skrypt szkoleniowy ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY PRZEDMEDYCZNEJ

Transkrypt

1 skrypt szkoleniowy ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY PRZEDMEDYCZNEJ Materiały opracowane przez Centrum Aktywnej Pomocy RATLOMED Aleksandra Majchrzak Wszelkie prawa zastrzeżone. Aktualizacja : październik

2 SPIS TREŚCI WSTĘP 1. Prawo w ratownictwie medycznym.. 3 BLS 2. Co to jest pierwsza pomoc Łańcuch przeżycia 4 4. Poszkodowany nieprzytomny nieoddychający (RKO) Poszkodowany nieprzytomny oddychający (pozycja boczna) 9 6. Postępowanie w przypadku zadławienia. 10 URAZY 7. krwawienia Krwotoki wewnętrzne Krwotoki zewnętrzne Krwawienia z nosa Urazy brzucha Urazy klatki piersiowej Ciało obce w ranie Złamania Oparzenia (termiczne, elektryczne, chemiczne) Odmrożenia Atak padaczki CHOROBY WEWNĘTRZNE 18. Cukrzyca Zawał mięśnia sercowego Astma Zatrucia PODSUMOWANIE 22. Podstawowy skład apteczki

3 Od momentu wypadku tj. nagłego zdarzenia, do chwili przybycia specjalistycznego zespołu ratunkowego, upływa przeciętnie minut. Szanse osób poszkodowanych dające możliwość szybszego powrotu do zdrowia, czasem szanse na przeżycie, maleją z minuty na minutę. Dlatego, bardzo ważne jest, aby jak najszybciej podjąć czynności ratownicze. Najszybciej takie czynności może podjąć świadek wypadku znajdujący się na miejscu zdarzenia. Nawet ciężko poszkodowani: z zaburzeniami oddychania, zatrzymaniem krążenia, krwotokami, w stanie wstrząsu pourazowego, mogą zostać uratowani, o ile podejmiemy natychmiast działania podtrzymujące życie poszkodowanego. Nie są to specjalnie skomplikowane czynności, z reguły nie wymagają leków i przyrządów, potrzeba tylko minimum wiadomości i determinacji ze strony przypadkowego ratownika. Nawet najlepiej zorganizowana opieka szpitalna, wszechstronnie przygotowane zespoły pomocy doraźnej, nie są w stanie zastąpić pierwszej pomocy udzielonej przez świadka wypadku. Zagadnienia dotyczące doraźnej działalności ratowniczej oraz udzielanie pierwszej pomocy przedmedycznej są uregulowane w przepisach prawnych. PODSTAWA PRAWNA Kodeks Karny Art Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Kodeks Cywilny Art Kto w celu odwrócenia niebezpieczeństwa grożącemu drugiemu ratuje jego dobro, może zażądać od niego zwrotu uzasadnionych wydatków, chociażby jego działanie nie odniosło skutku, i jest odpowiedzialny tylko za winę umyślną lub rażące niedbalstwo. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym Art. 4. Kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego lub jest świadkiem zdarzenia powodującego taki stan, w miarę posiadanych możliwości i umiejętności ma obowiązek niezwłocznego podjęcia działań zmierzających do skutecznego powiadomienia o tym zdarzeniu podmiotów ustawowo powołanych do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. 3

4 Art Osoba udzielająca pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmująca medyczne czynności ratunkowe korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.2)) dla funkcjonariuszy publicznych. 2. Osoba, o której mowa w ust. 1, może poświęcić dobra osobiste innej osoby, inne niż życie lub zdrowie, a także dobra majątkowe w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. CO TO JEST PIERWSZA POMOC? To zespół czynności podejmowanych w celu ratowania poszkodowanego będącego w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, z wykorzystaniem dostępnych w powszechnym obrocie sprzętów i artykułów medycznych. Pierwsza pomoc - zespół czynności ratunkowych wykonywanych przez osoby znajdujące się na miejscu zdarzenia. Kwalifikowana pierwsza pomoc - prowadzona przez profesjonalnego ratownika w ramach wykonywanej pracy lub w przypadku każdego zagrożenia zdrowia lub życia jakiego jest on świadkiem. Medyczne czynności ratunkowe - wykonywane przez lekarza lub ratownika medycznego najczęściej podczas interwencji Pogotowia Ratunkowego lub w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Łańcuch przeżycia: WEZWANIE POMOCY WCZESNY BLS WCZESNA DEFIBRYLACJA OPIEKA PORESUSCYTACYJNA Wskazane jest, aby ewentualne działania w sytuacji nagłej były w pewien sposób zaplanowane. Zadaniem osoby udzielającej pierwszej pomocy medycznej jest niedopuszczenie do powstania dodatkowych powikłań u poszkodowanego do chwili przybycia na miejsce zdarzenia profesjonalnych ratowników. Pojęcie łańcucha przeżycia obejmuje: czynności doraźne mające na celu zabezpieczenie miejsca wypadku, wezwanie profesjonalnej pomocy medycznej, udzielenie pierwszej pomocy, transport do miejsca umożliwiającego docelową pomoc lekarską. Początek łańcucha przeżycia, czyli podstawowe czynności ratujące życie mogą być podjęte przez każdego przypadkowego świadka zdarzenia. 4

5 POSTĘPOWANIE W STANIE BEZPOŚRENIEGO ZAGROŻENIA ŻYCIA Podstawowe czynności ratujące życie, powinny być niezwłocznie podjęte przez osobę będącą świadkiem nagłego zdarzenia. Od momentu zatrzymania krążenia i oddychania w ciągu czterech minut dochodzi do nieodwracalnych zmian u poszkodowanego w wyniku niedotlenienia mózgu (w standardowych warunkach otoczenia). Niestety jest to proces biologicznie ostateczny i nieodwracalny. Jak postępować z poszkodowanym w stanie bezpośredniego zagrożenia życia? Wygodny do działania i do zapamiętania jest algorytm wykonywania czynności BLS. Basic Life Suport - PODSTAWOWE CZYNNOŚCI RATUJĄCE ŻYCIE mające na celu: podtrzymanie oddychania i krążenia - podstawowych funkcji życiowych (nieprzytomny, nieoddychający) RKO utrzymanie drożności dróg oddechowych (nieprzytomny, oddychający) - pozycja bezpieczna Resuscytacja Krążeniowo Oddechowa /RKO/ oceń bezpieczeństwo sprawdź przytomność zapewnij sobie pomoc udrożnij drogi oddechowe sprawdź czy oddycha wezwij pogotowie 30 uciśnięć klatki piersiowej 2 oddechy ratownicze NIE NIE 1. Oceń bezpieczeństwo Zawsze pamiętaj o własnym bezpieczeństwie. Podchodź ostrożnie do poszkodowanego, rozejrzyj się wokół, czy nic ci nie zagraża. Decyzję o ewentualnej ewakuacji rannych podejmij jedynie wtedy gdy grozi im bezpośrednie niebezpieczeństwo (np. pożar, wybuchy, zatrucie) a transport nie będzie zagrażał życiu rannych. Jeżeli Twoim zdaniem istnieje zagrożenie dla Ciebie i nie jesteś w stanie bezpiecznie podejść do miejsca zdarzenia, nie podejmuj działań ratowniczych, ale wezwij jak najszybciej pomoc. 5

6 2. Oceń przytomność poszkodowanego Połóż swoje dłonie na ramionach poszkodowanego, następnie delikatnie nim potrząsając głośno zadaj pytanie typu: Czy mnie słyszysz? Jeżeli poszkodowany nie odpowiada - znaczy, że mamy do czynienia z osobą nieprzytomną. 3. Wołaj o pomoc Krzycz głośno, w taki sposób, aby zwrócić na siebie uwagę. Jeżeli znajdzie się ktoś w pobliżu, poproś go, aby się zatrzymał, bo być może będzie ci pomocny. 4. Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego U osoby nieprzytomnej język opada na tylną ścianę gardła i może w ten sposób blokować drogi oddechowe. Odchyl głowę poszkodowanego do tyłu, kładąc jedną dłoń na czole, a drugą unieś w górę dolną część żuchwy. 5. Sprawdź, czy poszkodowany oddycha Po udrożnieniu dróg oddechowych nachyl się nad poszkodowanym zbliżając swoje ucho do jego ust. Postępuj zgodnie z zasadą: zobacz, usłysz, poczuj zobacz ruch klatki piersiowej usłysz wymianę powietrza z otoczeniem /wdech, wydech/ poczuj ruch powietrza na swoim policzku 6

7 Wykonuj powyższe czynności nie dłużej niż przez 10 sekund - powinieneś w tym czasie usłyszeć przynajmniej 2 oddechy. Jeśli nie jesteś pewny czy oddech jest wyczuwalny, lub zauważyłeś jedynie pojedyncze westchnięcia, postępuj tak, jak gdyby poszkodowany nie oddychał. Jeżeli po 10 sekundach uznasz, że nie ma oddechu Wezwij pomoc Dzwoniąc na 999 lub 112 poinformuj: gdzie się znajdujesz / w miarę możliwości dokładny adres -nazwa miejscowości, dzielnicy, ulicy, numer domu, mieszkania lub nazwa instytucji, charakterystyczne elementy otoczenia/ ilu jest poszkodowanych / pozwoli to na wysłanie potrzebnej liczby zespołów ratowniczych. Jeden zespół pogotowia ratunkowego ma zwykle możliwość transportu tylko jednej osoby poszkodowanej/ co się stało / np. czy poszkodowany jest nieprzytomny? czy oddycha?/ możliwie pełna informacja pozwala skierować do miejsca zdarzenia adekwatną do sytuacji pomoc specjalistyczną oraz daje możliwość konsultacji telefonicznej z fachowcem. UWAGA!!! Nigdy nie rozłączaj się pierwszy! Być może dyspozytor będzie chciał zapytać o coś jeszcze. 7. Przystąp do ucisków klatki piersiowej poszkodowanego znajdź miejsce ucisku - środek klatki piersiowej (1/3 dolnej części mostka) połóż nasadę nadgarstka swojej ręki w tym miejscu następnie połóż drugą rękę na pierwszej łokcie wyprostowane uciskaj rytmicznie klatkę piersiową 30 razy na głębokość 5-6 cm 7

8 8. Wykonaj oddechy ratownicze odchyl głowę poszkodowanego utrzymuj drożność dróg oddechowych nabierz powietrza obejmij swoimi ustami usta poszkodowanego zaciśnij nos poszkodowanego wykonaj 2 spokojne wdechy oceń czy podczas wykonywania wdechu unosi się klatka piersiowa poszkodowanego, jeżeli tak, to znaczy, że wdech jest skuteczny Prowadź resuscytację w proporcji 30 uciśnięć i 2 oddechy na zmianę, w tempie około 100 uciśnięć na minutę. Pamiętaj, że przerwy pomiędzy uciśnięciami i oddechami mają być jak najkrótsze. To warunkuje efektywność Twoich działań. 30 : 2 UWAGA!!! Jeśli z jakichkolwiek powodów nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych (np. brak maseczki, krwawienie w obrębie jamy ustnej), możesz pominąć oddechy. Wtedy cały czas uciskaj klatkę piersiową. Resuscytację należy prowadzić do : przyjazdu Pogotowia Ratunkowego przywrócenia prawidłowego oddechu wyczerpania sił ratownika momentu, kiedy wystąpi zagrożenie dla wykonującego resuscytację UWAGA!!! W niektórych miejscach publicznych znajduje się sprzęt specjalistyczny do udzielania pierwszej pomocy tzw: AED Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny Prowadząc RKO u poszkodowanego nieprzytomnego, nieoddychającego, należy z tego przyrządu skorzystać. AED jest to urządzenie specjalistyczne, łatwe w obsłudze i bardzo pomocne. Wystarczy wykonywać polecenia głosowe, które to urządzenie emituje. Należy jedynie prawidłowo przykleić samoprzylepne elektrody, a AED sprawdzi rytm serca poszkodowanego i powie, czy potrzebna jest defibrylacja. 8

9 /RKO dorośli/ /RKO dzieci/ oceń bezpieczeństwo oceń bezpieczeństwo sprawdź przytomność NIE sprawdź przytomność NIE zapewnij sobie pomoc zapewnij sobie pomoc udrożnij drogi oddechowe udrożnij drogi oddechowe sprawdź czy oddycha NIE sprawdź czy oddycha NIE wezwij pogotowie wezwij pogotowie 30 uciśnięć klatki piersiowej 5 oddechów ratowniczych 2 oddechy ratownicze sprawdź czy oddycha NIE 30 uciśnięć klatki piersiowej 2 oddechy ratownicze Pozycja bezpieczna Jeśli poszkodowany ma zachowane oddychanie (wyczuwalny oddech), ale jest nieprzytomny i o ile brak jest urazów), ułóż go w pozycji bezpiecznej. Pozycja ta umożliwia naturalne udrożnienie górnych dróg oddechowych (język i podniebienie miękkie nie zapada się na tylną ścianę gardła) oraz zabezpiecza przed ewentualnym zachłyśnięciem zawartością żołądka przy wymiotach. UWAGA!!! W przypadku omdlenia (krótkotrwałej utraty przytomności) postępuj tak samo jak z poszkodowanym nieprzytomnym, oddychającym zastosuj pozycję bezpieczną. oceń bezpieczeństwo sprawdź przytomność zapewnij sobie pomoc udrożnij drogi oddechowe sprawdź czy oddycha NIE TAK ułóż w pozycji bezpiecznej wezwij pogotowie regularnie sprawdzaj oddech 9

10 Z myślą o fizycznie słabym ratowniku i ciężkim poszkodowanym, opracowano specjalną technikę układania poszkodowanego na boku. bliższą siebie rękę poszkodowanego zegnij pod kątem prostym dalszą od siebie rękę poszkodowanego spleć ze swoją dłonią dalszą nogę poszkodowanego zegnij w kolanie i dociśnij ją na swoją stronę do podłoża sprawdź czy osoba nadal oddycha kontroluj co minutę oddech jeśli nieprzytomny wymaga długotrwałego ułożenia w pozycji bocznej należy zmieniać ułożenie ciała co około pół godziny przekładając na drugi bok (lustrzane odbicie pierwszej pozycji). Długotrwałe utrzymanie pozycji bezpiecznej na jednym boku może prowadzić do niedokrwienia ramienia lub nawet przejściowego porażenia nerwów splotu barkowego. ZADŁAWIENIA Z reguły nim osoba, która zaaspirowała ciało obce np. cukierek, papieros, proteza zębowa, do górnych dróg oddechowych, straci przytomność z powodu duszenia się, jest możliwość udzielenia jej wcześniej pomocy. Jak rozpoznać? poszkodowany chwyta się rękami za gardło ma objawy duszności i kaszel słychać świst wdechowy jeżeli osoba jest przytomna, pochyl ją do przodu i namawiaj do kasłania, jeśli nie pomaga... wykonaj 5 energicznych uderzeń pomiędzy łopatkami poszkodowanego jeśli nie pomaga... wykonaj 5 ucisków nadbrzusza, jeśli nadal utrzymuje się niedrożność dróg oddechowych, powtarzaj sekwencję 5 uderzeń pomiędzy łopatki, na przemian z 5 uciskami nadbrzusza jeżeli poszkodowany straci przytomność wezwij pogotowie, a następnie rozpocznij RKO UWAGA!!! Ze względu na ryzyko śmiertelnych powikłań nie wolno stosować tak zwanej tracheotomii polowej (polegającej na nacięciu tchawicy przygodnym ostrym narzędziem). 10

11 URAZY Częściej niż z koniecznością resuscytacji poszkodowanych spotykamy się z sytuacją gdy zachodzi potrzeba szybkiego opatrzenia ran pourazowych. KRWAWIENIA Jest to utrata niewielkiej ilości krwi. Co zrobić? załóż rękawiczki oczyść ranę z zabrudzeń zdezynfekuj ją przyklej plaster lub zabandażuj KRWOTOKI Jest to utrata dużej ilości krwi. Krwotoki pojawiają się przy głębokich ranach i stanowią zagrożenie życia poszkodowanego. KRWOTOKI WEWNĘTRZNE Działanie dużych sił na organizm człowieka może spowodować uszkodzenia narządów wewnętrznych w obrębie: klatki piersiowej, jamy brzusznej i czaszki, bez widocznego uszkodzenia skóry lub złamania. Konsekwencją takich obrażeń może być wylew krwi wewnątrz organizmu. najczęściej obserwowane objawy osłabienie pogłębiający się blady kolor skóry przyspieszony oddech przyspieszona praca serca niepokój zawroty głowy utrata przytomności Co zrobić? wezwij jak najszybciej pogotowie ratunkowe KRWOTOKI ZEWNĘTRZNE - widoczne krwawienie Co zrobić? załóż rękawiczki unieś zranioną kończynę rozetnij ubranie tak aby uwidocznić ranę załóż opatrunek uciskowy wezwij pogotowie ratunkowe 11

12 Rany szyi wymagają szczególnej ostrożności opatrywania. W tym przypadku także zastosuj opatrunek uciskowy w ten sposób, aby nie spowodować zaburzeń oddychania (uduszenia), zaciśnięcia tętnic szyjnych lub nie uszkodzić kręgosłupa w odcinku szyjnym. KRWAWIENIE Z NOSA Jest to jedno z najczęściej pojawiających się urazów, wynika to z tego, że śluzówka nosa jest bardzo mocno unaczyniona i podatna na uszkodzenia. Najczęstsze przyczyny to: Co zrobić? nieleczone lub źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze alergia choroby zapalne błony śluzowej nosa lub zatok katar posadź poszkodowanego w pozycji półsiedzącej pochyl głowę poszkodowanego do przodu jeśli nie ma urazu nosa, poproś o wydmuchanie nosa zaciśnij nos połóż zimny kompres grzbiet nosa poczekaj tak około 5 minut Co zrobić? URAZ BRZUCHA poproś leżącą osobę poszkodowaną o zgięcie nóg w kolanach (zmniejszy to napięcia ściany brzucha) załóż opatrunek osłaniający (np. z chusty trójkątnej lub gazy opatrunkowej) wezwij pogotowie ratunkowe UWAGA!! Nawet jeżeli dojdzie do pełnego wytrzewienia, nie należy upychać jelit z powrotem do jamy brzusznej tylko zostawić przykryte opatrunkiem (ucisk grozi niedokrwieniem jelit). Co zrobić? URAZ KLATKI PIERSIOWEJ zastosuj pozycję półsiedzącą załóż opatrunek uciskowy uprzednio założony opatrunek uszczelnij folią i plastrem wezwij pogotowie ratunkowe. Uszczelnienie folią i plastrem zabezpiecza przed powstaniem lub narastaniem odmy opłucnowej. Fakt oddychania zawdzięczamy między innymi rozprężaniu płuc wewnątrz klatki piersiowej. Wyrównanie ciśnień między atmosferą a jamą opłucnej powoduje zapadnięcie się płuca pod działaniem sił sprężystych tkanki, czyli odmę opłucnową. Brak czynnej tkanki płucnej prowadzi do duszenia się poszkodowanego. 12

13 Istnieje również możliwość powstania tzw. odmy prężnej, gdzie uszkodzeniu ulega płuco przy zachowaniu szczelności ściany klatki piersiowej. Ratunkiem jest wtedy punkcja i odbarczenie odmy, wykracza to jednak poza zakres pomocy przedmedycznej. UWAGA!! Nie należy mocno bandażować klatki piersiowej, gdyż klatka piersiowa musi mieć możliwość rozszerzenia się aby nabrać powietrze podczas oddychania. Co zrobić? CIAŁO OBCE W RANIE NIE USUWAJ ciała obcego z rany, gdyż może to spowodować krwotok zagrażający życiu. ustabilizuj ciało obce wezwij pogotowie UWAGA! Jeżeli ciało obce utkwiło w oku, jak najszybciej zabandażuj obydwie gałki oczne. Ograniczy to ruchomość uszkodzonego oka, gdyż gałki oczne są zsynchronizowane. Każdy uraz oka ( ciało obce, oparzenie) wymaga pilnej kontroli okulistycznej. Opóźnienie pomocy specjalistycznej nawet o kilka godzin może doprowadzić nawet do utraty wzroku. NIE NALEŻY: stosować ligniny ani waty mogą one we fragmentach pozostać w ranie, co spowoduje późniejsze zropienie. zdejmować przesiąkającego opatrunku może to ponowić obfite krwawienie. zakładać opaski zaciskowej gdyż może doprowadzić to do martwicy kończyny dezynfekować dużych ran - środek dezynfekcyjny może spowodować denaturację białka tkanek, utrudnić postępowanie chirurgiczne, utrudnić niekiedy gojenie się rany oraz mogą spowodować wstrząs bólowy. Pamiętaj!!! Nie tyle istotna jest podręcznikowa poprawność techniki bandażowania, sterylność opatrunków, co szybkość i dokładność ich mocowania. Jeżeli nawet nie jesteśmy przesadnie zachwyceni jakością wykonania opatrunku, dodajemy raczej kolejną warstwę, a kontrolę i zmianę pozostawmy lekarzom. 13

14 ZŁAMANIA Czym się charakteryzują? narastający przy poruszaniu ból niemożność wykonywania ruchów niefizjologiczne ułożenie ciała obrzęk unieruchom dwa sąsiednie stawy /w przypadku złamań kończyn/ NIE NALEŻY: nastawiać ani zmieniać położenia złamanej części ciała przy złamaniu otwartym dodatkowo unieruchom widoczną kość Podczas tępych urazów tułowia, często dochodzi do pęknięcia żeber, miednicy, rzadziej mostka. W przypadku urazu klatki piersiowej, ułóż poszkodowanego w pozycji półsiedzącej podpartej. W razie urazu miednicy, ułóż poszkodowanego na plecach z nieco ugiętymi i podpartymi nogami aby przeciwdziałać bólowi. OPARZENIA Oparzenia termiczne odsuń poszkodowanego od czynnika sprawczego (ugaszenie odzieży, usunięcie innych źródeł ciepła) zdejmij biżuterię schłodź ranę ( do 20% powierzchni ciała ) załóż jałowy opatrunek, ponieważ otwarta rana stanowi potencjalne wrota do zakażenia 14

15 Największy postęp w dziedzinie pomocy doraźnej w oparzeniach stanowią opatrunki hydrożelowe najszybciej zmniejszają ból, temperaturę tkanek i zmniejszają ryzyko powikłań. W razie potrzeby, skonsultuj ranę oparzeniową z chirurgiem. Po całkowitym wygojeniu trzeba chronić miejsca urazu przed opalaniem na słońcu, aby nie dopuścić do kolejnych oparzeń lub przebarwień. Oparzenia elektryczne / porażenie prądem/ odłącz poszkodowanego od źródła prądu w razie pojawienia się ran załóż opatrunek osłaniający w razie NZK - rozpocznij resuscytację nieprzytomnego, oddychającego ułóż w pozycji bocznej ZAWSZE WZYWAJ POGOTOWIE RATUNKOWE Należy liczyć się z ryzykiem wystąpienia wstrząsu pourazowego również u osób, które nie doznały zewnętrznych obrażeń (poparzeń). Wszystkie osoby po porażeniu prądem powinny być poddane badaniom lekarskim ze względu na duże prawdopodobieństwo opóźnionych, poporażennych zaburzeń rytmu serca, a nawet ryzyka zatrzymania krążenia. Według badań brytyjskich szczyt (statystycznie) ryzyka zaburzeń rytmu serca jest w godzinie od momentu porażenia prądem. Istnieje także ryzyko późnych uszkodzeń nerek po porażeniu prądem. Oparzenia chemiczne w sposób mechaniczny usuń nadmiar substancji żrącej natychmiast zdejmij skażoną odzież obficie spłucz sparzone miejsce bieżącą, zimną wodą Szczególne niebezpieczeństwo związane jest z poparzeniem śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka. Nie prowokuj wtedy wymiotów, bo może dojść do zachłyśnięcia lub pęknięcia przełyku i żołądka. Także nie wolno neutralizować szkodliwej substancji, gdyż egzotermiczna reakcja zobojętniania powoduje spienienie zawartości żołądka, wymioty i zachłyśnięcie. Ewentualnie można podać do picia 1-2 szklanki ciepłej wody w celu rozcieńczenia substancji w jamie ustnej, przełyku i w żołądku. ODMROŻENIA Odmrożenia są kłopotliwe w leczeniu, zawsze pozostawiają jakiś fragment tkanki co prawda wygojonej, ale o gorszym ukrwieniu (blizna), bardziej skłonnych do kolejnych odmrożeń. Najlepiej jest zapobiegać odmrożeniom poprzez odpowiednie ubranie i unikanie długotrwałej ekspozycji na mróz. Czynniki sprzyjające: przemoczenie odzieży za ciasne buty zmęczenie wpływ alkoholu wiatr 15

16 delikatne rozgrzewaj dłońmi (nie rozcieraj) odmrożone miejsce powoli ogrzewaj odmrożenie w coraz cieplejszej wodzie osobę wychłodzoną na mrozie rozgrzewaj stopniowo, zastosuj ciepły okład na klatce piersiowej, okryj tułów i głowę, nie ruszając kończyn. nie wolno rozcierać rąk ani nóg, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej mogłyby spowodować zatrzymanie pracy serca. PADACZKA chroń głowę chorego udrożnij / w razie potrzeby / drogi oddechowe chorego NIE NALEŻY: wkładać niczego twardego pomiędzy zęby poszkodowanego oraz nie hamować drgawek Po skończonym ataku, ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej i czekaj przy nim do momentu przyjazdu pogotowia. CHOROBY WEWNĘTRZNE CUKRZYCA Inne zaburzenia świadomości, bez drgawek, lecz z objawami podobnymi do stanu upojenia alkoholowego, mogą być spowodowane przez zaburzenie gospodarki metabolicznej ustroju, np. w przebiegu cukrzycy. Osłabienie, wzmożone pragnienie, wzmożone oddawania moczu, zaburzenia świadomości, mogą być pierwszymi objawami cukrzycy. Osoby tracące przytomność ułożyć w pozycji bocznej. ZAWAŁ MIĘŚNIA SECOWEGO Jest postacią choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego. Najczęściej dochodzi na tle miażdżycy tętnic wieńcowych. Najbardziej znaczące czynniki ryzyka to: starszy wiek, płeć męska, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, brak aktywności fizycznej, otyłość i predyspozycje rodzinne. Najczęstsze objawy: silny ból w klatce piersiowej duszność zdenerwowanie bladość spocona skóra jak najszybciej wezwij pogotowie ratunkowe posadź poszkodowanego w pozycji półsiedzącej 16

17 uspokój poszkodowanego jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia rozpocznij RKO ASTMA Jest chorobą, która objawia się napadami duszności wydechowej na skutek: skurczu mięśniówki oskrzeli lub obrzęku śluzówki. Często podłożem choroby jest nadmierna reaktywność oskrzeli na bodźce, często uczuleniowe. Najczęstsze objawy: nagłe napady duszności uczucie ucisku lub rozpierania w klatce piersiowej kaszel świsty i furczenia zapewnij choremu dostęp do świeżego powietrza posadź w pozycji półsiedzącej uspokój poszkodowanego wezwij pogotowie ratunkowe ZATRUCIA Są możliwe trzy podstawowe drogi zatrucia : droga wziewna (oddechowa), droga kontaktowa (przezskórna) oraz droga pokarmowa (doustna). Pamiętaj, że w niektórych przypadkach substancja trująca może dostać się dwoma albo trzema drogami jednocześnie. Zatrucia poprzez układ pokarmowy /leki/ prowokuj wymioty (jeśli od zażycia nie upłynęło więcej niż 30 minut) poszukaj opakowania po lekach wezwij pogotowie ratunkowe Technika wzbudzania wymiotów: Podaj osobie zatrutej 1-2 szklanki ciepłej, dobrze osolonej wody, następnie podrażnij palcem tylną ścianę gardła. Zabieg powtórz 2-3 razy. Zatrucia poprzez układ pokarmowy /substancje chemiczne/ NIE prowokuj wymiotów!!! poszukaj opakowania po substancji chemicznej podaj około pół szklanki wody do picia wezwij pogotowie ratunkowe Zatrucia przezskórne usuń mechanicznie nadmiar substancji niebezpiecznej 17

18 usuń skażoną odzież płucz obficie bieżącą zimną wodą wezwij pogotowie Zatrucia poprzez drogi oddechowe wyprowadź na świeże powietrze posadź w pozycji półsiedzącej chroń przed utratą ciepła wezwij pogotowie /gdy poszkodowany przytomny/ Zatrucia poprzez drogi oddechowe wynieś na świeże powietrze ułóż w pozycji bocznej chroń przed utratą ciepła wezwij pogotowie /gdy poszkodowany nieprzytomny/ PODSTAWOWY SKŁAD APTECZKI Aby sprawnie i skutecznie udzielić poszkodowanym pomocy, oprócz podstawowego przygotowania ratownika (wiedza) warto jest posiadać minimum sprzętu ratowniczego (apteczka pierwszej pomocy). Zaopatrzmy się w sprzęt i środki, które potrafimy bezpiecznie oraz skutecznie użyć. Proponowany, podstawowy skład apteczki do zakładu pracy, samochodu: rękawiczki lateksowe lub winylowe maseczka do sztucznego oddychania gaza opatrunkowa bandaże (opaski dziane, bandaże elastyczne) opatrunek indywidualny chusta trójkątna codofix koc ratunkowy (NRC) plastry z opatrunkiem plaster zwykły LEKO opatrunek hydrożelowy nożyczki instrukcja udzielania pierwszej pomocy PODSUMOWANIE działaj szybko, ale z opanowaniem zastanów się dwa razy, zanim cokolwiek zrobisz staraj się zapewnić sobie pomoc innych nie bój się udzielania pomocy 18