produkcja roślinna Nawożenie azotowe ozimin NR 1/2015 (107) 26 lutego

Transkrypt

1 NR 1/2015 (107) Spis treści KPODR zaprasza 26 lutego biuletyn Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Minikowo tel fax sekretariat@kpodr.pl Nawożenie azotowe ozimin Wyniki pomiarów meteorologicznych Notowania cenowe Wsparcie dla działalności gospodarczej Rolnictwo ekologiczne: zmiana ustawy Gospodarka odpadami: nowe przepisy Olimpiada Wiedzy o OZE KPODR zaprasza Konferencja Hodowla i tucz drobiu wodnego w Polsce Minikowo, 9 marca Seminarium Poferment nawozem dla rolnictwa Przysiek, 10 marca Konferencja Kompleksowa technologia rzepaku uprawa bez pługa Przysiek, 12 marca XXIII Forum Pszczelarzy Przysiek, 14 marca Jarmark Wielkanocny Przysiek, 28 marca Więcej informacji na produkcja roślinna zboża Nawożenie azotowe ozimin Podobnie jak w roku ubiegłym, warunki pogodowe (lekka zima oraz ciepła i wystarczająco wilgotna jesień) sprzyjały dobremu przezimowaniu roślin. Miejmy nadzieję, że przedwiośnie nie przyniesie gwałtownych spadków temperatur czy silnego wiatru bez okrywy śnieżnej i zboża ozime dotrwają w dobrej kondycji do wiosny. Obecnie największym problemem jest zachwaszczenie ozimin, w których jesienią nie zastosowano herbicydu. Chronione plantacje również są nieco bardziej zachwaszczone niż zazwyczaj, gdyż chwasty zimujące, zwłaszcza kapustowate, też miały dobre warunki rozwoju. Dlatego gdy tylko będzie to możliwe, warto wejść w pole i sprawdzić, jakie chwasty trzeba będzie zwalczać, gdyż skuteczność zabiegów herbicydowych będzie malała z upływem czasu. Jednak na początek w zbożach najważniejsze będzie pierwsze wiosenne nawożenie azotem. Azot jest głównym składnikiem pokarmowym roślin, ale jednocześnie bardzo podatnym na straty w wyniku wymywania, ulatniania lub immobilizacji (wchłonięcia) przez mikroorganizmy glebowe. Przy tym jego ruchliwość w środowisku (a więc i pobieranie przez rośliny) jest wprost proporcjonalna do temperatury: im cieplej, tym jest bardziej dostępny dla roślin. Przy temperaturze nieprzekraczającej 0 C dostępność azotu też jest praktycznie zerowa. Ważne jest zatem stosowanie go w takich dawkach i terminach, aby było to działanie racjonalne. Pierwsze wiosenne zasilenie azotem ozimin jest najważniejszym zabiegiem agrotechnicznym warunkującym ich potencjalny plon. Wiosną zaleca się co najmniej dwukrotne nawożenie azotowe zbóż ozimych. Pierwszą dawkę azotu stosuje się w momencie wiosennego ruszenia wegetacji, drugą bezpośrednio przed fazą strzelania w źdźbło. W niektórych technologiach, przy założeniu bardzo wysokich plonów lub gdy rolnikowi zależy na wysokiej zawartości białka, daje się także dodatkową (zwykle mniejszą od drugiej) dawkę przed kłoszeniem. Wiosną pierwszej dawki azotu nie wolno opóźnić i należy go podać w formie dobrze rozpuszczalnej w wodzie (saletra amonowa itp. nawozy zawierające azot w postaci amonowej i azotanowej). Mocznik zawiera formę amidową, z której rośliny mogą korzystać dopiero po jej hydrolizie do formy amonowej. O długości tego procesu decyduje kilka czynników, z których najważniejsza jest temperatura (od 2 dni przy 30 C, do ponad 21 dni przy 5 C). Mocznik nie nadaje się do najwcześniejszego nawożenia ozimin wiosną, gdyż uwalnianie azotu z tego nawozu następuje wraz ze wzrostem temperatury gleby i trzeba to przewidzieć.

2 zboża Termin pierwszej dawki azotu jest uwarunkowany nie tylko potrzebami roślin, ale także wymogami prawnymi: na polu w granicach obszaru szczególnie narażonego na zanieczyszczenie azotanami (w dokumentacji wniosków o płatności obszarowe działki ewidencyjne na OSN oznaczone są literą A) nawożenie azotowe można wykonać najwcześniej 1 marca; zabronione jest nawożenie azotem pola pokrytego śniegiem lub zalanego wodą; nie wolno nawozić pól zamarzniętych do głębokości 30 cm; nie wolno nawozić pól podczas deszczu. Wysokość wiosennej startowej dawki azotu w zbożach ozimych zależy od następujących czynników: gatunek i odmiana zboża (pszenica i pszenżyto wymagają większych dawek niż żyto i jęczmień); termin siewu oziminy (im wcześniejszy, tym więcej pędów kłosonośnych wytworzonych jesienią i tym mniejsze zapotrzebowanie azotu na dokrzewienie); przedplon rodzaj, nawożenie, plonowanie (np. po dobrze nawożonym rzepaku czy po strączkowych dawkę azotu można zmniejszyć); rodzaj i jakość gleby (na lepszych glebach wyższe plony i nieco wyższe dawki azotu); planowana wysokość plonu (bardzo wysokie plony wymagają trzech dość dużych dawek azotu); zasoby wodne gleby (np. obfite opady w okresie jesienno-zimowym przy niezamarzniętym gruncie mogą wypłukać glebę z azotu). Wysokie nawożenie azotem ma sens tylko wtedy, gdy rośliny są dobrze zaopatrzone we wszystkie pozostałe składniki pokarmowe oraz w wodę. Nadmierne nawożenie tym składnikiem zwiększa podatność na choroby i wyleganie, zachęca szkodniki do żerowania (zwłaszcza gdy brakuje potasu), może także pogorszyć jakość biologiczną ziarna. Pszenice potrzebują dość wysokiego nawożenia azotowego: przy plonach w granicach 5,5 7 t/ha stosuje się wiosną od 130 do 170 kg N/ha. Dzieląc dawki można nawozić zboża azotem w okresach największego zapotrzebowania roślin na ten składnik, a dzięki temu ograniczyć jego straty do minimum. Dlatego nigdy nie stosuje się całkowitej ilości azotu jednorazowo, lecz zazwyczaj w dwóch dawkach, a przy bardzo dużym zapotrzebowaniu w trzech. Dla uzyskania wyższych plonów dawki będą wysokie wynika to z faktu, że pszenica na każdą tonę plonu ziarna pobiera kg azotu. Część azotu dostępna będzie z zapasów glebowych (im lepsza gleba i lepszy przedplon, tym więcej). Jednak warunkiem uzyskania wysokich plonów jest woda. Na wytworzenie 1 tony ziarna pszenica potrzebuje ok. 30 litrów wody na 1 m 2 w okresie od początku kwietnia do lipca. Na powyższym schemacie pokazano trzy okresy największego zapotrzebowania zbóż na azot: pierwsza dawka wczesnowiosenna kończy tworzenie pędów (krzewienie), zwłaszcza przy później sianych oziminach, ale przede wszystkim niezbędna jest ze względu na budowanie kłosków i kwiatków, co decyduje o wielkości kłosa. druga dawka kończy budowę kłosa i chroni przed nadmierną redukcją pędów i kłosków w kłosie (tzw. wielki okres). trzecia dawka uzupełnia ewentualne niedobory z mineralizacji oraz dostarcza azot dla wytworzenia odpowiedniej ilości białka. 2

3 zboża Plon szacowany dt/ha gleby najlepsze dt/ha gleby bardzo dobre dt/ha gleby dobre dt/ha gleby średnie/dobre dt/ha gleby średnie Przykładowe dawki azotu pod pszenicę ozimą na wiosnę, kg/ha Przedplon i termin siewu dobry przedplon wczesny siew dobry przedplon późny siew słaby przedplon późny siew dobry przedplon wczesny siew dobry przedplon późny siew 1 dawka BBCH dawka BBCH dawka BBCH Razem Wysokie dawki azotu należy stosować wtedy, gdy obsada pędów kłosonośnych jest wystarczająca dla osiągnięcia zakładanego plonu ( dobrze rozwiniętych pędów kłosonośnych). Plon szacowany Przykładowe dawki azotu pod pszenżyto ozime na wiosnę Gleba i stanowisko 1 dawka BBCH dawka BBCH dawka BBCH Razem dt/ha najlepsze dt/ha bardzo dobre (gliniaste) dt/ha średnie/dobre dt/ha gleba średnia (piaszczysta) Jęczmień ozimy pobierze na zbudowanie 1 tony plonu ziarna kg azotu (nawet do 32 kg), a więc np. dla plonu 9 t/ha co najmniej kg/ha. Plon szacowany Przykładowe dawki azotu pod jęczmień ozimy na wiosnę Gleba i stanowisko 1 dawka BBCH dawka BBCH dawka BBCH Razem dt/ha najlepsze dt/ha bardzo dobre (gliniaste) dt/ha średnie/dobre dt/ha średnie Jęczmień ozimy, tak jak pszenica i pszenżyto, dobrze reaguje plonem na nawożenie azotowe, ale ma większą skłonność do wylegania. Dlatego planując wysokie plony przy wysokich dawkach nawożenia azotem trzeba pamiętać o zastosowaniu wiosną środków zapobiegających wyleganiu. Marek Radzimierski 3

4 pogoda pomiary meteo Opady i temperatury wielolecia 4 Pomiary prowadzono w stacji meteorologicznej w Minikowie koło Nakła nad Notecią. opracowanie: Natalia Narewska

5 ekonomika Notowania cenowe PRODUKT Średnia 2014 styczeń 2015 Ceny targowiskowe podstawowych produktów rolnych*, zł/dt pszenica 78,67 74 żyto 56,25 48 jęczmień 75,25 69 pszenżyto 68,58 62 ziemniaki 102,67 77 Ceny skupu żywca netto*, zł/kg żywiec wieprzowy 4,40 3,54 maciory 3,11 2,33 żywiec wołowy 7,07 7,26 krowy 4,98 4,67 Ceny skupu zbóż netto*, zł/dt pszenica konsumpcyjna 70,42 74 pszenica paszowa 67,17 63 żyto konsumpcyjne 50,83 50 pszenżyto paszowe 58,50 52 jęczmień konsumpcyjny 62,25 55 jęczmień paszowy 63,67 57 Ceny nawozów mineralnych netto, zł/dt saletra amonowa 34% 127,77 126,37 mocznik 46% 142,02 140,42 superfosfat wzbogacony 40% 142,24 135,13 sól potasowa 60% 144,02 146,10 Polifoska 6 171,80 163,12 * na podstawie Systemu Notowań KPODR Minikowo: opracowanie: Karolina Błaszczyńska Fundusze dla wsi i rolnictwa PROW Wsparcie dla działalności gospodarczej W nowym Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich nie ma działań takich, jak: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. Są za to nowe działania i formy wsparcia. Jednym z nich będzie Przetwórstwo i marketing produktów rolnych. Z pomocy w ramach tego działania będą mogli skorzystać m.in. rolnicy lub domownicy podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie (dotyczy rolników rozpoczynających działalność gospodarczą w zakresie przetwórstwa produktów rolnych). Oferowane wsparcie do 50% kosztów kwalifikowalnych, dofinansowanie inwestycji do 100 tys. zł. Drugim działaniem oferowanym potencjalnym przedsiębiorcom będą Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej. O pomoc będą mogły się ubiegać osoby fizyczne spełniające następujące warunki: wnioskodawca jest ubezpieczony na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik; gospodarstwo rolne, w którym pracuje wnioskodawca, ma wielkość ekonomiczną nie większą niż 15 tys. euro; za rok poprzedzający rok złożenia wniosku o przyznanie pomocy przyznano płatność do gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, w którym pracuje wnioskodawca. Ponadto beneficjent zarejestruje działalność w odpowiednim rejestrze lub systemie nie później niż do dnia wypłaty drugiej raty premii i nie będzie podlegał ubezpieczeniu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Oferowane wsparcie w postaci premii w wysokości do 100 tys. zł wypłacanej w ratach: 80% i 20% kwoty pomocy. Ponadto w ramach działania LEADER będzie wspierane zakładanie działalności gospodarczej i rozwój przedsiębiorczości. Pomoc dla danego rodzaju operacji będzie ustalona przez Lokalną Grupę Działania: do 300 tys. zł na rozwijanie działalności gospodarczej i 100 tys. zł pomocy na jej rozpoczęcie. Piotr Sawa

6 ekologia i ochrona środowiska Rolnictwo ekologiczne Zmiany w ustawie W grudniu 2014 roku uchwalono ustawę o zmianie ustawy o rolnictwie ekologicznym. Wprowadzone zmiany mają ułatwić działalność rolnikom, jednostkom certyfikującym oraz organom administracji publicznej. Minister rolnictwa został upoważniony do wydania rozporządzenia wprowadzającego generalne pozwolenie na zastosowanie niektórych odstępstw od zasad produkcji ekologicznej (w zakresie wymogów unijnych), co spowoduje usunięcie obowiązku każdorazowego występowania o zgodę na zastosowanie danego odstępstwa. Wprowadzono także uproszczenia związane z przekazywaniem przez jednostki certyfikujące Głównemu Inspektorowi Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych danych dotyczących kontrolowanych producentów. Chodzi o to, aby jednostki certyfikujące nie musiały informować Głównego Inspektora o zmianach nieistotnych z punktu widzenia nadzoru nad produkcją ekologiczną. W związku z tym Główny Inspektor opracuje i przekaże jednostkom certyfikującym wzory formularzy określających taki zakres zmian, o których informowanie jest konieczne do przeprowadzenia skutecznej kontroli. Zmniejszy to obciążenia administracyjne w jednostkach certyfikujących. Informacja o kontrolowanych producentach przygotowywana na potrzeby wsparcia udzielanego z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich będzie przekazywana Głównemu Inspektorowi, a nie jak dotychczas ministrowi rolnictwa. Termin przekazywania tej informacji został wydłużony z 31 października do 30 listopada. Minister rolnictwa może określić w rozporządzeniu warunki zwolnienia inspektora rolnictwa ekologicznego z obowiązku zdawania egzaminu co 3 lata, bez uszczerbku dla jakości kontroli. Zaproponowano regulacje umożliwiające jednostkom certyfikującym i Głównemu Inspektoratowi dostęp do elektronicznej bazy danych o producentach ekologicznych, posiadanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Jednostki certyfikujące mają dostęp wyłącznie do informacji o producentach objętych kontrolą. Takie rozwiązanie przyczyni się do wyeliminowania błędnych informacji (np. różnice w pomiarze działek). Doprecyzowano obowiązki Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych dotyczące sprawowania kontroli nad producentami kontrolowanymi przez jednostkę certyfikującą, której cofnięto w całości lub części prawo do przeprowadzania kontroli w rolnictwie ekologicznym. Wprowadzono nowy mechanizm przekazywania przez jednostki certyfikujące informacji o producentach ekologicznych przechodzących pod kontrolę do innej jednostki. Zmiana ta umożliwi ochronę interesów producentów ekologicznych. Minister rolnictwa określi też listę laboratoriów urzędowych, co przyczyni się do wiarygodności i porównywalności wyników badań próbek pochodzących od kontrolowanych producentów. Znowelizowana ustawa ukazała się 13 stycznia 2015 r. w Dzienniku Ustaw poz. 55. Maria Grabczyńska Gospodarka odpadami 6 Kolejne regulacje W Dzienniku Ustaw z 17 stycznia 2015 roku ukazała się znowelizowana ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zmieniono m.in. pojęcie właściciela nieruchomości i doprecyzowano, na kim ciążą obowiązki, gdy kilka podmiotów spełnia definicję właściciela. Gminy nie będą miały obowiązku zapewnienia selektywnego zbierania popiołu, ze względu na znaczne koszty jego odbioru. Gmina za śmieci segregowane będzie mogła nałożyć maksymalną miesięczną opłatę wyliczaną według algorytmu, którego podstawą będzie przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę ogółem, publikowany przez GUS. Przy naliczaniu opłaty od mieszkańca stawka wyniesie nie więcej niż 2% tego wskaźnika. Natomiast jeśli wybrana zostanie metoda od objętości zużytej wody, powierzchni lokalu lub gospodarstwa domowego, wtedy maksymalne stawki to odpowiednio: 0,7%, 0,08% i 5,6%. Za odbiór śmieci zmieszanych opłata nie będzie mogła przekroczyć dwukrotności maksymalnej stawki za odpady segregowane. Nowelizacja wprowadza też minimalną częstotliwość odbioru odpadów zmieszanych od kwietnia do października: z bloków raz na tydzień, a z domów jednorodzinnych co 2 tygodnie. W gminach wiejskich częstotliwość odbioru śmieci będzie mogła być mniejsza. Osoba przeprowadzająca się w danym miesiącu na teren innej gminy będzie wnosiła opłatę za odbiór śmieci za miesiąc, w którym się przeprowadziła do gminy dotychczasowego zamieszkania, a w nowej gminie od kolejnego miesiąca. Egzekucja opłat za odbiór śmieci komunalnych nie będzie już zadaniem gmin, ale urzędów skarbowych. Ponadto nowelizacja doprecyzowuje obowiązki właścicieli lokali m.in. w zakresie deklaracji śmieciowych. Zwalnia się mieszkańców z obowiązku składania nowych deklaracji przy zmianie stawki opłaty. Maria Grabczyńska

7 upowszechnianie wiedzy Olimpiada Wiedzy o OZE Przysiek 22 stycznia Nowa olimpiada Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie wraz ze Związkiem Młodzieży Wiejskiej postanowił zorganizować nowy konkurs na terenie naszego województwa Olimpiadę Wiedzy o Odnawialnych Źródłach Energii. Celem olimpiady jest popularyzacja wiedzy na temat odnawialnych źródeł energii i ochrona środowiska na obszarach wiejskich oraz kształtowanie wśród młodych ludzi poczucia odpowiedzialności za środowisko i znajdowanie rozwiązań sprzyjających rozwojowi ekoenergetyki. Olimpiada ma być zdrowym współzawodnictwem w zakresie szeroko rozumianej wiedzy na temat odnawialnych źródeł energii, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań rozproszonych. Uczestnicząc w olimpiadzie młodzi ludzie będą mogli wzbogacić swoją wiedzę z zakresu OZE i ekologii, a tym samym przyczynić się do rozwoju wykorzystywania wszystkich odnawialnych źródeł energii w swoim środowisku. Zdobywanie wiedzy jest jedną z podstawowych metod rozwoju rozproszonej energetyki odnawialnej na obszarach wiejskich i miejsko-wiejskich. Pierwszy finał wojewódzki Olimpiady Wiedzy o Odnawialnych Źródłach Energii odbył się 22 stycznia w przysieckim ośrodku KPODR. Dla startującej młodzieży szkolnej oraz młodych rolników było to nowe doświadczenie, które pokazało, jak szeroka i ciekawa jest to dziedzina wiedzy. Zapewne dzięki temu spotkaniu powstało dużo nowych impulsów motywujących do rozszerzania swojej wiedzy z tego zakresu. Sama olimpiada przebiegała planowo i towarzyszyło jej sporo emocji. Przystąpiło do niej 62 uczestników; byli to uczniowie z ośmiu szkół ponadgimnazjalnych naszego województwa oraz młodzi rolnicy. Pierwszy etap zmagań miał charakter testu pisemnego. Na podstawie jego wyników komisja wyłoniła dziesięciu finalistów, którzy przeszli do części ustnej olimpiady. Każdy uczestnik odpowiadał na trzy pytania z różnych dziedzin odnawialnych źródeł energii. W ostatecznym rozrachunku pierwsze pięć miejsc zajęli: I. Rafał Łączkowski Rzadka Wola gm. Brześć Kujawski II. Przemysław Wichliński Dębołęka gm. Piotrków Kujawski III. Weronika Fajge ZSP Nr 5 w Inowrocławiu IV. Bartłomiej Kowalski Liszkowo gm. Rojewo V. Paweł Kowalski Kujawka gm. Bądkowo Osoby te zakwalifikowały się do finału krajowego, który odbędzie się podczas targów Greenpower w Poznaniu maja. Organizatorem tego ostatniego etapu Olimpiady Wiedzy o OZE jest ZMW w Warszawie. Nową formą propagowania odnawialnych źródeł energii zainteresowały się również instytucje i firmy zajmujące się ekologią, OZE oraz wspieraniem obszarów wiejskich, które wsparły nas w organizacji olimpiady i ufundowały nagrody dla wszystkich finalistów: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu, Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe EKOTEC w Kwidzyniu, Zakład Usług Chłodniczych CHŁOD- -SYSTEM w Inowrocławiu, ETC Systemy Energii Odnawialnej w Łubiance, ARiMR Oddział Regionalny w Toruniu, kwartalnik AGROENERGETYKA wydawca Apra w Myślęcinku k. Bydgoszczy. Zainteresowanie olimpiadą było tak duże, że chęć uczestnictwa zgłaszały nawet osoby z innych województw. Już teraz serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w kolejnej edycji Olimpiady Wiedzy o OZE, która odbędzie się w przyszłym roku, w KPODR Oddział Przysiek. Maria Sikora fot. Marek Rząsa 7

8 KPODR zaprasza Jarmark Wielkanocny Przysiek 28 marca Zapraszamy na Jarmark Wielkanocny Tradycyjnie już w ostatnią sobotę przed Wielkanocą (28 marca) zapraszamy na przedświąteczny jarmark w siedzibie Oddziału KPODR w Przysieku koło Torunia. Oprócz kiermaszowych stoisk na gości jarmarku będą czekały również inne atrakcje. Świąteczne kiermasze w Przysieku zawsze są bogate i różnorodne, więc i tym razem na pewno nie zabraknie regionalnych potraw i przetworów przygotowanych przez Koła Gospodyń Wiejskich z terenu województwa, wyrobów tradycyjnego rzemiosła i rękodzieła artystycznego, a także ozdób, stroików i palm wielkanocnych. Tradycyjnie już przyjadą ze swoją smakowitą ofertą producenci żywności ekologicznej i pszczelarze, a u ogrodników i szkółkarzy będzie można nabyć rośliny, nasiona i sprzęt ogrodniczy. Stoiska handlowe i gastronomiczne rozstawione będą zarówno w budynku ODR, jak i wokół niego (jeśli pogoda dopisze). Po uroczystym otwarciu jarmarku o godzinie zostaną ogłoszone wyniki siódmej edycji Wojewódzkiego Konkursu Pisanek Wielkanocnych, rozgrywanego w trzech kategoriach wiekowych: uczniowie szkół podstawowych, uczniowie szkół ponadpodstawowych oraz dorośli. Aby uczestniczyć w konkursie, należy zapoznać się z regulaminem i przesłać wypełnioną kartę zgłoszenia (dokumenty i wszelkie informacje dostępne są m.in. na stronie Zgłoszenia przyjmujemy do 16 marca, a prace konkursowe do 20 marca. Laureaci otrzymają nagrody rzeczowe ufundowane ze środków Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. Wszystkie zakwalifikowane do konkursu pisanki będą wyeksponowane podczas jarmarku na specjalnej wystawie. Zainteresowani tradycjami regionu będą mieli możliwość uczestniczenia w bezpłatnych pokazach wykonywania ozdób i dekoracji świątecznych. Z pewnością chętnie też posłuchają opowieści o wielkanocnych zwyczajach na Kujawach i Pomorzu i obejrzą występy zespołu folklorystycznego. Jarmark Wielkanocny współfinansowany jest ze środków Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, a jego celem jest promowanie lokalnych tradycji związanych ze Świętami Wielkanocnymi, regionalnych produktów kulinarnych i opartej na nich przedsiębiorczości, wyrobów rękodzieła i sztuki ludowej oraz produktów rolnictwa ekologicznego. Serdecznie zapraszamy w sobotę 28 marca do Przysieka koło Torunia, w godzinach (wstęp i parking bezpłatne). Liliana Czerwińska fot. Marek Rząsa 8 WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE

9 9 KPODR zaprasza