Jakość wód mineralnych na polskim rynku i preferencje konsumenckie dotyczące ich spożycia

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe nr 781 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2008 Maria Czechowska-Liszka Katedra Towaroznawstwa Żywności Katarzyna Sobik Katedra Towaroznawstwa Żywności Jakość wód mineralnych na polskim rynku i preferencje konsumenckie dotyczące ich spożycia 1. Wprowadzenie Zdrowie, a nawet życie człowieka w dużej mierze zależy od rodzaju i jakości wody, którą pije na co dzień, dostarczając tym samym organizmowi składnika niezbędnego do jego prawidłowego funkcjonowania. Woda nie jest zaliczana do składników odżywczych, ale stanowi główny składnik pożywienia, a co za tym idzie jest też głównym składnikiem masy ciała człowieka. Procentowy udział wody w ogólnej masie ciała człowieka przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1. Procentowy udział wody w ogólnej masie ciała człowieka Źródło: [2]. Wiek Mężczyźni Kobiety lat 60% 50% lat 55% 47% 60 i więcej lat 50% 45% ZN_781.indb :39

2 48 Maria Czechowska-Liszka, Katarzyna Sobik Utrata wody z organizmu zaledwie o 3% w stosunku do jego potrzeb wywołuje uczucie zmęczenia, może powodować zawroty i bóle głowy oraz ogólny dyskomfort. Natomiast utrata 10% wody to już odwodnienie organizmu mogące nawet zagrażać życiu. Zasoby wody w organizmie muszą być zatem stale uzupełniane [1]. Do zapewnienia prawidłowego przebiegu procesów życiowych organizmu dorosłego człowieka konieczne jest dostarczenie wody w ilości co najmniej 1,5 litra dziennie. Najlepszą dla człowieka wodą do picia jest pochodząca z podziemnych pokładów naturalna woda mineralna. Zawiera ona w odpowiednich ilościach składniki mineralne, które zapewniają właściwe funkcjonowanie organizmu, a tym samym korzystnie oddziałują na jego zdrowie. Składniki mineralne regulują gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Potrzebne jest stałe ich dostarczanie do organizmu, najlepiej wraz z wodą do picia, w której znajdują się one w formie zjonizowanej, a więc są najłatwiej przyswajalne. Badania naukowe potwierdziły, że osoby pijące miękką wodę pozbawioną składników mineralnych częściej zapadają na choroby cywilizacyjne, zwłaszcza związane z zaburzeniami układu krążenia, układu trawiennego czy psychicznymi. Spożywanie wody miękkiej jest zatem niepożądane ze względu na jej szkodliwość dla organizmu. Do najważniejszych składników mineralnych dostarczanych z wodą należą magnez i wapń. Ich niedobory w diecie można uzupełnić, pijąc wody mineralne zawierające te biopierwiastki. Prawie 99% wapnia obecnego w organizmie człowieka wchodzi w skład kości i zębów, pozostała ilość częściowo zjonizowana znajduje się w płynach ustrojowych. Wapń wpływa korzystnie na przemianę materii, jest niezbędny do utrzymywania normalnej pracy serca i prawidłowej aktywności układu mięśniowo-nerwowego, ułatwia krzepnięcie krwi i leczenie niektórych stanów zapalnych, zapobiega także powstawaniu chorób nowotworowych i osteoporozy. Dzienne zapotrzebowanie człowieka na wapń wynosi mg, a w czasie choroby nawet do 2000 mg. W typowej dziennej diecie przeciętnego człowieka występuje niedobór od 200 do 500 mg tego pierwiastka; niedobór ten można uzupełnić, pijąc wody zawierające w 1 l co najmniej 150 mg wapnia. Magnez odgrywa ważną rolę w metabolizmie i wzroście komórek jako aktywator wielu enzymów. Decyduje o prawidłowej czynności układu immunologicznego oraz nerwowo-mięśniowego, przeciwdziałając stresom i obniżając napięcie nerwowe. Zapobiega także miażdżycy naczyń krwionośnych i likwiduje zaburzenia pracy serca. Człowiek potrzebuje dziennie ok mg magnezu; typowa dieta zapewnia zaledwie 2/3 jego wymaganej ilości. Niedobory tego pierwiastka należy zatem uzupełniać wodą mineralną bogatą w magnez [7]. Wybierając wodę do picia należy zwracać uwagę na jej skład chemiczny, ponieważ jej zdrowotne oddziaływanie zależy od ilości i rodzaju zawartych w niej biopierwiastków. Ważnym kryterium jakości, a także klasyfikacji wód mineralnych jest tzw. ogólna mineralizacja, rozumiana jako ilość rozpuszczonych w niej ZN_781.indb :39

3 Jakość wód mineralnych i preferencje konsumenckie 49 soli. Jest ona mierzona najczęściej wielkością suchej pozostałości, z uwzględnieniem wodorowęglanów oraz ewentualnie obecnej zawiesiny. Nie wszystkie wody mineralne nadają się do powszechnego stosowania w dowolnych ilościach. Czynnikami ograniczającymi ich powszechne stosowanie są: znaczna mineralizacja, wysokie nasycenie dwutlenkiem węgla oraz zbyt duża zawartość sodu, chlorków, siarczanów, jodków i fluorków. Naturalne wody mineralne można pić bez ograniczeń, pod warunkiem że ich mineralizacja nie przekracza 500 mg/l. Wody o zbyt wysokiej zawartości soli mineralnych nie są wskazane dla osób cierpiących na niektóre schorzenia [6]. Polska należy do krajów o niewielkich zasobach wód naturalnych nadających się do picia, zajmujemy pod tym względem jedno z ostatnich miejsc w Europie. Dysponujemy jednak dużymi zasobami wód podziemnych nadających się do butelkowania. Wzrost świadomości konsumentów w zakresie zasad prawidłowego odżywiania i oddziaływania składników pożywienia na organizm człowieka powoduje systematyczny wzrost spożycia wód mineralnych, niemniej jednak ilość spożywanej wody mineralnej w przeliczeniu na jednego mieszkańca była w Polsce do 2000 r. stosunkowo niska w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Wielkość spożycia wody butelkowanej w krajach europejskich w latach przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Wielkość spożycia wody butelkowanej w poszczególnych krajach Europy w latach [l na mieszkańca] Lp. Kraj Włochy , ,9 139,7 146,2 154,4 158,2 160,5 2 Francja ,3 112,9 111,5 112,4 114, ,6 3 Belgia ,4 103,9 111,4 112,9 112,5 113,5 118,2 123, Hiszpania 53 53,5 61,4 71,3 77,9 74,9 76,5 84,4 93,5 104,7 5 Niemcy 79 85,7 84,6 95,3 95,9 95, ,4 100, Szwajcaria 73,1 73,5 78,9 81, , ,4 89,7 97,4 7 Austria 71 78,5 76,1 80,6 75, , ,1 8 Czechy 22,1 22,4 22,4 24,2 35,7 42,9 51,6 53, ,3 9 Portugalia 37 37,9 38,8 44,7 53, ,2 63,9 65,4 66,3 10 Słowenia 42,7 41,9 42,6 44,6 42,2 40,5 43,4 46,4 45,9 48,5 11 Grecja 16,8 22,3 28,7 34,3 35,1 35,9 38, ,1 47,2 12 Chorwacja 22, ,3 26,1 28,4 29,4 37,9 41,1 41,7 42,4 13 Słowacja 22,5 24,1 23,3 24,7 30,9 27,9 30,5 35,4 35,7 37,7 14 Polska 10,5 11,4 14,2 18,8 23,1 24,9 32,2 33, ,9 15 Węgry 4,1 5,4 7,2 11,4 18,1 19,3 23,2 26,3 29,3 32,3 Źródło: [3]. ZN_781.indb :39

4 50 Maria Czechowska-Liszka, Katarzyna Sobik W ostatnich latach dzięki wprowadzaniu na rynek różnych nowości, takich jak nowe rodzaje czy marki, nastąpiły na polskim rynku wody mineralnej wyraźne zmiany. Od grudnia 2004 r. do listopada 2005 r. ilościowa sprzedaż wody butelkowanej wzrosła o 12,5% w stosunku do analogicznego okresu bezpośrednio poprzedzającego wskazany, a wartościowa o 11,6%. Konsumenci dokonywali zakupów wody z większą intensywnością, zwiększyła się również liczba jej nabywców. W 2005 r. sprzedano 1,3 mld l wody, a przeciętne gospodarstwo domowe zakupiło średnio o ok. 6 l wody mineralnej więcej niż w 2004 r. Polak wypił przeciętnie w 2005 r. ponad 50 l wody mineralnej, co w porównaniu z 2000 r., gdy jej konsumpcja wynosiła 36,9 l w przeliczeniu na jednego mieszkańca, dało wzrost o 35,5% [4]. Zmiany preferencji konsumentów, dla których coraz istotniejszy jest zdrowy, aktywny tryb życia i produkty naturalne, w tym wody mineralne butelkowane, powodować będą ciągły rozwój tego rynku w Polsce. Celem niniejszego artykułu jest zbadanie wód mineralnych pochodzących z terenów Krynicy stosowanych w kuracji pitnej. Wybór materiału badawczego, tj. leczniczych wód mineralnych pochodzących z Krynicy i jej okolic, podyktowany był tym, że tereny te są najczęściej i najchętniej odwiedzane przez kuracjuszy ze względu na poznane i stwierdzone walory lecznicze występujących tam wód. Ponadto celem artykułu jest poznanie preferencji konsumenckich dotyczących spożycia różnych marek wód mineralnych występujących na rynku oraz stosowanych do ich pakowania rodzajów opakowań jednostkowych. 2. Przedmiot i metodyka badań Przedmiotem badań było 7 rodzajów mineralnych wód leczniczych pochodzących ze zdrojów krynickich: Jan, Zdrój Główny, Zuber, Słotwinka, Józef, Tadeusz i Mieczysław. Poniżej zamieszczono krótką charakterystykę szczaw krynickich znajdujących zastosowanie w kuracji pitnej: Jan hipoosmotyczna szczawa wapniowo-siarczanowa, zalecana do stosowania w nieżytach dróg moczowych, kamicy moczowej oraz miażdżycy tętnic i cukrzycy; Zdrój Główny hipoosmotyczna, wysoce zasobna w kwas węglowy szczawa żelazisto-wapienna, zalecana do stosowania w niektórych chorobach żołądka, anemii i krzywicy; Zuber hiperosmotyczna, bardzo silna szczawa alkaliczna, sodowo- -magnezowo-jodowo-żelazista, zalecana do stosowania w chorobach wątroby, dróg żółciowych, przewodu pokarmowego oraz w zaburzeniach przemiany materii; ZN_781.indb :39

5 Jakość wód mineralnych i preferencje konsumenckie 51 Słotwinka szczawa magnezowo-sodowo-wapniowo-żelazista; zalecana do stosowania w niektórych chorobach przewodu pokarmowego, dróg moczowych i nerwicach; Józef hipoosmotyczna szczawa wapniowo-żelazista, zalecana do stosowania w celu ogólnego wzmocnienia organizmu oraz w leczeniu anemii; Tadeusz hipoosmotyczna szczawa wapniowo-żelazista, stosowana w leczeniu różnego rodzaju anemii oraz nieżytów jelit; Mieczyslaw hipoosmotyczna szczawa wodorowęglanowo-wapniowo- -sodowo-magnezowo-żelazista, zalecana do stosowania w chorobach przewodu pokarmowego, wątroby, nerek, dróg moczowych, a także w leczeniu anemii i zaburzeń przemiany materii. Na pobranych do badań próbkach wód mineralnych przeprowadzono następujące oznaczenia: ocena organoleptyczna (wygląd ogólny, barwa, zapach, smak), oznaczanie odczynu wody (pomiar ph), pomiar temperatury wody, analiza składu chemicznego (aniony i kationy) [5]. Analizy poszczególnych składników chemicznych badanych wód mineralnych dokonywano według metodyki określonej w odpowiednich normach podanych w PN-Z :2000 Butelkowane naturalne wody mineralne i lecznicze. Wymagania jakościowe i badania dotyczące butelkowanych wód leczniczych. Kationy, np. Ca 2+ i Mg 2+ oznaczono metodą miareczkową z EDTA; Na +, K +, Ba 2+ metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej; Li + metodą fotometrii płomieniowej; Mn 2+ metodą formaldoksymową. Aniony, np. Cl oznaczono metodą miareczkowania azotanem srebra w obecności chromianu jako wskaźnika (metoda Mohra); F metodą potencjometryczną z użyciem elektrody jonoselektywnej; J metodą katalityczno-kolorymetryczną; Br metodą kolorymetryczną z oranżem metylowym [5]. Ponadto przeprowadzono badania ankietowe na temat preferencji konsumenckich dotyczących spożywania wód mineralnych. Badania przeprowadzono za pomocą kwestionariusza ankietowego skłającego się z dwóch części. Pierwsza zawierała 7 pytań, których celem było poznanie zarówno preferencji konsumenckich dotyczących spożycia wód mineralnych, jak i czynników decydujących o zakupie danego rodzaju wody. W części drugiej kwestionariusza znalazły się pytania pozwalające na scharakteryzowanie badanej populacji konsumentów. Badania przeprowadzono w województwie małopolskim. Na pytania zawarte w ankiecie odpowiedziało stu respondentów obojga płci w różnym wieku, repre- ZN_781.indb :39

6 52 Maria Czechowska-Liszka, Katarzyna Sobik Tabela 3. Charakterystyka badanej populacji konsumentów wody mineralnej Wiek Wykształcenie Miejsce zamieszkania Źródło: opracowane własne. Wyszczególnienie Liczebność (w %) do 18 lat lat lat i więcej lat 10 podstawowe 2 zawodowe 1 średnie 36 wyższe 61 wieś 7 miasto 93 zentujących różny poziom wykształcenia. Charakterystykę badanej populacji konsumentów wody mineralnej przedstawiono w tabeli Wyniki badań i ich analiza Wyniki oceny sensorycznej oraz badań fizykochemicznych wód mineralnych pochodzących ze zdrojów krynickich przedstawiono w tabeli 4. Uzyskane wyniki badań porównywano z wymaganiami Polskiej Normy [5]. Wyniki badania składu chemicznego wód mineralnych pochodzących ze zdrojów krynickich zaprezentowano w tabeli 5. Wyniki uzyskane w badaniach ankietowych dotyczących preferencji konsumenckich przedstawiono na rys W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono zarówno dobrą jakość sensoryczną, jak i zgodne z wymaganiami normy wskaźniki fizykochemiczne przebadanych wód mineralnych. Wody te cechowały się bogatym i różnorodnym składem chemicznym, a poziom zawartych w nich składników odpowiadał podanemu na etykiecie butelki przez producenta Uzdrowisko Krynica Żegiestów SA. ZN_781.indb :39

7 Jakość wód mineralnych i preferencje konsumenckie 53 Tabela 4. Wyniki oceny sensorycznej oraz badań fizykochemicznych wód mineralnych pochodzących ze zdrojów krynickich Cechy organoleptyczne i wskaźniki fizykochemiczne Jan Zdrój Główny Zuber Słotwinka Józef Tadeusz Mieczysław Wygląd zewnętrzny przezroczysta, bezbarwna Wymagania normy PN-Z :2000 Barwa [mg Pt/dm 3 ] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 poniżej 10 Zapach obojętny obojętny Smak lekko szczypiący Odczyn wody [ph] 5,76 szczypiący wyczuwalny siarkowodór szczypiący ługowaty obojętny lekki zapach siarkowodoru obojętny wyczuwalny siarkowodór naturalny szczypiący szczypiący szczypiący szczypiący naturalny a 6,09a 6,8 6,54 5,81 6,13 6,3 powyżej 4,5 Temperatura wody [ C] 10,2 9,6 7,4 8,7 8,4 7,5 9,3 - a Pomiar przy źródle. ZN_781.indb :39

8 54 Maria Czechowska-Liszka, Katarzyna Sobik Tabela 5. Skład chemiczny wód mineralnych pochodzących ze zdrojów krynickich Składnik chemiczny Symbol chemiczny Jan Zdrój Główny Zawartość składników [mg/dm 3 ] Zuber Słotwinka Józef Tadeusz sodu Na + 16,50 59, ,0 300,00 13,90 13,50 415,00 potasu K + 2,40 8,20 160,0 17,20 litu Li + 0,055 0,455 18,75 amonu NH 4 + 0,039 13,932 Kationy Aniony wapnia Ca ,22 591,20 168,34 264,53 214,43 776,75 416,43 magnezu Mg 2+ 23,10 70,00 744,19 286,98 28,32 54,72 150,30 baru Ba 2+ 0,95 0,34 żelaza Fe 2+ 4,40 8,70 2,65 11,65 5,10 68,35 8,40 manganu Mn 2+ 0,336 1,45 strontu Sr 2+ 0,35 1,82 0,70 kadmu Cd 2+ 0,005 fluorkowy F 0,195 0,17 0,295 chlorkowy Cl 23,39 13,20 283,66 12,41 17,73 16,84 bromkowy Br 3,00 jodkowy J 0,74 2 siarczanowy SO Mieczysław wodorowęglanowy 4 68,70 6,20 30,00 8,95 68,00 11,50 6,20 HCO 3 420, , ,1 3099,81 730, , ,24 azotanowy NO 3 0,704 0,572 ZN_781.indb :39

9 Jakość wód mineralnych i preferencje konsumenckie 55 Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na 7 pytań: 1. Jaką wodę mineralną pije Pan/Pani najczęściej? 8% 1% 44% mineralna gazowana mineralna niegazowana 47% źródlana lecznicza Rys. 1. Rodzaje wód mineralnych spożywanych przez respondentów Wszyscy ankietowani deklarowali picie wody mineralnej; 47% wybiera wody mineralne niegazowane, 44% wody mineralne gazowane, 8% wodę źródlaną, a zaledwie 1% wodę leczniczą. 2. Jaki rodzaj opakowania wody mineralnej jest przez Pana/Panią preferowany? 8% 10% 6% butelki PET opakowania szklane butle z PC 76% opakowania typu bag in box Rys. 2. Rodzaj opakowania wody mineralnej preferowany przez respondentów Preferencje konsumentów dotyczące rodzaju opakowania są następujące: butelki PET wybiera 76% ankietowanych, opakowania typu bag in box wybiera 10%, natomiast butle z PC oraz opakowania szklane odpowiednio 8% i 6%. ZN_781.indb :39

10 56 Maria Czechowska-Liszka, Katarzyna Sobik 3. Jaką pojemność opakowania Pan/Pani preferuje? 5% 6% 10% 13% 0,33 l 1,0 l 1,5 l 66% 2 l 5 l Rys. 3. Preferowana pojemność opakowania wody mineralnej Konsumenci kupują najchętniej wodę mineralną w opakowaniach o poj. 1,5 l (66% ankietowanych). Wody w butelkach o poj. 1,0 l i 0,33 l wybierane są odpowiednio przez 13% i 10% respondentów; rzadziej kupowane są wody w opakowaniach o poj. 2,0 l i 5,0 l. 4. Które cechy opakowania wody mineralnej decydują o zakupie? 10% 31% 21% pojemność informacja na opakowaniu sposób zamykania kształt 18% 20% kolorystyka i grafika Rys. 4. Preferowane cechy opakowania wody mineralnej Konsumenci wskazali następujące cechy opakowania wody mineralnej, które w istotny sposób wpływają na ich decyzję o zakupie: pojemność (31% ankietowanych), ZN_781.indb :39

11 Jakość wód mineralnych i preferencje konsumenckie 57 kształt (21%), informacja zamieszczona na opakowaniu (20%), sposób zamykania (18%), kolorystyka i grafika (10%). 5. Jaką markę wody kupuje Pan/Pani najchętniej? 18% 17% Muszynianka Nałęczowianka 7% 9% 17% Piwniczanka Arctic Multi Vita Kryniczanka 10% 11% 11% Żywiec Zdrój Inne Rys. 5. Najchętniej kupowane marki wód mineralnych Konsumenci kupują najchętniej: Muszyniankę i Nałęczowiankę (17%), Piwniczankę i Arctic (11%), Multi Vitę (10%), Kryniczankę (9%), Żywiec Zdrój (7%). Kupowanie innych, takich jak: Zuber, Jan, Dobrawa, Jurajska, Ustronianka, zadeklarowało 18%. 6. Jaki stopień nasycenia wód mineralnych dwutlenkiem węgla Pan/Pani preferuje? 12% 26% nienasycone 37% nisko nasycone średnio nasycone 25% wysoko nasycone Rys. 6. Preferowany stopień nasycenia wód mineralnych dwutlenkiem węgla ZN_781.indb :39

12 58 Maria Czechowska-Liszka, Katarzyna Sobik Konsumenci wybierają najchętniej (37% ankietowanych) wody mineralne o średnim stopniu nasycenia dwutlenkiem węgla [ mg CO 2 /litr]. Pozostali kupują wody nienasycone (26%), nisko nasycone [poniżej 2500 mg CO 2 /litr] (25%) i wysoko nasycone [powyżej 4000 mg CO 2 /litr] (12%). 7. Jaki stopień mineralizacji wody Pan/Pani preferuje? 26% 20% niski średni 54% wysoki Rys. 7. Preferowany stopień mineralizacji wody Konsumenci wybierają najchętniej (54% ankietowanych) wody średnio zmineralizowane [ mg/litr], 26% wybiera wysoko zmineralizowane [powyżej 1500 mg/litr], a 20% nisko zmineralizowane [poniżej 500 mg/litr]. 4. Wnioski Wody mineralne pochodzące ze zdrojów krynickich mają zarówno dobrą jakość sensoryczną, jak i nienaganne wskaźniki fizykochemiczne; cechują się różnorodnością i bogactwem składników mineralnych. Wszyscy ankietowani zadeklarowali picie wody mineralnej. Wybierają zarówno wody gazowane, jak i nie gazowane. Spośród wód gazowanych preferują wody o średniej zawartości dwutlenku węgla lub nisko nasycone oraz o średnim stopniu mineralizacji. Do najchętniej kupowanych marek należą Muszynianka i Nałęczowianka. Preferowany rodzaj opakowania to butelki PET o pojemności 1,5 l. Do cech opakowania wody mineralnej decydujących o zakupie należą: pojemność opakowania, jego kształt, informacja zawarta na opakowaniu oraz sposób jego zamykania. Wysoka jakość wód mineralnych, ich właściwości lecznicze, a także stosowanie do ich pakowania funkcjonalnych i coraz bardziej atrakcyjnych opakowań ZN_781.indb :39

13 Jakość wód mineralnych i preferencje konsumenckie 59 jednostkowych sprawiają że produkty te cieszą się wśród konsumentów coraz większym powodzeniem, a ich spożycie stale wzrasta. Literatura [1] Bonenberg K., Woda w laboratoriach i życiu człowieka, Aura 2000, nr 5. [2] Hałat Z., Woda, Polska Agencja Ekologiczna, Warszawa [3] Kucharski M., Produkcja i konsumpcja wód w opakowaniach w Polsce i Europie w latach , Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2002, nr 1. [4] Pierzchała K., Pogoda dla wody, Handel 2006, nr 5. [5] PN-Z :2000 Butelkowane naturalne wody mineralne i lecznicze. Wymagania jakościowe i badania dotyczące butelkowanych wód leczniczych. [6] Uzdatnianie wody, red. J. Nawrocki, PWN, Warszawa Poznań [7] Wojtaszek T., Woda mineralna jako czynnik ekologicznej profilaktyki zdrowotnej, Materiały z konferencji naukowej Woda dla zdrowia, maja 2006, Kraków. Ankieta Szanowni Państwo, uprzejmie prosimy o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania. Ankieta ma charakter anonimowy. Dziękujemy. Część I 1. Jaką wodę mineralną pije Pan/Pani najczęściej? gazowaną źródlaną niegazowaną leczniczą 2. Jaki rodzaj opakowania decyduje o zakupie przez Pana/Panią wody mineralnej? butelki PET butle z PC opakowania szklane opakowania typu bag in box 3. Jaką pojemność opakowania preferuje Pan/Pani? 0,33 l 1 l 1,5 l 2 l 5 l 4. Które cechy opakowania wody mineralnej decydują o zakupie? pojemność sposób zamykania kolorystyka i grafika informacja na opakowaniu kształt 5. Jaką markę wody kupuje Pan/Pani najchętniej? Muszynianka Multi Vita Nałęczowianka Kryniczanka Piwniczanka Żywiec Zdrój Arctic inne 6. Jaki stopień nasycenia wód mineralnych dwutlenkiem węgla Pan/Pani preferuje? nienasycone nisko nasycone średnio nasycone wysoko nasycone ZN_781.indb :39

14 60 Maria Czechowska-Liszka, Katarzyna Sobik 7. Jaki stopień mineralizacji wody Pan/Pani preferuje? niski średni wysoki 1. Wiek do 18 lat lat 2. Wykształcenie podstawowe zawodowe 3. Miejsce zamieszkania wieś miasto Część II lat 50 i więcej lat średnie wyższe The Quality of Mineral Waters and Consumer Preferences Regarding Their Consumption The results of sensory assessment and physicochemical testing of seven kinds of mineral therapeutic water from Krynica springs are presented. Besides, the results of questionnaire surveys on consumer preferences regarding mineral water consumption and kinds of unit packaging used for it are presented. It has been stated that the tested mineral waters were characterized by good sensory quality and excellent physicochemical properties. Besides, it has been found that consumers prefer mineral waters characterized by moderate carbon dioxide content and a moderate degree of mineralization, packed into 1.5-L PET bottles. ZN_781.indb :39