GDZIE JESTEŚ TERAZ? Jaap de Roode. Jak motyle dokonują samoleczenia

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "GDZIE JESTEŚ TERAZ? Jaap de Roode. Jak motyle dokonują samoleczenia"

Aneta Cieślik
7 lat temu
Przeglądów:

GDZIE JESTEŚ TERAZ? 1. Przeczytaj poniższą transkrypcję filmu i sprawdź swoją aktualną szybkość czytania. Następnie rozwiąż test, który sprawdzi Twój stopień zrozumienia.

1 GDZIE JESTEŚ TERAZ? 1. Przeczytaj poniższą transkrypcję filmu i sprawdź swoją aktualną szybkość czytania. Następnie rozwiąż test, który sprawdzi Twój stopień zrozumienia. Zanim rozpoczniesz, włącz stoper! Jaap de Roode Jak motyle dokonują samoleczenia Choroby zakaźne. Choroby zakaźne są nadal głównym źródłem ludzkiego cierpienia i śmierci na całym świecie. Każdego roku miliony ludzi umiera na gruźlicę, malarię, HIV, na całym świecie, nawet w USA. Co roku tysiące Amerykanów umiera na sezonową grypę. Ludzie są bardzo twórczy, prawda? Wymyśliliśmy rozwiązania broniące nas przed tymi chorobami. Mamy leki i szczepionki. Jesteśmy też mądrzy -- uczymy się z własnych doświadczeń i dochodzimy do twórczych rozwiązań. Do niedawna niesłusznie myśleliśmy, że jesteśmy w tym sami. Ale nie tylko ludzie są lekarzami. Obecnie wiemy, że także wiele zwierząt potrafi się leczyć. Znane z tego są szympansy. Niewiele się od nas różnią; używają roślin do leczenia pasożytów układu pokarmowego. Ostatnie dekady wykazały, że także inne zwierzęta to potrafią: słonie, jeżozwierze, owce, kozy i inne. Bardziej interesujący jest fakt, że ostatnie odkrycia mówią nam, że insekty i inne małe zwierzęta, o mniejszych mózgach także się leczą. Problem z chorobami zakaźnymi, jak wszyscy wiemy, polega na ciągłej ewolucji patogenu. Wiele leków, które wynaleźliśmy, traci swoją skuteczność. A zatem musimy szukać sposobów na wynalezienie nowych leków, które pomogą nam w zwalczaniu chorób. Powinniśmy przyjrzeć się tym zwierzętom, i nauczyć się od nich, jak leczyć nasze choroby. Jako biolog studiuję motyle monarchy od 10 lat. Są one znane z niesamowitych migracji, corocznych podróży z USA i Kanady do Meksyku, gdzie zbierają się miliony motyli. Nie dlatego jednak się nimi zajmuję. Studiuję te motyle, bo one chorują. Chorują tak jak ty, tak jak ja, a to, co robią, może pomóc nam w uzyskaniu leków, które będą pomocne ludziom. Pasożyty, które zakażają motyle monarchy, są zwane Ophryocystis elektroscirrha. Produkują zarodniki, miliony zarodników na zewnątrz ciała motyla, w postaci małych plamek widocznych na jego łuskach. To poważny problem dla motyla monarchy. Skraca długość jego życia, redukuje możliwość latania, może nawet zabić go, zanim dorośnie. Bardzo szkodliwy pasożyt. Część mojej pracy polega na uprawie roślin w szklarni, z tego powodu, że motyle są bardzo wybredne w jedzeniu. W stadium larwy jedzą tylko mlecz. Na szczęście żywią się kilkoma różnymi gatunkami mleczy. Wszystkie gatunki

2 zawierają kardenolidy. To trujące substancje chemiczne. Trujące dla większości zwierząt, ale nie dla monarchów. Monarchy pochłaniają te toksyny, absorbują je i stają się toksyczne dla swoich wrogów, takich jak ptaki. A potem rozgłaszają tą toksyczność swoimi pięknymi ostrzegawczymi kolorami: pomarańczowym, czarnym i białym. Zatem w swojej pracy hodowałem rośliny w szklarni, różne rośliny, rożne rodzaje mleczy. Niektóre były toksyczne, jak mlecz tropikalny z wysokim stężeniem kardenolidów. Inne były nietoksyczne. Karmiłem nimi monarchy. Niektóre były zdrowe, a inne chorowały. Okazało się, że niektóre mlecze mają właściwości lecznicze, redukują objawy choroby u monarchy, To oznacza, że motyle mogą żyć dłużej, gdy do zakażenia dochodzi w trakcie odżywiania się tymi roślinami. Kiedy to zauważyłem, wpadłem na pomysł uznany przez innych za szalony. Pomyślałem, że monarchy używają roślin jako swojego lekarstwa. Może potrafią być same sobie lekarzami? Zatem wraz z moim zespołem rozpoczęliśmy eksperyment. W pierwszej turze eksperymentów gąsienice miały wybór, mlecze lecznicze lub nielecznicze. A następnie zmierzyliśmy, ile zjadły z obu gatunków w ciągu życia. Wyniki, jak to w nauce bywa, były nudne. 50% jedzenia było lecznicze, a pozostałe 50% nie. Te gąsienice nie zrobiły nic, aby sobie pomóc. Wobec tego zaczęliśmy pracę nad dorosłymi motylami, i zadaliśmy pytanie o możliwość leczenia młodych przez matki. Może matki znoszą jaja na mleczu leczniczym, tym samym pomagając potomstwu w leczeniu przyszłych chorób? Nasze eksperymenty trwają od kilku lat, i osiągamy zawsze te same wyniki. Umieszczamy monarchę w dużej klatce, z leczniczymi roślinami po jednej stronie i nieleczniczymi po drugiej. Mierzymy ilość jajeczek złożonych przez motyle na obu roślinach. Wyniki zawsze są te same. Okazało się, ze monarchy zdecydowanie wolą mlecz leczniczy. Innymi słowy, motyl rodzaju żeńskiego składa 68% jajeczek na mleczu leczniczym. Zadziwiające jest to, że jednocześnie przenoszą one pasożyty w trakcie składania jajeczek. Nie mogą temu zapobiec. Nie mogą też same się uleczyć. Te eksperymenty mówią nam, że monarchy składają jajeczka na leczniczych mleczach. Dzięki temu poprawiają odporność na choroby u potomstwa. To ważne odkrycie. To nie tylko nowe odkrycie biologiczne, ale także podpowiedź dotycząca tego, jak powinniśmy szukać leków. Te zwierzęta są bardzo małe, więc myślimy, że są mało złożone. Mają małe mózgi, a mimo to potrafią się leczyć w tak wymyślny sposób. Wiemy, że większość naszych leków pochodzi z naturalnych produktów, w tym roślin, a w kulturach plemiennych tradycyjni uzdrawiacze podpatrują sposoby leczenia u zwierząt. Słonie pokazały nam, jak leczyć żołądek, a jeżozwierze nauczyły nas, jak leczyć biegunkę krwotoczną. Uważam, że ważne jest, by wyjść poza krąg ssaków o dużych mózgach i uważne przyjrzeć się tym prostym zwierzętom, insektom, które uważamy za bardzo nieskomplikowane stworzenia o malutkich móżdżkach. Odkrycie, że te zwierzęta potrafią się leczyć, otwiera zupełnie nowe drogi badań i myślę, że któregoś dnia będziemy leczyć ludzkie choroby lekami, które pierwsze odkryły motyle. Sądzę, że to niesamowita okazja, warta

3 dodatkowych badań. Bardzo wam dziękuję. 2. Teraz wyłącz stoper i oblicz szybkość czytania w słowach na minutę (sł./ min), dzieląc po prostu liczbę słów w tekście (w tym wypadku 806) przez czas (w minutach), ile Ci to zajęło. Formuła ustalania szybkości czytania: słowa na minutę (sł./ min) = liczba słów czas 3. Swój wynik możesz zapisać w wydrukowanej tabeli (plik Tabela wyników). A teraz przejdź do testu na rozumienie. Odpowiedzi zanotuj na kartce i pamiętaj, żeby odpowiadać z pamięci. Powodzenia! Test na rozumienie 1. O którym zwierzęciu autor nie wspomina w tekście? a) koza b) szympans c) tygrys d) jeżozwierz 2. Motyle monarchy znane są z wędrówek do: a) Kanady b) USA c) Gwatemali d) Meksyku 3. W stadium larwy motyle jedzą: a) różne rodzaje kwiatów b) jeden gatunek mleczu

4 c) wiele gatunków mleczu d) niczego nie jedzą 4. Do ostrzegawczych kolorów motyli monarchów nie należy: a) czarny b) czerwony c) pomarańczowy d) biały 5. Motyl rodzaju żeńskiego składa: a) 50% jajeczek na mleczu leczniczym b) 68% jajeczek na mleczu nieleczniczym c) 50% jajeczek na mleczu nieleczniczym d) 68% jajeczek na mleczu leczniczym 6. W trakcie składania jajeczek motyle nie przenoszą pasożytów. Prawda czy Fałsz? 7. Słonie uczą nas, jak leczyć: a) biegunkę krwotoczną b) rany c) żołądek d) wątrobę 8. Autor uważa, że: a) nie udało im się dokonać żadnego odkrycia podczas eksperymentu b) warto przede wszystkim zwrócić uwagę na sposoby leczenia ssaków o dużych

5 mózgach c) uzyskaliśmy informację, jak powinniśmy szukać leków d) choć motyle są swoimi lekarzami, wiedza ta nie jest w stanie pomóc ludziom 4. Poniżej znajdziesz poprawne odpowiedzi. Sprawdź, jak Ci poszło! Poprawne odpowiedzi 1. c, 2. d, 3. c, 4. b, 5. d, 6. fałsz, 7. c, 8. c 5. Teraz podziel liczbę uzyskanych punktów przez 8 i pomnóż przez 100%; w ten sposób obliczysz procent zrozumienia. Uzyskany wynik zapisz w tabeli.

6 Translated by Ewa Stein Reviewed by Mateusz Radziwonowicz

Podobne dokumenty

Zestaw P1. Jeśli się pomylisz, otocz zamalowany kwadrat kółkiem i zaznacz inną odpowiedź, na przykład:

Zestaw P1. Jeśli się pomylisz, otocz zamalowany kwadrat kółkiem i zaznacz inną odpowiedź, na przykład: Zestaw P1 Instrukcja dla ucznia Zestaw zawiera 8 zadań. Sprawdź, czy jest kompletny i czytelny. Czytaj uważnie teksty i zadania. Odpowiedzi zapisuj długopisem lub piórem. Nie używaj korektora. W niektórych