Elżbieta Małkiewicz * ABCDEF. Ministry of Health. Ministerstwo Zdrowia. Streszczenie. Abstract volume 1 no 6.

Transkrypt

1 tom nr volume no Częstość występowania rozszczepów podniebienia pierwotnego i/lub wtórnego w zależności od wieku matek, kolejności ciąży, masy urodzeniowej noworodka, miejsca urodzenia oraz występowania wady u krewnych pierwszego stopnia Incidence of clefts of the primary and/or secondary palate in relationship to age of mothers, order of birth, birth weight, birth place and affected first degree relatives Elżbieta Małkiewicz * ABCDEF Wkład autorów A - Plan badań B - Zbieranie danych C - Analiza statystyczna D - Interpretacja danych E - Redagowanie pracy F - Wyszukiwanie piśmiennictwa Authors' Contribution A - Study Design B - Data Collection C - Statistical Analysis D - Data Interpretation E - Manuscript Preparation F - Literature Search Ministerstwo Zdrowia Ministry of Health Streszczenie CEL: zbadanie częstości występowania rozszczepów podniebienia w zależności od wieku matek, kolejności ciąży, masy urodzeniowej noworodka, miejsca urodzenia, występowania wady u krewnych -ego stopnia. MATERIAŁ I METODY: analiza dotyczyła dzieci urodzonych w latach - na terenie województwa dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, łódzkiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego u których stwierdzono rozszczep podniebienia. Częstość występowania rozszczepów w badanych grupach dzieci porównywano testem istotności różnicy między dwoma wskaźnikami struktury oraz testem dokładnym Fischera. Wpływ zmiennych jakościowych na liczność występowania rozszczepów analizowano przy pomocy modelowania log-liniowego. Wyniki analiz * dr n. med., główny specjalista, PhD DDS, Main Dental Specialist Abstract The AIM of this study was to investigate the incidence of clefts of the palate in relationship to the age of mothers, order of birth, birth weight, birth place and affected first degree relatives. MATERIAL AND METHODS: The analysis included infants with a cleft of the palate born in - in voivodeship: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, łódzkie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie. Statistical analyses were carried out using t-paired test and Fisher s test. The influence of qualitative variables on the incidence of clefts was analysed by log-line modelling. A p-value of less than. was chosen to assign statistical significance of all tests. Adres autora, Author's Address: - Warszawa, Agawy /, tel., fax ()

2 tom nr volume no statystycznych i modelowania log-liniowego przyjęto jako istotne statystycznie dla poziomu p<,. WYNIKI: Częstość występowania rozszczepów podniebienia zarówno w zespołach wad jak i w postaci izolowanej nasila się wraz z wiekiem matek. Najczęściej występują rozszczepy podniebienia i rozszczepy wargi u dzieci z pierwszej i drugiej ciąży. Porównując masę urodzeniową populacji dzieci z rozszczepem podniebienia w zespołach wad i w postaci izolowanej z masą urodzeniową całej populacji polskiej urodzonej w tym czasie, stwierdzono niższą masę u noworodków z rozszczepem. Istotnie statystycznie najczęściej rozszczep podniebienia występował u dzieci wiejskich, najrzadziej u dzieci z dużych miast. Występowanie rozszczepu u dzieci u których wada ta występowała również u rodzeństwa różni się istotnie od odsetka dzieci u których wada ta występowała u rodziców. WNIOSKI: Częstość występowania wady nasila się wraz z wiekiem matek, szczególnie istotnie statystycznie po roku życia. Uzyskane wyniki pozwalają przypuszczać, że w rodzinie obarczonej dzieckiem z wadą typu rozszczep podniebienia zachodzi większe ryzyko wystąpienia tej wady u kolejnego dziecka. W świetle wyników badań epidemiologicznych należy prowadzić działania profilaktyczne. (Forum Ortod. ; :-) SŁOWA KLUCZOWE: epidemiologia rozszczep podniebienia wady wrodzone Wstęp Rozszczepy podniebienia pierwotnego i/lub wtórnego (RPP i/lub W) należą do najczęściej występujących wrodzonych wad rozwojowych twarzowej części czaszki. Mogą one występować zespołach lub jako wada izolowana. Ze względu na etiologię wady wrodzone dzieli się na powstałe:. z przyczyn genetycznych (monogenowych lub chromosomalnych),. z przyczyn środowiskowych (działania teratogenów lub zaburzenia środowiskawewnątrzmacicznego),. z połączonego działania czynników genetycznych i środowiskowych. Jako czynniki środowiskowe, mające wpływ na powstawanie RPP i/lub W wymienia się wirus różyczki, grypy, toksoplazmozę, leki uspokajające, przeciwpadaczkowe, niedobór hormonów trzustki, tarczycy (lub leczenie substytucyjne nimi), nadczynność kory nadnerczy, niedobór kwasu foliowego i witamin z grupy B oraz nadmiar witaminy A (,,). Wśród czynników teratogennych wymieniano także promieniowanie jonizujące (,) i thalidomid (,). W ostatnich latach coraz częściej jako najpoważniejszą przyczynę środowiskową powstawania RPP i/lub W podaje się niedobór kwasu foliowego i witamin z grupy B (,). Znaczenie czynników genetycznych i dziedziczenia w powstawaniu RPP i/lub W starano się wyjaśnić w licznych badaniach. Jednak interpretacja wyników badań jest jednym z najtrudniejszych problemów w rozważaniach nad etiologią rozszczepów (). Metody badawcze współcze- RESULTS: It has been stated that the incidence or all clefts: syndromic and non-syndromic increased with the age of mothers. Clefts of the palate and the lip prevailed in the first and second pregnancy. The birth weight of children with syndromic and non-syndromic clefts of the palate is lower in all ranges of weight groups. The highest incidence of clefts of the palate was significantly more often stated in villages and less often in towns. In families with affected siblings the recurrence risk was.% and significantly differed in families with affected parents. CONCLUSIONS: The incidence of clefts increases with the age of mothers, especially significant above years of age. The results suggest that in families with one child affected with a cleft of the palate the recurrence risk for the next child is higher. The results of the epidemiological study indicate an urgent need for prophylactic procedures. (Orthod. Forum ; :-) KEY WORDS: cleft of the palate congenital malformations epidemiology Introduction Clefts of the primary and/or secondary palate (CL/P) are the most common congenital malformations in the maxillofacial region. The anomaly may be syndromic or non-syndromic (isolated). As regards etiology, congenital anomalies are divided into three major groups caused by:. genetic factors (monogenetic, chromosomal). environmental factors (teratogens, maternal factors, intrauterine factors). combined interaction of genetic and environmental factors. Among environmental factors the following are mentioned: viral infections, flu, rubella, toxoplasmosis, tranquilizers, anticonvulsants, deficiency of pancreas and thyroid hormones ( or supplementation of these hormones), glucocorticoids, deficiency of folic acid and vitamins B, or hypervitaminosis of vitamin A (,,). Among teratogens ionizing radiation was mentioned (,) and some investigators add to these teratogens thalidomid (,). Now most of authors stress the role of folic acid and vitamin B deficiency as the most important factors in the etiology of oral clefts. Many studies tried to explain the role of genetic and hereditary factors in the etiology of cleft of the primary

3 tom nr volume no snej biologii molekularnej w badaniach nad rozszczepami są stosowane od niedawna. Badania te są bardzo trudne, ponieważ proces powstania rozszczepu podniebienia zachodzi w okresie życia płodowego, a na zarodek działają różnorodne czynniki. W obecnej chwili wyniki badań wskazują na to, że teoria wieloprzyczynowa najlepiej wyjaśnia etiologię powstawania RPP i/lub W (,,). Cel badań Częstość występowania RPP i/lub W w zależności od czynników, które można uznać za pośrednie lub bezpośrednie przyczyny powstania wady, takich jak: wiek matek, kolejność ciąży, masa urodzeniowa noworodka, miejsce urodzenia (miasto - wieś), występowanie wady u krewnych pierwszego stopnia. Materiał Źródłem informacji dotyczącym występowania rozszczepów podniebienia pierwotnego i/lub wtórnego w populacji polskiej był Polski Rejestr Wrodzonych Wad Rozwojowych, prowadzony przez Zespół, powołany przy Katedrze i Zakładzie Genetyki Medycznej Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. W latach - Rejestr obejmował swoim zasięgiem województw: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, opolskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie, stanowiących,% terytorium Polski (). Na terenie tym urodziło się wg materiałów źródłowych Głównego Urzędu Statystycznego w roku - dzieci, a w roku - dzieci (,). Stanowiło to,% wszystkich żywo urodzonych w tym czasie noworodków w Polsce. Analiza danych w niniejszej pracy dotyczyła dzieci urodzonych w latach -, u których stwierdzono RPP i/lub W, przy czym izolowana postać wady występowała u dzieci. Metody Dane dotyczące występowania RPP i/lub W w latach - na terenie objętym Polskim Rejestrem Wrodzonych Wad Rozwojowych przedstawiono w tabelach w postaci liczb bezwzględnych i w procentach. Częstość występowania rozszczepów przedstawiono w postaci wskaźników częstości na żywo urodzonych dzieci. Częstość występowania RPP i/lub W w badanych grupach dzieci porównywano testem istotności różnicy między dwoma wskaźnikami struktury (odsetkami) oraz testem dokładnym Fishera w przypadku małych liczebności. Wpływ zmiennych jakościowych (rodzaj wady, jej występowanie w zespołach wad wrodzonych lub jako wady izolowanej, województwo, rodzaj miejsca zamieszkania, urodzenie dziecka z kolejnej ciąży) na liczność występowania RPP i/lub W analizowano za pomocą modeli ilustrujących zależności i interakcje w grupie zmiennych jakościowych. Analizę wielowymiarową tabel wielodzielczych, umożliand/or secondary palate. The interpretation of these studies is a difficult problem, and do not permit to make clear conclusions (). Modern molecular biology studies in oral clefts are relatively recent. Practical introduction of these methods in humans is difficult, because of the intrauterine development of clefts, when a variety of factors are interfering in embryogenesis. Nowadays the multifactor theory of CL/P is commonly recognised (,,). Aim It is hypothesised that in the etiology of CL/P such direct or indirect factors as age of mothers, order of pregnancy, birth weight, birth place (town or village), occurrence of CL/P in first degree relatives play a role. Material The data base derived from the information about the incidence of clefts of the primary and/ or secondary palate collected by the Polish Registry of Congenital Anomalies introduced under the leadership of a team in the Department of Genetics, the Medical Academy K. Marcinkowski in Poznań. During the years - the Registry gathered information from voivodeships: dolnosląskie, kujawskopomorskie, lubelskie, łódzkie, opolskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie and zachodniopomorskie. This regions covers,% of Poland s area. In, in these voivodeships infants were born and in there were newborns (, ).This made,% of all life born infants in Poland. The source of this information was the Main Office for Statistics. In the voivodeships, during these two years, infants with CL/P were born and the non-syndromic type of CL/P has been stated in of them. Methods The results of the epidemiological study of infants born in the years - were given in tables as numbers and percentages. The incidence of clefts was presented as rates per live birth (LB). The incidence of CL/P in the examined groups was subjected to statistical analyses. For comparison of groups the paired t-test and for small groups the Fisher test has been used.

4 tom nr volume no wiającą testowanie wpływu różnych czynników ujętych w tabeli i ich interakcji, przeprowadzono przy pomocy modelowania log-liniowego oceniającego natężenie zależności dwóch lub więcej zmiennych jakościowych. Modele te dopasowano dla testowania liczności w tabelach wielodzielczych metodą największej wiarygodności (,). Wyniki analiz statystycznych i modelowania log-liniowego przyjęto jako istotne dla poziomu p<.. Obliczenia statystyczne wykonano przy pomocy programu Statistica PL v.. (Statsoft Polska, Sp. z.o.o.). Wyniki Analizując zależność pomiędzy wiekiem matek a częstością występowania RPP i/lub W w zespołach wad jak również w postaci wady izolowanej u ich dzieci stwierdzono, że wraz z wiekiem matek nasilała się częstość występowania wady. Najniższy wskaźnik częstości występował u matek do roku życia (,/ żywo urodzonych), najwyższy zaś u matek w przedziale wiekowym - lat (,/ żywo urodzonych) - Tab.. Tabela. Częstość występowania izolowanych rozszczepów podniebienia oraz w zespołach wad w zależności od wieku matki Table. Incidence of syndromic and nonsyndromic clefts of the palate in relationship to the age of mother Wiek matki Age of mother Wskaźnik częstości na żywo urodzonych Incidence rate / LB, For statistical significance of all calculated results and for log-line modelling p value <. has been chosen. Statistical tests and calculations were carried out using the statistical package Statistica PLv.. (Statsoft Polska, Sp. z o.o.). Results The correlation analysis between age of mothers and the incidence of their syndromic and non-syndromic CL/ P infants showed, that the number of affected children increased with the age of mothers. The lowest coefficient has been stated in mothers under years old (./LB) and the highest coefficient was assessed for mothers - years old (./LB) - Table. Tabela. Częstość występowania izolowanych RPP i/lub W w zależności od wieku matki Table. Incidence of non syndromic clefts of the primary and/or secondary palate in relationship to the age of mother Wiek matki Age of mother Wskaźnik częstości na żywo urodzonych Incidence rate / LB, -, -, -, -, -, -, -, -, -, -, Nieznany Nieznany Stwierdzono istotną statystycznie różnicę między częstością występowania RPP i/lub W u dzieci urodzonych przez matki w wieku do lat (, na żywo urodzonych), a częstością występowania tej wady u dzieci urodzonych przez matki w kolejnych grupach wiekowych (p<,). Nie stwierdzono zaś istotnej różnicy między częstością występowania RPP i/lub W u dzieci urodzonych przez matki w wieku ata (,/ żywo urodzonych) a w wieku - lat (,/ żywo urodzonych) i do roku życia (,/ żywo urodzonych). Częstość występowania RPP i/lub W u dzieci urodzonych przez matki w wieku - lat (,/ żywo urodzonych) i - lata (,/ żywo urodzo- This study revealed a statistically significant difference between the incidence of CL/P in children whose mothers were under years of age and older mothers (p<.). No difference was stated in the incidence of CL/P in groups of mothers at the age: - years (./LB); - years (./LB) and - years (./LB).The CL/P incidence in age groups of mothers - years old (./LB) and - years old (./LB) differed significantly from the rest of age groups (p<.). Similarly

5 tom nr volume no nych) różni się istotnie od pozostałych grup wiekowych (p<,). Analogicznie, częstość występowania RPP i/lub W u dzieci urodzonych przez matki w wieku - lat różni się od matek z grup wiekowych > roku życia (p<,). Analizując zależność pomiędzy wiekiem matek a częstością występowania u ich dzieci rozszczepów izolowanych stwierdzono, że wraz z wiekiem matek nasilała się częstość występowania wady. Najniższy wskaźnik częstości występował u dzieci urodzone przez matki poniżej roku życia (,/ żywo urodzonych), najwyższy zaś u dzieci matek w przedziale wiekowym - lata (,/ żywo urodzonych) - Tab.. Nie stwierdzono istotnej statystycznie różnicy między częstością występowania RPP i/lub W u dzieci urodzone przez matki w poszczególnych grupach wiekowych, tj. w wieku poniżej roku życia, w wieku - ata (,/ żywo urodzonych), - lat (,/ żywo urodzonych), przez matki w wieku - lata (,/ żywo urodzonych), - lat (,/ żywo urodzonych). Wskaźnik częstości występowania rozszczepów izolowanych u dzieci urodzonych przez starsze matki w grupie wiekowej - lata różnił się istotnie statystycznie od pozostałych grup wiekowych (poziom istotności p<,). W dalszej kolejności testowano model log-liniowy dla obserwowanych liczebności występowania wad w zależności od rodzaju wady i kolejnej ciąży (pierwsze, drugie, trzecie i kolejne dziecko). Model ten wykazał, że najczęściej występowały rozszczepy Q i Q (p<,) w postaci izolowanej u dzieci z pierwszej lub drugiej ciąży - Tab.. the incidence of clefts born by mothers - years old was significantly different from those > years old (p<.). The isolated form of CL/P showed a similar correlation with the age of mothers. The lowest incidence coefficient was stated in mothers younger than years of age (./LB) and the highest in mothers - years old (./LB) - Table. No such clear difference in isolated CL/P incidence has been found between age group of mothers younger than years, - years (./LB), - years (./ LB), - years (./LB) and - years (./ LB). The difference of isolated CL/P incidence appeared in the age group of mothers - years old (p<.). The log-line model has been tested for the type of cleft, the sequence of pregnancy (first, second, third and further pregnancy) - Table. This model was statistically significant (p<.). Tabela. Częstość występowania i rodzaje izolowanej postaci rozszczepu w zależności od kolejności ciąży Table. Incidence and types of nonsyndromic clefts in relationship to order of birth Kolejność ciąży Order of birth Q Q Q,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Nieznana,,,,,,,,

6 tom nr volume no Badając zależność występowania wady i kolejności ciąży w populacji dzieci z wadą RPP i/lub W w postaci izolowanej oraz w zespole wad stwierdzono, że także w tej grupie dzieci najczęściej występują rozszczepy Q i Q u dzieci z -ej i -ej ciąży (p<,) - Tab.. It has been stated that children with isolated clefts type Q and Q were born from the first and second pregnancy (Table ). This same tendency was shown in children with syndromic and non-syndromic Q and Q (p<.). Tabela. Częstość występowania w zespołach wad i w postaci izolowanej RPP i/lub W w zależności od rodzaju rozszczepu i kolejności ciąży Table. Incidence of syndromic and non-syndromic clefts in relationship to type of cleft and birth order Kolejność ciąży Order of birth Q Q Q,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Nieznana,,,,,,,, Porównując masę urodzeniową dzieci żywo i martwo urodzonych z RPP i/lub W w zespołach wad i w postaci izolowanej z masą urodzeniową całej populacji polskiej urodzonej w tym czasie, we wszystkich przedziałach masy urodzeniowej stwierdzono niższą masę u noworodków z rozszczepem. W przedziałach g. - g. oraz powyżej g. różnica była istotna statystycznie na poziomie p<, (Tab.; Ryc.). Natomiast porównując wagę urodzeniową dzieci z izolowaną postacią wady z wagą urodzeniową noworodków całej populacji stwierdzono, że są one zbliżone (Tab.; Ryc.). W niniejszej pracy testowano model log-liniowy dla trzech kategorii zamieszkania (miasto powyżej mieszkańców, miasto poniżej mieszkańców, wieś) oraz czynników interakcji takich jak typ rozszczepu, występowanie wady izolowanej oraz w zespole wad wrodzonych. Stwierdzono istotną statystycznie (p<,) różnicę między częstością występowania RPP i/lub W w postaci izolowanej oraz w zespołach wad (bez względu na rodzaj wady). Istotnie statystycznie częściej wada ta występowała u dzieci z małych miast i dzieci wiejskich -Tab.. The comparison of the birth weight in all examined life and still born children with clefts, (syndromic and nonsyndromic) with the average birth weight in the Polish population of infants born at the same time span revealed a lower birth weight in children with clefts. The difference was statistically significant for the birth weight g - g and above g, p<. (Table, Fig. ). The birth weight of infants with isolated CL/P was similar to the whole Polish population of infants (Table, Fig. ). The log-line model has been tested for towns over inhabitants, town below inhabitants and villages in connection with the isolated form alone or isolated plus syndromic cleft. There was a statistically significant difference (p<.) between the incidence of isolated and syndromic clefts (regardless of the type of cleft). This type of cleft appeared more often in children from small towns and villages.-tab..

7 tom nr volume no Tabela. Masa urodzeniowa dzieci z RPP i/lub W w zespołach wad i w postaci izolowanej Table. Birth weight of children with syndromic and non-syndromic clefts of the primary and/or secondary palate Masa urodzeniowa Birt weight -, -, -, < Nieznana,,,,, Rycina. Masa urodzeniowa dzieci z RPP i/lub W w zespołach wad i w postaci izolowanej, a masa urodzeniowa całej populacji polskiej urodzonej w tym samym czasie Figure. Birth weight of hildren with syndromic and nonsyndromic clefts of the primary and/or secondary palate in comparison with the birth weight in the whole Polish population born in the same period Tabela. Masa urodzeniowa dzieci z izolowanym rozszczepem podniebienia Table. Birth weight of children with nonsyndromic clefts Masa urodzeniowa Birt weight -, -, -, -, - - < Nieznana,,,, Rycina. Masa urodzeniowa dzieci z izolowaną postacią RPP i/lub W, a masa urodzeniowa całej populacji polskiej urodzonej w tym samym czasie Figure. Birth weight of children with isolated clefs of the primary and/or secondary palate in comparison with the birth weight in the whole Polish population born in the same period Biorąc pod uwagę rodzaj wady stwierdzono istotne różnice między miejscem zamieszkania a rodzajem wady we wszystkich podgrupach z wyjątkiem występowania rozszczepu podniebienia Q u dzieci z dużych i małych miast. Najczęściej RPP i/lub W wszystkich typów Q, QiQ występował u dzieci wiejskich, najrzadziej u dzieci z dużych miast (p<,). Izolowana postać wady (bez względu na jej rodzaj) istotnie statystycznie częściej występowała u dzieci urodzonych w małych miastach i na wsiach. Biorąc pod uwagę rodzaj wady stwierdzono, że istotnie statystycznie najczęściej RPP i/lub W typu Q, Q, Q występowało u dzieci wiejskich, najrzadziej zaś u dzieci z dużych miast (p<,) - Tab.. There were significant differences between the place of birth and the type of cleft in all subgroups except for Q in big and small towns. Children with all types of clefts Q, Q, Q were more often born in villages, but very rare infants from big towns (p<.). Children with isolated types of malformation (regardless of the type) were more often born in small towns and villages. The types; Q, Q, Q were stated more often in children living in villages, and very rare in big towns (p<.) -Table.

8 tom nr volume no Tabela. Częstość występowania RPP i/lub W w zespołach i w postaci wady izolowanej w zależności od miejsca zamieszkania Table. Incidence of isolated and syndromic clefts in relationship to place of residence Rodzaj rozszczepu Type of cleft Duże miasto Big town Małe miasto do tys. mieszkańców Small town below people Wieś Village Duże miasto Big town Tabela. Częstość występowania RPP i/lub W w postaci wady izolowanej w zależności od miejsca zamieszkania Table. Incidence of non-syndromic clefts of the primary and/ or secondary palate in relationship to place of residence Rodzaj rozszczepu Type of cleft Duże miasto Big town Małe miasto do tys. mieszkańców Small town below people Wieś Village Duże miasto Big town Q Q Q Q Q Q,,,,,,,, Jeżeli wadę stwierdzono u rodziców, to częstość występowania rozszczepu u dzieci nie miała związku z dziedziczeniem jej po matce lub ojcu. Częstość występowania rozszczepu u badanych dzieci bardziej zależała od tego, czy wadą dotknięte było ich rodzeństwo (,%) niż matka (,%) lub ojciec (,%). Analiza statystyczna nie wykazała zależności między częstością występowania wady u rodziców dzieci z rozszczepem, natomiast wykazała istotną statystycznie zależność od obecności rozszczepów u rodzeństwa p<, - Tab.. It has been found that the percentage of infants with syndromic or non-syndromic clefts of the primary and/or secondary palate born by mothers with a cleft was similar to the percentage of those where the father of the child had a cleft. A difference appeared between the examined children (regardless of the type cleft) whose siblings were affected with a cleft (.%) and those children with clefts whose parents had a cleft (father.% or mother.%) p<. - Table. Tabela. dzieci z RPP i/lub W w zespołach wad i w postaci izolowanej, u których wada występowała u matki, ojca lub rodzeństwa Table. of infants with syndromic and non-syndromic clefts of the primary and secondary palate with affected mother, father or siblings Rodzaj rozszczepu Type of cleft Q Matka Mother, Ojciec Father, Rodzeństwo Siblings, Ogółem, Q,,,, Q,,,,,,,, Analizując występowanie izolowanego rozszczepu podniebienia stwierdzono, że odsetek dzieci, u których wada ta występowała u matki nie różnił się istotnie od odsetka dzieci, u których wada ta występowała również u ojca. Natomiast odsetek izolowanego rozszczepu podniebienia u dzieci, u których wada ta występowała również u rodzeństwa (,%) różni się istotnie (p<,) od odsetka dzieci, u których wada występowała u matki (,%) i ojca (%) - Tab.. In isolated clefts no difference in incidence could be stated between children with affected mothers as compared to those with the affected fathers. In children with a cleft palate whose siblings had the some type of clefts (.%) there was a significant difference in relationship to those whose mother (.%) and father (.%) had this type of cleft (Table ).

9 tom nr volume no Tabela. dzieci z RPP i/lub W w postaci izolowanej, u których wada występowała u matki, ojca lub rodzeństwa Table. of infants with non syndromic clefts of the primary and/or secondary palate with affected mother, father or siblings Rodzaj rozszczepu Type of cleft Q Matka Mother, Ojciec Father, Rodzeństwo Siblings, Ogółem, Q,,,, Q,,,,,, Omówienie wyników Analizując zależność pomiędzy wiekiem matek a częstością występowania rozszczepów w badanej populacji dzieci z RPP i/lub W występującym w zespole wad i w postaci izolowanej stwierdzono, że częstość występowania wady nasilała się z wiekiem matek. Najniższy wskaźnik częstości występowało u matek poniżej roku życia i różnił się istotnie statystycznie od innych grup wiekowych. Istotny statystycznie wzrost częstości urodzeń dzieci z rozszczepem podniebienia zaobserwowano u matek po roku życia, najwyższy zaś u matek po roku życia. Podobne wyniki uzyskali w swoich badaniach inni autorzy (, ), którzy stwierdzili, że jeżeli rozpatrujemy rozszczepy razem w postaci izolowanej i w zespołach wad, ryzyko urodzenia dziecka z rozszczepem podniebienia wzrastało u matek w wieku - lat, natomiast w izolowanej postaci rozszczepu wiek matki nie odgrywał istotnej roli. W licznych badaniach dotyczących izolowanej postaci rozszczepu podniebienia nie stwierdzono różnicy pomiędzy wiekiem matek, a częstością urodzeń dzieci z rozszczepem podniebienia (,,,). W przeciwieństwie do publikowanych wyników, w badaniach własnych stwierdzono, że częstość występowania izolowanej postaci RPP i/ lub W istotnie wzrastała wśród dzieci urodzonych przez matki po roku życia. Badając zależność występowania wady i kolejności ciąży w populacji dzieci żywo i martwo urodzonych stwierdzono, że najczęściej występowały rozszczepy wargi - Q i rozszczepy wargi i podniebienia - Q u dzieci z -ej i - ej ciąży, podobnie jak w badaniach innych autorów (,,). Część badaczy twierdzi, że izolowana postać rozszczepów podniebienia, zwłaszcza Q, częściej występowała w kolejnych ciążach (,). Natomiast inni autorzy (,, ) nie stwierdzili związku między występowaniem rozszczepów, a kolejnością ciąż. W badaniach własnych masa urodzeniowa dzieci żywo i martwo urodzonych z rozszczepem podniebienia występującym jako wada izolowana i w zespole wad różniła się od przeciętnej masy urodzeniowej całej populacji polskich noworodków (była istotnie statystycznie niższa). Takie same wyniki otrzymali inni autorzy (,, i ), którzy porównywali wagę urodzeniowa całej populacji żywo urodzonych noworodków z wagą urodzeniowa noworodków z RPP Discussion It has been shown that the incidence of syndromic and non-syndromic clefts increases with age of the mother. The lowest coefficient has been stated for mothers under years and was significantly different from mothers in older age groups. The incidence of clefts raised in mothers older than years and was highest in mothers above years old. Similar results were presented previously in literature (, ), especially in relation to prevalence of syndromic clefts. In many reports the prevalence of isolated cleft palate was unrelated to mothers age (,,, ). In contrast to the above reports in present study the incidence of isolated CL/P children increased significantly after the age of years of mothers. It has been assessed that as regards the type of clefts and order of birth in life and still born children with isolated and syndromic clefts the most often stated type of cleft Q and Q were present in infants from the first and second pregnancy. This findings confirm similar opinions reporting more frequent occurrence of isolated clefts, especially clefts of secondary palate Q, in infants born from the first pregnancy (,,). Other authors have found isolated cleft palate more often in further pregnancies (,).In several studies authors did not find any correlation between the order of pregnancy and clefts (,,). The birth weight of all examined infants with clefts syndromic, non-syndromic, life and still birth was significantly lower than in the whole population of Polish new born. This findings agree with the results of others (,,, ), who compared the birth weight of life born infants in the population with that of syndromic and non-syndromic CL/P infants. Authors indicate that the lower birth weight might be the result of lower birth weight in infants with multiple malformations.

10 tom nr volume no i/lub W występującym jako wada izolowana i w zespołach wad. Zwrócili uwagę, że na podany wyżej wynik główny wpływ miała niska waga urodzeniowa dzieci z mnogimi wadami. Znalazło to potwierdzenie w niniejszych badaniach. Porównując wagę urodzeniowa dzieci z izolowaną postacią wady z wagą urodzeniowa całej populacji noworodków stwierdzono, że urodzeniowa masa dzieci z rozszczepem jest zbliżona do masy ciała całej populacji noworodków. Takie same wnioski wysunęli inni badacze (,,,,,). Testowano model dla trzech kategorii zamieszkania (miasto powyżej mieszkańców, miasto poniżej mieszkańców, wieś) i stwierdzono, RPP i/lub W w postaci izolowanej oraz w zespole wad jak i RPP i/lub W w postaci izolowanej najczęściej występował u dzieci wiejskich, a najrzadziej u dzieci z dużych miast Inni autorzy również podają, że wskaźnik częstości występowania rozszczepów jest wyższy na terenach rolniczych (,,). Natomiast Dudkiewicz () podała, że charakterystyczne jest częstsze występowanie wady w miastach i ich najbliższym sąsiedztwie. W badanej populacji ryzyko powtórzenia wady w postaci izolowanej lub w zespole wad, jeżeli wystąpiła ona u ojca wynosiło,%, a jeżeli u matki -,%. Natomiast ryzyko powtórzenia izolowanej postaci wady, jeżeli wystąpiła ona u ojca wynosi %, a jeżeli u matki -.%. Ryzyko łącznego występowania rozszczepu izolowanego i w zespole wad (bez względu na jego rodzaj) u dzieci, u których wada ta występowała również u rodzeństwa wynosiło,% i różniło się istotnie od odsetka dzieci, u których wada ta występowała u rodziców przy poziomie istotności (p<,). Analizując występowanie izolowanego rozszczepu podniebienia stwierdzono, że ryzyko jego wystąpienia było większe (,%) wśród dzieci, u których wada ta występowała również u rodzeństwa i różniło się istotnie (p<,) od odsetka dzieci, u których wada występowała u rodziców. Niższe ryzyko powtórzenia wady występującej u rodziców niż dotyczącej rodzeństwa opisywali inni autorzy. Dane wahały się od,% do,%, jeżeli rodzice dziecka mieli rozszczep (,), natomiast jeżeli wadą dotknięte było rodzeństwo ryzyko jej powtórzenia wzrastało podobnie jak w prezentowanym materiale i wynosiło od,% do,% (,,,,,,). Wnioski. Przeprowadzona analiza wykazała zależność między starszym wiekiem matek (zwłaszcza po roku życia), a zwiększoną częstością występowania RPP i/lub W.. Uzyskane wyniki pozwalają przypuszczać, że w rodzinie, w której urodziło się dziecko z wadą typu RPP i/ lub W zachodzi większe ryzyko wystąpienia tej wady u kolejnego potomka.. Konieczne jest prowadzenie działań w zakresie poradnictwa genetycznego dla rodzin z podwyższonym ryzykiem urodzenia dziecka z rozszczepem podniebienia oraz dla kobiet planujących ciążę po roku życia. The present study confirms the opinion that the birth weight of infants with isolated clefts was similar to that in the whole population, and the same conclusions were reported in the literature (,,,,,). In this study the model of three kinds of inhabitation were tested (town over inhabitants, below inhabitants and villages). It has been assessed that the CL/ P isolated and syndromic, as well as isolated CL/P was most often stated in villages and very rare in big towns. Most authors reported a higher incidence rate of clefts in rural areas (,,) and only sporadic publication claimed a higher incidence rate of cleft in towns and the suburbs (). The recurrence risk for syndromic or non-syndromic clefts in infants for their fathers with a cleft equals.% and for their mothers.%. The recurrence risk of an isolated cleft is.% for affected fathers and.% for affected mothers. The recurrence risk for infants with isolated or syndromic CL/P (regardless of the type) with affected siblings equals.%. This risk is significantly different for children whose parents are affected with this malformation p<.. For isolated clefts the recurrence risk for CP in families with affected siblings equals.% and is significantly different (p<.) for children whose parents are affected. Authors (,,,,,,) recorded a lower recurrence risk for families with affected parents (..%) and much higher for families with affected siblings (..%), the latest data were close to present study with the highest ever stated recurrence risk, which was found in families with affected siblings. Conclusions. It has been stated that the incidence of CL/P increased with age of mothers, statistically significant above the year of age.. The results suggest, that in families with an CL/P affected child the recurrence risk is higher for the next offspring.. This epidemiological study indicates the need of prophylactic measures, especially genetic counselling, for families with an affected child as well as for mothers planning a pregnancy after the age of years.

11 tom nr volume no Piśmiennictwo References. Baumert M, Sodowski K, Osuch-Jaczewska R, Hadasik A, Cholewa S, PaprotnyM, Mrowieć E, Grabowska Z, Szymańska-Toczek Z. Współczesne poglądy na powstawanie wad rozwojowych. Przegląd Pediatryczny ; XXII:-.. Burdi A, Feingold M, Larsson S, Leck I, Zimmerman E.F, Fraser C.F. Etiology and pathogenesis of congenital cleft lip and cleft palate, an NIDR state of the report, Teratology ;:-.. Czeizel A, Tusnady G. Aetiological studies of isolated common congenital abnormalities in Hungary, Akademiai Kiadó, Budapest.. Łukasik A. Etiologia rozszczepów wargi i (lub) podniebienia. Przegląd Pediatryczny;XVI:-.. Przeździak B, Kondrat W. Analiza czynników środowiskowych i genetycznych jakoprzyczyny rozszczepów podniebienia. Pol. Tyg. Lek.; XXVI:-.. Fogh-Andersen P. Genetic and non-genetic factors in the etiology of facial clefts.scand. J. Plast. Reconstr. Surg ;:-.. Łopatecki T, Pytlik K. Analiza występowania wad rozwojowych. Wiad. Lek. ;XXII:-.. Dudkiewicz Z. Rozszczep wargi i podniebienia w świetle współczesnych poglądów,medycyna Wieku Rozwojowego ;:-.. Tolarova M, Cervenka J. Classification and birth prevalence of orofacial clefts. Am.J. Med. Genet ;:-.. Habib Z. Genetic counseling and genetics of cleft lip and cleft palate. Obstetrical andgynecological Survey ;:-.. Blumenfeld Z, Blumenfeld L, Bronshtein M. The early prenatal diagnosis of cleft lip and the decision-making process. Cleft Palate-Craniofacial J ;:-.. Christensen K, Holm N V, Olsen J, Kock K, Fogh-Andersen P. Selection bias in genetic-epidemiological studies of cleft lip and palate. Am J Hum Genety ;: -.. Kruk-Jeromin J. Uwagi na temat zespołowego leczenia dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia. Ortopedia Szczękowa i Ortodoncja. ;I:-.. Czeizel A, Tusnady G. An epidemiologic study of cleft lip with or without cleft palate and posterior cleft palate in Hungary. Human Heredity ;:-.. Emanuel I, Culver B H, Erickson D, Guthrie B, Schuldberg D. The further epidemiological differentiation of cleft lip and palate: a population study of clefts in King County. Washington -. Teratology ;:-.. Hagberg C, Larson O, Milerad J. Incidence of cleft lip and palate and risks of additional malformations. Cleft Palate-Craniofacial J ; : -.. Saxen L. Epidemiology of cleft lip and palate. An attempt to rule out chance correlations. Brit. J. Prev. Soc. Med. ;:-.. Rajabian M H, Sherkat M. An epidemiologic study of oral clefts in Iran: analysis of cases, Cleft Palate-Craniofacial J ;:-.. Ingals T H, Taube I E, Kingberg M A. A cleft lip and cleft palate. Epidemiologic considerations. Plast. Reconstr. Surg. ;:-.. Fujino H, Tanaka K, Sanui Y. Genetic study of cleft lips and cleft palates based upon, Japanese cases. Kyushu J. Med. Sci. ;:-.. Mazaheri M. Statistical analysis of patients with congenital cleft lip and/or palate at the Lancaster cleft palate clinic. Plast. Reconstr. Surg. ; : -.. Kożelj V, Vegnuti M, Time series analysis of births of children with orofacial clefts. Journal of Cranio-Maxillofacial Surgery ;:-.. Cooper M E, Stone R A, Liu Y, Hu D-N, Melnick M, Marazita M. Descriptive epidemiology of nonsyndromic cleft lip with or without cleft palate in Shanghai, China, from to. Cleft Palate-Craniofacial J ; :-.. Grochowski J, Pietrzyk J, Puk E. Epidemiologia rozszczepów podniebienia pierwotnego i wtórnego w wybranych rejonach województwa krakowskiego. Folia Medica Cracoviensia ; XVII:-.. Sokołowski J. Rola pediatry w leczeniu dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia. Ped. Pol. ;:-.. Januszewska W. Częstość rozszczepów warg i podniebienia u dzieci łódzkich. Pol. Tyg. Lek. ;: -.. Jensen B L, Kreiborg S, Dahl E, Fogh-Andersen P. Cleft lip and palate in Denmark, -: epidemiology, variability, and early somatic development. Cleft Palate J. ;:-.. Kossakowska-Krajewska A, Szwałkiewicz-Warowicka E. Analiza wrodzonych wad rozwojowych noworodków województwa olsztyńskiego w r. Rocznik Medyczny ; VIII:-.. Dudkiewicz Z, Surowiec Z. Raport z pierwszego ogólnopolskiego rejestru rozszczepu wargi i podniebienia, ośrodki leczenia zespołowego. II konferencja robocza (red. Z. Dutkiewicz) Warszawa ;-.. Czeizel A, Tusnady G. A family study on cleft lip with or without cleft palate and posterior cleft palate in Hungary. Human Heredity ;:-.. Christensen K, Fogh-Andersen P. Isolated cleft palate in Danish Multiple Births -. Cleft Palate-Craniofacial J ;: -.. Farrall M, Holder S. Familial recurrence - pattern analysis of cleft lip with or without cleft palate. Am J Hum Genet ;:-.. Calzorali E, Milan M, Cavazzuti G B, Cocchi G, Gandini E, Magnani C, Moretti M, Garani G P, Salvioli G P, Volpato S. Epidemiological and genetic study of cases of oral cleft in the Emilia Romagna Region of Northern Italy. Teratology ;:-.. Tolarova M. A study of the incidence, sex-ratio, laterality and clinical severity in, probands with facial clefts in Czechoslovakia, Acta Chirurgiae Plasticae ; : -. Podziękowanie Serdecznie dziękuję Pani prof. dr hab. Agnieszce Pisulskiej Otrembie, która zainteresowała mnie problematyką rozszczepów podniebienia i wspierała radą w mojej pracy dotyczącej ich epidemiologii Acknowledgments I would like to thank Professor Agnieszka Pisulska- Otremba for inspiration and advice in my studies concerning the epidemiology of palatal clefts