Notatki klasa VII. Kongres wiedeński

Transkrypt

1 Kongres wiedeński Notatki klasa VII 1. Po klęsce Napoleona zwołano we Wiedniu tzw. Kongres wiedeński, który miał przywrócić pokój w Europie. a. Uczestniczyło w nim 16 państw, ale decydujący głos miały Rosja, Austria, Prusy i Anglia, b. Ponieważ obrady trwały z przerwami w 1814 i 1815 r. a resztę czasu spędzano na zabawach, nazwano go tańczącym kongresem. 2. Kongres przyjął następujące zasady: a. Restauracji przywrócenie obalonych dynastii i dawnych ustrojów w państwach, b. Legitymizmu nienaruszalność praw dynastii panującej do tronu, c. Równowagi europejskiej żaden kraj nie mógł dominować nad drugim, 3. Zmiany terytorialne wprowadzone po kongresie: a. Austria zajęła północe Włochy oraz objęła przewodnictwo nad liczącym około 40 państw i miast Związkiem Niemieckim, b. Belgia i Holandia zostały połączone w Królestwo Zjednoczonych Niderlandów, c. Szwajcaria stała się krajem wiecznie neutralnym, d. Prusy otrzymały część Pomorza, Wielkopolski i Saksonii, e. Rosja przyłączyła Finlandię i utworzone z Księstwa Warszawskiego Królestwo Polskie, f. Utworzono Rzeczpospolitą Krakowską pod wspólnym zarządem zaborców, 4. Austria, Prusy i Rosja podpisały tzw. święte przymierze, w którym powołując się na Ewangelię miały strzec porządku ustalonego na kongresie. Walka z porządkiem pokongresowym 1. We Włoszech coraz silniejszy był ruch karbonariuszy. a. w 1820 r. wywołali powstanie w Neapolu, a w 1821 r. w Królestwie Sardynii, jednak oba zostały stłumione przez Austriaków w ramach Świętego Przymierza, b. w latach trzydziestych Giuseppe Mazzini założył organizacje Młode Włochy, dążące do zjednoczenia kraju. 2. W Hiszpanii doszło do wystąpień przeciw, królowi Ferdynandowi VII. Króla wsparły wojska francuskie (w ramach Świętego Przymierza), dzięki czemu udało mu się ocalić władzę absolutną. 3. W 1822 r. Grecja ogłosiła niepodległość, zrzucając zależność od Turcji. Została ona poparta przez Francję Rosję i Wielką Brytanię, które pokonały Turków i w 1829 r. uznały Grecję za niepodległe państwo. 4. Rosji bezwzględne rządy sprawował car Aleksander I. Dwie organizacje spiskowe (Związek Północny i Południowy) doprowadziły do wybuchu powstania dekabrystów w grudniu 1825 r. w Petersburgu. Zostało ono stłumione, a dekabryści zesłani na Syberię. 5. W 1830 r. doszło do protestów we Francji (rewolucja lipcowa). Król Karol X abdykował, a nowym królem wybrano Ludwika Filipa. 6. W 1830 r. powstanie wybuchło w Belgii, która ogłosiła niepodległość z królem Leopoldem I na czele, występując z Królestwa Niderlandów. Królestwo Polskie 1. Z większości ziem Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie zwane Kongresowym, będące częścią Rosji, a. Królem Polski był każdy kolejny car Rosji, b. Królestwo miało jednak własny sejm, rząd i armię (27 tys. żołnierzy), c. Namiestnikiem Królestwa został Józef Zajączek, a dowódcą armii polskiej był brat cara książę Konstanty, d. w Konstytucji Królestwa zapisano, że zostaje połączona z Rosją "po wieczne czasy". 2. W tym czasie powstał bank Polski, udzielający kredytów. Rozwijało się hutnictwo i przemysł tkacki (włókienniczy). 3. Chłopi stopniowo zamiast pańszczyzny mieli płacić czynsz. zaczęto w miejsce trójpolówki stosować płodozmian (co roku na czterech częściach pola sadzono inne rośliny, nie było już ugoru).

2 4. W Warszawie powstał uniwersytet. 5. Ponieważ car Aleksander I coraz częściej nie przestrzegał konstytucji, łamał prawa Polaków i wprowadził cenzurę (kontrola gazet, teatrów, literatury przez władze), Polacy zaczęli protestować tworząc tajne organizacje patriotyczne. Powstanie listopadowe r. Piotr Wysocki założył Sprzysiężenie Podchorążych, dążące do powstania. 2. Car rosyjski zamierzał wysłać armię polską do stłumienia powstania Belgów, wtedy Polacy podjęli decyzję i rozpoczęli powstanie. 3. Powstanie listopadowe wybuchło w nocy z 29/30 listopada 1830 r. a. Spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem ludności, ale ze sprzeciwem elit, b. 5 grudnia 1830 r. dyktatorem powstania został gen Józef Chłopicki, c. w styczniu 1831 r. sejm Polski zdetronizował cara Mikołaja z tronu polskiego, co spowodowało wkroczenie wojsk rosyjskich do Polski, 4. Polscy dowódcy nie wierzyli w możliwość zwycięstwa. a. W lutym 1831 r. udało się powstańcom powstrzymać Rosjan pod Grochowem, a następnie odnieść kilka zwycięstw, b. Niestety 26 maja 1831 r. przegraliśmy pod Ostrołęką i Rosjanie przejęli inicjatywę wojnie, c. We wrześniu 1831 r. Rosjanie zajęli Warszawę dokonując rzezi mieszkańców Pragi. 5. Powstanie zostało poparte przez mieszkańców Europy, jednak władze państw zachowały obojętność wobec losu Polski. Powstanie skrytykował nawet papież. 6. Przyczyną porażki powstania był brak wiary elit w zwycięstwo, złe dowodzenie i brak udziału chłopów w powstaniu. Wielka Emigracja 1. Po upadku powstania listopadowego w obawie przed represjami ok. 10 tys. Polaków wyemigrowało na zachód Europy (tzw. Wielka Emigracja). 2. Na emigracji powstały polskie stronnictwa polityczne: a. Lewicę stanowiło Towarzystwo Demokratyczne, głosili hasła walki o niepodległość i równość społeczną, b. Prawicę stanowił Hotel Lambert z księciem Adamem Czartoryskim na czele, prowadził działalność dyplomatyczną na dworach europejskich, a szansę na niepodległość widział w konflikcie zbrojnym w Europie, c. Gromady Ludu Polskiego radykalna grupa, domagająca się przekazania ziemi i środków produkcji w miejsce ludu. Chcieli znieść własność prywatną. Nie byli lubiani przez inne organizacje. 3. W Polsce próbowano na małą skalę tworzyć nowe ruchy spiskowe, ale kończyło to się aresztowaniami i karami śmierci. Takie próby podejmowali Józef Zaliwski, Szymon Konarski i ksiądz Piotr Ściegienny. Ziemie polskie po upadku powstania listopadowego 1. Represje popowstaniowe w Królestwie Polskim: a. Zlikwidowali polską armię, b. Zamknęli polskie uniwersytety, c. Zlikwidowali kościół unicki (greckokatolicki) włączając go do prawosławnego, d. Wielu Polaków zesłano na Syberię, e. Emigrantom i uczestnikom powstania skonfiskowano majątek, f. Symbolem ucisku było więzienie Cytadela w Warszawie, 2. Polacy w 1846 r. chcieli wywołać kolejne powstanie, ale wybuchło ono tylko w Krakowie i nazwano je: Powstanie krakowskie. Władzę przejęli tam powstańcy i obiecali chłopom ziemię oraz zniesienie pańszczyzny. 3. Na czele stanął gen Edward Dembowski, jednak zginął w procesji mającej pozyskać zwolenników ochotników do powstania.

3 4. W efekcie wojska rosyjskie austriackie zajęły Kraków, i zlikwidował Rzeczpospolitą Krakowską, którą włączono do Austrii. Zgermanizowano tam szkolnictwo i administrację. 5. Chłopi podburzeni przez Austriaków napadali na dwory, palili je, mordowali szlachciców. Była to tzw. rabacja galicyjska na czele której stanął Jakub Szela. 6. W zaborze pruskim zlikwidowano urząd namiestnika i rozpoczęto germanizację. Wiosna Ludów w Europie 1. Wiosna Ludów to wystąpienia, bunty i powstania w krajach europejskich w latach Przyczyny wybuchu Wiosny Ludów: a. Trudne położenie robotników i biedoty miejskiej, b. Utrzymywanie pańszczyzny i poddaństwa chłopów, c. Dążenia Niemców i Włochów do zjednoczenia swego kraju, d. Nieurodzaj, i głód w Europie w latach Rewolucje we Francji: a. W 1848 r. w Paryżu odbywały się liczne demonstracje biedoty i robotników, gdy wojsko otworzyło do nich ogień, doszło do wybuchu powstania, b. Król Ludwik Filip abdykował, a władzę przejął Rząd Tymczasowy, c. zniesiono cenzurę, ale pogłębiał się kryzys gospodarczy, co spowodowało podniesienie podatków, temu sprzeciwili się chłopi, d. wybory do parlamentu wygrała burżuazja i monarchiści, których rząd krwawo stłumił demonstracje, e. w uchwalonej konstytucji wprowadzono urząd prezydenta, a został nim bratanek Napoleona Bonaparte Ludwik Napoleon, f. w 1852 r. w wyniku plebiscytu Francuzi przywrócili cesarstwo z Napoleonem III na tronie, 4. Wydarzenia w państwach niemieckich: a. Protestujący domagali się wprowadzenia konstytucji, zwołania parlamentu i zjednoczenia kraju, b. W marcu 1849 r. niemiecki parlament uchwalił konstytucję i wprowadził cesarstwo z królem pruskim Fryderykiem Wilhelmem IV na czele, c. Ten jednak nie przyjął władzy od parlamentu, gdyż obawiał się reakcji Rosji i Austrii na zjednoczenie Niemiec i siłą przywrócił stary porządek 5. Rewolucja w Austrii: a. W wyniku protestów w 1848 r. odszedł znienawidzony kanclerz Metternich, b. Cesarz został zmuszony do uznania konstytucji (min., uwłaszczenie chłopów), c. We wrześniu 1848 r., władze wycofały się z reform i siłą stłumiły wszelkie protesty, 6. Powstanie na Węgrzech: a. Po wybuchu zamieszek we Wiedniu, wrzenie ogarnęło również Budapeszt, b. Dążono do wyzwolenia się od Austrii, c. Po stłumieniu buntu w Austrii wojska austriackie wkroczyły na Węgry, pomogli im Rosjanie, d. Węgrami dowodził Polak Józef Bem, ostatecznie Węgrzy przegrali w 1849 r., 7. Znaczenie Wiosny Ludów: a. W całej Europie władze utrzymały stan posiadania, b. Pozostała jednak świadomość o konieczności wprowadzenia w końcu reform i zmian (zniesienie cenzury, wolność prasy, nadania konstytucji) c. W Austrii zniesiono poddaństwo i pańszczyznę, d. Konstytucje utrzymały się w Prusach, i Królestwie Piemontu i Sardynii, e. We Francji wprowadzono powszechne głosowania. Wiosna Ludów na ziemiach polskich 1. Wiosna Ludów w zaborze pruskim: a. Na wieść o wydarzeniach w Berlinie również w Poznaniu doszło do protestów. Dodatkowo żądano autonomii dla Polaków.

4 b. Wkrótce doszło do wybuchu powstania wielkopolskiego. Polacy mimo, że wygrali pod Miłosławiem zostali rozbici. 2. Wiosna Ludów w Galicji: a. Do wystąpień doszło w Krakowie i Lwowie, jednak te bunty szybko stłumiono, b. Austriacy znieśli w całym państwie pańszczyznę, c. Oprócz Polaków na wschodzie Galicji zaczęli działać Rusini, którzy tworzyli swój ruch narodowy, 3. Znaczenie Wiosny Ludów na ziemiach polskich: a. Początkowo były to wystąpienia przeciwko władcom absolutnym, b. Z czasem doszły konflikty narodowe np. w Wielkopolsce i Galicji, c. Budziła się świadomość narodowa. Rewolucja przemysłowa 1. Manufaktura to zakład produkcyjny, oparty na pracy ręcznej. 2. Fabryka to zakład, w którym do pracy wykorzystywane są maszyny. 3. Właścicieli hut, kopalń, manufaktur i fabryk zaczęto nazywać burżuazją. 4. Wielu chłopów opuszczało swoje wioski i udawało się do miast, by tam zatrudnić się w manufakturach i fabrykach. Pracujących tam ludzi nazywano proletariatem. 5. Pracowali oni nawet po 16 godzin dziennie. Nie mieli urlopu, emerytury, renty, ani żadnych zasiłków. Aby domagać się swoich praw, tworzyli on związki zawodowe, czyli organizacje, które zrzeszały pracowników by walczyć wspólnie o ich prawa. 6. Obok fabryk powstawały osiedla robotnicze. W ten sposób szybko rozrastały się i rozwijały się miasta. Proces ten nazywamy urbanizacją. Zjednoczenie Włoch 1. Wojna krymska (najwięcej walk na Krymie) wybuchła w 1853 r. Armia rosyjska okazała się być słaba i nie potrafiła stawić oporu Turkom. Austria nie pomogła Rosji i rozpadło się Święte Przymierze. 2. We Włoszech zwiększyło się dążenie do zjednoczenia kraju, co nie było w interesie Austrii. a. Najlepiej rozwiniętym państwem włoskim był Piemont (Królestwo Sardynii), b. Piemont rozpoczął zbrojenia i podpisał sojusz z Francją, c. Austriacy postanowili rozbić zbrojącego się sąsiada, ale przegrali, d. Wkrótce Toskania, Parma i Modena obaliły swych władców i przyłączyły się do Piemontu. 3. Kolejne powstanie wybuchło w Królestwie Neapolu i Sycylii. a. Giuzeppe Garibaldi zorganizował wyprawę 1000 czerwonych koszul na Sycylię, b. Sycylia została zajęta, a następnie Garibaldi zdobył Neapol. 4. Skutkiem tych wydarzeń było połączenie Piemontu i Królestwa Neapolu u Sycylii. W ten sposób w 1860 r. doszło do zjednoczenia Włoch. a. W 1866 do Włoch przyłączono Wenecję, a w 1870 Państwo Kościelne, b. Królem Włoch został król Piemontu Wiktor Emanuel II. Zjednoczenie Niemiec 1. Niemcy były rozbite na wiele państewek. a. Najsilniejszym stały się Prusy, b. W 1862 r. kanclerzem Prus został Otton von Bismarck, zreformował on armię pruską, c. W 1866 r. rozpoczął wojnę Austrią, którą pokonał w bitwie pod Sadową, d. W wyniku tej wygranej Prusy stanęły na czele Związku Północnoniemieckiego. 2. Krajem sprzeciwiającym się zjednoczeniu Niemiec była Francja. a. W 1870 r. w Ems król pruski i ambasador francuski omawiali kwestię obsadzenia tronu hiszpańskiego, b. Prusy poparły na władcę księcia Leopolda, ale po sprzeciwie Francji wycofały się z tego,

5 c. Depeszę z tą wiadomością wysłano do Bismarca, który ją sfałszował i kazał opublikować w prasie, (że Prusy nadal popierają księcia Leopolda), d. Po tym wydarzeniu nieprzygotowana do wojny Francja wypowiedziała Prusom wojnę, e. Francuzi zostali rozbici, a Napoleon III dostał się do niewoli, we Francji ogłoszono powstanie republiki i podpisano zawieszenie broni, 3. W 1871 r. we Frankfurcie nad Menem Francja i Prusy podpisały pokój. a. Francja straciła Alzację i Lotaryngię, b. Francja musiała zapłacić odszkodowanie wojenne (reparacje) stycznia 1871 r. w Wersalu utworzono Cesarstwo Niemieckie zwane II Rzeszą. Król Pruski Wilhelm I został cesarzem niemieckim. Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych 1. XIX wiek to rozwój USA. Kraj powiększał się i stawał się jedną z największych potęg gospodarczych na świecie. 2. Kraj dzielił się na Północ, gdzie rozwijał się przemysł i zniesiono niewolnictwo oraz południe opartą na produkcji bawełny i pracy niewolniczej. 3. W 1861 r. 11 stanów południa ogłosiło secesję, czyli odłączenie się i utworzyło oddzielne państwo - Konfederację. Pozostali tworzyli tzw. Unię, której prezydentem był Abraham Lincoln 4. W wyniku wojny secesyjnej trwającej w latach wygrała Unia. Południe było zniszczone gospodarczo. 5. Już w czasie wojny zniesiono niewolnictwo w USA, jednak w niektórych rejonach południa na wet po wojnie była segregacja rasowa, czyli nierówne traktowanie czarnoskórych obywateli USA. Kolonializm europejski w XIX wieku 1. W XIX wieku do krajów kolonialnych (Hiszpanii, Portugalii, Francji, W. Brytanii, Holandii) dołączyły Niemcy, Belgia, Włochy, Japonia i USA. Podbijały one słabiej rozwinięte rejony świata np. Afrykę i Azję. 2. Kraje europejskie zajęły prawie całą Afrykę, tworząc tam potężne plantacje i wyzyskując miejscową ludność. 3. Najważniejszą brytyjską kolonią były Indie, gdzie uprawiano herbatę. Brytyjczycy kontrolowali drogę do nich, opanowując Gibraltar, Maltę, Cypr i kontrolując Kanał Sueski. 4. W. Brytania., Francja, Niemcy, Japonia, Rosła a także USA, próbowały podporządkować sobie różne rejony Chin, w wyniku czego ten kraj stracił niezależność. 5. Ostra rywalizacja o Mandżurię (część Chin) doprowadziła do wojny rosyjsko-japońskiej w latach , która wygrała Japonia. Królestwo Polskie przed powstaniem styczniowym 1. Rosjanie po klęsce w wojnie krymskiej złagodzili represje wobec Polaków a. Car zgodził się na zwolnienie części więźniów politycznych, b. Od 1860 r. trwały w Warszawie liczne manifestacje z okazji rocznic narodowych, c. W 1861 r. taka demonstracja została stłumiona przez Rosjan, zginęło ponad 100 osób. 2. Na czele rządu Królestwa Polskiego (zależnego od Rosji) stał Aleksander Wielopolski. a. Zwalczał on przygotowania do powstania, b. Opowiadał się za współpracą z Rosją, c. Udało mu się spolonizować szkolnictwo i administrację, 3. W zaborze rosyjskim powstały dwa ugrupowania niepodległościowe, Biali i Czerwoni. a. Biali domagali się uwłaszczenia za odszkodowaniem, wybuch powstania uzależniali od korzystnej sytuacji międzynarodowej, na czele Leopold Kronenberg i Andrzej Zamojski, b. Czerwoni byli bardziej radykalni, chcieli szybkiego wybuchu powstania. Domagali się tez uwłaszczenia, nawet bez odszkodowania. Konspirację udoskonalił Jarosław Dąbrowski. Powstanie styczniowe 1. Wielopolski wiedząc o przygotowaniach do powstania, postanowił wcielić spiskowców do armii rosyjskiej

6 a. Polscy działacze znaleźli się na listach przewidzianych do poboru (tzw. branka), b. Ogłoszenie branki w styczniu 1863 r. spowodowało ukrywanie się młodych i przyśpieszenie decyzji o wybuchu powstania. 2. Powstanie styczniowe wybuchło w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. Powstał wtedy Tymczasowy Rząd Narodowy. a. Pod bronią znajdowało się kilkanaście tysięcy powstańców uzbrojonych w strzelby myśliwskie i kosy, b. Powstańcy nie byli w stanie opanować żadnego większego miasta i prowadzili jedynie walkę partyzancką, c. Ogłoszono pobór podatków na cele powstania, d. Zorganizowano powstańczą pocztę, sądy i administrację, e. Powstanie rozprzestrzeniło się na Litwę, ale szybko zostało stłumione przez gubernatora Michała Murawjowa (Wieszatiela). 3. Latem 1863 r. gubernatorem Królestwa Polskiego został Teodor Berg słynący z okrucieństwa. a. Zarządzał on publiczne egzekucje powstańców, b. Złapanych powstańców zsyłano na Syberię oraz konfiskowano im majątek