ANDRZEJ CUDZICH SYLWETKA ARTYSTY - MUZYKA

Transkrypt

1 UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI INSTYTUT KULTURY I SZTUKI MUZYCZNEJ MIKOŁAJ BUDNIAK nr albumu: ANDRZEJ CUDZICH SYLWETKA ARTYSTY - MUZYKA Zacząłem pojmować granie nie jako wytwór mojej wyobraźni, lecz jako dar Boga, którym powinienem dzielić się z ludźmi. (A.Cudzich) Praca licencjacka napisana pod kierunkiem naukowym ad. Wojciech Niedziela ZIELONA GÓRA 2007

2 SPIS TREŚCI WSTĘP...3 I II BIOGRAFIA WIELKI CZŁOWIEK...5 SYLWETKA MUZYKA WIELKI ARTYSTA...14 III ANALIZA WYBRANYCH NAGRAŃ...22 A)MUZYK SEKCYJNY...22 B)SOLISTA...25 IV PODSUMOWANIE...27 V WYBRANA DYSKOGRAFIA...28 A) PŁYTY FIRMOWANE PRZEZ ANDRZEJA CUDZICHA...28 B) PŁYTY FIRMOWANE PRZEZ INNYCH MUZYKÓW, GDZIE ANDRZEJ CUDZICH WYSTĘPOWAŁ JAKO MUZYK SEKCYJNY...28 VI BIBLIOGRAFIA

3 WSTĘP Muzyka jest sprawą ducha. Jest abstrakcyjna i bardzo tajemnicza. Nie możesz jej poddać żadnej kontroli. Dźwięk jest wyrazem duchowości. Naszym zadaniem jest odnaleźć go w sobie, w sposób tak uczciwy, jak tylko to jest możliwe, aż odczujemy to ciepło, które możemy otrzymać w obecności Boga. (Wynton Marsalis) 4 Artysta jest człowiekiem, którego można porównać do poszukiwacza. Te poszukiwania mają wyraz w jego twórczości, która w pewien sposób informuje odbiorcę o wewnętrznych przeżyciach autora. Artysta dąży do poznania prawdy, bo ona odsłania przed nim nowe perspektywy i nadaje nową jakość jego dziełu. W pracy tej będę się koncentrował na sylwetce muzyka jazzowego, przedmiotem moich rozważań będzie osoba nieżyjącego już Andrzeja Cudzicha, który zaliczał się ( ) od dawna do ścisłego grona najlepszych polskich kontrabasistów( ) 5. Jego choroba i śmierć spowodowały w środowisku jazzowym w Polsce i zagranicą wielkie poruszenie, a w pamięci ludzi pozostał on jako ( ) wspaniały muzyk i człowiek. 6 W pracy tej będę chciał przedstawić wielkość Andrzeja Cudzich jako człowieka, a przede wszystkim jako artysty. Praca ta ma charakter badawczy, by wykazać słuszność moich tez będę się posługiwał wypowiedziami autorytetów muzycznych, wywiadami przeprowadzonymi z artystami, z ludźmi którzy znali Andrzeja Cudzicha, którzy byli mu bliscy. W miarę możliwości będę posługiwał się wypowiedziami jego samego, choć muszę przyznać, że ze względu na brak możliwości osobistej rozmowy, jest to dość utrudnione. Dokonam także analizy wybranych nagrań Andrzeja, w celu wykazania jego kunsztu i wielkości jako muzyka. 4 K.Brodacki, W Poszukiwaniu Prawdy, Ethos 2006, nr 73-74, s R.Buczek, Bohater negatywny, Gazeta Wyborcza, Kraków 1998, nr Z wypowiedzi M.Bałaty w kwartalniku Ruah, 2004, nr 26, s

4 W tym miejscu należy także podziękować wszystkim tym, którzy okazali mi pomoc w pisaniu tej pracy, tzn. tym, którzy dostarczali mi potrzebnych informacji, a zwłaszcza rodzinie Andrzeja Cudzicha oraz jego przyjaciołom i ludziom, którzy mieli z nim bliski kontakt, i byli mi życzliwi. Dziękuję! 4

5 I BIOGRAFIA WIELKI CZŁOWIEK Andrzej Cudzich urodził się roku 7 w Puławach. Jako dziecko nie miał warunków do rozwoju muzycznego, był najmłodszym synem, najczęściej musiał sam radzić sobie w życiu. Jego ojciec, Władysław pochodzi z gór (Biały Dunajec), ponadto, był leśnikiem, co wiązało się z ciągłymi przeprowadzkami, zmianami szkół i środowisk (Puławy, Jaroszowiec, Nowy Targ). W Nowym Targu w siódmej klasie szkoły podstawowej Andrzej rozpoczął naukę w szkole muzycznej I stopnia w klasie fortepianu. Wcześniej zaczął grać na trąbce uczył się sam a ćwiczył w kotłowni. Andrzej był góralem, być może to miało wpływ na to, że muzyka od zawsze była czymś, co kochał. Razem ze starszym bratem - Robertem gromadzili nagrania i z pasją ich słuchali. Oto jak sam opowiadał po latach o muzyce, której słuchał i która go fascynowała: Pierwsze poważne nagrania, z jakimi się zetknąłem w wieku lat 12-13, były to płyty Jimi Hendrixa, Carlosa Santany i The Beatles. Ominęła mnie powszechna w latach 70-tych fascynacja muzyką stricte rockową. Miej więcej w tym samym czasie zainteresowałem się w nieuleczalnym aż do dzisiaj stopniu muzyką jazzową. Miałem okazję słuchać na żywo zespołów takich, jak: Weather Reaport z Jaco Pastoriusem na basie, czy Herbie Hancocka w słynnym elektrycznym składzie. Nagrania tych zespołów przesłuchiwałem na taśmach szpulowych dogłębnie, to znaczy, doprowadzając niejednokrotnie do ich całkowitego zniszczenia. Przez wiele lat, mimo zmieniających się różnych trendów w tej muzyce, moje zainteresowania się nie zmieniły. Tak jak zawsze staram się słuchać moich ulubionych klasyków, a więc Milesa Davisa wraz z jego kwintetem, kwartetu Johna Coltrane a, Art Blake a The Jazz Messengers, czy Big Bandu Counta Basie go. Nieustannie powracam także do nagrań Tria Billa Evansa ze Scotem La Faro. ( ) W czasie, kiedy zacząłem uczyć się w szkole muzycznej, moją drugą pasją stała się muzyka klasyczna.( ) Bardzo lubię te największe dzieła, jak oratoria, pasje, czy kantaty. 8 Do liceum przeniósł się do Krakowa było to Liceum Muzyczne, klasa kontrabasu, gdyż za krótko grał na fortepianie i dyrekcja nie chciała zgodzić się na fortepian jako główny instrument. Nie było mu łatwo, sam musiał zarabiać na swoje utrzymanie, ale nigdy się nie 7 Większość dat podane zostały przez córkę Andrzeja Cudzicha Katarzynę, w opracowanej chronologii na prośbę autora pracy; chronologia w posiadaniu autora. 8 A. Cudzich, Muzyka, której słucham, kwartalnik Ruah, 2000, nr 13, s

6 poddawał. W ciągu jednego roku zmieniał mieszkania kilkanaście razy. Liceum nie szczędziło mu trudności czasy PRL-u nie były łaskawe dla radykalnej młodzieży. W klasie poznał Ewę swoją przyszłą żonę, choć wtedy nic na to jeszcze nie wskazywało. Po roku Ewa wyjechała do Warszawy i wróciła dopiero w klasie maturalnej. Andrzej był pierwszym i jedynym z rodziny, który skończył szkołę muzyczną. Gdy jeszcze był w liceum, w roku 1978 wziął udział w festiwalu Jazz nad Odrą, gdzie ze swoim zespołem Confirmation zajął II miejsce. Tak rozpoczęła się jego poważna przygoda z tym rodzajem muzyki. Już wtedy zainteresowali się nim czołowi polscy jazzmani, m.in. Janusz Muniak. Andrzej coraz częściej zaczął grywać jazz, jednakże klasyka wciąż miała dla niego kluczowe znaczenie, zawsze powtarzał, że gdyby nie Bach, Handel, czy Chopin, jazzu nigdy by nie było. Andrzej miał ogromną wiedzę w każdej dziedzinie, ale z pewnością był przede wszystkim humanistą (po swojej mamie, która rozpoczęła przed wojną polonistykę). Zdolności artystyczne objawiały się nie tylko w kierunku muzycznym, ale teatralnym oraz dziennikarskim. Przełom lat 70-tych i 80-tych był trudny dla Andrzeja, ponieważ jego brat zaczął mieć wtedy osobiste problemy. Poza tym również w domu nie działo się dobrze, co z pewnością wywarło decydujący wpływ na życie Andrzeja. Mimo pokus związanych z istnieniem w środowisku jazzowym i nacisku innych, nigdy nie sięgnął po narkotyki, chociaż palił papierosy, które rzucił definitywnie w 90 roku, co świadczy o jego silnej woli. W 1980 roku Andrzej rozpoczyna studia na Akademii Muzycznej w Krakowie, w klasie kontrabasu. Tu znów spotkał się z Ewą, razem studiowali na jednej uczelni. W 1984 roku Andrzej kończy studia uzyskując tytuł magistra (temat jego pracy magisterskiej: Ron Carter geniusz kontrabasu ). Andrzej i Ewa pobrali się, ślub odbył się w Tywoni, koło Jarosławia rodzinnej miejscowości Ewy. W styczniu 1985 roku przyszła na świat córka - Katarzyna. Andrzej jako mąż i ojciec wraz ze swoją małżonką uczyli się odpowiedzialności za własną rodzinę. Jako muzyk często koncertował, wyjeżdżał na zagraniczne trasy, kontrakty, co wiązało się z jego nieobecnością w domu, w takiej też sytuacji w roku 1988 we wrześniu urodził się syn Karol, Andrzej był wtedy na półrocznym wyjeździe na statku. Oto jak komentuje fakt jego nieobecności w domu córka, Katarzyna: ( )potrzebowaliśmy go i bardzo nam go brakowało. Jednakże, kiedy wracał do domu pomimo zmęczenia, od razu włączał się w prace domowe, zawoził dzieci do szkoły. Z tras koncertowych przywoził rodzinie pamiątki, które inspirowały go do relacjonowania pobytu dzieciom i żonie. 6

7 Sprzątał bardzo dużo błyskawicznie wszystko było czyste, potrafił robić wiele rzeczy na raz kiedy gotował, na bieżąco mył naczynie i zamiatał, a obiad powstawał w pół godziny. W domu wykonywał większość remontów sam (moje koleżanki myślały, że jest stolarzem), często odbywały się przemeblowania i wprowadzane były innowacje. wspomina córka. Andrzej był bardzo aktywny, nie potrafił leżeć i odpoczywać na wakacjach w wolnych dniach robił remonty w domu, zawsze też jeździł z dziećmi na wyjazdy, wycieczki. Dbał o to, by dzieci zawsze miały zagospodarowany czas chodzili razem po górach, jeździli na nartach, na łyżwach, zabierał je do lasu, nad rzekę, na ryby, na czereśnie i truskawki, jeździli nad morze, za granicę. Andrzej ( ) należał do tych ludzi, którzy potrafią zrobić coś z niczego zapomniał pieniędzy, kiedy poszliśmy na basen, przekonał kasjera, żeby nas jednak wpuścił. Nigdy nie zapłacił mandatu (a policja zatrzymywała go średnio raz na tydzień jeździł świetnie, ale przy tym często bardzo niebezpiecznie), czasem dał płytę, kiedyś miał kupić coś w zamian dzieciom, rozwiązania były różne i jakoś nigdy się nie kończyły. Nigdy nie żyliśmy w luksusach, ale nie odczuwam, żeby czegoś nam brakowało. Łączył i jednał ludzi miedzy sobą, nawet nas, dzieci zabierał razem ze wszystkimi kuzynami i sąsiadami. Był kopalnią pomysłów, inicjatyw, radości i inspiracji. wspomina Katarzyna. W latach 80 brat Andrzeja - Robert był w coraz gorszej sytuacji, i właśnie wtedy, gdy sytuacja wydawała się bez wyjścia został uratowany, zerwał z nałogiem. Wiązało się to z radykalnymi zmianami w jego życiu, a także w życiu Andrzeja. Oto jak komentuje fakt zmiany życia Roberta Katarzyna, córka Andrzeja: Nie ulega wątpliwości, że stało się to tylko za przyczyną Boga. Tamta sytuacja rozpoczęła nowy etap w życiu obydwu braci, zaczęli poznawać Boga od innej strony niż dotychczas świat im Go przestawiał. Ich poszukiwania doprowadziły do wspólnoty - Odnowy w Duchu Świętym w Nowym Targu Koinonia (trafili tam już wraz z żonami) i zaangażowali się w jej życie. Sam Andrzej, w następujący sposób komentuje fakt własnej przemiany wewnętrznej oraz wskazuje na jej konsekwencje : Przełom duchowy dokonał się we mnie za pośrednictwem mego brata Roberta, który został członkiem wspólnoty Odnowy w Duchu Świętym w Nowym Targu i mnie też wciągnął. Zacząłem pojmować granie nie jako wytwór mojej wyobraźni, lecz jako dar Boga, którym powinienem dzielić się z ludźmi. 9 Nowe, żywe doświadczenie Boga miało wielki wpływ na Andrzeja, co od tej pory będzie się przejawiało w jego życiu i twórczości. 9 K.Brodacki, Gdzie jest Duch?, magazyn Jazz Forum, 2003, nr 4-5, s

8 W latach 90 powstała inicjatywa Spotkań Muzyków Chrześcijan (pierwsze odbyły się w Dursztynie, potem w Ludźmierzu, a obecnie odbywają się w Gródku nad Dunajcem). Są to rekolekcje warsztaty, gdzie w ciągu pięciu dni muzycy intensywnie uwielbiają Boga poprzez muzykę. W rekolekcjach tych brało i bierze udział wielu profesjonalnych muzyków min.: Piotr Baron, Maciej Sikała, Michał Barański. Właśnie w tę inicjatywę zaangażowali się również obaj bracia. Tam też Andrzej poznał m.in.: Radka Kulisia perkusistę, którego potem zaprosił do własnego zespołu AmenBandu. Kuliś tak wspomina tę znajomość: Jako miłośnik jazzu fascynowałem się jego grą, kilkakrotnie widziałem go na koncertach na żywo.( ) Choć był w czołówce polskich jazzmanów, nie miał tak zwanej gwiazdorskiej palmy, czyli postawy wyższości( ). Choć wymagający i zdyscyplinowany, był jednak człowiekiem pokornym. Wiedział, czego nie umie i nie bał się do tego przyznać. Nauczyłem się od niego, jak znaleźć zdrową równowagę między skromnością i szacunkiem do siebie samego. Kiedy poznaliśmy się na Spotkaniach Muzyków w Ludźmierzu, nie przypuszczałem, że będę miał ogromny przywilej nie tylko współpracować, ale i przyjaźnić się z Andrzejem. Z pewną nieśmiałością podszedłem do niego, kiedy stroił gitarę(andrzej grał również na gitarze basowej) przed uwielbieniem, miało to być chyba jedno z pierwszych jego chrześcijańskich grań.( ) od razu się uśmiechnął, nawiązał rozmowę, nie próbował stwarzać żadnego dystansu. ( )Andrzej był typem społecznika i zawsze można było na niego liczyć. ( ) Kiedy potrzebowałem noclegu, a u niego akurat nie było miejsca, wynajdywał znajomych, którzy właśnie wyjeżdżali albo mieli wolny pokój. Kiedyś, a były to dopiero początki naszej znajomości, wracałem samochodem z Poznania do Nowego Sącza. Była jesień, późno, deszczowo i zimno. Dojechałem do Krakowa i na Opolskiej samochód odmówił posłuszeństwa, potem się okazało, że z powodu zawilgocenia przewodów. ( ) postanowiłem zadzwonić do Andrzeja, żeby poradził mi, co sprawdzić w silniku w takiej sytuacji. Powiedział mi tylko, że mam czekać, i bez namysłu, pomimo pory i pogody, zabrał jakieś narzędzia, wsiadł w samochód i przyjechał, kupując jeszcze po drodze na wszelki wypadek linkę holowniczą. Pokazał mi, co trzeba wyczyścić, uruchomiliśmy auto i spokojnie mogłem dojechać do domu. Gdy na brałem doświadczenia w majsterkowaniu przy samochodach, Andrzej mnie dowartościował, traktując jako autorytet w tej dziedzinie, mogłem mu się więc zrewanżować drobnymi naprawami. Choć w sprawach zawodowych był wymagający i zdyscyplinowany, cechowała go wrażliwość na potrzeby innych. Wyjeżdżając na koncert do innych miast, zawsze pamiętał o odwiedzeniu znajomych, szczególnie tych, którzy byli samotni, lub mieli jakieś życiowe problemy. 8

9 Kiedyś podczas wspólnej podróży przeczytaliśmy, czy usłyszeliśmy w radio o fatalnej sytuacji ukraińskich kobiet, które przyjeżdżając do Polski do pracy często wbrew swojej woli są zmuszane do przydrożnej prostytucji, a ich sutenerzy, obserwując je z daleka, bezlitośnie rozliczając z każdego klienta. Było lato, mijaliśmy po drodze wiele takich dziewcząt. Lider, prowadząc samochód, zarządził składkę, sam dał najwięcej i wręczając mi pieniądze zatrzymał się przy jednej z nich. Daj jej kasę, powiedz, żeby poszła odpocząć i że Jezus ją kocha! Gdy odjeżdżaliśmy, kobieta miała łzy w oczach. 10 Janusz Muniak, z kolei tak wspomina Andrzeja: ( ) był bardzo opiekuńczy znam to z autopsji. Kiedyś moja małżonka powiedziała mu przez telefon, żeby się mną opiekował, bo wyjeżdżaliśmy do Warszawy Żeby mi się tam coś nie przydarzyło, no i Andrzej się mną cały czas opiekował On był zawsze ku pomocy, że tak powiem. 11 Inny muzyk Joachim Mencel (pianista jazzowy), który bardzo dobrze poznał Andrzeja, wspomina go następująco: Na przestrzeni tych kilkunastu lat naszej znajomości Andrzej systematycznie się zmieniał. Był zawsze w trakcie dynamicznego procesu pracy nad sobą samym i wiem absolutnie, że nigdy nie marnował czasu.( ) Był zawsze bardzo silny i zdecydowany, brał więc życie za barki. Myślę, że było to wynikiem zarówno jego, pochodzenia jak i specyficznych przeżyć w młodości.( ) Już jako nastolatek czuł, że musi być samodzielny i polegać przede wszystkim na sobie i z różnymi problemami samemu sobie radzić.( ) Andrzej był zawsze bardzo odpowiedzialny, gotowy do walki, poważnie traktował i swoje życie i sztukę muzykę, i ludzi, z którymi się spotykał.( ) Andrzej wymagał nie tylko od siebie, ale i od innych. W miarę upływu czasu, w miarę coraz bliższego poznawania Boga, jego nastawienie do świata i ludzi stopniowo się zmieniało. Mimo, że oczekiwania w stosunku do innych wciąż miał wysokie(i dobrze), to jednak przybywało Andrzejowi coraz więcej wyrozumiałości i łagodności, pokoju wewnętrznego, cierpliwości i refleksji. Andrzej( ) był wizjonerem. Miał zawsze konkretne wizje i starał się je jakoś zrealizować. ( ) wiele z nich zrealizował. 12 W tym samym czasie Andrzej przyłączył się do krakowskiej wspólnoty Nowe Jeruzalem przy klasztorze ojców augustianów, gdzie zaczął regularnie występować wraz z innymi muzykami podczas wspólnotowych nabożeństw. Od momentu, gdy Andrzej spotkał na swojej drodze Boga i przeżył wewnętrzną metamorfozę, zapragnął dzielić się tym doświadczeniem z innymi, rozpoczął ewangelizację, obejmowała ona przede wszystkim dwie płaszczyzny: odbiorców muzyki - publiczność oraz 10 R. Kuliś, Do zobaczenia, bracie!, kwartalnik Ruah 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi J. Muniaka, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi J. Mencla, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s. 9. 9

10 jej wykonawców - muzyków, dlatego też m.in. założył zespół AmenBand, który był nie jazzowy, ale z udziałem wielu jazzmenów. Oto, jak komentuje to Radek Kuliś: Andrzej miał strategię ewangelizacji przez wspólne granie, więc zapraszał do zespołu, również muzyków nie związanych z tzw. środowiskiem chrześcijańskim. Chciał, by w ten sposób mogli obcować z treściami, z którymi może inaczej nie mieliby okazji się zetknąć. Chciał również przyciągnąć sceptyków, pokazując im, że chrześcijaństwo to nie tylko tradycyjna forma i archaiczna muzyka. 13 Joachim Mencel w ten sposób komentuje fakt założenia chrześcijańskiego zespołu przez Cudzicha: Andrzej, będąc jednym z najbardziej znanych kontrabasistów na polskiej scenie jazzowej, założył zespół Amenband, który wykonywał Jego piosenki religijne. Czuł głęboką potrzebę dzielenia się tym, co sam przeżywa. Tym, co kształtuje Jego samego. 14 Andrzej Dziewit, człowiek, który bardzo dobrze znał Andrzeja, tak tłumaczy fakt założenia AmenBandu: ( )powstał z potrzeby jego serca, chciał Panu Bogu wygrywać jazzowe nutki. 15 Zespół ten miał misję, niósł światu Dobrą Nowinę o zbawieniu, o prawdziwym szczęściu, które jest osiągalne tylko w prawdziwej wspólnocie z Bogiem. Wielu ludzi dzięki istnieniu tego zespołu zbliżyło się do Boga. Mietek Szcześniak, który współpracował z Andrzejem w tym zespole, tak go wspomina: ( ) Pokochałem jego płyty i jego muzykę, po prostu.( ) z płyt chrześcijańskich, które powstały w Polsce, najczęściej słucham Amenbandu, modlę się nimi, wzruszam się. Dają mi przestrzeń. 16 Okazało się, że to, co robimy, podoba się i nie tylko ludziom wierzącym. Występujemy nie tylko w kościołach tak skomentował lider zespołu pozytywny odbiór ich muzyki przez szeroką publiczność. Sam Andrzej tak komentował swoją duchowość (często publicznie): Gwarantem szczęścia jest dla mnie świadomość, że jestem dzieckiem Bożym, że Bóg mnie kocha i to bezwarunkowo - to ogólna podstawa. Z własnego życia - szczęście to fakt, że mam kochane dzieci, Rodzina oznacza szczęście. Trzecią rzeczą jest to, że Bóg nas stale czymś 13 R. Kuliś, Do zobaczenia, bracie!, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Wypowiedź J. Mencla zamieszczona w artykule Łukasza Tischnera: Rozmowa z ojcem, na stronie: wstawienia: Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi A. Dziewita, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Wywiad zamieszczony na stronie M. Szcześniaka: przeprowadzony przez A. Pająk dla kwartalnika RUAH, zamieszczony również w RUAH, 2005, nr K.Brodacki, Gdzie jest Duch?, magazyn Jazz Forum, 2003, nr 4-5, s

11 obdarowuje - mnie też dał jakiś talent i tym uczynił mnie szczęśliwym, za to też stale Mu dziękuję. 18 Muzyk ten pomógł wielu ludziom, za co są mu wdzięczni do dzisiaj. Jednym z nich jest Marcin Stawicki, który razem z Andrzejem pracował nad płytą AmenBandu - Coraz bliżej. Marcin w ten sposób opisuje doświadczenie osoby Andrzeja: W czasie mojej ciemności ty stałeś się dla mnie łącznikiem ze światem żywych. Odnalazłeś mnie w moim grobie. ( ) jako jedyny nie bałeś się przekroczyć granicy i przebywać w moim mrocznym świecie. Nie było w tym jednocześnie z twojej strony żadnego patosu, bohaterstwa czy łaski. Nie było kogoś, kto daje i kto otrzymuje, raczej wspólne dzielenie i przeżywanie różnych doświadczeń. To czasami ważniejsze niż dobre rady, materialne wsparcie, czy pomysły na rozwiązanie problemów.( ) Właśnie za tę obecność Andrzeju chcę ci podziękować. 19 Jeden z rodziców dziecka, które uczył Andrzej, tak go wspomina: Skromny człowiek, chociaż mistrz kontrabasu, doskonały pedagog, zawsze otwarty na ludzi, których obdarowywał swym życzliwym uśmiechem. Wielki autorytet dla młodzieży krakowskiej szkoły muzycznej zainteresowanej jazzem. Dzielił się z nią swą wiedzą i umiejętnościami cierpliwie pomagając i szczerze dodając otuchy w trudnych chwilach. Umiał w każdym z uczniów znaleźć specyficzne cechy osobowości i wykorzystać je w muzyce. ( ) on im mówił w chwilach zwątpienia: Nie poddawajcie się! 20 Pod koniec 2002 roku Andrzej zachorował na nowotwór, wiadomość o jego chorobie była szokująca dla wszystkich rodziny, przyjaciół, środowiska muzycznego. Od tego momentu rozpoczął się wyścig z czasem, ale nawet wtedy Andrzej nie przestał być sobą, można nawet zaryzykować stwierdzenie, że właśnie wtedy zaczął jeszcze bardziej odsłaniać przed ludźmi głębię swojej osobowości. W tym okresie jego życia, relacja jaką miał z Bogiem nie osłabła, a raczej wzmocniła się. Choroba Andrzeja poruszyła mocno środowisko artystyczne, muzycy kilkakrotnie organizowali specjalne koncerty dedykowane mu, by pozyskać środki na kosztowne leczenie. W jednym z numerów magazynu Jazz Forum znajdujemy taką informację: W tym roku jazzowa aktywność rozpoczęła się w sposób dramatyczny. Jedną z przed sylwestrowych wiadomości była informacja o chorobie Andrzeja Cudzicha(...). Jednym z rozwiązań problemów zdrowotnych Cudzicha jest zaawansowana i kosztowna chemioterapia, 18 Wypowiedź A.Cudzicha zaczerpnięta ze strony internetowej: korzystano: Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi M. Stawickiego, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi Andrzeja G., kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s

12 która nie jest objęta refundacją Kas Chorych. Muzycy przed Świętami postanowili wspomóc kolegę organizując koncert na jego dobro. 21 Warto w tym miejscu przytoczyć wspomnienie Piotra Płecha (chrześcijańskiego muzyka), które w jakiś sposób pomoże nam zrozumieć, jak ważne było granie dla Boga w odczuciu już chorego Andrzeja: Andrzeja poznałem( ) w latach 80, ale dopiero podczas jego choroby odkryłem głębię jego serca jako chrześcijanina i muzyka. Pewnego dnia spotkaliśmy się z kilkoma przyjaciółmi muzykami w domu Andrzeja. Modliliśmy się i zaczęliśmy spontanicznie uwielbiać Boga śpiewając i grając( ). Andrzej wziął swój kontrabas i oparty o łóżko zaczął grać z nami. Nie miał nawet siły, aby stać przy instrumencie. W dźwiękach, które grał, jednak słychać było wyraźnie pewność przynależności do Jezusa i ogromne pragnienie oddawania Mu chwały, bez względu na cenę. To nasze domowe, modlitewne muzykowanie sprowokowało nas do zagrania dwukrotnie publicznego uwielbienia w Krakowie. Specjalnie na te okazje Andrzeja wstawał z łóżka i wkładał cały wysiłek, aby grać na chwałę Boga. To były ostatnie jego publiczne koncerty. 22 Co się działo w Andrzeju w czasie choroby? Może on sam nam o tym powiedzieć, gdyż właśnie wtedy napisał swoją ostatnią piosenkę pt. Chwała, nie była ona pisana w euforii, ale w trudzie choroby i poszukiwaniu Bożego oblicza, oto pierwotna wersja jej tekstu: Jezu, jesteś tu, świat odszedł w cień. Mam tylko Ciebie. Moje życie to Ty! Każdy dzień Twoim darem. Nocą jesteś schronieniem mym. Chwała, chwała! Jezu, wielbię Cię! 23 Krótki tekst, ale jakże trafnie oddający istotę cierpienia wynikającego z choroby prowadzącej do nieuniknionego, ponadto, co ważniejsze przedstawia nam hierarchię wartości chorego, a przede wszystkim relację do Jezusa, który jest wszystkim, i który jest na pierwszym miejscu, któremu należy składać dziękczynienie za wszystkie doświadczenia, te dobre, a także, jak nie szczególnie, te bardzo trudne. Trzeba też zauważyć, że z tego tekstu emanuje pewna radość wynikająca z niezachwianej pewności, że Jezus jest z nim w tym cierpieniu, że autor nie jest sam, jest to swego rodzaju świadectwo. 21 G.Tusiewicz, Z nakazu serca, magazyn Jazz Forum, 2003, nr 1-2, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi P. Płecha, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Tekst piosenki zaczerpnięty z kwartalnika Ruah, 2004, nr 26, s

13 Córka Katarzyna, tak opisuje stan wewnętrzny swego taty z czasu choroby: ( ) wtedy liczył się już tylko Bóg( ). ( )Obecność Boża od niego biła, nie wyparł się Boga( ) Jedną z osób, które były blisko Andrzeja w tym ostatnim etapie życia był Mieczysław Szcześniak, tak wspomina ten czas: Ten ostatni czas nas bardzo zbliżył. I to nie będzie nadużycie, jeśli powiem, że zacząłem się z nim przyjaźnić.( ) Wiele z Andrzejem rozmawialiśmy też o sensie muzykowania i o muzyce w ogóle. O tym, co warto. I, o wiesz, że warto być wiernym sobie. To przywilej - towarzyszyć komuś w odchodzeniu, zobaczyć jak się zmienia na lepsze i lepsze, aż do nieba Że to jest możliwe. 24 Andrzej Cujdzich odszedł po walce z ciężką chorobą 23 listopada 2003 był, jest i zawsze będzie obecny w sercach i wspomnieniach tych, z którymi współdziałał. Podsumowując tę znajomość Radek Kuliś powiedział: Praca i przyjaźń z Andrzejem była jedną z lepszych rzeczy, których doświadczyłem w życiu, tym bardziej trudno mi pogodzić się z jego odejściem. 25 Joachim Mencel: Jestem wdzięczny Bogu, że się znaliśmy. 26 Adam Pierończyk zapytany o Andrzeja po jego śmierci powiedział: Najtrudniej mi się pogodzić z faktem, że nie jest to chwilowe rozstanie pomiędzy koncertami czy nagraniami, do czego my, muzycy podróżujący, jesteśmy przyzwyczajeni. Ciężko Janusz Muniak po śmierci Andrzeja powiedział: (...)bardzo szkoda, że odszedł(...) A i mnie osobiście bardzo szkoda, że go nie ma. No..., liczę na to, że się spotkamy(...) A bardzo bym chciał, żebyśmy się spotkali. 28 Andrzej Dziewit, tak go wspomina: Ten jeden z europejskich gigantów kontrabasu był życzliwym, spokojnym, uśmiechniętym brodaczem, kierującym swe życie na ścieżki pokory(...) Takiego go pamiętam. Andrzeju zasiałeś wiele Boga w naszych sercach, bądź tego pewien. 29 Dla każdego współpraca z Andrzejem oznaczała coś innego, lecz z pewnością każdy zapamięta Go jako wyjątkowego człowieka. Gdy się przypatrzymy dokładnie jego życiu, okaże się, że mamy do czynienia z osobą niezwykłą, która dla wielu była, jest i będzie wzorem do naśladowania. 24 Wywiad zamieszczony na stronie M. Szcześniaka: przeprowadzony przez A. Pająk dla kwartalnika RUAH, zamieszczony również w RUAH, 2005, nr R. Kuliś, Do zobaczenia, bracie!, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi J. Mencla, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi A.Pierończyka, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi J.Muniaka, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi A. Dziewita, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s

14 Patrząc przez pryzmat jego zaangażowania religijnego oraz jego życia obejmującego okres przed wewnętrzną przemianą oraz w jej trakcie(ciągła praca nad sobą), która trwała aż do końca jego życia, można się pokusić o stwierdzenie, że człowiek ten zasługuje na szczególne wyróżnienie. Jak widać życie tego człowieka było Wielkim Życiem, był on bowiem świadkiem Bożego działania w świecie, w świecie muzyki i tym też się dzielił z innymi i na to wskazywał w środowisku nie zawsze ludzi wierzących. Świadomość jego wyjątkowości potęguje dodatkowo fakt, iż w czasie choroby nie odwrócił się od Boga, ale jeszcze bardziej do Niego przylgnął, budująca jest również jego postawa w obliczu śmierci męstwo. Andrzej Cudzich z pewnością był Wielkim Człowiekiem, świadectwem tego jest jego życie, wielu ludzi takim go zapamiętało. II SYLWETKA MUZYKA WIELKI ARTYSTA Andrzej Cudzich 36 letni kontrabasista urodzony w Puławach, od wielu lat zaliczany do czołowych muzyków polskiej sceny jazzowej. Zdyscyplinowany, oszczędny w środkach wyrazu, głębokim niskim tonem buduje fundament podstawy rytmicznej utworu. W improwizacjach ujawnia lwi pazur kontrabasowej wirtuozerii. 30 W ten oto sposób Antoni Krupa (muzyczny dziennikarz środowiska krakowskiego) przedstawia nam sylwetkę Andrzeja Cudzicha jako muzyka. Określa go mianem dojrzałego artysty, który posiada olbrzymie zaplecze w postaci umiejętności, a także, co w jazzie jest bardzo istotne doświadczenie. Jak do tego doszło, że był uważany za czołowego muzyka polskiej sceny jazzowej? W rozdziale tym będziemy chcieli przyjrzeć się bliżej artystycznej drodze Andrzeja, choć trzeba przyznać, że byłoby wielką trudnością przedstawienie całej tej drogi, ze względów oczywistych, mianowicie nie sposób jest obecnie dotrzeć do wszystkich informacji dotyczących jego kariery. Współprace, które o podejmował muzyk były bowiem tak liczne, że bez rozmowy z samym zainteresowanym nie jest możliwe ich odtworzenie, dlatego też ograniczymy się do prześledzenia najważniejszych etapów jego drogi artystycznej. Jak już było wspomnianem wcześniej, Andrzej trafia do Ogólnokształcącego Liceum Muzycznego w Krakowie. 30 A.Krupa, Recenzja umieszczona na płycie A.Cudzicha: Able to listen, Polonia Records, 1996r. 14

15 W trakcie nauki w krakowskim Liceum Muzycznym rozpoczyna działalność w pierwszym profesjonalnym zespole jazzowym Confirmation, z którym to w 1978r. zdobywa II miejsce w najbardziej prestiżowym XV ogólnopolskim konkursie młodych zespołów jazzowych Jazz nad Odrą we Wrocławiu. Zespół otrzymał również zaproszenie na pierwszy wyjazd zagraniczny do Jugosławii, a także dokonuje nagrań w Studiu Polskiego Radia w Krakowie. W 1979r. Andrzej otrzymuje propozycję współpracy z kultową postacią polskiego jazzu Januszem Muniakiem, z którym gra nieprzerwanie do roku W 1980r. Andrzej Cudzich występuje wraz z nim na najstarszym europejskim festiwalu jazzowym Jazz Jamboree w Warszawie. Koncert ten stanowił moment przełomowy w karierze Cudzicha. Wspólnie z kwartetem Janusza Muniaka występuje legendarny, nieżyjący już trębacz Don Chery, czego konsekwencją jest wydanie płyty - Don Chery & Janusz Muniak : Jazz Jamboree 80 - wytwórnia: Muza (rok wydania: 1983). Od tego momentu Andrzej gra na festiwalu Jazz Jamboree niemalże co roku. Kolejne lata współpracy z Januszem Muniakiem obfitują w niezliczoną ilość koncertów w Polsce i poza jej granicami, ponadto Andrzej nagrał z Januszem Muniakiem jeszcze jedną płytę: Placebo - wytwórnia: Poljazz (rok wydania: 1982). W tym okresie występuje on m.in. na festiwalach: Jazz Ost West, Umbria Jazz, Maastricht Jazz Festival, Frankfurter Jazz Tage, Enschede Jazz Days, a także w Liege, Brukseli, Budapeszcie, Pradze, Dreźnie, Bratysławie i Wiedniu. Ma również szansę koncertowania z takimi słynnymi trębaczami jak: Joe Newmanem, Freddie Hubbardem oraz saksofonistą Salem Nistico. Oto jak wspomina go Janusz Muniak: Cóż ja mogę powiedzieć o Andrzeju?( ) Grał wspaniale, był bardzo znakomitym, zdolnym i pracowitym kontrabasistą od początku, jak go poznałem. Pamiętam jego początki. Zawsze początki są słabsze, a potem jest lepiej, więc jest to naturalne, ale rzeczywiście to był dużego formatu muzyk. Przejawiał taką niemal uporczywość w dochodzeniu do prawdy w muzyce i do rzeczy pożądanych (dobrych) U niego widać było ogromną chęć, żeby to, co robi, pasowało. Żeby grać najlepiej, jak tylko można To jego staranie było bardzo widoczne i wyraźne.( ) nie starał się, jak niektórzy muzycy, przeskakiwać siebie i czasu. Czekał spokojnie na efekty, ale bardzo dużo pracował. No i te efekty były, przejawiały się Zresztą kompozycje także miał bardzo dobre( ) Janusz Muniak po latach, tuż po śmierci Andrzeja, tak się o nim wypowie: Jako muzyk wciąż dojrzewał i zdobywał doświadczenie. To był nieustający rozwój. W ostatnich latach wspiął się tak wysoko, że grał jak równy z równym z Amerykanami. Jego muzyka stawała się coraz bardziej spokojna i dostojna. Czuło się w niej coś w rodzaju dziękczynienia, 15

16 bo Andrzej kierował ją ku niebu. W trudnym czasie choroby oparciem dla niego była mocna wiara. 31 Równolegle, obok współpracy z J. Muniakiem, A. Cudzich w 1982 roku zawiązuje z Krzysztofem Zawadzkim słynny zespół Walk Away. Formacja w roku 1983 bierze udział w krakowskim konkursie młodych zespołów Jazz Juniors, gdzie zdobywa II nagrodę. Z formacją tą Andrzej nagrał: Acoustic Quartet feat. Bob Berg Exciting story - Walk Away Production (1997) Również w 1982 roku A. Cudzich otrzymuje propozycję współpracy z nestorem polskiej sceny jazzowej Janem Ptaszynem Wróblewskim. Gra we wszystkich jego formacjach: Kwartet, Septet, Grand Standard Orchestra, Towarzystwo Nostalgiczne Swingulas i występuje na wielu festiwalach jazzowych m.in. Jazz Jantar, Jazz Nad Odrą, Jazz Jamboree, nagrywa także kilka płyt: Grad Standard Orchestra Vol. II Poljazz (1983), Towarzystwo Nostalgiczne Swingulans Muza SX 2218 (1984). Rok 82 obfitował w różne propozycje dla Andrzeja, od tego roku był również zapraszany do współtworzenia sekcji rytmicznych, specjalizujących się w akompaniowaniu jazzowym wokalistom, pianistom i różnym instrumentalistom na konkursach w Zamościu, Kaliszu i Katowicach. W 1984 roku po raz pierwszy w plebiscycie czasopisma muzycznego Jazz Forum zostaje wybrany jako najlepszy polski kontrabasista. Od tego czasu Andrzej niemal nie schodzi z pierwszych miejsc tej ankiety. W 1985 roku Andrzej rozpoczyna współpracę z zaliczanym do europejskiej czołówki saksofonistów jazzowych Tomaszem Szukalskim. Nagrywa z nim trzy płyty: Tina Blues Wipe (1986), Body and Soul Muza SX 2807 (1988), Live at Jazz Jamboree Muza (1989) ponadto koncertuje na wielu festiwalach w Polsce i w Europie. Najważniejszy z nich to North Sea Jazz Festival w Hadze (największy festiwal jazzowy świata). Z T. Szukalskim występuje również w Rosji, Gruzji, Łotwie, Estonii, Bułgarii, Turcji, Portugalii oraz w egzotycznej Etiopii. W 1989 roku bierze udział w europejskim tournee (Belgia, Niemcy, Holandia, Francja) wspaniałej, belgijskiej wokalistki Patrycji Beysens. Współpraca z nią zapoczątkowuje jeden z bardziej aktywnych okresów w karierze artystycznej Cudzicha. Na przełomie lat '80-tych i '90-tych Andrzej rozpoczyna współpracę z Piotrem Wojtasikiem. Wspólnie nagrywają płytę: Piotr Wojtasik Polonia CD 012 (1990). 31 Wypowiedź J. Muniaka zamieszczona w artykule Łukasza Tischnera: Rozmowa z ojcem, na stronie: data wstawienia: , data korzystania:

17 W latach Cudzich większość czasu spędza w krajach Beneluxu. Nawiązuje współpracę z czołowymi postaciami jazzu francuskiego, belgijskiego i holenderskiego m.in.: Jack Van Poll, Felix Simtaine, Michell Herr, David Linx, Filip Abraham, John Ruocco, Hans Van Oosterhout, Eric Lenini, Joe Krause, Robert Jan Vermoulen, Jean Francis Prins. Z muzykami tymi koncertuje po całej Europie zachodniej, głównie w klubach: Amsterdamu, Rotterdamu, Antwerpii, Brukseli, Lille i Paryża. W tym czasie również muzyk zaczyna organizować swoje własne zespoły, pojawiają się pierwsze autorskie kompozycje. W roku 1990 występuje na festiwalu Jazz Jamboree jako lider międzynarodowego kwartetu z Michelem Herrem, Felixem Simtainem i Johnem Ruocco. W 1992 roku, równolegle z wyjazdami do krajów Beneluxu zaczyna również grać z wiodącą postacią jazzu polskiego Zbigniewem Namysłowskim. Owocuje to występami na wielu festiwalach jazzowych min. w Tibilisi, Budapeszcie, Paryżu, Frankfurcie, Hannoverze. Z zespołem Namysłowskiego Andrzej koncertuje również ze słynną amerykańską wokalistką Deborah Brown. Rok 1993 to początek blisko pięcioletniego okresu działalności z czołowym polskim gitarzystą Jarosławem Śmietaną. Okres ten obfituje w wiele podróży i nagrań: Cooperation Gowi DCG 03 (1992), Ballads and other songs Starling S.A (1993), Back to the roots Koch Jazz (1995), You Never Know Power Bros PB (1995), Jarek Śmietana feat. Eddie Henderson & Greg Bandy : Live at Jazz Jamboree GOWI CDG 33 (1996), Songs and other ballads Starling CD 128 (1998). W 1994 ma miejsce pierwszy wyjazd do U.S.A. (Nowy Jork) i Kanady (Vancouver) Andrzej rozpoczyna współpracę ze słynnymi gwiazdami jazzu światowego, są to m.in.: Eddie Henderson, Carter Jefferson, Gary Bartz, Hamiett Bluiett, Bob Berg, Gary Thomas, Joey Calderazzo, Dave Kikoski, Jim Mc Neally, Idris Muhammad, Greg Bandy, Carl Allen, Ronnie Burrage. W 1995 roku Andrzej inicjuje działalność zespołu AmenBand, gdzie realizuje swoje pomysły kompozytorskie, pisząc piosenki utrzymane w estetyce soulowej (temu zagadnieniu poświęcimy jeszcze trochę uwagi, ale nieco później, ze względu na to, by zachować pewien porządek rzeczowy). W 1996 nagrywa swoją pierwszą autorską płytę zatytułowaną Able To Listen z Gary Thomasem, Dave Kikoskim i Ronnie Burragem, na której znalazły się jego kompozycje, takie jak: Don t look back, Able to listen, West wind, Watch Your step. Płyta ta została przyjęta bardzo dobrze przez krytykę muzyczną, na potwierdzenie tych słów przytoczę jej 17

18 recęzję zamieszczoną w Jazz Forum, a której autorem jest znany dziennikarz muzyczny Andrzej Winiszewski: Słuchając płyty Andrzeja Cudzicha Able To Listen nie mogę powstrzymać się od stwierdzenia, iż taka muzyka nie mogłaby chyba powstać w Polsce i zostać nagrana w takiej postaci z polskimi muzykami. Nie jest to oczywiście żaden pean 32 na cześć amerykańskich jazzmenów, ani też zarzut w stosunku do rodzimych muzyków, a raczej konstatacja, że stylistyczna różnica dzieląca Amerykanów i Europejczyków, a konkretnie Polaków, jest zwyczajnym faktem. Nie wiem doprawdy, jak to się dzieje, ale muzycy stamtąd grają zupełnie inaczej i osiągane przez nich brzmienie jest nie do skopiowania (...) przez jazzowe combo na naszej szerokości geograficznej. Najdziwniejsze jednak w tym wszystkim jest to, że liderem tego zespołu jest Polak, a do tego jest on twórcą większości kompozycji. Przyczyny takiego stanu rzeczy upatrywać należy, jak sądzę, w charakterystycznym sposobie gry zwłaszcza dwóch muzyków: Gary Thomasa i Davida Kikoskiego.(...) Nie bez znaczenia jest również gra samego Cudzicha(proponuję zwrócić uwagę na świetne, szybkie i zwarte improwizacje np. w Don't Look Back i Watch Your Step ), który od szeregu lat współpracuje z muzykami z Europy Zachodniej i USA. Warto przypomnieć, że zadebiutował jako lider własnego zespołu złożonego wyłącznie z muzyków belgijskich (Jazz Jamboree '92). Być może w między narodowych doświadczeniach Cudzicha tkwi tajemnica bardzo indywidualnego brzmienia jego międzynarodowych formacji. 36-letni artysta długo pracował na swój fonograficzny autorski debiut i okazał się on nadzwyczaj udany. 33 W 1998 powstaje Andrzej Cudzich Quartet - kolejna autorska formacja. Nagrana zostaje również płyta: Simple Way CD Sound (1998), która zawiera kolejne kompozycje Cudzicha: Simple way, Nothing else to do, Exciting story, a także utwór, który znalazł się także na drugiej płycie AmenBandu w wersji wokalnej, a wręcz stał się utworem tytułowym: Talking to Father ( Rozmowa z Ojcem ).W zespole tym grają młodzi, ale już uznani muzycy: Joachim Mencel, Adam Pierończyk, Łukasz Żyta. Ta kolejna płyta Cudzicha została równie dobrze przyjęta przez krytykę muzyczną, jak jego pierwsza autorska płyta ( Able To Listen ). Oto recenzja płyty Simple Way zamieszczona na oficjalnym jazzowym portalu DIAPAZON 34 : Przed trzema laty Andrzej Cudzich udanie zadebiutował płytą z amerykańskimi jazzmanami. Niedawno wydanym albumem Simple Way kontrabasista udowodnił, że posiada także umiejętność odpowiedniego dobrania sobie polskich muzyków. Wybór padł na Adama Pierończyka, Joachima Mencla i Łukasza Żytę. 32 W wolnym tłumaczeniu: hymn pochwalny 33 A.Winiszewski, recenzja płyty: Able To Listen Polonia Records 082, magazyn Jazz Forum, 1996, nr 12, s korzystane: r. 18

19 Andrzej Cudzich jest od kilku lat zdecydowanie najbardziej kreatywnym polskim kontrabasistą sprawdza się nie tylko jako poszukiwany muzyk do wzięcia, ale również lider znakomitych zespołów. Do liderowania dojrzał dosyć późno, mając już ugruntowaną pozycję, a na koncie współpracę niemal z całą czołówką krajową i wieloma znakomitościami zagranicznymi, w tym z czarnoskórymi jazzmanami z USA. Charakterystyczny, bardzo zdecydowany, męski styl gry, potężne, nasycone brzmienie i bezkompromisowość powodują, że Cudzicha można zaliczyć do elitarnego grona artystów, wypowiadających się własnym językiem muzycznym, jazzmanem wnoszącym wyjątkowej jakości energię i dynamikę do grup jazzowych, z którymi przyszło mu współpracować. Andrzej Cudzich z pewnością jest jednym z tych polskich muzyków, którzy istotę jazzu doskonale czują i rozumieją. Cudzich lider zaczął z bardzo wysokiego pułapu w 1996 roku nagrał znakomitą płytę Able To Listen (...). Naturalną koleją rzeczy byłoby nagranie muzyki albo słabszej, albo zupełnie innej, albo pójście na całość i zrobienie muzyki, dajmy na to z Rollinsem. Tymczasem nic z tych rzeczy nowy album Simple Way jest dziełem bardzo udanym, stylistycznie utrzymanym w podobnych klimatach, a w jego realizacji udział wzięli muzycy... krajowi. Cudzich dowiódł nie tylko, że nie stracił wigoru jako lider, kompozytor(...) i basista, ale również że ma wyjątkowy talent w dobieraniu muzycznych partnerów. Kwartet gra ostrą muzykę utrzymaną w głównym nurcie akustycznego jazzu, którą określić by można jako postcoltrane'owską. Pierończk znakomity technik, artysta potrafiący grać z rzadko spotykaną koncentracją i żarem, często ulatujący w ekstatyczne rejony nasycone metafizyką jako żywo przypomina Pharoaha Sandersa. Jego muzyka jest znakomicie osadzona rytmicznie, harmonicznie skomplikowana i bardzo swobodna, a pod względem brzmienia prezentuje się wręcz imponująco. Z odpowiednim drivem i pulsem gra młody perkusista Łukasz Żyta, który z dużym wczuciem wpasował się w zenergetyzowaną muzykę kwartetu. Kilka słów należy się Joachimowi Menclowi, który koncentrował się ostatnio na swingowej muzyce z klarnecistą Bradem Terry oraz grze na keyboardach w zespole o profilu soulowym. Na Simple Way Mencel to zupełnie inny człowiek i jego postawa jest chyba największą niespodzianką, jaką ta płyta niesie. Pianista gra tutaj bardzo dynamicznie, zdecydowanie, momentami wręcz drapieżnie, prezentuje świetne pomysły w improwizacjach, refleks i inteligencję w akompaniamencie. Jako całość kwartet pokazał formę, do której nie sposób się przyczepić. W 2000 roku Andrzej uczestniczy w trasie koncertowej Urszuli Dudziak i Grażyny Auguścik w Polsce, Anglii, Czechach i Słowacji. 19

20 Muzyk ten nieustannie tworzył swoje kolejne formacje, występując z nimi na prestiżowych scenach Polski i Europy. Lata obfitują m.in. w wyjazdy Andrzeja do Kuwejtu, Serbii, Hiszpanii. Także w tym czasie Andrzej gra ze swoim projektem - Andrzej Cudzich Quintet, w składzie: Arnau Boix, Joan Albert, Janusz Skowron, Erwin Serrutton na Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym w Terrasie. Również w tym okresie Andrzej rozpoczął współpracę z wybitnym trębaczem Wallacem Roneyem, w tym projekcie uczestniczyli również David Kikoski i Ronni Burrage. W planach było nagranie płyty, ale niestety, plan ten już nie został zrealizowany. Cudzich w trakcie swojej 25 - letniej kariery artystycznej angażował się wielokrotnie jako pedagog i wychowawca młodych pokoleń muzyków, był również członkiem jury wielu konkursów. Po raz pierwszy prowadził klasę kontrabasu na warsztatach jazzowych w Chodzieży w roku 1983, gdzie później wielokrotnie był jeszcze zapraszany jako wykładowca. Prowadzi także zajęcia w klasie kontrabasu na innych warsztatach w Polsce: Brzozów, Krosno, Bielsko Biała, Morąg, Suwałki, Górka Klasztorna, Karpacz, Przemyśl, Kraków, Warszawa, a także poza jej granicami: Dworp (Belgia), Antwerpia (Belgia), Dusseldorff (Niemcy), Vancouver (Kanada), Ankara (Turcja), Addis Abeba (Etiopia), Moskwa (Rosja). W 1993 roku Andrzej zostaje zatrudniony w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Mieczysława Karłowicza w Krakowie w charakterze nauczyciela prowadzącego zespół jazzowy, a w 2000 roku także zespół w Liceum Muzycznym w Krakowie, w którym się uczył. Wróćmy jeszcze na chwilę do zagadnienia zespołu AmenBand, który to Andrzej założył. Zespół powstał, jak już było wspomniane, w 1995 roku, w czasie nagrania materiału na pierwszą płytę Łąki Twoich Obietnic. Obok samego Andrzeja na płycie pojawili się: wokaliści Ewa Uryga, Beata Bednarz, Bożena Dłuciak, Mietek Szcześniak oraz instrumentaliści: Janusz Skowron (instrumenty klawiszowe), Krzysztof Zawadzki (perkusja), a także goście: Tomasz Szukalski (saksofon), Robert Cudzich (gitara), Andrzej Jagodziński (piano). W 1998 roku zespół nagrał drugą płytę Rozmowa z Ojcem złożoną w całości z kompozycji Andrzeja. Oprócz stałej obsady wykonawczej nieco zmodyfikowanej, gościnnie wystąpili: Eric Mariental (saksofon), Joachim Mencel (piano), Radosław Kuliś (perkusja) oraz chór i orkiestra Sinfonitta Cracovia. Trzecia płyta Coraz bliżej powstała w 2002 roku. W nagraniach wzięli udział: wokaliści - Beata Bednarz, Patrycja Gola, Mietek Szcześniak, a także Tomek Kałwka (instrumenty klawiszowe), Janusz Skowron (fortepian), Radek Kuliś (perkusja) oraz goście: 20

21 Piotr Wojtasik (flugelhorn), Marek Podkowa (sax. tenorowy), Robert Cudzich (gitara), Adam Szewczyk (gitara). Przez siedem lat swojego istnienia, AmenBand można było usłyszeć na festiwalach i koncertach, m.in. na placu św. Piotra w Rzymie w lipcu 2000 roku podczas Jubileuszowej Pielgrzymki Narodowej Polaków. Zespół prowadził również wielokrotnie warsztaty muzyczne, min.: w Bielsko-Białej, Krośnie, Zielonej Górze, Górce Klasztornej i Karpaczu. Oto jak wspomina Andrzeja Tomasz Stańko: Andrzej należał do ludzi średniego pokolenia polskich jazzmanów. Ja znałem go głównie z opowiadań i opinii muzyków. Mówiło się o nim, jako o silnym kontrabasiście z bardzo mocnym, osadzonym brzmieniem. Zachowałem jednak pewien obraz Cudzicha. Wspomnienie z warszawskiego studia S4. Nie pamiętam, co wtedy nagrywaliśmy, ale to chyba była jakaś muzyka do filmu. Tak! To było Pożegnanie z Marią, bo przecież był z nami Leszek Możdżer. Pamiętam, jak Andrzej stoi za basem. Musiał być dobry, bo ja jestem bardzo wymagający Inny muzyk, wokalista jazzowy Marek Bałata, tak mówi o muzyku: Zawsze pozostanie w mej pamięci jako wybitny muzyk, basista, w którym miałem wielkie oparcie bez względu na skład zespołu, do którego go zapraszałem. Solidna artykulacja, potężne brzmienie, zdecydowany i jazzowy feeling dawały mocne podstawy granej muzyce, niezależnie od jej indywidualnego charakteru. Był wspaniały i niezwykle przekonujący w standardach i oryginalnych kompozycjach. Mimo iż kilka lat młodszy, radził mi życzliwie, z dojrzałością w wielu spornych sprawach, zawsze elegancki i punktualny wzbudzał podziw i szacunek starszego i młodszego pokolenia. 36 Adam Pierończyk, tak go zapamiętał: Andrzeja będę pamiętał jak bardzo twórczego artystę, któremu zależało na tym, aby jak najbardziej się rozwijać, jak najbardziej rozwijać swoją muzykę. 37 W dzień pogrzebu Andrzeja, 27 listopada 2003 roku, w Gazecie Wyborczej ukazała się notka następującej treści: Dzisiaj w Krakowie odbędzie się pogrzeb jednego z najwybitniejszych kontrabasistów w historii polskiego jazzu Andrzeja Cudzicha. W środowisku muzyków słynął nie tylko z wrażliwości i wirtuozerii, ale też z wielkiej religijnej charyzmy.(...) Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi T. Stańko, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Andrzej Cudzich nie żyje!, z wypowiedzi M. Bałaty, kwartalnik Ruah, 2004, nr 26, s Wypowiedź zaczerpnięta z wywiadu przeprowadzonego przez Piotra Florczyka z Adamem Pierończykiem, wywiad zamieszczony jest na stronie internetowej: korzystane: r. 38 P.Iwicki, Odszedł kontrabasista, dziennik Gazeta Wyborcza, r., s

22 Śmierć tego wielkiego artysty była z pewnością wielką stratą dla polskiego jak i europejskiego świata muzycznego. Dorobek jaki zostawił po sobie jest tego największym dowodem. III ANALIZA WYBRANYCH NAGRAŃ Andrzej Cudzich był artystą, którego kunszt przejawiał się na różnych płaszczyznach muzycznych, tzn. m.in. na płaszczyźnie akompaniamentu współtworzył przecież jako kontrabasista jazzowy sekcję rytmiczną w rozdziale tym przypatrzymy się konkretnemu przykładowi akompaniowania przez tego muzyka; także na płaszczyźnie solowej wśród muzyków był określany jako wirtuoz będziemy chcieli tu prześledzić na konkretnym przykładzie jego solo. A) MUZYK SEKCYJNY W roku 1990 została wydana płyta Piotra Wojtasika pt. Piotr Wojtasik (Polonia CD 012). W nagraniu tym uczestniczyli następujący muzycy: Jan Ptaszyn Wróblewski saksofon tenorowy, Wojciech Niedziela - fortepian, Andrzej Cudzich kontrabas i Eryk Kulm perkusja. Na płycie tej muzycy grają standardy muzyki jazzowej. Utworem otwierającym tę płytę jest standard Autumn Leaves autorstwa J. Kosmy. Jest to forma o konstrukcji AAB, przy czym jedno A ma 8 taktów, natomiast część B ma taktów 16, co w rezultacie daje nam formę 32-u taktową. Kompozycja jest utrzymana w tonacji g moll. Na płycie tej standard został nagrany w tempie bardzo szybkim, tzn. 300 ćwierćnut na minutę. Poniższy przykład, jest to pierwszy chorus 39 akompaniamentu kontrabasu podczas solówki trębacza. Andrzej gra tutaj walking, tzn. pochód basowy, którego warstwa rytmiczna opiera się przede wszystkim na ćwierćnucie (ćwierćnuta jest tu wartością elementarną), wykorzystując przy tym przede wszystkim dźwięki akordowe (jeden dźwięk na jedną ćwierćnutę). Walking w szybkim tempie jest bardzo wymagającym akompaniamentem. 39 Chorus - jednostka formalna w jazzie. Utwór jazzowy składa się z tematu i kolejnych chorusów. Po przedstawieniu tematu melodycznego, opartego na określonym schemacie harmonicznym (układzie funkcji harmonicznych), solista improwizuje w obrębie kolejnych chorusów, opartych na tym samym przebiegu harmonicznym i tej samej liczbie taktów, co i temat. Wyjaśnienie autora. 22

23 Muzyk grający go musi mieć olbrzymie doświadczenie, kondycję oraz świadomość harmoniczną. W poniższym przykładzie chciałbym zwrócić uwagę na kilka interesujących miejsc: w 2 takcie chorusu, na akordzie F7, pełniącym funkcję dominanty wtrąconej (D7) do toniki 3 stopnia TIII (akord Bbmaj7) muzyk zastosował przejście chromatyczne (2 miara dźwięk fis), z prymy akordu (dźwięk f - 1 miara) na jego nonę (dźwięk g 3 miara), poczym zagrał tercję (dźwięk a 4 miara), która rozwiązała się na prymę następnego akordu Bbmaj7, przypadającej na 1 miarę kolejnego (3) taktu; kolejnym miejscem szczególnie interesującym jest takt 6, w którym to możemy zaobserwować jak kontrabasista zastosował alterację na akordzie D7, pełniącym funkcję dominanty septymowej D7 do toniki (T - akord Gm), na 2 miarę zagrał nonę obniżoną (dźwięk es), a na 3 miarę nonę podwyższoną (eis), która prowadziła do tercji akordu (dźwięk fis 4 miara) rozwiązującej się na prymę toniki (dźwięk g) w kolejnym (7) takcie; innym miejscem wartym uwagi są takty 11 i 12 obserwujemy tu urozmaicenie rytmiczne walkingu, w postaci synkop w takcie 11 na 3 i oraz w takcie następnym (12) na 1 i ; warto też zwrócić uwagę na takt 22 muzyk zastosował tu glissando z prymy akordu F7 (1 miara) do jego kwinty (dźwięk c 3 miara); trzy kolejne takty (23 25) są interesujące ze względu na zastosowaną progresję kontrabasista posługując się dźwiękami diatonicznymi oraz chromatyką zagrał kolejno sześć razy tryton w progresji sekundowej najpierw w takcie 23 na miarę 1 i 2 zagrał dźwięki b e, a na miarę 3 i 4 dźwięki h f, w takcie 24 zagrał na miarę 1 i 2 kolejno dźwięki: b e, a na mirę 3 i 4 dźwięki a es, w takcie 25 na miarę 1 i 2 zagrał dźwięki as d, a na miarę 3 i 4 dźwięki g des; ostatnim miejscem w tym przykładzie, na które należałoby zwrócić uwagę są takty obserwujemy tutaj urozmaicenie rytmiczne, poprzez zastosowanie półnut, które spełniają funkcję przygotowawczą do rozpoczęcia nowego chorusu. 23