Stany równowagi w układach homo i heterofazowych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Stany równowagi w układach homo i heterofazowych"

Transkrypt

1 Wykład obieralny specjalnościowy Semestr letni 2 stopień studiów Stany równowagi w układach homo i heterofazowych Elżbieta Truszkiewicz Katedra Technologii Chemicznej

2 Informacje organizacyjne Konsultacje Katedra Technologii Chemicznej, Gmach Technologii, pok. 310, 3 piętro, kl. B, We wtorki w godz Zaliczenie Na ostatnich zajęciach- pisemne 2z 45

3 Literatura 1. K. Schmidt-Szałowski (red), Podstawy technologii chemicznej. Procesy w przemyśle nieorganicznym, OW PW, Warszawa H. Buchowski, W. Ufnalski, Przemiany i równowagi fazowe. Termodynamika roztworów, OW PW, Warszawa W. Ufnalski, Równowagi i diagramy fazowe; Algorytmy obliczeń, interpretacje i symulacje komputerowe, OW PW, Warszawa W. Ufnalski, Równowagi chemiczne, WNT, Warszawa z 45

4 Podstawowe definicje i pojęcia Faza Układ Stan układu Termodynamiczna stała równowagi K Liczba stopni swobody reguła faz Gibbsa Stopień przemiany 4z 45

5 Rozkład CaCO 3 CaCO 3(s) = CaO (s) + CO 2(g) H > 0 [1] 5z 45

6 Zadanie 1 T [ 0 C] p CO2 [mmhg] pco2 [mmhg] T Rozważmy hipotetyczną sytuację: do wapiennika zawierającego CaCO 3 doprowadzane są od dołu gazy spalinowe pochodzące z 4 różnych paliw; ciśnienie spalin pod rusztem p =1 atm (760 mmhg) 1. C + O 2 CO 2 2. C + powietrze CO N 2 3. CH O 2 CO H 2 O 4. H 2 + 0,5 O 2 H 2 O Pytanie: Które paliwo byłoby najlepsze- kiedy rozkład zacząłby się w najniższej temperaturze? 6z 45

7 Zadanie 2 Mieszaninę tlenków i węglanów: wapnia i magnezu poddaje się ogrzewaniu w silnym strumieniu gazów spalinowych z węgla drzewnego (zachodzi spalanie całkowite do CO 2 ). Podać, jakie reakcje mogą zachodzić w tym układzie przy zmianach temperatury od niskiej do wysokiej. p CO2 0,2 MgCO 3 CaCO 3 MgCO 3 CaCO 3 CaCO 3 MgO CaO MgO Dodatkowa informacja: p* CO2 dla MgCO 3 > p* CO2 dla CaCO 3 T 1 T' T 2 T 7z 45

8 Rozkład CaSO 4 CaSO 4(s) = CaO (s) + SO 2(g) + 0,5 O 2(g) H > 0 p SO2 p O2 Otrzymywanie gipsu (T ok. 220 o C) CaSO 4 2 H 2 O CaSO 4 0,5 H 2 O + 1,5 H 2 O p O2 = const CaSO 4 2H 2 O palnik CaSO H 2 O T 8z 45

9 Reakcja Boudouarda C CO strefa redukcji strefa utleniania C (s) + CO 2(g) = 2 CO (g) H > 0 O 2 (+ 4N 2 ) p p CO2 p 1 Przykładowe obliczenie składu gazu w stanie równowagi: Dla wartości: p całk = 1 bar K 1 = 2 bar (dla wysokiej temp. T 1 ) K 2 = 0,2 bar (dla niskiej temp. T 2 ) p CO T 2 T 1 T Jak zmieni się układ, gdy węgiel spalamy w powietrzu, a nie w czystym tlenie? 9z 45

10 Utlenianie SO 2 do SO 3 X SO2 SO3 1 SO 2, O 2, N 2 I T 1 T 2 p, n=o/s T SO 2(g) + 0,5 O 2(g) = SO 3(g) H < 0 1. Doprowadzenie gazu zawierającego SO 2 2. Zimne powietrze 3. Wymienniki ciepła 4. Złoża katalizatora 5. Odprowadzenie gazu [1] 10z 45

11 Układ Fe O (1) Reakcje w tym układzie: 1) 2 Fe 3 O 4(s) = 6 FeO (s) + O 2(g) H > 0 2) 2 FeO (s) = 2 Fe (s) + O 2(g) H > 0 3) Fe 3 O 4(s) = 3 Fe (s) + 2 O 2(g) H > ) 3 Fe 2 O 3(s) = 2 Fe 3 O 4(s) + 0,5 O 2(g) 11z 45

12 Układ Fe O (2) ln p = - H / (R T) + stała [4] Im większa wartość H - tym większe nachylenie krzywej w układzie p = f(t) Entalpia tworzenia substancji prostej = 0! Entalpia tworzenia Tlenek żelaza H 1000K [kcal/mol] Fe 3 O 4-259,7 FeO - 62,8 12z 45

13 Układ Fe O C Reakcja: Fe 3 O 4(s) + 4 CO (g) = 3 Fe (s) + 4 CO 2(g) H < 0 Trzeba pamiętać o możliwej reakcji: CO (g) + 0,5 O 2(g) = CO 2(g) H < 0 Reakcje w tym układzie: 1) FeO (s) + CO (g) = Fe (s) + CO 2(g) H < 0 2) Fe 3 O 4(s) + 4 CO (g) = 3 Fe (s) + 4 CO 2(g) H < 0 3) Fe 3 O 4(s) + CO (g) = 3 FeO (s) + CO 2(g) H > ) 3 Fe 2 O 3(s) + CO (g) = 2 Fe 3 O 4(s) + CO 2(g) H < 0 13 z 45

14 Zadanie 3 W reaktorze prowadzona jest redukcja rudy żelaza tlenkiem węgla. Obliczyć zależności równowagowe dla tego układu (stopnie przemiany dla reakcji w prawo i w lewo) i przedstawić je graficznie przy założeniu, że w układzie biegnie jedna reakcja: Fe 2 O 3(s) + CO (g) = 2 FeO (s) + CO 2(g) T[ 0 C] K p 0,352 0,700 0,896 1,07 14 z 45

15 Układ Fe O H Reakcje w tym układzie: 1) FeO (s) + H 2(g) = Fe (s) + H 2 O (g) H > 0 2) Fe 3 O 4(s) + 4 H 2(g) = 3 Fe (s) + 4 H 2 O (g) H > 0 3) Fe 3 O 4(s) + H 2(g) = 3 FeO (s) + H 2 O (g) H > ) 3 Fe 2 O 3(s) + H 2(g) = 2 Fe 3 O 4(s) + H 2 O (g) H < 0 15 z 45

16 Wykorzystanie potencjału termodynamicznego G do obliczeń Punkt potrójny: Fe 3 O 4(s) + Fe (s) = 4 FeO (s) G o T reakcji = Σ n i G o T produkty - Σ n i G o T substraty Alit / belit składniki cementu portlandzkiego G o T 3CaO. SiO 2 alit 2CaO. SiO 2 belit tu alit jest trwały bo G jest niższe T[ 0 C] 16 z 45

17 Dane równowagowe dla reakcji w układzie Ca S O H Nr Równanie reakcji G o [cal] w temperaturze [ o C] CaO + SO 2 = CaSO CaSO 3 + SO 2 = 2 CaSO 4 + 0,5 S CaO + 1,5 S 2 = 2 CaS + SO CaO + 2 S 2 = 3 CaS + CaSO CaSO 3 = CaO + SO CaS + 2 SO 2 = CaSO 4 + S CaSO 4 + C = 2 CaSO 3 + CO CaSO C = 2 CaS + 3 CO CaSO 4 = CaO + SO 2 + 0,5 O CaS + CaSO 4 = 4 CaO + 2 S SO 2 + 2C = S CO CaSO 4 + H 2 = CaSO 3 + H 2 O g CaSO H 2 = CaS + 4 H 2 O g CaO+ H 2 S = CaS + H 2 O g CaSO 3 + 0,5 S 2 = CaS 2 O SO H 2 = S H 2 O g H 2 + S 2 = 2 H 2 S [Wg Pieczkowski, Malcewa, Ż. Pr. Chimii 37, 240 (1964) cz.1] 17 z 45

18 Przykład metody doświadczalnej badania stanów równowagi. Pośrednie wyznaczenie stałej równowagi reakcji (cz. 1) [4] Ogromne znaczenie technologiczne ma reakcja konwersji tlenku węgla parą wodną: CO (g) + H 2 O (g) = CO 2(g) + H 2(g) Jej stałą równowagi K = f(t) wyznaczano wielokrotnie różnymi metodami, np. przez badanie 2 stanów równowagi typu (reakcje zależne od siebie): M (s,c) + H 2 O (g) = MO (s) + H 2(g) M (s,c) + CO 2(g) = MO (s) + CO (g) Doświadczenie: E.D. Eastman, P. Robinson, J. Am. Chem. Soc., 50,1106 (1982) Sn (c) + 2 H 2 O (g) = SnO 2(s) + 2 H 2(g) Sn (c) + 2 CO 2(g) = SnO 2(s) + 2 CO (g) 1. Rura kwarcowa 2. Piec elektryczny 3. Łódka kwarcowa ze stopioną cyną 4. Wlot- 5. Wylot mieszaniny gazowych reagentów 18 z 45

19 Przykład metody doświadczalnej badania stanów równowagi. Pośrednie wyznaczenie stałej równowagi reakcji (cz. 2) [4] 1) Sn (c) + 2 H 2 O (g) = SnO 2(s) + 2 H 2(g) 2) Sn (c) + 2 CO 2(g) = SnO 2(s) + 2 CO (g) n H2 /n H2O t, o C T, K 1000/T K 1 logk 1 0, ,0776 0,1884-0,7250 0, ,0246 0,1109-0,9551 0, ,9242 0, ,4379 n CO /n CO2 t, o C T, K 1000/T K 1 logk 1 0, ,0893 0,1063-0,9736 0, ,0650 0, ,0117 0, ,0482 0, ,0343 0, ,0235 0, ,0604 Dla 1): G = G 0 T + RT ln (p H2 )2 (p H2O ) -2 (Izoterma van t Hoffa) Pamiętając, że: ln K(T) = - G 0 T /(RT) Otrzymamy: G = - RT ln K 1 + RT ln (p H2 /p H2O ) 2 Podstawiając ilości składników w miejsce ciśnień cząstkowych otrzymamy: G = RT(-ln K ln (n H2 /n H2O )) W stanie równowagi G = 0, zatem: ln K 1 = 2 ln (n H2 /n H2O )) czyli: K 1 = (n H2 /n H2O ) 2 Analogicznie dla 2): K 2 = (n CO /n CO2 ) 2 0, ,9569 0, ,1372 0, ,9191 0, , z 45

20 Przykład metody doświadczalnej badania stanów równowagi. Pośrednie wyznaczenie stałej równowagi reakcji (cz. 3) [4] Między stałymi K 1 i K 2, a stałą K dla reakcji konwersji tlenku węgla parą wodną istnieje prosta zależność: K = (K 1 / K 2 ) 1/2 Czyli: log K = ½(log K 1 log K 2 ) Zależności log K = f(1/t) przedstawia wykres: log K -0,7-0,9-1,1-1,3 2 1 Równania korelacyjne: log K 1 = - 5, /T log K 2 = - 2, /T Dla reakcji konwersji CO parą wodną otrzymamy: -1,5 0,9 1 1,1 1000/T log K = - 1, /T [4] 20z 45

21 Otrzymywanie metalicznego Zn metoda hutnicza Wykorzystanie rudy cynku, także o dużej zawartości ołowiu, np. ZnS (s) + 1,5 O 2(g) = ZnO (s) + SO 2(g) utlenianie ZnCO 3(s) = ZnO (s) + CO 2(g) prażenie 1. Złoże materiału 2. Komora zsypowa 3. Zamknięcie dzwonowe 4. Chłodnica 5. Wirniki rozpylające ciekły ołów 6. Wydzielanie cynku ze stopu z ołowiem 7. Cyklon 8. Odbieralnik Pb [1] 21 z 45

22 Redukcja ZnO metoda hutnicza, cd. 1) ZnO (s) + C (s) = Zn 0 (g) + CO (g) H > ) ZnO (s) + CO (g) = Zn 0 (g) + CO 2(g) H > 0 3) C (s) + CO 2(g) = 2 CO (g) H > 0 22 z 45

23 Konwersja CO z parą wodną Reforming parowy metanu -źródło wodoru dla przemysłu chemicznego (T : o C): 1) CH 4 + H 2 O = 3 H 2 + CO H > 0 2) CH H 2 O = 4 H 2 + CO 2 H > Reakcja poboczna : CO + H 2 O = H 2 + CO 2 H < 0 WTKCO ( o C, kat. tlenki Fe-Cr) NTKCO ( o C, kat. tlenki Cu, Cr, ZnO, Al 2 O 3 ) 23 z 45

24 Konwersja CO z parą wodną cd. Zmiana położenia linii równowagi x = f(t) dla różnych stosunków H 2 O/CO: R=1 R=3 (przykładowo: p całk = 0,4 MPa, K p =0,1) Jaka faza katalizatora żelazowego jest trwała w warunkach procesu? Porównanie wykresów równowag dla tlenków żelaza w atmosferze CO i H 2 24z 45

25 Konwersja CO + Metanizacja CO 1. CO + 3 H 2 = CH 4 + H 2 O H < 0 2. CO + H 2 O = H 2 + CO 2 H < 0 Jak określić skład równowagowy fazy gazowej, gdy te dwie reakcje biegną jednocześnie? Przykład: n CO : n H 2 = 1 : 3 Przy danych: K 1, K 2, p całk 25z 45

26 Równowagi- Diagramy fazowe: układy 1 składnikowe (1) Woda [2] 26z 45

27 Diagramy fazowe: układy 1- składnikowe (2) Dwutlenek węgla [2] 27 z 45

28 Diagramy fazowe SLE (ang. Solid-Liquid Equilibrium): układ Eutektyczny prosty (1) p=const. Interpretacja graficzna bilansu materiałowego [2] 28z 45

29 Diagram fazowy SLE: układ Eutektyczny prosty (2) Krzywe chłodzenia [2] p=const. 29z 45

30 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy ze związkiem C topiącym się kongruentnie p=const. [2] 30z 45

31 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy ze związkiem C topiącym się niekongruentnie p=const. Przemiana merytektyczna: związek C + q A + ciecz [2] 31z 45

32 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy ze związkiem A n B m rozpadającym się poniżej T E, T t A i T t B p=const. T T T A ciecz T B A+ciecz B+ciecz E A + B T E T r.. A+A n B m A n B m +B [Oprac. J. Sentek] 100%A A n B m 100%B 32z 45

33 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy z przemianą polimorficzną przebiegającą powyżej T E p=const. Odmiany polimorficzne MONOTROPOWE: W stanie stałym trwała jest tylko 1 z odmian (tu Aβ) [Oprac. J. Sentek] 33z 45

34 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy z przemianą polimorficzną przebiegającą poniżej T E p=const. Odmiany polimorficzne ENANCJOTROPOWE: W stanie stałym 2 odmiany mogą odwracalnie przechodzić w siebie (tu Aα w Aβ) [Oprac. J. Sentek] 34z 45

35 Zadanie 4 Zmieszano Al 2 O 3 i SiO 2 w stosunku molowym 1:1. Następnie mieszaninę ogrzano do 1900 o C. a) jakie fazy i w jakich ilościach występują w temperaturze 1700 o C? b) jak zmienić skład wyjściowy mieszaniny, aby w temperaturze 1700 o C otrzymać czysty mullit? [Oprac. J. Sentek na podstawie [1] ] 35 z 45

36 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy- pełna mieszalność w fazie stałej (1) ciecz p=const. Roztwory stałe- Kryształy mieszane Kryszt +ciecz Kryształy mieszane [2] 36 z 45

37 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy- pełna mieszalność w fazie stałej (2) ciecz p=const. Roztwory stałe- Kryształy mieszane np. Na 2 CO 3 i K 2 CO 3 Kryszt+ciecz Kryształy mieszane [2] 37 z 45

38 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy z luką mieszalności w fazie stałej p=const. Roztwory stałe: α - kryształy mieszane B w A β - kryształy mieszane A w B α + ciecz ciecz β + ciecz α + β [2] 38z 45

39 Diagram fazowy SLE: układ 2-składnikowy z luką mieszalności i przemianą perytektyczną p=const. Roztwory stałe: α - kryształy mieszane B w A β - kryształy mieszane A w B ciecz α + ciecz β + ciecz Przemiana: α + q β+ ciecz α + β [2] 39z 45

40 Równowagi fazowe w układach trójskładnikowych- trójkąt Gibbsa Określanie składu: h h wysokość trójkąta l długość boku trójkąta e C g Na prostej eg: zmienne zawartości A i B, stała składnika C C Na prostej Ch: stały stosunek A do B, zmienna zawartość składnika C A B A h B [2] 40z 45

41 Układ SiO 2 Al 2 O 3 - CaO [1] 41z 45

42 Równowaga SLE w trójskładnikowym układzie eutektycznym prostym p=const. a) Diagramy fazowe układów dwuskładnikowych b) Powierzchnie likwidusów w układzie trójskładnikowym c) Rzut powierzchni likwidusów na trójkątny układ współrzędnych [3] 42z 45

43 Krystalizacja soli podczas izotermicznego odparowywania roztworu p=const. H 2 O 1 b l 3 2 c B E 3 4 C 5 B+C Sól 1 D S Sól 2 [Oprac. J. Sentek] [3] 43z 45

44 Zadanie 5 T p=const. T 0 0 ciecz l m sól + ciecz Mamy roztwór nasycony KCl w temperaturze 80 o C. Ile soli wykrystalizuje z 1 tony tego roztworu po oziębieniu do 20 o C? lód + ciecz lód+sól Rozpuszczalność KCl: 80 o C - 51,0 g KCl/100 g H 2 O 20 o C - 34,2 g KCl/100 g H 2 O H 2 O stężenie soli [% wag.] sól [Oprac. J. Sentek] 44 z 45

45 Dziękuję za wspólnie spędzony czas wykładu! Zaliczenie: 3 czerwca, sala A. Śr godz WSZYSCY!! 10 czerwca, sala T1 godz Tylko ci, co nie zdali Wyniki zaliczeń: Wirtualny Dziekanat W gablocie przy wejściu do KTCh (1 piętro Gm. TCh, klatka B) + terminy wpisów Slajdy z wykładu do pobrania ze strony: Kontakt: etruszkiewicz@ch.pw.edu.pl, KTCh, pok z 45

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I dr inż. Hanna Smoleńska UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Równowaga termodynamiczna pojęcie stosowane w termodynamice. Oznacza stan, w którym makroskopowe

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wykresy układów równowagi faz stopowych Ilustrują skład fazowy

Bardziej szczegółowo

Analiza termiczna Krzywe stygnięcia

Analiza termiczna Krzywe stygnięcia Analiza termiczna Krzywe stygnięcia 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 T a e j n s x p b t c o f g h k l p d i m y z q u v r w α T B T A T E T k P = const Chem. Fiz. TCH II/10 1 Rozpatrując stygnięcie wzdłuż kolejnych

Bardziej szczegółowo

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według

Bardziej szczegółowo

Wykresy równowagi fazowej. s=0

Wykresy równowagi fazowej. s=0 Wykresy równowagi fazowej Reguła faz Gibbsa o budowie fazowej stopów (jakie i ile faz współistnieje) w stanie równowagi decydują trzy parametry: temperatura, ciśnienie oraz stężenie poszczególnych składników

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH WYZNACZANIE WYKRESU RÓWNOWAGI FAZOWEJ (dla stopów dwuskładnikowych) Instrukcja przeznaczona

Bardziej szczegółowo

chemia wykład 3 Przemiany fazowe

chemia wykład 3 Przemiany fazowe Przemiany fazowe Przemiany fazowe substancji czystych Wrzenie, krzepnięcie, przemiana grafitu w diament stanowią przykłady przemian fazowych, które zachodzą bez zmiany składu chemicznego. Diagramy fazowe

Bardziej szczegółowo

Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi

Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi Faza jednorodna część układu, oddzielona od innych części granicami faz, na których zachodzi skokowa zmiana pewnych własności fizycznych. B 0

Bardziej szczegółowo

Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 2, zadanie nr 1 1

Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 2, zadanie nr 1 1 Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 2, zadanie nr 1 1 [Imię, nazwisko, grupa] prowadzący Uwaga! Proszę stosować się do następującego sposobu wprowadzania tekstu w ramkach : pola szare

Bardziej szczegółowo

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36 Wykład 1 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 5 października 2015 1 / 36 Podstawowe pojęcia Układ termodynamiczny To zbiór niezależnych elementów, które oddziałują ze sobą tworząc integralną

Bardziej szczegółowo

Wykład 10 Równowaga chemiczna

Wykład 10 Równowaga chemiczna Wykład 10 Równowaga chemiczna REAKCJA CHEMICZNA JEST W RÓWNOWADZE, GDY NIE STWIERDZAMY TENDENCJI DO ZMIAN ILOŚCI (STĘŻEŃ) SUBSTRATÓW ANI PRODUKTÓW RÓWNOWAGA CHEMICZNA JEST RÓWNOWAGĄ DYNAMICZNĄ W rzeczywistości

Bardziej szczegółowo

Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16

Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16 Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16 Ćwiczenia 1 7.10.2015 1. Załóżmy, że balon ma kształt sfery o promieniu 3m. a. Jaka ilość wodoru potrzebna jest do jego wypełnienia, aby na poziomie morza

Bardziej szczegółowo

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Kilka definicji Faza Stan materii jednorodny wewnętrznie, nie tylko pod względem składu chemicznego, ale również

Bardziej szczegółowo

Wykład 8 Wykresy fazowe część 1

Wykład 8 Wykresy fazowe część 1 Wykład 8 Wykresy fazowe część 1 Grzegorz Karwasz Zalecany wykład Henryk Adrian (AGH Kraków) http://student.agh.edu.pl/~isshi/materialy/metaloznawstwo/wyklad_5_is.pdf Zagadnienia Wykresy termodynamiczne

Bardziej szczegółowo

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 015/016 ETAP I 1.11.015 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (10 pkt) 1. Kierunek której reakcji nie zmieni się pod wpływem

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 7. Układ dwuskładnikowy równowaga ciało stałe-ciecz.

Ćwiczenie 7. Układ dwuskładnikowy równowaga ciało stałe-ciecz. Ćwiczenie 7 Układ dwuskładnikowy równowaga ciało stałe-ciecz. Wprowadzenie: Warunkiem równowagi termodynamicznej w układzie wielofazowym i wieloskładnikowym jest równość potencjałów chemicznych składników

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15)

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15) Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15) (Uwaga! Liczba w nawiasie przy odpowiedzi oznacza numer zadania (zestaw.nr), którego rozwiązanie dostępne

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2018/19)

Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2018/19) Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2018/19) Uwaga! Uzyskane wyniki mogą się nieco różnić od podanych w materiałach, ze względu na uaktualnianie wartości zapisanych

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia 1

Podstawowe pojęcia 1 Tomasz Lubera Półogniwo Podstawowe pojęcia 1 układ złożony z min. dwóch faz pozostających ze sobą w kontakcie, w którym w wyniku zachodzących procesów utleniania lub redukcji ustala się stan równowagi,

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

Równowaga fazowa. Przykładowo: 1. H 2 O (c) w mieszaninie H 2 O (c) + H 2 O (s) 2. mieszanina opiłek żelaza i sproszkowanej siarki

Równowaga fazowa. Przykładowo: 1. H 2 O (c) w mieszaninie H 2 O (c) + H 2 O (s) 2. mieszanina opiłek żelaza i sproszkowanej siarki WYKŁAD 5 RÓWNOWAGA FAZOWA Równowaga fazowa Faza każda fizycznie lub chemicznie odmienna część układu, jednorodna, dającą się mechanicznie (lub odpowiednio dobraną metodą fizyczną) oddzielić od reszty układu.

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA PROCESOWA

TERMODYNAMIKA PROCESOWA (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TERMODYNAMIKA PROCESOWA 2. Kod przedmiotu: 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego:2011/2012 4. Forma kształcenia: studia pierwszego stopnia

Bardziej szczegółowo

Wykład 8 Wykresy fazowe część 2

Wykład 8 Wykresy fazowe część 2 Wykład 8 Wykresy fazowe część 2 Grzegorz Karwasz Wg M. Blicharskiego, Wprowadzenie i S. Prowansa, Struktura Stopów Spis treści Przykłady wykresów klasy mieszalności Krzywe stygnięcia Mieszaniny składników

Bardziej szczegółowo

Wykład 8B. Układy o ograniczonej mieszalności

Wykład 8B. Układy o ograniczonej mieszalności Wykład 8B Układy o ograniczonej mieszalności Układy o ograniczonej mieszalności Jeżeli dla pewnego składu entalpia swobodna mieszania ( Gmiesz> 0) jest dodatnia, to mieszanie nie jest procesem samorzutnym

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

powierzchnia rozdziału - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki

powierzchnia rozdziału - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki Przejścia fazowe. powierzchnia rozdziału - skokowa zmiana niektórych parametrów na granicy faz. kropeki wody w atmosferze - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki Przykłady przejść fazowych:

Bardziej szczegółowo

Warunki izochoryczno-izotermiczne

Warunki izochoryczno-izotermiczne WYKŁAD 5 Pojęcie potencjału chemicznego. Układy jednoskładnikowe W zależności od warunków termodynamicznych potencjał chemiczny substancji czystej definiujemy następująco: Warunki izobaryczno-izotermiczne

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany

Bardziej szczegółowo

Budowa stopów. (układy równowagi fazowej)

Budowa stopów. (układy równowagi fazowej) Budowa stopów (układy równowagi fazowej) Równowaga termodynamiczna Stopy metali są trwałe w stanie równowagi termodynamicznej. Równowaga jest osiągnięta, gdy energia swobodna układu uzyska minimum lub

Bardziej szczegółowo

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Kilka definicji Faza Definicja Gibbsa = stan materii jednorodny wewnętrznie, nie tylko pod względem składu chemicznego,

Bardziej szczegółowo

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje Wprowadzenie do równowag fazowych (1) Podstawowe definicje 1) Faza dla danej substancji jej postać charakteryzująca się jednorodnym składem chemicznym i stanem fizycznym. W obrębie fazy niektóre intensywne

Bardziej szczegółowo

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5)

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Tomasz Lubera dr Tomasz Lubera mail: luberski@interia.pl Prowadzący http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Konsultacje: we wtorki

Bardziej szczegółowo

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego:

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 2. Określ w którą stronę przesunie się równowaga reakcji rozkładu

Bardziej szczegółowo

I piętro p. 131 A, 138

I piętro p. 131 A, 138 CHEMIA NIEORGANICZNA Dr hab. Andrzej Kotarba Zakład Chemii Nieorganicznej Wydział Chemii I piętro p. 131 A, 138 WYKŁAD - 4 RÓWNOWAGA Termochemia i termodynamika funkcje termodynamiczne, prawa termodynamiki,

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu Wykład 4 Przejścia fazowe materii Diagram fazowy Ciepło Procesy termodynamiczne Proces kwazistatyczny Procesy odwracalne i nieodwracalne Pokazy doświadczalne W. Dominik Wydział Fizyki UW Termodynamika

Bardziej szczegółowo

Wykład 6. Klasyfikacja przemian fazowych

Wykład 6. Klasyfikacja przemian fazowych Wykład 6 Klasyfikacja przemian fazowych JS Klasyfikacja Ehrenfesta Ehrenfest klasyfikuje przemiany fazowe w oparciu o potencjał chemiczny. nieciągłość Przemiany fazowe pierwszego rodzaju pochodne potencjału

Bardziej szczegółowo

2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:

2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi: 2.4. ZADANIA 1. Ile moli stanowi: STECHIOMETRIA a/ 52 g CaCO 3 b/ 2,5 tony Fe(OH) 3 2. Ile g stanowi: a/ 4,5 mmol ZnSO 4 b/ 10 kmol wody 3. Obl. % skład Fe 2 (SO 4 ) 3 6H 2 O 4. Obl. % zawartość tlenu

Bardziej szczegółowo

GAZ DOSKONAŁY. Brak oddziaływań między cząsteczkami z wyjątkiem zderzeń idealnie sprężystych.

GAZ DOSKONAŁY. Brak oddziaływań między cząsteczkami z wyjątkiem zderzeń idealnie sprężystych. TERMODYNAMIKA GAZ DOSKONAŁY Gaz doskonały to abstrakcyjny, matematyczny model gazu, chociaż wiele gazów (azot, tlen) w warunkach normalnych zachowuje się w przybliżeniu jak gaz doskonały. Model ten zakłada:

Bardziej szczegółowo

Wykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej

Wykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Wykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Część 5 ELEMENTY STATYKI CHEMICZNEJ Katedra i Zakład Chemii Fizycznej Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Prof. dr hab. n.chem.

Bardziej szczegółowo

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowagi fazowe Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga termodynamiczna Przemianom fazowym towarzyszą procesy, podczas których nie zmienia się skład chemiczny układu, polegają

Bardziej szczegółowo

CIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego

CIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego CIEPŁO, PALIWA, SPALANIE CIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego WYMIANA CIEPŁA. Zmiana energii wewnętrznej

Bardziej szczegółowo

a) jeżeli przedstawiona reakcja jest reakcją egzotermiczną, to jej prawidłowy przebieg jest przedstawiony na wykresie za pomocą linii...

a) jeżeli przedstawiona reakcja jest reakcją egzotermiczną, to jej prawidłowy przebieg jest przedstawiony na wykresie za pomocą linii... 1. Spośród podanych reakcji wybierz reakcję egzoenergetyczną: a) Redukcja tlenku miedzi (II) wodorem b) Otrzymywanie tlenu przez rozkład chloranu (V) potasu c) Otrzymywanie wapna palonego w procesie prażenia

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Kilka definici Faza Definica Gibbsa stan materii ednorodny wewnętrznie, nie tylko pod względem składu chemicznego,

Bardziej szczegółowo

Odwracalność przemiany chemicznej

Odwracalność przemiany chemicznej Odwracalność przemiany chemicznej Na ogół wszystkie reakcje chemiczne są odwracalne, tzn. z danych substratów tworzą się produkty, a jednocześnie produkty reakcji ulegają rozkładowi na substraty. Fakt

Bardziej szczegółowo

I. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU

I. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TERMODYNAMIKA TECHNICZNA 2. Kod przedmiotu: Sd 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność: Eksploatacja

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN pisemny z TERMODYNAMIKI TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA. Lista pytań opisowych (semestr zimowy 2015/16)

EGZAMIN pisemny z TERMODYNAMIKI TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA. Lista pytań opisowych (semestr zimowy 2015/16) Termodynamika techniczna i chemiczna termodynamika - egzamin 2015/2016 1 EGZAMIN pisemny z TERMODYNAMIKI TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA Lista pytań opisowych (semestr zimowy 2015/16) Pytania na egzaminie

Bardziej szczegółowo

Temat 2: Nazewnictwo związków chemicznych. Otrzymywanie i właściwości tlenków

Temat 2: Nazewnictwo związków chemicznych. Otrzymywanie i właściwości tlenków Zasada ogólna: We wzorze sumarycznym pierwiastki zapisujemy od metalu do niemetalu, natomiast odczytujemy nazwę zaczynając od niemetalu: MgO, CaS, NaF Nazwy związków chemicznych najczęściej tworzymy, korzystając

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2016/17)

Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2016/17) Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2016/17) Uwaga! Uzyskane wyniki mogą się nieco różnić od podanych w materiałach, ze względu na uaktualnianie wartości zapisanych

Bardziej szczegółowo

Kalorymetria. 1. I zasada termodynamiki, Prawo Hessa, Prawo Kirchhoffa (graficzna interpretacja), ciepło właściwe, termodynamiczne funkcje stanu.

Kalorymetria. 1. I zasada termodynamiki, Prawo Hessa, Prawo Kirchhoffa (graficzna interpretacja), ciepło właściwe, termodynamiczne funkcje stanu. Kalorymetria 1. I zasada termodynamiki, Prawo Hessa, Prawo Kirchhoffa (graficzna interpretacja), ciepło właściwe, termodynamiczne funkcje stanu. 2. Rodzaje i zasady działania kalorymetrów: a) nieizotermicznego

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 7. Diagramy fazowe Dwuskładnikowe układy doskonałe

WYKŁAD 7. Diagramy fazowe Dwuskładnikowe układy doskonałe WYKŁAD 7 Diagramy fazowe Dwuskładnikowe układy doskonałe JS Reguła Gibssa. Układy dwuskładnikowe Reguła faz Gibbsa określa liczbę stopni swobody układu w równowadze termodynamicznej: układy dwuskładnikowe

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie VII: RÓWNOWAGA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM CIAŁO STAŁE CIECZ

Ćwiczenie VII: RÓWNOWAGA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM CIAŁO STAŁE CIECZ Ćwiczenie VII: RÓWNOWAGA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM CIAŁO STAŁE CIECZ opracowanie: Barbara Stypuła Wprowadzenie Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z opisem i analizą przemian fizycznych, jakim podlegają

Bardziej szczegółowo

Procentowa zawartość sodu (w molu tej soli są dwa mole sodu) wynosi:

Procentowa zawartość sodu (w molu tej soli są dwa mole sodu) wynosi: Stechiometria Każdą reakcję chemiczną można zapisać równaniem, które jest jakościową i ilościową charakterystyką tej reakcji. Określa ono bowiem, jakie pierwiastki lub związki biorą udział w danej reakcji

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak Czy równowaga w przyrodzie i w chemii jest korzystna? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga

Bardziej szczegółowo

Fizyka, technologia oraz modelowanie wzrostu kryształów

Fizyka, technologia oraz modelowanie wzrostu kryształów Fizyka, technologia oraz modelowanie wzrostu kryształów Stanisław Krukowski i Michał Leszczyński Instytut Wysokich Ciśnień PAN 0-4 Warszawa, ul Sokołowska 9/37 tel: 88 80 44 e-mail: stach@unipress.waw.pl,

Bardziej szczegółowo

ZADANIE 1 W temperaturze 700 K gazowa mieszanina dwutlenku węgla i wodoru reaguje z wytworzeniem pary wodnej i tlenku węgla. Stała równowagi reakcji

ZADANIE 1 W temperaturze 700 K gazowa mieszanina dwutlenku węgla i wodoru reaguje z wytworzeniem pary wodnej i tlenku węgla. Stała równowagi reakcji ZADANIE 1 W temperaturze 700 K gazowa mieszanina dwutlenku węgla i wodoru reaguje z wytworzeniem pary wodnej i tlenku węgla. Stała równowagi reakcji w tej temperaturze wynosi K p = 0,11. Reaktor został

Bardziej szczegółowo

Stabilność związków nieorganicznych - rozwaŝania termodynamiczne.

Stabilność związków nieorganicznych - rozwaŝania termodynamiczne. Stabilność związków nieorganicznych - rozwaŝania termodynamiczne http://home.agh.edu.pl/~grzesik TEMATYKA WYŁADU 1. Ciśnienie dysocjacyjne. 2. Diagramy fazowe. 3. Ciśnienia cząstkowe gazów w mieszaninach

Bardziej szczegółowo

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru 1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY 1 ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. Diagramy fazowe P-v-T dla substancji czystych w trzech stanach. skupienia. skupienia

Wykład 3. Diagramy fazowe P-v-T dla substancji czystych w trzech stanach. skupienia. skupienia Wykład 3 Substancje proste i czyste Przemiany w systemie dwufazowym woda para wodna Diagram T-v dla przejścia fazowego woda para wodna Diagramy T-v i P-v dla wody Punkt krytyczny Temperatura nasycenia

Bardziej szczegółowo

Badanie równowag ciecz para w układach dwuskładnikowych

Badanie równowag ciecz para w układach dwuskładnikowych Wprowadzenie Badanie równowag ciecz para w układach dwuskładnikowych Rozważmy równowagę ciecz para w układzie zawierającym dwie ciecze A i B całkowicie mieszające się ze sobą. Zgodnie z regułą faz Gibbsa,

Bardziej szczegółowo

Bezemisyjna energetyka węglowa

Bezemisyjna energetyka węglowa Bezemisyjna energetyka węglowa Szansa dla Polski? Jan A. Kozubowski Wydział Inżynierii Materiałowej PW Człowiek i energia Jak ludzie zużywali energię w ciągu minionych 150 lat? Energetyczne surowce kopalne:

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA

TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA WYKŁAD IX RÓWNOWAGA FAZOWA W UKŁADZIE CIAŁO STAŁE-CIECZ (krystalizacja) ADSORPCJA KRYSTALIZACJA, ADSORPCJA 1 RÓWNOWAGA FAZOWA W UKŁADZIE CIAŁO STAŁE-CIECZ (krystalizacja)

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z chemii fizycznej. Zakres zagadnień na kolokwia

Laboratorium z chemii fizycznej. Zakres zagadnień na kolokwia CHEMIA semestr III Laboratorium z chemii fizycznej Zakres zagadnień na kolokwia 1. Wymagania ogólne Podstawą przygotowania do ćwiczeń jest skrypt pt. Chemia fizyczna. Ćwiczenia laboratoryjne, praca zbiorowa

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. Fizykochemia biopolimerów- wykład 3. Anna Ptaszek. 30 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego

Wykład 3. Fizykochemia biopolimerów- wykład 3. Anna Ptaszek. 30 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego Wykład 3 - wykład 3 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 30 października 2013 1/56 Warunek równowagi fazowej Jakich układów dotyczy równowaga fazowa? Równowaga fazowa dotyczy układów: jednoskładnikowych

Bardziej szczegółowo

Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii

Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii 8.1.21 Zad. 1. Obliczyć ciśnienie potrzebne do przemiany grafitu w diament w temperaturze 25 o C. Objętość właściwa (odwrotność gęstości)

Bardziej szczegółowo

Instrukcja dla uczestnika

Instrukcja dla uczestnika II edycja Konkursu Chemicznego Chemik dla uczniów szkół gimnazjalnych rok szkolny 2016/2017 Instrukcja dla uczestnika I etap Konkursu (etap szkolny) 1. Sprawdź, czy arkusz konkursowy, który otrzymałeś

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z przyrodą

KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z przyrodą Biologia, I stopnia, stacjonarne, 2017/2018, sem. IV KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z przyrodą.. (nazwa specjalności) Nazwa Nazwa w j. ang. Chemia fizyczna II Physical Chemistry

Bardziej szczegółowo

Temodynamika Roztwór N 2 i Ar (gazów doskonałych) ma wykładnik adiabaty κ = 1.5. Określić molowe udziały składników. 1.7

Temodynamika Roztwór N 2 i Ar (gazów doskonałych) ma wykładnik adiabaty κ = 1.5. Określić molowe udziały składników. 1.7 Temodynamika Zadania 2016 0 Oblicz: 1 1.1 10 cm na stopy, 60 stóp na metry, 50 ft 2 na metry. 45 m 2 na ft 2 g 40 cm na uncję na stopę sześcienną, na uncję na cal sześcienny 3 60 g cm na funt na stopę

Bardziej szczegółowo

BADANIE RÓWNOWAG FAZOWYCH W UKŁADACH TRZECH CIECZY

BADANIE RÓWNOWAG FAZOWYCH W UKŁADACH TRZECH CIECZY Ćwiczenie 16 Grażyna Nowicka, Waldemar Nowicki BADANIE RÓWNOWAG FAZOWYCH W UKŁADACH TRZECH CIECZY Zagadnienia: Faza, składnik niezależny, liczba stopni swobody układu. Termodynamiczne kryterium równowagi

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do przedmiotu Chemia I dla studentów studiów I stopnia Inżynierii Materiałowej

Materiały pomocnicze do przedmiotu Chemia I dla studentów studiów I stopnia Inżynierii Materiałowej Materiały pomocnicze do przedmiotu Chemia I dla studentów studiów I stopnia Inżynierii Materiałowej Opracowali: Jarosław Chojnacki i Łukasz Ponikiewski, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdaoska, Gdaosk

Bardziej szczegółowo

TERMOCHEMIA SPALANIA

TERMOCHEMIA SPALANIA TERMOCHEMIA SPALANIA I ZASADA TERMODYNAMIKI dq = dh Vdp W przemianach izobarycznych: dp = 0 dq = dh dh = c p dt dq = c p dt Q = T 2 T1 c p ( T)dT Q ciepło H - entalpia wewnętrzna V objętość P - ciśnienie

Bardziej szczegółowo

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10

Bardziej szczegółowo

KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3. fermentacja alkoholowa

KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3. fermentacja alkoholowa Kinetyka chemiczna KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3 fermentacja alkoholowa czynniki wpływaj ywające na szybkość reakcji chemicznych stęż ężenie reagentów w (lub ciśnienie gazów w jeżeli eli reakcja przebiega

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY 1 ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające

Bardziej szczegółowo

a) 1 mol b) 0,5 mola c) 1,7 mola d) potrzebna jest znajomość objętości zbiornika, aby można było przeprowadzić obliczenia

a) 1 mol b) 0,5 mola c) 1,7 mola d) potrzebna jest znajomość objętości zbiornika, aby można było przeprowadzić obliczenia 1. Oblicz wartość stałej równowagi reakcji: 2HI H 2 + I 2 w temperaturze 600K, jeśli wiesz, że stężenia reagentów w stanie równowagi wynosiły: [HI]=0,2 mol/dm 3 ; [H 2 ]=0,02 mol/dm 3 ; [I 2 ]=0,024 mol/dm

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu

Bardziej szczegółowo

Podstawy termodynamiki

Podstawy termodynamiki Podstawy termodynamiki Organizm żywy z punktu widzenia termodynamiki Parametry stanu Funkcje stanu: U, H, F, G, S I zasada termodynamiki i prawo Hessa II zasada termodynamiki Kierunek przemian w warunkach

Bardziej szczegółowo

VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015

VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 ETAP I 12.11.2014 r. Godz. 10.00-12.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Który z podanych zestawów zawiera wyłącznie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 2. (2014/15)

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 2. (2014/15) Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 2. (2014/15) (Uwaga! Liczba w nawiasie przy odpowiedzi oznacza numer zadania (zestaw.nr), którego rozwiązanie dostępne

Bardziej szczegółowo

1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym

1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm

Bardziej szczegółowo

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje Wprowadzenie do równowag fazowych () odstawowe definicje Faza dla danej substancji jej postać charakteryzująca się jednorodnym składem chemicznym i stanem fizycznym. W obrę bie fazy niektóre intensywne

Bardziej szczegółowo

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI Procesy odwracalne i nieodwracalne termodynamicznie, samorzutne i niesamorzutne Proces nazywamy termodynamicznie odwracalnym, jeśli bez spowodowania zmian w otoczeniu możliwy

Bardziej szczegółowo

KONKURS PRZEDMIOTOWY CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

KONKURS PRZEDMIOTOWY CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ... pieczątka nagłówkowa szkoły... kod pracy ucznia KONKURS PRZEDMIOTOWY CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ETAP SZKOLNY Drogi Uczniu, Witaj w pierwszym etapie konkursu chemicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję

Bardziej szczegółowo

ogromna liczba małych cząsteczek, doskonale elastycznych, poruszających się we wszystkich kierunkach, tory prostoliniowe, kierunek ruchu zmienia się

ogromna liczba małych cząsteczek, doskonale elastycznych, poruszających się we wszystkich kierunkach, tory prostoliniowe, kierunek ruchu zmienia się CHEMIA NIEORGANICZNA Dr hab. Andrzej Kotarba Zakład Chemii Nieorganicznej Wydział Chemii I pietro p. 138 WYKŁAD - STAN GAZOWY i CHEMIA GAZÓW kinetyczna teoria gazów ogromna liczba małych cząsteczek, doskonale

Bardziej szczegółowo

Spis treści. PRZEDMOWA. 11 WYKAZ WAśNIEJSZYCH OZNACZEŃ. 13 I. POJĘCIA PODSTAWOWE W TERMODYNAMICE. 19

Spis treści. PRZEDMOWA. 11 WYKAZ WAśNIEJSZYCH OZNACZEŃ. 13 I. POJĘCIA PODSTAWOWE W TERMODYNAMICE. 19 Spis treści PRZEDMOWA. 11 WYKAZ WAśNIEJSZYCH OZNACZEŃ. 13 I. POJĘCIA PODSTAWOWE W TERMODYNAMICE. 19 Wykład 1: WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU 19 1.1. Wstęp... 19 1.2. Metody badawcze termodynamiki... 21 1.3.

Bardziej szczegółowo

KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3. fermentacja alkoholowa

KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3. fermentacja alkoholowa Kinetyka chemiczna KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3 fermentacja alkoholowa czynniki wpływaj ywające na szybkość reakcji chemicznych stęż ężenie reagentów w (lub ciśnienie gazów w jeżeli eli reakcja przebiega

Bardziej szczegółowo

14. IZOTERMA ROZPUSZCZALNOŚCI UKŁADU TRÓJSKŁADNIKOWEGO ROZPUSZCZALNIKÓW

14. IZOTERMA ROZPUSZCZALNOŚCI UKŁADU TRÓJSKŁADNIKOWEGO ROZPUSZCZALNIKÓW 14. IZOTERMA ROZPUSZCZALNOŚCI UKŁADU TRÓJSKŁADNIKOWEGO ROZPUSZCZALNIKÓW Zagadnienia teoretyczne Reguła faz Gibbsa. Definicja fazy, liczby składników i liczby stopni swobody. Wyznaczenie składu mieszaniny

Bardziej szczegółowo

Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych

Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych I. Reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne 1. Układ i otoczenie Układ - ogół substancji

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia elektroliza. Wykład z Chemii Fizycznej str. 4.3 / 1

Elektrochemia elektroliza. Wykład z Chemii Fizycznej str. 4.3 / 1 Elektrochemia elektroliza Wykład z Chemii Fizycznej str. 4.3 / 1 ELEKTROLIZA POLARYZACJA ELEKTROD Charakterystyka prądowo-napięciowa elektrolizy i sposób określenia napięcia rozkładu Wykład z Chemii Fizycznej

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie programu DICTRA do symulacji numerycznej przemian fazowych w stopach technicznych kontrolowanych procesem dyfuzji" Roman Kuziak

Zastosowanie programu DICTRA do symulacji numerycznej przemian fazowych w stopach technicznych kontrolowanych procesem dyfuzji Roman Kuziak Zastosowanie programu DICTRA do symulacji numerycznej przemian fazowych w stopach technicznych kontrolowanych procesem dyfuzji" Roman Kuziak Instytut Metalurgii Żelaza DICTRA jest pakietem komputerowym

Bardziej szczegółowo

TERMOCHEMIA SPALANIA

TERMOCHEMIA SPALANIA TERMOCHEMIA SPALANIA I ZASADA TERMODYNAMIKI dq = dh Vdp W przemianach izobarycznych: dp = 0 dq = dh dh = c p dt dq = c p dt Q = T 2 T1 c p ( T)dT Q ciepło H - entalpia wewnętrzna V objętość P - ciśnienie

Bardziej szczegółowo

Chemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu.

Chemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu. Chemia Zestaw I 1. Na lekcjach chemii badano właściwości: żelaza, węgla, cukru, miedzi i magnezu. Który z zestawów badanych substancji zawiera tylko niemetale? A Węgiel, siarka, tlen. B Węgiel, magnez,

Bardziej szczegółowo

Przemiany substancji

Przemiany substancji Przemiany substancji Poniżej przedstawiono graf pokazujący rodzaje przemian jaki ulegają substancje chemiczne. Przemiany substancji Przemiany chemiczne Przemiany fizyczne Objawy: - zmiania barwy, - efekty

Bardziej szczegółowo

Zadania pochodzą ze zbioru zadań P.W. Atkins, C.A. Trapp, M.P. Cady, C. Giunta, CHEMIA FIZYCZNA Zbiór zadań z rozwiązaniami, PWN, Warszawa 2001

Zadania pochodzą ze zbioru zadań P.W. Atkins, C.A. Trapp, M.P. Cady, C. Giunta, CHEMIA FIZYCZNA Zbiór zadań z rozwiązaniami, PWN, Warszawa 2001 Zadania pochodzą ze zbioru zadań P.W. Atkins, C.A. Trapp, M.P. Cady, C. Giunta, CHEMIA FIZYCZNA Zbiór zadań z rozwiązaniami, PWN, Warszawa 2001 I zasada termodynamiki - pojęcia podstawowe C2.4 Próbka zawierająca

Bardziej szczegółowo

Opracował: dr inż. Tadeusz Lemek

Opracował: dr inż. Tadeusz Lemek Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracował:

Bardziej szczegółowo

Trójkąt Gibbsa Równowagi układów z ograniczoną mieszalnością składników Prawo podziału Nernsta

Trójkąt Gibbsa Równowagi układów z ograniczoną mieszalnością składników Prawo podziału Nernsta Termodynamiczny opis równowag w układach trójskładnikowych 3.4.1. Trójkąt Gibbsa 3.4.2. Równowagi układów z ograniczoną mieszalnością składników 3.4.3. Prawo podziału Nernsta Układy trójskładnikowe Liczba

Bardziej szczegółowo

Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr letni, rok akademicki 2012/2013

Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr letni, rok akademicki 2012/2013 Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr letni, rok akademicki 2012/2013 Gazy. Jednostki ciśnienia. Podstawowe prawa gazowe 1. Jakie ciśnienie będzie panowało w oponie napompowanej w

Bardziej szczegółowo

Podstawowe prawa opisujące właściwości gazów zostały wyprowadzone dla gazu modelowego, nazywanego gazem doskonałym (idealnym).

Podstawowe prawa opisujące właściwości gazów zostały wyprowadzone dla gazu modelowego, nazywanego gazem doskonałym (idealnym). Spis treści 1 Stan gazowy 2 Gaz doskonały 21 Definicja mikroskopowa 22 Definicja makroskopowa (termodynamiczna) 3 Prawa gazowe 31 Prawo Boyle a-mariotte a 32 Prawo Gay-Lussaca 33 Prawo Charlesa 34 Prawo

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA PROCESÓW KOROZJI WYSOKOTEMPERATUROWEJ

TERMODYNAMIKA PROCESÓW KOROZJI WYSOKOTEMPERATUROWEJ TERMODYNAMIKA PROCESÓW KOROZJI WYSOKOTEMPERATUROWEJ SCHEMAT PROCESU KOROZJI WYSOKOTEMPERATUROWEJ T = const p = const DIAGRAMY ELLINGHAM A-RICHARDSON A (RICHARDSON A-JEFFES A) S. Mrowec, An Introduction

Bardziej szczegółowo