Ochrona gatunkowa. Kategorie ochrony przyrody. Rodzaje ochrony przyrody. Rodzaje ochrony przyrody. Gatunki specjalnej troski

Transkrypt

1 Kategorie ochrony przyrody Ochrona in situ ochrona gatunków roślin, zwierząt i grzybów, a także elementów przyrody nieożywionej, w miejscach ich naturalnego występowania 1. Kategorie i rodzaje ochrony przyrody 2. ochrona gatunkowa Ochrona ex situ ochrona gatunków roslin, zwierząt i grzybów poza miejscem ich naturalnego występowania oraz ochrona skał, skamieniałości i minerałów w miejscach ich przechowywania Rodzaje ochrony przyrody Ochrona ścisła w przypadku obszarów objętych ochroną: całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych w przypadku gatunków: całoroczna ochrona należących do nich osobników i stadiów ich rozwoju; Rodzaje ochrony przyrody Ochrona częściowa - ochrona gatunków roślin, zwierząt i grzybów dopuszczająca możliwość redukcji liczebności populacji oraz pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części; Ochrona czynna - stosowanie, w razie potrzeby, zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów Ochrona krajobrazowa - zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu Ochrona gatunkowa Przesłanki, podstawy prawne, dokumentacja stanu populacji Gatunki specjalnej troski Wymierające Zagrożone Rzadkie Występujące na granicy zasięgu Tworzące izolowane i niewielkie populacje 1

2 OCENA ZAGROŻENIA GATUNKÓW Kategorie gatunków zagrożonych Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych IUCN IUCN Światowa Unia Ochrony Przyrody Opracowywana przez Species Survival Commission od 1963 r Ostatnia edycja (2011) - spis gatunków (ponad 45 tysięcy gatunków zwierząt, ponad 14 tysięcy gatunków roslin oraz 18 gatunków grzybów), z których jest zagrożonych wyginięciem oszacowane rozpoznane EX wymarłe (extinct), oznaczane znakiem EW wymarłe na wolności (extinct in the wild) Zagrożone wyginięciem CR krytycznie zagrożone (critically endangered) EN zagrożone (endangered) VU narażone (vulnerable) NT bliskie zagrożenia (near threatened) LC najmniejszej troski (least concern) niedostatecznie rozpoznane DD (data deficient) niewystarczająco rozpoznane NE (not evaluated) Statystyki IUCN Kryteria przypisywania kategorii gatunkom A - tempo spadku liczebności w ciągu 10 lat lub 3 pokoleń (obserwowane lub prognozowane): CR 80%, EN 50%, VU 20% Kryteria przypisywania kategorii gatunkom B ograniczony zasięg występowania albo zajmowany areał CR populacja ma zasięg < 100km 2 lub rzeczywisty areał < 10km 2 albo występuje na 1 stanowisku EN populacja ma zasięg < 5 tys. km 2 lub rzeczywisty areał < 500km 2 albo występuje na mniej niż 5 stanowiskach VU populacja ma zasięg < 20 tys. km 2 lub rzeczywisty areał < 2 tys. albo występuje na mniej niż 10 stanowiskach Kryteria przypisywania kategorii gatunkom C liczba osobników dojrzałych i tempo jej spadku w ciągu 3 lat lub 1 pokolenia lub postępujący spadek liczbności + rozdrobnienie populacji CR populacja o liczbie osobników dojrzałych < 250 i spada o 25% w ciągu 3 lat (lub 1 pokolenia) lub w miarę spadku liczebności fragmentacja na subpopulacje < 50 osobników EN populacja o liczbie osobników dojrzałych < 2,5 tys. i spada o 20% w ciągu 5 lat (lub 2 pokoleń) lub w miarę spadku liczebności fragmentacja na subpopulacje < 250 osobników VU populacja o liczbie osobników dojrzałych < 10 tys. i spada o 10% w ciągu 10 lat (lub 3 pokoleń) lub w miarę spadku liczebności fragmentacja na subpopulacje < 1000 osobników 2

3 Kryteria przypisywania kategorii gatunkom D liczebność bardzo małych lub ograniczonych terytorialnie populacji (p. wrażliwych) Przy zajmowaniu areału < 100 km 2 lub występowaniu na max. 3 sanowiskach: CR liczebność populacji wrażliwych < 50 osobników EN liczebność populacji wrażliwych < 250 osobników VU liczebność populacji wrażliwych < 1000 osobników Kryteria przypisywania kategorii gatunkom E prawdopodobieństwo wymarcia w warunkach naturalnych CR E >50% w ciągu 10 lat lub 3 pokoleń EN E >20% w ciągu 20 lat lub 5 pokoleń VU E >10% w ciągu 100 lat 1. EX gatunki wymarłe (2 gatunki): tarpan, tur. Polska Czerwona Księga Zwierząt 2. EX? gatunkizanikłelub prawdopodobniezanikłew Polsce (14 gatunków), m.in. drop, jaszczurka zielona, jesiotr zachodni, karliczka, norka europejska, pustułeczka, sęp płowy, strepet, suseł moręgowany. 3. CR gatunki skrajnie zagrożone (22 gatunki), m.in.bekasik, dzierzbarudogłowa,gadożer, głuszec, kozica, kraska, kulon, łosoś, modraszek gniady, orlik grubodzioby, orzełek włochaty, rybitwa czubata, rybitwa popielata, sokółwędrowny, świstun, wąż Eskulapa, żołędnica. 4. EN gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone (24 gatunki), m.in. batalion, cietrzew, koza złotawa, minóg morski, nocek łydkowłosy, orzełprzedni, podgorzałka, susełperełkowany, świstak, troćjeziorowa, zając bielak, żółw błotny, żbik, żubr. 5. VU gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie (15 gatunków), m.in. gniewosz plamisty, minóg rzeczny, piekielnica, sowa błotna, wodniczka. 6. NT gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia (30 gatunków), m.in. piskorz, ryjówka średnia, ryś, wilk, niedźwiedź. Polska czerwona księga zwierząt - bezkręgowce nazwa=katz&je=pl 7. LC gatunki na razie nie zagrożone wymarciem, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi (23 gatunki), m.in. mroczek posrebrzany,morświn, podkowiec duży,rzęsorekmniejszy, traszka karpacka. Polska Czerwona Księga Roślin EX (extinct) lub EW (extinct in wild) -wymarłe w naturze-38 CR (critical) - krytycznie zagrożone - 74 EN (endangered) - zagrożone - 59 VU (vulnerable) - narażone LR (low risk) -gatunki niskiego ryzyka -21 DD (datadeficient) -stopieńzagrożenia trudny do określenia z braku danych -2 Czerwone księgi a czerwone listy Czerwona lista gatunków pełny spis gatunków uznanych za zagrożone, w tym gatunki nie w pełni udokumentowane i opisane Czerwone księgi zawierają możliwie pełną dokumentację i opis gatunków Koślaczek storzkowaty 3

4 Czerwona lista roślin i grzybów Polski Łącznie 3123taksony rośliny naczyniowe: Ex 44, EW 3, E 144, V 183, R 107, E 25. Razem 506 gatunków, co stanowi 21% rodzimej flory Polski. wątrobowcei glewiki: Ex 2, E 21, V 16, R 38, I 15. Razem 92 gatunki, co stanowi 38,7% wszystkich gatunków rodzimej flory Polski. grzyby(wielkoowocnikowe): Ex 53, E 425, V 175, R 270, I 40. Razem 963 gatunki. glony : 594 gatunki. porosty: 886 taksonów. śluzowce: 82 gatunki. Ochrona gatunkowa w Polsce W stosunku do gatunków dziko występujących roślin i grzybów chronionych mogą być wprowadzone następujące zakazy: 1) zrywania, niszczenia, uszkadzania, przemieszczania i hodowli; 2) niszczenia ich siedlisk i ostoi; 3) dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych, niszczenia ściółki leśnej i gleby w ostojach; 4) pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania i przetwarzania okazów; 5) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny okazów; 6) wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa okazów. Ochrona gatunkowa w Polsce Ochrona gatunkowa w Polsce Od tych zakazów, w przypadku braku rozwiązań alternatywnych i jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla dziko występujących populacji Minister może w rozporządzeniu ustalić odstępstwa dotyczące: 1) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, jeżeli technologia prac uniemożliwia przestrzeganie zakazów; 2) usuwania roślin oraz grzybów niszczących materiały lub obiekty budowlane; 3) pozyskiwania gatunków roślin i grzybów udostępnionych do pozyskania za indywidualnym zezwoleniem dyrektora ochrony środowiska; 4) przetrzymywania, zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa okazów legalnie pozyskanych. W stosunku do gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone, następujące zakazy: 1) umyślnego zabijania, okaleczania i chwytania; 1a) transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, chowu i hodowli, a także posiadania żywych zwierząt; 2) zbierania, przetrzymywania i posiadania okazów; 3) umyślnego niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych; 4) niszczenia ich siedlisk i ostoi; 5) niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innych schronień; 6) wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj; 7) wyrabiania, posiadania i przechowywania wydmuszek; 8) preparowania okazów; 9) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny okazów; 10) wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa okazów; 11) umyślnego płoszenia i niepokojenia; 12) fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie; 13) przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca; 14) przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych. Ochrona gatunkowa w Polsce Ochrona gatunkowa w Polsce Od tych zakazów, w przypadku braku rozwiązań alternatywnych i jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla dziko występujących populacji Minister może w rozporządzeniu ustalić odstępstwa dotyczące: 1) usuwania od dnia 16 października do końca lutego gniazd z budek dla ptaków i ssaków; 2) usuwania od dnia 16 października do końca lutego gniazd ptasich z obiektów budowlanych i terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne; 3) chwytania na terenach zabudowanych przez podmioty upoważnione przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska zabłąkanych zwierząt i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania; 4) chwytania zwierząt rannych i osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczania do ośrodków rehabilitacji zwierząt; 5) zapobiegania poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich (jednak dla ptaków to odstępstwo nie może być wprowadzone jako ogólnie obowiązujące każdy przypadek wymaga indywidualnej decyzji); 6) pozyskiwania okazów gatunków udostępnionych do pozyskania ; 7) przetrzymywania, zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa okazów legalnie pozyskanych; 8) zbierania i przechowywania piór ptaków. Aktualne obowiązujące rozporządzenia Ministra Środowiska z 2004r. z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną 4

5 Ochrona gatunkowa w Polsce Ochrona gatunkowa w Polsce Rozporządzenie MŚ z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną Rozporządzenie określa: 1. gatunki dziko występujących roślin: a) objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochrony czynnej, b) objętych ochroną częściową, c) objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, oraz sposoby ich pozyskiwania, d) wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk oraz wielkość tych stref; 2. zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków roślin i odstępstwa od zakazów; 3. sposoby ochrony gatunków roślin. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Rozporządzenie określa: 1) gatunki dziko występujących: a) zwierząt objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochrony czynnej, b) zwierząt objętych ochroną częściową, c) zwierząt objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, oraz sposoby ich pozyskiwania, d) ptaków, które mogą być sprzedawane, transportowane i przetrzymywane w celach handlowych, jeżeli zostały legalnie upolowane, e) zwierząt wymagających ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania; 2) zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt i odstępstwa od zakazów; 3) sposoby ochrony gatunków zwierząt, w tym wielkość stref ochrony. Zakaz niszczenia osobników może być skuteczny w przypadku: Międzynarodowe podstawy prawne ochrony gatunkowej zwierząt w świadomości społecznej uważanych za szkodniki (np. ptaki i ssaki drapieżne, żmija); zwierząt będących obiektami intensywnych polowań (do niedawna ryś, głuszec i cietrzew, wilk, słonka); roślin o okazałych kwiatach, mających nieliczne, ale obfite stanowiska, wyniszczanych przez zrywanie i przesadzanie do ogródków (śnieżyce, pełniki, goryczki). Konwencja CITES (Waszyngtońska) Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierzat (Bońska) Konwencja o ochronie różnorodności biologicznej (Rio) Konwencja o ochronie dzikiej europejskiej flory i fauny oraz ich siedlisk naturalnych Berneńska Dyrektywa Siedliskowa UE Dyrektywa Ptasia UE Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem w Waszyngtonie (USA) weszła w życie Polska: weszła w życie Liczba państw: 175 Siedziba sekretariatu: Genewa (Szwajcaria) Załącznik 1 gatunki zagrożone wymarciem Osobniki pochodzące z natury bezwzględny zakaz handlu Osobniki pochodzące z hodowli lub uprawy wymóg zezwolenia CITES Załącznik 2 - gatunki które mogą zostać zagrożone wymarciem Osobniki pochodzące z natury lub z hodowli / uprawy wymóg zezwolenia CITES Załącznik 3 - rośliny objęte kontrolą CITES na wniosek danego państwa Osobniki pochodzące z natury lub z hodowli / uprawy wymóg zezwolenia CITES 5

6 Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (= Bońska) Załącznik w Bonn (Niemcy) weszła w życie Polska: weszła w życie Liczba państw: 112 Siedziba sekretariatu: Bonn (Niemcy) - gatunki zwierząt zagrożonych wyginięciem. Strony Konwencji są zobowiązane w stosunku do gatunków zwierząt wymienionych w załączniku I do: - ochrony, a jeżeli to możliwe odtworzenia ich siedlisk, - zapobiegania niekorzystnym oddziaływaniu na dane gatunki, - wydania zakazu pozyskiwania zwierząt (w tym chwytania, zabijania czy wybierania jaj) przy uwzględnieniu systemu wyjątków takich jak pozyskiwanie do celów naukowych. Porozumienia do Konwencji Bońskiej Załącznik 2 Porozumienie o ochronie nietoperzy w Europie EUROBATS - Zwierzęta mające nieodpowiedni stan zachowania, i istnieje konieczność zawarcia porozumień międzynarodowych. Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku i Morza Północnego ASCOBANS Porozumienie o ochronie wodniczki Acrocephalus paludicola Konwencja o ochronie dzikiej europejskiej flory i fauny oraz ich siedlisk naturalnych w Bernie (Szwajcaria) weszła w życie Polska: weszła w życie Liczba państw: 46 Siedziba sekretariatu: Strasbourg (Francja) Konwencja berneńska Załącznik I - gatunki roślin, które powinny byćściśle chronione i względem, których Konwencja wymaga wprowadzenia przez Strony całkowitego zakazu pozyskiwania, Załącznik II - gatunki zwierząt, które powinny byćściśle chronione. Przepisy Konwencji wymieniają również zakazy jakie powinny być wprowadzone względem wymienionych gatunków, Załącznik III gatunki zwierząt, których eksploatacja powinna być regulowana tak, aby populacje tych gatunków były utrzymane na odpowiednim poziomie. Państwa ratyfikujące mogą np. wyznaczyć okresy ochronne dla tych gatunków lub wprowadzić regulacje odnośnie ich eksploatacji i sprzedaży. Rezolucja nr 4 (1996) Stałego Komitetu Konwencji Berneńskiej - lista zagrożonych naturalnych siedlisk, które wymagają szczególnych działań ochronnych. 6

7 Załączniki Dyrektywy Siedliskowej Dyrektywa Siedliskowa DYREKTYWA RADY 92/43/EWG w/s ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory Załącznik 1 - Zawiera typy siedlisk naturalnych ważnych dla Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów szczególnie chronionych. Załącznik 2 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt ważne dla Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony. Załącznik 3 - Przedstawia kryteria wyboru terenów kwalifikujących się do określenia jako tereny mające znaczenie dla Wspólnoty i wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony. Załącznik 4 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt ważnych dla Wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony. Załącznik 5 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt ważnych dla Wspólnoty, których pozyskiwanie ze stanu dzikiego i eksploatacja może podlegać działaniom w zakresie zarządzania. Załącznik 6 - Przedstawia zabronione metody i środki chwytania i zabijania oraz środki transportu. Załączniki Dyrektywy Siedliskowej Załącznik 1 - Zawiera typy siedlisk naturalnych ważnych dla Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów szczególnie chronionych. Załącznik 2 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt ważne dla Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony = gatunki naturowe. Załącznik 3 - Przedstawia kryteria wyboru terenów kwalifikujących się do określenia jako tereny mające znaczenie dla Wspólnoty i wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony. Załącznik 4 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt ważnych dla Wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony. Załącznik 5 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt ważnych dla Wspólnoty, których pozyskiwanie ze stanu dzikiego i eksploatacja może podlegać działaniom w zakresie zarządzania. Załącznik 6 - Przedstawia zabronione metody i środki chwytania i zabijania oraz środki transportu. Gatunki z zał. 2 DS. występujące w Polsce ROŚLINY (46) aldrowanda pęcherzykowata Aldrovanda vesiculosa bezlist okrywkowy Buxbaumia viridis dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia dzwonecznik wonny Adenophora lilifolia dzwonek karkonoski Campanula bohemica dzwonek piłkowany Campanula serrata elisma wodna Luronium natans gnidosz sudecki Pedicularis sudetica goryczuszka czeska Gentianella bohemica goździk lśniący Dianthus nitidus (wymarły) jezierza giętka Najas flexilis (wymarły) języczka syberyjska Ligularia sibirica kaldesia dziewięciornikowata Caldesia parnassifolia leniec bezpodkwiatkowy Thesium ebracteatum lipiennik Loesela Liparis loeselii lnica wonna Linaria odora (Linearia loeselii) marsylia czterolistna Marsilea quadrifolia mieczyk błotny Gladiolus paluster obuwik pospolity Cypripedium calceolus capillaceum żmijowiec czerwony Echium russicum parzęchlin długoszczecinowy Meesia longiseta Plagiomnium drummondii Plagiomnium drummondii podejźrzon pojedynczy Botrychium simplex ponikło kraińskie Eleocharis carniolica przytulia krakowska Galium cracoviense przytulia sudecka Galium sudeticum pszonak pieniński Erysimum pieninicum różanecznikżółty Rhododendron luteum rzepik szczeciniasty Agrimonia pilosa sasanka otwarta Pulsatilla patens sasanka słowacka Pulsatilla slavica selery błotne Apium repens sierpik różnolistny Serratula lycopifolia sierpowiec błyszczący Drepanocladus vernicosus skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus starodub łąkowy Angelica palustris szurpek Rogera Orthotrichum rogeri tocja karpacka Tozzia carpathica tojad morawski Aconitum firmum ssp. moravicum warzucha polska Cochlearia polonica warzucha tatrzańska Cochlearia tatrae widłoząb zielony Dicranum viride włosocień cienisty Trichomanes speciosum zanokcica serpentynowa Asplenium adulterinum żaglik włoskowaty Dichelyma capillaceum żmijowiec czerwony Echium russicum Wytłuszczone nazwy gat. priorytetowych 1516 Aldrowanda pęcherzykowata Aldrovanda vesiculosal Aldrowanda pęcherzykowata Aldrovanda vesiculosal. Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 2001 r. Czerwona lista IUCN (1996) nie uwzględniono Polska czerwona księga roślin (2001) CR Czerwona Lista (2006) E (wymierające, krytycznie zagrożone zagrożone wymarciem, których przeżycie jest mało prawdopodobne, o ile nadal będą działać czynniki zagrożenia) 7

8 1516 Aldrowanda pęcherzykowata Aldrovanda vesiculosal Elisma wodna Luronium natans(l.) Raf. Siedlisko: Zbiorniki mezoeutroficzne i eutroficzne o różnym stadium zarastania oraz jeziora o różnym stadium dystrofii; zasiedla leżące przy podtorfionych brzegach, spokojne, osłonięte od wiatru i falowania zatoki, o płytkiej wodzie, dobrze się nagrzewające latem, lecz niezamarzające do dna w okresie zimowym Zagrożenia: zanieczyszczenia wód (rozproszone źródła rolnicze i turystyczne) Sukcesja biocenotyczna [ Szmeja (2010) w Perzanowska (red.) Elisma wodna Luronium natans(l.) Raf Elisma wodna Luronium natans(l.) Raf. 2. Status gatunku Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 2001 r. (od 2004 r. gatunek wymaga ustalenia strefy ochrony w całym zbiorniku, w którym występuje). Czerwona lista IUCN nie uwzględniono Polska czerwona księga roślin (2001) EN Czerwona lista (2006) EN I. INFORMACJA O GATUNKU 1. Przynależność systematyczna Rodzina: żabieńcowate Alismataceae Szmeja (2010) w Perzanowska (red.) 2010 Siedlisko: jeziora lobeliowe Szmeja (2010) w Perzanowska (red.) Obuwik pospolity Cypripedium calceolusl Obuwik pospolity Cypripedium calceolusl. Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 1946 r. Czerwona lista IUCN nie uwzględniono Polska czerwona księga roślin (2001) VU Czerwona lista (2006) V (zagrożone, które w najbliższej przyszłości zostaną przesunięte do kategorii wymierających krytycznie zagrożonych, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia) Czerwona księga Karpat Polskich EN Perzanowska (2010) w Perzanowska (2010) w 8

9 1902 Obuwik pospolity Cypripedium calceolusl Skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculusl. Widne lasy liściaste np.. Dąbrowy świetliste Murawy kserotermiczne Kucharczyk (2010) w Pawlikowski (2010) w 1528 Skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculusl. Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 2001 r. Czerwona lista IUCN nie uwzględniono Polska czerwona księga roślin (2001) EN Czerwona lista (2006) E (wymierające, krytycznie zagrożone zagrożone wymarciem, których przeżycie jest mało prawdopodobne, o ile nadal będą działać czynniki zagrożenia) Czerwona księga Karpat Polskich EX Pawlikowski (2010) w 1528 Skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculusl. Siedlisko Torfowiska niskie, mechowiska Zagrożenia Niszczenie siedlisk, konkurencja międzygatunkowa, eutrofizacja Metody ochrony - ochrona bierna naturalnych stanowisk (Dolina Rospudy) - ochrona czynna koszenie, odkrzaczanie Pawlikowski (2010) w 1903 Lipiennik Loesela Liparis loeselii (L.)Rich Lipiennik Loesela Liparis loeselii (L.)Rich. Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 1946 r. Czerwona lista IUCN nie uwzględniono Polska czerwona księga roślin (2001) VU Czerwona lista (2006) E (wymierający, krytycznie zagrożony zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, o ile nadal będą działać czynniki zagrożenia) Kucharski (2010) w Kucharski (2010) w 9

10 Torfowisko alkaliczne 1903 Lipiennik Loesela Liparis loeselii (L.)Rich. Zagrożenia: Zniszczenie siedlisk Eutrofizacja Konkurencja międzygatunkowa Ochrona: Bierna naturalnych stanowisk Czynna w stanowiskach zaburzonych 2. Status Gatunek priorytetowy Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 1957 r. Czerwona lista IUCN R Polska czerwona księga roślin (2001) VU Czerwona lista (2006) E (wymierające, krytycznie zagrożone zagrożone wymarciem, 2094 *Sasanka słowacka Pulsatilla slavicag.reuss których przeżycie jest mało prawdopodobne, o ile nadal będą działać czynniki zagrożenia) Czerwona księga Karpat Polskich EN Kucharski (2010) w 2094 *Sasanka słowacka Pulsatilla slavicag.reuss 2094 *Sasanka słowacka Pulsatilla slavicag.reuss KoryciańskieTurnie siedlisko sasanki słowackiej ( J. Perzanowska) W niedalekiej przeszłości obszar ten był objęty ochroną jako rezerwat ścisły, a penetracja terenu przez człowieka była bardzo ograniczona. Obecnie tereny TPN należące do Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi w Witowie podlegają tylko ochronie krajobrazowej. Zagrożenia: zaburzenia, antropopresja Ochrona: bierna KoryciańskieTurnie siedlisko sasanki słowackiej ( J. Perzanowska) Delimat (2010) w Delimat (2010) w 2109 *Warzucha polska Cochlearia polonica E.Fröhlich 2109 *Warzucha polska Cochlearia polonica E.Fröhlich Delimat (2010) w Gatunek priorytetowy Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 1983 r. Czerwona lista IUCN EX/E Polska czerwona księga roślin EW Czerwona lista (2006) EW (gatunek wymarły w stanie dzikim, utrzymuje się tylko na stanowiskach zastępczych i w uprawie w ogrodach botanicznych) Delimat (2010) w 10

11 2109 *Warzucha polska Cochlearia polonica E.Fröhlich 2109 *Warzucha polska Cochlearia polonica E.Fröhlich Występowanie: kiedyś na źródliskach w rejonie Pustyni Błędowskiej i Olkusza i w górnym biegu Białej Przemszy. Cały obszar jej pierwotnego występowania wynosił kilka kilometrów kwadratowych. Naturalne stanowiska zanikły wskutek osuszenia siedlisk z powodu działalności górniczej. Gatunek przetrwał dzięki introdukcji na stanowiska zastępcze w regionie. Delimat (2010) w Delimat (2010) w 2114 *Pszonak pieniński Erysimum pieninicum(zapał.)pawł *Pszonak pieniński Erysimum pieninicum(zapał.)pawł. Gatunek priorytetowy Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 2001 r. Czerwona lista IUCN nie uwzględniono Polska czerwona księga roślin (2001) VU Czerwona lista (2006) R (rzadkie potencjalnie zagrożone; gatunki o ograniczonych zasięgach geograficznych, małych obszarach siedliskowych oraz występujące w dużym rozproszeniu. Należą tu gatunki określane jako LR o małym zagrożeniu) Wróbel (2010) w Siedlisko Skały wapienne Zagrożenia Niszczenie siedlisk Wróbel (2010) w 2189 Przytulia krakowska Galium cracoviense Ehrend Przytulia krakowska Galium cracoviense Ehrend. Dyrektywa Siedliskowa Załącznik II Konwencja Berneńska (1979) Załącznik I Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 2001 r. Czerwona lista IUCN (1996) V Polska czerwona księga roślin (2001) VU (gatunek narażony na wyginięcie) Czerwona lista... (2006) R (gatunki rzadkie potencjalnie zagrożone, o ograniczonych zasięgach geograficznych, małych obszarach siedliskowych oraz występujące w dużym rozproszeniu) Walusiak (2010) w Siedlisko Skały wapienne, murawy kserotermiczne Zagrożenia Niszczenie siedlisk Sukcesja Walusiak (2010) w 11

12 2217 *Gnidosz sudecki Pedicularis sudetica Willd *Gnidosz sudecki Pedicularis sudetica Willd. Gatunek priorytetowy Siedlisko: strefa ekotonowa pomiędzy fitocenozami torfowisk wierzchowinowych z klasy Oxycoco-Sphagnetea (*7110: torfowiska wysokie) oraz subalpejskimi psiarami Carici rigidae-nardetum (6150: wysokogórskie murawy acydofilne, a także 6150: wysokogórskie bezwapienne wyleżyska śnieżne), Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 2001 r. Czerwona lista IUCN V Polska czerwona księga roślin (2001) EN Czerwona lista Dolnego Śląska (2003) CR Czerwona lista (2006) V Krukowski, Malicki (2010) w 4071 *Dzwonek piłkowany Campanula serrata (Kit.) Hendrych Krukowski, Malicki (2010) w 2249 Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia Besser Status Gatunek priorytetowy Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 2004 r. Ochrona gatunkowa ochrona ścisła od 1957 r. Czerwona lista IUCN nie uwzględniono Polska czerwona księga roślin (2001) VU Czerwona lista IUCN V Czerwona lista (2006) nie uwzględniono (w poprzednim wydaniu określony jako rzadki Polska czerwona księga roślin (2001) VU R Zarzycki i in. 1992) Czerwona księga Karpat Polskich (2008) VU Delimat (2010) w 2249 Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia Besser Siedlisko: murawy kserotermiczne na rędzinach weglanowych Czerwona lista (2006) E (wymierające, krytycznie zagrożone zagrożone wymarciem, których przeżycie jest mało prawdopodobne, o ile nadal będą działać czynniki zagrożenia) Perzanowska (2010) w 4071 *Dzwonek piłkowany Campanula serrata (Kit.) Hendrych Siedlisko Piętro subalpejskie, polany reglowe Zagrożenia Niszczenie siedlisk Sukcesja Delimat (2010) w Korzeniak (2010) w 12

13 4069 *Dzwonek karkonoski Campanula bohemica Hruby in Polivka, Domin et Podpěra 4113 *Przytulia sudecka Galium sudeticum Tausch 2249 Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia Besser 4087 *Sierpik różnolistny Serratula lycopifolia(vill.) A. Kern *Goryczuszka czeska Gentianella bohemica Skalický 13