Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Gminy Miasta Łańcut na lata

Transkrypt

1 Załącznik do uchwały Nr XXVIII/203/2009 Rady Miejskiej w Łańcucie z dnia 12 maja 2009 r. Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Gminy Miasta Łańcut na lata Łańcut rok

2 Spis treści Wstęp..3 I. Cele Programu.5 II. Założenia Programu 5 III. Działania uprzedzające Diagnoza Informacja 7 3. Edukacja...8 IV. Działania interwencyjne.9 1. Pomoc kierowana do ofiar przemocy w rodzinie.9 2. Pomoc kierowana do sprawców przemocy.9 V. Działania wspierające Strategie terapeutyczne...9 VI. Działania korekcyjno edukacyjne skierowane do sprawców przemocy w rodzinie Strategie ukierunkowane na zmianę zachowań i postaw osób stosujących przemoc w rodzinie.10 VII. Przewidywane efekty realizacji Programu 10 VIII. Finansowanie Programu..10 IX. Monitoring Programu.11

3 Wstęp Przez przemoc w rodzinie należy rozumieć każde jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz. U. Nr 180, poz. 1493). Do świadomości społecznej, od kilku lat zaczyna przebijać się problem przemocy społecznej. Początkowo problem ten był marginalizowany i przemilczany, a podejmowane działania miały jedynie na celu odizolowanie ofiary od sprawcy. Stopniowo jednak zaczęto podejmować różne działania mające na celu łagodzenie skutków społecznych tego zjawiska. Jednak skalę tego zjawiska, która w pełni zaczyna dopiero docierać do szerokiej społeczności m. in. poprzez media, wymaga szerszego podejścia do tematu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i uwzględnienia tej kwestii w polityce społecznej państwa. Próba podjęcia celowych, zamierzonych oraz jednolitych działań na rzecz zapobiegania przemocy w rodzinie jest cyt. powyżej ustawa. Ustawa ta została uchwalona w celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz inicjowania i wspierania działań polegających na podnoszeniu świadomości społecznej w zakresie przyczyn i skutków przemocy w rodzinie. W ten sposób zrobiony został pierwszy krok ku podniesieniu świadomości społecznej w zakresie zwalczania zjawiska przemocy w rodzinie. Nadano działaniom z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie ramy prawne, podnosząc tym samym rangę zadań realizowanych przez instytucje rządowe, samorządowe i pozarządowe. Typy przemocy domowej, z jakimi spotykamy się w środowisku obejmują: - przemoc i zaniedbanie wobec osób w podeszłym wieku, - przemoc wobec rodziców, - przemoc wobec współmałżonka, - przemoc i zaniedbanie wobec dzieci, - przemoc wobec rodzeństwa. Na terenie naszego miasta przemoc w rodzinie występuje najczęściej w rodzinach najuboższych i jest powiązana z nadużywaniem alkoholu, chorobą psychiczną, niskimi dochodami z powodu długotrwałego bezrobocia. Przypadki znęcania się najczęściej mają miejsce w domach rodzinnych, w zamkniętych kręgach osób, gdzie świadkami są najbliżsi członkowie rodziny. Ofiary przemocy wstydzą się o tym mówić, niejednokrotnie boją się konsekwencji sprawcy przemocy, często nawet po zgłoszeniu tego faktu, wycofują z policji swoje zeznania. Tylko zdeterminowane ofiary przemocy decydują się na jej przerwanie poprzez zgłoszenie tej sytuacji odpowiednim organom. Pozostałe krzywdzone osoby bądź nie wiedzą gdzie można uzyskać fachową pomoc, bądź nie czynią tego ze strachu lub fałszywego wstydu. Do zadań gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie należy w szczególności:

4 1. Tworzenie gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 2. Prowadzenie poradnictwa interwencji w zakresie pomocy rodzinom w kryzysie, 3. Realizacja programu ochrony ofiar i świadków przemocy, 4. Prowadzenie ośrodków wsparcia. W celu efektywnego przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zmniejszenia jej negatywnych następstw w życiu społecznym wśród mieszkańców Miasta Łańcuta tworzy się niniejszy program. Jest on integralną częścią Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Łańcuta na lata Program ten w zakresie udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą domową jest oparty na zasadach: - wzajemnej współpracy i współudziału organów administracji publicznej, instytucji, organizacji pozarządowych, kościołów, policji i sądów, innych środowisk i osób fizycznych uprawnionych lub zobowiązanych do inicjowania i realizacji zadań związanych pośrednio lub bezpośrednio z przeciwdziałaniem występowania przemocy i jej negatywnym następstwom, - jawności działań podmiotów realizujących zadania programowe z poszanowaniem godności, tak ofiary jak i sprawcy przemocy, - szczególnej ochrony dzieci, zachowaniem ich prawa do wychowania w rodzinie, osób starszych i niepełnosprawnych w zakresie właściwej opieki i pielęgnacji, poprzez udzielanie rodzinie szczególnego wsparcia w dążeniu do poprawy jej funkcjonowania. Do gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie włącza się: - poszczególne Wydziały Urzędu Miasta Łańcuta, - szkoły i przedszkola, - Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i inne samorządowe jednostki organizacyjne, - placówki ochrony zdrowia, - policję, prokuraturę i sądy ze służbami kuratorskimi, - organizacje pozarządowe, - kościoły (parafie), - placówki kultury, - społeczności lokalne i osoby fizyczne. I. Cele Programu Celem Programu jest: 1) zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie, 2) zwiększenie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie i zwiększenie dostępności pomocy, 3) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Cele ogólne będą realizowane przez: 1) systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie; 2) podnoszenie wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie; 3) podnoszenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie;

5 4) udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie; 5) oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie. II. Założenia Programu Przez realizację celów Programu zakłada się: 1) zmianę pojmowania przez społeczeństwo zjawiska przemocy w rodzinie; 2) promowanie wartości rodzinnych; 3) edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie skutków stosowania przemocy w rodzinie; 4) promowanie metod wychowawczych bez użycia przemocy. Szerokie ujęcie zapobiegania przemocy w rodzinie wyznacza cztery podstawowe nurty działań kierowanych do różnych grup odbiorców: 1) działanie uprzedzające: diagnozujące, informacyjne, edukacyjne, kierowane do ogółu społeczeństwa, a także do osób pracujących z ofiarami i sprawcami przemocy w rodzinie; 2) działania interwencyjne: opiekuńcze i terapeutyczne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie oraz pouczające i izolujące, kierowane do sprawców przemocy w rodzinie; 3) działania wspierające: psychologiczne, pedagogiczne, terapeutyczne i inne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie; 4) działanie korekcyjno-edukacyjne: kierowane do sprawców przemocy w rodzinie. Przemoc w rodzinie jest problemem trudnym do zdiagnozowania. To zdaniem specjalistów, rozmiary i szkodliwość zjawisk związanych z przemocą w rodzinie wskazują, że jest to jeden ze szczególnie ważnych problemów społecznych w Polsce. Wymaga on podjęcia szerokiego, dobrze zorganizowanego i zaplanowanego na wiele lat programu przeciwdziałania. Dlatego też realizacja Programu powinna uwzględniać działania w sferze: 1) prewencji, 2) prawa, 3) zdrowia, 4) edukacji, 5) pracy socjalnej, Program nakreśla jedynie ramy i kierunki działań, które podejmowane będą w obrębie kompetencji resortów, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych i innych podmiotów niepublicznych oraz autorskich i lokalnych rozwiązań dostosowanych do specyfiki potrzeb w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie występujących na danym terenie. Realizacja Programu powinna przyczynić się do poprawy stanu bezpieczeństwa życia codziennego.

6 Najczęściej identyfikowanymi ofiarami przemocy w rodzinie są kobiety i dzieci. Istnieją jednak powody by sądzić, że przemoc rodzinna często dotyczy także mężczyzn, osób starszych i niepełnosprawnych. Zmniejszenie rozmiarów przemocy w polskich rodzinach i pomaganie ofiarom jest nadrzędnym celem, który powinien łączyć działania sektora publicznego i organizacji pozarządowych. Program skierowany jest do: 1) ofiar przemocy w rodzinie, w tym: a) dzieci, b) współmałżonków lub partnerów związków nieformalnych, c) osób starszych, d) osób niepełnosprawnych; 2) sprawców przemocy w rodzinie, 3) świadków przemocy w rodzinie. Realizatorami programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie są: 1) organy administracji rządowej przy wsparciu państwowych jednostek organizacyjnych realizujących zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 2) jednostki samorządu terytorialnego przy współpracy organizacji pozarządowych oraz kościołów i związków wyznaniowych. Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne: 1. ustawę z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.), 2. ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm), 3. ustawę z dnia 08 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.), 4. ustawę z dnia 06 kwietnia 1990 r. o policji (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn. zm.) 5. ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późn. zm.), 6. ustawę z dnia 06 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) 7. ustawę z dnia 06 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.), 8. ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z późn.zm.), 9. ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179 poz. 1485), 10. ustawę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. Nr 96 poz. 873 z późn. zm.), 11. ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493).

7 III. Działania uprzedzające 1. Diagnoza Diagnoza i poszerzenie wiedzy na temat rozmiarów przemocy w rodzinie. 1) zebranie informacji na temat rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie na obszarze gminy: a) skali zjawiska w podziale na kategorie ofiar, b) identyfikacji ofiar, c) identyfikacji sprawców; 2) badanie istniejącej infrastruktury instytucji pomagających ofiarom przemocy w rodzinie, 3) zbadanie skuteczności pomocy udzielanej rodzinom dotkniętym przemocą, w tym zbadanie istniejących przeszkód w zakresie pomagania ofiarom przemocy, 4) badanie potrzeb szkoleniowych dla pracowników pierwszego kontaktu. 2. Informacja Podniesienie poziomu wrażliwości społecznej na zjawisko przemocy w rodzinie. 1) przeprowadzenie kampanii społecznych, które: a) obalają mity i stereotypy na temat przemocy w rodzinie, usprawiedliwiające jej stosowanie, b) nazywają wprost ogólnie akceptowane krzywdzące zachowania silniejszych członków rodziny, c) propagują skuteczne sposoby powstrzymywania przemocy. 2) ograniczenie przemocy pokazywanej w mediach zachęcanie mediów do rezygnacji z programów dla dzieci, w których zawarta jest przemoc, 3) wprowadzenie do szkolnych programów kształcenia ogólnego treści uświadamiających zagrożenia płynące z przemocy w rodzinie oraz propagujących zachowania sprzyjające pozytywnym postawom w rodzinie. 3. Edukacja Szkolenie służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. 1) wprowadzenie do programów kształcenia zawodowego osób zajmujących się przemocą w rodzinie treści dotyczących przyczyn skutków przemocy, rozpoznawania i diagnozowania przypadków przemocy w rodzinie oraz

8 współpracy w ramach gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 2) opracowanie programów edukacyjnych i wspierających dotyczących zapobiegania przemocy wobec dzieci i osób dorosłych, np. partnera, osoby starszej, osoby niepełnosprawnej itp., 3) opracowanie procedur ochrony prawnej i wsparcia psychologicznego dla świadków i ofiar przemocy w rodzinie, 4) przygotowanie pakietów szkoleniowych w zakresie przyczyn i skutków przemocy w rodzinie i przeszkolenie następujących grup pracowników: a) policji, b) służby zdrowia, c) pracowników socjalnych, d) przedstawicieli gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, e) nauczycieli, pedagogów szkolnych i psychologów, f) prokuratorów, sędziów i kuratorów sądowych. 5) opracowanie materiałów instruktażowych, zaleceń i procedur postępowania interwencyjnego w sytuacjach przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem procedury Niebieskich Kart. IV. Działania interwencyjne 1. Pomoc kierowana do ofiar przemocy w rodzinie Stworzenie organizacyjnych i kadrowych warunków do udzielania profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. 1) rozwój sieci instytucji wspierających ofiary przemocy w rodzinie: a) punktów konsultacyjnych dla ofiar przemocy w rodzinie, b) ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, c) specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, d) domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, e) ośrodków interwencji kryzysowej. 2) zwiększenie zakresu działania ogólnopolskiego telefonu zaufania Niebieska Linia dla ofiar przemocy w rodzinie łączącego z lokalnymi punktami konsultacyjnymi lub ośrodkami wsparcia, 3) stworzenie warunków umożliwiających ofiarom przemocy otrzymywanie w pierwszej kolejności mieszkań socjalnych, 4) udostępnianie do publicznej wiadomości informatorów o instytucjach udzielających pomocy w sytuacjach doświadczania przemocy w rodzinie.

9 2. Pomoc kierowana do sprawców przemocy w rodzinie. Zapobieganie kontaktowaniu się sprawców przemocy w rodzinie z osobami pokrzywdzonymi. 1) izolowanie sprawców od ofiar na podstawie odrębnych przepisów, 2) stosowanie procedury Niebieskiej Karty V. Działania wspierające Strategie terapeutyczne Wspieranie ofiar przemocy w rodzinie w przezwyciężeniu sytuacji kryzysowej oraz w przerwaniu cyklu przemocy, a także zapobieganie kolejnym aktom przemocy w rodzinie. Wzmocnienie ochrony ofiar przemocy przez: 1) opracowanie i realizację programów ofiar przemocy z udziałem policji, prokuratury, kuratorów sądowych, 2) opracowanie i realizacja programów terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie, 3) zabezpieczenie odpowiednich warunków do przesłuchań dzieci (niebieskie pokoje) oraz w miarę możliwości dorosłych ofiar przemocy w rodzinie. VI. Działania korekcyjno-edukacyjne skierowane do sprawców przemocy w rodzinie Strategie ukierunkowane na zmianę zachowań i postaw osób stosujących przemoc w rodzinie. Powstrzymanie sprawców i zakończenie przemocy w rodzinie. 1) opracowanie wytycznych do tworzenia modelowych programów korekcyjnoedukacyjnych dla sprawców przemocy w rodzinie, 2) opracowanie i wdrożenie do realizacji programów korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy w rodzinie, 3) realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy w rodzinie, 4) wykonywanie przez sprawców przemocy w rodzinie prac społecznie użytecznych przy jednoczesnym uczestnictwie w programach korekcyjnoedukacyjnych.

10 VII. Przewidywane efekty realizacji Programu 1. Zmiana postaw społeczeństwa wobec przemocy w rodzinie, 2. Wzrost liczby osób profesjonalnie pomagających ofiarom i sprawcom przemocy w rodzinie, 3. Wzrost liczby placówek udzielających pomocy, 4. Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie, 5. Spadek liczby rodzin, w których interwencje policji i innych służb zajmujących się przemocą w rodzinie podejmowane są wielokrotnie. VIII. Finansowanie Programu Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie dla miasta Łańcuta finansowany będzie z budżetu Gminy Miasta Łańcut w ramach środków na realizację Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łańcucie na poszczególne lata. IX. Monitoring Programu Monitoring Programu będzie polegał na systematycznej ocenie realizowanych działań oraz modyfikacji kierunków działania w przypadku istotnych zmian społecznych, które mogą pojawić się poprzez zmianę regulacji prawnych czy też narastanie poszczególnych dolegliwości społecznych.