Andrzej Konstankiewicz

Transkrypt

1 Andrzej Konstankiewicz Dorobek naukowy 50-lecia Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy ( ) * Artykuł pierwotnie opublikowany w Studia do dziejów dawnego uzbrojenia i ubioru wojskowego, cz. XIII, Kraków 2011 Muzeum Narodowe w Krakowie 2011 Stowarzyszenie Miłośników Dawnej Broni i Barwy 2011

2 Andrzej Konstankiewicz Dorobek naukowy 50-lecia Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy ( ) Pół wieku istnienia powstałego w 1957 r. przy Muzeum Narodowym w Krakowie Koła Miłośników Dawnej Broni i Barwy, a przekształconego w roku 1960 w ogólnopolskie Stowarzyszenie Miłośników Dawnej Broni i Barwy 1 obliguje do przedstawienia jego naukowych dokonań. Wprawdzie z okazji 40-lecia działalności Stowarzyszenia opublikowano już takie podsumowanie, lecz wydaje się uzasadnionym powtórzenie zawartych tam informacji, uzupełnionych z kolejnych dziesięciu lat przy równoczesnym uwzględnieniu szeregu pominiętych poprzednio publikacji 2. Przypomnieć także należy, że cele statutowe Stowarzyszenia są przedmiotem badań wyodrębnionych z nauki historycznej dyscyplin szczegółowych, tj. historii wojskowości, historii kultury materialnej, historii sztuki i historii techniki. A zatem w ramach działalności statutowej dokonuje się pewna integracja dyscyplin szczegółowych przy zachowaniu ich nieco innych wymagań. Niepodważalnym dorobkiem naukowym Stowarzyszenia były i są publikacje, dokumentujące realizację jego statutowych celów, tj. badania, opracowywania i upowszechniania wiedzy o dawnych militariach. Najważniejsze miejsce pośród tych publikacji zajmują wydawane wspólnie z Muzeum Narodowym w Krakowie Studia do 1 Stowarzyszenie jest bezpośrednim kontynuatorem powstałego w 1933 r. Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Wojska o czym świadczą cele statutowe (Pkt. 4. Statutu Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Wojska, Broń i Barwa, R. 1934, nr 1, s. 2 oraz 4. Statutu organizacyjnego Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy, Kraków 1994), jak i przejęta odznaka organizacyjna (T. Jeziorowski, Odznaka Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy, Studia do Dziejów Dawnego Uzbrojenia i Ubioru Wojskowego, Kraków 1997, cz. XI); obszerniej o Stowarzyszeniu Przyjaciół Muzeum Wojska: A. Czerwiński, Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Wojska ( ), Studia do Dziejów Dawnego Uzbrojenia i Ubioru Wojskowego, Kraków 1997, cz. XI. 2 A. Konstankiewicz, Dorobek naukowy Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy ( ), Studia i Materiały do Historii Wojskowości, Wrocław 1998, t. 39 (obejmował, tak jak niniejszy przegląd publikacje z okresu przynależności poszczególnych autorów do Stowarzyszenia), skrócone wersje opublikowane w: Informator SMDBiB, 1997, nr 19 oraz Arsenał Poznański, 1997, nr 1 (19); o 40-leciu Stowarzyszenia pisali: S. Ledóchowski, Jubileusz miłośników i badaczy militariów polskich, Muzealnictwo, Warszawa, 1997, t. 39 oraz Z. Żygulski jun., Kolekcjonerzy w Stowarzyszeniu Miłośników Dawnej Broni i Walki [Barwy], Gazeta Antykwaryczna, 1997, nr 4. 2

3 Dziejów Dawnego Uzbrojenia i Ubioru Wojskowego 3. Czterdzieści kilka rozpraw i przyczynków to rezultat naukowych dociekań członków Stowarzyszenia z ośrodka krakowskiego (Jan Benda 4, Zbigniew Bocheński 5, Irena Grabowska 6, Maria W. Grodzicka 7, Tadeusz Iskrzycki 8, Stanisław Kobielski 9, Andrzej Kostrzewski 10, Leon Lewicki 11, Adam Łabinowicz 12, Roman Medwicz 13, Eugeniusz Quirini 14, Andrzej Swaryczewski 15, Jerzy Werner 16, Zdzisław Żygulski jun. 17 ) oraz z Oddziałów: Stołecznego w Warszawie (Jerzy Teodorczyk 18 ), w Poznaniu (Tadeusz Jeziorowski 19, Maciej Jeske 20, Jarosław Łuczak 21 i Marek Rezler 22 ), Łodzi (Andrzej Nadolski 23 i Zdzisława Wawrzonowska 24 ), Lublinie (Andrzej Konstankiewicz 25 ), Częstochowie 3 Do 2007 r. ukazało się dwanaście części Studiów (cz. I-V faktycznie zatytułowane, jako Studia i Materiały do Dziejów Dawnego Uzbrojenia i Ubioru Wojskowego ), z tym, że cz. XI (1997) z podtytułem Księga Jubileuszowa Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy poświęcona została materiałom dotyczącymi 40-lecia istnienia Stowarzyszenia (m.in.: wstęp, informacje o oddziałach i zasłużonych członkach Stowarzyszenia Z. Żygulski jun., wymienione w przypisie 1 prace T. Jeziorowskiego i A. Czerwińskiego oraz opracowania Tomasza Kusiona: Sekcja zbieraczy figurek historycznych oraz Uwagi o figurkach historycznych, ponadto spisy członków honorowych, zwyczajnych i nosicieli Złotej Odznaki oraz wykazy referatów i sesji naukowych). 4 O grenadierach i czapkach grenadierskich, 1963, cz. I. 5 Nowe materiały do barwy wojsk Księstwa Warszawskiego, 1964, cz. II; Bechter z roku 1580 i jego pochodzenie na tle typologiczno-porównawczym, 1971, cz. V; Uwagi o polskim mundurze generalskim okresu Legionów i Księstwa Warszawskiego, 1978, cz. VII; Opis Rolki Sztokholmskiej, 1990, cz. IX/X. 6 Ładownice z herbem Sas w Muzeum Świętokrzyskim w Kielcach (ze studiów nad sarmacko-wojskowym oporządzeniem XVIII w.), 1964, cz. II; Trzy okazy renesansowej broni myśliwskiej z dekoracją trawioną, 1969, cz. IV. 7 Bombarda z zamku w Kurzętniku (Najstarszy spiżowy okaz artylerii krzyżackiej), 1963, cz. I. 8 Mundury formacji polskich na Węgrzech w latach 1848/49, 1963, cz. I. 9 Chorągiew husarska pułku hetmańskiego Rzewuskich i jej zbroje, 1963, cz. I i 2 Pułk Mazurów w Powstaniu Listopadowym, 1974, cz. VI. 11 Ignacy Hofelmejer, rusznikarz i szabelnik krakowski ( ), 1964, cz. II. 12 Wyroby Manufaktury Wersalskiej Mikołaja N. Bouteta w zbiorach krakowskich, 1967, cz. III. 13 Polski mundur wojskowy w przededniu II wojny światowej, 1978, cz. VII. 14 Ubiór, oporządzenie i uzbrojenie Lwowskiej Gwardii Narodowej w roku 1848, 1967, cz. III. 15 (wspólnie ze Z. Fuińskim) Napierśnik zbroi tzw. maksymiliańskiej ze zbiorów prywatnych w Krakowie, 1964, cz. II; Granat sztuka mistrzowska stradomskiego cechu mieczników, 1982, cz. VIII. 16 Łuk refleksyjny i jego okazy w zbiorach krakowskich, 1967, cz. III. 17 Zbroja Albrechta Niderlandzkiego, 1963, cz. I; Zasługi Zbigniewa Bocheńskiego w badaniach nad dawna bronią i barwą, 1978, cz. VII (bibliografię prac prof. Bocheńskiego zestawili: I. Grabowska, A. Konstankiewicz, B. Królikowski i Z. Żygulski jun.); Karabela i szabla orla, 1978, cz. VII; Jan Matejko jako znawca broni, 1982, cz. VIII; Uwagi o Rolce Sztokholmskiej, 1990, cz. IX/X; Uzbrojenie i taktyka Kozaków Zaporoskich, 2005, cz. XII. 18 Walki o Malbork w roku 1626, z uwzględnieniem opisu stanu fortecy, piechoty polskiej i szwedzkiej oraz politycznego tła wydarzeń, 1978, cz. VII. 19 Początki polskiego munduru generalskiego, 1974, cz. VI; Wielkopolski Krzyż Powstańczy, 1982, cz. VIII. 20 Angielska szabla lekkiej kawalerii wz.1796 i jej pruskie pochodne, 1990, cz. IX/X; Jeszcze o husarii (nas marginesie książki Anny Wasilkowskiej Husaria ), 2005, cz. XII. 21 Chorągwie i sztandary Wojsk Wielkopolskich, 1982, cz. VIII. 22 Umundurowanie Wojsk Wielkopolskich w świetle przepisów Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim, 1982, cz. VIII. 23 Hełm i fragmenty zbroi z XIV w. znalezione w Siedlątkowie nad Wartą, 1969, cz. IV oraz (wspólnie z Z. Wawrzonowską) Szczątki zbroi ze Spytkowic, 1982, cz. VIII. 24 (wspólnie z A. Nadolskim) Szczątki zbroi ze Spytkowic, 1982, cz. VIII. 3

4 (Edward Strzyżewski 26 ), Górnośląskiego w Katowicach (Zbigniew Fuiński 27 ), Dolnośląskiego we Wrocławiu (Wiesław i Lena Zajączkowscy 28 ) i Zachodniopomorskiego w Kołobrzegu (Hieronim Kroczyński 29 ). Ponadto zamieszczono tu także prace członków Stowarzyszenia zamieszkałych za granicą Andrzeja Zaremby 30 i Janusza Wielhorskiego 31. Odnotować należy fakt publikowania artykułów i przyczynków o wysokim poziomie merytorycznym w wydawanym przez Stowarzyszenie w latach kwartalniku Arsenał, na kontynuacje którego mimo wielu starań nie uzyskano zezwolenia 32. Natomiast w dwóch Oddziałach Stowarzyszenia ukazywały się i nadal się ukazują wydawnictwa ciągłe. Oddział Górnośląski w Katowicach wydaje od roku 1985 czasopismo nieregularne Dawna Broń i Barwa 33, gdzie poza autorami z tego Oddziału (Tadeusz Bilnik 34, Henryk Ciosiński 35, Zbigniew Fuiński 36, Andrzej Jabłoński 37, Jacek 25 Element munduru Armii Wielkopolskiej w przepisach ubiorczych formacji Ministerstwa Skarbu i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, 1982, cz. VIII. 26 Trzy typy szabel francuskiej kawalerii lekkiej, 1990, cz. IX/X. 27 Garnitur zbroi, 1990, cz. IX/X; Bośniacy, towarzysze, ułani czyli Polacy w armii pruskiej , 2005, cz. XII oraz (wspólnie z A. Swaryczewskim), Napierśnik zbroi tzw. maksymiliańskiej ze zbiorów prywatnych w Krakowie, 1964, cz. II. 28 Mundur wojskowy jako komunikat wizualny, 2005, cz. XII. 29 Przyczynek do ubioru żołnierzy 12. pułku strzelców wielkopolskich, 1982, cz. VIII. 30 Przyczynek do historii ubioru wojsk W. Księstwa Litewskiego z ostatnich lat Rzeczypospolitej, 1967, cz.3; 1 i 2 pułk ułanów polskich w kampanii francuskiej 1814 r., 1974, cz. VI. 31 Lanca, 1974, cz. VI. 32 Ukazało się jedynie pięć numerów, kwartalnik nawiązywał do tradycji miesięcznika Broń i Barwa wydawanego w latach przez Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Wojska. W kwartalniku opublikowano następujące prace: w nr. 1. Z. Żygulski jun., Naręczak turniejowy ze zbiorów Czartoryskich; J. Benda, Najstarszy zachowany polski mundur wojskowy; L. Lewicki, Nieznany typ szabli polskiej z w. XVIII; S. Meyer, Uwagi na marginesie pracy Z. Bocheńskiego o grupie szabel polskich z w. XVIII; w nr. 2. M. Grodzicka, Armaty Władysława IV na Wawelu; A. Łabinowicz, Pistolety Tadeusza Kościuszki; L. Lewicki, Szable radziwiłłowskie, ponadto w dziale Miscellanea : S. Kobielski, ; w nr. 3. J. Benda, O rogatywkach i czapkach ułańskich; M. Boczar, Statki powstańcze wypraw morskich w latach i 1863/64; M. Chojnacki, Naczelny puszkarz Egidius Collette; i w Miscellanea : T. Iskrzycki, F. Ścibałło; w nr. 4. J. Bogdanowski, Twierdza z r w Dankowie koło Krzepic; Z. Bocheński., Przyczynek do zagadnienia wpływu wschodu na uzbrojenie polskie w XVII w.; oraz w Miscellanea : A. Brzuchnalski, J. Benda, Z. Bocheński, S. Gepner; w nr. 5. A. Nadolski, Polski kapalin husarski z okolic Stralsundu; A. Łabinowicz, Pistolety neapolitańskie gen. Klemensa Kołaczkowskiego i w Miscellanea : S. Gepner, S. Kobielski, M. Chojnacki i T. Iskrzycki; 33 Do 2007 r. (włącznie) wydano 28 numerów oraz numer 1. specjalny (w 2006 r.). 34 Szable francuskie w Wojsku Polskim XX w., 2007, nr Strzelanie z broni odprzodowej, 1996, nr 13; Arbaleta, kusza na kule, 1996, nr 14; O zamku kołowym, 1997, nr 16; Dawna broń pneumatyczna, 1999, nr 20; Hełm japoński HOSHI-KABUTO, 2001, nr 23; Zrobić cieszynkę, 2007, nr Aleksander Orłowski i mundury Wojska Polskiego w roku 1815, 1993, nr 8; Polskie militaria na zagranicznych aukcjach, 1994, nr 10; Album wojska Księstwa warszawskiego Michała Stachowicza, 1995, nr 11; Nie tylko recenzja, 1998, nr 17; 25 lat Oddziału Górnośląskiego w Katowicach Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy, 2002, nr 24; Pelta, cz. 1 i 2, 2003, nr 25 i 2004, nr 26; Frak mundurowy oficera piechoty liniowej z lat , 2005, nr 27; ponadto wspólnie z Dariuszem 4

5 Kaniewski 38, Witold Korbel 39, Dariusz Nawrot 40 ) swoje prace zamieszczali także członkowie Stowarzyszenia z Oddziału Krakowskiego (Janusz Bogdanowski 41, Andrzej Kostrzewski 42, Leszek Zachuta 43 ), Dolnośląskiego (Jerzy Bajda 44, Bartłomiej Błaszkowski 45, Lena Zajączkowska 46 oraz Jerzy Zarawski 47 ), Stołecznego (Waldemar Grabowski 48, Zygmunt Jagodziński 49 i Aleksander Sazonow 50 ), Poznańskiego (Maciej Jeske 51, Lesław Kukawski 52 i Aleksander Smoliński 53 ), Łódzkiego (Marek Dutkiewicz 54 ), Lubelskiego (Bohdan Królikowski 55, Andrzej Konstankiewicz 56 i Jan Nawrotem Pułki litewskie , historia i umundurowanie, 1997, nr 15 oraz Ułani brytyjscy, 1998, nr 17, a także z B. Królikowskim Portret Dominika Radziwiłła, , 2004, nr Artysta plastyk i żołnierz (Józef Z. Henelt), 2005, nr 27; 38 List amerykanina do Naczelnego Wodza Powstania listopadowego gen. J., Z. Skrzyneckiego, 1994, nr 10; Ceny ręcznej broni palnej i broni białej epoki stanisławowskiej ( ), 2007, nr 28; 39 Kadeckie półsłońce, 1997, nr 16; 40 Historia i mundur polskiego batalionu gwardii pieszej cesarza Napoleona I w roku 1813, 1995, nr 12; Jeszcze kilka uwag o pieszych huzarach z 1800 r., 1996, nr 13; 41 Rewaloryzacja twierdzy Jasna Góra klasztoru w Częstochowie, 2000, nr Ppłk Antoni Zdanowski ( ). Historia portretu, 1996, nr 14; Portret Marcjana W. Żeleńskiego ( ), 1998, nr 17; Książe Józef Poniatowski i jego mundur na niektórych portretach z lat , 1998, nr 18; Ordynans hetmana wielkiego litewskiego wraz z Komisją Wojskową Obojga Narodów, 2002, nr 24; Portret Józefa Jeleńskiego (1745-po 1814), 2003, nr O szabli gen. Mariana Langiewicza (w 130 rocznice powstania styczniowego), 1993, nr 8; O kordzikach produkowanych w Łodzi w latach , 1997, nr 15; Arma Fabryka Broni i Maszyn we Lwowie S.A., 1999, nr Sygnatury na polskiej broni białej okresu międzywojennego, 1997, nr 16; 45 O mundurze kolorze khaki w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii, 1996, nr 14; Kamizelki ratunkowe używane w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii, 2000, nr 22; Przyczynek do dziejów niemieckiego hełmu wz.16 używanego w Wojsku Polskim, 2002, nr 24; Pilot i jego POLAND, 2005, nr Johan Christian Tietze szabelnik wrocławski z XIX w., 2004, nr Cieszynka, 1994, nr 10; Niezwykła broń, 1996, nr 14; Między prochem czarnym a bezdymnym, 1997, nr 16, Zapomniana Pierwsza Fabryka Broni Siecznej, 1998, nr 18; Hełm według pomysłu Mierosławskiego, 2003, nr 25 oraz współautorskie (Sachs Rainer) Wstęp do słownika rusznikarzy śląskich (cz. 2 11), 1993, nr 9; 1995, nr 11; 1996, nr 13; 1997, nr 15; 1998, nr 17; 1999, nr 20; 2000, nr 22; 2002, nr 24; 2004, nr 26; 2007, nr Znane i nieznane? (blacha z czapki grenadierskiej i ryngraf oficerski), 2000, nr 22; Polskie chorągwie z XVI-XVIII wieku w zbiorach ikonograficznych Armemuseum w Sztokholmie, 2001, nr Torchalscy rodzina rusznikarzy warszawskich, 1995, nr Portrety miniaturowe oficera pułków szwoleżerów-lansjerów ( ), 2002, nr O szabelni wyszyńskiej, 2001, nr 23; Szable kawaleryjskie wojny roku 1920, 2003, nr Umundurowanie kawalerii Legionów Polskich , [1992], nr 8 specjalny; Szable ułanów legionowych, 1993, nr 9; O planszach Equites Poloni Janusza Wielhorskiego, 1996, nr 13; Jeszcze o mundurze khaki w polskim lotnictwie, 1997, nr 15 oraz wspólnie z A. Konstankiewiczem Uzbrojenie pułków Wołyńskiej BK w kampanii wrześniowej 1939 r., 2000, nr Karabin przeciwpancerny wz. 35 na polu bitwy pod Mokrą, 2000, nr Organizacja i umundurowanie służby zdrowia Wojska Polskiego w czasach Królestwa Polskiego, Powstania Listopadowego i Wojny Polsko-Rosyjskiej 1831 r., 2002, nr Ubiór Armii Polskiej we Francji ( ), 2000, nr 22; Sztandar dla suwalskiego pułku, 2002, nr 24; Tajemnica zbrojowni w Łańcuchowie, 2003, nr 25 oraz wspólnie ze Z. Fuińskim Portret Dominika Radziwiłła, , 2004, nr Uzbrojenie jednostek brygadowych Wołyńskiej BK we wrześniu 1939 r., 2000, nr 21 oraz wspólnie z L. Kukawskim Uzbrojenie pułków Wołyńskiej BK w kampanii wrześniowej 1939 r., ibidem. 5

6 Czop 57 ) i Pomorskiego (Eugeniusz Bielecki 58 ), a także członkowie z zagranicy (Wojciech Budzyński 59 i Janusz Wielhorski 60 ). W Oddziale Poznańskim ukazuje się od 1992 r. kwartalnik Arsenał Poznański 61. Tu także oprócz autorów mniej lub bardziej obszernych opracowań oraz przyczynków i komunikatów z Oddziału Poznańskiego (Maciej Jeske 62, Andrzej Jeziorkowski 63, Konstanty Kalinowski 64, Lesław Kukawski 65, Tadeusz Lange 66, Jarosław Łuczak 67, Krzysztof Nickel 68, Tomisław Paciorek 69, Michał Palacz 70, Marek Rezler 71, Leszek Rościszewski 72, Aleksander Smoliński 73, Zygmunt 57 (z Rzeszowa w Oddziale Lubelskim), Mundury autoramentu cudzoziemskiego Rzeczypospolitej w XVIII wieku (19 autorskich barwnych tablic mundurowych), 2006, nr 1 specjalny. 58 Order Virtuti Militari w carskich odznakach pułkowych końca II połowy XIX w. do 1917 roku, 1998, nr Orzeł dla ochotników ze Stanów Zjednoczonych i Kanady do Armii Polskiej we Francji, 1995, nr 11; Mało znany orzeł dla podoficerów i szeregowców Polskich Sił Powietrznych, 1996, nr Munduroznawcze trzy po trzy, 1993 nr 9; Jazda polska 1939, 1995, nr Do 2007 r. (włącznie) wydano 32 numery oraz zeszyt specjalny (1993 r., dwuczęściowe obszerne opracowanie: A. Smoliński, Wybrane problemy z historii karabinu przeciwpancernego wz.35), rozprowadzany w Stowarzyszeniu oraz przekazywany do najważniejszych bibliotek krajowych (m.in. do Biblioteki Narodowej, Biblioteki Jagiellońskiej i Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie), jak również do Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. 62 Lisowczycy, 1992, nr 1; Materiały do dziejów polskiej szabli i ich wytwórni w II Rzeczypospolitej, 1993, nr 3; Errata, 1993, nr 2 (4); Przyczynki do dziejów szabli polskiej okresu II Rzeczypospolitej, 1993, nr 4 (6); W związku z uwagami p. Jerzego Bajdy, 1995, nr 1 (11); Dalsze przyczynki do dziejów szabli polskiej, 1995, nr 1 (11); Jeszcze raz o tym samym, czyli o polskiej szabli, 1995, nr 3 (13); Jeszcze o szabli polskiej i jej wytwórniach w II Rzeczypospolitej, 1994, nr 1 (7); Ponownie o szabli pruskiej kawalerii wz.1811, 1993, nr 4 (6); Ostatnie stulecie broni białej angielskiej lekkiej kawalerii, 1994, nr 3 (9); Szabla francuskiej lekkiej kawalerii wz.1822, 1995, nr 1 (11); Regulaminowe pałasze i szable austriackiej kawalerii, 1995, nr 2 (16); Materiały do dziejów cechu mieczników poznańskich w okresie od XIV do XVIII wieku, 1999, nr 1 (24); Pistolety CZ okresu międzywojennego i ich eksport do Polski, 2003, nr 1(30); Szabla francuskiej lekkiej kawalerii AN XI i jej dalsze dzieje w innych armiach, 2004, nr 1 (31). 63 Barwne ryciny autorskie oficerów i szeregowych Wojska Księstwa Warszawskiego z komentarzami L. Kukawskiego: 1994, nr 3 (9), 4 (10); 1995, nr 1 (11), 2 (12), 3 (13), 4 (14); 1996, nr 1 (15), 2 (16), 3 (17), 4 (18); 1997, nr 1 (19), 3 (21), 4 (22); 1999, nr 1 (24); 2000, nr 1 (25); 2001, nr 1 (26), 2 (27), 3 (28); 2002, nr 1 (29); 2003, nr 1 (30) oraz 2004, nr 1 (31). 64 Odznaki akademii wojskowych i inne odznaki akademickie noszone przez wojskowych cesarskiej Rosji w latach , 1995, nr 4 (14). 65 Sygnały i marsze w Wojsku Polskim od XIX wieku, cz.1 Sygnały, 1992, nr 2 (2) oraz cz.2 Marsze, 1996, nr 2 (4); Sztandary kawalerii polskiej XX wieku (z rysunkami Andrzeja Jeziorkowskiego), 1993, nr 2 (4), nr 3 (5), nr 4 (6) i 1994, nr 1 (7), nr 2 (8), nr 3 (9), nr 4 (10) oraz 1995, nr 1 (11), nr 2 (12), nr 3 (13), nr 4 (14) i 1996 nr 1 (15), nr 2 (16), nr 3 (17), nr 4 (18) oraz 1997, nr 1 (19), 3 (21), także 1998, nr 1 (23) i 2000, nr 1 (25), 2001, nr 2 (27) i 3 (28) oraz 2002, nr 1 (29); Założyciele Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Wojska, 1993, nr 4 (6); Jeszcze o instrukcji mundurowej z roku 1917, 1997, nr 2 (20); Jak do tego doszło czyli opowieść o marszach pułkowych, 1997, nr 4 (22); Symbole śmierci trupie czaszki w oddziałach polskich, 2001, nr 1 (26); Jeszcze o złotych szablach, 2001, nr 3 (28); Mundur 15. Pułku Ułanów Poznańskich, 2007, nr 1 (32). 66 Flota Zakonu Św. Jana Jerozolimskiego, 2001, nr 2 (27). 67 Symbolika Powstania Wielkopolskiego , 2007, nr 1 (32). 68 Galeona Zygmunta Augusta, 1993, nr 3 (5). 69 Barwa komandosów PSZ na Zachodzie, 2004, nr 1 (31). 70 Tak zwane złote szable II Rzeczypospolitej, 1993, nr 4 (6). 71 Umundurowanie Jazdy Poznańskiej 1831 r., 1993, nr 2 (4), O symbolice militarnej w obrazach Jana Matejki, 1994, nr 4 (10); Umundurowanie członków Sokoła wielkopolskiego w latach , 1996, nr 4 (18). 72 Mundur Akademickiej Gwardii Honorowej Generała Józefa Chłopickiego z okresu Powstania Listopadowego , 1993, nr 3; Barwa Gwardii Pieszej Koronnej w latach , 1994, nr 2 (8) 6

7 Stypiński 74, Eligiusz Tomkowiak 75, Andrzej Woźnicki 76 ) publikowali członkowie z innych oddziałów: Mirosław Holewiński 77, Andrzej Kostrzewski 78, Roman Medwicz 79 i Tomasz Otrębski 80 (wszyscy czterej z Oddz. Krakowskiego), Jerzy Zarawski (Oddz. Dolnośląski) 81, Marek Dutkiewicz (Oddz. Łódzki) 82, Andrzej Konstankiewicz (Oddz. Lubelski) 83, Wojciech Moś (Oddz. Górnośląski) 84. Należy podkreślić, że poza merytorycznymi artykułami zamieszano w kwartalniku liczne recenzje i omówienia wydawnictw 85 oraz informacje o wystawach i działalności, a także dziejach Oddziału Poznańskiego Stowarzyszenia. Przy omawianiu wydawnictw Stowarzyszenia nie można pominąć Zeszytów Naukowych (nr 1 i 2/3) 86 wydanych w latach przez Koło oraz cz , nr 3 (9); I znowu o szwoleżerach. Interesująca kurtka trębacza Pułku Lekkokonnego Polskiego Gwardii Cesarza Napoleona I ( ), 1995, nr 3 (13). 73 Mundur strzelców podhalańskich od roku 1918 do początku 1920 na tle umundurowania Wojska Polskiego, 1995, nr 2 (12); Jeszcze o umundurowaniu strzelców podhalańskich podczas wojny polskobolszewickiej w 1920 roku, 1996, nr 3 (17); Umundurowanie formacji dragonów w roku 1919 na tle munduru kawaleryjskiego Wojska Polskiego, 1997, nr 2 (20); Nazwy formacji dragonów i strzelców konnych II Rzeczypospolitej, 1997, nr 4 (22); Jeszcze o karabinie przeciwpancernym wz. 35, 1999, nr 1 (24); Barwa strzelców konnych II RP na tle munduru kawaleryjskiego WP ( ), 2001, nr 2 (27) i nr 3 (28); Jak wykonany był but saperski wz.31, 2002, nr 1 (29). 74 Park wozów bojowych i struktury organizacyjne pułków czołgów Wojska Polskiego , 1996, nr 1 (15). 75 Odznaka pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich, 2007, nr 1 (32). 76 Kawaleria Legionów Polskich w latach 1798 do lutego 1806, 1994, nr 1 (7); Armia hiszpańska w epoce napoleońskiej. Organizacja i umundurowanie, cz. 1, 1996, nr 2 (16) oraz cz. 2, 1996, nr 3 (17); Uczesanie wojskowe, 1997, nr 4 (22). 77 Kartografia forteczna twierdzy Kraków, 1998, nr 1 (23). 78 Umundurowanie Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, 1997, nr 1 (19). 79 Pomocnicza Wojskowa Służba Kobiet w Polskich Siłach Zbrojnych , 1992, nr 2; Polski mundur wojska lądowego w Wielkiej Brytanii w latach , 1997, nr 1 (19). 80 Polskie busole polowe do 1939 r., 2002, nr 1 (29). 81 O numeracji VIS-a, 1993, nr 4 (6); Proch czarny, 1995, nr 3 (13); O broni palnej Powstania Styczniowego, 1997, nr 4 (22); Broń systemu Lorenza, 2001, nr 1 (26); O Remingtonach z uzbrojenia Watykanu, 2001, nr 3 (28). 82 Dzieje odznak pamiątkowych służby zdrowia WP z lat , 1995, nr 1 (11); Wstępne ustalenia dotyczące przedmiotów podniesionych w toku prac sondażowych na terenie Lasu Katyńskiego w czerwcu 1994 roku, 1995, nr 3 (13); Dr Mieczysław Hedinger, Wielkopolanin lekarz Legionów Polskich, 2007, nr 1 (32). 83 Artyleria piechoty Wojska Polskiego do 1939 r., 1993, nr 3 (5); Umundurowanie wojsk litewskich w latach [z planszami Kazimierza Cichońskiego], 1994, nr 3 (9); Sprzęt artyleryjski w wielkopolskich pułkach artylerii , 2007, nr 1 (32). 84 Strzelcy huculscy. Tradycje munduru i symboliki, 1993, nr 4 (6). 85 Np. M. Fijałkowski, Pierwsza polska książka o hełmach, 1994, nr 1 (7) oraz odpowiedź jej autora (nie będącego członkiem Stowarzyszenia) J. Kijaka, Odpowiedź na uwagi zawarte w recenzji P. M. Fijałkowskiego dotyczącej książki J. Kijaka Hełmy Wojska Polskiego , [1994], nr 3 (9); L. Kukawski, O barwie Korpusu Ochrony Pogranicza mało i źle, 2002, nr 1 (29). Z omówień np. L. Kukawski, Broń i barwa w Przeglądzie Kawalerii i Broni Pancernej, 2002, nr 1 (29), czy A. Kostrzewski, Militaria w periodyku litewskim, 1999, nr 1 (24). 86 M.in. w nr 2/3 [1978] opublikowano szkic Kazimierza Cichońskiego (Oddz. Poznański) Umundurowanie 1 i 2 Pułku Ułanów Legionów Polskich [po tekście interesujące tablice mundurowe wykonane przez autora]. 7

8 Zachodniopomorskie (Kołobrzeg) oraz kilku biuletynów Nota 87, które ukazały się staraniem Koła Częstochowskiego w latach Do ogłaszania wyników zainteresowań naukowych członków Stowarzyszenia wykorzystywano czasopisma naukowe o profilu historyczno-wojskowym, ogólno historycznym, bądź bardziej specjalistycznym. Z grupy periodyków historyczno-wojskowych były to: Studia i Materiały do Historii Wojskowości 88, Wojskowy Przegląd Historyczny 89, Przegląd Historyczno- Wojskowy 90, Zeszyty Naukowe WSO im. gen. J. Bema 91, Mars 92 i nie ściśle historyczne Kultura i Oświata 93. Z czasopism ogólno historycznych oraz specjalistycznych należy wymienić: Kwartalnik Historyczny 94, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 95, Studia Claromontana 96, Kronika Miasta Poznania 97, Rocznik Elbląski 98, Rocznik Krakowski 99, Rocznik Warszawski 100, Rocznik Kaliski 101, Rocznik 87 M.in. prace: E. Strzyżewski, Pałasz kawalerii liniowej dragonów i kirasjerów M AN IX-XIII 1916, 1987 [bez nr.]; M. Jeske, Szable z głową lwa oficerskie odmiany szabel o angielskim rodowodzie, 1988 [bez nr.]; Z. Królikowski, Karabin iglicowy Dreysego zapoczątkowanie procesu przezbrajania wojska w broń odtylcową, 1989 [bez nr.]. 88 M. Grodzicka, Zabytkowe działa spiżowe w zbiorach polskich, 1960, t. 6, cz. 2; A. Nadolski, Egzemplarz Rocznika Wojskowego Królestwa Polskiego z dopiskami nieznanego właściciela, 1992, t. 34; A. Nadolski, J. Dankowa, Uwagi o składzie i uzbrojeniu polskiej jazdy rycerskiej w latach , 1983, t. 26; A. Konstankiewicz, Uzbrojenie polskich formacji wojskowych w I wojnie światowej, 1995, t. 37 oraz Sprzęt artylerii ciężkiej w formacjach Wojska Polskiego ( ), 2007, t. 44 Jubileuszowy [Rocznica 90. urodzin i 60. lecia pracy naukowej Prof. dr hab. Tadeusza Mariana Nowaka], a także wspólnie z Lesławem Kukawskim Uzbrojenie kawalerii polskiej , 1983, t. 26 oraz Uzbrojenie kawalerii polskiej (jednostki dywizyjne brygadowe), 2002/2003, t A. Konstankiewicz, Broń piechoty polskiej , 1982, nr 3; A. Smoliński, Sposób transportu specjalnego karabinu przeciwpancernego wz.35 w kawalerii polskiej w 1939 r., 1990, nr 3/4. 90 R. Matuszewski, Urządzenie do szybkiej telegrafii w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, 2001, nr 4; A. Smoliński, Kilka uwag do artykułu Kazimierza Satory o polskim karabinie przeciwpancernym wz.1935, 2002, nr 1; W. Grabowski, Szybkiej telegrafii ciąg dalszy, 2002, nr 3 oraz Służba Techniczna Armii Krajowej, 2003, nr A. Smoliński, Barwa artylerii Wojska Polskiego w latach , 2001, nr M. Cabanowski, Virtuti Militari w roli rosyjskich odznak pułkowych, 1994, t. 2; L. Kukawski, Znów na tematy kawaleryjskie..., zamiast rzetelnej informacji niewiedza i fantazjowanie, 1995, t. 3; G. Krogulec, O Złotej Księdze Kawalerów Orderu Virtuti Militari oraz wstępne poprawki brulionu, 1998, t. 6; J. Majka, 10 Brygada Kawalerii (Zmotoryzowanej) marzec 1937 r. 14 sierpnia 1939 r., 2000, t M. Rezler, Mundur wojskowy i ubiór powstańczy, 1987, nr Z. Żygulski jun., O trzech wystawach jubileuszowych Odsieczy Wiedeńskiej w roku 1983, 1984, nr Z. Wawrzonowska, Uzbrojenie wojsk polskich i tatarskich w miniaturach żywota św. Jadwigi kodeksu lubińskiego, 1974, nr 1; A.R. Chodyński, Para pistoletów José Cano ze zbiorów malborskich, 1982, nr J. Werner, Łuki typu wschodniego w Arsenale Jasnogórskim, 1981, t T. Jeziorowski, Swoim towarzyszom chwały ostatnią myśl poświęca Medal Św. Heleny, 1997, nr 3; J. Łuczak, Legia z Górczyna, 2002, nr A.R. Chodyński, Inwentarz broni palnej na ratuszu elbląskim z 1413 roku, 1997, t. 15 oraz Znaczenie zaginionego obrazu Oblężenie Malborka w 1460 roku z gdańskiego Dworu Artusa w studiach nad orężem schyłku XV wieku, 2000, t A. Swaryczewski, Rusznikarze stradomscy i kazimierscy w XVII w., 1978, t Z. Jagodziński, O stanie rusznikarstwa warszawskiego w XIX w., 1997, t

9 Grudziądzki 102, Acta Uniwersitatis Wratislaviensis. Historia 103, Annales UMCS (sec. F) 104, Biuletyn Instytutu Filoz.-Hist. WSP Częstochowa 105, Biuletyn Historii Sztuki 106, Rocznik Historii Sztuki 107, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 108, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 109, Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Archeologiczne 110, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego. Seria Archeologiczna 111, Acta Archaeologica Lodziensia 112, Fasciculi Archaelogiae Historicae 113, Slavia Antiqua 114, Światowit 115, Archiwum Historii Medycyny 116, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 117, Przegląd Orientalistyczny 118, Przegląd Wschodni 119, Wierchy 120, Biuletyn Numizmatyczny 121, Medalierstwo i Falerystyka 122, Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne M. Rezler, Barwa i broń powstańców kaliskich w powstaniu listopadowym, 1986, t. 19 oraz Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie powstańców styczniowych w Kaliskiem, 1898, t L. Kukawski, Co się stało ze sztandarem Szkoły Podchorążych Kawalerii?, 1994, t J. Zarawski, R. Sachs, Hugo Eberhardt Schuster, rusznikarz z Oławy i Brzegu, 1992, t. 41, nr A. Konstankiewicz, Uzbrojenie 1. pułku strzelców podhalańskich w latach , 2005, t M. Dutkiewicz, Mundury, oznaki i odznaki służby zdrowia Legionów Polskich, 1999, nr Z. Żygulski jun., Lisowczyk Rembrandta. Studium ubioru i uzbrojenia, 1964, nr 2; Z. Wawrzonowska, Okrycie konia rycerskiego w Polsce do końca XV w. w ikonografii, 1978, nr Z. Żygulski jun., Bitwa pod Orszą struktura obrazu, 1981, t. 12; J. Teodorczyk, Z. Żygulski jun. Dwugłos o bitwie pod Kircholmem: historia i ikonografia, 1999, t J. Bogdanowski, Systemy obronne w dziejach fortyfikacji, 1969, t. 3; M. Holewiński, Rygle obronne w Krzyżowej i Przyborowie jako przykład stałej fortyfikacji polskiej szkoły fortyfikacyjnej w przededniu wybuchu II wojny światowej, cz. 1, 1988, t. 22 oraz cz. 2, , t. 23; Infrastruktura twierdzy Kraków w świetle wojskowej dokumentacji kartograficznej z końca XIX wieku, 1997, t. 29; Projekty ufortyfikowania Krakowa generała Johanna Gabriela Chastelera z 1798 roku, 1999, t. 31; Na straży północnej granicy monarchii, nieznany projekt obozu warownego w Andrychowie, 2002, t M. Głosek, Stan i potrzeby badań nad uzbrojeniem z okresu wczesnego średniowiecza na terenie Europy Środkowej, 2001, z. 23, t. 1 oraz Średniowieczne uzbrojenie plebejskie w świetle odkryć archeologicznych, źródeł ikonograficznych i pisanych na ziemiach polskich, 2004, z M. Głosek, Militaria znalezione w fosie na Placu Dominikańskim we Wrocławiu, 1997, nr Idem, Stan i perspektywy badań nad średniowiecznymi toporami w Polsce, 1987, nr Idem, Miecze średniowieczne z ziem polskich, 1970, nr Z. Żygulski jun., The Wagon Laager, 1994, z. 7; M. Głosek, Medieval Tilt Arms and Armour and Tournaments in Poland. The Research Output, 1995, z. 8; A.R. Chodyński, The Preparations for War Expeditions to Lithuania and Samogitia. According to the Chronicle by Wigand of Marburg, 2004, z Ł. Koniarek, Problem występowania wczesnośredniowiecznych ostróg haczykowatych w południowej części Dolnego Śląska, 1996, t W. Sarnowska, Wczesnośredniowieczne topory na Śląsku, 1962, t M. Dutkiewicz, Ubiór służby zdrowia wojska Polskiego w okresie Królestwa Polskiego i wojny roku, 1981, nr 2 oraz Z dziejów munduru i symboli służby zdrowia Wojska Polskiego, 1984, nr A. Konstankiewicz, Konstrukcja broni strzeleckiej w Polsce w latach , 1981, nr T. Górski, Siły morskie Imperium Osmańskiego w czasach panowania Jagiellonów i Wazów, 1997, nr 3/ J. T. Petrus, Armaty Teofili Sobieskiej, przyczynek do dziejów lwowskiego ludwisarstwa w XVII stuleciu, 2004, t W. Moś, Strzelcy huculscy tradycje munduru i symboliki, 1994, t T. Jeziorowski, Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich, 1974, nr 8 (96), również Amerykańska Legia Zasług (Legion of Merit) cz. 1, 1977, nr 1 (119) oraz cz , nr 2 (120), także Niezrealizowany projekt krzyża za Powstanie Wielkopolskie 1918/19 r., 1977, nr 5 (123), ponadto Nowe 9

10 Znaczną grupą czasopism zawierających publikacje naukowe członków Stowarzyszenia stanowiły muzealne wydawnictwa periodyczne Muzealnictwo 124, Studia do Dziejów Wawelu 125, Studia Waweliana 126, Kronika Zamkowa 127, Studia Wilanowskie 128, Studia Muzealne 129, Materiały i Studia Muzealne 130, Koszalińskie Zeszyty Muzealne 131, Rocznik Muzeum w Toruniu 132, Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 133, Slavia Antiqua 134, Studia i Materiały Lubelskie 135, Zamojsko-Wołyńskie Zeszyty Muzealne 136, Biuletyn Historyczny 137, Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska 138, czy Muzealnictwo Wojskowe. W tym ostatnim drukowało swoje prace szerokie grono członków Stowarzyszenia Jan uchwały Rady Państwa o orderach i odznaczeniach, 1977, nr 8 (126) i Radziecki Order Zwycięstwa, 1978, nr 7 (135), a także Pierwsze odznaczenie powstającej Polski, 1978, nr 9 (137). 122 Idem, Odznaka Pułku Ułanów Karpackich, 1981 nr 2 oraz Pocztówki dla kolekcjonerów odznaczeń, 1982, nr B. Królikowski, Znak i tradycja. Orzeł wojskowy Trzeciej Rzeczypospolitej, 1994, nr 3 oraz Kilka uwag o wzorach orłów Armii Polskiej we Francji, 1996, nr 5; J.S. Wojciechowski, Odznaka pamiątkowa kadry 9 batalionu pancernego, 1999, nr 8; A. Konstankiewicz, J. S. Wojciechowski, Odznaki pamiątkowe 8 pułku piechoty Legionów, 2000 [2001], nr A.R. Chodyński, Zbiory oręża w Muzeum Zamkowym w Malborku, 1975, nr 23 oraz Ermitaż w Malborku, 1993, nr Z. Żygulski jun., Pamiątki wawelskie w zbiorach puławskich, 1960, t. 2 oraz Chorągwie tureckie w Polsce na tle ogólnej problematyki przedmiotu, 1968, t. 3, a także Miecz i kapelusz poświęcany króla Jana III Sobieskiego, 1978, t. 4; F. Ścibałło, Późnogotycka zbroja turniejowa w zbiorach wawelskich, 1968, t. 3; Z. Fuiński, Uwagi o wawelskiej zbroi turniejowej, 1991, t. 5 oraz J. Petrus, Strzelba z roku 1615 w zbiorach wawelskich, 1991, t Idem, Lufy armatnie Leonarda Hellego w zbiorach wawelskich, 1993, t. 2 oraz Nieświeska kolekcja luf armatnich w świetle inwentarza z roku 1857, 1999, t M. Siciński, Mundur armii saskiej i polskiej w świetle portretów z okresu panowania Augusta II Mocnego i Augusta III Wettinów, 2003, nr Z. Żygulski jun., Trofea wiedeńskie, 1978, t. 3/ T. Jeziorowski, Pierwsze odznaki za udział w Powstaniu Wielkopolskim r., 1975, t A. Konstankiewicz, Uzbrojenie Korpusu Ochrony Pogranicza , 1981 [1986], t H. Kroczyński, Hełmy stalowe używane w Wojski Polskim i w polskich oddziałach wojskowych w latach , 1976, t. 6 oraz Polska broń biała w okresie międzywojennym, 1978, t. 8 i Polskie guziki wojskowe XX wieku, 1980, t. 10 oraz Szable pruskie wz.1811 i pochodne w zbiorach Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, 1984, t. 14, a także Powstanie Wielkopolskie w zbiorach Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, 1987, t. 2 (17). 132 M. Głosek, L. Kajzer, Uwagi o znakach na broni w polskiej sztuce gotyckiej, 1982, t R. de Latour, Ochronne uzbrojenie husarii w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach i Muzeum Regionalnego w Szydłowie na tle dotychczasowych badań nad zbroja husarską, 1984, t. 13; G. Krogulec, R. de Latour, Kolekcja polskich orłów wojskowych i innych z lat w Dziale Militariów Muzeum Narodowego w Kielcach, 1992, t M. Głosek, Łuk średniowieczny znaleziony w Brzegu, 1977, t Z. Nasalski, Wybrane egzemplarze broni siecznej polskiej i obcej ze zbioru militariów Muzeum Okręgowego w Lublinie, 1972, t. 6; A. Konstankiewicz, Polska broń palna okresu międzywojennego w zbiorach Muzeum Lubelskiego, 1988, t. 13 oraz Artyleria piechoty w Wojsku Polskim , 1997, t. 14, a także Marynarski mundur barwy khaki, ibidem. 136 Z. Żygulski jun., Buława hetmana Jana Zamoyskiego, 2005, t T. Górski, Morskie aspekty sztuki wojennej Jagiellonów i Wazów, 2005, nr 20 (czasopismo wydawane przez Muzeum Marynarki Wojennej). 138 A. Konstankiewicz, Umundurowanie i uzbrojenie Policji Państwowej , 2000, nr 13; J.S. Wojciechowski, Mundury Przysposobienia Wojskowego, 2006, nr 19 (periodyk wydawany przez Ośrodek Badań Historii Wojskowej i Muzeum Wojska w Białymstoku). 10

11 Benda 139, Zbigniew Bocheński 140, Antoni R. Chodyński 141, Aleksander Czerwiński 142, Leszek Erenfeicht 143, Stanisław Gepner 144, Zbigniew Gwóźdź 145, Zygmunt Jagodziński 146, Leszek Komuda 147, Bohdan Królikowski 148, Stanisław Ledóchowski 149, Karol Linder 150, Roman Matuszewski 151, Bohdan Mincer 152, Andrzej Nadolski 153, Wanda Sarnowska 154, Aleksander Sazonow 155, Mieczysław Siciński 156, Jerzy Teodorczyk 157, Zdzisław Żygulski jun. 158 i Andrzej Konstankiewicz Kampamenty Jana Christiana Mocka, 1964, t Próba określenia genezy polskiej zbroi husarskiej, 1964, t Oblężenie Malborka w 1460 roku jako źródło ikonograficzne do dziejów wojny trzynastoletniej, 2000, t. 7; 142 Konserwacja zabytkowych militariów, 1985, t. 3; Niektóre problemy przechowywania i konserwacji zbiorów historyczno-wojskowych, 1989, t. 4; Szable paradne, 1992, t. 5,; Wczoraj łach mundur dziś (Przyczynek do historii umundurowania żołnierzy I Korpusu Polskiego w ZSRR w latach ), 1992, t. 5; Ze wspomnień weterana muzealnego, 1995, t. 6; Militaria jasnogórskie: opracowanie bronioznawcze, konserwacja i ekspozycja zbiorów, 2005, t Naboje pośrednie produkcji polskiej, 1995, t Oficer regimentu pieszego Potockiego, starosty szczyrzyckiego, 1959, t. 1 oraz Losy Muzeum Wojska w Warszawie w latach , 1995, t Działalność polskich konstruktorów sprzętu uzbrojenia poza granicami kraju, 1989, t. 4 oraz Znaki i cechy występujące na polskiej broni strzeleckiej w latach , 1992, t Przyczynek do dziejów rusznikarstwa warszawskiego, 1992, t. 5; Adolf Robert Xawery Ziegler ( ) rusznikarz warszawski i fabrykant broni, 1995, t. 6; Fabryka broni braci Colletów w Powązkach , 2000, t. 7; Stapfowie rusznikarze warszawscy (przyczynek do dziejów rusznikarstwa warszawskiego XIX w.), 2005, t Zagadka kolby do pistoletu VIS, 1992, t Komentarz do pracy Bohdana Mincera Polskie orły do czapek wojskowych , 1992, t. 5 oraz Pułkownik Bohdan Mincer ( ), ibidem. 149 Nieznane formacje i mundury Wojsk Polskich na ziemi włoskiej , 1964, t O mundurze Legionów, 1964, t Polski karabin samopowtarzalny konstrukcji inż. Józefa Maroszka z 1938 r., 1992, t. 5; Sztucer kozienicki i formacje strzelców w XVIII w., 1995, t. 6; Doświadczenia nad prochem robione w Warszawie w roku 1820 (Dokumentacja artyleryjskich strzelań poligonowych z okresu Królestwa Polskiego), 2000, t. 7, a także Uzbrojenie piechoty i jazdy Armii Królestwa Polskiego i Powstania Listopadowego, 2005, t Polskie orły do czapek wojskowych , 1992, t Uwagi o problematyce i metodach badań nad historią uzbrojenia, 1959, t Uzbrojenie z Sokolca na Górze Krzyżowej, pow. Jelenia Góra, 1964, t Mundur oficera 17 pułku jazdy Księstwa Warszawskiego w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, 1992, t. 5 oraz 17 pułk ułanów litewskich, 2005, t Reforma polskiego munduru wojskowego w pierwszych latach działalności Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej, 1989, t. 4; Portret kapitana Eustachego Chełmickiego, oficera 4 pułku piechoty Księstwa Warszawskiego, 1992, t. 5; Najcenniejsze nabytki Muzeum Wojska Polskiego w latach , 1995, t. 6; Podobizny T. Kościuszki hasła powstańcze na bandolierach jako przejaw propagandy insurekcyjnej, 2000, t. 7; Najcenniejsze nabytki Muzeum Wojska Polskiego w latach , ibidem; Reorganizacja jazdy narodowej w pierwszych latach działalności Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej (utworzenie brygad kawalerii narodowej), 2005, t O genezie mundurów wielobarwnych XVIII w., 1985, t. 3; Rola muzealnictwa wojskowego w zakresie badań historyczno-wojskowych, 1989, t. 4; Tajemnice zwycięstwa, czyli bitwa pod Kircholmem w ikonografii z XVII w., 2005, t Zbrojownia Czartoryskich, 1959, t. 1; Geneza i typologia buław hetmańskich, 1964, t. 2; Kałkan tarcza orientu, 2000, t Uwagi o genezie i historii szabli wz. 34, 1989, t

12 Artykuły bądź przyczynki członków Stowarzyszenia zamieszczały również polskie czasopisma emigracyjne: Broń i Barwa 160, Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej 161. Niektóre publikacje ukazywały się także w obcojęzycznych czasopismach specjalistycznych jak np. Journal of the Arms and Armour Society 162, Uniformes 163, Gazette des Armes 164, Vivat Hussar 165, Antique Arms and Militaria 166 oraz Waffen-und Kostümkunde 167. Do naukowego dorobku Stowarzyszenia należy zaliczyć opracowania syntetyczne i monograficzne zarówno samodzielnie wydawniczo, jak i zawarte w pracach zbiorowych z zakresu nie tylko dawnej broni i barwy. Wprawdzie zostały one wydane przez instytucje naukowe lub z nauką związane, ale ich autorami, bądź współautorami byli członkowie Stowarzyszenia. W ośrodku krakowskim (od grudnia 1998 r. Oddziale) spośród dorobku naukowego trzeba wymienić liczne opracowania Zdzisława Żygulskiego jun. 168 : Broń jako dzieło sztuki. Antyk, Średniowiecze, Renesans 169 ; Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu 170 ; Stara broń w polskich zbiorach 171 ; Broń wschodnia. Turcja, Persja, Indie, Japonia 172 ; Odsiecz Wiedeńska ; Sztuka turecka oraz Sztuka islamu w zbiorach polskich 174 ; Hetmani Rzeczypospolitej (w serii 160 Np. S. Pajączkowski, Polskie Siły Zbrojne w b. zaborze pruskim, 1967/1968, nr 18/19 oraz I. Matuszczak, Ubiór wojska wielkopolskiego (uwagi, sprostowania i uzupełnienia), 1974/1975, nr 21/ Np. I. Matuszczak, Pluton trębaczy, 1969, nr 54 i J. Wielhorski, Przepis ubioru dla brygad Kawalerii Narodowej i pułków straży przedniej z r. 1785, 1973, nr A. Nadolski, Ancient Polish Arms and Armour, 1962, t. 4, nr Z. Żygulski jun., Vienne 1683, 1984, nr A. Swaryczewski, Les sabres polonais , 1983, nr S. Waśkiewicz, Hussards polonaise, 1966, nr B. Królikowski, The Polish Eagle , 1980, nr 5 oraz nr Z. Żygulski jun., Armour as a Symbolic Form, 1984, z. 2 oraz Turkisch Militaria in the Light if Exhibitions of 1983, 1984, z. 2; A.R. Chodyński, Horse Muzzles, 1987, t. 29, z Pełniejszą bibliografię wydawnictw zwartych z lat oraz rozpraw, artykułów i esejów drukowanych od roku 1954 zestawiono w księdze pamiątkowej: Arma virumque cano. Profesorowi Zdzisławowi Żygulskiemu jun. w osiemdziesięciopięciolecie urodzin Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2006, s ; w Księdze zamieszczono teksty członków Stowarzyszenia: A.R. Chodyńskiego, Współpraca kolekcjonerów militariów z Muzeum Zamkowym w Malborku w latach ; M. Dziewulskiego, Biała broń Nusantary w Muzeum Narodowym w Krakowie; T. Jeziorowskiego, Flaga miasta Poznania; J. Kruczka, Broń, oporządzenie jeździeckie i pojazdy księcia Pawła Karola Sanguszki w pałacu lubartowskim, według inwentarza z 1751 r.; S. Ledóchowskiego, Miecz ceremonialny króla Stanisława Augusta oraz portrecik Jubilata autorstwa Edwarda Strzyżewskiego z Częstochowy i żartobliwy wierszyk o Jubilacie pióra Bohdana Królikowskiego z Lublina (s nie podano tam nazwisk obu autorów). 169 Kraków Warszawa 1975 i 1982 (dwa wydania). 171 Warszawa 1982 i 1984 (dwa wydania). 172 Warszawa 1983 i 1986 (dwa wydania) 173 Kraków Warszawa 1988 (pierwsza) i Warszawa 1989 (druga). 12

13 Dzieje Narodu i Państwa Polskiego ), a także Odsiecz Wiedeńska 1683 ( Dzieje Narodu i Państwa Polskiego ) 175 ; Sławne bitwy w sztuce 176 ; Broń starożytna. Grecja. Rzym. Galia. Germania 177 ; Światła Stambułu 178 ; Husaria polska 179 ; Sztuka perska 180 ; Polska. Broń wodzów i żołnierzy 181 oraz współautorską pozycję (z Henrykiem Wieleckim) Polski mundur wojskowy 182. Janusza Bogdanowskiego: Sztuka obronna oraz Fortyfikacje austriackie na terenie Galicji w latach , a także Krajobraz warowny XIX/XX wieku 183 ; Architektura obronna w krajobrazie Polski 184 oraz współautorskie opracowanie Architektura obronna 185, ponadto monografię Mieczysława Boczara Galeona Zygmunta Augusta próba rekonstrukcji 186 i publikacje Ireny Grabowskiej The Decoration of Firearms, [w:] Pollard s History of Firearms, (red. C. Blair) 187, Andrzeja Swaryczewskiego Płatnerze krakowscy 188, Jerzego Petrusa Szabla wielkiego wezyra Kara Mustafy fakty i legendy, [w:] Orient i orientalizm w sztuce 189, Jerzego Wernera Polska broń. Łuk i kusza 190, Stanisława Kobielskiego Polska broń. Broń palna 191 i Leszka Zachuty Kordziki w II Rzeczypospolitej 192 oraz Wojskowy temblak dystynkcyjny. Z historii oporządzenia broni białej i Zawieszenia broni białej, a także Polska biała broń i jej producenci. T. 1, Firmy krakowskie 193. Ponadto opracowania Tomasza Otrębskiego Bagnety , cz. 1 i 2 oraz Bagnety europejskie , a także monografie Eugeniusza Nowaka Dywizjon Rozpoznawczy 10 Brygady Kawalerii oraz 10 Pułk Dragonów 195 omawiające także ich umundurowanie, oporządzenie i uzbrojenie. 175 Kraków 1994 (obie pozycje). 176 Warszawa Warszawa Warszawa Warszawa Warszawa Kraków Kraków Kraków 1993 (wszystkie trzy pozycje). 184 Warszawa Kraków 2002 (pierwsze wydanie 1996). 185 Warszawa Wrocław Warszawa Feltham Kraków Warszawa Wrocław Warszawa Wrocław Warszawa Warszawa Pierwsza pozycja Kraków 1991, druga Kraków 1992 i trzecia Kraków Kraków 1981 i Kraków 1993 (wyd. 2 zmienione błędnie określone, jako wyd. 2, bowiem obie pozycje różnią się tytułami oraz zakresem chronologicznym). 195 Kraków 1999 (pierwsza) i Kraków 2005 (druga pozycja). 13

14 Natomiast w Oddziale Stołecznym najwcześniej powstało opracowanie Karola Lindera Dawne Wojsko Polskie ubiór i uzbrojenie 196, a następnie studium Romana Matuszewskiego Broń i produkcja zbrojeniowa powstania [w:] Powstanie Kościuszkowskie 1794 r. Dzieje militarne 197, oraz dwie pozycje tego autora o bardziej popularnym charakterze, tj. Pistolety i rewolwery XVI-XVIII wieku oraz Muszkiety, arkebuzy, karabiny , a także w podobnej konwencji Zygmunta Jagodzińskiego Broń kombinowana i zbytkowna XVI-XIX wieku 199. Zbliżony charakter również miały dwie pozycje Stanisława Ledóchowskiego Polskie szable bojowe oraz Polskie szable paradne 200 oraz Zygmunta Bieleckiego Polskie szable pamiątkowe i Polskie szable XX wieku 201. Autorami innych opracowań z tego ośrodka byli: Grzegorz Krogulec Rosyjskie odznaczenia wojskowe w oddziałach polskich w Rosji w latach [w:] Wojsko Polskie , T oraz Krzyż Walecznych. Świadek zwycięstwa i klęski 203, a także Odznaki 1 Pułku Ułanów Krechowieckich i stowarzyszeń pułkowych 204 oraz Wiesław Winkler Japońska broń drzewcowa 205. Ponadto w ośrodku stołecznym zainicjowano wydanie pozycji Miscellanea Bronioznawcze XIX-XX 206 z dwiema pracami: Z. Jagodzińskiego (O stanie rusznikarstwa warszawskiego XIX wieku) oraz L. Zachuty (Warszawskie wytwórnie białej broni okresu międzywojennego). W Oddziale Łódzkim odnotować należy dorobek Andrzeja Nadolskiego 207 Polska broń. Broń biała i Broń i strój rycerstwa polskiego w średniowieczu 208, Grunwald. Problemy wybrane 209 oraz pod jego redakcją dwie znaczące prace zbiorowe: Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej oraz Historia polskiej techniki wojskowej. T. 1. Polska technika wojskowa do 1500 r Ponadto trzeba wymienić 196 Warszawa Warszawa Pierwsza Warszawa 1998, druga Warszawa Warszawa Warszawa 1980 (obie). 201 Warszawa 1980 (obie). 202 Koszalin Warszawa Warszawa Warszawa Warszawa Bibliografię prac A. Nadolskiego opublikowano w: Arma et ollae. Studia dedykowano prof. A. Nadolskiemu w 70 rocznicę urodzin i 45 rocznicę pracy naukowej (red. M. Głosek i inni), Łódź 1992, s (zestawił bibliografię W. Świętosławski). 208 Wrocław-Warszawa 1974 (pierwsza pozycja) i Wrocław-Warszawa 1979 (druga pozycja). 209 Olsztyn Łódź Warszawa 1994 (jest to, jak dotąd jedyny z pięciu tomów zaplanowanej, a niezrealizowanej w pełni syntezy Historia polskiej techniki wojskowej, pod redakcją naukową prof. dr hab. Tadeusza Mariana Nowaka). 14

15 liczne opracowania Mariana Głoska (Znaki i napisy na mieczach średniowiecznych w Polsce 212 ; Miecze środkowoeuropejskie z X-XV w. 213 ; Późnośredniowieczna broń obuchowa w zbiorach polskich 214, a także Uzbrojenie rycerstwa polskiego w XIV w. [w:] Polska. Dzieje cywilizacji i narodu. Monarchia Piastów oraz Uzbrojenie rycerstwa polskiego w XV w. [w:] Polska. Dzieje cywilizacji i narodu. Monarchia Jagiellonów ) i publikacje autorstwa Zdzisławy Wawrzonowskiej (Uzbrojenie i ubiór rycerski Piastów Śląskich od XII do XIV wieku) 216 oraz Leszka Kajzera (Uzbrojenie i ubiór rycerski w średniowiecznej Małopolsce w świetle źródeł ikonograficznych) 217. Przy przedstawieniu dorobku tego Oddziału nie można pominąć Andrzeja Kleina, twórcę licznych ilustracji w wyżej wymienionych opracowaniach powstałych w tym Oddziale, a także w innych ośrodkach naukowych Polski 218. Z publikacji, których autorami byli członkowie Oddziału Poznańskiego można zarejestrować monograficzne pozycje Lesława Kukawskiego (O kawalerii polskiej XX wieku 219 ; Ułani Jazłowieccy. Barwa i broń , oraz Oddziały Kawalerii II Rzeczypospolitej 220, ponadto Konie, rzędy, uprzęże i pojazdy kawalerii samodzielnej Wojska Polskiego [w:] Kawaleria samodzielna Wojska Polskiego w bitwie nad Bzurą 221 oraz Konie, rzędy, uprzęże i pojazdy artylerii konnej Wojska Polskiego [w:] Mokra Działoszyn ), opracowania Marka Rezlera: Mundur Wielkopolski w latach i O elementach narodowych w umundurowaniu wojsk powstańczych i Armii Wielkopolskiej ( ) [w:] Studia z dziejów Polski Niemiec i NRD (XVI-XX w.) 224 oraz publikacje Tadeusza Jeziorowskiego: Ułani 15 pułku w walce z najeźdźcą w okupowanym kraju; 15 Pułk Ułanów Poznańskich w Polskich Siłach Zbrojnych na 212 Wrocław Warszawa Warszawa Łódź Warszawa-Wrocław 2003 (obie publikacje i pod redakcją M. Derwicha). 216 Łódź Wrocław-Warszawa M.in. A. Nadolski, Broń i strój rycerstwa polskiego w średniowieczu, Wrocław-Warszawa 1979 oraz A. Nowakowski, O wojskach Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie zwanego krzyżackim (il. i oprac. graf. Andrzej Klein), Olsztyn 1988, czy (wspólnie z N. Sekundą i K. A. Czernielewskim) Banderia Apud Grunwald. Chorągwie polskie pod Grunwaldem 1410, Łódź 2000 oraz Banderia Apud Grunwald. Chorągwie krzyżackie pod Grunwaldem, Łódź (współautor Cezary Leżeński), Wrocław Pierwsza-Grajewo 2001 i druga Grajewo Warszawa 2004, wydanie 2 Warszawa Warszawa Kościan Poznań

16 Zachodzie [w:] 15 Pułk Ułanów Poznańskich w obronie Ojczyzny ; Herb Rzeczypospolitej z 1848 roku; Początki polskiego orła wojskowego [w:] Orzeł Biały. Herb państwa polskiego 226 ; Herby ziemskie w heraldyce wojskowej Drugiej Rzeczypospolitej. Oznaki Pomorskiej Dywizji Piechoty [w:] Heraldyka samorządowa II Rzeczypospolitej ( ). Materiały sesji naukowej oraz Symbolika państwowa w Wojsku Polskim na obczyźnie. Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie [w:] Heraldyka polska w okresie II wojny światowej ( ). Materiały sesji naukowej 227. Ponadto także T. Jeziorowskiego wspólnie z Andrzejem Jeziorkowskim Mundury wojewódzkie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 228. Interesującą i jedyną, jak dotąd inicjatywą podjętą przez T. Jeziorowskiego było seryjne wydawnictwo zwarte Zeszyty historyczne Towarzystwa b. Żołnierzy i Przyjaciół 15 Pułku Ułanów Poznańskich redagowane przez pomysłodawcę, będącego jednocześnie także autorem trzech pozycji: Odznaka 15 Pułku Ułanów Poznańskich; Lista strat 15 Pułku Ułanów Poznańskich; Zarys historii powstania Towarzystwa b. Żołnierzy 1. Pułku Ułanów wielkopolskich 15. Pułku Ułanów Poznańskich oraz Lista członków Towarzystwa 229. Autorami pozostałych Zeszytów tej serii byli: Lesław Kukawski: Sztandar 15 Pułku Ułanów Poznańskich; Orkiestra 15 Pułku Ułanów Poznańskich; Konie 15. Pułku Ułanów Poznańskich konie, rzędy, uprzęże i pojazdy konne 230, Marek Rezler Dowódcy 15 Pułku Ułanów Poznańskich 231, a także Andrzej Konstankiewicz Uzbrojenie 15 Pułku Ułanów Poznańskich 232. Na uwagę zasługuje także zbiorowa monografia Barwa i broń sił zbrojnych Wielkopolski w latach , w której zamieścili swoje prace: M. Rezler Wielkopolskie oddziały powstańcze oraz Siły Zbrojne w byłym Zaborze Pruskim ubiór, oporządzenie, oznaki i J. Łuczak Umundurowanie i oznaki związków weterańskich oraz Chorągwie i sztandary, a także T. Jeziorowski Broń wojsk wielkopolskich. Do grona autorów z ośrodka poznańskiego należy też Leszek 225 (red. Z. Grot i B. Polak), Poznań (red. S. K. Kuczyński), Warszawa Włocławek 2002 (pierwsza) i Włocławek 2005 (druga, obie pozycja pod redakcją S. K. Kuczyńskiego). 228 (ilustracje i opracowanie graficzne Andrzej Jeziorkowski), Warszawa Pierwsza Poznań 1997, druga Poznań 1999 i trzecia Poznań 2000 (ta ostatnia ze wstępem, komentarzem i uzupełnieniami T. Jeziorowskiego). 230 Pierwsza Poznań 1996, druga Poznań 1999 i trzecia Poznań Poznań Poznań 1999 (autor z Oddziału Lubelskiego; należy dodać, że kolejna pozycja serii była autorstwa osoby nie należącej do Stowarzyszenia J.S. Tym, Koszary 15 Pułku Ułanów Poznańskich, Poznań 2001). 233 Koszalin

17 Rościszewski 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego (Barwa i Broń 7) 234 oraz Niemieckie pancerzownice Panzerschreck i Panzerfaust Z Oddziału Lubelskiego pochodzi opracowanie dziejów polskiego orła wojskowego autorstwa Bohdana Królikowskiego Polski orzeł wojskowy. Próba syntezy, [w:] Orzeł Biały. Herb państwa polskiego 236 oraz trzy obszerne eseje historyczne omawiające m.in. broń i barwę kawalerii polskiej XX wieku Ułańskie lato. Od Krechowiec do Komarowa; Ułańska jesień. Szkice do dziejów kawalerii II Rzeczypospolitej i Kres ułańskiej epopei. Szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie ( ) 237. Ponadto można wymienić opracowanie Andrzeja Konstankiewicza dotyczące historii uzbrojenia Broń strzelecka Wojska Polskiego , monografię Broń strzelecka i sprzęt artyleryjski formacji polskich i Wojska Polskiego w latach , a także rozdział Uzbrojenie Korpusu Ochrony Pogranicza we współautorskiej publikacji Korpus Ochrony Pogranicza oraz Uzbrojenie i sprzęt specjalny w formacjach i oddziałach Wielkopolskiej i Podolskiej Brygady Kawalerii w kampanii wrześniowej 1939 roku [w:] Kawaleria samodzielna Wojska Polskiego w bitwie nad Bzurą i Armata wz. 1902/26 [w:] Mokra Działoszyn Należy także zarejestrować trzy monograficzne opracowania Jerzego Majki: Brygada Motorowa Płk. Maczka (10. Brygada Kawalerii ) i Garnizon Rzeszów w latach oraz Strzelcy. Z dziejów Związku Strzeleckiego w Rzeszowie 241 przedstawiające m.in. umundurowanie, oporządzenie i uzbrojenie. W Oddziale Pomorskim powstały opracowania Tadeusza Górskiego: Flota Jagiellonów i Wazów oraz Morskie aspekty wojen polsko-tureckich , a także Flotylle kozackie w służbie Jagiellonów i Wazów 242 i Antoniego R. Chodyńskiego: Kagańce końskie 243 oraz Muszkiety, zbroje i armaty Wielkiej Zbrojowni gdańskiej 234 Warszawa Warszawa (red. S. K. Kuczyński), Warszawa Pierwsza pozycja Lublin 1999 i wydanie 2, poprawione Lublin 2005; druga Lublin 2002 oraz trzecia Lublin 2007 (wszystkie z pełnym aparatem naukowym; należy zauważyć, że autor w swojej bogatej twórczości literackiej bardzo często zamieszcza informacje z zakresu dawnej broni i barwy ). 238 Warszawa 1986 (pierwsza pozycja) i Lublin 2003 (druga pozycja); autorem rysunków uzbrojenia w obu publikacjach był Maciej Jeske. 239 (współautorzy J. Prochwicz i J. Rutkiewicz), Warszawa 2003, wydanie 2 Warszawa Warszawa 2004, wydanie 2 Warszawa 2005 (autorem rysunków sprzętu uzbrojenia był Maciej Jeske) oraz Warszawa 2005 (wspólnie z A. Jońcą i P. Rozdżestwieńskim). 241 Pierwsza pozycja Rzeszów 2004, druga Rzeszów 2005 i trzecia Rzeszów Pierwsza Gdańsk 1989, druga Gdańsk 1993 i trzecia Gdańsk Malbork

18 XXVII-XVIII wieku, [w:] Gdańsk dla Rzeczypospolitej. W służbie króla i Kościoła, a także Trzy obrazy z wojskiem z gdańskiego Dworu Artusa Gdańsku, [w:] Sztuka i sztuka konserwacji 244. Z Oddziału Górnośląskiego Stowarzyszenia trzeba odnotować opracowania Wojciecha Mosia Strzelcy podhalańscy , Zbigniewa Gwóźdźa Polskie konstrukcje broni strzeleckiej 246, a także Jana Kruczka: Produkcja broni i oporządzenia jeździeckiego na ziemi pszczyńskiej od XVII do poł. XIX w. oraz Rusznikarstwo szkoły cieszyńskiej 247. Natomiast w Oddziale Zachodniopomorskim (Kołobrzeg) powstało opracowanie Mariana Maciejewskiego Broń palna wojsk polskich Bardzo ważną grupę wydawnictw w dorobku naukowym Stowarzyszenia stanowią katalogi zbiorów publicznych instytucji muzealnych oraz katalogi wystaw stałych, względnie katalogi lub informatory wystaw czasowych prezentowanych w tych instytucjach. Zawierają one bardziej lub mniej szczegółowe opisy inwentarzowe, ikonografię zachowanych zabytków oraz często uzupełnione opracowaniami merytorycznymi omawiającymi przedstawianą problematykę. Tworzą one równocześnie źródłową podstawę do dalszych badań z dziedzin zakreślonych statutem Stowarzyszenia. Ich autorami lub współautorami byli członkowie Stowarzyszenia, starający się zawsze uwzględniać najnowszy stan badań w obrębie tych dyscyplin 249. W ośrodku, potem Oddziale Krakowskim z autorów katalogów zbiorów należy wymienić: Jerzego Petrusa Zbroje husarskie oraz Zbroje karacenowe 250 ; Zbrojownia zamkowa na Wawelu 251 ; Pamiątki bitwy wiedeńskiej ; Chorągwie i sztandary z wieku XVI do początku XVIII oraz Chorągwie i sztandary z wieku XVIII, ponadto Polska broń drzewcowa 253, a także Ryszarda de Latour Broń. Katalog zbiorów, Muzeum 244 (red. J. Talbierska), Warszawa 2004 (pierwsza pozycja) oraz (red. T. Grzybkowska i J. Talbierska). Gdańsk 2004 (druga pozycja). 245 Kraków (wspólnie z P. Zarzyckim), Warszawa Pszczyna 1983 oraz Pszczyna Wrocław Warszawa Na wykorzystanie zbiorów muzealnych w celu rozszerzenia warsztatu pracy naukowej zwracał uwagę przed laty znakomity badacz historii techniki wojskowej i wojskowości prof. dr hab. T. M. Nowak (Muzea wojskowe jako warsztat pracy historyka, Muzealnictwo Wojskowe, Warszawa 1992, t. 5). 250 Warszawa 1981 (obie pozycje). 251 Kraków 1982 oraz Kraków 1989 (wydanie 2). 252 Warszawa 1983 (obie pozycje). 253 Warszawa 1986 (wszystkie trzy pozycje). 18

19 Narodowe w Kielcach 254 i Tomasza Otrębskiego Wojskowe busole polowe ze zbiorów Fundacji im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie 255. W Oddziale Dolnośląskim (we Wrocławiu) powstały: Leny Zajączkowskiej Broń biała. Katalog zbiorów 256 oraz Wiesława i Leny Zajączkowskich, Broń i barwa w Panoramie Racławickiej 257. Z Oddziału Stołecznego można zanotować pozycję Aleksandra Czerwińskiego (wspólnie z L. Dudkiem), Szabla żołnierza polskiego XIX i XX wieku w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie 258. W Oddziale Poznańskim powstały współautorskie katalogi Tadeusza Jeziorowskiego: Źródła i materiały do dziejów Powstania Wielkopolskiego i Wojsk Wielkopolskich , Powstanie Wielkopolskie Katalog źródeł i materiałów 260 i Zamek Królewski w Warszawie Malarstwo do Katalog zbiorów 261, a także tegoż autora i Jarosława Łuczaka, Order wojenny Virtuti Militari (Muzeum Narodowe w Poznaniu. Oddział, Wielkopolskie Muzeum Wojskowe) 262, ponadto także J. Łuczaka, Chorągwie weteranów Powstania Wielkopolskiego w zbiorach Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego. Katalog zbiorów 263. Z Oddziału Pomorskiego należy wymienić katalogi Antoniego R. Chodyńskiego: Zbrojownie malborskie. Katalog wybranych obiektów ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Malborku 264 oraz Militaria malborskie (Rarytasy z malborskich zbiorów oręża; Hełmy XV-XVII wieku; Miecze dwuręczne; Rapiery i ich odmiany; Szpady w Zbrojowni Malborskiej od 2. połowy XVIII wieku do 1. połowy XIX wieku; Łuki i kusze XVII-XVIII wieku; Broń palna myśliwska z XVI-XX wieku; Pistolety XVI- XVIII wieku; Konie i rzędy jeździeckie w średniowieczu i czasach nowożytnych) 265 ; Broń i barwa w czasach krzyżackich od XIII do połowy XVI wieku. Przewodnik po wystawie 266, a także pod redakcją Antoniego R. Chodyńskiego Oręż perski i indoperski 254 Kraków 1985 (I wyd. 1981). 255 Kielce Wrocław Wrocław Wrocław Warszawa (Katalog Muzeum Narodowe w Poznaniu, red. i współautorstwo T. Jeziorowski), Poznań (red. S. Sierpowski), Poznań Warszawa Poznań Poznań Malbork Malbork 1991 (wszystkie pozycje we wspólnej oprawie). 266 Malbork

20 XVI-XIX wieku ze zbiorów polskich. Katalog wystawy 267, który poza opisami inwentarzowymi obiektów zawiera merytoryczne opracowanie autorstwa Lecha Kobylińskiego Oręż perski i indoperski oraz A.R. Chodyńkiego Słońce i lew szkice o perskich militariach oraz tegoż autora Słownik terminologiczny. W Oddziale Górnośląskim autorami tego rodzaju opracowań byli: Zbigniew Fuiński, Broń biała i uzbrojenie ochronne (Katalog zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie) 268, Jan Kruczek Broń palna myśliwska (Katalog zbiorów), Arma ofensiva. Broń ręczna z minionych stuleci, Kusze (Katalog zbiorów), a także Pistolety i rewolwery (Katalog zbiorów) 269. Można jeszcze wspomnieć o dwóch pozycjach Leszka Sadowskiego z Oddziału Lubelskiego mających charakter katalogów zbiorów prywatnych Broń biała VIII-XX wieku. Katalog zbiorów (szable, pałasze, szpady, tasaki, kindżały, bagnety, kordelasy, kordziki, broń Bliskiego i Dalekiego Wschodu) oraz Kordelasy dla myśliwych i leśników w Polsce Grupa katalogów wystaw czasowych należy do liczniejszych pozycji w dorobku członków Stowarzyszenia. I tak w ośrodku krakowskim należy wymienić autorów: Jana Bendę, Zbigniewa Bocheńskiego i Mieczysław Chojnackiego Militaria Xięstwa Warszawskiego (Katalog wystawy) 271 oraz Tomasza Kusiona Napoleon i Polacy. Przewodnik po wystawie w Muzeum Narodowym w Krakowie 272. W Oddziale Dolnośląskim (we Wrocławiu) autorami takich pozycji byli: Jerzy Zarawski Jeden wiek w dziejach karabinu oraz Odtylcowa broń palna (Informator) 273, a także współautorska pozycja Oręż zdobiony XVI-XVIII w. ze zbiorów Wrocławia i Malborka 274, ponadto Grzegorz Krogulec Walecznym na polu chwały. Informator wystawy Krzyż Walecznych Malbork 2000 (autorami haseł katalogowych byli m.in. członkowie Stowarzyszenia: A.R. Chodyński, W. Grabowski, L. Kobyliński, A. Konstankiewicz, J. Kruczek, R. de Latour, R. Matuszewski, Z. Nasalski, J. T. Petrus, M. Siciński). 268 Będzin 2001 i wydanie 2 Będzin Pierwsza pozycja Pszczyna 1983, druga Pszczyna 2001, trzecia Pszczyna 2002 i czwarta Pszczyna Obie pozycje Lublin 2006 (należy jednak zaznaczyć, że kolekcjonerstwo nie wchodzi w zakres statutowych celów Stowarzyszenia). 271 Kraków Kraków Pierwszy pozycja Wrocław 1984, druga Radomsko (red. A. R. Chodyński), Malbork Wrocław 1988 (Wystawa w Muzeum Historycznym we Wrocławiu Oddz. ARSENAŁ, współorganizator Dolnośląski Oddział Stowarzyszenia, autor informatora z Oddziału Stołecznego). 20