AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA. Jadwiga Wolszakiewicz. Regularna aktywność fizyczna korzystnie wpływa na funkcje seksualne między innymi

Transkrypt

1 AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA Jadwiga Wolszakiewicz Klinika Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytut Kardiologii w Warszawie Zdrowie seksualne jest odzwierciedleniem sprawność układów i narządów wewnętrznych człowieka, a także jego kondycji psychofizycznej. Regularna aktywność fizyczna korzystnie wpływa na funkcje seksualne między innymi zmniejszając ryzyko zaburzeń erekcji u mężczyzn i poprawiając satysfakcję z aktywności seksualnej u kobiet. Główne mechanizmy przez które aktywność fizyczna wpływa na sprawność seksualną to poprawa funkcji śródbłonka naczyniowego i korzystna modyfikacja czynników ryzyka miażdżycy. Funkcje seksualne są ważnym elementem życia wielu osób. Informowanie pacjentów korzyściach wynikających z aktywności fizycznej w odniesieniu do funkcji seksualnych może być pomocne w motywowaniu do zwiększenia rekreacyjnej aktywności fizycznej. Jaka aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko zaburzeń funkcji seksualnych? W meta-analizie Cheng i wsp. wykazano, że ryzyko zaburzeń erekcji jest odwrotnie proporcjonalne do intensywności aktywności fizycznej ( OR=1 dla osób z niską aktywnością, OR=0.63 dla osób umiarkowanie aktywnych, OR=0.42 dla osób o dużej aktywności fizycznej). Opublikowana w 2000roku przez Derby i wsp. obserwacja 8-letnia mężczyzn w wieku lat wykazała, 27% ryzyko wystąpienia zaburzeń erekcji miały u osób prowadzących siedzący tryb życia W prospektywnym badaniu opublikowanym w 1990 roku przez White i wsp. udowodniono, że osoby, które przez 9 miesięcy wykonywały regularne wytrzymałościowe treningi fizyczne (60minut/dzień, średnio 3,5 razy w tygodniu, obciążenie treningowe umiarkowane/intensywne - w zakresie 75-80% maksymalnej wydolności) istotnie częściej współżyły seksualnie, częściej przeżywały

2 orgazm, rzadziej dochodziło u nich do zaburzeń erekcji. W badaniu tym grupę kontrolną stanowiły osoby z niską aktywnością fizyczną. W analizie danych mężczyzn opublikowanej przez Becon wykazano, że tygodniowy wydatek energetyczny > 32,6 METs o 30% zmniejsza ryzyko zaburzeń erekcji w porównaniu z aktywnością na poziomie < 2,7METs/tydzień. W badaniu uwzględniono marsz, biegi, kolarstwo, tenis, squash. Redukcja zaburzeń erekcji była niezależna od tego jaki rodzaj treningu stosowano. W Kardiologii Polskiej w 2013 roku opublikowano wyniki badania którego celem była ocena zależności między wydolnością fizyczną a stopniem nasilenia zaburzeń erekcji (ocena za pomocą testu IIEF-5 - International Index of Erectile Function) u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca. W grupie badanej realizowano 6-miesięczy trening fizyczny (3 razy w tygodniu po 45minut trening wytrzymałościowy, 2 razy w tygodniu trening oporowy). U badanych pacjentów jakość erekcji wiązała się istotnie statystycznie z tolerancją wysiłku. W odpowiedzi na pytanie o intensywność wysiłku, który zmniejsza ryzyko zaburzeń erekcji, interesująca jest publikacja Kratzik i wsp. W badaniu oceniano aktywność fizyczną 674 mężczyzn w wieku lat oraz równocześnie zaburzenia erekcji za pomocą testu IIEF-5. U mężczyźni których tygodniowy wydatek energetyczny związany z wysiłkiem fizycznym był większy niż 3000 kcal/ ryzyko zaburzeń erekcji było o 82,9% mniejsze w porównaniu z osobami z siedzącym trybem życia. Wzrost wydatku energetycznego do 4000kcal/tydzień doprowadzał do dalszego zmniejszenia ryzyka zaburzeń erekcji. Dalszy wzrost wydatku energetycznego (powyżej 4000kcal/tydzień) nie przynosi dodatkowych korzyści. Badania z udziałem kobiet również potwierdzają korzystny wpływ aktywności fizycznej na funkcje seksualne. Safarinejad analizując dane 2626 kobiet w wieku lat wykazał, że zaburzenia funkcji seksualnych występowały aż u 31,5% z badanych. Jednym z czynników ryzyka zaburzeń funkcji seksualnych kobiet jest mała aktywność fizyczna.

3 Denerstein opublikował w 2004 roku badanie w którym analizowano funkcje seksualne kobiet w okresie menopauzy z 12 krajów europejskich. Kobiety o większej codziennej aktywności fizycznej, istotnie częściej współżyją seksualnie i częściej doświadczają orgazmu. W pracy Karatas z 2010 roku, badano młode aktywne seksualnie i trenujące wyczynowo siatkówkę kobiety. Grupę kontrolną stanowiły aktywne seksualnie kobiety w podobnym wieku, ale o małej aktywności fizycznej. W teście FSFI wykazano, że osoby trenujące doświadczały statystycznie częściej pożądania, podniecenia, orgazmu i satysfakcji z aktywności seksualnej. Kiedy aktywność fizyczna zwiększa ryzyko zaburzeń funkcji seksualnych? Pomimo wyżej wymienionych korzyści regularnej aktywności fizycznej w zapobieganiu i leczeniu zaburzeń funkcji seksualnych u kobiet i mężczyzn istnieją przypadki w których nadmiernie intensywne, długotrwałe wysiłki fizyczne wyzwalające objawy przetrenowania mogą doprowadzić do zaburzeń funkcji seksualnych, mogą skutkować zaburzeniami płodności. Do prawdopodobnych przyczyn tego zjawiska należą: zaburzenia homeostazy, wyzwolenie ogólnoustrojowej powysiłkowej reakcji zapalnej, stres oksydacyjny, zaburzenia hormonalne w obrębie podwzgórza, przysadki mózgowej i hormonów obwodowych. Intensywne długotrwałe treningi mogą doprowadzić do obniżenia poziomu testosteronu u mężczyzn. Wyżej wymienione mechanizmy mogą doprowadzać do zaburzeń spermatogenezy u mężczyzn i zaburzeń cyklu miesiączkowego u kobiet. W badaniu Luigi z 2010 roku wykazano, że mężczyźni po 50 roku życia wyczynowo uprawiający sport mają często niezdiagnozowane niedobory testosteronu. W grupie wyczynowych sportowców objawy hypogonadyzmu są skąpo objawowe, z tego powodu nie są diagnozowane. Już w 4 wieku BC Hipokrates opisywał przypadki impotencji u mężczyzn jeżdżących konno i tłumaczył, że jest to efekt wytrząsania mechanicznego urazu penisa. Huang wykazał, że jazda na rowerze częściej niż 3 godziny tygodniowo to niezależny czynnik ryzyka zaburzeń erekcji. Zaburzenia mogą być związane z mechanicznym uszkodzeniem krążenia

4 narządów płciowych. Ucisk siodełka rowerowego powoduje uszkodzenie śródbłonka i zwiększa ryzyko naczyniopochodnych zaburzeń erekcji. Aktywność seksualna jaki to wysiłek fizyczny i czy zawsze bezpieczny? Aktywność seksualna to wysiłek na poziomie aktywności fizycznej małej lub umiarkowanej tzn 3-5METs. Gra wstępna to wysiłek podobny do tych na poziomie 2 METs. Należy pamiętać, że aktywność seksualna jest sumą zaangażowania fizycznego i emocjonalnego i dlatego u osób starszych, u osób z zaburzeniami erekcji, w przypadku seksu pozamałżeńskiego odczuwany poziom obciążenia w czasie aktywności seksualnej może być wyższy. Aktywność seksualna bywa czasem rodzajem ekstazy człowieka, ale jest to stan fizjologiczny i dlatego u zdrowych osób nie powoduje zagrożenia. Jednakże u osób obciążonych czynnikami ryzyka chorób serca (otyłość, nadciśnienie) lub u chorych na serce wykonany wysiłek i wzbudzone emocje mogą przewyższać możliwości adaptacyjne nie dość sprawnego układu sercowo-naczyniowego. To stało się powodem, dla którego w Princeton ((Am. J. Cardiology 2005;96; ) zdefiniowano grupy wysokiego, pośredniego i nieistotnego ryzyka w tym przedmiocie. Możliwość wykonywania wysiłków > 5 METs, bez niepokojących objawów wskazuje na to, że nie ma kardiologicznych przeciwwskazań do podjęcia aktywności seksualnej. Warto zaznaczyć, że rehabilitacja kardiologiczna i regularna aktywność fizyczna są zalecane w celu redukcji zdarzeń sercowo-naczyniowych w czasie aktywności seksualnej pacjentów z chorobami układu krążenia. Podsumowanie Czynniki ryzyka zaburzeń erekcji są zbieżne z czynnikami zwiększającymi ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zaburzenia funkcji seksualnych są najczęściej jednym z objawów ogólnoustrojowej dysfunkcji śródbłonka, mogą być pierwszym zwiastunem bezobjawowo przebiegającej cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i miażdżycy. Większość obserwacji potwierdza, że

5 umiarkowana do intensywnej (nigdy ekstremalna i niekontrolowana) aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko zaburzeń funkcji seksualnych, a także zajmuje istotne miejsce w terapii tych zaburzeń. Dlatego należy propagować aktywność fizyczną jako element zdrowego stylu życia w prewencji pierwotnej i wtórnej zaburzeń funkcji seksualnych zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Dodatkowym efektem zwiększenia aktywności fizycznej będzie redukcja zdarzeń sercowo-naczyniowych, zmniejszenie śmiertelności i poprawa jakości życia pacjentów.