MAGAZYN O UCZESTNIKACH MISJI. maj 2015 KURIER WETERANA

Transkrypt

1 MAGAZYN O UCZESTNIKACH MISJI maj 2015 KURIER WETERANA

2 urier weterana kurier weterana k ier weterana kurier weterana kur eterana kurier weterana kurier w ana kurier weterana kurier weter urier weterana kurier weterana k ier weterana kurier weterana kur eterana kurier weterana kurier w ana kurier weterana kurier weter urier weterana kurier weterana k ier weterana kurier weterana kur eterana kurier weterana kurier w ana kurier weterana kurier weter urier weterana kurier weterana ier weterana kurier weterana kur

3 u- ier u- ier u- ier eteana eteana eteana kuier Szacunek i wsparcie. Kampania społeczna, prowadzona pod takim właśnie hasłem, odgrywa niezwykle ważną rolę: ma uświadomić społeczeństwu, nam wszystkim, że udział żołnierzy w misjach poza granicami kraju to nie tylko obrazki z wizyt w bazach oraz nagłaśniane sukcesy (przy okazji warto dodać, że było ich znacznie więcej, niż pokazały media). To również cena, niekiedy ta najwyższa, którą płacą żołnierze i ich najbliżsi. Okazywanie szacunku nie kończy się na powitaniu żołnierzy powracających z misji, na wizycie w szpitalu czy oddaniu hołdu poległym. To początek. Dopiero z upływem czasu można dostrzec rzeczywisty wymiar zarówno pamięci, jak i konkretnego wsparcia. A jest ono potrzebne. Oczekują go i weterani, i ich rodziny. Dlatego informujemy o wszelkich inicjatywach, które są adresowane do tego środowiska. Warto odnotować, że jest ich coraz więcej i są różnorodne. Niezbędna jest bowiem nie tylko pomoc, lecz także materialne wsparcie. Piszemy również o uprawianiu sportu przez weteranów. O ich niesamowitej determinacji i niezłomnej woli, o ambicji w krystalicznie czystej postaci, która daje siłę, by sprostać niezwykłym wyzwaniom. Weteran to nie tylko osoba, która czeka na Twoją pomoc. To człowiek, który, nie bacząc na cenę, zrobił to, co powinien: służył Ojczyźnie. Dzisiaj oczekuje od Ciebie szacunku i wsparcia, by powrócić do pełnowymiarowego życia. I Ty możesz pomóc weteranom. Pułkownik Dariusz Kacperczyk dyrektor Wojskowego Instytutu Wydawniczego

4 POLSKA ZBROJNA 140 STRON WNIKLIWEJ OBSER- WACJI ŚWIATA ARMII MAGAZYN PUBLICYSTYCZNY

5 Spis treści I ty możesz wesprzeć weteranów...6 Małe kroki...11 Nie tylko pamięć...14 Wielkie małe gesty...21 Patent na wsparcie...30 Walka z obojętnością...34 Przez sport do zdrowia...38 Służba dla bohaterów...43 System do poprawki...48 Referenci i opiekunowie...52 Szczęśliwe powroty...55 Projekt Afgan...58 Zastrzyk energii...62 Do końca misji...66 Mam fajne życie...68 Weteran z numerem Pomoc pod ostrzałem...73 Kolejna szansa...74 Matka Teresa z Diwaniji...76 Biegnij, Natalia, biegnij...78 Kurier Weterana 5

6 Idea (!) Weterani to nie tylko żołnierze, którzy zostali ranni na misjach. I ty możesz wesprzeć weteranów M A Ł G O R Z A T A S C H W A R Z G R U B E R Jeszcze przed dekadą niewiele mówiło się o weteranach, uczestnikach misji zagranicznych. Jednak w ciągu ostatnich lat naprawdę dużo się zmieniło. Działają stowarzyszenia zrzeszające weteranów. Od kilku lat funkcjonuje ustawa, która reguluje ich sprawy. A niedawno powstało Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa. Mimo to wciąż jeszcze wiele jest do zrobienia. MAJOWE ŚWIĘTO Ustawa o weteranach działań poza granicami państwa, która objęła ich parasolem ochronnym, weszła w życie 31 marca 2012 roku. Ważną rolę w procesie prowadzącym do jej powstania odegrało Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju. W 2008 roku powołali je do życia żołnierze służby czynnej i rezerwy, którzy zostali ranni w misjach w Iraku i Afganistanie. Na początku głównie wspierali się nawzajem. Następnie zwracali politykom uwagę na sprawy ważne dla ich środowiska. Od początku mówili też o potrzebie rozwiązań systemowych. Kiedy wreszcie ustawa weszła w życie, stanowiła milowy krok, jeśli chodzi o opiekę nad misjonarzami. Powstał wówczas zalążek systemu. Warto 6 Kurier Weterana

7 Idea Tomasz Mielczarek Kurier Weterana 7

8 Idea UWAGA wspomnieć, że w wielu państwach NATO nie ma prawnego uregulowania spraw związanych z pomocą medyczną i wsparciem dla weteranów. Światowa Federacja Weteranów chwaliła Polskę za nasze osiągnięcia legislacyjne w tej dziedzinie. Tyle że ustawa to nie wszystko. Będziemy pomagać weteranom. Panie pułkowniku, w imieniu wszystkich Polaków bardzo dziękuję!, powiedziała w sejmie w swoim exposé Ewa Kopacz, a wszystkie kamery pokazały w owej chwili ppłk. Leszka Stępnia, ciężko rannego weterana misji w Afganistanie. Obecni na sali posłowie wstali i bili brawo. Po raz pierwszy w historii weterani zostali tak uhonorowani przez premiera polskiego rządu. Coraz większe zrozumienie powoli znajdują oni zarówno wśród polityków, jak i w całym społeczeństwie. Kilka lat temu przez internetowe fora przelało się morze nienawiści do nich. Pod artykułami o Polakach w Afganistanie pojawiały się szkalujące komentarze. Nazywano ich zbrodniarzami i okupantami. Czy takie podejście wynika z niewiedzy? Ludzie nie mają świadomości, że w Afganistanie polski kontyngent budował drogi i szkoły, uczył także tamtejszą armię, jak utrzymywać spokój. Weteran misji w Kambodży z 1993 roku por. Zbigniew Danielak, który za uratowanie pięcioosobowej załogi płonącego śmigłowca został laureatem nagrody Anody w kategorii wyjątkowy czyn, uważa, że święto weterana jest ważne nie tylko dla byłych uczestników misji, lecz także dla cywilów, którym przypomina o istnieniu weteranów. Ludzie wiedzą o nas coraz więcej, ale wciąż za mało. Może czas, aby weteranów dostrzegły samorządy miast, w których mieszkają? Dobrą okazją ku temu jest m.in. wprowadzony ustawą Dzień Weterana Działań poza Granicami Państwa, obchodzony 29 maja razem z Międzynarodowym Dniem Uczestników Misji Pokojowych ONZ. To ważne dla nich święto. Podobny dzień mają w kalendarzu inne kraje. Jak świętują? Przywołajmy dwa przykłady. W krajach anglosaskich Dzień Weterana jest świętowany 11 listopada. Tego dnia o godzinie Brytyjczycy zatrzymują się na dwie minuty, aby chwilą ciszy uczcić pamięć tych, którzy oddali życie za wolność. Członkowie brytyjskiej rodziny królewskiej, politycy, duchowni zbierają się przy pomniku The Cenotaph w Whitehall upamiętniającym poległych żołnierzy. Tam odbywają się główne uroczystości. W Stanach Zjednoczonych Dzień Weterana obchodzi się w różny sposób w całym kraju, ale centralne uroczystości odbywają się na wojskowym narodowym cmentarzu w Arlington pod Waszyngtonem (spoczywa tam około 300 tysięcy weteranów wszystkich amerykańskich wojen). Tego dnia prezydent USA składa wieniec na Grobie Nieznanego Żołnierza i wygłasza przemówienie. Odbywa się koncert, który przyciąga setki tysięcy lu- Aby wspierać, trzeba rozumieć. Każde działanie mające zwrócić uwagę na naszych żołnierzy ma sens 8 Kurier Weterana

9 Idea dzi. W hołdzie weteranom na scenie pojawiają się gwiazdy, np.: Bruce Springsteen, Eminem, Rihanna, Metallica, The Black Keys, Jennifer Hudson, Steven Spielberg, Tom Hanks czy Meryl Streep. SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ Nie porównuj mrówki ze słoniem!, radził znajomy pułkownik, którego zarzuciłam przykładami, jak to jest w Ameryce. Weteranom marzy się taka opieka nad byłymi żołnierzami, jak w Stanach Zjednoczonych. Istnieje tam Ministerstwo Spraw Weteranów oraz wiele organizacji prywatnych zajmujących się pomocą. Weterani mają liczne przywileje oraz co ważne cieszą się szacunkiem społecznym, bo walczyli za ojczyznę. Dbają o nich lokalne społeczności. Zapraszani są na lekcje do szkół czy też na różne państwowe uroczystości. W tej twojej Ameryce też nie było tak różowo, tłumaczył znajomy pułkownik i przypomniał niełatwy los weteranów z Wietnamu, którzy po powrocie do domu byli szykanowani. Minęło ponad 40 lat i dziś traktowani są niczym bohaterowie, m.in. witani owacjami na meczach NBA. Czy mamy jednak czekać 40 lat?, zapytałam. Powtórzmy za panią premier: Będziemy pomagać weteranom. Jedni z potrzeby serca, inni bo uważają, że tak trzeba. Datki nie muszą być duże, bo, jak wiadomo, to kropla drąży skałę. Niedawno przeprowadziłam w licznym gronie znajomych niezwiązanych z wojskiem małą sondę: zapytałam, czy wspierać weteranów. I jak? Wszyscy byli zgodni: trzeba pomagać. Mówili tak, chociaż niewiele wiedzieli o Iraku i Afganistanie, równie mało o samych weteranach, ale zdecydował szacunek dla munduru. Koszykarz Marcin Gortat, jedyny Polak grający w NBA, przy różnych okazjach powtarza, że chciałby, aby weterani w Polsce byli otaczani takim uznaniem jak w USA. I mało który cywil zrobił więcej dla środowiska żołnierzy. Podczas pobytu w Polsce Marcin Gortat spotyka się z żołnierzami, organizuje mecze koszykówki weteranów z gwiazdami. Polskich misjonarzy zaprasza na mecze NBA. Członkowie Stowarzyszenia przyznają, że gdy mówi się i pisze o weteranach, łatwiej im zbierać fundusze na działalność. Pomagają im także kampanie społeczne i informacje w mediach. Czy brak takiego wsparcia wynika tylko z niewiedzy? W kampanii na rzecz polskich weteranów Szacunek i wsparcie wzięli udział: koszykarz NBA Marcin Gortat, piłkarz Łukasz Piszczek, były siatkarz Piotr Gruszka, lekkoatletka Monika Pyrek, aktorzy: Małgorzata Kożuchowska, Jan Wieczorkowski, Cezary Żak, Dawid Zawadzki, Mikołaj Krawczyk oraz piosenkarze: Tatiana Okupnik i Jacek Stachurski. Ich wsparcie nie ograniczyło się jednak tylko do telewizyjnych spotów. Cezary Żak zaprosił weteranów na plan serialu Ranczo, Krzysztof Hołowczyc do udziału w rajdzie, a Monika Pyrek uczestniczyła w obchodach Dnia Weterana w Szczecinie. Każde działanie mające zwrócić uwagę na żołnierzy ma sens. To, że weteranom pomaga coraz więcej osób spoza środowiska, to na pewno po części zasługa medialnych kampanii. Dzięki wsparciu gwiazd sprawy weteranów stają się bliższe społeczeństwu. Za wskazówkę niech posłuży jeden z wpisów na forum społecznościowym Centrum Weterana. Myślę, że teksty o weteranach powinny ukazywać się nie tylko w prasie specjali- Kurier Weterana 9

10 Idea stycznej, lecz także powszechnej. Może wtedy nasi żołnierze będą traktowani z odpowiednim szacunkiem, napisała jedna z internautek. Bohaterowie proszą cię o pomoc, taki tytuł nosi ostatnia społeczna akcja Fundacji Dorastaj z Nami na rzecz dzieci poległych żołnierzy, strażaków i policjantów (jeśli się uczą, dostają stypendia do ukończenia 25 lat). Spoty, plakaty i reportaże przypominają o rodzinach tych, którzy narażają się dla innych. Kiedy 27 firm zakładało naszą Fundację, chciało pokazać, że chociaż na co dzień konkurują, to jest cel, który może je jednoczyć. Ten cel to pokazanie, że są idee, które należy wspierać, mówiła prezes Fundacji Magdalena Pawlak. NIE TYLKO WOLONTARIAT Dobrym nośnikiem pozytywnych treści (także tych związanych z weteranami) są imprezy sportowe. Weterani jako goście honorowi coraz częściej pojawiają się na trybunach. Wspiera ich m.in. Legia Warszawa. Podczas ubiegłorocznych obchodów Dnia Weterana przed jednym z meczów zawodnicy tego klubu wybiegli na rozgrzewkę w specjalnie przygotowanych koszulkach z hasłem Wspieramy Naszych Żołnierzy, podczas innego dwaj weterani Piotr Ogonowski z misji w Afganistanie i Jarosław Kurowski z misji w Bośni i Hercegowinie wnieśli na murawę stadionu puchar za zdobycie mistrzostwa. Weteranów można wspierać na różne sposoby. Przykładów jest wiele. W Klinice Psychiatrii i Stresu Bojowego Wojskowego Instytutu Medycznego zorganizowano aukcję książki Cel snajpera z autografem jej autora Chrisa Kyle a, legendarnego amerykańskiego komandosa borykającego się z PTSD. Pieniądze zostały przeznaczone na terapię zajęciową żołnierzy leczących się w klinice. W Centrum Operacji Specjalnych w Krakowie oraz w Wojskowym Klubie Biegacza Meta w Lublińcu licytowano bożonarodzeniowe ozdoby, które wykonali weterani. Można też pracować jako wolontariusz, jak robi to Andrzej Pindor, wspierający w ten sposób weteranów, albo członkinie działającego przy Klinice Psychiatrii i Stresu Bojowego WIM koła naukowego studentów psychologii, które opiekowały się m.in. jednym z pacjentów szpitala bardzo ciężko rannym Pawłem Staniaszkiem. Czasem wystarczy odpowiedzieć na apel o konkretne wsparcie, np. o schodołaz kroczący dla Grzegorza Sieradzkiego, weterana misji poza granicami państwa, który cierpi na stwardnienie zanikowe boczne. Aby wspierać, trzeba rozumieć. Dlatego osobom, które niewiele wiedzą na temat misji i weteranów, można polecić książkę Marcina Ogdowskiego Ostatni świadek, poświęconą operacji w Afganistanie. Opowiedziała mi więcej o misji niż wszystko, co do tej pory czytałem, słyszałem i oglądałem. Teraz ją nie tylko rozumiem, ale i czuję... Budzi we mnie strach, smutek, ale i dumę, koleżeństwo oraz poczucie solidarności z naszymi żołnierzami, powiedział o niej jeden z kolegów Marcina. Pośrednio środowisko weteranów wsparła także Grażyna Jagielska, autorka książki Anioły jedzą trzy razy dziennie. 147 dni w psychiatryku. Napisała o ludziach, których spotkała w klinice stresu bojowego, m.in. o żołnierzach z Afganistanu, którzy po powrocie nie wytrzymali zderzenia z rzeczywistością. A Ty jak możesz wesprzeć weteranów? 10 Kurier Weterana

11 Wywiad ( ) Z ppłk. Leszkiem Stępniem, dyrektorem Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa, rozmawia Małgorzata Schwarzgruber. Małe kroki Centrum Weterana deklaruje współpracę z organizacjami i stowarzyszeniami pozarządowymi oraz podejmowanie działań na rzecz integracji środowiska weteranów. Jak chcecie to robić? Realizując wspólne przedsięwzięcia. Osiągnięciu tego celu sprzyja otwarty charakter naszej instytucji. Jako dyrektor staram się skupiać wokół Centrum Weterana różne organizacje. Jednak to one muszą wyrazić chęć współdziałania. Jak ta współpraca ma przebiegać? Największym wspólnym przedsięwzięciem jest przygotowanie obchodów Dnia Weterana, które w tym roku odbędą się 29 maja w Bydgoszczy. W zorganizowanie tej imprezy, podobnie jak w poprzednich latach, angażuje się Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju, a w tym roku włącza się także Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ. Innym przykładem współpracy tych dwóch organizacji jest zaplanowany na koniec czerwca rajd Bieszczady Będzie to wspólne zadanie zlecone przez MON, w którego realizację włączyli się także przedstawiciele Stowarzyszenia Żołnierzy Wojsk Specjalnych Grupa Raptor. To są małe kroki. Potrzeba czasu, aby zacieśnić takie współdziałanie. W lutym Centrum Weterana gościło przedstawicieli kilkunastu organizacji i stowarzyszeń pozarządowych. Jaki był cel tego spotkania? Przede wszystkim chodziło o to, aby wzajemnie lepiej się poznać, a także zobaczyć, jakie są kierunki działania oraz możliwości poszczególnych organizacji, fundacji i stowarzyszeń. Podczas dyskusji okazało się, że jest wiele dziedzin, w których możemy się wspierać z korzyścią dla środowiska weteranów oraz rodzin poległych. Pracownicy Centrum i MON przedstawili informacje na temat rozwiązań prawnych dotyczących pomocy weteranom i rodzinom żołnierzy poległych na misjach. W czasie spotkania Tomasz Kloc, prezes Stowarzyszenia Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Kurier Weterana 11

12 Wywiad Jarosław Wiśniewski 12 Kurier Weterana

13 Wywiad Tożsamość Granicami Kraju, oraz mjr Angelika Szymańska z 12 Brygady Zmechanizowanej opowiedzieli o swojej podróży do USA. Jej celem było poznanie amerykańskiego systemu pomocy weteranom. Była to także okazja do zwiedzenia naszej sali tradycji oraz upamiętnienia poległych w działaniach poza granicami państwa. Gdzie widać nowe możliwości współdziałania? W nawiązaniu współpracy ze stowarzyszeniami, które są przeznaczone dla konkretnych grup społecznych, jak np. Stowarzyszenie Pomocy Niepełnosprawnym Kierowcom SPiNKa. Wielu z naszych kolegów straciło na misji ręce czy nogi. Samochód jest im niezbędny do tego, aby mogli się poruszać. Interesują nas możliwości dofinansowania samochodu dostosowanego do weterana, jak również ukończenia specjalnego kursu prawa jazdy. Gdy zgłosi się do nas misjonarz z takim problemem, wiemy, do kogo go skierować. Po spotkaniu z organizacjami pozarządowymi pojawił się także wniosek, że wiele z nich musi zmienić statuty, dopisując do nich także pomoc dla weteranów. Taki zapis ułatwi im współpracę z MON-em. Z tego, co wiem, niektóre fundacje podjęły już takie kroki. Niektórzy weterani myślę o żołnierzach biorących udział w II wojnie światowej obchodzą święto 1 września, inni 29 maja, bo ten dzień został wprowadzony ustawą z 2012 roku o weteranach działań poza Rozumiem, że społeczeństwu pewną trudność sprawia odróżnienie polskiego kombatanta od weterana granicami państwa. Galimatias w nazewnictwie chyba nie sprzyja integracji środowiska? Ten problem pojawił się podczas prac nad ustawą. Przykładem USA, gdzie weteranem jest żołnierz, który brał udział w II wojnie światowej, a także ten, który był na misji w Iraku czy Afganistanie, lecz również ten, który nie uczestniczył w żadnej wojskowej operacji zagranicznej. Rozumiem, że w odbiorze społecznym pewną trudność sprawia odróżnienie polskiego kombatanta od weterana. Nasza konstytucja daje większe prawa kombatantom walk o niepodległość Polski. W czasie prac nad ustawą nie można było zrównać pod względem przysługujących praw weteranów działań poza granicami państwa z weteranami II wojny światowej, bo trzeba byłoby zmienić konstytucję. Na czym poza tym jesteście skoncentrowani? Nasza działalność jest też ukierunkowana na poprawę przepisów legislacyjnych, które ułatwiają funkcjonowanie organizacji pozarządowych. Na wniosek Centrum Weterana Departament Komunikacji Społecznej MON pracuje nad propozycją, aby weteranom umożliwić dostęp do wojskowych obiektów sportowych. Byłoby to pozaustawowe ich uhonorowanie. Z obiektów tych mogliby korzystać za okazaniem legitymacji. Teraz jest to możliwe jedynie na podstawie umowy o współpracy którejś z organizacji pozarządowych z danym dowódcą jednostki wojskowej. Kurier Weterana 13

14 Wizyta Jarosław Wiśniewski 14 Kurier Weterana

15 Wizyta (?) Piętrowy budynek z czerwonej cegły przy ulicy Puławskiej 6 w Warszawie jest związany z wojskiem od 115 lat. Od kilku miesięcy nowe życie tchnęło w niego Centrum Weterana. Dziękujemy za pamięć o weteranach i pielęgnowanie tradycji, napisał w pamiątkowej księdze jeden z gości. Nie tylko pamięć M A Ł G O R Z A T A S C H W A R Z G R U B E R Centrum Weterana ożywa o To początek pracy dla 12 zatrudnionych tu osób. Gdy wybija 8.00, rozpoczyna się odprawa trzeba omówić harmonogram dnia, rozdzielić zadania. Jeśli kalendarz wskazuje na rocznicę śmierci któregoś z żołnierzy poległych na misjach, wszyscy zbiorą się, aby oddać mu hołd, o 9.00 pod pomnikiem upamiętniającym weteranów. Złożą kwiaty i zapalą znicz pod Ścianą Pamięci, na której wiszą tabliczki ze 120 nazwiskami. Potem rozejdą się do swoich zajęć. A tych nam nie brakuje, przydałoby się wsparcie, mówi dyrektor Centrum Weterana ppłk Leszek Stępień. Zazwyczaj cały dzień wypełniają spotkania. Dyrektor spogląda w kalendarz na ostatni tydzień: spotkanie z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności, której wolontariusze jeżdżą po Polsce, realizując projekt Nowoczesne formy patriotyzmu. Przy okazji mogliby opowiadać o weteranach i udziale Wojska Polskiego w zagranicznych misjach. Wielu uzgodnień wyma- Kurier Weterana 15

16 Wizyta Jarosław Wiśniewski (4) gał mecz Legii Warszawa rozegrany w ramach akcji Charytatywna wiosna na rzecz środowiska weteranów czy organizacja turnusu readaptacyjno-kondycyjnego w Mrągowie. Między spotkaniami trzeba także znaleźć wolną chwilę, bo goście odwiedzający Centrum chcą porozmawiać z dyrektorem. Centrum wykonuje trzy zadania. Po pierwsze jest miejscem, w którym zainteresowani mogą uzyskać pomoc prawną i psychologiczną oraz informacje na temat przysługujących uprawnień. Drugie zadanie to kultywowanie tradycji oraz popularyzowanie misji. Trzecie działalność edukacyjna, wylicza dyrektor Stępień. To nie UWAGA Jeśli kalendarz wskazuje na rocznicę śmierci któregoś z żołnierzy poległych na misjach, wszyscy zbiorą się, aby oddać mu hołd, o 9.00 pod pomnikiem upamiętniającym weteranów wszystko. Ze współpracy z innymi organizacjami pozarządowymi, które chcą wesprzeć weteranów, narodzi się wiele ciekawych inicjatyw. MIĘDZY PRZEPISAMI Niewielka jest wiedza żołnierzy na temat przepisów prawnych, ocenia Stanisław Ekiert kierujący Zespołem Informacyjno- -Konsultacyjnym. Mimo że ustawa o weteranach weszła w życie w 2012 roku, jeszcze dziś niektórzy pytają, jak zdobyć status weterana. Do Izabeli Stelmach, która w Zespole pracuje jako prawnik, trafiają osoby nadal mające problemy wynikające ze stosowania 16 Kurier Weterana

17 Wizyta Alicja Kobus, starszy bibliotekarz: Kolejne wydawnicze pozycje systematycznie wzbogacają nasz księgozbiór. przepisów ustawy o weteranach. Dużo pytań dotyczy nowelizacji ustawy. Weterani pytają, kiedy to nastąpi, bo są zainteresowani turnusami readaptacyjno-kondycyjnymi. Najczęściej zgłaszają oni problemy psychologiczne oraz zastrzeżenia do orzeczeń wojskowych komisji lekarskich. Uważają bowiem, że komisja źle oceniła uszczerbek na ich zdrowiu (zbyt mały) albo orzekła, że są niezdolni do służby, a oni chcą pozostać w armii. Izabela wskazuje im drogę: trzeba napisać odwołanie do centralnej komisji, a gdy ta podtrzyma orzeczenie, pozostaje skierowanie sprawy do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Twarde prawo, lecz prawo, wzdycha czasem, gdy w sprawie, z jaką zwrócił się weteran, została wyczerpana droga prawna. Z Anną Siemion-Mazurkiewicz, psychologiem w Zespole Informacyjno-Konsultacyjnym, kontaktują się nie tylko weterani, lecz także ich rodziny oraz bliscy poległych żołnierzy. Żony dzwonią zazwyczaj wtedy, gdy w rodzinie pojawi się przemoc albo gdy zauważą, że z mężem coś się dzieje. Zadaniem Anny jest wsparcie żony i pokazanie jej dróg rozwiązania problemu. Czasem trzeba jej uświadomić, że przemoc eskaluje, że trzeba ją przerwać, wytłumaczyć, że jej stosowanie jest karalne. Te kobiety zazwyczaj nie wiedzą, że mogą wezwać policję, założyć niebieską kartę, skontaktować się z dowódcą, opowiada Anna. Gdy zadzwonił ojciec z prośbą o pomoc dla syna weterana, Anna musiała go przekonać, że nie da się zrobić nic na siłę, że trzeba przekonać syna, aby dał sobie pomóc. Czasem weterani dzwonią, bo chcą się wygadać, a wiedzą, że w Centrum zostaną wysłuchani. Niekiedy chcą się dowiedzieć, gdzie w ich miejscowości mogą otrzymać pomoc. Tworzymy listę koordynatorów odpowiedzialnych za kontakty z weteranami poszkodowanymi w wojskowych szpitalach, informuje Anna. Kurier Weterana 17

18 Wizyta Jarosław Wiśniewski W sprawozdaniu podsumowującym pracę w pierwszym kwartale 2015 roku Izabela Stelmach odnotowała 22 wizyty i 60 rozmów telefonicznych. Anna Siemion-Mazurkiewicz zapisała 33 spotkania i 123 rozmowy telefoniczne. To sucha statystyka, a przecież za każdą taką rozmową i spotkaniem kryje się człowiek. PODZIĘKOWANIA NA FACEBOOKU Pierwszy kwartał 2015 roku Andrzej Korus, kierownik Zespołu Edukacyjno-Promocyjnego, tak podsumował: Odbyło się 49 spotkań połączonych z prezentacją i zwiedzaniem Centrum Weterana, w których wzięło udział 1378 osób. Gdyby odliczyć soboty i niedziele, okaże się, że odwiedziny były niemal każdego dnia. Znacznie więcej, bo 68 spotkań, zorganizowano z przedstawicielami Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ, Stowarzyszenia Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju oraz innych organizacji skupiających weteranów i poszkodowanych lub działających na ich rzecz, a także z reprezentantami innych służb mundurowych, z kapelanami WP oraz harcerzami (ZHP). Naszym zadaniem jest praca na rzecz zmiany wizerunku weterana misji zagranicznych. Zapraszamy do Centrum szkoły, opowiadamy o historii misji, tłumaczy Andrzej Korus. Goście wysłuchują prezentacji multimedialnej oraz zwiedzają salę tradycji. W marcu Centrum Weterana odwiedziły przedszkolaki z przedszkola Tęczowy Promyk w Warszawie. Wizycie tej towarzyszyło spotkanie z współautorką książki Szynszyla na misji Anną Hopfer-Wolą. Tę książeczkę przełożyliśmy na bajkę multimedialną i wyświetliliśmy dzieciom. Wykorzystaliśmy piękne ilustracje wykonane do niej przez Karolinę Suchan-Okulską, opowiada Andrzej Korus. Centrum Weterana odwiedzają również indywidualne osoby kilkanaście tygodniowo. 18 Kurier Weterana

19 Wizyta Często po takich wizytach na Facebooku pojawiają się wpisy: serdeczne podziękowania dla Andrzeja Korusa za wspaniałą opowieść. PAMIĄTKI W DARZE Zainicjowaliśmy akcję zbierania pamiątek związanych z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego w misjach poza granicami państwa. Wystąpiliśmy w tej sprawie m.in. do dowódców brygad i pułków. Udało się pozyskać prawie dwieście różnych przedmiotów i dokumentów, które wzbogacą naszą salę tradycji poświęconą misjom, mówi kierownik Zespołu Tradycji Ryszard Bartczak. Wśród eksponatów znalazły się m.in.: nóż Gurkhów przekazany przez płk. rez. Jerzego Banacha, uczestnika misji w Libanie, strój maskujący strzelca wyborowego, który wykonał st. szer. Marcin Tokarski z 17 Brygady Zmechanizowanej podczas IX zmiany PKW w Afganistanie, zbiór kopert po listach wysyłanych przez żołnierzy z misji ONZ-owskich, przyniesiony przez st. chor. sztab. Tomasza Sąsiadka. Córka kpt. Eugeniusza Baranowskiego Krystyna Baranowska przekazała osobiste dokumenty ojca, członka komisji nadzorczej państw neutralnych w Kambodży. Jesteśmy wdzięczni darczyńcom, mówi Ryszard Bartczak. Apelujemy o kolejne pamiątki, dodaje kustosz płk rez. Jerzy Tomczyk. Z 10 Brygady Logistycznej Centrum Weterana otrzymało kilka słupów z tabliczkami, na których są nazwy polskich miejscowości i jednostek wojskowych. Przywieziono je do Polski po zakończeniu misji w Afganistanie. Te mniej zniszczone po konserwacji będą eksponowane w Centrum, część zaś wzbogaci zbiory Muzeum Wojska Polskiego. Ryszard Bartczak opowiada, jak przez Ataszat Wojskowy przy Ambasadzie RP w Waszyngtonie udało się nawiązać współpracę z amerykańskim artystą malarzem Michaelem Reaganem. Na podstawie zdjęć namaluje on portrety polskich żołnierzy poległych podczas misji w Iraku i Afganistanie. Oryginały zostaną przekazane członkom najbliższej rodziny, a kopie trafią do Centrum. Pojawił się także pomysł wykorzystania tych portretów w albumie poświęconym poległym żołnierzom. BIAŁE KRUKI Na półkach w kilkunastu regałach stoją w równych rzędach książki: biografie, literatura piękna, leksykony, wydawnictwa z dziedziny techniki wojskowej, nauki i sztuki wojennej. W zasobach biblioteki Centrum jest już ponad 1500 woluminów. Kolejne pozycje systematycznie wzbogacają nasz księgozbiór, mówi Alicja Kobus, starszy bibliotekarz. Biblioteka dostępna jest dla wszystkich, choć pierwszeństwo mają weterani, pracownicy wojska, studenci i pracownicy naukowi oraz pasjonaci misji. Przychodzą głównie studenci, którzy szukają książek na temat PKW w Afganistanie i Iraku, o służbach specjalnych czy socjologicznych opracowań poświęconych wojsku. W zbiorach biblioteki są też białe kruki. Alicja Kobus wskazuje na egzemplarz otrzymany od gen. broni w st. spocz. Andrzeja Ekierta to wydana w Szwajcarii książka o historii szwajcarskiej i polskiej delegacji w Korei w 2003 roku. Są to wspomnienia uczestników tej misji. Kolejnym książkowym rarytasem jest opracowanie poświęcone III zmianie PKW w Iraku z 2008 roku. Tej pozycji próżno szukać w księgarni czy bibliotece publicznej. Jedna półka została przeznaczona na książki z autografami autorów. Stoją na niej pozycje Aleksandra Rawskiego, Zdzisława Sawickiego i Marcina Ogdowskiego. Kurier Weterana 19

20 WIĘCEJ MISJI NIŻ KIEDYKOLWIEK, WCIĄŻ JEDNO ROZWIĄZANIE ISR MPA/ASW AEW AGS SIGINT PERSONEL PALETY WOJSKOWE DOSTAWY MEDYCZNE MISJE POSZUKIWAWCZE SPADOCHRONIARZE EWAKUACJA MEDYCZNA PIONEERING THE FUTURE TOGETHER Samolot C295 MPA został sprawdzony w różnego rodzaju misjach: SAR, MSA i ASW. Potwierdził swoją wszechstronność także podczas wykonywania zadań takich jak: Land ISTAR, AEW, SIGINT, zapewniając przy tym najniższe koszty eksploatacyjne. Dzięki wykorzystaniu rampy i możliwości zamontowania dodatkowego wyposażenia C295 MPA może brać udział w różnego rodzaju działaniach, takich jak misje oddziałów specjalnych czy ratownictwa i ewakuacji medycznej.

21 Pomoc (+) Otaczają opieką weteranów misji zagranicznych i ich rodziny, wspierają w walce z chorobami, dbają o dzieci i organizują zbiórki pieniędzy dla potrzebujących. Wielkie małe gesty P A U L I N A G L I Ń S K A, M A G D A L E N A K O W A L S K A - S E N D E K Jeszcze niedawno na pytanie, czy istnieje w Polsce organizacja, która reprezentuje interesy weteranów misji, większość z nas odpowiedziałaby, że nie ma. Bardziej zorientowani w temacie wskazaliby na Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju oraz Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ, czyli na najstarsze tego typu organizacje. W 2015 roku lista stowarzyszeń i fundacji, które wspierają weteranów, jest o wiele dłuższa. Żołnierze, którzy walczyli na misjach i niejednokrotnie stracili za granicą zdrowie, oraz ich bliscy mają kogo poprosić o wsparcie. Potwierdziło to spotkanie, które odbyło się 19 lutego 2015 roku w Centrum Weterana Działań poza Granicami Kraju. Wówczas do stolicy przyjechali przedstawiciele organizacji pozarządowych i stowarzyszeń. Cieszę się, ponieważ dzięki spotkaniu mieliśmy wszyscy szansę poznać możliwości poszczególnych instytucji i organizacji, mówił ppłk Leszek Stępień, dyrektor Centrum Weterana. W trakcie dyskusji pojawiło się wiele obszarów, w których możemy wzajemnie się wspierać z korzyścią dla środowiska weteranów oraz rodzin poległych w działaniach poza granicami państwa. Kurier Weterana 21

22 Pomoc UWAGA POTRZEBA INTEGRACJI Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju powstało w 2008 roku z inicjatywy żołnierzy w służbie czynnej oraz będących w rezerwie. To jedna z najbardziej znanych i rozpoznawalnych w kraju organizacji dbających o uczestników misji. Corocznie Stowarzyszenie przygotowuje obchody Dnia Weterana imprezę, która ma zwrócić uwagę społeczeństwa na rannych i poległych żołnierzy. Towarzyszy im kampania społeczna,,dzień Weterana szacunek i wsparcie. W jej ramach w szkołach czy domach kultury są organizowane spotkania z weteranami, wystawy, prezentacje oraz prelekcje. Na swoim koncie Stowarzyszenie ma wiele przedsięwzięć adresowanych do żołnierzy po misjach. Są wśród nich warsztaty terapeutyczne dla weteranów i ich rodzin, a także dla rodziców i wdów poległych na misjach oraz zawody strzeleckie integrujące środowisko. W 2015 roku Stowarzyszenie kontynuuje sprawdzone już wcześniej inicjatywy. Planowane są między innymi organizowane wspólnie z Fundacją Marcina Gortata MG 13 Mierz Wysoko obozy dla dzieci rannych i poległych żołnierzy. W wakacje dzięki współpracy z Wojskowym Ośrodkiem Szkoleniowo-Kondycyjnym w Mrągowie ranni weterani i ich rodziny wezmą udział w turnusach Z roku na rok wydłuża się lista stowarzyszeń i fundacji, które włączają się w pomoc weteranom misji Adam Roik/Combat Camera DORSZ 22 Kurier Weterana

23 Pomoc rehabilitacyjno-kondycyjnych. Pilotażowy projekt ruszył w 2014 roku. Wtedy z pomocą finansową firmy Lockheed Martin zorganizowano trzy turnusy dla 60 osób. W 2015 roku weteranom udało się w końcu zdobyć pieniądze na zakup specjalistycznych rowerów dla poszkodowanych żołnierzy. Podobnie jak Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w misjach poza Granicami Kraju o integrację środowiska weteranów zabiega Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ. Głównym celem organizacji, która powstała w 1999 roku, jest jednoczenie społeczności kombatantów uczestników misji pokojowych, a także wyjaśnianie społeczeństwu znaczenia i roli ONZ oraz innych organizacji międzynarodowych w zapewnianiu pokoju na świecie. Osiągnięcia i doświadczenia Polski w misjach pokojowych popularyzujemy zarówno w kraju, jak i zagranicą. Spotykamy się z młodzieżą w szkołach w całej Polsce, współpracujemy z klasami mundurowymi, mówi Andrzej Andrzejewski z SKMP ONZ. W tym roku Stowarzyszenie po raz pierwszy zorganizowało Marsz Weterana Bieszczady Wyprawę adresowano do kombatantów i weteranów oraz sympatyków tych środowisk. Poprzez takie inicjatywy staramy się ożywić nasze Stowarzyszenie, sprawić, by nie kojarzyło się wyłącznie z jakimiś okolicznościowymi przedsięwzięciami. Chcemy integrować środowisko, zachęcać kolegów do aktywności w życiu społecznym i pokazywać, że wciąż jesteśmy pełni sił i zaangażowania. Tak jak przez te kilka dni pobytu w Bieszczadach, dodaje Artur Artecki ze Stowarzyszenia. Jego członkowie planują także dołączyć do górskiego rajdu pieszego organizowanego przez Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju. Liczą, że marsze weteranów staną się stałymi punktami ich działalności. Stowarzyszenie pracuje też aktywnie na rzecz poprawy warunków socjalnych członków i ich rodzin. Ostatnio przyznano zapomogi bezzwrotne trzem kombatantom, którzy znajdują się w trudnej sytuacji materialnej. O budowaniu solidarności środowiskowej i przekazywaniu wartości młodszym pokoleniom myśli także Stowarzyszenie Rodzina Wojskowa. Organizacja przeprowadzi w tym roku cykl spotkań z weteranami II wojny światowej pod nazwą Weteran Współczesny Autorytet. W spotkaniach będą uczestniczyć weterani, kombatanci, emeryci wojskowi, kadra wojskowa w czynnej służbie oraz uczniowie. Stowarzyszenie zorganizuje także olimpiadę sportową seniorów. Do udziału w zawodach zaprasza weteranów i ich rodziny. RODZINNE WSPARCIE Na początku widywały się na oficjalnych spotkaniach w Warszawie lub w jednostkach wojskowych. Później wymieniały się numerami telefonów, dzwoniły do siebie, by porozmawiać. Szukały zrozumienia, wsparcia i pocieszenia. Z czasem, gdy zrozumiały, jak wiele kobiet i bliskich cierpi po stracie męża żołnierza, postanowiły założyć stowarzyszenie. Stowarzyszenie Rodzin Poległych Żołnierzy Pamięć i Przyszłość działa oficjalnie od kwietnia 2012 roku. Zrzesza około 70 osób, żony, rodziców i rodzeństwo żołnierzy poległych we wszystkich misjach zagranicznych oraz bliskich tych, którzy zgięli w katastrofie samolotu C-295M pod Mirosławcem. Organizacja zajmuje się między innymi poradnictwem prawnym, pomocą psychologiczną, wsparciem dzieci poległych żołnierzy, a także ich rodziców, którzy często mają problemy zdrowotne. Kurier Weterana 23

24 Pomoc W codzienną pracę Stowarzyszenia na zasadzie wolontariatu angażuje się kilka kobiet. Ich podstawowe zadanie to dotarcie do rodzin poległych. Zajmują się także organizacją warsztatów psychologicznych i integracyjnych dla rodzin poległych oraz spotkań dla matek, które mają problemy wychowawcze z dziećmi. W 2015 roku zorganizują w Poznaniu dla osieroconych dzieci imprezę pod hasłem Wesoły dzień dziecka, a na przełomie czerwca i lipca warsztaty terapeutyczne na Mazurach. Na warsztaty dla weteranów misji i ich rodzin zaprasza także Fundacja Nikt Nie Zostaje. Jest to jedna z najmłodszych organizacji, które powstały, by pomagać żołnierzom. Przewodniczącą Rady Fundacji i jej założycielką jest poseł Jadwiga Zakrzewska. Misją organizacji jest niesienie pomocy żołnierzom Wojska Polskiego, którzy zostali ranni i poszkodowani w misjach wojskowych poza granicami kraju. Fundacja otoczy także opieką rodziny żołnierzy poszkodowanych i poległych. W planach ma również organizowanie szkoleń, kursów i wykładów związanych z niesieniem pomocy rannym i poszkodowanym w misjach oraz ich rodzinom. Nikt Nie Zostaje zamierza rozwinąć działalność informacyjną i wydawniczą na rzecz integracji środowiska żołnierzy powracających z misji wojskowych poza granicami kraju. Pierwsze duże wyzwanie Fundacji to organizacja warsztatów malarsko-fotograficznych Śladami Józefa Chełmońskiego. Zajęcia są bezpłatne i odbędą się na przełomie maja i czerwca w Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach. Prace powstałe podczas warsztatów będą później prezentowane na wystawie w sejmie. W tym roku Fundacja przekaże kilkorgu dzieciom weteranów jednorazową pomoc. Do rąk najmłodszych trafią pomoce naukowe, np. tablety i książki. Nikt Nie Zostaje dofinansu- 24 Kurier Weterana

25 Pomoc Chętni do współpracy je także obozy wakacyjne dla kolejnych dwojga dzieci weteranów. O najmłodszych troszczy się jeszcze jedna organizacja Fundacja Dorastaj z Nami. Wspiera ona edukację dzieci, których rodzice zginęli lub ponieśli ciężki uszczerbek na zdrowiu w trakcie pełnienia służby publicznej. Dotychczas pomogła ona ponad 180 najmłodszym. W 2014 roku skupialiśmy się na dzieciach, których ojcowie zginęli na misjach w Iraku i Afganistanie. Rok 2015 upływa nam pod znakiem kampanii społecznej»bohaterowie proszą Cię o pomoc«, mówi Sonia Anger z Fundacji. Kampania jest przeprowadzana w całej Polsce, a spot jest emitowany w większości głównych kanałów telewizyjnych i radiowych oraz w kinach. Pojawia się także na ulicach wielu polskich miast, w prasie oraz Internecie. Jej bohaterami są: st. szer. Sebastian Biały, kpt. Albert Sitarek oraz mł. asp. Marcin Składowski. Adam Roik/Combat Camera DORSZ 19 lutego 2015 roku w Centrum Weterana odbyło się spotkanie przedstawicieli organizacji i stowarzyszeń pozarządowych. Goście zaprezentowali swoją codzienną działalność oraz propozycje rozwiązań dotyczących udzielania pomocy weteranom i rodzinom poległych w działaniach poza granicami państwa. Chęć podjęcia współpracy ze środowiskiem weteranów lub jej kontynuacji (poza organizacjami i stowarzyszeniami wymienionymi w tekście) wyrazili: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Stowarzyszenie Żandarmerii Wojskowej Żandarm, Stowarzyszenie Siła i Honor im. gen. Sławomira Petelickiego, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Związek Polskich Spadochroniarzy, Związek Żołnierzy Wojska Polskiego, Fundacja Byłych Jednostek Specjalnych GROM, Fundacja Marcina Gortata MG 13, Wojskowe Stowarzyszenie Sport, Turystyka, Obronność oraz Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego. Kurier Weterana 25

26 Pomoc Kampania ma na celu wzmocnienie szacunku społecznego do służb publicznych, a także wywołanie dyskusji społecznej na temat nowoczesnego patriotyzmu. Ma też zachęcić ludzi do docenienia poświęcenia współczesnych bohaterów dzięki wsparciu ich dzieci. Honorowy patronat nad nią objął rzecznik praw dziecka Marek Michalak. W ramach kampanii nakręcono cztery reportaże o podopiecznych Fundacji, w tym o Julii Deptule i jej ojcu, Mariuszu Deptule, poległym w Afganistanie. Zaplanowano cykliczną emisję reportaży w telewizji i Internecie. UWAGA Centrum Weterana Działań poza Granicami Kraju chce współpracować z organizacjami wspierającymi misjonarzy POMOCNA ŁAPA Fundacja Szarik to jedyna w kraju organizacja specjalizująca się w terapii stresu pourazowego z wykorzystaniem psów. W lipcu 2013 roku założyli ją psychologowie, specjaliści od prewencji stresu: Jacek Zawadzki i Katarzyna Gawlińska, która na Oddziale Leczenia Zaburzeń Nerwicowych szpitala MSW w Otwocku prowadzi pierwszy w Polsce program stałych zajęć terapeutycznych z udziałem psa. W Fundacji Szarik pracują także Dominika Miłek, Bartosz Cichocki, Łukasz Witkowicz, weteran misji w Afganistanie. Psychologowie z Szarika pomagali m.in. Stowarzyszeniu Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju wyjeżdżali na turnusy terapeutyczne dla żołnierzy i ich rodzin i tam prowadzili m.in. zajęcia z dogoterapii. Szarik cyklicznie organizuje także akcję Kawa dla Weterana. Zebrane w ten sposób pieniądze są przeznaczane na prowadzenie terapii dla weteranów i funkcjonariuszy służb mundurowych, a także na utrzymanie psów terapeutycznych. Fundacja zapowiedziała, że w połowie roku otworzy pierwszy w Polsce cywilny ośrodek dla weteranów cierpiących na zespół stresu pourazowego. Żołnierze będą mogli w nim leczyć się ambulatoryjnie albo wziąć udział w kilkutygodniowej terapii. Jednym z jej elementów będzie opieka nad psem. Azyl ARGOS (powstaje w ramach projektu Misja: PTSD, współfinansowanego z funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego) będzie się znajdować pod Warszawą, a jego oficjalne otwarcie zaplanowano na lipiec. Pomoc będą tu mogli uzyskać żołnierze cierpiący na zespół stresu pourazowego (PTSD) i ich rodziny, a także funkcjonariusze służb mundurowych i ratownicy medyczni. Czas pobytu u nas będzie dostosowany do potrzeb pacjenta. Jednej osobie wystarczą dwa, trzy tygodnie, żeby uporządkować swoje sprawy i odzyskać równowagę psychiczną. Ale może też być potrzebna kilkutygodniowa ciągła psychoterapia, wyjaśnia Jacek Zawadzki. W Azylu ARGOS na stałe będzie pracować dwóch psychologów (w razie potrzeby także inni specjaliści) oraz psy. Przygotowuje się tu dla żołnierzy terapie indywidualne i grupowe, a także na przykład psychoedukację i terapię zajęciową. Do pracy gotowe są już psy terapeuci: labrador Porter i owczarek niemiecki Ciri. Najmłodszy, labrador Impuls, 26 Kurier Weterana

27 Pomoc właśnie przygotowuje się do zajęć. Psychologowie zapowiadają, że na terenie ośrodka zamieszkają także inne psy. Zajmować się nimi będą weterani. To sprawdzona w wielu krajach metoda terapeutyczna. Żołnierz cierpiący na PTSD koncentruje uwagę na psie, pokonuje swoje psychiczne bariery i lęki. Musi być silny, bo staje się za kogoś odpowiedzialny, wyjaśnia Katarzyna Gawlińska. Zanim jednak ośrodek zostanie otwarty, Fundacja Szarik przeprowadzi kampanię informacyjno-edukacyjną skierowaną do żołnierzy i ich rodzin. Na wzór Stanów Zjednoczonych czerwiec zostanie ogłoszony miesiącem świadomości PTSD. WOLONTARIUSZE ONLINE Mundurowi24.pl to krakowskie Centrum Pomocy Społeczno-Psychologicznej, które półtora roku temu powstało przy Małopolskim Zarządzie Wojewódzkim Związku Żołnierzy Wojska Polskiego. Jego celem jest świadczenie pomocy znajdującym się w trudnej sytuacji żołnierzom, policjantom, funkcjonariuszom straży granicznej i pożarnej oraz ich rodzinom. Mundurowi24.pl koncentrują się m.in. na wsparciu żołnierzy, którzy cierpią na PTSD lub inne zaburzenia emocjonalne spowodowane pobytem na misji. W Centrum na zasadzie wolontariatu pracują psychologowie, pedagodzy, doradcy oraz ksiądz kapelan. Praca w nim opiera się w dużym stopniu na dyżurach telefonicznych. Nasza linia kryzysowa jest otwarta siedem dni w tygodniu. Nie działamy całą dobę, ale mamy wyznaczone godziny, mówi Agnieszka Pers, założycielka i koordynatorka Centrum. Przez Skype a z dyżurującymi specjalistami łączą się przedstawiciele wszystkich służb mundurowych. Opowiadają o sobie i swoich problemach, czasami dzwonią tylko po informacje, gdzie mogą uzyskać specjalistyczną pomoc. Wypytują, w jaki sposób uzyskać status weterana, jakie są różnice między weteranem a weteranem poszkodowanym. Czasami proszą o pomoc w wypełnieniu wniosku. Bardzo dobrze układa nam się współpraca z Centrum Weterana. Dzięki niej udało nam się szybko skierować chorego do Kliniki Psychiatrii i Stresu Bojowego w Warszawie, dodaje Agnieszka Pers. To nie wszystko. Jesienią 2014 roku Centrum uruchomiło program edukacyjny dla mundurowych i ich rodzin. Wspólnie z siecią szkół Progress przygotowano ofertę, na podstawie której zainteresowani mogą uzupełnić wykształcenie. Najpierw zgłaszają się do Mundurowych24.pl, dostają tam list polecający, a później mogą rozpocząć naukę. W zależności od wybranego kierunku nauka jest bezpłatna albo trzeba za nią zapłacić połowę ceny. Dotychczas z tej możliwości skorzystało sześć osób. Program w przyszłości będzie kontynuowany. Centrum na terenie województwa małopolskiego organizuje też akcję Kartki dla mundurowych. Dzięki niej pozdrowienia od uczniów dotarły do wielu jednostek wojskowych, policyjnych i straży pożarnej. KŁOPOT Z TRANSPORTEM? Stowarzyszenie Pomocy Niepełnosprawnym Kierowcom SPiNKa powstało w 2006 roku. Od początku przyświecał nam jeden główny cel: stworzyć w Polsce profesjonalny rynek usług motoryzacyjnych dla środowiska niepełnosprawnych kierowców i pasażerów, mówi Krzysztof Marciniak, prezes Zarządu. Na finansową i merytoryczną pomoc mogą Kurier Weterana 27

28 Pomoc u nas liczyć osoby z dysfunkcjami narządów ruchu, a dzięki nawiązaniu współpracy z Centrum Weterana Działań poza Granicami Kraju również ranni i poszkodowani w misjach. Stowarzyszenie wspiera mobilność motoryzacyjną osób niepełnosprawnych na trzy sposoby. Dysponując siecią ponad 40 ośrodków szkolenia kierowców niepełnosprawnych na terenie Polski, organizuje kursy nauki jazdy, refundując uprawnionym beneficjentom około 80% kosztów takich zajęć. Dofinansowuje też profesjonalną adaptację pojazdów do indywidualnych potrzeb niepełnosprawnego kierowcy lub pasażera (14 serwisów na terenie Polski). Potrzebujący mogą również liczyć na dofinansowanie zakupu nowego pojazdu z automatyczną skrzynią biegów. Aby starać się o finansowe wsparcie, nie trzeba być członkiem Stowarzyszenia. Podstawą przy składaniu wniosku o pomoc jest orzeczenie lekarskie o niepełnosprawności będącej następstwem dysfunkcji narządów ruchu (szczegóły na stronie: pl). Uważamy, że niepełnosprawność narządów ruchu nie wyklucza możliwości uczestniczenia w ruchu drogowym i zdolności do bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Warunkiem są specjalistyczne badania i pozytywna diagnoza zespołu lekarzy, tłumaczy prezes. Stowarzyszenie planuje otworzyć Krajowe Centrum Mobilności Osób Niepełnosprawnych. W jego ramach chcemy również rozwijać współpracę ze środowiskiem weteranów i pomagać tym żołnierzom, dla których los nie okazał się być łaskawy, zapowiada Krzysztof Marciniak. REHABILITACJA PRZEZ SPORT Środowisko weteranów postanowiła też wspierać Fundacja Na Ratunek. Powstała w sierpniu 2014 roku, a tworzą ją specjaliści z różnych dziedzin: ratownictwa wodnego, medycznego, górskiego, instruktorzy pływania, nurkowania, nauczyciele wychowania fizycznego, działacze społeczni, fizjoterapeuci, przewodnicy górscy. Jednym z celów organizacji jest propagowanie zdrowego trybu życia w szczególności dzięki aktywności fizycznej, działalności na rzecz osób niepełnosprawnych, pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą, upowszechnianiu i wspieraniu sportu, wychowania fizycznego i rehabilitacji ruchowej, promowaniu aktywnego spędzania wolnego czasu. Chcemy wykorzystać różnorodne doświadczenia i poprzez naszą działalność pomóc tym, którzy są w trudniejszej sytuacji niż my, tłumaczy Sławomir Konopka, prezes zarządu Fundacji. Grupami docelowymi Fundacji są dzieci, młodzież, seniorzy, osoby niepełnosprawne, a także weterani. W stosunku do tych ostatnich przedstawiciele Fundacji mają poważne sportowe plany. Chcielibyśmy zrobić wspólny projekt, który pozwoli fizycznie zaktywizować weteranów rannych i poszkodowanych w misjach i wzbudzi w nich potrzebę współzawodnictwa. Byłaby to grupa osób, którą profesjonalnie przygotowalibyśmy do udziału w zawodach sportowych. Czy będą to biegi, czy pływanie, czy też inna aktywność fizyczna, tego jeszcze nie wiemy. Wszystko bowiem będzie zależało od stanu zdrowia tych, którzy zdecydują się podjąć wyzwanie. Projekt tego przedsięwzięcia powstanie w tym roku, w przyszłym, mam nadzieję, wszystko ruszy, dodaje prezes Fundacji. C M Y CM MY CY CMY K 28 Kurier Weterana

29 Jesteśmy liderem w dziedzinie elektroniki profesjonalnej w Polsce. Od kilkudziesięciu lat realizujemy prace z zakresu systemów obrony powietrznej, w tym radiolokacji, radioelektronicznych systemów rozpoznania, systemów automatyzacji i wspomagania dowodzenia oraz systemów uzbrojenia. PIT-RADWAR Spółka Akcyjna ul. Poligonowa 30, Warszawa tel. centrala

30 Pomoc (+) W Polsce działa około dwóch milionów firm. Każda z nich może na swój sposób wesprzeć weteranów. Patent na wsparcie M A Ł G O R Z A T A S C H W A R Z G R U B E R Organizacje zrzeszające weteranów lub rodziny żołnierzy poległych na misjach poza granicami kraju są wspierane przez firmy zarówno duże, dysponujące ogromnym kapitałem, jak i małe, prywatne, które oferują pomoc na miarę swoich możliwości. Pieniądze trafiają na konta tych organizacji zazwyczaj z przeznaczeniem na konkretne projekty, np. Orlen dofinansowuje spływ kajakowy na Mazurach, który latem zrealizuje Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju. To największe stowarzyszenie zrzeszające żołnierzy rannych na misjach. Większość z około 230 jego członków wymaga rehabilitacji i specjalistycznej pomocy medycznej. POMÓŻ SOBIE SAM Członkowie Stowarzyszenia Rannych i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju starają się zbierać fundusze na prowadzenie działalności w różny sposób. Zarejestrowanie Stowarzyszenia jako organizacji pożytku publicznego dało nam możliwość pozyskiwania środków z jednego procenta podatku. Także tą drogą zdobywamy środki na programy pomocowe, takie jak: program przekwalifikowania i dokształcania, paczki świąteczne dla dzieci, zapo- 30 Kurier Weterana

31 Pomoc mogi dla weteranów w ciężkiej sytuacji finansowej, mówi Marek Rzodkiewicz, wiceprezes Stowarzyszenia. W październiku 2012 roku zainicjowało ono ogólnopolską akcję Wspieramy weteranów podpisało wówczas z kilkoma firmami z Jarosławia porozumienia o współpracy, dzięki którym przewidziano zniżki dla weteranów i weteranów poszkodowanych. Zaoferowały one m.in. niższe czesne za studia, mniejszą opłatę za kurs prawa jazdy czy tańszy pobyt w ośrodku rehabilitacyjnym. Członkowie Zarządu Głównego Stowarzyszenia podkreślają, że zawsze starają się, aby zniżki nie dotyczyły tylko członków, lecz także wszystkich weteranów poszkodowanych. To nie luksus, lecz drobne przywileje, które ułatwiają codzienne życie, tak żołnierze, byli uczestnicy misji wojskowych, mówią o ulgach, które udaje im się zdobyć. Uczelnie wyższe dają weteranom oraz weteranom poszkodowanym upusty, na przykład Wyższa Szkoła Humanistyczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie oferuje czesne niższe o 5 lub 10%. Bonus na swoje usługi zaoferował m.in. Aeroklub Ziemi Jarosławskiej. Weterani i ich rodziny dostają 25 35% rabatu. Wiem, jak ciężko weteranom po powrocie do domu. Chcieliśmy jakoś pomóc byłym żołnierzom, tłumaczył Zenon Zajda, dyrektor Aeroklubu. Dzieci żołnierzy poległych, zrzeszonych w Stowarzyszeniu Rodzin Poległych Żołnierzy Pamięć i Przyszłość, wspiera także Huta Stalowa Wola, która organizuje dla nich Dzień Dziecka. Firmy te mogą być przykładem dla innych. Możliwości wspierania jest wiele. Przykładem gazety, które mogłyby zamieszczać bezpłatne ogłoszenia o tym, że na organizacje zrzeszające weteranów można przekazać jeden procent podatku, a bank mógłby gratisowo ubezpieczyć grupę poszkodowanych żołnierzy, którzy wybierają się na rajd rowerowy. Założyciele Fundacji Dorastaj z Nami 27 największych polskich firm dofinansowują ją, a ta przyznaje stypendia m.in. dzieciom weteranów i poległych żołnierzy. Agnieszka Jurgielewicz, mama trójki dzieci i żona sierżanta Franciszka Jurgielewicza, który w Afganistanie stracił w 2010 roku nogę, przyznała, że takie wsparcie to duże odciążenie dla domowego budżetu. Zainteresowanie cywilnych firm wsparciem weteranów zwiększa się zawsze wtedy, gdy o żołnierzach poszkodowanych na misjach dużo mówią i piszą media. Członkowie Stowarzyszenia przyznają, że kampanie społeczne, takie jak np. Szacunek i wsparcie, budzą społeczną wrażliwość na problemy weteranów oraz bliskich tych, którzy zginęli. Łatwiej wówczas zdobyć fundusze. Brakuje jednak finansowego wsparcia przez największe firmy produkujące broń i sprzęt dla polskiej armii. Zazwyczaj wspierają nas jednorazowo, mówi Marek Rzodkiewicz. Mamy nadzieję, że polski przemysł obronny zacznie nam pomagać trochę aktywniej. Liczymy na odrobinę empatii ze strony szefów tych firm, dodaje Tomasz Kloc. Prezes Stowarzyszenia mówi o społecznej odpowiedzialności biznesu oraz podkreśla, jak ważne dla weteranów poszkodowanych jest wsparcie polskiego przemysłu obronnego. Mamy sygnały z innych krajów, że firmy pracujące na rzecz sektora obronnego mają niejako wpisaną w swoją działalność misję wspierania rannych weteranów, mówi Tomasz Kloc. Na stronie internetowej Stowarzyszenie umieszcza nazwy firm, które oferują wetera- Kurier Weterana 31