Nacjonalizm i kolonie Walczyć nieustannie za pomocą wszystkich konstytucyjnych środków o pełną autonomię dla wodzów i ludności Złotego Wybrzeża
|
|
- Czesław Sowa
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Kolonie stają się niepodległe Najpierw Cię ignorują. Potem śmieją się z Ciebie. Potem walczą z Tobą. Potem wygrywasz. To powiedział Hindus Mahatma Ghandi, który w pierwszej połowie XX wieku walczył o niepodległość Indii. Wiele krajów europejskich, jak np. Wielka Brytania, Francja, Holandia, Belgia i Portugalia miały długie tradycje związane z kolonizowaniem różnych części Azji, Afryki i Bliskiego Wschodu. Ale po drugiej wojnie światowej kolonie stały się niepodległe. Jak to się stało? Jakie wyzwania stały przed państwami, które dopiero co stały się niepodległe? Cel * Pokazanie przykładów dekolonizacji. Sformułowanie przyczyn i konsekwencji dekolonizacji. * Wyszukanie i wybór źródeł, ich krytyczna analiza oraz pokazanie jak różne źródła mogą w różny sposób przedstawiać historię. Nowe niepodległe państwa W 1945 roku ponad połowa ludności świata mieszkała w koloniach zarządzanych przez kraje europejskie. W XIX wieku uważano to za oczywiste, ale taka postawa zmieniła się po drugiej wojnie światowej. Europejczycy zaczęli dostrzegać, że posiadanie kolonii przysparza więcej kłopotów niż korzyści. Nacjonalizm i kolonie Walczyć nieustannie za pomocą wszystkich konstytucyjnych środków o pełną autonomię dla wodzów i ludności Złotego Wybrzeża To fragment programu partyjnego Convention Peoples Party (CPP). W latach 50- tych w afrykańskiej kolonii Złotego Wybrzeża (Ghana) CPP, pod przewodnictwem Kwame Nkrumah, walczyło o niepodległe państwo. Różne grupy etniczne mieszkające na skolonizowanych terenach były z czasem coraz bardziej niezadowolone z rządów kolonii. Europejscy koloniści używali kolonii do swoich interesów i nie dawali ludności wiele w zamian. Powodowało to trudne warunki życia w koloniach. Ponadto ludność nie czuła się wysłuchana. Mocarstwa kolonialne decydowały o wszystkim, a stawiających opór czekało aresztowanie. Jednak niektórym udało się wyjechać i zdobyć wykształcenie. Wrócili oni do swoich ojczyzn przepełnieni europejskimi myślami nacjonalistycznymi i demokratycznymi. Wielu słysząc o tych ideach czuło, że pasują one do ich własnych doświadczeń. Zorganizowali się więc w ruchy wyzwoleńcze walczące o niepodległość w ich krajach. Po pierwszej i drugiej wojnie światowej ruchy wyzwoleńcze mocno wierzyły w możliwość powodzenia. Żołnierze z wielu kolonii takich jak Indie i Indochiny (Wietnam, Laos i Kambodża) walczyli po stronie mocarstw kolonialnych. To przekonało wielu Europejczyków, że byli oni równie sprawni co Europejczycy. Ponadto wielu mieszkańców kolonii uważało, że muszą dostać coś w zamian za pomoc mocarstwom kolonialnym. Nowe wyzwania Europy Po drugiej wojnie światowej Europa była osłabiona ekonomicznie. Wiele państw europejskich wydało duże sumy na prowadzenie wojny, wiele miejsc uległo dużym zniszczeniom, a miliony ludzi poniosło śmierć. Dlatego też mocarstw kolonialnych nie było dłużej stać na zarządzanie koloniami. Ważniejsze było przeznaczenie pieniędzy na odbudowanie Europy po wojnie.
2 Poza tym wielu Europejczyków uważało, że posiadanie kolonii było złe z moralnego punktu widzenia. W XIX wieku Europejczycy usprawiedliwiali kolonializm mówiąc o ludności z terenów kolonizowanych jak o słabej rasie, która nie potrafi sama o siebie zadbać. Ale działania nazistów podczas drugiej wojny światowej pokazały okrucieństwo takiego toku myślenia. Środki konstytucyjne: sposoby działania zgodne z konstytucją. Grupa etniczna: grupa osób uważana za jednakowych kulturowo. Optymizm Gdy kolonie odzyskały niepodległość zapanowała wielka radość. Po ponad stuleciu obcych rządów miały wreszcie same przejąć kontrolę. Aby dać byłym koloniom szanse na poradzenie sobie społeczność międzynarodowa przyznała im spore pożyczki i wysłała pomocników. Dlatego wielu mieszkańców byłych kolonii miało duże nadzieje na wzrost gospodarczy, dobrobyt i bogactwo. Oczekiwania zostały spełnione w pewnym zakresie w latach , lecz wiele dawnych kolonii uważało, że rozwój przyszedł za późno. Za ich towary płacono mało, a same kolonie miały ograniczony dostęp do rynków w USA i Europie. Aby móc lepiej walczyć o swoje wspólne interesy, stworzyły one organizację o nazwie Ruch Państw Niezaangażowanych. Wiele dawnych kolonii nie chciało opowiadać się po którejkolwiek ze stron w czasie zimnej wojny, wolały stanowić siłę nacisku oddziałującą zarówno na wschód jak i zachód. Znajdź odpowiedź 1 Jakie znaczenie dla dekolonizacji miał nacjonalizm panujący w koloniach? 2 Dlaczego utrzymanie swoich kolonii po drugiej wojnie światowej było trudne dla państw europejskich? 3 Jakie oczekiwania mieli ludzie w dawnych koloniach po odzyskaniu niepodległości? 4 Jak zachowała się społeczność międzynarodowa wobec nowych niepodległych państw? Dyskutuj! 5 Co Twoim zdaniem było najważniejszą przyczyną dekolonizacji? Zadanie 6 Spójrz na mapę na stronie 94. Przygotuj listę pokazującą kiedy poszczególne kraje odzyskały niepodległość. 7 W 2007 roku Ghana świętowała swoją niepodległość. Wejdź na oficjalną stronę Ghany poświęconą obchodom 50. rocznicy uzyskania niepodległości: Jak patrzą oni dziś na przeszłość? Dlaczego świętowanie niepodległości jest dla nich ważne? 8 Wyobraź sobie że jesteś nastolatkiem w Ghanie, w okresie wyzwolenia w 1957 roku. Co odczuwasz? Napisz artykuł prasowy wyjaśniający norweskiej młodzieży co się dzieje. Do źródeł! 9 Przeczytaj cytat z programu CCP na stronie 94. a Porównaj cytat z CCP z 1. artykułem Karty Narodów Zjednoczonych na stronie 6. Widzisz jakieś podobieństwa? b Czy te źródła mogą być użyte do powiedzenia czegoś na temat czasu po drugiej wojnie światowej? Podsumowanie Nacjonalizm i niezadowolenie w koloniach utrudniały państwom europejskim ich utrzymanie po
3 drugiej wojnie światowej. Europejskich mocarstw kolonialnych nie było też już dłużej stać na zarządzanie koloniami. Ponadto wielu Europejczyków uważało, że posiadanie kolonii było moralnie naganne. Kolonie miały duże oczekiwania związane ze wzrostem dobrobytu po odzyskaniu niepodległości. Oczekiwania te zostały w pewnym stopniu spełnione w latach , ale wiele dawnych kolonii uważało, że rozwój przyszedł za późno. Aby mieć wpływ na swoje wspólne interesy stworzyły one organizację pod nazwą Organizacja Narodów Niezaangażowanych. Drogi do niepodległości Francuzi stoczyli w Algierii krwawą wojnę z algierskim ruchem wyzwoleńczym. Ale nie wszystkie procesy dekolonizacyjne były równie krwawe. Na przykład dekolonizacja Indii i Ghany nastąpiły głównie na drodze pokojowej. W Południowej Afryce, odmiennie niż w innych koloniach, biała mniejszość przejęła władzę i rozpoczęła politykę segregacji rasowej. Dlaczego dekolonizacja przebiegała tak odmiennie w różnych koloniach? Algieria odzyskuje niepodległość Algierczycy walczyli przeciw francuskiemu mocarstwu kolonialnemu od 1954 do 1962 roku. W Algierii, która była kolonią francuską od połowy XIX wieku, osiedliło się ponad milion Francuzów. Wielu z nich uważało ten kraj za część Francji i próbowali zmienić Algierczyków we Francuzów, oddziałując na nich poprzez język francuski i francuską kulturę. Ale Algierczycy nie chcieli być Francuzami. Aby zmusić Francuzów do opuszczenia kraju Algierczycy stworzyli ruch wyzwoleńczy, FLN (Narodowy Front Wyzwoleńczy), który przeprowadzał partyzanckie ataki na francuskie mocarstwo kolonialne. Francuzi mieszkający w Algierii byli zdecydowanie przeciwni niepodległości Algierii. Dlatego założyli oni organizację OAS (Tajna Organizacja Wojskowa) i przeprowadzali ataki na FLN. Do zwalczenia FLN wysyłano także z Francji francuskich żołnierzy. Wojna dużo kosztowała francuskie państwo, a Organizacja Narodów Zjednoczonych i wiele krajów potępiało przetrzymywanie Algierii przez Francję. Francuscy politycy, z prezydentem Charlesem de Gaullem na czele zdecydowali się poddać żądaniom FLN dotyczącym pełnej niepodległości. Na początku lat 60- tych odbyły się rozmowy pokojowe między francuskim mocarstwem kolonialnym a FLN. Gdy Algieria zyskała niepodległość w 1962 roku, liczba zabitych w czasie wojny wynosiła ponad milion osób, a wielu Francuzów uciekło z kraju. Francuzi uciekają z obszaru działań wojennych w Algierii. Indie stają się niepodległe i podzielone Podczas gdy Francuzi osiedleni w Algierii przeciwstawiali się dekolonizacji, w Indiach przebiegała ona bardziej pokojowo. Już w okresie międzywojennym Indie zyskały dużą niezależność, a w 1939 roku Wielka Brytania przyrzekła im całkowitą niepodległość po zakończeniu drugiej wojny światowej. Podczas gdy Francja uciskała swoje kolonie i próbowała uczynić kolonizowane narody francuskimi, Brytyjczycy przeprowadzali stopniową dekolonizację przygotowującą kolonie do samodzielnego rządzenia. Gdy Indie odzyskały niepodległość w 1947 roku, przez pewien czas wyglądało na to, że dekolonizacji może towarzyszyć przemoc. Większość w Indiach chciała wprowadzenia hinduizmu, podczas gdy mniejszość chciała wprowadzić islam. Brytyjczycy mieli kontrolę nad tymi odmiennymi religiami, gdy byli kolonialistami, jednak po ich wycofaniu spory rozgorzały na nowo. W 1947 roku w Indiach doszło do szeregu aktów przemocy pomiędzy hindusami a muzułmanami.
4 Aby uniknąć wojny domowej czołowi politycy indyjscy uzgodnili wraz z Brytyjczykami podział Indii na dwie części. Z muzułmańskich obszarów na północy utworzono Pakistan, a reszta pozostała Indiami. Mahatma Gandhi Mahatma Gandhi ( ) stał na czele pokojowego ruchu oporu przeciwko brytyjskim rządom w kolonii. Był wielokrotnie aresztowany przez Brytyjczyków, ale kontynuował opór po wypuszczeniu z więzienia. To, że wykorzystywał środki pokojowe oraz popierał demokratyczne formy rządzenia sprawiło, że z czasem zyskał on sympatię na Zachodzie. Po uzyskaniu niepodległości przez Indie próbował zapobiec utworzeniu w kraju własnego państwa przez muzułmanów, proponując im autonomię poza Indiami. Ale w 1948 roku został on zabity przez jednego z hinduskich ekstremistów, który uważał go za zbyt ustępliwego wobec muzułmanów. Apartheid w Południowej Afryce Brytyjczycy przyznali Południowej Afryce autonomię już w 1910 roku, a całkowitą niepodległość w latach 30- tych. Ale to biali ludzie przejęli władzę w Południowej Afryce po odzyskaniu niepodległości. Partia Narodowa, będąca partią białych wygrała wybory w 1948 roku. Mogli brać w nich udział tylko biali. Biali rządzący prowadzili politykę apartheidu, co oznacza segregację, opartą na doktrynie rasowej dowodzącej, że biali są lepszą rasą niż czarna i inne dlatego muszą dbać o dobro społeczne. Duża czarna większość była deprecjonowana. Czarnoskórzy nie byli na przykład dopuszczani do polityki, musieli mieszkać we własnych, oddzielnych obszarach i chodzić do oddzielnych szkół. Czarnoskórzy byli bardzo niezadowoleni z polityki apartheidu. Już w roku 1912 wielu zorganizowało się w ruch wyzwoleńczy o nazwie ANC (Afrykański Kongres Narodowy). Celem było zdobycie władzy przez czarną większość. Z początku ANC było organizacją pokojową, która przeprowadzała akcje bez użycia przemocy, na przykład demonstracje przeciwko prawom rasowym. Biała mniejszość odpowiedziała na demonstracje pokojowe użyciem przemocy i delegalizacją ANC. Pod koniec lat 60- tych ANC również rozpoczęło akcje z użyciem przemocy. W ten sposób polityka apartheidu powodowała coraz większe konflikty pomiędzy czarnoskórymi a białymi Znajdź odpowiedź 10 Dlaczego dekolonizacji Algierii towarzyszyło użycie przemocy? 11 Dlaczego dekolonizacja Indii przebiegła bardziej pokojowo? 12 Dlaczego wydawało się, że dekolonizacji Indii będzie towarzyszyła przemoc? 13 Jaki rząd został uformowany w Południowej Afryce po dekolonizacji? 14 Pod jakim względem dekolonizacja Południowej Afryki różniła się od dekolonizacji Algierii i Indii? Dyskutuj! 15 Odnosząc się do okresu po dekolonizacji używa się czasem pojęcia neokolonializm. Co Twoim zdaniem oznacza ten termin? Zadanie 16 Wybierz którąś z wcześniejszych kolonii, na przykład Indie, Algierię lub Południową Afrykę. Podzielcie się na grupy po sześć osób i przygotujcie trzy plansze pokazujące przemianę jednej z trzech kolonii zaczynając od stadium kolonii na państwie niepodległym kończąc. 17 Na terenie Kaszmiru dochodziło do wielu aktów przemocy. Wykorzystaj wyszukiwarkę internetową aby poznać ich przyczynę.
5 Ćwicz umysł 18 Jedno słowo nie pasuje a Gandhi, Indie, Mandela, Nkrumah b Francja, Algieria, Wielka Brytania, FLN c Polityka, apartheidu, nazizm, ANC, Południowa Afryka 19 Tabu Wyjaśnij pojęcie apartheid. Nie wolno Ci użyć żadnych z tych określeń: rasizm, nierówne traktowanie, Partia Narodowa i Południowa Afryka. Do źródeł! Nie sądzę, żeby kiedykolwiek w historii świata istniała bardziej demokratyczna walka o wolność niż nasza. Siedząc w więzieniu czytałem książkę Carlyleya o rewolucji francuskiej, a Pandit Jawaharlal (Nehru) opowiedział mi co nieco o rewolucji rosyjskiej. Jednak moim zdaniem uczestnicy tych rewolucji nie zdołali urzeczywistnić ideałów demokratycznych, także dlatego że w tych walkach posługiwano się bronią i przemocą. W demokracji o jakiej ja myślę, zdobytej bez przemocy, wszyscy będą wolni w tym samym stopniu. Każdy będzie swoim własnym panem. To właśnie do udziału w takiej walce Was teraz zapraszam. Gdy tylko to zrozumiecie, zapomnicie o różnicach między hinduistami a muzułmanami i pomyślicie o sobie jak o Indusach którzy toczą wspólną walkę o niepodległość. Fragment przemówienia Mahatmy Gandhiego wygłoszony w 1942 roku. 20 Przeczytaj fragment przemówienia Gandhiego. a Jakie jest przesłanie przemówienia? b Co sądzisz o porównaniu przez Gandhiego walki o wolność w Indiach, Francji i Rosji? c Co to źródło może nam opowiedzieć o Indiach i Gandhim? Podsumowanie Algieria zyskała niepodległość w 1962 roku, po krwawej wojnie z francuskim mocarstwem kolonialnym. Gdy Indie stały się niepodległym państwem w 1947 roku, wyglądało przez pewien czas na to, że dekolonizacji towarzyszyć będzie przemoc. Indyjscy muzułmanie i hinduiści ścierali się ze sobą. Dla uniknięcia wojny domowej indyjscy politycy wraz z Brytyjczykami postanowili podzielić Indie na dwie części (Indie i Pakistan). W Południowej Afryce biali rządzący prowadzili politykę apartheidu. Czarnoskórzy zorganizowali się w ruch wyzwoleńczy nazwany przez nich ANC, i przeprowadzali akcje przeciwko władzom. Problemy nowych państw Po dekolonizacji ludzie w dawnych koloniach cieszyli się, że nareszcie mogą samodzielnie rządzić, a dobre ceny surowców i pomoc ekonomiczna z Zachodu dały byłym koloniom duże nadzieje na przyszłość. Jednak z czasem wiele niepodległych państw w Afryce i Azji doświadczyła problemów ekonomicznych i ubóstwo wzrosło, zwłaszcza w Afryce, na południe od Sahary. Dlaczego zapewnienie sobie dobrobytu i prosperity było tak trudne dla wcześniejszych kolonii? Podziały etniczne Wiele nowych krajów, w szczególności w Afryce, miało problemy z zapewnieniem swoim mieszkańcom dobrobytu i prosperity. Co prawda wiele dawnych kolonii otrzymało wsparcie ekonomiczne od społeczności międzynarodowej. Dodatkowo wiele krajów po osiągnięciu niepodległości stało się demokratycznymi i miało różne partie polityczne. Jednak podziały o charakterze etnicznym były często tak duże, że politycy nie byli w stanie
6 uzgodnić wspólnej strategii odbudowy kraju. W wielu państwach różnice doprowadziły do wojen domowych, które jeszcze bardziej obniżyły standard życia zwykłych ludzi. W wielu wcześniejszych koloniach władzę przejęło wojsko, aby usunąć podziały i stworzyć wspólną strategię. Jednak te reżimy koncentrowały się głównie na wzbogaceniu siebie i swoich popleczników. Część winy za podziały we wcześniejszych koloniach muszą wziąć na siebie także dawne mocarstwa kolonialne. Gdy Francja, Wielka Brytania i inne kraje kolonizowały Afrykę i Azję, tworzyły one nierzadko państwa łącząc w nich różne grupy etniczne. Często mocarstwo kolonialne nawiązywało też ścisłą współpracę z jedną grupą etniczną, która pomagała im utrzymać władzę w kolonii. To doprowadziło do powstaniu podziałów na tych którzy pomagali mocarstwom kolonialnym i tych, którzy stawiali im opór. Długotrwałe rządy kolonialne oznaczały także, że kolonie miały ubogie tradycje demokratyczne, które umożliwiłyby im lepszą współpracę ponad etnicznymi liniami podziału. Nigeryjska niepodległość w 1960 roku była początkiem ośmioletniej wojny domowej między chrześcijanami na południu, a muzułmanami na północy. Chrześcijanie chcieli opuścić Nigerię po odzyskaniu przez nią niepodległości i utworzyć własne państwo. Plan się nie powiódł a Nigeria przetrwała. Okres kryzysu Kryzys naftowy w 1973 roku doprowadził do redukcji przemysłu w krajach zachodnich. Było to spowodowane uzależnieniem przemysłu od paliwa, które było niezbędne do kontynuowania produkcji. Wskutek kryzysu Zachód nie kupował już od dawnych kolonii tyle kakaa, cukru czy bawełny. W rezultacie dawne kolonie zarabiały mniej na swoim eksporcie. Jednocześnie Zachód zwiększył oprocentowanie pożyczek udzielonych wcześniej byłym koloniom, ponieważ sam potrzebował pieniędzy. Kombinacja obniżonych wpływów i podwyższonego oprocentowania doprowadziła do tego, że dawne kolonie musiały ograniczyć wydatki na opiekę społeczną. Na przykład wiele krajów wycofało dodatek który utrzymywał ceny żywności na niskim poziomie, ograniczono wydatki na szkołę i opiekę zdrowotną. W ten sposób kryzys naftowy doprowadził do wzrostu biedy, szczególnie w krajach afrykańskich na południe od Sahary, np. w Sudanie i Ruandzie. Ale dlaczego nie eksportowali oni innych towarów, poza surowcami, gdy ich ceny spadły? Odpowiedź jest prosta- nie mieli innych towarów na eksport. W czasach kolonialnych mocarstwa nastawiały się na produkcję kilku wybranych surowców w ówczesnych koloniach. To oznaczało, że gdy przyszedł kryzys naftowy i ceny surowców spadły, byłe kolonie nie miały żadnej alternatywy, przemysłu na którym mogłyby zarabiać, czekając aż ceny surowców wzrosną. Kraj przemysłowy i kraj rozwijający się Kraje rozwijające się to afrykańskie kraje znajdujące się na południe od Sahary, takie jak Uganda i Ruanda, oraz niektóre kraje azjatyckie, jak Sri Lanka i Bangladesz. Kraje uprzemysłowione to kraje europejskie, USA, Australia i Japonia. Ale zarówno w grupie krajów uprzemysłowionych jak i rozwijających się istnieją duże różnice między ludźmi. Dlatego można znaleźć wielu bardzo bogatych ludzi w krajach rozwijających się i wielu bardzo ubogich w krajach uprzemysłowionych. Tabela pokazuje niektóre spośród typowych różnic między krajami uprzemysłowionymi, a rozwijającymi się. Okres prosperity Reżimy w krajach rozwijających się, będące często dyktaturami, stale traciły poparcie mieszkańców wskutek kryzysu gospodarczego i represji. Jednocześnie wielu kierowało swój gniew przeciw dawnym mocarstwom kolonialnym, które ich zdaniem przez dłuższy czas ogołacały ich kraj z
7 bogactw. Stale pogarszające się warunki życia w krajach rozwijających się i coraz silniejsza krytyka wobec wcześniejszych mocarstw kolonialnych skłoniła społeczność międzynarodową do umorzenia dużych części długu dla największych dłużników, takich jak Bangladesz, Zambia i Sri Lanka. Społeczność międzynarodowa udzieliła także pomocy finansowej dla wsparcia procesów demokratyzacji. Wzrost niezadowolenia wśród zwykłych ludzi w dawnych koloniach i wzrost pomocy finansowej oraz presji ze strony społeczności międzynarodowej przyniosły efekty pod koniec lat 90-tych. Wiele spośród dawnych kolonii zaczęło inwestować w przemysł, rozbudowę, obalono wiele dyktatur i w wielu krajach wprowadzono wybory wielopartyjne oraz wolność wypowiedzi. Stopień ubóstwa był nadal wysoki, ale po raz pierwszy od dawna wielu odczuło wzrost gospodarczy oraz wzrost dobrobytu i zamożności. Wiele dzieci mogło pójść do szkoły, poprawiła się opieka zdrowotna, wielu miało dostęp do czystej wody i ludzie żyli dłużej. Kraje nowo uprzemysłowione Część krajów azjatyckich, takich jak Korea Południowa, Tajwan i Singapur doświadczyły w latach 80-tych i 90-tych dużego wzrostu gospodarczego, który doprowadził do podniesienia poziomu życia wielu osób. Te kraje nie odczuły kryzysu naftowego w 1973 roku tak mocno, jak wiele krajów afrykańskich. Rozwijały one budownictwo i przemysł od czasu zakończenia drugiej wojny światowej i przeznaczały duże sumy na wykształcenie osób mogących znaleźć zatrudnienie w przemyśle zaawansowanych technologii. Nazywamy te państwa krajami nowo uprzemysłowionymi. 16. czerwca 1976 roku policja w Południowej Afryce postrzeliła i zabiła 556 czarnoskórych uczniów w Soweto, dzielnicy Johannesburga. Około uczniów demonstrowało przeciwko temu, że jedynie część nauczania odbywała się w ich języku ojczystym. Zabójstwa zwróciły uwagę społeczności międzynarodowej i przyczyniły się do bojkotu Południowej Afryki przez wiele krajów Nelson Mandela zostaje zaprzysiężony na prezydenta. Południowa Afryka staje się demokratyczna Południowa Afryka miała największy wzrost gospodarczy w Afryce, ale był on oparty na represjach czarnoskórej większości kraju. Pod koniec lat 70-tych kryzys naftowy dotknął także Południową Afrykę. Kryzys gospodarczy doprowadził do wysokiego poziomu bezrobocia, które objęło głównie czarnoskórą część społeczeństwa. Kryzys pogorszył jeszcze sprzeciw dużej części społeczności międzynarodowej, która bojkotowała kraj za politykę apartheidu. W wielu państwach, między innymi w Norwegii, zakazano handlu i udzielania pożyczek Południowej Afryce. Kryzys ekonomiczny i silne naciski zagraniczne doprowadziły do złagodzenia polityki apartheidu przez południowoafrykański rząd. Zniesiono na przykład zakaz małżeństw między białymi i czarnoskórymi. Po wielu spotkaniach między białym rządem i ANC zorganizowano też wolne wybory w 1994 roku. ANC otrzymało ponad 60 procent głosów i utworzono koalicyjny rząd z przywódcą ANC, Nelsonem Mandelą, jako prezydentem. Nelson Mandela Nelson Mandela (urodzony w 1918 roku) jako przywódca ANC był postacią jednoczącą czarnoskórą większość. Mandela walczył o równość w Południowej Afryce od czasów młodości, ale został aresztowany w 1964 roku i siedział w więzieniu 27 lat, aż do 1990 roku. Po rozmowach w 1990 roku między południowoafrykańskim liderem Frederikiem Willemem de Klerkiem a Nelsonem Mandelą ustalili oni, że konieczne jest przeprowadzenie wolnych wyborów. Mandela
8 wygrał wybory w 1994 roku i został prezydentem Południowej Afryki. Mandela i de Klerk otrzymali w 1993 roku pokojową nagrodę Nobla za swoją pracę na rzecz wprowadzenia demokracji w Południowej Afryce. Norwegia i kraje rozwijające się Podobnie jak wiele innych krajów uprzemysłowionych Norwegia w okresie powojennym udzielała pomocy krajom rozwijającym się. Począwszy od 1952 roku wybrane kraje otrzymały pieniądze, maszyny i pracowników do pomocy. Podczas gdy w latach 50-tych pomoc otrzymało tylko kilka państw afrykańskich, tak obecnie Norwegia udziela pomocy wielu krajom w różnych zakątkach świata, takich jak Azja, Afryka i Ameryka Południowa. Celem norweskiej pomocy było (i jest) wsparcie budowy przemysłu dla stworzenia wzrostu gospodarczego, zaspokojenie podstawowych ludzkich potrzeb i promowanie praw człowieka oraz demokracji. Podczas gdy wsparcie w latach 60-tych stanowiło zaledwie kilka promili, obecnie pomoc stanowi około 1 procent budżetu państwa. Pierwszy program pomocowy został wdrożony już w 1952 roku. Wówczas Norwegia zadbała o to, aby ubodzy rybacy w indyjskim stanie Kerala otrzymali motorowe łodzie rybackie i nowoczesny sprzęt rybacki, aby zwiększyć ilość wyławianych ryb. Celem pomocy było zwiększenie poziomu dobrobytu wśród indyjskiej ludności. Znajdź odpowiedź 21 Jakie były konsekwencje różnic etnicznych dla wcześniejszych kolonii? 22 Dlaczego w wielu krajach istniało dużo różnic etnicznych po dekolonizacji? 23 Dlaczego w wielu krajach rozwijających się doszło do kryzysu pod koniec lat 70-tych? 24 Jakich pozytywnych zmian doświadczyło wiele krajów rozwijających się pod koniec lat 90- tych? 25 Dlaczego wielu krajom rozwijającym się zaczęło się lepiej powodzić pod koniec lat 90- tych? 26 Co to jest kraj nowo uprzemysłowiony? Dyskutuj! 27 Dlaczego wielu krajom było tak trudno przejść ze stadium kraju rozwijającego się do kraju uprzemysłowionego? Zadanie 28 Wejdź na stronę internetową ONZ a Porównaj rozwój PKB (produktu krajowego brutto) w następujących krajach: Indie, Południowa Afryka, Algieria, Nigeria, Zambia i Kambodża. Jakie masz spostrzeżenia? b Przygotuj planszę prezentującą twoje spostrzeżenia. 29 Porównaj Gandhiego i Mandelę. Znajdujesz jakieś podobieństwa? 30 Wejdź na stronę internetową ministerstwa spraw zagranicznych. Odnajdź kraje którym Norwegia pomaga najbardziej i dowiedz się ile pieniędzy przeznacza na pomoc. 31 Jak można ulepszyć norweską pomoc dla państw rozwijających się? Wejdź na stronę internetową NORAD: Dowiedz się jaka jest ich ocena norweskiej współpracy w ramach pomocy krajom rozwijającym się w 2007 roku. Do źródeł! 32 Spójrz na karykaturę na stronie 102. a Opisz co widzisz na karykaturze.
9 b c d e Kim są postacie w karykaturze? Przeczytaj tekst umieszczony w karykaturze. Czego dotyczy kpina? Co autor karykatury chciał przez nią wyrazić? Czy karykatura oddaje prawdziwy obraz rzeczywistości? Podsumowanie W nowych niepodległych państwach często występowały duże różnice etniczne między poszczególnymi grupami politycznymi. To sprawiało trudności w wypracowaniu wspólnej strategii odbudowy swoich państw. W niektórych państwach wybuchły wojny domowe. Po kryzysie naftowym w 1973 roku wiele krajów rozwijających się doświadczyło redukcji wpływów i wzrostu oprocentowania zaciągniętych pożyczek. To z kolei oznaczało konieczność cięć w systemie opieki społecznej. Wzrost niezadowolenia wśród zwykłych ludzi oraz większa pomoc ekonomiczna i presja społeczności międzynarodowej doprowadziły do zniesienia dyktatur. Inwestycje w budowę przemysłu doprowadziły do wzrostu gospodarczego i zwiększenia dobrobytu i zamożności. W 1994 roku, po wielu spotkaniach między białym rządem a ANC, w Południowej Afryce zorganizowano wolne wybory. ANC wygrała wybory, a Nelson Mandela został prezydentem.
TRANSATLANTIC TRENDS POLAND
TRANSATLANTIC TRENDS POLAND P.1 Czy uważa Pan(i), że dla przyszłości Polski będzie najlepiej, jeśli będziemy brali aktywny udział w sprawach światowych, czy też jeśli będziemy trzymali się od nich z daleka?
Bardziej szczegółowoWątek tematyczny I (dalszy ciąg). Ojczysty Panteon i ojczyste spory
Klasa II semestr czwarty Wątek tematyczny I (dalszy ciąg). Ojczysty Panteon i ojczyste spory 1. Jak kształtował się współczesny naród polski? Ku współczesnemu narodowi W obronie polskości Kultura narodowa
Bardziej szczegółowoZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII
ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII Zakładane osiągnięcia uczniów to wiadomości i umiejętności, którymi uczeń powinien się wykazywać po zakończeniu nauki w szkole podstawowej. Dzięki przyporządkowaniu
Bardziej szczegółowoRozkład materiału. kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/
Rozkład materiału kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/ Lp. Temat jednostki lekcyjnej Zagadnienia 1. I wojna światowa geneza, przebieg, skutki Proponowana Scenariusz lekcji liczba godzin str.
Bardziej szczegółowoDlaczego Cele Zrównoważonego Rozwoju są ważne dla młodych ludzi?
Prezentacja Ośrodka Informacji ONZ Dlaczego Cele Zrównoważonego Rozwoju są ważne dla młodych ludzi? Slajd 1: strona tytułowa Slajd 2: Cele Zrównoważonego Rozwoju Trochę historii: Cofnijmy się do roku 2000,
Bardziej szczegółowoPolacy o Unii Europejskiej i Traktacie Konstytucyjnym
Polacy o Unii Europejskiej i Traktacie Konstytucyjnym Podsumowanie wyników badań zleconych przez Departament UE Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP Warszawa, maja 2006 Badanie Instytutu Spraw Publicznych
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI. Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska. Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza.
SCENARIUSZ LEKCJI Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza. Cele lekcji: Na lekcji uczniowie: poznają przyczyny i skutki
Bardziej szczegółowoHISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny
HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - wymienia datę kongresu wiedeńskiego, cele i główne państwa - wie, na czym polegała rewolucja przemysłowa - potrafi wymienić nowe idee polityczne
Bardziej szczegółowoSprawdzian 2. Rozdziały
Sprawdzian 2. Rozdziały 11. 20. Grupa B Imię i nazwisko Klasa Ocena Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Suma punktów Liczba punktów Zadanie 1. (2 pkt) Oceń, czy zdania dotyczące Indii i Chin w okresie kolonializmu
Bardziej szczegółowoREWOLUCJA PRZEMYSŁOWA I HANDEL ŚWIATOWY. Poł. XVIII-poł. XIX w.
REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA I HANDEL ŚWIATOWY Poł. XVIII-poł. XIX w. ZNACZENIE REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ Od pułapki maltuzjaoskiej do nowoczesnego wzrostu Społeczeostwo przemysłowe Nowe perspektywy gospodarki światowej
Bardziej szczegółowoKierunki migracji: USA, Indie, Pakistan, Francja, RFN
Dane statystyczne Wzrost natężenia migracji Zmiana kontekstu migracji Rozwój komunikacji: internet, skype Nowoczesny transport Koniec zimnej wojny Globalizacja Wybuch nacjonalizmów Wydarzenia polityczne
Bardziej szczegółowoSprawdzian nr 3. Rozdział III. Ziemie polskie w drugiej połowie XIX wieku. 1. Wśród poniższych zdań zaznacz zdanie fałszywe.
Rozdział III. Ziemie polskie w drugiej połowie XIX wieku GRUPA A 1. Wśród poniższych zdań zaznacz zdanie fałszywe. Po upadku powstania styczniowego rząd rosyjski nadał Polakom autonomię. Celem działań
Bardziej szczegółowoZADANIA DO SPRAWDZIANU
ZADANIA DO SPRAWDZIANU 1. Do daty dopisz wydarzenie: a) 1 IX 1939 r. wybuch II wojny światowej (agresja niemiecka na Polskę) b) 17 IX 1939 r. agresja radziecka na Polskę c) 28 IX 1939 r. kapitulacja Warszawy
Bardziej szczegółowoWarszawa, październik 2009 BS/140/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O DEMOKRACJI
Warszawa, październik 00 BS/0/00 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O DEMOKRACJI CBOS, wspólnie z ośrodkami badania opinii społecznej z innych państw, uczestniczy w programie World Public Opinion. Jest to program
Bardziej szczegółowoKto to zrobi? Co jest do tego potrzebne?
USTALANIE ZASAD PRACY W ZESPOLE 1. Kto będzie naszym liderem/przewodniczącym zespołu?... 2. Jak podzielimy odpowiedzialność za realizację zadań?... 3. jak będziemy podejmować decyzje?... 4. W jaki sposób
Bardziej szczegółowoWarszawa, maj 2011 BS/61/2011 POLACY O ZBLIŻAJĄCEJ SIĘ WIZYCIE PREZYDENTA BARACKA OBAMY
Warszawa, maj 2011 BS/61/2011 POLACY O ZBLIŻAJĄCEJ SIĘ WIZYCIE PREZYDENTA BARACKA OBAMY Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania
Bardziej szczegółowoDroga Czytelniczko! Drogi Czytelniku!
Droga Czytelniczko! Drogi Czytelniku! Wraz z podręcznikiem oddajemy do twoich rąk zeszyt ćwiczeń. Zawarte są w nim różne polecenia i zadania. Powinny one pomóc ci zrozumieć zagadnienia omawiane w podręczniku
Bardziej szczegółowo70. ROCZNICA ZAKOŃCZENIA II WOJNY ŚWIATOWEJ
70. ROCZNICA ZAKOŃCZENIA II WOJNY ŚWIATOWEJ Wojna 1939-1945 była konfliktem globalnym prowadzonym na terytoriach: Europy, http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/galeria/402834,5,niemcy-atakuja-polske-ii-wojna-swiatowa-na-zdjeciach-koszmar-ii-wojny-swiatowej-zobacz-zdjecia.html
Bardziej szczegółowoGospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej
Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład I Podstawowe pojęcia i formy integracji Integracja ekonomiczna Stopniowe i dobrowolne eliminowanie granic ekonomicznych między niepodległymi państwami,
Bardziej szczegółowoHISTORIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA VI. Imię:... Nazwisko:... Data:...
HISTORIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA VI Imię:... Nazwisko:... Data:... 1. Połącz pojęcia z ich wyjaśnieniami (0-5p.) ententa obóz polityczny mający na celu uzdrowienie państwa polskiego plebiscyt
Bardziej szczegółowoCo oznacza dla Szkocji pozostanie w Zjednoczonym Królestwie? Informacje dotyczące referendum w sprawie niepodległości Szkocji.
Co oznacza dla Szkocji pozostanie w Zjednoczonym Królestwie? Informacje dotyczące referendum w sprawie niepodległości Szkocji. Niniejsza broszura dostępna jest dużym drukiem, alfabetem Braille'a oraz w
Bardziej szczegółowoOD STAROŻYTNOŚCI DO R.
Spis treści WSTĘP 13 Rozdział 1 Dzieje CYPRU OD STAROŻYTNOŚCI DO 1878 R. 1.1. Historia Cypru do podboju tureckiego w 1571 r. 21 1.2. Cypr pod rządami Turków w latach 1571-1878 27 1.3. Sytuacja międzynarodowa
Bardziej szczegółowo3 Religie Rola Rzymu Ośrodki kulturowe po upadku Rzymu 4 Schemat społeczeństwa Pojęcia
Klasa I ZS Temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1 Program nauczania System oceniania Źródła wiedzy o przeszłości i teraźniejszości 2 Epoki historyczne Źródła historyczne Dziedzictwo antyku Kształtowanie
Bardziej szczegółowoB8-0146/2016 } B8-0169/2016 } B8-0170/2016 } B8-0177/2016 } B8-0178/2016 } RC1/Am. 2
B8-0178/2016 } RC1/Am. 2 2 Motyw B B. mając na uwadze, że w kontekście arabskiej wiosny w lutym 2011 r. Libijczycy wyszli na ulice, co przerodziło się w dziewięciomiesięczny konflikt wewnętrzny; mając
Bardziej szczegółowoAzja w stosunkach międzynarodowych. dr Andrzej Anders
Azja w stosunkach międzynarodowych dr Andrzej Anders Japonia współczesna Japonia jest jednym z nielicznych krajów pozaeuropejskich, które uniknęły kolonizacji w XIX w. Wraz z wzrostem mocarstwowości Japonii
Bardziej szczegółowoAnkieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.
Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.
Bardziej szczegółowo7 Złotych Zasad Uczestnictwa
7 Złotych Zasad Uczestnictwa Złota Zasada nr 1: Zrozumienie moich praw Powinno mi się przekazać informacje dotyczące przysługujących mi praw. Muszę zrozumieć, dlaczego ważne jest, aby mnie słuchano i poważnie
Bardziej szczegółowoBóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... 11. Strona internetowa książki... 14. Uwagi na temat statystyk migracyjnych... 15. Rozdział 1. Wprowadzenie...
Spis treści Przedmowa.............................................................. 11 Strona internetowa książki................................................. 14 Uwagi na temat statystyk migracyjnych......................................
Bardziej szczegółowoPolacy zdecydowanie za dalszym członkostwem w UE
Polacy zdecydowanie za dalszym członkostwem w UE Polacy są zdecydowanymi zwolennikami pozostania Polski w Unii. Gdyby referendum w sprawie pozostania lub wystąpienia Polski z Unii odbyło się dziś, 85%
Bardziej szczegółowoHISTORIA GOSPODARCZA POWSZECHNA. Autor: JAN SZPAK
HISTORIA GOSPODARCZA POWSZECHNA Autor: JAN SZPAK I. Przedmiot historii gospodarczej Geneza i rozwój historii gospodarczej Historia gospodarcza jako nauka Przydatność historii gospodarczej dla ekonomisty
Bardziej szczegółowoWarszawa, lipiec 2009 BS/108/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH I OPERACJI NATO W AFGANISTANIE
Warszawa, lipiec 2009 BS/108/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH I OPERACJI NATO W AFGANISTANIE CBOS, wspólnie z ośrodkami badania opinii społecznej z innych państw, uczestniczy
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia
Bardziej szczegółowoGospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus
Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie 14/03/2011 Jakub Janus 1 Plan prezentacji 1. Wzrost gospodarczy po kryzysie w perspektywie globalnej 2. Sytuacja w głównych gospodarkach 1. Chiny 2. Indie 3.
Bardziej szczegółowo, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoNie ma chyba nikogo, kto by nie stawiał sobie pytania o przyszłość swoją, najbliższych, kraju czy świata.
Nie ma chyba nikogo, kto by nie stawiał sobie pytania o przyszłość swoją, najbliższych, kraju czy świata. Tym bardziej, że ogromna jest dynamika zmian jakich jesteśmy światkami w ostatnich kilkudziesięciu
Bardziej szczegółowo1. Europejski Plan Rozwoju Szkoły założenia
1. Europejski Plan Rozwoju Szkoły założenia Od 1 stycznia 2014 program Erasmus+ oferuje wsparcie finansowe dla instytucji i organizacji działających w Europie w obszarze edukacji i szkoleń, młodzieży oraz
Bardziej szczegółowoproblemy polityczne współczesnego świata
Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmuller problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 1998 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności -
Bardziej szczegółowoPrzedmowa. Część 1 TEORIE POLITYCZNE. 1. Co to jest polityka? 2. Rządy, systemy i ustroje. 3. Ideologie polityczne XIII
Przedmowa XIII Część 1 TEORIE POLITYCZNE 1. Co to jest polityka? Definiowanie polityki 4 Polityka jako sztuka rządzenia 6 Polityka jako sprawy publiczne 10 Polityka jako kompromis i konsensus 11 Polityka
Bardziej szczegółowoNastroje społeczne Polaków
Październik 17 K.048/17 Informacje o badaniu Na początku października 17 r. Kantar Public (dawniej Zespół Badań Społecznych TNS Polska) przeprowadził badanie nastrojów społecznych. Polacy zostali zapytani
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp 11. I. Gospodarcze skutki wielkich odkryć geograficznych i podbojów kolonialnych w XVI-XVII w.
Spis treści Wstęp 11 I. Gospodarcze skutki wielkich odkryć geograficznych i podbojów kolonialnych w XVI-XVII w. 1. Przesłanki kolonializmu 13 2. Przebieg ekspansji kolonialnej 14 3. Społeczno-gospodarcze
Bardziej szczegółowoW zeszłym roku chrześcijanie doświadczyli większych prześladowań niż kiedykolwiek w epoce nowożytnej a oczekuje
W zeszłym roku chrześcijanie doświadczyli większych prześladowań niż kiedykolwiek w epoce nowożytnej a oczekuje się, że ten rok będzie gorszy: "4136 chrześcijan zabito z przyczyn związanych z wiarą według
Bardziej szczegółowoWywiad. Szkoły w Afryce. Materiał opracowany na potrzeby projektu PAH :,,Szkoła Humanitarna, realizowanego przez klasę dyplomatyczno - konsularną
Wywiad Szkoły w Afryce Materiał opracowany na potrzeby projektu PAH :,,Szkoła Humanitarna, realizowanego przez klasę dyplomatyczno - konsularną Klaudia Sochacka 2012/13 Szkoły w Afryce Para zamożnych Francuzów
Bardziej szczegółowoKomercjalizacja nauki w Polsce i na świecie. Maciej Strzębicki
Komercjalizacja nauki w Polsce i na świecie Maciej Strzębicki Własna firma Inkubator przedsiębiorczości Kryzys Praca na uczelni Garaż VC/PE Wdrożona idea Innowacje Wydatki na badania i rozwój Komercjalizacja
Bardziej szczegółowoperspektywy Instrukcja dla nauczyciela: Przedmiot: historia Realizowany zapis podstawy programowej: Cele ćwiczenia S 25
ĆWICZENIE 2 ĆWICZENIE 2 historia Kolonializm z innej perspektywy S 25 część opisowa Ćwiczenie to pozwala uczniom i uczennicom spojrzeć na kwestię kolonializmu oczami przedstawicieli narodów i państw kolonizowanych.
Bardziej szczegółowoUnia Europejska przeciwko wykluczaniu społecznemu Inclusion Europe
Unia Europejska przeciwko wykluczaniu społecznemu Inclusion Europe Raport Austria Anglia Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Islandia Irlandia
Bardziej szczegółowoKażde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Podstawowym używanym w Polsce pierwotnym nośnikiem energii jest: a) ropa naftowa
Bardziej szczegółowoNie tylko Legiony Czyn zbrojny czwarta debata historyków w Belwederze 19 czerwca 2017
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/debaty-belwederskie/2413,nie-tylko-legiony-czyn-zbrojny-19141918-czwarta-deb ata-historykow-w-belwederze-1.html 2019-07-01, 14:36 Nie tylko Legiony Czyn zbrojny
Bardziej szczegółowoOrganizacja informacji
Organizacja informacji 64 CZYTANIE ARTYKUŁU Z GAZETY To zadanie ma nauczyć jak: wybierać tematy i rozpoznawać słowa kluczowe; analizować tekst, aby go zrozumieć i pamiętać; przygotowywać sprawozdanie;
Bardziej szczegółowoGniewomir Pieńkowski Funkcjonalne Obszary Analizy Problemu Kryzysu w Stosunkach Międzynarodowych
Gniewomir Pieńkowski Funkcjonalne Obszary Analizy Problemu Kryzysu w Stosunkach Międzynarodowych Łódź 2014r. Skład, redakcja i korekta techniczna: Wydawnicto Locuples Projekt okładki: Wydawnictwo Locuples
Bardziej szczegółowoInclusion Europe. Raport
Dyrektywa Europejska w sprawie Równego Traktowania przy Zatrudnianiu i Wykonywaniu Zawodu Inclusion Europe Raport Inclusion Europe i jego 49 członków z 36 państw walczą ze społecznym wykluczaniem oraz
Bardziej szczegółowoPRAWA DZIECKA. dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności prywatności;
PRAWA DZIECKA "Nie ma dzieci - są ludzie..." - Janusz Korczak Każdy człowiek ma swoje prawa, normy, które go chronią i pozwalają funkcjonować w społeczeństwie, państwie. Prawa mamy również my - dzieci,
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT 69--69; 68-7-0 UL. ŻURAWIA A, SKR. PT. INTERNET http://www.cbos.pl OŚRODEK INFORMACJI 69-6-9, 6-76- 00-0 W A R S Z A W A E-mail: sekretariat@cbos.pl TELEFAX
Bardziej szczegółowoWyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski
Wyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski Lubelska Konferencja Spółek Komunalnych, 22.10.2014 Od 20 lat Polska skutecznie goni bogaty Zachód 70.0 PKB
Bardziej szczegółowoFinanse ubezpieczeń społecznych
Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 4. Procesy demograficzne a polityka społeczna Averting... rozdz. 1, Clark et al. (2004) Społeczeństwo się starzeje. Coraz więcej osób dożywa starości, ale również
Bardziej szczegółowoTrendy eksportowe i perspektywiczne rynki dla polskich przedsiębiorców
Trendy eksportowe i perspektywiczne rynki dla polskich przedsiębiorców 22 maja 2015 ul. Arkońska 6 (budynek A3), 80-387 Gdańsk tel.: 58 32 33 100 faks: 58 30 11 341 X Pomorskie Forum Przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowoBIULETYN 11/2015. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Podsumowanie Milenijnych Celów Rozwoju 2000-2015
Podsumowanie Milenijnych Celów Rozwoju 2000-2015 W 2000 roku społeczność międzynarodowa przyjęła Milenijne Cele Rozwoju na rzecz eliminowania ubóstwa oraz zapewnienia globalnej równowagi gospodarczej.
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Niedostateczny - Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. - Nie potrafi wymienić
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. Nie potrafi wymienić
Bardziej szczegółowoGRUPA A. a) zniesienie stanu wojennego w PRL-u b) obrady Okrągłego Stołu / 2
Rozdział VII. W powojennej Polsce GRUPA A 8 1. Podaj rok, w którym miały miejsce poniższe wydarzenia. a) zniesienie stanu wojennego w PRL-u b) obrady Okrągłego Stołu 2. Zdecyduj, czy poniższe zdania są
Bardziej szczegółowoNowy kształt Europy. Historia Polski Klasa VI SP
Nowy kształt Europy Historia Polski Klasa VI SP Plan zajęć Powtórzenie Koniec pięknej epoki I wojna światowa Europa po wojnie Ćwiczenia Podsumowanie Praca domowa Bibliografia Praca domowa "Powiedz, co
Bardziej szczegółowo10. Perspektywy rozwiązywania problemu zadłużenia: koordynowanie polityki ekonomicznej w ramach spotkań przywódców i ministrów finansów państw; mądra
TEMAT: Zadłużenie międzynarodowe 9. 8. Funkcje kredytów w skali międzynarodowej: eksport kapitałów; możliwość realizacji określonych inwestycji np. przejęcie kontroli nad firmą znajdującą się zagranicą,
Bardziej szczegółowoProblemy polityczne współczesnego świata
A 372536 Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmiiller Problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 2002 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności
Bardziej szczegółowo17 stycznia Przyczyny powołania MKNiK w Indochinach
17 stycznia 2018 Przyczyny powołania MKNiK w Indochinach W wyniku zwycięstwa koalicji antyhitlerowskiej w drugiej wojnie światowej, w szczególności zwycięstwa aliantów na Dalekim Wschodzie, doszło do niespotykanego
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe
AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ A 388068 Bezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe Redakcja i opracowanie: Andrzej Ciupiński Kazimierz Malak WARSZAWA 2004 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 CZĘŚĆ I. NOWE PODEJŚCIE DO POLITYKI
Bardziej szczegółowoPo odrodzeniu w II RP panowała niezwykle trudna sytuacja gospodarcza. I wojna światowa i walki o granice przyniosły ogromne zniszczenia w kraju.
Po odrodzeniu w II RP panowała niezwykle trudna sytuacja gospodarcza. I wojna światowa i walki o granice przyniosły ogromne zniszczenia w kraju. Ponadto poziom rozwoju w Polsce nie był równy. W zaborze
Bardziej szczegółowoAutor: Błażej Szyca kl.vii b.
1795 1918 Autor: Błażej Szyca kl.vii b. Pod koniec XVIII wieku Polska utraciła niepodległość. Wówczas Rosja, Prusy, Austria wykorzystując osłabienie naszego kraju podzielili ziemie Polski między siebie.
Bardziej szczegółowoOTWARTE KONSULTACJE PUBLICZNE
WOLNOŚĆ, BEZPIECZEŃSTWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ: JAKA BĘDZIE PRZYSZŁOŚĆ OTWARTE KONSULTACJE PUBLICZNE JAKA JEST OBECNA SYTUACJA? Jednym z podstawowych celów Unii Europejskiej jest udostępnienie jej obywatelom
Bardziej szczegółowoModel odpowiedzi i schemat oceniania Wiedza o społeczeństwie Arkusz I
Model odpowiedzi i schemat oceniania Wiedza o społeczeństwie Arkusz I Zasady oceniania: - za rozwiązanie zadań z arkusza I można uzyskać maksymalnie 00 punktów, - model odpowiedzi uwzględnia jej zakres
Bardziej szczegółowoRanking samorządów sprzyjających edukacji 2017
Ranking samorządów sprzyjających edukacji 2017 Evidence Institute to fundacja zajmująca się rzetelnymi badaniami oświatowymi oraz promowaniem najlepszych praktyk edukacyjnych. Wspiera szkoły i samorządy
Bardziej szczegółowoRaport na temat działalności eksportowej europejskich przedsiębiorstw z sektora MSP
Raport na temat działalności Raport na temat działalności eksportowej europejskich przedsiębiorstw z sektora MSP Kierunki eksportu i importu oraz zachowania MSP w Europie Lipiec 2015 European SME Export
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Słowo wstępne 11
SPIS TREŚCI Słowo wstępne 11 I. POJĘCIE EUROPY ORAZ PERIODYZACJA JEJ DZIEJÓW 13 1. Etymologia słowa Europa" 13 2. Europa jako pojęcie geograficzne 14 3. Europa jako pojęcie historyczne i kulturowe 15 4.
Bardziej szczegółowoBS/181/2006 POLACY, WĘGRZY, CZESI I SŁOWACY O SYTUACJI NA BLISKIM WSCHODZIE KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2006
BS/181/2006 POLACY, WĘGRZY, CZESI I SŁOWACY O SYTUACJI NA BLISKIM WSCHODZIE KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2006 PRZEDRUK I ROZPOWSZECHNIANIE MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE
Bardziej szczegółowoMao Tse-tung. Dwojaki los Chin
Mao Tse-tung Dwojaki los Chin http://maopd.wordpress.com/ Przemówienie Towarzysza Mao Tse-tunga z okazji otwarcia VII Zjazdu Komunistycznej Partii Chin wygłoszone 23 kwietnia 1945 roku. Maoistowski Projekt
Bardziej szczegółowoZadanie 1. Zapoznaj się z treścią współczesnego hymnu polskiego, a następnie wykonaj polecenie. Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła,
Karta pracy 16. Temat: Polacy w epoce napoleońskiej. Oś czasu: 1797 utworzenie Legionów Polskich we Włoszech 1807 powstanie Księstwa Warszawskiego 1812 początek wojny z Rosją 1815 - kongres wiedeński i
Bardziej szczegółowoSTOSUNKI ZEWNĘTRZNE UE Z INNYMI KLUCZOWYMI PODMIOTAMI GOSPODARKI ŚWIATOWEJ
STOSUNKI ZEWNĘTRZNE UE Z INNYMI KLUCZOWYMI PODMIOTAMI GOSPODARKI ŚWIATOWEJ CEL PREZENTACJI CELEM TEJ PREZENTACJI JEST PRZEDSTAWIENIE ORAZ OMÓWIENIE NAJWAŻNIEJSZYCH INFORMACJI DOTYCZĄCYCH ZEWNĘTRZNYCH STOSUNKÓW
Bardziej szczegółowoMALI uczniowie idą do szkoły
MALI uczniowie idą do szkoły Czy wyobrażasz sobie życie bez książek? A wiesz, że książka może odmienić życie ludzkie? Jeśli chcesz się o tym przekonać, zapraszamy do włączenia się w najnowszą akcję edukacyjną
Bardziej szczegółowoMój biznes Etap II. Analiza strategiczna
Mój biznes Etap II. Analiza strategiczna Źródło: www.uniwersytet-dzieciecy.pl W pierwszym etapie Konkursu przygotowaliście bardzo ciekawe propozycje nowych biznesów, oferujących zarówno towary, jak i usługi.
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Globalizacja gospodarki Myśl globalnie działaj lokalnie dr Katarzyna Czech Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 7 kwietnia 2014 roku Co to jest gospodarka światowa? zbiorowość
Bardziej szczegółowoPrzemiany w przemyśle i usługach
Przemiany w przemyśle i usługach Grupa A Ropa naftowa jest powszechnie wykorzystywanym surowcem mineralnym, szczególnie w energetyce i transporcie. Zapisz trzy inne przykłady zastosowania ropy naftowej.
Bardziej szczegółowoWarszawa, kwiecień 2011 BS/47/2011 POLACY O SYTUACJI W LIBII
Warszawa, kwiecień 2011 BS/47/2011 POLACY O SYTUACJI W LIBII Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul.
Bardziej szczegółowoEkspozycje w Galerii Plenerowej Łazienek Królewskich (ogrodzenie od Alei Ujazdowskich) dostępne będą do 30 września 2018 roku. ***
03 września 2018 WYSTAWA PLENEROWA NA STULECIE SZTABU GENERALNEGO WP. Polacy mają w sobie instynkt wolności. Ten instynkt ma wartość i ja tę wartość cenię - te słowa Marszałka Józefa Piłsudskiego stały
Bardziej szczegółowoTo najważniejszy dokument w każdym kraju. Okresla on główne zasady panujące w państwie oraz obowiązki i prawa jego obywateli. konstytucja grunnloven
. Co to jest konstytucja? To najważniejszy dokument w każdym kraju. Okresla on główne zasady panujące w państwie oraz obowiązki i prawa jego obywateli. konstytucja grunnloven Co mówi polska konstytucja?
Bardziej szczegółowoDekolonizacja model francuski
Dekolonizacja model francuski dr Konrad Pędziwiatr Modele polityki dekolonizacyjnej Zarys historii kolonizacji w Algierii IV Republika i jej problemy z koloniami Wojna algierska i jej konsekwencje 1 3
Bardziej szczegółowoKonsumpcja ropy naftowej per capita w 2016 r. [tony]
Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 76 Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową
Bardziej szczegółowoPOLSKA EUROPA Opinia ĆWTAT publiczna O V I A 1 w okresie integracji
A 399316 POLSKA EUROPA Opinia ĆWTAT publiczna O V I A 1 w okresie integracji pod redakcją Krzysztofa Zagórskiego i Michała Strzeszewskiego Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2005 Spis treści WSTĘP. OPINIA
Bardziej szczegółowoProblemy współczesnej Afryki
Problemy współczesnej Afryki Afryka Kontynent najmniej stabilny politycznie Powierzchnia 30,3 mln km 2 Ludność 1960 244 mln; 1990 650 mln; 2010 1 mld; 2013 1,111 mld Liczba krajów - 54 Konflikty w Afryce
Bardziej szczegółowoPytania do uczniów i odpowiedzi zostały zaznaczone kolorem niebieskim.
Szanowni Nauczyciele, oddajemy w Państwa ręce scenariusz lekcji o niepodległości. W bieżącym (2018) roku przypada 100 rocznica odzyskania przez Polskę państwowości. Z tej okazji zachęcamy do poświęcenia
Bardziej szczegółowoKonsumpcja ropy naftowej per capita w 2015 r. [tony]
ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 66 ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji autorstwa Nance Morris Adler. Scenariusz dla 7-8 klasy szkoły podstawowej
Scenariusz lekcji autorstwa Nance Morris Adler Wybierając życie ruch oporu i akcje pomocy Żydom podczas Shoah Scenariusz dla 7-8 klasy szkoły podstawowej Projekt Żydowscy Partyzanci Celem projektu jest
Bardziej szczegółowoHISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje
Bardziej szczegółowoEurobarometr Parlamentu Europejskiego (EB/PE 79.5)
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji DZIAŁ BADANIA OPINII PUBLICZNEJ Eurobarometr Parlamentu Europejskiego (EB/PE 79.5) BADANIE SOCJODEMOGRAFICZNE Część gospodarcza i społeczna Bruksela, sierpień 2013 r.
Bardziej szczegółowoSpołeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży
Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Mapa problematyki społeczno-gospodarczej Azji Centralnej
Bardziej szczegółowoRADA EUROPY STRAŻNIK PRAW CZŁOWIEKA W SKRÓCIE
RADA EUROPY STRAŻNIK PRAW CZŁOWIEKA W SKRÓCIE Państwa niebędące członkami Rady Europy (Białoruś) PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE SIEDZIBA GŁÓWNA I BIURA BUDŻET Albania, Andora, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Belgia,
Bardziej szczegółowoFINANSOWY BAROMETR ING: Wiedza finansowa
FINANSOWY BAROMETR ING: Wiedza finansowa Międzynarodowe badanie ING na temat wiedzy finansowej konsumentów w Polsce i na świecie Wybrane wyniki badania przeprowadzonego dla Grupy ING przez TNS NIPO Maj
Bardziej szczegółowoPlan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 2016/2017 dla klasy I a
Plan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 206/207 dla klasy I a Nauczyciel prowadzący: Jacek Foszczyński Liczba tygodni nauki: 38 Liczba godzin w tygodniu: 2 Liczba godzin do wypracowania
Bardziej szczegółowoFinansowy Barometr ING
Finansowy Barometr ING Międzynarodowe badanie ING na temat postaw i zachowań wobec oszczędzania w Polsce i na świecie Wybrane wyniki badania przeprowadzonego dla Grupy ING przez IPSOS Styczeń 2014 r. O
Bardziej szczegółowoJa mam prawo, ty masz prawo, on/ona ma prawo
Ja mam prawo, ty masz prawo, on/ona ma prawo Wprowadzenie do praw dziecka Wszyscy mamy prawa. Ponadto jako dziewczyna czy chłopiec w wieku poniżej 18 lat masz pewne szczególne prawa. Konwencja Narodów
Bardziej szczegółowoSiedziba: Wiedeń Organ naczelny: Konferencja OPEC Organ wykonawczy: Rada Gubernatorów i Komisja Ekonomiczna oraz Sekretariat
Kartel umowa państw posiadających decydujący wpływ w tej samej lub podobnej branży, mająca na celu kontrolę nad rynkiem i jego regulację (ceny, podaży, popytu). Nie jest to oddzielna instytucja. OPEC (Organization
Bardziej szczegółowo