ZIPPI POMAGA ZROZUMIEĆ DZIECIOM UCZUCIA

Transkrypt

1 ZIPPI POMAGA ZROZUMIEĆ DZIECIOM UCZUCIA Przyjaciele Zippiego to program realizowany przez p. A. Pruchnik i p. A. Jagła w klasie I "A", który uczy dzieci sposobów radzenia z trudnościami i wykorzystywania nabytych umiejętności w codziennym życiu. To, czego dzieci nauczą się tutaj na zajęciach, na bazie opowiadań, których słuchają, próbują przenosić do codziennego życia. Porównują uczucia bohaterów opowiadań ze swoimi. Podczas zajęć dzieci słuchają opowiadań o losach trójki młodych przyjaciół. Jest wśród nich rodzeństwo Lilly i Tig, mają oni w domu patyczaka o imieniu Zippy. Zippi to małe zwierzątko - patyczak. Wokół wydarzeń z życia grupy dzieci, które się nim opiekowały, zbudowano w Anglii program dla dzieci 5-7-letnich, który pomaga uczyć się radzenia sobie z problemami i sytuacjami trudnymi. Obecnie program realizowany jest w 21 krajach na całym świecie; w Polsce prowadzony jest od roku Badania naukowe potwierdziły, że przynosi on oczekiwane efekty i - co najważniejsze - są one trwałe. Program składa się z 6 części: TEMATYKA Uczucia Komunikacja Nawiązywanie i zrywanie więzi Rozwiązywanie konfliktów Przeżywanie zmiany i straty Dajemy sobie radę CELE Doskonalenie u dzieci zdolności rozpoznawania uczuć i określanie strategii radzenia sobie z nimi Doskonalenie u dzieci zdolności komunikowania własnych uczuć Doskonalenie u dzieci zdolności nawiązywania przyjaźni oraz radzenia sobie z odrzuceniem i samotności Doskonalenie u dzieci zdolności rozwiązywania konfliktów Doskonalenie u dzieci zdolności radzenia sobie ze zmianą i stratą Doskonalenie u dzieci umiejętności wykorzystywania rozmaitych strategii radzenia sobie w różnych sytuacjach W każdej części jest umieszczone opowiadanie, które jest podstawą do realizacji wyznaczonych celów. Pełen uczuć - opowiadanie 1. Historia o trójce przyjaciół. Rodzeństwo Lilly i Tig są bliźniakami. Mieszkają w domu na skraju miasta z mamą Sandy i tatą. Ich koleżanka Sandy mieszka tuż obok z mamą i starszym bratem Finem. Lilly,Tig i Sandy chodzą do tej samej klasy. Ich przygody w klasie i czasie wolnym zaciekawiają i wciągają dzieci. Ważne jest, by je właściwie zinterpretować co nie jest trudne, gdyż opowiadania wizualnie są już podzielone na części. Po odpowiednim wprowadzeniu, przeczytaniu opowiadania i zilustrowaniu go dobranymi obrazkami dzieci na podstawie powtórnego przeczytania fragmentów wypowiadają się: - po akapicie 4 Jak czuł się Tig? (był smutny i zły) Dlaczego odczuwał smutek/ złość Teraz już na przykładzie Tega i Lili dzieci mogą powiedzieć co sprawia, że są radosne lub smutne. Kiedy przymkną oczy i pomyślą o chwilach, kiedy czuły się bardzo smutne lub bardzo szczęśliwe, kiedy na prośbę nauczyciela narysują coś co powoduje, że odczuwają smutek lub radość wtedy na pewno przybliżą sobie te dwa uczucia. 1

2 Opowiadanie obrazuje, że powód do radości czy smutku może być u każdego inny tak jak to było u Tega i Lili. Warto też znaleźć dla Tega i Lili rady co należy zrobić by nie byli smutni - no i kolejne pytanie: Co pomoże mi poczuć się lepiej? Pierwszy dzień pobytu w szkole Tega i Lili oraz ich przyjaciółki Sandy pozwolił na pokazanie prezentacji uczniów. Odpowiedzi na proste pytanie nauczyciela pana Johnsona wcale nie były takie łatwe. Wymagały zastanowienia nad sprawami, które dotąd były oczywiste, ale ich nie potrafili określić. Opowiadanie pokazuje też jak subiektywne są odczucia poszczególnych uczniów. Teg był nieszczęśliwy nie mógł zabrać do szkoły swego pupilka maskotki patyczaka Zippi, który wtedy gdy on smutny i zmartwiony zapytał Dlaczego nie możesz ze mną pójść do szkoły Zippi? - spał na gałązce w swoim terrarium, tu było mu dobrze. Jest ono bazą do doskonalenie u dzieci zdolności rozpoznawania różnych uczuć i określania strategii radzenia sobie z nimi. Nasze skarby - opowiadanie 2. Dzieci zostają poinformowane, że poznają nową historię o Tegu i Lili oraz ich przyjaciółki Sandy. Następny dzień. Dzieci miały zabrać do szkoły swój ulubiony przedmiot. Lila nie mogła się zdecydować, czy zabrać i pokazać pana Johnsowi i klasie dużą różowa muszlę, którą przywiozła jej ciocia z Afryki, czy może nowe czerwone buty do tańca. Tig zniechęcony tym, że nie może zabrać swojego patyczaka nie miał chęci zejść na śniadanie. Z oporem wstał milczący i ponury usiadł do stołu. Tata powiedział bliźniakom w czasie śniadania, że nie ma w tym nic złego gdy się ma gorszy nastrój, może powinno się o tym powiedzieć. I tu bardzo ważne jest pytanie: Skąd możemy wiedzieć jak się czujesz, skoro nam o tym nie mówisz? pytania pomocnicze: Dlaczego Tig nie chciał rozmawiać ze swoją siostrą? Dlaczego Tig nie chciał rozmawiać ze swoją mamą? Jak czuła się Lila kiedy Tig tak się zachowywał? Czy kiedyś nie chciałeś powiedzieć jak się czujesz, kiedy ktoś cię o to zapytał? Dlaczego? W szkole każdy miał swój ulubiony przedmiot. Sandra przyniosła swoje buty do stepowania. Tig po rozmowie z mamą, która mu wytłumaczyła dlaczego pan nie pozwolił przynosić zwierząt uspokoił się i zabrał piłkę nożną. Wydawało mu się, że kiedy schodził na dół Zippi powiedział Nie przejmuj się, że nie bierzesz mnie do szkoły. Nie ma sprawy. Pan Johnson usadził, mówił wszystkich w kole i każdy prezentował swoje skarby, mówił dlaczego właśnie taki przedmiot przyniósł, a może powie dlaczego go lubi. Kiedy Tig opowiadał o swojej piłce nożnej dwaj chłopcy szeptali coś do siebie i nie uważali co mówi, było mu przykro. I tutaj bardzo ważny wniosek przekazany przez pana Johnsona: słuchanie innych jest trudne, ale jeśli chcemy, by nas słuchano, musimy też słuchać innych. Czy chłopcy to zrozumieli? Chyba nie bardzo skoro na placu zabaw mieli pretensje do Tiga, że przez niego podpadli panu Johnsonowi. Wszystko skończyło się dobrze razem grali w nogę jego piłką. Opowiadanie posłużyło do doskonalenie u dzieci zdolności komunikowania własnych uczuć oraz rozpoznawania skutecznych i nieskutecznych sposobów wyrażania jak się czują. Czy jesteś moim przyjacielem opowiadanie 3. Wycieczka nad rzekę w pogodny wiosenny dzień to nie tylko wielka przyjemność, ale okazja do obserwacji przyrody i integracji grupy. Pan Johnson na placu zabaw, gdzie zebrali się uczestnicy wycieczki, policzył wszystkich, a potem polecił, by ustawili się w pary mogą dobrać się z przyjaciółmi lub z kimś kogo za dobrze nie znają. Sandy została bez pary, jej najlepsza przyjaciółka Lili podeszła do Jill i z nią utworzyła parę, Pan Johnson zaproponował 2

3 jej Filipa, który był nowym uczniem. Zgodziła się, lecz było jej bardzo smutno. Jej oczy napełniły się łzami, czuła się tak, jak wtedy, gdy jej tata opuścił dom. Szybka otarła łzy, gdyż nie chciała, żeby Lila lub ktoś inny zobaczył, że płacze. W tym miejscu następuje pauza i pada pytanie: Jak czuła się Sandy? Była smutna, samotna, odrzucona? I kolejne: Czy zdarzyło się kiedyś, że ktoś z was czuł się osamotniony lub odrzucony? Dlaczego? Co się wtedy wydarzyło? Mama pomogła przyjaciółkom zrozumieć, że nie muszą przestać się przyjaźnić tylko dlatego, że zawarły nową przyjaźń mogą to naprawić, jeśli tylko zechcą. Pan Johnson następnego dnia mówił w klasie o przyjaźni i dlaczego przyjaciele są cenni. Poprosił Filipa, by opowiedział o swoim pierwszym tygodniu w nowej szkole oraz jak to jest być nowym uczniem. Filip powiedział o swojej tęsknocie za starą szkołą za pozostawionymi tam przyjaciółmi, pokazał ich fotografie i dodał mam też już nowych przyjaciół: Tiga, Alego, Jacka i Sandy. Opowiadanie to doskonali u dzieci zdolności zawierania i utrzymywania przyjaźni oraz radzenia sobie z odrzuceniem i samotnością. Wygrać z przemocą - opowiadanie 4. Jest to opowiadanie o tym jak Tig, Lila i Sandy szukają dobrych sposobów rozwiązywania problemów. Pewnego wieczoru, gdy Sandy przygotowywała się do snu jej starszy brat Fin przyszedł powiedzieć jej dobranoc zauważył dużego siniaka na jej ramieniu. Sandy wyjaśniła, że już ją nie boli nie dopytywał jak to się stało skoro sama nie chciała mówić. A prawda była taka, że to Jill od czasu klasowej wycieczki w stosunku do niej zachowywała się okropnie. Nie tylko ciągle mówiła jej nieprzyjemne rzeczy, ale jeszcze kiedy nikt nie widział przezywała ją, szturchała lub ciągnęła za włosy. Kiedy Sandy mijaja jej stolik podstawiła jej nogę. Upadła, otarła sobie łydkę o krzesło bardzo bolało. Pan Johnson przyszedł zobaczyć co się stało, pomógł jej wstać i ostrzegł, by uważała jak chodzi. Sandy poczuła się jeszcze gorzej, przecież to nie ona była nieostrożna, nie ją powinien krytykować pan Johnson. W czasie kolacji mama zauważyła, Że prawie nic nie jadła z troską w głosie pytała jak się czuje. Zapewniała, że wszystko w porządku chociaż tak bardzo chciało jej się płakać. Kiedy leżała w łóżku mama przyszła, jak zwykle, powiedzieć jej dobranoc chciała jej wtedy powiedzieć jak Jill jej dokucza, ale nie wiedziała jak to wyrazić, nie powiedziała nic. Tu pytanie skierowane do dzieci: Jak czuła się Sandy? Dlaczego nie chciała rozmawiać o zachowaniu Jill? Następnego ranka Lila i Tig, jak zwykle czekali na Sandy przed domem, by pójść do szkoły. Rozpłakała się i oznajmiła, że nie chce iść do szkoły, chce uciec. Pocieszali ją, Lila przytuliła - wszyscy usiedli i wtedy zwierzyła się ze swoich kłopotów. Nie mogli zrozumieć dlaczego im nie powiedziała o złośliwościach Jill. Przyczyna była prosta, Jill straszyła, że jeśli komuś powie nikt nie będzie ją lubił, a brat Fin powtarzał, że nigdy nie powinno się skarżyć na innych, bez względu na to co zrobili. Tig skomentował to twierdzenie jeśli ktoś zrobi ci coś złego, lub jeśli potrzebujesz pomocy, to musisz komuś o tym powiedzieć. Pan Johnson, któremu powierzyła swój problem uważnie ją wysłuchał i poradził, aby porozmawiała z Jill i zapytała dlaczego tak się zachowuje. Jeśli pojawią się kłopoty pomoże. I tu pytanie do dzieci Jak myślicie dlaczego Jill tak zachowywała się wobec Sandy? Tig, Lila i Sandy po lekcjach znaleźli Jill na placu zabaw.tig zapytał ją: Dlaczego jesteś taka okropna do Sandy? Lila dodała, by przestała się tak zachowywać, przecież mogą być przyjaciółmi. Zawstydzona Jill przeprosiła Sandy, wyjawiając, że była zazdrosna o Lilę ona miała być jej najlepszą przyjaciółką. Sandy poczuła się dobrze, uściskała Jill. Lila opowiedziała Sady o tym jak to w pierwszych tygodniach szkoły jeden z chłopców próbował dokuczać Tigowi i zabrał mu jego ulubioną piłkę nożną. Przygnębiony Tig 3

4 powiedział o tym ojcu, razem poszli do jego domu tata zapytał tego chłopca: jak byś się czuł gdyby tobie ktoś dokuczał? I przestał. Sandy z powagą stwierdziła, że Tig miał szczęście tata mu pomógł. Jakże budująco brzmi wnisek wypowiedziany przez Lili: Cóż każdy ma kogoś, kto może pomóc-kogoś z kim można porozmawiać. Pożegnanie - opowiadanie nr 5. Jesienią dzieci wróciły do szkoły po letnich wakacjach to ich drugi rok nauki. Bliźniaki i ich rodzice odwiedzili chorą babcię. Sandy i Fin spędzili czas ze swoim tatą. Pojechali do dużego parku rozrywki z mnóstwem atrakcji. Tata poprosił ich, by częściej odwiedzali go weekendy, gdyż Sandy jest już duża i może podróżować z bratem autobusem. Wizyty u taty w weekendy cieszyły Sandy, żałowała tylko, że nie będzie mogła tak często widywać Tiga i Lili w wolne dni. Proszę mi powiedzieć: Co zmieniło się w przypadku Sandy? Jak Sandy się czuła? Czy była to dobra, czy zła zmiana? Dlaczego? Kiedy we trójkę siedzieli po kolacji u Sandy w ogrodzie Tig zwierzył się, że bardzo tęskni za Zippem, czuje się samotny gdy nie może z nim rozmawiać. Pewnego ranka podczas letnich wakacji Tig zobaczył, że jego Zipp zmarł w nocy. Czuł się winny jego śmierci. Powinien zauważyć, że jest chory, pomóc mu. Mama go pocieszała, Nie może winić siebie bardzo dobrze opiekował się Zippim. Umarł, bo przyszedł jego czas. Wszyscy zgromadzili się na ceremonii pogrzebowej Tig, Lila, Sandy, Fin i rodzice. Tata znalazł stare, drewniane pudełko, ozdobione pięknie namalowanymi kwiatkami i w nim pochowano w ogrodzie patyczaka przyjaciela Tiga. A wy jak uważacie? Jak czuł się Tig? Co mógł zrobić? Na pożegnanie każdy z rodziny powiedział kilka słów. Rozpoczęła mama powiedziała: Będę pamiętać Ziggiego, ponieważ był prześlicznego zielonego koloru. Tata dodał, że będzie zawsze pamiętał, jak wydostał się ze swego terrarium i długo nie mogli do znaleźć, Lila znalazła go na drzewie obok drzwi wejściowych. Lila zaś będzie pamiętać, że Tig miał zwyczaj kłaść go na jej poduszce, czego bardzo nie lubiła, przyzwyczaiła się jednak i ostatnio polubiła go, ponieważ wyglądał jakby miał coś do powiedzenia. Tig uśmiechnął się i powiedział: Ja zapamiętam, że był moim przyjacielem i znów zaczął płakać. Nazajutrz w pierwszym dniu roku szkolnego okazało się, że mają nową panią Berder. Pan Johnson uprzedził ich, że mogą mieć nowego nauczyciela dziwnie czuli się bez niego. Wspominali jak przyszedł do klasy z założonym, czerwonym nosem klauna, był zabawny, życzliwy. Pani Barder przyprowadziła do klasy swoją suczkę Maffin. Pauza-pytania: Jaka zaszła zmiana? Jest to dobra zmiana czy zła? Dlaczego? Jak czuli się Sandy, Lila i Tig? Pani Barder zaznaczyła, że Maffin jest stara, nie lubi być sama, większość czasu będzie siedziała pod jej biurkiem. Dla Tiga była to miła odmiana, gdyż pan Johnson nie pozwolił przyprowadzać zwierząt do klasy. Na polecenie pani Barder dzieci rysowały obrazki z przeżyć wakacyjnych. Kiedy skończyły poprosiła, by powiedziały jak podpisałyby swoje rysunki. Tig oznajmił: Mój patyczak Zipppi zmarł w czasie wakacji i pochowaliśmy go w ogrodzie. Wtedy pani powiedziała, że musi mu być bardzo smutno, widząc łzę spływająca po jego policzku. Zapewnił o swojej pamięci o ulubionym zwierzątku. Tęskni za nim i myśli o nim każdej nocy. Pani Barder życzyła mu, by wspominał Zippiego bardzo długo, ponieważ może upłynąć wiele czasu zanim przestanie się odczuwać smutek po stracie kogoś, kogo się kochało, bez względu na to, czy jest to osoba, czy zwierzę. Historyjka ta pozwoli doskonalić u dzieci zdolność radzenia sobie ze zmianą i stratą. Radzimy sobie! opowiadanie 6. 4

5 Duży ogród ze starym niezamieszkałym domem zawsze pociąga swą tajemniczością. Taki właśnie znajdował się w pobliżu domu Tiga i Lili. Dla nich nie stanowił przeszkody wysoki kamienny mur potrafili go przejść, by poczęstować się smakowitymi jabłkami z dużej jabłoni. Pewnego popołudnia zdążali do ogrodu, spotkali Sandy i Jill, razem wspięli się po kamiennym murze i zeskoczyli z niego z drugiej strony na miękką, wysoką trawę. Drzewo było obsypane błyszczącymi, czerwonymi jabłkami. Tig potrząsnął drzewem nagle Sandy krzyknęła. Byli bowiem pewni, że w ogrodzie nie będzie nikogo, a tu pod murem siedział nieco mniejszy od nich, smutny chłopiec. Szybko zawarli znajomość. Miał na imię Tom. Jego rodzice wprowadzili się i zamieszkali niedaleko Tiga, Lili i Sandy. Jego rodzice kłócili się, jak zawsze, o oglądanie programu telewizyjnego, krzyczeli na siebie, zrobiło mu się przykro i uciekł właśnie tu. Jak zaznaczył, ich kłótnie są na porządku dziennym próbował różnych sposobów, na próżno. Tig, Lili i Sandy w oparciu o swoje doświadczenia radzili, by powiedział rodzicom, że nie lubi kiedy na siebie krzyczą, musi o tym z nimi porozmawiać, Jill przypomniała jak w ubiegłym roku bardzo dokuczała Sandy, bo zazdrościła, że jest przyjaciółką Lili kiedy Tiga, Lili i Sandy porozmawiali z nią przestała. Sandy wtedy uściskała ją i są przyjaciółkami. Może powiecie mi: Jak czuł się Tom? Dlaczego jego rodzice kłócili się? Dzieci usiadły na trawie i jadły jabłka. Tom dalej był smutny, powiedział, że tęskni za swoim starym domem i przyjaciółmi. Tig zauważył, że tak było z nim po śmierci Zippiego. Tom zaciekawił się zapytał kim był Zippi. Tig odpowiedział, że był patyczakiem, gdy go zabrakło płakał, nic go nie cieszyło. Pomogły rady mamy. Zrozumiał, że powinni zachować o nim dobre wspomnienia stąd wszyscy o nim rozmawiają: mama wspomniała jego zielony kolor, on, że był jego przyjacielem, Lila zaś, że Tig miał zwyczaj kłaść go na jej poduszce, żeby ją przestraszyć. Pod wpływem ich wspomnień Tom postanowił umieścić zdjęcia starego domu na ścianie obok łóżka, by go pamiętać. Bał się nowej szkoły myślał jacy będą jego nowi koledzy, nowy nauczyciel. Tig pocieszył go przecież on podobnie czuł się w ubiegłym roku o nauczyciela nie ma się martwić, będzie nim pan Johnson- jest naprawdę miły. Lila dodała, że kiedy zacznie zajęcia szkolne, pozna nowych kolegów nie będzie już samotny. Słońce chyliło się ku zachodowi. Tig, Lili, Sandy, Jill i ich nowy kolega Tom przedostali się przez mur i wrócili do domu. Tom powiedział, że jak się z kimś porozmawia można poczuć się lepiej. Pytanie: Dlaczego Tom poczuł się lepiej? Następnego dnia były urodziny bliźniaków. Na przyjęciu w domu był również Tom, którego zaprosili. Bawili się, mama przygotowała dla Lili i Tiga specjalny urodzinowy tort z dwunastoma świeczkami po sześć dla każdego. Ważny moment otwierania prezentów, Lila, Sandy i Jill kazali Tigowi zamknąć oczy. Kiedy je otworzył stało przed nim pudełko nakryte serwetą. Jakież było jego zdumienie a również radość, gdy po otwarciu zobaczył małe futerkowe zwierzątko o badawczym nosku, i dużych wyłupiastych oczach. Już mu nie będzie tak przykro z powodu straty Zippiego. Na pytanie mamy jak go nazwie po chwieli zastanowienia powiedział Jabłuszko. To zabawne imię dla chomika, według niego, dobre dla nowego przyjaciela. To opowiadanie pomoże doskonalić u dzieci zdolności wykorzystywania strategii radzenia sobie z trudnościami w różnych sytuacjach. Anna Jagła 5