Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Transkrypt

1 Diagnoza i analiza funkcjonowania formalnych i nieformalnych instytucji opieki w Polsce to innowacyjny projekt, który łączy w sobie różne podejścia do badania opieki. Wykorzystuje ilościowe i jakościowe badania reaktywne, ale wzbogaca zebrany materiał badawczy o dane zastane. Wnioski z case study 6 wybranych do badania powiatów - uzupełnia o dane ogólnopolskie. Cele seminarium Chcielibyśmy zaprezentować Państwu nasze podejście do badania opieki i wspólnie zastanowić się nad pojawiającymi się wątpliwościami, w tym między innymi: Jaką klasyfikację podopiecznych należy przyjąć? Jak zdefiniować na potrzeby badania osoby chore, niepełnosprawne, starsze? Jakie instytucje powinno się objąć badaniem? Jakich instytucji opieki badanie nie obejmuje? Jakie cechy odróżniają formalne instytucje opieki od nieformalnych? Czy odpłatna opieka świadczona w szarej strefie to opieka formalna czy nieformalna? Cele badania Głównym celem badania jest poprawa jakości i efektywności funkcjonowania instytucji i pomocy i integracji społecznej (IPiIS) w zakresie świadczenia opieki, a także zwiększenie efektywności i skuteczności polityki państwa w zakresie wspierania szeroko rozumianych instytucji opieki w Polsce poprzez przygotowanie i powszechnienie spójnej, wyczerpującej diagnozy popytu na opiekę i podaży instytucji opieki wraz z rekomendacjami. Cele szczegółowe badania to: 1. Zwiększenie zasobów informacyjnych dotyczących zapotrzebowania na (popytu) na opiekę i dostarczania (podaży) opieki w Polsce, w wyniku zgromadzenia i przeanalizowania danych oraz określenia czynników wpływających na popyt i podaż opieki. 2. Przygotowanie rekomendacji dotyczących możliwości rozwoju systemu opieki w Polsce w latach oraz jego lepszego monitorowania. 3. Upowszechnienie wiedzy na wśród pracowników instytucji odpowiedzialnych za kreowanie polityki społecznej (na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym) dotyczącej zapotrzebowania na opiekę, dostarczania opieki i rozwoju systemu opieki. Pytania badawcze (policy questions) 1. Jakie główne bariery rozwoju instytucji formalnych można wskazać w Polsce i jak im przeciwdziałać? 2. W jaki sposób poprawić system monitorowania opieki w Polsce, tak by pozwalał w regularny i spójny sposób diagnozować zarówno popyt, jak i podaż? 3. Czy rozwiązania prawne w Polsce odpowiadają potrzebom różnych grup podopiecznych i czy pozwalają na sprostanie rosnącym wyzwaniom w zakresie opieki? Jak można te rozwiązania poprawić? 4. Na jakie potrzeby i problemy należy odpowiedzieć, by planowane do realizacji w nowej perspektywie finansowej UE działania w zakresie opieki były efektywne? 2

2 Definicje podstawowych pojęć na potrzeby planowanych badań Opieka - aktywność polegająca na zaspokajaniu potrzeb, których nie może lub nie umie przejściowo lub trwale samodzielnie zaspakajać podopieczny. Potrzeby te są istotne z uwagi na możliwość przeżycia, zachowanie zdrowia, prawidłowy rozwój i jakość życia. Opieka może przybierać różne formy, charakteryzuje się jednak cyklicznością i przynajmniej przez pewien okres stałością. Podopieczny - osoba wymagająca opieki ze względu na niemożność lub nieumiejętność samodzielnego zaspokajania pewnych potrzeb. W projekcie szczególny akcent będzie położony na następujące grupy podopiecznych: Dzieci do 6 lat Osoby chore, Osoby niepełnosprawne (z różnymi rodzajami niepełnosprawności), Osoby starsze. Osoby i rodziny w kryzysie (np. np. dzieci w pieczy zastępczej, osoby bezdomne korzystające ze schronisk, rodziny wspierane przez asystentów) Instytucje opieki - instytucję tworzą wszelkie reguły gry społecznej i normy, które kształtują interakcje międzyludzkie i które możemy podzielić na instytucje nieformalne i formalne. Do pierwszej grupy może zaliczać się np. opieka sprawowana nad osobami starszymi przez dorosłe dzieci lub opieka sprawowana nad osobami (w tym dziećmi) niepełnosprawnymi przez rodziców i/lub innych członków rodziny. W drugiej grupie znajdą się zarówno instytucje publiczne świadczące opiekę (np. w ramach systemu pomocy społecznej, systemu edukacji czy systemu ochrony zdrowia), jak i inne zorganizowane formy prowadzone przez organizacje pozarządowe lub podmioty prywatne. Obszary opieki Na potrzeby badania zidentyfikowano następujące obszary i instytucje: Obszar Instytucje opieki Opieka nad osobami niepełnosprawnymi fizycznie i intelektualnie, chorymi somatycznie i psychicznie, starszymi zakład opiekuńczo-leczniczy zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy hospicjum pielęgniarki środowiskowe Domy pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych, osób przewlekle psychicznie chorych, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci niepełnosprawnych intelektualnie środowiskowy dom samopomocy klub samopomocy rodzinny dom pomocy usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze(w tym asystent osoby niepełnosprawnej asystent osobisty osoby niepełnosprawnej opieki zdrowotnej pomocy społecznej 3

3 Wsparcie osób i rodzin w kryzysie Opieka nad dziećmi i młodzieżą z rodzin przezywających trudności w wykonywaniu funkcji opiekuńczowychowawczych i pozbawionymi opieki rodziców biologicznych Opieka nad dzieckiem do lat 3 i opieka przedszkolna mieszkanie chronione placówka wsparcia dziennego asystent rodziny rodzina wspierająca ośrodek interwencji kryzysowej (w zakresie hosteli dla osób w sytuacji kryzysowej) dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży schronisko i dom dla bezdomnych, noclegownia rodzina zastępcza rodzinny dom dziecka placówka opiekuńczo-wychowawcza żłobek, klub dziecięcy dzienny opiekun niania pomocy społecznej wsparcia dla rodzin z dziećmi przedszkola edukacji Metodologia Badanie podzielone jest na część lokalną i ogólnopolską. Badanie terenowe w próbie lokalnej składa się z sześciu głównych komponentów: 1. Administracji publicznej (część samorządowa) 2. Formalnych instytucji opieki (część lokalna) 3. Gospodarstw domowych 4. Opiekunów 5. Organizacji pozarządowych 6. Pracodawców. Badanie terenowe w próbie ogólnopolskiej składa się z dwóch głównych komponentów: 1. Administracji publicznej (część rządowa) 2. Formalnych instytucji opieki (część centralna). oraz dwóch dodatkowych: 1. Oceny rozwiązań prawnych (wywiady grupowe FGI) 2. Badania potrzeb informacyjnych interesariuszy (badanie CAWI) Zasięg terytorialny badania Lokalne badania terenowe będą prowadzone na obszarze sześciu celowo dobranych powiatów i gmin wchodzących w ich skład. Podstawowym kryterium wyboru powiatów do badania było oszacowanie zapotrzebowania na opiekę oraz wydatków na cele związane z opieką ponoszone przez jednostki samorządu 4

4 terytorialnego z danego powiatu (razem gminy i powiat). Na tej podstawie zbudowano 4 główne typy powiatów charakteryzujące się niskim i wysokim zapotrzebowaniem oraz niskimi i wysokimi wydatkami. Konkretne powiaty wybierano tak, by każdy z nich charakteryzował się inną sytuacją społeczno-ekonomiczną, wzięto też pod uwagę typ powiatu (ziemski/grodzki). Z założenia też każdy z 6 wybranych powiatów znajduje się w innym województwie. Lp. Typ powiatu Wybrany powiat 1. powiat ziemski - niskie zapotrzebowanie, niskie wydatki kazimierski (świętokrzyskie) 2. powiat ziemski - niskie zapotrzebowanie, wysokie wydatki nyski (opolskie) 3. powiat ziemski - wysokie zapotrzebowanie, niskie wydatki bieruńsko-lędziński (śląskie) 4. powiat ziemski - wysokie zapotrzebowanie, wysokie wydatki wejherowski (pomorskie) 5. powiat grodzki - wysokie zapotrzebowanie, niskie wydatki Skierniewice (łódzkie) 6. powiat grodzki - wysokie zapotrzebowanie, wysokie wydatki Olsztyn (warmińskomazurskie) Poza obszarem wybranych powiatów, badania obejmą instytucje wojewódzkie i centralne oraz formalne instytucje opieki na terenie kraju (próba ogólnopolska). Schemat badania wygląda następująco: 5

5 6