowska U., Didkowska J., Zatoński W. (2008) Nowotwory złośliwe w Polsce w 2006 roku. Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Warszawa. [2] Weisz B., Schiff E., Lishner M. (2001) Cancer in pregnancy: maternal and fetal implications. Hum. Reprod. Update.(7) 4:
5 52 I. Jagielska, R. Janicki, A. Kazdepka-Ziemińska, P. Krepska, M. Grabiec [3] Kennedy S., Yudkin P., Greenall M. (1993) Cancer in pregnancy. Eur. J. Surg. Oncol. (19) 5: [4] Pentheroudakis G. (2008) Cancer and pregnancy. Ann. Oncol. 19 (Suppl 5): [5] Pentheroudakis G., Pavlidis N., Castiglione M. (2008) Cancer, fertility and pregnancy: ESMO Clinical Recommendations for diagnosis, treatment and follow-up. Ann. Oncol. 19 (Suppl 2): [6] Skręt A. (1999) Prowadzenie ciąży współistniejącej z chorobą nowotworową. [W:] Gadzinowski J., Bręborowicz G.H. (red.) Rekomendacje postępowań w medycynie perinatalnej. Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań. [7] Moran J.B., Yano H., Al Zahir N., Farquharson H. (2007) Conflicting priorities in surgical intervention for cancer in pregnancy. Lancet Oncol. 8: [8] Pereg D., Koren G., Lishner M. (2008) Cancer in pregnancy: gaps, challenges and solutions. Cancer Treatment Rev. 34: [9] Sajdak S., Englert-Golon M. (2009) Nowotwory złośliwe u kobiet w ciąży. Gin. Prakt. 3: [10] Bednarek W., Morawska D., Kotarski J., Źrubek H. (2002) Nowotwory narządu płciowego u kobiet ciężarnych w materiale I Kliniki Ginekologii Operacyjnej AM w Lublinie. Gin. Pol. 73 (4): [11] Makarewicz H., Olszewski J., Królikowska B. i wsp. (2002) Złośliwy nowotwór jajnika współistniejący z ciążą. Gin. Pol. 73 (4): [12] Olejek A., Kamiński K., Kniażewski B. i wsp. (2002) Nowotwory jajnika w ciąży. Gin. Pol. 73 (4): [13] Klimek M., Wicherek Ł., Wojtyś A. (2003) Ciąża powikłana rakiem jajnika. Gin. Prakt. 11: [14] Obrzut B., Skręt-Magierło J., Skręt A. i wsp. (2006) Leczenie operacyjne guzów jajnika u kobiet ciężarnych. Gin. Prakt. 2: [15] Nowak M., Szpakowski M., Wilczyński J.R. (2004) Nowotwory jajnika u kobiet ciężarnych propozycje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Gin. Pol. 75 (3): [16] Stachowicz R., Obrzut B., Skręt A. (2004) Złośliwy nowo- - wór jajnika typu dysgerminoma współistniejący z ciążą zaawansowaną opis przypadku. Gin. Prakt. 12 (3): [17] Łuczak J., Pisarski T., Pisarska-Krawczyk M. (1994) Nowotwory a ciąża wybrane zagadnienia psychologiczne. Gin. Pol. 65 (3): [18] Żukiel R., Jankowski R., Nowak S. (1994) Nowotwory mózgu w ciąży. Opis dwóch przypadków. Gin. Pol. 65 (3): [19] Knopiński S., Lembrych S., Kubicki J. (1984) Nowotwory złośliwe przewodu pokarmowego u kobiet w ciąży. Gin. Pol. 55 (3): [20] Korzon M., Grzybowski W., Świątkowska-Freund M., Preis K. (2009) Rak jelita grubego w przebiegu ciąży problemy diagnostyczne i terapeutyczne. Przegląd Gastroenterologiczny 4 (6): 3 J Iwona Jagielska Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr Jana Biziela ul. Ujejskiego 75, Bydgoszcz kikpoloz@cm.umk.pl Pregnancies complicated by cancer in the years in our material Introduction: Malignant tumors in pregnancy are rare. Their interest ranges from 0.02% to 0.2%, the positive trend in recent years. Cancer coexisting with pregnancy causes many problems concerning diagnosis and treatment, often leading to conflict between the optimal treatment of the mother and the preservation of the wellbeing of the fetus. Materials and methods: Retrospective assessment covered pregnancy and childbirth in 14 patients in whom pregnancy coexisted with cancer. Analyzed their age, type of cancer, diagnostic, therapeutic procedures and obstetric outcome. Results: On 18,209 deliveries in the years 2000 to 2009 there were 15 pregnancies coexisting with cancer (0.0824%). Age at diagnosis for women years (mean 28,5 years). The most common were cervical cancer in 33.3% cases and lymphoma in 20.0% cases. The antenatal diagnosis was used ultrasound, MRI and biopsy, and postpartum X-ray and CT. In 3 cases, surgical treatment has been implemented during pregnancy and 2 have been chemotherapy undergo. There has been 1 death of pregnant woman and the fetus at 23 weeks' gestation. There were 12 (85.7%) cesarean sections performed. Condition of 10 (71.4%) infants has been identified as good by the Apgar score. Eight postpartum patients transferred for further oncological treatment, in one palliative therapy and five with preinvasive cervical cancer was qualified for the scheduled surgical procedure after delivery. Most tumors (80.0%) diagnosed in the II and III trimester of pregnancy. The average gestational age at diagnosis of cancer was 25.1 weeks. 40% of all pregnancies were completed over 37 week of gestation. Conclusions: 1) There is an increase in pregnancies complicated cancer, in conjunction with a common decision on late motherhood. 2) The most common cancer diagnosed during pregnancy is cervical cancer. 3) Symptoms of pregnancy mask and make it difficult for early diagnosis in the pregnant cancer. 4) Proceedings diagnostic and therapeutic effect is dependent on the severity of symptoms, stage of pregnancy and tumor. Key words: pregnancy, delivery, cancer, therapy
Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoProgramy przesiewowe w onkologii. Badam się więc mam pewność
Programy przesiewowe w onkologii Badam się więc mam pewność Badanie przesiewowe zorganizowane przeprowadzenie testu medycznego lub wywiadu u osób, które nie zgłaszają się po pomoc kwalifikowaną w związku
Bardziej szczegółowoRak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu?
Rak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu? Wiele czynników na które mamy bezpośredni wpływ, zwiększa ryzyko zachorowania
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoCzęść A Programy lekowe
Wymagania wobec świadczeniodawców udzielających z zakresu programów zdrowotnych (lekowych) Część A Programy lekowe 1.1 WARUNKI 1. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU B 1.1.1 wymagania formalne Wpis w rejestrze
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 7 czerwca 2019 r. Poz Rozporządzenie. z dnia 23 maja 2019 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 7 czerwca 2019 r. Poz. 1060 Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia 23 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoZachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach
Zachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach 1999-2013 Działania Powiatu z zakresu promocji i ochrony zdrowia Wszelkie działania z zakresu promocji i ochrony zdrowia realizowane
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Joanna Didkowska, Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze opracowanie
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XXXVII/500/05 Sejmiku Województwa Kujawsko - Pomorskiego z dnia 12 września 2005 r.
Uchwała Nr XXXVII/500/05 Sejmiku Województwa Kujawsko - Pomorskiego z dnia 12 września 2005 r. w sprawie zatwierdzenia zmian Statutu Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Wojewódzkiego Szpitala
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MAGISTERSKI kierunek POŁOŻNICTWO 2017/2018 OBSZAR WIEDZY SPECJALISTYCZNEJ
EGZAMIN MAGISTERSKI kierunek POŁOŻNICTWO 2017/2018 OBSZAR WIEDZY SPECJALISTYCZNEJ 1. Nowoczesne techniki obrazowania. 2. Sposoby przygotowania się do badan diagnostycznych w zależności od metody i rodzaju
Bardziej szczegółowoNowotwory kobiece narządu płciowego: diagnostyka i terapia
Nowotwory kobiece narządu płciowego: diagnostyka i terapia Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe narzadu płciowego u kobiet w Polsce w latach 1987, 1996, 3 i szacunkowe na 1 r. 1987 1996 3 1 Zachorowania
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MAGISTERSKI kierunek POŁOŻNICTWO 2014/2015 OBSZAR WIEDZY HUMANISTYCZNEJ
EGZAMIN MAGISTERSKI kierunek POŁOŻNICTWO 2014/2015 OBSZAR WIEDZY HUMANISTYCZNEJ 1. Filozofia zawodu położnej a misja opieki położniczej. 2. Wpływ wybranych koncepcji filozoficznych na kształtowanie współczesnego
Bardziej szczegółowoPomoc na każdym etapie choroby
1 POMOC NA RAKA Pomoc na każdym etapie choroby AXA zapewnia pomoc na każdym etapie choroby nowotworowej (nowotwory złośliwe, niezłośliwe guzy mózgu, nowotwory niezłośliwe). Infolinia medyczna assistance
Bardziej szczegółowowww.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja
www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja Rak piersi Najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce 2004 r. ponad12 000 nowych zachorowań na raka piersi
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoRak piersi - zagrożenie cywilizacyjne
Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy
Bardziej szczegółowoZałącznik nr l do Statutu Szpitala Uniwersyteckiego Nr 2 im. dr Jana Biziela w Bydgoszczy
Załącznik nr l do Statutu Szpitala Uniwersyteckiego Nr 2 im. dr Jana Biziela w Bydgoszczy I. Szpital Uniwersytecki Nr 2 im. dr Jana Biziela w Bydgoszczy SZPITAL BIZIELA stanowią: 1. Klinika Alergologii,
Bardziej szczegółowoCentrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie ul. Wawelska 15B, Warszawa, Polska
C ertyfikat N r: 2 5 8 756-2018-AQ-POL-RvA Data pierws zej c ertyfikacji: 0 6 kwietnia 2 012 Ważnoś ć c ertyfikatu: 2 7 maja 2 0 1 9-0 5 kwietnia 2 021 Niniejszym potwierdza się, że system zarządzania
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze
Bardziej szczegółowoWARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA
WARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA..,WWW.MONEY.PL ( 00:00:00) www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/warszawscy;lekarze;zastosowali;nowa;metode;leczenia;raka;j
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoBADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM. Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów Nowotwory złośliwe stanowią narastający problem zdrowotny i ekonomiczny
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowo1. Oddział tworzą: 1) Pododdziały: a) Położniczy (rooming- in), b) Patologii Ciąży, c) Porodowy ze Szkołą Rodzenia, d) Ginekologii,
1. Oddział tworzą: 1) Pododdziały: a) Położniczy (rooming- in), b) Patologii Ciąży, c) Porodowy ze Szkołą Rodzenia, d) Ginekologii, e) Izolacyjny (poł. gin), 2) Izba Przyjęć Położniczo-Ginekologiczna 1
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiPoł Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowodr Agnieszka Mikucka-Niczyporuk, Piotr Laudański, prof. Marek Kulikowski Rak szyjki macicy u kobiet w ciąży
dr Agnieszka Mikucka-Niczyporuk, Piotr Laudański, prof. Marek Kulikowski Rak szyjki macicy u kobiet w ciąży http://dopobrania.pwn.pl/ ONKOLOGIA W PRAKTYCE GINEKOLOGICZNEJ Rak szyjki macicy u kobiet w ciąży
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008.164.1027 j.t. z późn.
1 2 3 4 5 6 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008.164.1027 j.t. z późn. Zm) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 grudnia 2017 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 15 grudnia 2017 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 22 grudnia 2017 r. Poz. 2423 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 15 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych
Bardziej szczegółowoAspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty
Aspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Doradztwo i ekspertyzy, IZWOZ UŁa, HEN Warszawa, 25.10.2018 r. Wprowadzenie Rak piersi
Bardziej szczegółowoRAK PIERSI ZWIĄZANY Z CIĄŻĄ. Wprowadzenie do tematu. Sylwia Grodecka-Gazdecka Maria Litwiniuk
RAK PIERSI ZWIĄZANY Z CIĄŻĄ Wprowadzenie do tematu Sylwia Grodecka-Gazdecka Maria Litwiniuk 2006 DEFINICJA Rak piersi związany z ciążą to nowotwór rozpoznany w trakcie ciąży, w pierwszym roku po jej ukończeniu
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoPOMOC NA RAKA. Pomoc na każdym etapie choroby nowotworowej (nowotwory złośliwe, niezłośliwe guzy mózgu, nowotwory niezłośliwe)
Assistance medyczny Szeroka gama usług assistance m.in.: transport medyczny opieka domowa po chemio- lub radioterapii pomoc psychologa rehabilitacja informacja onkologiczna Druga Opinia Medyczna Weryfikacja
Bardziej szczegółowoCzęść A Programy lekowe
Wymagania wobec świadczeniodawców udzielających z zakresu programów zdrowotnych (lekowych) Część A Programy lekowe 1.1 WARUNKI WYMAGANE 1. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU B 1.1.1 wymagania formalne Wpis
Bardziej szczegółowo13. Typ modułu kształcenia. 1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: Pierwszy stopień
1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych 2. Kierunek Pielęgniarstwo Kod przedmiotu 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa : 5. Poziom kształcenia 6. Forma studiów Położnictwo,
Bardziej szczegółowoDlaczego Pomoc na Raka w ofercie AXA?
1 Dlaczego Pomoc na Raka w ofercie AXA? Dlaczego Pomoc na Raka w ofercie AXA? 1 2 Z perspektywy klienta i rynku Nowotwory są obecnie uznawane za chorobę cywilizacyjną: z roku na rok wzrasta liczba zachorowań.
Bardziej szczegółowoCykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoGinekolodzy onkolodzy z całej Polski debatowali w ŚCO
Ginekolodzy onkolodzy z całej Polski debatowali w ŚCO O tym jak skutecznie leczyć nowotwory ginekologiczne oraz jak planować rodzinę w obliczu choroby nowotworowej rozmawiali ginekolodzy z ośrodków onkologicznych
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA JAJNIKA
bioprognos OncoOVARIAN Dx Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentek z podejrzeniem nowotworu złośliwego jajnika oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych,
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu POŁOŻNICTWO I GINEKOLOGIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca
Bardziej szczegółowoPropozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce. Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu
Propozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Wytyczne: POLANICA 1998 POZNAŃ 1999 KRAKÓW 2000 Wrocław 2006 Rozporządzenie ministra edukacji
Bardziej szczegółowoOśrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:
REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE
Bardziej szczegółowoOnkologia - opis przedmiotu
Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób nowotworowych oraz opinie konsultantów krajowych i wojewódzkich na temat rozwoju onkologii
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób nowotworowych oraz opinie konsultantów krajowych i wojewódzkich na temat rozwoju onkologii IV posiedzenie Zespołu do spraw Bezpieczeństwa Zdrowotnego przy Wojewodzie
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO w dniach 05.09.2014 07.09.2014 Data Godziny Tematy zajęć Osoba prowadząca Miejsce realizacji zajęć Forma zajęć Liczba godz. 05.09.14
Bardziej szczegółowoZałącznik nr X Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi
Załącznik nr X Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu
Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 27 maja 2015 r. Poz. 2904 UCHWAŁA NR VI/138/2015 RADY MIEJSKIEJ W DĄBROWIE GÓRNICZEJ z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zmiany Statutu Szpitala Specjalistycznego
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:05:17 WYGRAJ Z RAKIEM KORZYSTAJ Z BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH
WYGRAJ Z RAKIEM KORZYSTAJ Z BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH Październik jest miesiącem walki z rakiem piersi. To dobra okazja, by zachęcić wszystkie Panie do profilaktyki nie tylko nowotworów piersi, ale także
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHORYCH NA RAKA PIERSI ZE WSPÓŁISTNIEJĄCĄ CIĄŻĄ
LECZENIE CHORYCH NA RAKA PIERSI ZE WSPÓŁISTNIEJĄCĄ CIĄŻĄ Jerzy Giermek Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Centrum Onkologii-Instytut Kierownik Kliniki: Doc. dr hab. med. Tadeusz Pieńkowski
Bardziej szczegółowodokształcającego prowadzonego przez Centralny Ośrodek Koordynujący lub wojewódzki ośrodek koordynujący w latach 2007 2010 w zakresie
Dziennik Ustaw Nr 52 3302 Poz. 271 2. Program profilaktyki raka szyjki macicy macicy etap podstawowy pobranie materiału z szyjki macicy do przesiewowego badania cytologicznego. macicy etap diagnostyczny
Bardziej szczegółowoWarunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy dla konkursu RPSW IZ /17 w ramach RPOWŚ
Załącznik nr X Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy dla konkursu RPSW.08.02.03-IZ.00-26-081/17
Bardziej szczegółowoCzwartek, 13 września 2018 roku WARSZTATY CENTRUM KONGRESOWE PGE NARODOWY. Genetyka kliniczna w położnictwie i ginekologii
Czwartek, 13 września 2018 roku WARSZTATY CENTRUM KONGRESOWE PGE NARODOWY 8.00 9.30 Problemy prawne. Dokumentacja medyczna Genetyka kliniczna w położnictwie i onkologiczna co nas obowiązuje? Prowadzący:
Bardziej szczegółowoPołożnictwo i ginekologia
CRASH COURSE Redaktor serii Daniel Horton-Szar Położnictwo i ginekologia Nick Panay, Ruma Dutta, Audrey Ryan, J. A. Mark Broadbent Wydanie pierwsze polskie pod redakcją Jerzego Florjańskiego Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoUmowa dodatkowa na wypadek nowotworu ONA NR OWU/ONA1/1/2014
Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu ONA Umowa dodatkowa ONA jest zawierana na podstawie Warunków oraz Ogólnych warunków ubezpieczenia umowy dodatkowej na wypadek nowotworu ONA. Przeczytaj uważnie poniższe
Bardziej szczegółowoOGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA UMOWA DODATKOWA NA WYPADEK NOWOTWORU - ONA NR OWU/ONA1/1/2012
OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA UMOWA DODATKOWA NA WYPADEK NOWOTWORU - ONA NR OWU/ONA1/1/2012 Umowa dodatkowa ONA jest zawierana na podstawie Warunków Sposób na przyszłość (kod TUL0) oraz Ogólnych warunków
Bardziej szczegółowoSytuacja ginekologii onkologicznej w Polsce. Prof. dr hab. Zbigniew Kojs
Sytuacja ginekologii onkologicznej w Polsce Prof. dr hab. Zbigniew Kojs CONCORD Globalny nadzór nad przeżyciami chorych na raka w latach 1995 2009: analiza indywidualnych danych dla 25 676 887 pacjentów
Bardziej szczegółowoProgram wczesnego wykrywania zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego HPV Łódź, 2013 roku
Załącznik do Uchwały nr Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia Program wczesnego wykrywania zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego HPV Łódź, 2013 roku Diagnoza problemu Nowotwory złośliwe stanowią zarówno
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii.
Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Przygotowali: Komitet ds. Epidemiologii Beata Hawro, Maria Wolny-Łątka,
Bardziej szczegółowoInformacja o wyborze najkorzystniejszej oferty. konkurs na wykonywanie specjalistycznych konsultacji medycznych oraz badań diagnostycznych
Informacja o wyborze najkorzystniejszej oferty postępowanie nr: 15/E/P/2010, dnia 13.07.2010r. tel./fax. 58 34444 40 Data otwarcia ofert: 07.07.2010r. Godz. 10:10 konkurs na wykonywanie specjalistycznych
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Bardziej szczegółowoKoszty leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy w Polsce w latach na przykładzie województwa śląskiego
Koszty leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy w Polsce w latach 2011-2012 na przykładzie województwa śląskiego Treatment costs of malignant cervical cancer in Poland in 2011-2012 the case of Silesian
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 5 lipca 2017 r. Poz. 4018 UCHWAŁA NR XXIX/607/2017 RADY MIEJSKIEJ W DĄBROWIE GÓRNICZEJ z dnia 28 czerwca 2017 r. w sprawie zmiany Statutu Zagłębiowskiego
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowodr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab.
Ordynator Oddziału: dr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab. Marian Gabryś Pielęgniarka oddziałowa: mgr Beata Sajboth Telefony
Bardziej szczegółowo[10ZPK/KII] Onkologia
1. Ogólne informacje o module [10ZPK/KII] Onkologia Nazwa modułu ONKOLOGIA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język
Bardziej szczegółowoV KONFERENCJA NOWE TRENDY W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ. Gdańsk, 16-17.05.2014. Patronat naukowy: Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej
V KONFERENCJA NOWE TRENDY W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ Gdańsk, 16-17.05.2014 Patronat naukowy: Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej 16.05.2014 8:00-8:15 Otwarcie Konferencji Prof. J. Markowska,
Bardziej szczegółowoWARUNKI KONKURSU. w okresie od r. do r. w następujących zakresach:
Kraków, dnia 12 grudnia 2016 r. WARUNKI KONKURSU na udzielanie świadczeń zdrowotnych: w okresie od 01.01.2017 r. do 31.12.2017 r. w następujących zakresach: 1. koordynacja pracy (lekarz kierujący) w Zakładzie
Bardziej szczegółowoPrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą
PrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą Przygotował Jerzy Błaszczyk w ramach prac Komitetu ds. Epidemiologii:
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXIX/607/2017 RADY MIEJSKIEJ W DĄBROWIE GÓRNICZEJ. z dnia 28 czerwca 2017 r.
UCHWAŁA NR XXIX/607/2017 RADY MIEJSKIEJ W DĄBROWIE GÓRNICZEJ z dnia 28 czerwca 2017 r. w sprawie zmiany Statutu Zagłębiowskiego Centrum Onkologii Szpital Specjalistyczny im. Sz. Starkiewicza w Dąbrowie
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoRak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
Bardziej szczegółowoWarszawa, lutego 2014 roku. RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak
Warszawa, lutego 2014 roku 2 RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak ZSS/500/2/20 14/MW Pan Bartosz Arlukowicz Minister Zdrowia w trosce o zapewenie należytej opieki dzieciom z chorobami
Bardziej szczegółowoE mail: Tel/fax/58/
Adres strony internetowej:www.pcchz.pl E mail: zamowienia@pcchz.pl Tel/fax/58/344 44 40 Gdaosk, dn.24.07.2012r.... INFORMACJA O WYBORZE ŚWIADCZENIODAWCÓW, INFORMACJA O UNIEWAŻNIENIU POSTĘPOWANIA W ZAKRESIE
Bardziej szczegółowoZawiadomienie o zakończeniu konkursu oraz o wyborze najkorzystniejszej oferty
Gdańsk, dnia 13.07.2010r. Zawiadomienie o zakończeniu konkursu oraz o wyborze najkorzystniejszej oferty Nr postępowania: 15/E/P/2010 przedmiot zamówienia: wykonywanie świadczeń zdrowotnych w postaci specjalistycznych
Bardziej szczegółowoLeczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoROLA LEKARZY PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W RAMACH SZYBKIEJ TERAPII ONKOLOGICZNEJ
ROLA LEKARZY PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W RAMACH SZYBKIEJ TERAPII ONKOLOGICZNEJ Poprawa dostępności do szybkiej diagnostyki onkologicznej i szybkiego leczenia nowotworów złośliwych - jak najszybsze
Bardziej szczegółowoOddział wojewódzki rodzaj świadczeń (kontraktowany) zakres świadczeń (kontraktowany) plan na rok nazwa kod
jednostki ŚWIADCZENIA PIELĘGNIARKI SZKOLNEJ UDZIELANE W RAMACH GRUPOWEJ 34 02 KUJAWSKO - POMORSKIE 01 PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA 01.0041.140.01 PROFILAKTYKI FLUORKOWEJ 112 936 33 02 KUJAWSKO - POMORSKIE
Bardziej szczegółowoPrzerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoVII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 17 marca 2017 r. Poz. 1381 UCHWAŁA NR 310/17 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie zmiany Statutu Wojewódzkiego Wielospecjalistycznego
Bardziej szczegółowoPodstawowe badania obrazowe. Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii
Podstawowe badania obrazowe Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Prawidłowe myślenie lekarskie Zebranie podstawowych danych (badanie podmiotowe i przedmiotowe)
Bardziej szczegółowotyp 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe
Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;
Bardziej szczegółowoCzy wiesz, czym jest nowotwór głowy i szyi? Zrozumieć nowotwory głowy i szyi Nowotwory głowy i szyi stanowią 5 % wszystkich zachorowań na raka. Najczęściej rozpoznaje się je i leczy, gdy są w stadium zaawansowanym.
Bardziej szczegółowoSEMINARIA. Fizjoterapia w położnictwie 5. Fizjoterapia w ginekologii 5. Odniesienie do efektów kształcenia dla przedmiotu
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych: Ginekologia i Położnictwo dla studentów III ROKU Kierunku: Fizjoterapia- studia I stopnia licencjackie semestry VI, rok akad. 2013-2014 l.p. SEMINARIA
Bardziej szczegółowoPRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY
W.S.H.E w Łodzi Kierunek Pielęgniarstwo Poziom B Mariola Krakowska Nr Albumu 42300 PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY TEMAT PRACY: UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROFILAKTYCE
Bardziej szczegółowodzienniczek pacjenta rak nerki
dzienniczek pacjenta rak nerki Grafika i skład: Fundacja Wygrajmy Zdrowie Wydanie I Styczeń 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Podstawowe dane Imię i nazwisko: Data urodzenia: Lekarz prowadzący: Palcówka
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych
Program badań prenatalnych 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE KATEDRY ZDROWIA KOBIETY Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 8 00-15 30 PLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z PRZEDMIOTU PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE
Bardziej szczegółowo