EDB. Po prostu. Edukacja dla bezpieczeństwa. Podręcznik ZGODNY Z WYMAGANIAMI Edukacja dla bezpieczeństwa. Po prostu SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE

Transkrypt

1 Edukacja dla bezpieczeństwa. Po prostu od ZGODNY Z WYMAGANIAMI 2015 SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE zakres podstawowy Po prostu EDB Edukacja dla bezpieczeństwa Podręcznik _okl.indd :33:12

2 Autorzy: Bogusława Breitkopf, Mariusz Cieśla Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego do edukacji dla bezpieczeństwa, na podstawie opinii rzeczoznawców: mgr Danuty Petry, dr. Janusza Ropskiego i dr hab. Doroty Zdunkiewicz-Jedynak. Zakres kształcenia: podstawowy. Etap edukacyjny: IV. Typ szkoły: szkoły ponadgimnazjalne. Rok dopuszczenia: 2012/2015. Numer ewidencyjny w wykazie: 500/2012/2015 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 2013 Wydanie II (2015) ISBN Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Wojciech Chmielewski, Mieczysława Kompanowska (redaktor cyklu), Barbara Koncerewicz (redakcja merytoryczna) Konsultacje: Barbara Durmała, Zbigniew Piątka Redakcja językowa: Ewa Wojtyra Redakcja techniczna: Marzenna Kiedrowska Projekt okładki: Paweł Jan Rafa Projekt graficzny: Katarzyna Trzeszczkowska Opracowanie graficzne: Joanna Plakiewicz Fotoedycja: Ignacy Składowski Skład i łamanie: Studio DeTePe Paweł Rusiniak Zalecane wymagania systemowe i sprzętowe Podręcznik elektroniczny w formacie PDF otwierany na komputerach PC i MAC wymaga zainstalowania bezpłatnego programu Adobe Reader ( otwierany na tabletach i telefonach z systemem Apple ios wymaga zainstalowania bezpłatnego programu ibooks (do pobrania ze sklepu App Store); otwierany na tabletach i telefonach z systemem Android wymaga zainstalowania bezpłatnego programu Adobe Reader (do pobrania z Google Play). Pomoc techniczna: epomoc@wsip.com.pl Materiały, do których masz dostęp, nie mogą być rozpowszechniane publicznie, nie mogą być przedmiotem dalszego obrotu. Rozporządzanie ich opracowaniem wymaga uzyskania zgody. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: Infolinia: Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na Polska Izba Książki

3 SPIS TREŚCI 3 1. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach 1 Organizacja pierwszej pomocy Kontrola funkcji życiowych Utrata przytomności Resuscytacja krążeniowo-oddechowa Rany, krwawienia i krwotoki Uszkodzenia kości i stawów Oparzenia termiczne i chemiczne Ciała obce w organizmie Wstrząs pourazowy Pogryzienia, użądlenia, ukąszenia Nagłe zachorowania chorzy są wśród nas System bezpieczeństwa państwa 12 System obronny Rzeczypospolitej Polskiej Powinności obronne władz samorządowych, instytucji i obywateli Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej Ochrona ludności i obrona cywilna 15 Międzynarodowe prawo humanitarne Ochrona ludności i zwierząt Ostrzeganie i alarmowanie Zagrożenia czasu pokoju 18 Katastrofy, awarie techniczne, klęski żywiołowe Ewakuacja poszkodowanych Psychologiczne skutki sytuacji kryzysowych Zagrożenia terrorystyczne Zagrożenia występujące podczas wojny 22 Wojna i konwencjonalne środki rażenia Broń masowego rażenia

4 O podręczniku Podręcznik został podzielony na pięć działów tematycznych. Każdy dział jest podzielony na jednostki lekcyjne. W sumie są 23 lekcje. Skrótowe wprowadzenie do tematu Bogata ikonografika ułatwiająca naukę i zapamiętanie Tekst główny jest podzielony na podrozdziały Schematy postępowania ratowniczego Algorytm postępowania ratowniczego

5 Fotograficzne ujęcie sekwencji postępowania ratowniczego Wykresy określające zasady postępowania ratowniczego w zależności od stanu poszkodowanego Po każdym rozdziale podsumowanie i sprawdzenie znajomości tematu Zbliżenia ważniejszych czynności Definicje i objaśnienia ważniejszych terminów Wyróżnione najważniejsze kwestie do zapamiętania Odnośniki do przydatnych stron internetowych Pytania i polecenia; pamiętaj, aby nie umieszczać odpowiedzi w podręczniku

6

7 1 Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Organizacja pierwszej pomocy Kontrola funkcji życiowych Utrata przytomności Resuscytacja krążeniowo-oddechowa Rany, krwawienia i krwotoki Uszkodzenia kości i stawów Oparzenia termiczne i chemiczne Ciała obce w organizmie Wstrząs pourazowy Pogryzienia, użądlenia, ukąszenia Nagłe zachorowania chorzy są wśród nas

8 8 1 Organizacja pierwszej pomocy Każdy człowiek powinien znać zasady udzielania pierwszej pomocy. Zapoznaj się z nimi! Stosowanie algorytmów postępowania ratowniczego usprawnia akcję ratunkową. Ktoś powinien pokierować akcją ratunkową, zanim przybędą wyspecjalizowane służby ratownicze. Być może będziesz to Ty. OCENA ZAGROŻEŃ OCEŃ, PRZEMYŚL, DZIAŁAJ! Życie osób z ciężkimi obrażeniami ciała zależy od czasu, w jakim zostanie udzielona im pomoc specjalistyczna. Największe szanse na przeżycie mają poszkodowani, którzy trafią na salę operacyjną w ciągu godziny od momentu wypadku. Okres ten nazywa się złotą godziną. Podczas udzielania pierwszej pomocy bardzo ważne są platynowe minuty, w których świadek zdarzenia podejmuje czynności mające na celu ratowanie życia. PIERWSZA POMOC to zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia, wykonywanych bez użycia sprzętu medycznego oraz środków leczniczych przez osoby nieposiadające uprawnień do podejmowania medycznych działań ratowniczych. Świadek zdarzenia przede wszystkim powinien zadbać o bezpieczeństwo własne oraz osoby, która doznała urazu. Jego pierwszym i najważniejszym zadaniem zanim podej- Świadkowie na miejscu wypadku Lekarze i ratownicy medyczni SOS RKO Wezwanie pomocy Rozpoznanie 112 Pomoc natychmiastowa Pierwsza pomoc przedlekarska Ogniwa łańcucha ratunkowego Defibrylacja Pogotowie ratunkowe Zabiegi zaawansowane Szpital Fachowa pomoc medyczna DZIAŁ 1 LEKCJA 1

9 ORGANIZACJA PIERWSZEJ POMOCY 9 dzie do poszkodowanego jest ocena sytuacji w miejscu zdarzenia. Należy wytężyć wszystkie zmysły, aby zauważyć jak najwięcej szczegółów mogących świadczyć o niebezpieczeństwie. Przykładowe zagrożenia: związane z ogniem lub substancjami toksycznymi; utrudniony dostęp do poszkodowanego (np. po lodzie, wodzie czy zboczu); groźba porażenia prądem; niebezpieczeństwo zawalenia się budynku w miejscu zdarzenia; zachowanie innych świadków czy mówią głośno i są niespokojni, czy walczą ze sobą, czy mają broń, czy istnieje podejrzenie, że są pod wpływem alkoholu lub narkotyków?; niebezpieczne zwierzęta w pobliżu. Oceniając miejsce zdarzenia, należy postawić sobie następujące pytania: Co się KROK PO KROKU Po przyjeździe na miejsce wypadku komunikacyjnego należy: 1. zatrzymać pojazd w odległości m od miejsca wypadku; 2. włączyć światła awaryjne (w nocy pozostawić włączone światła mijania, aby oświetlały miejsce wypadku); 3. zaciągnąć hamulec ręczny, wyjąć i zabrać ze sobą kluczyki; 4. założyć kamizelkę odblaskową i ustawić trójkąt ostrzegawczy; 5. zabrać apteczkę oraz gaśnicę i podejść do miejsca wypadku. wydarzyło? Jaki jest mechanizm urazu? Jakie istnieją zagrożenia (dla ratownika, poszkodowanych i świadków zdarzenia)? Czy widzę, słyszę, czuję, że istnieje jakieś niebezpieczeństwo? W jaki sposób Obszar zabudowany m 0 1 m Obszar niezabudowany m m Autostrada lub droga ekspresowa m 100 m Zabierz ze sobą: trójkąt ostrzegawczy kamizelkę odblaskową gaśnicę apteczkę Odległości zatrzymania samochodu i ustawienia trójkata ostrzegawczego na miejscu wypadku

10 10 PIERWSZA POMOC W NAGŁYCH WYPADKACH zabezpieczyć się przed ewentualnymi zagrożeniami? Czy będzie potrzebna pomoc specjalistyczna? Ilu jest poszkodowanych i w jakim są stanie? Zabezpieczenie pojazdu przed stoczeniem TELEFONY ALARMOWE Ustawienie trójkąta w pobliżu zaparkowanego na poboczu samochodu Po dokonaniu oceny miejsca zdarzenia i usunięciu zagrożeń (postawieniu trójkąta ostrzegawczego w odpowiedniej odległości, ogrodzeniu taśmą terenu zagrożenia) należy iść wolno i spokojnie, rozglądając się wokół, biorąc pod uwagę potencjalne zagrożenia. Karta ICE zawiera imię i nazwisko właściciela oraz numery telefonów do 3 osób, które należy powiadomić w razie wypadku PAMIĘTAJ! Sprawdź, czy możesz bezpiecznie zbliżyć się do poszkodowanego. Nie stań się sam ofiarą! Upewnij się, czy nie zagraża Ci niebezpieczeństwo i zatroszcz się o bezpieczeństwo innych w miejscu wypadku. Oceń stan poszkodowanego i zastosuj odpowiednie postępowanie. 112 Centrum Powiadamiania Ratunkowego (służby ratunkowe) (numer używany w całej Europie) 999 pogotowie ratunkowe 998 straż pożarna 997 policja Do miejsca zdarzenia nie wolno podchodzić z zapalonym papierosem. Dobrze mieć ze sobą rękawiczki ochronne (winylowe lub foliowe) oraz okulary. W uszkodzonym pojeździe należy zaciągnąć hamulec ręczny, wyłączyć zapłon, wyjąć kluczyki i położyć je na podłodze samochodu, sprawdzić, czy nie wydobywa się dym i nie wycieka paliwo, i zabezpieczyć pojazd przed stoczeniem. Jeżeli w wypadku uczestniczy cysterna przewożąca niebezpieczne substancje toksyczne (NST), wówczas należy zatrzymać się w bezpiecznej odległości umożliwiającej odczytanie kodu na tablicy informacyjnej, powiadomić służby ratunkowe o zaistniałym zdarzeniu, podając kody cyfrowe umieszczone na pomarańczowym polu prostokątnej tablicy. Podobnie należy zachować się, gdy uszkodzona zostanie sieć energetyczna. Wzywając pomoc, należy pozostać w samochodzie. Ratujący powinien kierować się zasadą: bezpieczeństwo przede wszystkim. DZIAŁ 1 LEKCJA 1

11 ORGANIZACJA PIERWSZEJ POMOCY 11 Okulary i rękawiczki ochronne Maseczki do sztucznego oddychania Maseczka ochronna dróg oddechowych Latarka elektryczna Chusteczki jednorazowe Środki ochrony indywidualnej Bez odpowiedniego zabezpieczenia i masek nie należy wchodzić na obszary, gdzie stężenie tlenu może być zmniejszone albo panuje toksyczne stężenie substancji chemicznych (kanalizacja, silosy, ładownie statków). W miejscu zdarzenia należy zwrócić szczególną uwagę na osoby uciekające, próbujące się ukryć, wykonujące groźne gesty. Jeśli istnieje zagrożenie przemocą, nie należy wkraczać na zagrożony obszar, lecz wezwać policję. PAMIĘTAJ! W każdej sytuacji należy najpierw ocenić zagrożenie, a następnie zastosować środki bezpieczeństwa odpowiednie do istniejącego zagrożenia Bezpieczne zdejmowanie rękawiczek po zakończonej akcji ratunkowej bez dotykania strony brudnej gołą dłonią