UCHWAŁA NR XVI/123/2015 RADY GMINY IŁAWA. z dnia 22 grudnia 2015 r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XVI/123/2015 RADY GMINY IŁAWA z dnia 22 grudnia 2015 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Iława na lata wraz z Prognozą Oddziaływania na Środowisko. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6a i pkt 12 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 1515), art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz z późn. zm.) oraz art. 46 pkt. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.), po przeprowadzeniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, Rada Gminy Iława uchwala co następuje: 1. Przyjmuje się do realizacji Strategię Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Gminy Iława na lata wraz z Prognozą Oddziaływania na Środowisko stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Iława. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Gminy Roman Piotrkowski Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 1

2 Gmina Iława STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY IŁAWA NA LATA Iława, grudzień 2015 r. Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 2

3 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie Uwarunkowania wewnętrzne Uwarunkowania ogólne Położenie, fizjo- i hydrografia Uwarunkowania historyczne Zasoby materialne Układ przestrzenny Stan zagospodarowania Własność terenów Zasoby dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury Zasoby naturalne Geologia i złoża mineralne Gleby Wody powierzchniowe Wody podziemne Stan środowiska Obszary chronione, środowisko przyrodnicze Pozostałe elementy środowiska Infrastruktura techniczna Wodociągi Kanalizacja i oczyszczanie ścieków Gospodarka odpadami Zaopatrzenie w energię elektryczną, sieć gazowa i ciepłownicza Instalacje OZE Sieć teleinformatyczna Sieć transportowa Plany zagospodarowania Gospodarka Podmioty gospodarcze Podstawowe gałęzie gospodarki Turystyka Rolnictwo Struktura i organizacja społeczna Demografia Migracje Aktywność i organizacja społeczna Podstawowe potrzeby mieszkańców Rynek pracy i bezrobocie Edukacja szkolna i przedszkolna Zdrowie Opieka społeczna Kultura Instytucje kultury Działalność kulturalna Sport Zasoby mieszkaniowe Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 3

4 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Komunikacja publiczna Administracja Bezpieczeństwo Uwarunkowania zewnętrzne Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Trzecia fala nowoczesności. Polska Strategia rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego Zintegrowana strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego Stowarzyszenie Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania Środki unijne z perspektywy programowania Analiza SWOT Wizja rozwoju gminy Iława Cele strategiczne i kierunki działań Cel główny i cele strategiczne Kierunki działań Cel strategiczny I: nowoczesna infrastruktura rozwoju Cel strategiczny II: wzrost konkurencyjności gospodarki Cel strategiczny III: wzrost aktywności społecznej Cel strategiczny IV: wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych Zadania do realizacji w latach Cele strategii rozwoju gminy Iława w odniesieniu do strategii rozwoju województwa i strategii rozwoju OIOF System wdrażania i monitorowania strategii Wdrażanie strategii Monitorowanie strategii Wskaźniki realizacji strategii Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 4

5 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata WPROWADZENIE Poprzednia strategia rozwoju gminy Iława obejmowała okres , który właśnie dobiega końca. Pojawiły się nie tylko nowe uwarunkowania zewnętrzne ( Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025, nowy okres programowania Unii Europejskiej), ale również zmieniła się sama gmina. W związku z tym zachodzi konieczność wyznaczenia nowej strategii rozwoju uwzględniającej te zmiany. Jeden z pierwszych etapów tworzenia strategii rozwoju stanowiło opracowanie diagnozy strategicznej jednostki samorządu terytorialnego. Diagnoza jest szczegółowym opisem gminy i jej otoczenia, rozpoznaniem aktualnej sytuacji w najważniejszych obszarach działania gminy i dziedzinach życia jej mieszkańców. Celem przeprowadzenia diagnozy strategicznej było wyznaczenie podstaw rozwoju gminy, wskazanie informacji, które miały największe znaczenie w dalszym procesie planowania strategii rozwoju: wyznaczenia celów rozwojowych i określeniu kierunków działań umożliwiających realizację przyjętych celów. Przy sporządzaniu diagnozy strategicznej korzystano z wielu źródeł danych: danych własnych gminy, danych jednostek organizacyjnych i budżetowych gminy Iława, Banku Danych Lokalnych, danych Starostwa Powiatowego w Iławie, danych Komendy Powiatowej Policji w Iławie, danych Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Iławie, itp. Ponadto, w dniach od 26 maja do 26 czerwca 2015 r. przeprowadzono 27 zebrań wiejskich, podczas których prowadzono szerokie konsultacje społeczne dotyczące nowej strategii rozwoju gminy. W dniach 21 lipca oraz 1 grudnia 2015 r. odbyły się także posiedzenia Konwentu Rozwoju Gminy, na którym dokonano kolejnych konsultacji nowej strategii rozwoju gminy. W efekcie tych prac powstał projekt strategii rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława, opracowany w horyzoncie czasowym do 2030 r. Takie podejście wynika z długofalowego myślenia strategicznego, sięgającego poza najbliższy okres programowania funduszy europejskich ( ) i jest przejawem realistycznej oceny możliwości osiągnięcia części planowanych celów. Projekt Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława do 2030 r. został poddany procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, stosownie do przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (tekst ujednolicony: Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.). 4 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 5

6 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE 2.1. Uwarunkowania ogólne Położenie, fizjo- i hydrografia Gmina Iława leży w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Przez gminę przebiega droga krajowa nr 16 i dwie drogi wojewódzkie, jak również kolejowe szlaki komunikacyjne: Warszawa-Gdańsk, Olsztyn-Poznań. Obszar gminy jest położony w większości w obrębie regionu fizyczno-geograficznego zwanego Pojezierzem Iławskim (Rys. 1). Część gminy położona na południe od Iławy zalicza się już do Pojezierza Brodnickiego. Natomiast południowo-wschodni pas to Dolina Drwęcy. Gmina Iława Źródło: Centralna Baza Danych Geologicznych Rys. 1 Teren gminy Iława na tle krain fizycznogeograficznych. Dominującymi formami ukształtowania terenu są: wysoczyzna moreny dennej i tereny równinne sandru. Powierzchnie te są poprzecinane rynnami subglacjalnymi (wśród nich dominuje rynna Jezioraka). Wschodnia granica terenu gminy przebiega doliną rzeki Drwęcy. Przez teren gminy przebiega główny dział wodny pomiędzy zlewiskiem Zalewu Wiślanego (zlewnia Liwy) a dorzeczem Wisły oraz dział wodny drugiego rzędu między dorzeczem Osy a dorzeczem Drwęcy. Sieć hydrograficzna gminy Iława jest dobrze rozwinięta. Przez teren gminy przepływają następujące rzeki (wymieniono tylko największe): Drwęca (rzeka II rzędu, prawobrzeżny dopływ Wisły), Iławka (rzeka III rzędu, prawobrzeżny dopływ Drwęcy), Struga Radomno (rzeka III rzędu, prawobrzeżny dopływ Drwęcy), Osa (rzeka II rzędu, prawobrzeżny dopływ Wisły), Osówka (rzeka III rzędu, prawobrzeżny dopływ Osy), Liwa (rzeka II rzędu, prawobrzeżny dopływ Nogatu). 5 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 6

7 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Ponadto na terenie gminy znajduje się 75 jezior, z których największe (położone częściowo na terenie gminy) to Jeziorak. Rys. 2 przedstawia mapę topograficzną gminy Iława (granice gminy zaznaczono kolorem brunatnym). opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Rys. 2 Mapa topograficzna gminy Iława 6 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 7

8 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Sieć hydrograficzną gminy z granicami poszczególnych zlewni przedstawia Rys. 3. Główny dział wodny (I rzędu) oznaczono kolorem amarantowym, dział wodny II rzędu kolorem czerwonym, dział wodny III rzędu kolorem zielonym. Źródło: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Rys. 3 Hydrografia gminy Iława. 7 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 8

9 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Uwarunkowania historyczne Teren dzisiejszej gminy Iława w okresie Prus plemiennych wchodził w skład krainy zwanej Pomezanią, zamieszkiwanej przez plemię pruskie Pomezanów. W latach trzydziestych XIII wieku obszary te zostały opanowane przez Zakon Krzyżacki (Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie), który prowadząc podbój tych terytoriów stopniowo powoływał tu kolejne jednostki administracji terytorialnej. Działalność osadniczą Zakonu Krzyżackiego w okolicach Iławy datuje się na pierwszą połowę XIV wieku. Początki osadnictwa na tych terenach były związane z założeniem miasta Iławy, co miało miejsce w 1305 r. Wraz z lokacją miasta następowało stopniowe zakładanie wsi, m.in. Stradomna, Radomna, Laseczna, Ławic. Od czasu podbojów krzyżackich obszar ten zaczęto nazywać mianem Prus Górnych (Oberland). Prusy Górne na mocy postanowień papieskich podlegały bezpośrednio władzom Zakonu, w odróżnieniu od Warmii, której ziemie należały do biskupów warmińskich. Po wojnie trzynastoletniej w roku 1466 region ten wchodził w skład Prus Zakonnych, był niemal w całości otoczony przez ziemie Prus Królewskich należących do Polski (do 1772). Od 1525 roku (sekularyzacja Zakonu, traktat krakowski i tzw. hołd pruski ) należał do Prus Książęcych, a później do Królestwa Prus i Niemiec, jako zachodnia część Prus Wschodnich. Jedynie wieś i dobra Mózgowa zostały włączone do Polski po bitwie pod Grunwaldem i od tej pory aż do pierwszego rozbioru Polski pozostawały enklawą należącą do Polski i zamieszkiwaną przez Polaków. Znaczącym rodem Prus Górnych, do którego należało wiele majątków i wsi z obecnego terenu gminy Iława, była rodzina Finck von Finkenstein. Od zakończenia II wojny światowej region Prus Górnych w całości znalazł się w Polsce. Dawne Prusy Górne zamieszkiwali potomkowie zarówno osadników niemieckich, jak i polskich, później głównie wyznania ewangelicko-augsburskiego. Po roku 1945 tereny gminy Iława zostały zasiedlone przez osadników pochodzących z różnych rejonów Polski, przede wszystkim z Mazowsza i dawnych Kresów. Obecnie, po upływie 70 lat od zakończenia II wojny światowej, struktura lokalnej społeczności gminy Iława jest w miarę jednolita. Mieszkańcy gminy (w mniejszym lub większym stopniu) identyfikują się ze swoją Małą Ojczyzną Zasoby materialne Układ przestrzenny Aktualnie obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy zostało zatwierdzone uchwałą Rady Gminy Iława nr XLVII/454/2010 z dnia 5 listopada 2010 r. (zmiana poprzednio obowiązującego studium, uchwalonego przez Radę Gminy Iława uchwałą Nr XIX/146/2000 dnia 14 kwietnia 2000 r.). W studium, ze względu na naturalne warunki fizjograficzno-przyrodnicze, wyodrębniono w gminie Iława cztery strefy o zróżnicowanych predyspozycjach rozwojowych: Strefa I Krajobrazowa Obejmuje południową część obszaru Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego oraz południowe części Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego. W granicach 8 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 9

10 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata parku położona jest miejscowość wypoczynkowa Siemiany. Poza granicami Parku, w jego otulinie i w części południowo zachodniej stref chronionego krajobrazu położone są miejscowości Szymbark, Starzykowo, Gardzień i Kamionka, a w części wschodniej miejscowość Sąpy, Wola Kamieńska, Tynwałd, Kamień Duży oraz Szałkowo, Jażdżówki, Makowo i Jezierzyce jako miejscowości letniskowe. Na zachód od miejscowości Siemiany znajduje się rezerwat Jezioro Jasne. Znaczącą rolę gospodarczą i turystyczną dla tego obszaru pełni akwen Jezioraka. Strefa II Rolnicza Obejmuje zachodnią część gminy z miejscowościami: Ząbrowo, Gałdowo, Laseczno, Stradomno, Nejdyki, Wikielec, Mózgowo. Strefa III Rolniczo-gospodarcza Obejmuje wschodnią część gminy z miejscowościami: Frednowy, Tynwałd, Franciszkowo, Stanowo, Wola Kamieńska, Rudzienice, Kałdunki, Mątyki, Kałduny, Gromoty, Ławice i Dziarny. W miejscowościach tych rozwinięta jest towarowa hodowla drobiu, będąca specjalizacją gminy. Wschodnia granica gminy, będąca jednocześnie granicą strefy, pokrywa się z rzeką Drwęcą jako Rezerwatem Rzeki Drwęcy. Strefa IV Leśna Obejmuje południowy kompleks lasów iławskich z miejscowościami: Radomek, Karaś i rezerwatem przyrody Jezioro Karaś Stan zagospodarowania Gmina Iława zajmuje obszar o powierzchni 424,21 km 2. Użytki rolne na terenie gminy Iława stanowiły w 2014 r. 42,5% powierzchni ogólnej. Gmina charakteryzuje się dużą lesistością, która kształtuje się na poziomie 44%. Wyższa od średniej w województwie jest powierzchnia wód, które w gminie stanowią 7,2% powierzchni, a w województwie 4,6 %. Łącznie na terenie gminy występuje 75 jezior, z czego 26 o powierzchni powyżej 5 ha, wśród których najważniejszą rolę odgrywa jezioro Jeziorak (jest to najdłuższe jezioro w kraju, o maksymalnej długości 27,5 km przy średniej szerokości 1,2 km), wykorzystywane głównie jako atrakcja turystyczna. Tabela 1. Wykorzystanie terenu [ha] Kierunki zagospodarowania Odsetek w 2014 Powierzchnia gminy ogółem Użytki rolne razem ,5% użytki rolne - grunty orne użytki rolne sady użytki rolne - łąki trwałe użytki rolne - pastwiska trwałe użytki rolne - grunty rolne zabudowane użytki rolne - grunty pod stawami użytki rolne - grunty pod rowami Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem ,0% w tym: lasy ,7% 9 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 10

11 [ha] [ha] Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Kierunki zagospodarowania Odsetek w 2014 Grunty pod wodami razem ,2% grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi Grunty zabudowane i zurbanizowane razem, w tym: ,7% tereny mieszkaniowe tereny przemysłowe tereny inne zabudowane tereny zurbanizowane niezabudowane tereny rekreacji i wypoczynku tereny komunikacyjne - drogi tereny komunikacyjne - kolejowe tereny komunikacyjne - inne użytki kopalne Użytki ekologiczne ,05% Nieużytki ,5% Tereny różne Źródło: GUS (Bank Danych Lokalnych), opracowanie Biuro Doradcze EkoINFRA W latach zmieniała się przede wszystkim powierzchnia (Rys. 4, Rys. 5): użytków rolnych spadła o 0,52% (o 94 ha), lasów wzrosła o 0,38% (o 70 ha), terenów zabudowanych i zurbanizowanych wzrosła o 2,48% (o 28 ha), głównie w wyniku zwiększenia powierzchni terenów mieszkaniowych o 19 ha, poza tym wzrosła powierzchnia terenów przemysłowych, innych terenów zabudowanych oraz dróg. Zmiana powierzchni użytków rolnych i lasów Zmiana powierzchni terenów zurbanizowanych użytki rolne razem grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - lasy Rys. 4 Rys grunty zabudowane i zurbanizowane razem Własność terenów W 2013 r. w zasobach komunalnych pozostawało blisko 664 ha terenów. Tabela 2 przedstawia ich podział ze względu na formy użytkowania. 10 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 11

12 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 2. Grunty komunalne Powierzchnia gruntów komunalnych wg prawnych form użytkowania Jednostka Ogółem stan na ha 682,0 682,0 680,0 663,9 Tworzące gminny zasób nieruchomości ha 659,0 659,0 660,0 640,2 Przekazane w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym ha 9,0 9,0 6,0 8,0 Przekazane w użytkowanie wieczyste ha 14,0 14,0 14,0 15,7 Przekazane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym ha 5,0 6,0 6,0 5,7 Źródło: GUS (Bank Danych Lokalnych), opracowanie Biuro Doradcze EkoINFRA Spośród gruntów leśnych 97% należy do Skarbu Państwa (17 369,66 ha), 0,2% to własność gminy (24,6 ha), 2,8% stanowi własność prywatną (504,43 ha) Zasoby dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury Na terenie gminy Iława występują liczne stanowiska archeologiczne, w tym wpisane do rejestru zabytków oraz objęte ochroną konserwatorską. Trzy stanowiska (grodzisko półwyżynne w Gulbiu, grodzisko średniowieczne wyżynne w Łaniochu oraz kopiec strażniczy w Lasecznie Małym) wpisano do rejestru zabytków. Natomiast ochroną konserwatorską objęto: 3 stanowiska archeologiczne grupy I (o własnej formie krajobrazowej: grodziska, kurhany, kopce, groble): w Siemianach, Woli Kamieńskiej i Smolikach, 153 stanowiska grupy II (płaskie duże: cmentarzyska, osady), 206 stanowisk grupy III (płaskie małe: ślady osadnicze). Na terenach występowania stanowisk archeologicznych o własnej formie krajobrazowej (grupa I) obowiązuje całkowity zakaz prowadzenia inwestycji. Na zasoby dziedzictwa kultury w gminie Iława składają się parki, cmentarze oraz obiekty budownictwa i architektury. Pozostałością założeń dworskich na terenie gminy są parki zabytkowe, z których 4 wpisane są do rejestru zabytków. Najwartościowsze są parki w Szymbarku i Gardzieniu. Pozostałe parki znajdują się w Stanowie i w Szczepkowie. Ponadto 6 założeń parkowych objęto ochroną konserwatorską. Do rejestru zabytków wpisany jest również cmentarz parafialny we Frednowach, a ochroną konserwatorską objęto 32 cmentarze. Obiekty budownictwa i architektury przejawiają typowe cechy regionu Warmii i Mazur. Znajdują się wśród nich ciekawe zespoły architektoniczno-krajobrazowe, jak np. zespół folwarczny w Szymbarku, przedstawiający interesujące wartości kulturowe. Na szczególną uwagę jednak zasługują zespoły podworskie, złożone z kilku, niekiedy kilkunastu obiektów architektonicznych, połączonych często z parkiem podworskim lub jego pozostałościami. 11 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 12

13 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Część obiektów jest w złym stanie technicznym, inne obiekty natomiast, jak np. cmentarze ewangelickie, parki podworskie występują w formie śladowej. Obiekty architektoniczne jednak są na ogół w stanie zadowalającym. W rejestrze wojewódzkim obiektów zabytkowych na terenie gminy Iława znajduje się 21 obiektów. Wszystkie obiekty obejmuje ochrona konserwatorska. Ponadto kilkadziesiąt obiektów wpisano do gminnej ewidencji zabytków. Z zabytkowych obiektów najbardziej atrakcyjne turystycznie i mające największy potencjał wydają się ruiny zamku w Szymbarku. Niestety, ruiny nie są udostępnione do zwiedzania obiekt stanowi własność prywatną Zasoby naturalne Geologia i złoża mineralne Dominujące na terenie gminy formy ukształtowania terenu są zbudowane z następujących utworów geologicznych: wysoczyzna moreny dennej: zbudowana z glin zwałowych i podrzędnie z piasków i żwirów lodowcowych, zajmuje zachodnią część gminy i jej część środkowowschodnią, tereny równinne sandru: zbudowane w większości z pisaków i żwirów sandrowych, obejmujące północną i południowo-wschodnią część gminy z łączącym je przesmykiem po zachodniej stronie Jezioraka. Tereny sandru prawie w całości pokryte są lasami, dolina rzeki Drwęcy: zbudowana z piasków, żwirów, madów rzecznych oraz torfów i namułów, doliną Drwęcy przebiega wschodnia granica terenu gminy. Rys. 6 przedstawia budowę geologiczną gminy (czerwonymi punktami oznaczono udokumentowane zasoby złóż). 12 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 13

14 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Łodwigowo Iława II Źródło: Centralna Baza Danych Geologicznych Rys. 6 Budowa geologiczna gminy Iława. Udokumentowane zasoby złóż znajdują się w następujących lokalizacjach: Piaski i żwiry: złoże Iława II (na południe od miasta Iławy), koncesję na wydobycie posiada Xella Polska Sp. z o. o. Kruszywa naturalne: złoże Łodwigowo (przy północnym krańcu jez. Gardzień), nie eksploatowane Gleby Na obszarze gminy przeważa typ gleb brunatnych. Natomiast występuje duża różnorodność kompleksów glebowo-rolniczych. Największe powierzchnie zajmują gleby zwięzłe kompleksu pszennego dobrego i nieco lżejsze kompleksu pszenno-żytniego. Są to na terenie gminy gleby najbardziej urodzajne, jęczmienno-lucernianego kompleksu glebowo-uprawnego, na ogół IIIb i IVa klasy 13 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 14

15 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata bonitacyjnej. Wśród nich niewielki udział mają gleby klasy IIIa kompleksu glebowouprawnego pszennoburaczanego, których większa zwarta powierzchnia występuje w rejonie Skarszewa. Skład mechaniczny tych gleb to głównie gliny lekkie lub piaski gliniaste mocne zalegające na glinach lekkich. Charakteryzują się dobrze wykształconym poziomem ornopróchnicznym i na ogół właściwymi stosunkami wodnymi. Kompleks pszenny wadliwy występuje na niewielkich obszarach głównie w rejonie jez. Iławskiego, jez. Szymbarskiego i wsi Nejdyki. Są to również gleby zwięzłe zbudowane z glin lekkich lecz ze względu na położenie w terenie (stoki i szczyty wzniesień) charakteryzują się okresowo niedoborem wilgoci, głównie IV klasa bonitacyjna. Gleby kompleksu żytniego dobrego dość powszechnie występują w niewielkich skupiskach na większości obszarów rolnych gminy z koncentracjami w rejonie miejscowości Kamionka Lipowy Dwór, Szałkowo, Gulb, Franciszkowo. Są to gleby mniej zasobne w składniki pokarmowe i wrażliwe na suszę, głównie klasy IVb. Gleby kompleksu żytniego słabego również rozsiane są po obszarze rolniczym gminy, a większe ich skupienia występują koło miejscowości Gardzień, Kałduny, Franciszkowo, Dziarny, Wikielec, Stradomno, Tynwałd, Wilczany. Są to gleby lekkie o nazbyt przepuszczalnym podłożu, wytworzone głównie z piasków słabogliniastych zalegających na piaskach luźnych. Gleby te są mało zasobne w składniki pokarmowe i zwykle zbyt suche, głównie V klasy bonitacyjnej. Kompleks żytnio-łubinowy występuje na małych obszarach głównie w rejonie wsi Sąpy, Tynwałd, Wiewiórki, Kałdunki, Makowo, Siemiany. Gleby tego kompleksu wytworzone są z piasków słabogliniastych płytko podścielonych piaskami luźnymi. Są to gleby stale za suche i o bardzo małej zawartości składników pokarmowych, na ogół VI klasy bonitacyjnej. Lokalnie, głównie na wschód od Gałdowa, występują gleby kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego, zwięzłe, nadmiernie uwilgotnione. Trwałe użytki zielone koncentrują się w dolinach rzek i w obniżeniach pojeziornych, przy czym największe ich powierzchnie występują w dolinach Drwęcy i Osy. Dominują kompleksy 2z zaliczane do średnich, głównie III i IV klasy bonitacyjnej z glebami mułowo-torfowymi o względnie uregulowanych stosunkach wodnych. Dość duży odsetek stanowią też mady głównie w dolinie Drwęcy i czarne ziemie głównie w dolinie Osy. Mniejsze powierzchnie zajmuje kompleks 3z użytki zielone słabe lub bardzo słabe V i VI klasy bonitacyjnej o przewadze gleb torfowych i mułowo-torfowych i na ogół nieuregulowanych stosunkach wodnych. Większe skupiska tego kompleksu występują w rejonie Sąp, Przejazdu i Dołu. Gleby trwałych użytków zielonych w dużej części są pochodzenia organicznego (głównie gleby torfowe i murszowe). Generalnie, jakość i przydatność rolnicza gleb w gminie Iława charakteryzuje się wskaźnikiem bonitacji 49,4 pkt, wobec 50,1 pkt dla całego województwa i 54,2 pkt dla powiatu iławskiego, a więc nieco poniżej przeciętnej. 14 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 15

16 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Wody powierzchniowe Wody powierzchniowe zajmują na terenie gminy Iława obszar 3047 ha. Przez teren gminy przebiega główny dział wodny pomiędzy zlewiskiem Zalewu Wiślanego (zlewnia Liwy) a dorzeczem Wisły oraz dział wodny drugiego rzędu między dorzeczem Osy a dorzeczem Drwęcy. Gmina Iława leży na obszarze dorzeczy trzech rzek: Drwęca największa z rzek gminy Iława, wytycza jej wschodnią granicę na znacznym odcinku. Drwęca stanowi prawobrzeżny dopływ Wisły o długości 207,2 km i powierzchni zlewni 5 343,5 km 2. Źródła rzeki znajdują się na południe od miejscowości Drwęck, w rejonie Wzgórz Dylewskich, w dorzeczu Drwęcy znajduje się wschodnia i południowa część aglomeracji Iława. - Iławka prawobrzeżny dopływ Drwęcy o długości 62,4 km i powierzchni zlewni 379,5 km 2. Przepływa przez następujące miejscowości z terenu gminy: Dziarny, Dziarnówko. Osa prawy dopływ dolnej Wisły o długości 96,2 km. Powierzchnia zlewni wynosi 1606 km 2. Bierze swój początek w Jeziorze Perkun, i rozlewa się na swojej drodze na liczne akweny. W dorzeczu Osy leży zachodnia część gminy, rzeka przepływa przez miejscowości Ząbrowo, Laseczno Małe i Mózgowo. - Osówka prawobrzeżny dopływ Osy o długości 14,7 km i powierzchni zlewni 35,5 km 2. Na terenie gminy przepływa w pobliżu Gałdowa. Liwa prawy dopływ Nogatu o długości 111,4 km. Bierze swój początek w Jeziorze Piotrkowskim na terenie gminy. W dorzeczu Liwy leży północnozachodni kraniec gminy. Na terenie gminy Iława znajduje się 75 jezior, z czego 26 o powierzchni pow. 5 ha. Przeważająca część zbiorników to jeziora rynnowe, charakteryzujące się wydłużonym kształtem i dobrze rozwiniętą linią brzegową. Charakterystykę jezior o powierzchni pow. 5 ha przedstawia Tabela 3. Tabela 3. Charakterystyka jezior w gminie Iława L.p. Nazwa Powierzchnia [ha] Głębokość max [m] Głębokość śr. [m] Pojemność w tys. [m 3 ] Dorzecze Drwęcy 1. Jeziorak 3 296,00 12,0 4, ,2 2. Łabędź 318,09 10,5 3, ,9 3. Iławskie 143,03 2,8 1, ,6 4. Tynwałd 33,85 2, Kałdunek Wielki 24,70 8,3 4,2-6. Łąckie (Łąka) 24,23 20, Kałduńskie 23,30 2,7 1,2-8. Siemiańskie (Urowiec) 22,50 31,8 8,1-9. Zielone 20,20 2,4 1,3-10. Gultynek Duży 18,80 3, Czerwone 16,90 15,7 2,9 490,1 12. Czyste (Jasne) 10,70 19,8-873,3 13. Głębokie (Listek) 8, Duży Plajtek 8, Kałdunek Mały 7,50 5,1 1,6-16. Gultynek Mały 5,60 2,0 - - Dorzecze Osy 17. Karaś 253,53 2,8 0, ,1 18. Szymbarskie 146,50 25,1 6, ,3 15 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 16

17 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata L.p. Nazwa Powierzchnia Głębokość Głębokość Pojemność [ha] max [m] śr. [m] w tys. [m 3 ] 19. Gardzień 85,50 2,1 1,2-20. Silm 54,87 3,7 2,0-21. Stęgwica 39,70 1,7 1,2-22. Mózgowskie 22,60 3,8 1,8-23. Osa 20,50 1,7 1,2-24. Ząbrowskie 17,78 1, Perkun 11,10 16,1 5,2 - Dorzecze Liwy 26. Piotrkowskie 52,50 3,2 1,2 925,6 opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Największe znaczenie dla gminy ma jezioro Jeziorak. Jest to najdłuższe jezioro w Polsce, o maksymalnej długości 27,5 km przy średniej szerokości 1,2 km, największe na Pojezierzu Iławskim i trzecie po Śniardwach i Mamrach w Krainie Tysiąca Jezior. Stanowi część szlaku Kanału Elbląskiego. Poziom wody w tym jeziorze regulowany jest sztucznie za pomocą śluzy na kanale Elbląskim w Miłomłynie i jazu na rzece Iławce w Iławie oraz utrzymywany grodzią na Kanale Jerzwałdzkim. Nad brzegami Jezioraka zlokalizowano wiele obiektów turystycznych: pól namiotowych, biwakowisk, przystani jachtowych, punktów małej gastronomii, hoteli i gospodarstw agroturystycznych. Po jeziorze pływa jedyna w Polsce jednostka asenizacyjna tzw. statekśmieciarka, przystosowana do odbioru nieczystości bezpośrednio z jachtów i łodzi motorowych. Na terenie gminy (w Siemianach) oraz na terenie miasta Iławy znajdują się tzw. ekomariny, przystosowane do odbioru nieczystości stałych i płynnych z jachtów. W 2012 roku, po trwającym ponad trzy miesiące plebiscycie, jezioro Jeziorak zostało uznane przez czytelników magazynu podróżniczego National Geographic Traveler za jeden z siedmiu nowych cudów Polski Wody podziemne Na terenie gminy Iława występują trzy piętra wodonośne o znaczeniu użytkowym: czwartorzędowe (wykorzystywane przez większość studni na terenie gminy), neogeńskie i paleogeńskie. Znaczna część gminy Iława znajduje się w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP 210 Iława. Zbiornik ten jest usytuowany w strukturach wodonośnych Pojezierza Iławskiego, jego powierzchnia wynosi 1159 km 2 z czego na teren gminy Iława przypada 423,5 km 2, a zasoby dyspozycyjne zostały oszacowane na 4000 m 3 /h (96 tys. m 3 /d). Wg podziału na Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) gmina Iława położona jest głównie w obrębie JCWPd nr 39 (zlewnia Drwęcy i Osy), niewielki fragment gminy leży w zasięgu JCWPd nr 30 (zlewnia Liwy i Nogatu). 16 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 17

18 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Stan środowiska Obszary chronione, środowisko przyrodnicze Ponad 52% terenu gminy Iława stanowią obszary chronione. Na terenie gminy występują następujące formy ochrony przyrody: Rezerwaty przyrody (łączna powierzchnia na terenie gminy 749,1 ha): - Rzeka Drwęca obejmujący na terenie gminy rzekę Drwęcę oraz rzekę Iławkę od jazu w Dziarnówku do ujścia; - Jezioro Jasne obejmuje jezioro Jasne i jezioro Luba wraz z torfowiskami i drzewostanem okalającym obydwa jeziora; - Jezioro Karaś obejmuje jezioro wraz z przyległymi terenami bagiennym, obiekt ornitologiczny o powierzchni na terenie gminy Iława 581,29 ha. Obszar gminy Iława sąsiaduje również bezpośrednio z obszarem rezerwatu Jezioro Czerwica i Jezioro Iłgi. Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego (łączna powierzchnia na terenie gminy Iława: ,60 ha), ustanowiony w celu zachowania wartości przyrodniczych, kulturowych, rekreacyjnych i zdrowotnych terenu Pojezierza Iławskiego, obejmujący północną część gminy Iława. Park należy do Zespołu Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich. Obszary Chronionego Krajobrazu (łączna powierzchnia na terenie gminy ha): - Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego ustanowiony Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 14 kwietnia 2003 r. w sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa warmińsko-mazurskiego (Dz.Urz. Województwa Warmińsko- Mazurskiego Nr 52, poz. 725). OChK Pojezierza Iławskiego na terenie gminy Iława pokrywa obszar otuliny Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. - Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Drwęcy ustanowiony Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 14 kwietnia 2003 r. w sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa warmińsko-mazurskiego (Dz.Urz. Województwa Warmińsko- Mazurskiego Nr 52, poz. 725). - Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego ustanowiony Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 14 kwietnia 2003 r. w sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa warmińsko-mazurskiego (Dz.Urz. Województwa Warmińsko- Mazurskiego Nr 52, poz. 725). Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Iławskie (kod PLB28005) w ramach sieci NATURA Granica OSO Lasy Iławskie na terenie gminy Iława jest tożsama z granicą Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Iławska (kod PLH280053) w ramach sieci NATURA Obszar mieści się w granicach Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego oraz OSO Lasy Iławskie. 17 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 18

19 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego (kod PLH280051) w ramach sieci NATURA Część obszaru zlokalizowana w otulinie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Dolina Drwęcy (kod PLH280001) w ramach sieci NATURA Obszar pokrywa teren rezerwatu Rzeka Drwęca z dopływami Grabiczek i Dylewka, z przyujściowymi fragmentami rzek. Obszar w większości położony jest na terenie rezerwatu przyrody Rzeka Drwęca; niewielka część na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Drwęcy. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Radomno w ramach sieci Natura 2000, kod PLH Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Jezioro Karaś (kod PLH280003) w ramach sieci NATURA Użytki ekologiczne (łączna powierzchnia na terenie gminy 23,8 ha): - Jezioro Łajskie, - Jezioro Kociołek - Jezioro Plajtek Mały, - Jezioro Plajtek Duży, - Jezioro Czarne. Pomniki przyrody w liczbie 54 szt. Korytarze ekologiczne: - Dolina rzeki Drwęcy (korytarz ekologiczny o znaczeniu ponadregionalnym), - Dolina rzeki Iławki (korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym), - Dolina rzeki Osy (korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym). Obszary wodno-błotne: (torfowiska niskie 302 szt., torfowiska wysokie 49 szt., torfowiska przejściowe 26 szt., gytiowiska 8 szt., mułowiska, namuliska, podmokliska 34 szt.). Lasy o szczególnych walorach przyrodniczych (HCVF) Stan środowiska przyrodniczego na terenie gminy Iława można określić jako dobry. Obecnie głównym zagrożeniem dla środowiska przyrodniczego na terenie gminy jest antropopresja związana z: turystyką (znaczna penetracja naturalnych siedlisk flory i fauny, zaśmiecanie, itp.) rolnictwem (monokultury, fermy wielkotowarowe, nieprawidłowo prowadzone zabiegi agrotechniczne, zmiana stosunków wodnych), urbanizacją (wkraczanie zabudowy i infrastruktury technicznej na obszary przyrodnicze). Lokalizację podstawowych terenów chronionych na tle granic gminy przedstawia Rys Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 19

20 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Źródło: opracowanie własne Rys. 7 Tereny chronione w gminie Iława. 19 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 20

21 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Pozostałe elementy środowiska Powietrze Wg danych Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska stężenia następujących zanieczyszczeń w powietrzu: SO 2, O 3, NO 2 /NO x, CO, pyłu PM2.5, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu w pyle PM10 ze względu na ochronę zdrowia i roślin nie przekraczały w 2014 r. wartości dopuszczalnych i docelowych. Wystąpiły jedynie przekroczenia wartości celu długoterminowego dla ozonu zarówno pod kątem ochrony zdrowia jak i roślin. Stężenia metali w pyle od kilka lat mieszczą się poniżej dolnych progów oszacowania. W strefie warmińsko-mazurskiej (obszar województwa poza obszarem miast: Olsztyna i Elbląga) wystąpiły przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10 odnotowane m.in. w stacji pomiarowej w Iławie. W stacji tej zanotowano także przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10. Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń była wzmożona emisja zanieczyszczeń ze źródeł komunalnych spowodowana niekorzystnymi warunkami klimatycznymi w okresie zimowym oraz spalaniem słabej jakości materiału grzewczego w mało wydajnych piecach. Można przypuszczać, że szczególnie na obszarze skupisk zabudowy przekroczenia takie występują również w gminie Iława. Wody podziemne Stan ilościowy i chemiczny wód podziemnych na terenie gminy Iława w obrębie JCWPd nr 40 i 32 jest określany jako dobry (źródło: Raport o stanie chemicznym i ilościowym Jednolitych Części Wód Podziemnych dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej ). Wody powierzchniowe Z Jednolitych Części Wód Powierzchniowych z terenu gminy Iława lub w pobliżu jej granic oceniano: JCWP Drwęca, przekrój Samborowo (tuż przed wpłynięciem rzeki na teren gminy Iława) stan ekologiczny umiarkowany (badania z 2009 r.), JCWP Iławka od jeziora Iławskiego do ujścia stan/potencjał ekologiczny umiarkowany (badania z 2009 r.) JCWP Osa do wypływu z jeziora Trupel (tuż poza granicami gminy Iława) stan/potencjał ekologiczny umiarkowany (badania z 2014 r.), stan jednolitej części wód zły. Natomiast stan jezior przedstawia się następująco: Jezioro Gardzień stan ekologiczny bardzo dobry, I klasa jakości wód (badania z 2010 r.) Jezioro Karaś stan ekologiczny bardzo dobry, I klasa jakości wód (badania z 2011 r.) Jezioro Czyste (Jasne) I klasa czystości (badania z 2005 r.), Jezioro Iławskie III klasa czystości (badania z 2002 r.), Jezioro Jeziorak III klasa czystości (badania z 2006 r.), Jezioro Łabędź III klasa czystości (badania z 2001 r.), Jezioro Piotrkowskie III klasa czystości (badania z 1995 r.), Jezioro Płaskie (część jeziora Jeziorak) III klasa czystości (badania z 2008 r.), Jezioro Szymbarskie III klasa czystości (badania z 2003 r.). 20 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 21

22 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Stan wód powierzchniowych jest zatem zróżnicowany: od bardzo dobrego (jeziora Gardzień, Karaś, Czyste) poprzez umiarkowany (Drwęca, Iławka, większość jezior), do złego (Osa po przekroczeniu granic gminy). Gleby i powierzchnia ziemi Jednym z czynników świadczących o jakości gleby i przydatności do produkcji roślinnej oraz dla funkcjonowania naturalnych ekosystemów jest jej zakwaszenie. Dane o zakwaszeniu gleb są publikowane dla całego powiatu iławskiego, wynika z nich, że udział gleb bardzo kwaśnych wynosi 13%, a kwaśnych 36% (średnia dla województwa: odpowiednio 12% i 32%). Zasobność gleb w przyswajalne makroelementy (fosfor, potas, magnez) jest natomiast wyższa od średniej wojewódzkiej: 58% gleb cechuje wysoka i bardzo wysoka zasobność w fosfor, 46% w potas, 53% w magnez (dla województwa wartości te wynoszą odpowiednio: 40%, 40% i 52%). Na terenie gminy Iława nie występuje żadne składowisko odpadów komunalnych bądź przemysłowych. Pomimo zorganizowanego systemu odbioru odpadów, obejmującego całą gminę, problemem jest pozbywanie się odpadów poprzez ich wyrzucanie do lasów, rowów, itp. (dotyczy zwłaszcza odpadów wielkogabarytowych i remontowych). Odpady takie zanieczyszczają powierzchnię ziemi i dewastują krajobraz. Klimat akustyczny Największe zagrożenie dla klimatu akustycznego na terenie gminy Iława stanowi hałas komunikacyjny z drogi krajowej nr 16. Badania przeprowadzone w latach w miejscowości Nowa Wieś wykazały przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu. Hałas ze zmodernizowanej linii kolejowej Warszawa-Gdańsk jest ograniczony na terenach zabudowanych poprzez zastosowanie ekranów akustycznych. Hałas z linii Olsztyn-Poznań jest dużo mniejszym obciążeniem, ponieważ natężenie ruchu kolejowego na tej linii jest znacznie mniejsze Infrastruktura techniczna Wodociągi Ujęcia wody pitnej znajdują się w następujących miejscowościach: Gulb, Franciszkowo, Frednowy, Kałduny, Ławice, Siemiany, Wola Kamieńska, Ząbrowo. Ponadto niektóre miejscowości są zaopatrywane w wodę z sieci wodociągowej miasta Iławy, a miejscowość Drwęca korzysta z wody z wodociągu Samborowo (gmina Ostróda). Tabela 4 przedstawia zestawienie dotyczące ujęć i poboru wody. 21 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 22

23 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 4. Ujęcia wody w gminie Iława L.p. 1 Gulb Lokalizacja ujęcia 2 Franciszkowo 3 Frednowy 4 Kałduny 5 Ławice 6 Siemiany 7 Wola Kamieńska 8 Ząbrowo Technologia uzdatniania napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) napowietrzanie, filtracja (odżelazianie, odmanganianie) Liczba studni Głębokość Wydajność studni [m 3 /h] studni [m] , Rok budowy/ przebudowy Pobór wody w 2014 r. [m 3 ] M P P Planowana przebudowa P Obsługiwane miejscowości Gulb, Skarszewo, Mózgowo, Laseczno, Laseczno Małe, Nejdyki Franciszkowo, Franciszkowo Dolne, Wesołowo, Przejazd, Pikus, Borek, Stanowo Frednowy, Wilczany, Makowo, Tynwałd Kałduny, Lowizowo, Julin, Kałdunki, Gromoty, Nowa Wieś Ławice, Dziarny, Dół, Dąbrowa B Siemiany, Szwalewo P P Wola Kamieńska, Szałkowo, Kwiry, Jezierzyce, Jażdżówki Ząbrowo, Starzykowo, Segnowy, Gałdowo, Szymbark, Gardzień Ogółem pobór wody z ujęć na terenie gminy Iława Nowa Wieś, Karaś, Zakup wody z Iławskich Wodociągów Wikielec, Radomek, Szeplerzyzna 10 Zakup wody z Samborowa (gmina Ostróda) 818 Drwęca RAZEM źródło: dane gminy Iława, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Straty wody z wszystkich ujęć wyniosły w 2014 r m 3, a woda zużyta na cele technologiczne m 3. 60% sieci jest w wieku lat, 40% ma od 26 do 50 lat. Na dzień 31 grudnia 2014 r. długość wodociągowej sieci rozdzielczej łącznie z przyłączami wynosiła 444,2 km, a liczba przyłączy wodociągowych szt. Z sieci wodociągowej korzysta osób, co stanowi ponad 97% mieszkańców gminy. Jest to wskaźnik dużo wyższy niż dla terenów wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego (77,7% w 2013 r.) i powiatu iławskiego (87,8% w 2013 r.). Zużycie wody z wodociągów w przeliczeniu na 1 korzystającego mieszkańca wyniosło w 2014 r. 43,7 m 3. Należy zauważyć, że jest to stosunkowo wysokie zużycie, dające wynik 119 litrów wody na osobę na dobę (średnia dla terenów wiejskich województwa warmińskomazurskiego wynosi 93 litry na osobę na dobę). 22 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 23

24 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Kanalizacja i oczyszczanie ścieków Wg stanu na r. długość sieci kanalizacji sanitarnej w gminie wynosiła 193,5 km, w tym: grawitacyjnej 79,6 km i tłocznej 113,9 km. Sieć tłoczna jest wyposażona w 77 przepompowni sieciowych i 420 przydomowych. Sieć kanalizacyjna ma nie więcej niż 20 lat. Tabela 5 przedstawia poziom zwodociągowania i skanalizowana wg miejscowości i liczby mieszkańców. W niektórych przypadkach poziom skanalizowania jest poziomem potencjalnym jeszcze nie wszyscy mieszkańcy, mający taką możliwość, podłączyli swoje gospodarstwa do kanalizacji sanitarnej. Tabela 5. Poziom skanalizowania gminy Iława Lp Lp Miejscowość (sołectwo) Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców miejscowości miejscowości wyposażonych w: Lp Lp Miejscowość (sołectwo) wyposażonych w: wodociąg kanalizację wodociąg kanalizację 1 1 Dół Mózgowo Dziarny Nowa Wieś Dziarnówko Radomek Katarzynki Szeplerzyzna Kozianka Rudzienice Mały Bór Rudzienice-Kałdunki Nowy Ostrów Rudzienice-Karłowo Papiernia Siemiany Rodzone Jeziorno Smolniki Tłokowisko Franciszkowo Szwalewo Franciszkowo Dolne Solniki Borek Skarszewo Drwęca Starzykowo Pikus Stradomno Stanowo Nejdyki Frednowy Szałkowo Prasneta Szymbark Wiewiórka Szczepkowo Gałdowo Tynwałd Jachimówka Emilianowo Owczarnia Jażdżówki Gromoty Jezierzyce Dąbrowa Kaletka Gardzień Makowo Sarnówek Praszki Gulb Sąpy Zazdrość Wilczany Kałduny Wikielec Julin Wola Kamieńska Lowizowo Kamień Duży Karaś Kamień Mały Laseczno Kwiry Laseczno Małe Windyki Ławice Ząbrowo Tchórzanka Kamionka Mątyki Segnowy Przejazd Urwisko 86 0 R A Z E M źródło: dane gminy Iława, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA 23 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 24

25 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Poziom skanalizowania gminy wg liczby korzystających mieszkańców (uwzględniono również mieszkańców, którzy mają możliwość podłączenia się do sieci kanalizacyjnej, ale jeszcze tego nie zrobili) wynosi obecnie ok. 72% i jest zdecydowanie wyższy niż przeciętny dla gmin wiejskich regionu 32,3% wg danych GUS za 2013 r. oraz powiatu iławskiego 25,8% wg danych GUS za 2013 r. W chwili obecnej ścieki komunalne z terenu gminy Iława są odprowadzane do 3 oczyszczalni zbiorczych w ramach trzech aglomeracji (pojęcie aglomeracji jest w tym przypadku zgodne z art. 43, ust. 2, pkt 1) ustawy Prawo wodne: aglomeracja należy przez to rozumieć teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków albo do końcowego punktu zrzutu tych ścieków): Aglomeracja Iława z oczyszczalnią ścieków w Dziarnach ścieki z miejscowości: Dół, Dziarnówko, Dziarny, Frednowy, Gromoty, Jażdżówki, Jezierzyce, Julin, Kałduny, Kamień Duży, Karaś, Kwiry, Laseczno, Ławice, Makowo, Mątyki, Nejdyki, Nowa Wieś, Radomek, Rudzienice, Rudzienice-Kałdunki, Segnowy, Smolniki, Stradomno, Szałkowo, Szeplerzyzna, Szymbark, Tchórzanka, Tynwałd, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo. Aglomeracja Susz z oczyszczalnią ścieków w Suszu ścieki z miejscowości: Siemiany, Jeziorno, Tłokowisko i Szwalewo. Aglomeracja Samborowo z oczyszczalnia ścieków w Samborowie (gmina Ostróda) ścieki z miejscowości Drwęca (wschodni kraniec gminy). Rys. 8 przedstawia graficznie obecny stan skanalizowania gminy Iława. Kolorem różowym zaznaczono obszary, których ścieki są odprowadzane do aglomeracji Iława, kolorem brązowym do aglomeracji Susz, kolorem żółtym do aglomeracji Samborowo. Generalnie, nieskanalizowane pozostają przede wszystkim zachodnie i środkowo-wschodnie tereny gminy Iława. Pojedyncze budynki na tych terenach (szczególnie nowo wybudowane) są wyposażone w przydomowe oczyszczalnie ścieków. Powszechnym rozwiązaniem są natomiast zbiorniki bezodpływowe (szamba), niestety w większości nieszczelne (ok. 70%) lub wyposażone w przelewy odprowadzające zgromadzone ścieki do wód powierzchniowych. Sporadycznie zdarzają się budynki nie posiadające żadnych urządzeń do gromadzenia ścieków. Ścieki ze zbiorników bezodpływowych są odbierane przez koncesjonowane firmy dysponujące samochodami asenizacyjnymi i przewożone do oczyszczenia w oczyszczalni ścieków w Dziarnach, eksploatowanej przez Iławskie Wodociągi Sp. z o.o. Obecnie gospodarką wodno-ściekową na terenie gminy Iława zajmuje się Wielobranżowy Zakład Usługowo-Produkcyjny i Handlowy SPOMER sp. z o.o. z Iławy. SPOMER prowadzi działalność polegającą na zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym oczyszczaniu ścieków od 1 kwietnia 2012 r. na podstawie umowy dzierżawy zawartej z gminą Iława. Dostępność i jakość sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz gospodarki odpadami została oceniona przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili ją niemalże najwyżej spośród wszystkich ocenianych parametrów (na drugim miejscu): w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) infrastrukturę publiczną oceniono na 3, Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 25

26 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata źródło: dane gminy Iława, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Rys. 8 Skanalizowane tereny gminy Iława. 25 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 26

27 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Gospodarka odpadami Gmina Iława wraz z 19 innymi samorządami należy do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego Czyste Środowisko z siedzibą w Ostródzie, którego zadaniem jest gospodarowanie odpadami na terenie Związku. Odbiorem odpadów na terenie Gminy Iława zajmują się obecnie dwa iławskie podmioty gospodarcze (SPOMER sp. z o.o. i EKO sp. z o.o.), które zostały wyłonione w przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów przez Związek Gmin Regionu Ostródzko Iławskiego Czyste Środowisko. Od 1 lipca 2013 r. systemem odbioru odpadów komunalnych objęto wszystkie nieruchomości: zamieszkałe i niezamieszkałe (np. firmy, domki letniskowe, itp.). Zbiórka odpadów komunalnych zmieszanych odbywa się z częstotliwością co dwa tygodnie. Odpady wysegregowane, takie jak: szkło, plastik, metal i papier zbierane są w tzw. gniazdach i odbierane raz w miesiącu. Gniazda zostały utworzone w każdym z sołectw gminy Iława w następujących miejscowościach: Dół, Dziarny, Dziarnówko, Smolniki, Rodzone, Franciszkowo, Franciszkowo Dolne, Pikus, Stanowo, Frednowy, Gałdowo, Gromoty, Dąbrowa, Gardzień, Gulb, Kałduny, Julin, Karaś, Laseczno, Laseczno Małe, Ławice, Mątyki, Przejazd, Urwisko, Mózgowo, Nowa Wieś, Radomek, Szeplerzyzna, Rudzienice, Rudzienice-Kałdunki, Siemiany, Skarszewo, Starzykowo, Stradomno, Nejdyki, Szałkowo, Szymbark, Tynwałd, Wilczany, Makowo, Sąpy, Wikielec, Wola Kamieńska, Kamień Duży, Kamień Mały, Kwiry, Ząbrowo, Segnowy, Kamionka. Łącznie w tych miejscowościach ustawiono 101 szt. pojemników do zbiórki plastiku, 80 szt. do szkła kolorowego, 23 szt. do szkła białego, 32 szt. do papieru i 9 szt. do metalu. Miejscowości, w których nie ma gniazd do selektywnej zbiórki odpadów zamieszkuje łącznie 626 osób. Elektrośmieci oraz odpady wielkogabarytowe odbierane są od mieszkańców dwa razy w roku (wiosną i jesienią) w wyznaczonych punktach sołectwa. Baterie zbierane są w szkołach, a przeterminowane leki w aptece w Ząbrowie. W ciągu roku mieszkańcy mają możliwość nieodpłatnego przekazania tzw. odpadów problemowych (niebezpiecznych, wielkogabarytowych, elektrośmieci, itp.) w związkowym punkcie selektywnej zbiórki odpadów, który mieści się w Iławie. Gmina od kilku lat dofinansowuje mieszkańcom usuwanie azbestu odpadu niebezpiecznego (demontaż, transport i unieszkodliwienie). Odpady są także odbierane od żeglarzy pływających po jez. Jeziorak. Śmieci z wyznaczonych pomostów, ekomariny w Siemianach oraz bezpośrednio od żeglarzy odbierane są przez statek asenizacyjny, który został zakupiony przez Związek Gmin Jeziorak. Odpady zmieszane i zebrane selektywne, przed transportem do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Rudnie, gm. Ostróda, są przeładowywane w stacji przeładunkowej, która znajduje się przy ul. Komunalnej w Iławie (obok punktu zbiórki odpadów problemowych). Zagospodarowanie odpadów odbywa się w ZUOK w Rudnie. Zakład ten został wybudowany przez Związek Gmin Jeziorak i ma status regionalnej instalacji przetwarzania odpadów (RIPOK). Odpady odzyskane w Zakładzie są przekazywane recyklerom. Liczba osób korzystających z systemu gospodarowania odpadami wg stanu na dzień r. wynosiła osób (na podstawie złożonych przez mieszkańców deklaracji), co stanowiło 80,59% ludności wg ewidencji gminnej. Należy przy tym pamiętać, że deklaracje dotyczące liczby osób w gospodarstwie domowym są podstawą do naliczenia 26 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 27

28 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami, co może sugerować, że dane są zaniżone. Zaledwie 38% osób zadeklarowało segregację odpadów. Do Związku Gmin Jeziorak wpłynęło również 597 deklaracji z nieruchomości niezamieszkałych. Szacunkowa liczba nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady przedstawia się następująco: domki letniskowe (sezonowe powstawanie odpadów) ok Domki letniskowe znajdują się na terenie gminy Iława głównie w dwóch miejscowościach w Makowie (ok. 280 szt.) i Siemianach (ok. 190 szt.), firmy, instytucje, itp. ok. 130 szt. Tabela 6 przedstawia dane dotyczące ilości zbieranych odpadów w latach , a Rys. 9 masę zebranych wymieszanych odpadów komunalnych. Należy zauważyć, że odpady zebrane selektywnie w stosunku do całej masy zebranych odpadów stanowią zaledwie 9,6% w 2014 r., podczas gdy dla terenu całego województwa wskaźnik ten wyniósł w 2013 r. 13,9%. Tabela 6. Ilości zbieranych odpadów Nazwa firmy prowadzącej odbiór odpadów komunalnych (w kolejnych wierszach podano wyłącznie nr) Kody odebranych odpadów komunalnych Liczba odpadów komunalnych odebranych z terenu gminy Iława w (Mg) 2010 r r r r r. 1. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Eko Sp. z o.o., Iława zmieszane 255,82 284,42 321,64 537, ,64 2. Wielobranżowy Zakład Usługowo-Produkcyjny odpady komunalne i Handlowy Spomer Sp. z o.o., Iława 690, , , , ,66 RAZEM 946, , , , , ,27 16,42 15,10 29,15 45, opakowania 5,50 6,10 7,70 50,82 69,28 3. Zakład Unieszkodliwiania Odpadów z tworzyw sztucznych Komunalnych Rudno Sp. z o.o. 33,50 51,22 RAZEM 50,27 73,74 22,80 79,97 114, ,24 16,40 81,63 33,00 53, opakowania 2. 15,80 19,80 17,50 83,08 32,26 ze szkła 3. 24,70 26,98 RAZEM 50,74 63,18 99,13 116,08 86, opakowania 1,50 3,86 3,64 3. z papieru i tektury 6,10 3,09 RAZEM 7,60 3,09 0,00 3,86 3, opakowania 1. - z metali - - 0,50 10,40 RAZEM 0,00 0,00 0,00 0,50 10, zmieszane ,86 21,74 3. odpady opakowaniowe 13,50 2, RAZEM 13,50 2,96 0,00 3,86 21, odpady 62,57 26,49 2. ulegające biodegradacji 44,80 RAZEM 0,00 62,57 26,49 0,00 44, inne odpady 1. - ulegające biodegradacji ,44 7,50 RAZEM 0,00 0,00 0,00 22,44 7, ,54 8, szkło 2. 3,70 26,32 RAZEM 0,00 0,00 0,00 35,24 35,12 27 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 28

29 tony Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Nazwa firmy prowadzącej odbiór odpadów komunalnych (w kolejnych wierszach podano wyłącznie nr) Kody odebranych odpadów komunalnych Liczba odpadów komunalnych odebranych z terenu gminy Iława w (Mg) 2010 r r r r r tworzywa ,90 10,24 2. sztuczne 5,66 18,74 RAZEM 0,00 0,00 0,00 9,56 28, odpady ,94 18,62 2. wielkogabarytowe 22,70 6,08 RAZEM 0,00 0,00 0,00 27,64 24, zużyte opony ,00 0,33 RAZEM 0,00 0,00 0,00 5,00 0, odpady betonu oraz gruz ,80 10,62 2. betonowy z rozbiórek i 8,54 remontów RAZEM 0,00 0,00 0,00 78,80 19,16 źródło: dane gminy Iława, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Masa zebranych wymieszanych odpadów komunalnych Rys Zaopatrzenie w energię elektryczną, sieć gazowa i ciepłownicza Zaopatrzenie w energię elektryczną gminy wiejskiej Iława odbywa się z krajowego systemu elektroenergetycznego za pośrednictwem stacji 110/15 kv GPZ Iława oraz GPZ Iława Wschód, zlokalizowanych na terenie miasta Iławy. GPZ Iława jest stacją z napowietrzną rozdzielnią 110 kv, z jednosystemową sekcjonowaną 32 polową rozdzielnią 15 kv. Zasilony jest on czterema liniami napowietrznymi WN 110 kv (Ostróda, Nowe Miasto Lubawskie, Susz i Łasin). Wszystkie te linie przebiegają przez teren gminy. Stacja GPZ Iława Wschód została uruchomiona w 2011 r. Linie SN 15 kv i 0,4 kv wykonane są głównie jako napowietrzne (odpowiednio ok. 239 km i ok. 324 km). Linie kablowe (15 kv ok. 35 km, 0,4 kv ok. 56 km) występują jedynie w rejonach zalesionych i zasilających stacje transformatorowe 15/0,4 kv ośrodków 28 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 29

30 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata wypoczynkowych: rejon Smolnik, okolice Makowa, Chmielówki, Sarnówka, Tynwałdu nad jez. Jeziorak oraz okolice Kaletki nad jez. Gil Wielki. Ponadto kable występują w okolicy miejscowości Frednowy, Przejazd, Nowa Wieś (przejście przez tory PKP). W okolicy miejscowości Przejazd znajduje się punkt rozdzielczy sieci 15 kv PZ Przejazd. Sieć terenowa SN 15 kv powiązana jest z liniami wyprowadzonymi z GPZ-ów, obsługujących sąsiednie gminy. Istniejący stan sieci elektroenergetycznej oraz jej układ w sposób zadawalający zapewnia odbiorcom dostawę energii elektrycznej. Teren gminy jest zasilany w gaz ziemny przewodowy z sieci magistralnej wysokiego ciśnienia, prowadzonej z miejscowości Szyldak do miasta Iławy oraz z Brodnicy poprzez miejscowość Dziarny do Iławy. Na terenie gminy gaz ziemny jest dostępny wyłącznie w miejscowości Nowa Wieś, gdzie znajduje się stacja redukcyjna pierwszego stopnia o przepustowości 3000 m³/h. Ok. 2,6% mieszkań (84 mieszkania, 528 osób) korzysta z gazu sieciowego. Z tego 70 mieszkań wykorzystuje gaz sieciowy do ogrzewania (dane GUS za 2013 r.). Ogółem odbiorców gazu sieciowego na terenie gminy jest 135, zużywają oni ok. 166 tys. m 3 gazu ziemnego rocznie, z czego 87% na ogrzewania mieszkań. Na terenie gminy Iława nie istnieje centralny system ciepłowniczy i nie działają przedsiębiorstwa ciepłownicze. Budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne, budynki użyteczności publicznej, podmioty gospodarcze, w tym zakłady przemysłowe, hotele i ośrodki wypoczynkowe są ogrzewane za pomocą indywidualnych kotłowni spalających głównie węgiel, drewno, olej opałowy oraz gaz propan-butan i gaz ziemny (jedynie w Nowej Wsi). Ok. 76% mieszkań jest wyposażonych w system centralnego ogrzewania (dane GUS za 2013 r.), podczas gdy na terenach wiejskich województwa jedynie 68,8% ma taką instalację, a powiatu iławskiego 67%. W 2012 r. opracowano Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata , który przyjęto uchwałą Rady Gminy nr XXIV/233/2012 z dnia 26 października 2012 r. W 2015 r. przyjęto jego aktualizację (Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata ). Również w 2015 r. opracowano Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego. Z dokumentów tych wynika, że bilans potrzeb cieplnych Gminy Iława określony z uwzględnieniem racjonalizacji zużycia i realizacji zamierzeń rozwojowych, przedstawia się następująco: Rok ,25 GJ/rok; Rok ,74 GJ/rok; Rok ,73 GJ/rok Instalacje OZE Obecnie na terenie gminy Iława funkcjonuje ok. 25 instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE), z których największe to: agregat kogeneracyjny (produkcja ciepła i energii elektrycznej) wykorzystujący biogaz z osadów ściekowych na terenie oczyszczalni ścieków w Dziarnach (Iławskie Wodociągi sp. z o.o.), 29 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 30

31 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata mała elektrownia wodna (MEW) o mocy 35 kw zlokalizowana w miejscowości Dziarnówko na rzece Iławce Sieć teleinformatyczna W każdej miejscowości gminy Iława istnieje obecnie możliwość podłączenia szerokopasmowego internetu o prędkości do 20 Mb/s. Zapewnia to w miarę nowoczesną, jak na województwo warmińsko-mazurskie, infrastruktura światłowodowa przebiegająca przez gminę oraz odpowiednia ilość centrali i sieć przewodów miedzianych. Każda centrala zasilana jest przewodem światłowodowym. Infrastruktura ta była modernizowana w latach Przez teren gminy Iława przebiegają następujące magistrale światłowodowe: 1. Iława Wikielec Stradomno Laseczno Ząbrowo Starzykowo Gardzień Siemiany - w kierunku Jerzwałdu i Zalewa. 2. Iława Nowa Wieś Rudzienice Tynwałd, Rudzienice Frednowy Franciszkowo. Poszczególne centrale poprzez podziemne sieci przewodów miedzianych obsługują miejscowości położone wokół nich: 1. Centrala Rudzienice obsługuje miejscowości: Rudzienice, Karłowo, Kałdunki, Mątyki, Kałduny, Gromoty, Julin, Urwisko. 2. Centrala Frednowy obsługuje miejscowości: Frednowy, Wiewiórka, Prasneta, Wilczany. 3. Centrala Franciszkowo obsługuje miejscowości: Franciszkowo Górne, Franciszkowo Dolne, Borek, Przejazd, Stanowo. 4. Centrala Tynwałd obsługuje miejscowości: Tynwałd, Makowo, Sąpy, Jezierzyce, Jażdżówki, Praszki, Emilianowo. 5. Centrala Siemiany obsługuje miejscowości: Siemiany, Szwalewo, Jeziorno. 6. Centrala Ząbrowo obsługuje miejscowości: Ząbrowo, Segnowy, Gałdowo, Szymbark, Starzykowo. 7. Centrala Laseczno obsługuje miejscowości: Laseczno, Laseczno Małe, Mózgowo, Gulb, Zazdrość, Skarszewo, część Gałdowa. 8. Centrala Wikielec odpowiedzialna jest za miejscowości: Wikielec, Karaś, Radomek, Szeplerzyzna. 9. Centrala Nowa Wieś zapewnia odpowiednie połączenia w Nowej Wsi. Dodać należy, że zapas przewodów jest tak duży, że jest w stanie obsłużyć wszystkie działki budowlane zlokalizowane w miejscowości. 10. Centrala Iława (ul. Długa) obsługuje: Dziarny, Dół, Dziarnówko, Smolniki, Ławice. 11. Centrala Iława obsługuje: Kamień, Kamień Mały, Wolę Kamieńską, Windyki, Szałkowo, Gardzień. Dostęp do internetu w gminie Iława został oceniony przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili ten aspekt powyżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) dostęp do internetu oceniono na 3,43. Aktualnie na ukończeniu jest budowa jest sieci szkieletowej dostępu do szerokopasmowego internetu wraz z węzłami dostępu w miejscowościach: Frednowy, Nowa Wieś i Ząbrowo. 30 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 31

32 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Sieć transportowa Teren gminy Iława przecinają następujące drogi krajowe i wojewódzkie: droga krajowa nr 16 relacji: Dolna Grupa Grudziądz Iława Ostróda Olsztyn Mrągowo Ełk Augustów; łączna długość na terenie gminy wynosi 29,2 km; droga wojewódzka nr 521: Kwidzyn Prabuty Susz Iława; droga wojewódzka nr 536: Iława Sampława. Łączna długość dróg wojewódzkich na terenie gminy Iława wynosi 17 km. Podstawę siatki dróg w gminie stanowią drogi powiatowe o łącznej długości ok. 138 km. Pełnią one funkcję głównych powiązań sieci osadniczej na jej terenie oraz łączą ją z województwem. Tabela 7 przedstawia wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Iława. Tabela 7. Drogi powiatowe na terenie gminy Iława L.p. Numer drogi powiatowej Przebieg drogi powiatowej Długość drogi na terenie gminy Iława [m] Długość drogi na terenie powiatu [m] Nawierzchnia (wyjaśnienie skrótów pod tabelą) N Gałdowo Ząbrowo MB N Ogrodzieniec Trupel Laseczno MB (22601 m) Szymbark Gardzień GR (2092 m) N Segnowy Stradomno Wikielec GR(2375 m), BT (2402 m), MB (2102 m) N Tynwałd Rudzienice Gierłoż MB (7281 m), Turznica GR(2087 m) N Kałduny Rożental Wałdyki MB N Bramka Tarda Miłomłyn Samborowo MB N Dziarny Kałduny MB (2650 m), GR(2817 m) N Różanki Gałdowo Gulb MB (12304 m), BR (50 m), GZ (600 m), MB (1290 m) N Susz Jerzwałd Dobrzyki Zalewo MB N Kamieniec Bądze Jerzwałd dr. MB (6689 m), KK (690 m), woj. nr 521 ( Iława ) BR (2225 m), MB (20962) N Iława Karaś dr. nr 1299 N ( Wonna ) MB N Wola Kamieńska Lipowy Dwór MB N Boreczno Iława MB N Iława Radomno Nowe Miasto Lubawskie MB N Frednowy Franciszkowo Mątyki MB (3631 m), ZW (1170 m), Dziarny (dr. woj. nr 536) MB (15699 m) N Mały Bór Rodzone MB Razem źródło: dane gminy Iława, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Zastosowane skróty: MB masa bitumiczna GR grunt naturalny BT beton GZ wzmocniona żwirem lub żużlem KK kostka kamienna ZW żwir 31 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 32

33 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Uzupełnieniem głównej sieci dróg są drogi gminne o łącznej długości 170 km, obsługujące sieć osadniczą, ośrodki turystyczne, zapewniające dojazd do pól i lasów. Na terenie gminy Iława funkcjonują ścieżki rowerowe o łącznej długości 13 km. Przez gminę Iława przebiegają następujące użytkowane linie kolejowe: magistralna linia kolejowa nr 9 relacji: Warszawa Iława Gdańsk, linia znaczenia państwowego, zelektryfikowana, dwutorowa, europejska sieć TEN-T bazowa towarowa, prędkość maksymalna na niektórych odcinkach powyżej 160 km/h. linia I-rzędna nr 353: Poznań Toruń Iława Olsztyn Korsze Skandawa, linia znaczenia państwowego, zelektryfikowana, dwutorowa, europejska sieć TEN-T kompleksowa, prędkość maksymalna do 120 km/h. Na terenie gminy Iława znajdują się następujące stacje kolejowe i przystanki osobowe: na linii Warszawa-Gdańsk przystanki osobowe Ząbrowo i Smolniki, na linii Poznań-Skandawa: stacja kolejowa osobowa i towarowa Rudzienice Suskie oraz przystanek osobowy Pikus. Na stacji i przystankach zatrzymują się pociągi pasażerskie przewoźnika Przewozy Regionalne Sp. z o.o Plany zagospodarowania Aktualnie obowiązujące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zostało zatwierdzone uchwałą Rady Gminy Iława nr XLVII/454/2010 z dnia 5 listopada 2010 r. Jest ono zmianą dotychczas obowiązującego studium, uchwalonego przez Radę Gminy Iława uchwałą Nr XIX/146/2000 z dnia 14 kwietnia 2000 r. Aktualnie obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława został uchwalony uchwałą Rady Gminy Iława Nr XIII/108/2003 dnia 3 grudnia 2003 r. i zmieniony uchwałą Rady Gminy Iława nr XXXIX/346/2006 z dnia 31 maja 2006 r. Gmina Iława posiada ponadto 24 aktualnie obowiązujące szczegółowe miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które pokrywają 100% jej powierzchni. Zarówno treść planów, jak i szczegółowe mapy są udostępnione w Internecie na stronach Biuletynu Informacji Publicznej gminy Iława. 32 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 33

34 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Gospodarka Podmioty gospodarcze W 2014 r. w systemie REGON było zarejestrowanych 945 jednostek gospodarczych, z czego blisko 99% stanowiły podmioty prywatne przede wszystkim osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Liczba podmiotów gospodarczych w okresie systematycznie rosła w latach z dynamiką oscylująca wokół 5-6% rocznie. Tabela 8 i Rys. 10 przedstawiają zmianę liczby podmiotów gospodarczych w okresie Tabela 8. Liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy Iława Podmioty wg sektorów własnościowych podmioty gospodarki narodowej ogółem sektor publiczny ogółem sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego sektor prywatny ogółem sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą sektor prywatny - spółki handlowe sektor prywatny spółdzielnie źródło: dane GUS, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Zmiana liczby podmiotów gospodarczych w okresie Rys Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 34

35 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Najwięcej jednostek działało w sekcji handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych włączając motocykle (220), a następnie w sekcjach: budownictwo (137), rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo (108), przetwórstwo przemysłowe (104), transport i gospodarka magazynowa (62) i pozostała działalność usługowa (nie indywidualna) (40). Wśród przetwórstwa przemysłowego na pierwszej pozycji są podmioty zajmujące się produkcją wyrobów z drewna (31 podmiotów) oraz produkcją mebli (11 podmiotów), a następnie produkcją metalowych wyrobów gotowych (16 podmiotów). Najwięcej podmiotów 905 to firmy zatrudniające od 0 do 9 pracowników (zdecydowana większość z nich to jednoosobowa działalność gospodarcza). 37 podmiotów zatrudnia od 10 do 49 pracowników, 2 podmioty od 50 do 249 pracowników i 1 ponad 249 pracowników. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców wyniosła 62 wg danych GUS za 2014 r., co jest wskaźnikiem lepszym niż dla terenu województwa (61), jak i powiatu iławskiego (58) Podstawowe gałęzie gospodarki Podstawowe gałęzie gospodarki w gminie Iława to: rolnictwo (szczególnie chów i hodowla zwierząt, przede wszystkim drobiu), przetwórstwo przemysłowe (szczególnie produkcja wyrobów z drewna i produkcja mebli, produkcja artykułów spożywczych, produkcja wyrobów perfumeryjnokosmetycznych), z uwagi na uwarunkowania przyrodniczo-krajobrazowe turystyka. Wśród największych podmiotów gospodarczych funkcjonujących w Gminie Iława wymienić można: URODA Polska Sp. z o.o. (dawniej Bi-es) producent i dystrybutor wyrobów perfumeryjnych i kosmetycznych, zakład produkcyjny w Kamieniu Dużym, Fabryka Mebli Dekort Sp. J. w Smolnikach producent mebli, DREW-GÓR Sp. z o.o. w Karasiu producent drzwi drewnianych i płytowych, wyroby tartaczne, WILD Polska Sp. z o.o. producent przetworów owocowych i warzywnych, zakład produkcyjny w Karasiu czyszczenie, sortowanie, mrożenie (IQF) i pakowanie świeżo zebranych owoców, prowadzenie upraw integrowanych i ekologicznych w Szymbarku, Piekarnia TYPOLSKA Sp. J. w Szałkowie, Ośrodek Hodowli Indyków we Frednowach, filia INDYKPOL S.A. największy polski producent piskląt indyczych, Wylęgarnia Indyków Nord-Pol Hatchery GERCZAK w Lasecznie producent i eksporter indyczego materiału zarodowego, INDOOR Group Ltd Sp. z.o.o. w Kamieniu Dużym wyposażanie ferm drobiarskich, Mazurskie Centrum Aktywnego Wypoczynku Gerczak w Jażdżówkach, centrum konferencyjne, sala bankietowa, organizacja uroczystości. 34 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 35

36 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Turystyka Z uwagi na uwarunkowania przyrodniczo-krajobrazowe turystyka stanowi ważną gałąź gospodarki gminy Iława. Do największych atrakcji turystycznych gminy Iława można zaliczyć: Jezioro Jeziorak z otaczającymi miejscowościami, w tym przede wszystkim miejscowością Siemiany (m.in. ekomarina w Siemianach) oraz Makowo. Ruiny zamku w Szymbarku oraz ich otoczenie. W listopadzie 1999 r. w ruinach zamku kręcono sceny do filmu Król Olch w reżyserii Volkera Schloendorffa. Koło Szymbarka znajduje się również cmentarz rodziny von Finckenstein. Natomiast odchodząca od wsi Szymbark sosnowa aleja, licząca sobie dwieście lat, która w całości stanowi pomnik przyrody, nosi nazwę Alei Napoleona. Jak głosi miejscowy przekaz tą aleją podążał Napoleon w kierunku pałacu w Kamieńcu, w którym stacjonował przez dwa miesiące 1807 r. Liczne atrakcje przyrodnicze (rezerwaty, obszary Natura 2000 np. Aleje Pojezierza Iławskiego, Jezioro Karaś), rekreacyjne (ścieżki rowerowe, ścieżki dydaktyczne, szlaki piesze, itp.), miejsca historyczne (Izba Pamięci prof. Emila von Behringa w Ławicach miejscu urodzenia tego niemieckiego bakteriologa, wynalazcy szczepionek przeciwko błonicy i tężcowi; Jezierzyce, gdzie 28 lipca 1973 r. gościł Karol Wojtyła późniejszy papież Jan Paweł II, kanonizowany w 2014 r.). W sekcji działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi w gminie Iława zarejestrowano 28 podmiotów, z czego w dziale zakwaterowanie 18 podmiotów. Na terenie gminy Iława w ewidencji GUS zarejestrowano 10 obiektów noclegowych (wg danych GUS 1 hotel, 1 motel, 2 ośrodki wczasowe, 1 ośrodek kolonijny, 1 ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, 2 zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych, 2 obiekty w kategorii pozostałe ) o łącznej liczbie miejsc noclegowych 510 (w tym 208 miejsc całorocznych). W obiektach tych w 2014 r. z noclegów skorzystało osób. Główne ośrodki turystyczne w gminie są zlokalizowane nad jeziorem Jeziorak: w Siemianach, Makowie, Jażdżówkach, Szałkowie. Niestety, w ciągu ostatnich 10 lat odnotowuje się spadek liczby turystów oraz liczby udzielonych noclegów pomimo wzrostu liczby miejsc noclegowych (Tabela 9). Liczba udzielonych noclegów odniesiona do liczby korzystających z noclegów pozwala na obliczenie przeciętnej liczby dni pobytu wartość ta również spada. Problemem sygnalizowanym przez właścicieli obiektów turystycznych, który może się przyczyniać do spadku liczby turystów, jest zmniejszająca się populacja ryb w jeziorach, co zniechęca do pobytu turystów-wędkarzy (w ocenie właścicieli obiektów stosunkowo liczną grupę). Pomimo zgłaszania tego problemu instytucjom odpowiedzialnym za stan populacji ryb, sytuacja nie uległa poprawie. 35 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 36

37 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 9. Turystyka w gminie Iława Jednostka Rodzaj miary obiekty ogółem VII ob obiekty całoroczne VII ob miejsca noclegowe ogółem VII msc miejsca noclegowe całoroczne VII msc korzystający z noclegów ogółem I-XII Osoba korzystający z noclegów turyści zagraniczni I-XII Osoba wynajęte pokoje ogółem I-XII w obiektach hotelowych udzielone noclegi ogółem I-XII udzielone noclegi turystom zagranicznym I-XII przeciętna liczba dni pobytu - 5,37 4,92 6,34 5,44 3,96 źródło: dane GUS, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Na Rys. 11 i Rys. 12 wyznaczono linie trendu (kolor czerwony) dla liczby nocujących i liczby udzielonych noclegów dla okresu dziesięcioletniego ( ). Niestety również w tym okresie trend jest spadkowy. Liczba turystów korzystających z noclegów Liczba udzielonych noclegów Rys. 11 Rys Rolnictwo Wg danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. w gminie Iława działa 1187 gospodarstw rolnych, z czego blisko 24% (281 gospodarstw) ma powierzchnie większą niż 15 ha. Gospodarstwa powyżej 15 ha skupiają ponad 67% powierzchni gospodarstw rolnych ogółem (Rys. 13), podczas gdy w województwie jest to 82%, a w powiecie iławskim 77% powierzchni. 36 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 37

38 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Gospodarstwa rolne wg powierzchni 1% 67% 16% 6% 10% do 1 ha włącznie 1-5 ha 5-10 ha ha 15 ha i więcej Rys % gospodarstw prowadzi działalność rolniczą. W dobrej kulturze rolnej utrzymywane jest blisko 99% powierzchni użytków rolnych. Po zasiewami pozostaje 64% użytków rolnych, łąki i pastwiska stanowią 31% użytków. Gospodarstw prowadzących uprawy jest 931. Zboża są uprawiane w 902 gospodarstwach (76% powierzchni zasiewów), ziemniaki w 393 (1,9% powierzchni), uprawy przemysłowe w 44 (6,2% powierzchni), rzepak w 37 (6,2% powierzchni), warzywa gruntowe w 8, buraki cukrowe w 6. Rys gospodarstwa utrzymują zwierzęta gospodarskie, w przeliczeniu na duże sztuki DS. Najwięcej gospodarstw 464 zajmuje się hodowlą drobiu, w drugiej kolejności jest hodowla bydła 438 gospodarstw, trzodę chlewną utrzymuje się w 285 gospodarstwach. Liczba sztuk drobiu hodowanego na terenie gminy sięga blisko 630 tys. sztuk, bydła ponad 9,7 tys. sztuk, trzody chlewnej ponad 16 tys. sztuk. 90% gospodarstw rolnych uzyskuje dochód z działalności rolniczej, dla 62% gospodarstw dochody z rolnictwa są podstawowym źródłem dochodów. 37 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 38

39 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Struktura i organizacja społeczna Demografia Wg stanu na dzień gmina Iława liczyła mieszkańców (wg ewidencji gminnej). Gęstość zaludnienia na terenie gminy wynosi 30 mieszkańców na 1 km 2, a więc jest nieco wyższa niż przeciętna dla gmin wiejskich województwa. W tabeli przedstawiono liczbę mieszkańców poszczególnych sołectw i miejscowości. Tabela 10. Liczba mieszkańców Lp Lp Miejscowość (sołectwo) Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców Lp Lp Miejscowość (sołectwo) miejscowości sołectwa miejscowości sołectwa 1 1 Dół Mózgowo Dziarny Nowa Wieś Dziarnówko Radomek Katarzynki Szeplerzyzna Kozianka Rudzienice Mały Bór Rudzienice-Kałdunki Nowy Ostrów Rudzienice-Karłowo Papiernia Siemiany Rodzone Jeziorno Smolniki Tłokowisko Franciszkowo Szwalewo 3 12 Franciszkowo Dolne Solniki Borek Skarszewo Drwęca Starzykowo Pikus Stradomno Stanowo Nejdyki Frednowy Szałkowo Prasneta Szymbark Wiewiórka Szczepkowo Gałdowo Tynwałd Jachimówka Emilianowo Owczarnia Jażdżówki Gromoty Jezierzyce Dąbrowa Kaletka Gardzień Makowo Sarnówek 0 65 Praszki Gulb Sąpy Zazdrość Wilczany Kałduny Wikielec Julin Wola Kamieńska Lowizowo Kamień Duży Karaś Kamień Mały Laseczno Kwiry Laseczno Małe Windyki Ławice Ząbrowo Tchórzanka Kamionka Mątyki Segnowy Przejazd Urwisko 86 R A Z E M źródło: dane gminy Iława 38 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 39

40 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Rys. 15 przedstawia zmianę liczby ludności w okresie ostatnich 10 lat. W gminie Iława liczba ludności rosła rokrocznie, choć w ciągu ostatnich 4 lat dynamika wzrostu spadła. Od 2005 roku przybyło w gminie mieszkańców, czyli o blisko 10%. Zmiana liczby ludności w latach Rys. 15 Rys. 16 przedstawia strukturę wiekową ludności w 2014 r. Mężczyźni dominują w grupie wiekowej do 64 lat (poza przedziałem i 30-34). mężczyźni Struktura wiekowa ludności w 2014 r. kobiety 23 > Rys Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 40

41 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Rys. 17 przedstawia strukturę ludności wg ekonomicznych grup wieku w roku Ludność w wieku produkcyjnym stanowiła ponad 65% mieszkańców. Najmniej liczną grupę stanowiła ludność w wieku poprodukcyjnym. Struktura ludności wg ekonomicznych grup wieku w 2014 r kobiety w wieku przedprodukcyjnym mężczyźni w wieku przedprodukcyjnym kobiety w wieku produkcyjnym mężczyźni w wieku produkcyjnym kobiety w wieku poprodukcyjnym mężczyźni w wieku poprodukcyjnym Rys. 17 W okresie obserwuje się stopniowy wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, a spadek w wieku przedprodukcyjnym (Rys. 18). Zmiana struktury ludności wg ekonomicznych grup wieku w okresie % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% w wieku poprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku przedprodukcyjnym Rys. 18 Opisane powyżej zmiany wpływają na zmniejszanie się wskaźnika obciążenia demograficznego mierzonego liczbą osób w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 41

42 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata osób w wieku produkcyjnym z 61,8 w roku 2006 do 53,5 w roku Natomiast wartość tego wskaźnika, mierzonego jako liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wzrosła z 17,6 do 18,1 w 2014 r. Rys. 19 przedstawia wartości przyrostu naturalnego na 1000 osób w ciągu ostatnich 10 lat. Od 2007 r. wartość wykazuje trend spadkowy (na czerwono zaznaczono linię trendu). Przyrost naturalny na 1000 ludności 10,0 9,0 8,0 9,9 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 3,9 4,7 5,8 5,9 4,3 5,8 3,2 1,0 0,0 1,9 1,9 Rys Migracje Tabela 11 przedstawia dane dotyczące migracji wewnętrznych i zagranicznych w gminie Iława w okresie Tabela 11. Migracje wewnętrzne i zagraniczne Rodzaj Jednostka Zameldowania w ruchu wewnętrznym osoba Zameldowania z zagranicy osoba Wymeldowania w ruchu wewnętrznym osoba Wymeldowania za granicę osoba Saldo migracji wewnętrznych osoba Saldo migracji zagranicznych osoba Saldo migracji ogółem osoba źródło: dane GUS, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA 41 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 42

43 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Od 2009 r. saldo migracji wykazuje tendencję spadkową w 2013 r. było nawet ujemne (więcej osób się wymeldowało z terenu gminy niż zameldowało na pobyt stały). Przy czy wymeldowania za granicę nie stanowią istotnego udziału w wymeldowaniach ogółem chociaż wykazują tendencję wzrostową. Rys. 20 przedstawia udział zameldowań na pobyt stały z miast w zameldowaniach ogółem (dane GUS). Najwięcej osób z miast przybyło na teren gminy w 2011 r. (zarówno bezwzględnie, jak i pod względem udziału w całości zameldowań). Od tego roku odnotowuje się spadek liczby zameldowań z miast, chociaż wciąż migracja z tego kierunku stanowi blisko 72% zameldowań na pobyt stały. Migracje na pobyt stały 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% zameldowania spoza miast zameldowania z miast Rys Aktywność i organizacja społeczna Wg danych GUS w 2014 r. na terenie gminy Iława działało 36 stowarzyszeń i organizacji społecznych oraz 3 fundacje, przy czym w tym samym roku przybyło 5 stowarzyszeń. W ciągu pięciu ostatnich lat ( ) liczba stowarzyszeń i organizacji społecznych działających na terenie gminy wzrosła o 10. Tabela 12 przedstawia wykaz najważniejszych organizacji pozarządowych działających na terenie gminy Iława. 42 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 43

44 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 12. Organizacje pozarządowe na terenie gminy Iława Lp. Nazwa organizacji Zakres działalności organizacji Fundacja imienia Emila von Behringa, Ławice 8 Fundacja Dziedzictwo Warmii i Mazur Starzykowo 20 Fundacja Rozwoju Ziemi Iławskiej, Nowa Wieś 39A Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Ząbrowa Ząbrowo 63 a Stowarzyszenie na Rzecz Ekorozwoju Sołectw Tynwałd i Makowa w Tynwałdzie, Tynwałd 18 Stowarzyszenie Przyjaciół Frednowa Frednowy 45 Stowarzyszenie na Rzecz Rozbudowy Samorządowej Szkoły Podstawowej w Gromotach Gromoty 20 Stowarzyszenie Miłośników Nowej Wsi ul.olsztyńska 11/5 Nowa Wieś Stowarzyszenie Przyjaciół Szałkowa Agro-Tur Szałkowo 90 Związek Prusów w Polsce ul. Pojezierska Rudzienice Gminne Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Społecznej ul. Andersa 2 A, Iława Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe ul. Andersa 2 A, Iława 1) Propagowanie dorobku naukowego i życiowego Emila von Berhringa 2) Fundowanie stypendiów dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów, szczególnie utalentowanych i mających osiągnięcia (laureaci olimpiad przedmiotowych, wybitni sportowcy, talenty artystyczne i.t.p.). 3) Działania na rzecz poprawy bazy materialnej Szkoły Podstawowej im. Emila von Behringa w Ławicach. 4) Propagowanie zdrowego stylu życia. 1) Celem głównym są działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i naturalnego regionu. 2) Działalność dobroczynna. 3) Wspieranie społecznej aktywności obywateli. 4) Działania na rzecz promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy. Wspieranie różnorodnych form aktywności społecznej, służących zdobywaniu poprzez obywateli umiejętności dostosowania się do życia w warunkach rozwijającej się demokracji i gospodarki rynkowej oraz służących działaniom podejmowanym dla uniknięcia patologii społecznych i zagrożeń z nimi związanych, a także promocja wszelkich działań mających na celu uaktywnienie małego biznesu ziemi iławskiej i zapoznanie go z mechanizmem i polityką UE. 1) Tworzenie, upowszechnianie i pielęgnacja kultury, inicjowanie i wspieranie rozwoju kultury fizycznej. 2) Rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb i zainteresowań kulturalnych mieszkańców wsi Ząbrowo oraz okolicznych miejscowości. 3) Integrowanie mieszkańców wsi. 4) Wspieranie inicjatyw społecznych. 5) Wspieranie rozwoju sportu. 1) Wspieranie wszechstronnego i zróżnicowanego rozwoju społecznego, 2) kulturalnego i gospodarczego gminy wiejskiej Iława ze szczególnym uwzględnieniem sołectw Tynwałd i Makowo. 3) Wspieranie demokracji i budowanie społeczeństwa obywatelskiego w lokalnej 4) społeczności. 1) Prowadzenie szkoły. 2) Prowadzenie przedszkola. 3) Wspieranie działalności dydaktyczno- wychowawczych. 4) Promocja przedszkola i szkół. 5) Integrowanie mieszkańców wsi Frednowy. 1) Podejmowanie działań na rzecz rozbudowy Samorządowej Szkoły Podstawowej w Gromotach. 2) Wspieranie społecznej aktywności mieszkańców. 3) Promocja zdrowego stylu życia. 4) Poznawanie i kultywowanie tradycji i folkloru regionu. 5) Propagowanie nowych form rekreacji i działań integracyjnych. 1) Wspieranie społecznej aktywności mieszkańców, na rzecz rozwoju miejscowości Nowa Wieś. 2) Włączenie mieszkańców wsi Nowa wieś w nurt życia społeczno-kulturalnego i gospodarczego Gminy Wiejskiej Iława. 3) Krzewienie wiedzy o miejscowości Nowa Wieś w regionie i poza regionem. 4) Przyczynianie się do tworzenia tożsamości środowiskowej mieszkańców. 5) Rozwijanie edukacji, krzewienie oświaty i wychowania w społeczności lokalnej. 1) Rozwój Szałkowa, poprawa infrastruktury, ochrona środowiska. 2) Wspieranie rozwoju turystyki i agroturystyki. 3) Pomoc i wspieranie organizacji i instytucji działających na terenie Szałkowa. 4) Integracji mieszkańców. 5) Współudział w inicjowaniu i koordynacji działań mających na celu rozwój Szałkowa. Inicjowanie i wspieranie działalności w zakresie kultury, sportu i rekreacji, ochrony zdrowia, ochrony środowiska. 1) Integracja Prusów bez względu na poglądy i przekonania religijne. 2) Ratowanie pielęgnowanie, rozwój i upowszechnianie kultury duchowej i materialnej Prusów. 3) Nauczanie języka pruskiego i pisma runicznego. 4) Popularyzacja historii Prusów. Organizowanie i prowadzenie wszelkiej pomocy społecznej dla osób potrzebujących z gminy Iława. Gromadzenie i podział funduszy. 1) Wszechstronne krzewienie kultury fizycznej i turystyki, ze szczególnym uwzględnieniem problemów środowiska wiejskiego. 2) Upowszechnianie i rozwijanie rekreacji ruchowej, sportu i turystyki oraz innych form aktywnego wypoczynku, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, młodzieży, osób niepełnosprawnych. Rok powstania Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 44

45 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Lp. Nazwa organizacji Zakres działalności organizacji Stowarzyszenie Wspierania Wsi ul. Andersa 2 A Iława Towarzystwo Ziemi Rudzienickiej, ul. Kwiatowa 2, Rudzienice Stowarzyszenie Hodowców Zwierząt Gospodarskich Polskich Ras Pierwotnych KRASULA Szałkowo 36 Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Kulturalnego i Gospodarczego Franciszkowa Franciszkowo 18 E Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Kulturalnego i Gospodarczego Ławic Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Sołectwa Wola Kamieńska Windyki 5 Stowarzyszenie na Rzecz Zagospodarowania i Rozwoju Stanowa Stanowo 5 Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Siemian Siemiany 1 Stowarzyszenie Wiejskie Radomek Radomek 31 Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Sołectwa Stradomno, Stradomno 8 1) Wdrażanie nowoczesnych metod gospodarowania w rolnictwie. 2) Wspieranie restrukturyzacji obszarów wiejskich. 3) Prowadzenie działalności edukacyjno oświatowej w zakresie rolnictwa. 4) Upowszechnianie wśród członków stowarzyszenia wiedzy na temat funkcjonowania rynku rolnego i ekonomiki gospodarstw rolnych. 5) Tworzenie korzystnego klimatu społecznego dla sprawy zagospodarowania gruntów na terenie Gminy Iława. 6) Upowszechnianie dobrych wzorów gospodarowania. 1) Kultywowanie tradycji Pruskich Pomezan. 2) Kształtowanie regionalizmu i jego rozwój na Ziemi Rudzienickiej. 3) Działalność kulturalno oświatowa. 1) Reprezentowanie interesów producentów i przetwórców żywności wytwarzanej metodami ekologicznymi i tradycyjnymi. Upowszechnianie rolnictwa ekologicznego oraz promocja zdrowej żywności. 2) Działania na rzecz ochrony środowiska i zdrowia oraz oświaty. 3) Tworzenie programów, projektów i dokumentacji do realizacji celów statutowych. 4) Hodowla i rozwój polskich ras pierwotnych celem ochrony tych ras przed zagładą oraz zachowania cech genetycznych tych zwierząt dla przyszłych pokoleń. Celem stowarzyszenia jest pielęgnowanie dziedzictwa kulturalnego regionu, lokalnych tradycji, kształtowanie i utrwalanie tożsamości regionalnej oraz upowszechniania wiedzy o regionie. Celem stowarzyszenia jest pielęgnowanie dziedzictwa kulturalnego regionu, lokalnych tradycji, kształtowanie i utrwalenie tożsamości regionalnej, upowszechnianie wiedzy o regionie oraz prowadzenie działalności edukacyjnej. 1) Wspieranie społecznej aktywności mieszkańców na rzecz rozwoju sołectwa. 2) Integrowanie mieszkańców sołectwa. 3) Przyczynianie sie do tworzenia tożsamości środowiskowej mieszkańców. 4) Pomoc w wymianie informacji, wiedzy i doświadczeń miedzy organizacjami. 5) Współdziałania z organizacjami społecznymi, samorządem terytorialnym i innymi 6) instytucjami na rzecz realizacji celów stowarzyszenia. 7) Inicjowanie i organizowanie działalności kulturowej, sportowej, rekreacyjnej 8) wśród mieszkańców. 9) Prowadzenie działalności społecznie użytecznej. 1) Rozwój i poprawa infrastruktury Stanowa i okolic. 2) Integrowanie mieszkańców wsi. 3) Inspirowanie mieszkańców wsi do działania na rzecz rozwoju Stanowa i okolic. 4) Współpraca z sąsiednimi miejscowościami przy realizacji wspólnych inwestycji. 5) Działalność w zakresie kultury, kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, 6) dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej. 7) Wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci komunikacyjnych na wsi, budowy obiektów rekreacyjno-sportowych oraz zaopatrzenia wsi w wodę i gaz. 8) Właściwe zagospodarowanie parku i jeziora znajdującego sie na terenie Stanowa. 1) Rozwój miejscowości Siemiany i poprawa jej infrastruktury ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska. 2) Wspieranie rozwoju turystyki i agroturystyki. 3) Udzielanie pomocy i wspieranie działań organizacji i instytucji działających na terenie Siemian. 4) Integrowanie mieszkańców i osób związanych z Siemianami wokół idei rozwoju Siemian. 5) Współudział w inicjowaniu i koordynacji działań mających na celu rozwój Siemian. 6) Inicjowanie i wspieranie działalności w zakresie kultury, sportu, rekreacji, ochrony środowiska, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, dobroczynności. 1) Budowanie otwartego społeczeństwa obywatelskiego i wspieranie rozwoju wsi. 2) Wyrównywanie szans i przeciwdziałanie bezrobociu mieszkańców wsi. 3) Podniesienie społecznego poziomu świadomości ekologicznej na obszarach wiejskich. 4) Popularyzacja idei rolnictwa ekologicznego oraz pozarolniczych form działalności wsi. Promocja zdrowego stylu życia i postaw przyjaznych środowisku. 5) Rozbudzanie tożsamości regionalnej i wspieranie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi 6) Wspieranie edukacji na terenach wiejskich. 7) Podejmowanie, realizowanie i propagowanie inicjatyw edukacyjno-kulturalnych i artystycznych. 8) Promocja i organizacja wolontariatu. Podejmowanie działań na rzecz rozwoju sołectwa Stradomno oraz wspieranie społecznej aktywności mieszkańców. Rok powstania Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 45

46 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Lp. Nazwa organizacji Zakres działalności organizacji Stowarzyszenie Indyk Warmińsko-Mazurski Stradomno 1 Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Makowa ul. Barlickiego 5, Iława Stowarzyszenie Teatralne KALEJDOSKOP Stradomno 9/1 Stowarzyszenie Bractwo Rycerskie Prokuratoria Iława, Frednowy 19 1) Wspomaganie rozwoju gospodarczego na terenach wiejskich. 2) Propagowanie przedsiębiorczości na terenach wiejskich. 3) Reprezentowanie członków wobec organów państwowych i samorządowych i podmiotów gospodarczych. 4) Integracja środowisk wiejskich, szczególnie zajmujących się hodowlą indyka. 5) Ochrona środowiska naturalnego. 6) Dostosowanie produkcji indyka do warunków rynkowych. 7) Prowadzenie działalności kulturalnej na rzecz członków. Rok powstania 2008 Propagowanie zdrowego wypoczynku i dbanie o ekologię w Rejonie Obszary działań: Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego - teatr Obszary działań Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego - Tożsamość, tradycja narodowa - Podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości, rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej źródło: dane gminy, dane z Internetu, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Ponadto na terenie gminy działa 13 zastępów Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP Franciszkowo, OSP Gałdowo, OSP Gromoty, OSP Laseczno, OSP Ławice, OSP Mątyki, OSP Rudzienice, OSP Siemiany, OSP Starzykowo, OSP Stradomno, OSP Tynwałd, OSP Wikielec, OSP Ząbrowo). Celem statutowym OSP jest: Prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom i innym zagrożeniom. Udział w akcjach ratowniczych w czasie pożarów i przy likwidacji innych zagrożeń miejscowych. Informowanie mieszkańców o zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz o sposobach ochrony przed nimi. Rozwijanie i propagowanie wśród swoich członków kultury fizycznej i sportu oraz organizowanie działalności kulturalno oświatowej i rozrywkowej; Przy szkołach działają szkolne kluby sportowe: 1. Uczniowski Klub Sportowy Start Millenium, Szkoła Podstawowa, Rudzienice 2. Uczniowski Klub Sportowy OLIMPIJCZYK, Szkoła Podstawowa we Franciszkowie, 3. Uczniowski Klub Sportowy OLIMPIJCZYK przy Gimnazjum we Franciszkowie. W gminie działa 9 Kół Gospodyń Wiejskich w następujących miejscowościach: Tynwałdzie, Szałkowie, Kałdunach, Radomku, Ząbrowie, Nowej Wsi, Gałdowie, Gromotach i Ławicach. Oceny aktywności społecznej mieszkańców gminy dokonano podczas opracowania Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata M.in. na potrzeby opracowania strategii realizowano projekt Wspólnie kreujemy gminną politykę społeczną w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG. Przeprowadzono badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Jednym z obszarów badań była aktywność społeczna i obywatelska mieszkańców. 45 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 46

47 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Wnioski z badania mieszkańców w zakresie aktywności społecznej przedstawiono poniżej (źródło: Raport z badania opinii społeczności lokalnych partnerskich gmin: Dźwierzut, Górowa Iławeckiego, Iławy, Jonkowa, Kozłowa oraz Sorkwit, przeprowadzonego w ramach projektu Wspólnie kreujemy gminna politykę społeczną : Aktywność społeczna mieszkańców gminy Iława kształtuje się na średnim poziomie. Zaangażowanie w życie lokalnych społeczności deklarowała nieco poniżej jednej trzeciej badanych. Aktywność społeczna mieszkańców gminy Iława jest ukierunkowana w dużej mierze na najbliższe, sąsiedzkie otoczenie, ale wykracza poza dbanie o estetykę otoczenia i pomoc sąsiedzką (pomoc przy organizacji imprez i wydarzeń lokalnych). Barierą w obszarze aktywności społecznej jest niskie zaufanie między mieszkańcami, w dalszej kolejności trudności w pozyskiwaniu środków finansowych. Blisko 65% mieszkańców uważa, że w ich miejscowościach występują słabe więzi między mieszkańcami, którzy w małym stopniu identyfikują się ze społecznością oraz wykazują brak zaangażowania społecznego stopień integracji społeczności lokalnych jest niski. Należy przy tym zauważyć, że w gminie Iława są doskonałe warunki lokalowe dla aktywności społecznej. Sieć 27 ogólnodostępnych świetlic wiejskich (Rys. 21) w większości w doskonałym stanie technicznym, dobrze wyposażonych stwarza duże możliwości w zakresie prowadzenia dowolnej aktywności społecznej. Źródło: opracowanie własne Rys. 21 Świetlice wiejskie w gminie Iława. 46 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 47

48 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Ważny obszar aktywności obywatelskiej stanowi udział w wyborach i referendach. Zestawienie danych dla Gminy Iława, dostępnych na stronie Państwowej Komisji Wyborczej, pozwala stwierdzić, iż spośród ostatnich czterech wyborów powszechnych w Polsce, największym zainteresowaniem cieszyły się wybory samorządowe w 2014 roku. Frekwencja wyborcza w gminie wyniosła wtedy 45,28% i była tylko o 2,12 punktu procentowego niższa od frekwencji krajowej. Natomiast w wyborach prezydenckich z 2015 r. w głosowaniu uczestniczyło 45,22% uprawnionych mieszkańców gminy Iława frekwencja była niższa od krajowej o ponad 10 punktów procentowych. W ostatnich wyborach do Sejmu (2011 r.) frekwencja na terenie gminy wyniosła zaledwie 35,82% (o ponad 13 punktów procentowych mniej niż frekwencja krajowa). Na podstawie tych danych można stwierdzić, że aktywność obywatelska mieszkańców gminy Iława jest niska Podstawowe potrzeby mieszkańców Rynek pracy i bezrobocie (Treść niniejszego rozdziału została przytoczona za dokumentem Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Iława na lata , uaktualniono jedynie niektóre dostępne dane). Według danych GUS, liczba pracujących z obszaru gminy Iława w 2013 roku wynosiła osób (w tym 722 kobiety). Liczba ta nie obejmuje podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób, osób pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, a także duchowieństwa, fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji. W porównaniu do 2009 roku liczba ta zmniejszyła się o 58 osób, czyli o 3,5%, przy czym po raz pierwszy w tym roku wzrosła w ujęciu rok do roku (o 9 osób). Współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym, liczony na podstawie liczby zatrudnionych ogółem do liczby osób w wieku produkcyjnym (dane GUS), wyniósł w 2013 r. 18,1%. Dla porównania w gminie wiejskiej Lubawa: 20,3%, na terenach wiejskich gminy Zalewo: 6,5%, na terenach wiejskich gminy Kisielice 4,5%. Ponad połowa pracujących mieszkańców gminy Iława w 2012 roku zatrudniona była w przemyśle i budownictwie (51,5%), natomiast w dalszej kolejności w działalności finansowej i ubezpieczeniowej, obsłudze rynku nieruchomości oraz pozostałych usługach (20,0%). W całym analizowanym okresie ( ) struktura zatrudnienia według sekcji jest do siebie zbliżona. Wśród czynników, które wpływają na sytuację zatrudnieniową w gminie, na pierwszy plan wysuwają się uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne oraz struktura lokalnej gospodarki, w tym jej turystyczno-rolniczy charakter. Zarówno w rolnictwie, jak i turystyce zatrudnienie 47 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 48

49 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata ma najczęściej sezonowy charakter i jest w dużej mierze uzależnione od czasu trwania pór roku oraz pogody. Kondycja rynku pracy wyraża się m.in. w skali i strukturze bezrobocia, które na nim występuje. Pod tym względem sytuacja na rynku pracy w powiecie iławskim przedstawia się lepiej niż w województwie warmińsko-mazurskim i w kraju. Świadczy o tym stopa bezrobocia rejestrowanego, która w grudniu 2014 r. w powiecie ukształtowała się na poziomie 9,0%, podczas gdy w województwie wyniosła 18,9%, a w kraju 11,5%. W gminie Iława w analizowanym okresie bezrobocie dotykało od 4,0% do 4,8% mieszkańców. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w okresie rosła, natomiast od 2012 r. spada (Tabela 13). Tabela 13. Bezrobocie rejestrowane na terenie gminy Iława Jednostka Bezrobotni zarejestrowani wg płci ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci ogółem % 6,3 7,1 7,5 7,2 5,2 mężczyźni % 5,2 4,8 5,5 5,5 3,7 kobiety % 7,7 9,7 9,7 9,2 6,9 źródło: dane GUS, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Iławie (stan na dzień 30 marca 2015 r.) aż 54,1% bezrobotnych stanowią osoby do 34 roku życia, a więc w wieku potencjalnie największej aktywności zawodowej. Ich problemem, który często utrudnia im podejmowanie zatrudnienia jest brak doświadczenia zawodowego, a także niedostosowanie wykształcenia i kwalifikacji do potrzeb rynku pracy. Ponad jedną czwartą (26,7%) stanowią natomiast osoby po 45 roku życia. Biorąc pod uwagę wykształcenie osób bezrobotnych, okazuje się, że blisko jedna trzecia (32,8%) to osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Na drugim miejscu należy wskazać osoby (31,1%), które zakończyły edukację na gimnazjum lub szkole podstawowej. W następnej kolejności bezrobotni to osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (20,2%) oraz ogólnokształcącym (8,8%). Dyplomem szkoły wyższej legitymuje się 7,1% bezrobotnych. Czynniki takie jak wiek czy wykształcenie osób bezrobotnych mają istotny wpływ na czas ich pozostawiania bez pracy. W analizowanym okresie jedynie 13% bezrobotnych figurowało w rejestrach PUP przez okres dłuższy niż rok. Osoby te, w sytuacji przedłużającego się czasu dezaktywizacji zawodowej, w dużym stopniu zagrożone są wykluczeniem społecznym. Pozytywnie należy natomiast traktować fakt, że blisko 70% bezrobotnych Gminy Iława pozostaje w rejestrze PUP co najwyżej 6 miesięcy. Rynek pracy w gminie Iława został również oceniony przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas 48 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 49

50 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili, że rynek pracy jest drugim najważniejszym obszarem, w którym spotykają się z barierami i wyzwaniami (po opiece zdrowotnej). Ponad połowa ankietowanych (51%) jako barierę wskazała brak miejsc pracy w gminie, a ponad 41% uważa, że barierą są trudności w dojeździe do pracy. Z opinii tych można wyciągnąć dwojakie wnioski: 1. mieszkańcy chcieliby pracować nawet wtedy, gdyby musieliby dojeżdżać do pracy, ale w obecnej sytuacji dojazd do pracy jest na tyle utrudniony, że podjęcie zatrudnienia poza terenem gminy jest niemożliwe, i/lub 2. mieszkańcy nie są mobilni, podjęcie pracy poza terenem gminy wiążące się z koniecznością zmagania się z trudnościami dojazdu ich nie interesuje. W obu przypadkach kluczowym aspektem jest bariera komunikacyjna trudny dojazd do pracy (wydaje się, że należy pod tym pojęciem rozumieć zarówno niedostosowany do potrzeb rozkład jazdy i trasy komunikacji publicznej, jak również same koszty dojazdu do pracy) Edukacja szkolna i przedszkolna W gminie Iława działa dziesięć szkół podstawowych (z czego trzy prowadzone przez stowarzyszenia) i dwa gimnazja. Tabela 14 przedstawia listę placówek (dane za rok szkolny 2013/2014). Tabela 14. Placówki szkolne na terenie gminy Iława Lp. Miejscowość Rodzaj szkoły Samorządowa Szkoła Podstawowa 1. we Franciszkowie Samorządowa Szkoła Podstawowa im. mjr 2. H. Dobrzańskiego Hubala w Gałdowie Samorządowa Szkoła Podstawowa 3. w Gromotach Samorządowa Szkoła Podstawowa 4. w Lasecznie Samorządowa Szkoła Podstawowa 5. im. Michała Lengowskiego w Rudzienicach Samorządowa Szkoła Podstawowa im. 6. Jana Pawła II w Wikielcu Samorządowa Szkoła Podstawowa 7. im. Twórców Literatury Dziecięcej w Ząbrowie kl. I-VI (SP) oraz I-III (Gim) Liczba uczniów Oddział przedszkolny i młodsze Liczba nauczycieli Liczba etatów Publiczna ,72 Publiczna ,56 Publiczna ,94 Publiczna ,89 Publiczna ,00 Publiczna ,65 Publiczna ,33 49 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 50

51 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Lp. Miejscowość Rodzaj szkoły Samorządowe Gimnazjum im. Olimpijczyków Polskich we Franciszkowie Samorządowe Gimnazjum w Ząbrowie kl. I-VI (SP) oraz I-III (Gim) Liczba uczniów Oddział przedszkolny i młodsze Liczba nauczycieli Liczba etatów Publiczna ,25 Publiczna , Szkoła Podstawowa we Frednowach Niepubliczna , Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Ławicach Niepubliczna , Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Tynwałdzie Niepubliczna ,61 RAZEM: ,67 źródło: dane gminy, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Przy ośmiu szkołach podstawowych (w tym jednej niepublicznej) działają oddziały przedszkolne. Ponadto, w gminie działają trzy przedszkola (Tabela 15). Tabela 15. Przedszkola na terenie gminy Iława Lp. Miejscowość Rodzaj placówki Przedszkole we Frednowach, Frednowy 52 Niepubliczne Przedszkole w Ławicach, Ławice 8 Niepubliczne Przedszkole Uroczy Zakątek w Rudzienicach Liczba wychowanków Liczba nauczycieli Niepubliczne ,95 Niepubliczne ,54 Niepubliczne ,00 RAZEM: ,49 źródło: dane gminy, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Placówki oświatowe, zarówno publiczne jak i niepubliczne, są rozmieszczone dość równomiernie na terenie gminy (Rys. 22), dzięki czemu czas dojazdu do nich (dostępność) należy ocenić pozytywnie. Gmina organizuje dowóz uczniów do szkół. W roku szkolnym każdego dnia dowozem jest objętych 794 uczniów, wsiadających na ponad 100 przystankach. 50 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 51

52 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Źródło: opracowanie własne Rys. 22 Szkoły i przedszkola w gminie Iława. W związku z niewielką liczbą uczniów w klasach, w niektórych szkołach funkcjonuje nauczanie w klasach łączonych. Dotyczy to: Samorządowej Szkoły Podstawowej we Franciszkowie, Samorządowej Szkoły Podstawowej w Lasecznie, Samorządowej Szkoły Podstawowej w Gromotach, Samorządowej Szkoły Podstawowej w Gałdowie. Wg danych GUS współczynnik skolaryzacji netto dla poziomu szkoły podstawowej od 2010 r. do 2013 r. spadł z ok. 75% do ok. 71%, co w uproszczeniu oznacza, że coraz więcej rodziców wybiera dla swych dzieci szkoły podstawowe spoza terenu gminy (najprawdopodobniej w Iławie). Ten sam wskaźnik dla poziomu gimnazjalnego jest jeszcze niższy i również wykazuje tendencję spadkową: z blisko 72% w 2010 r. do 62% w 2013 r. 51 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 52

53 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Natomiast wychowaniem przedszkolnym było objętych blisko 50% dzieci w wieku 3-5 lat. Wskaźnik ten od 2010 r. wzrósł o blisko 23 punkty procentowe z dynamiką znacznie przekraczająca tendencję w całym województwie: z 22% do 49,9% w 2013 r. (w tym samym roku wskaźnik dla terenów wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego wyniósł 40,7%). W oświacie gminnej w roku szkolnym 2014/2015 pracowało 55 pracowników administracji i obsługi (w przeliczeniu na pełne etaty 49,5) oraz 132 nauczycieli (w przeliczeniu na pełne etaty 126,25). Gminną jednostką organizacyjną wspierającą i obsługującą szkoły przedszkola na terenie gminy jest Zespół Obsługi Szkół Samorządowych Gminy Iława. Ogółem w ZOSS Gminy Iława pracuje 8 osób (w przeliczeniu na pełne etaty 7,5). Oprócz finansów i kadr, Zespół Obsługi zajmuje się sprawozdawczością oświatową, rozpatrywaniem spraw związanych z wyprawką szkolną, dofinansowaniem pracodawcom kosztów kształcenia młodocianych pracowników zamieszkujących na trenie gminy oraz koordynowaniem funkcjonowania oświaty w gminie Iława. O jakości nauczania w szkołach z terenu gminy Iława mogą świadczyć wyniki sprawdzianu na zakończenie szkoły podstawowej i egzaminu gimnazjalnego. W 2014 r. wyróżnił się wynik sprawdzianu w Samorządowej Szkole Podstawowej we Franciszkowie najwyższy wynik w powiecie iławskim, wyraźnie wyższy od średniej w kraju oraz wynik egzaminu z matematyki w Samorządowym Gimnazjum w Ząbrowie wynik wyższy od średniej krajowej. Jakość systemu edukacyjnego i oświaty w gminie Iława została również oceniona przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili ją powyżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) jakość systemu edukacyjnego i oświaty oceniono na 3,45. Jednocześnie, problem z zapewnieniem opieki dla dziecka/osoby zależnej jest istotną barierą dla mieszkańców w obszarze rynku pracy (wyniki wyżej cytowanych badań ankietowych). Na wystąpienie tego problemu wskazało aż 14,3% respondentów brak przedszkoli i żłobków respondenci przywołują również w innych aspektach przeprowadzonego badania. Należy tu przypomnieć, że liczba miejsc w przedszkolach na terenie gminy przewyższa liczbę dzieci uczęszczających, zatem problemem jest nie tyle brak tych placówek (miejsc), ile ich lokalizacja (koncentracja). Stan techniczny budynków oświatowych na terenie gminy jest stosunkowo dobry. W ostatnich latach przeprowadzono szereg remontów budynków i świetlic szkolnych oraz wyposażono je w środki dydaktyczne i oprogramowanie komputerowe (np. we wszystkich szkołach gminnych funkcjonują nowoczesne pracownie komputerowe z dostępem do Internetu). Liczba uczniów przypadających na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów w 2013 r. wyniosła 11,4. Wiele szkół jest wyposażonych w nowoczesne wielofunkcyjne boiska (np. SSP w Wikielcu boisko Orlik, SSP w Ząbrowie, SSP w Rudzienicach, SSP i SG we Franciszkowie) oraz place zabaw. 52 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 53

54 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Zdrowie Na terenie gminy Iława funkcjonują dwie przychodnie Podstawowej Opieki Zdrowotnej: w Rudzienicach i w Ząbrowie oraz jedna apteka ogólnodostępna w Ząbrowie. Obie przychodnie funkcjonują jako filie Ośrodka Zdrowia Rodzina Sp. z o.o. z siedzibą w Iławie. Ośrodek Zdrowia Rodzina, jako niepubliczny podmiot medyczny sprawuje opiekę zdrowotną w oparciu o umowy zawarte z Narodowym Funduszem Zdrowia. W ramach tej opieki, pacjenci objęci są następującymi świadczeniami: 1. w Rudzienicach: lekarz stomatolog, lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej, pielęgniarka środowiskowa, położna środowiskowa, pielęgniarka szkolna, punkt szczepień, punkt pobrań materiału do badań laboratoryjnych. 2. w Ząbrowie: lekarz stomatolog, lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej, położna środowiskowa, pielęgniarka szkolna, punkt szczepień, punkt pobrań materiału do badań laboratoryjnych, lekarz ginekolog, fizjoterapeuta. Świadczenia zdrowotne stomatologiczne w ramach poradni stomatologicznej udzielane są w dwóch gabinetach stomatologicznych. W 2014 roku Rudzienicach zostało przyjętych 1570 pacjentów, w Ząbrowie 1469 pacjentów. Poradnia położniczo-ginekologiczna udzieliła w tym samym roku 1871 porad. W poradni prowadzone są badania profilaktyczne w kierunku wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. Wykonano 118 badań cytologicznych. Z opieki pielęgniarki środowiskowej w rejonie Rudzienic skorzystało 2454 pacjentów. Rejon działania położnej środowiskowej obejmuje Rudzienice i Ząbrowo wraz z sąsiadującymi wsiami. Położna środowiskowa w tym rejonie objęła opieką 1490 pacjentów dzieci i kobiety. W pracowni fizjoterapii w Ząbrowie przeprowadzono 1139 przyjęć pacjentów. Świadczenia zdrowotne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, zgodnie z umową z Narodowym Funduszem Zdrowia, świadczone są w jednostkach filialnych w Rudzienicach i Ząbrowie w godzinach od Między godz pacjenci z jednostek filialnych w nagłych przypadkach mogą zgłosić się do ośrodka w Iławie. Ogółem w 2014 roku w Rudzienicach zrealizowano 9034 przyjęć, w Ząbrowie 8812 przyjęć, co przełożyło się na porad w podstawowej opiece zdrowotnej i porady lekarskie w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej. Od 2010 r. liczba udzielonych porad 53 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 54

55 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata systematycznie maleje (wg danych GUS w 2014 r. udzielono o ok. 30% porad mniej niż w 2010 r.). Wg szacunków, tylko ok. 50%-60% mieszkańców gminy Iława korzysta z przychodni zlokalizowanych w Rudzienicach i Ząbrowie. Mieszkańcy miejscowości zlokalizowanych wokół Iławy (np. Karaś, Stradomno, Nowa Wieś, Ławice itp.) oraz mieszkańcy gminy dojeżdżający do pracy w mieście korzystają raczej z przychodni zlokalizowanych w Iławie. Jakość opieki zdrowotnej w gminie Iława została również oceniona przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili ją poniżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) jakość opieki zdrowotnej oceniono na 2,61 (przy czym źle lub bardzo źle oceniło ją 44% respondentów). Podstawowym czynnikiem wpływającym na taką ocenę jest trudny dostęp do lekarzy specjalistów (na taką barierę wskazało 83% ankietowanych), a drugim czynnikiem jest utrudniony dostęp do placówek rehabilitacyjnych (wskazanie 43,2% ankietowanych). Należy również zauważyć, że niska ocena jakości opieki zdrowotnej wpisuje się w ogólnokrajową tendencję wzrostu niezadowolenia z działania służby zdrowia. Trzeba również pamiętać, że gmina ma niewielki wpływ na jakość i funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej Opieka społeczna (Treść niniejszego rozdziału została przytoczona za dokumentem Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Iława na lata ). Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Iławie realizuje zadania gminy wynikające z ustawy o pomocy społecznej. GOPS prowadzi również działalność na podstawie m.in. ustawy o zatrudnieniu socjalnym, o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, o dodatkach mieszkaniowych, o świadczeniach rodzinnych, o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, a także organizuje prace społecznie użyteczne w gminie. Usługi socjalne świadczone przez GOPS na rzecz ludności przybierają różnorodne formy. Należy przy tym podkreślić, iż wypłata zasiłków, z którymi jest przede wszystkim kojarzona pomoc społeczna, stanowi tylko część zadań ośrodka. Ważny obszar aktywności GOPS stanowi praca socjalna, czyli interdyscyplinarna działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. W GOPS zatrudnionych jest 9 pracowników socjalnych. W 2013 roku objęli oni pracą socjalną 291 rodzin, w których żyło osób. To znaczy, że na 1 pracownika socjalnego przypadały prawie 33 rodziny. GOPS zatrudnia również 2 asystentów rodziny, którzy we współpracy z pracownikiem socjalnym wspierają rodziny w prawidłowym wypełnianiu podstawowych funkcji w 2013 r. ich wsparciem objęte były 22 rodziny, w których było 72 dzieci. Realizowane są również usługi opiekuńcze, którymi objęto w 2013 r. 40 osób; specjalistyczne usługi dla osób 54 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 55

56 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata z zaburzeniami psychicznymi (2 osoby), poradnictwo specjalistyczne (159 osób w 69 rodzinach) oraz interwencja kryzysowa (13 osób w 4 rodzinach). W pierwszym kwartale 2015 roku w strukturze organizacyjnej GOPS rozpocznie działanie Klub Integracji Społecznej podmiot zatrudnienia socjalnego realizujący zadania z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. GOPS prowadzi stałą współpracę z jednostkami gminnymi (np. UG, szkoły, GKRPA), Powiatowym Urzędem Pracy oraz Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Iławie, policją, sądem, kuratorami, komornikami, organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami. Współpraca ta odbywa się zarówno w toku rutynowych zadań, jak i przy okazji wdrażania programów oraz projektów. Oprócz GOPS, w Gminie Iława funkcjonuje także Placówka Wsparcia Dziennego zapewniająca instytucjonalną pomoc dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. W sytuacjach wymagających wsparcia zewnętrznego, mieszkańcy są także kierowani do odpowiednich podmiotów, np. domów pomocy społecznej, mających siedzibę poza terenem gminy. Na przestrzeni lat ogólna liczba mieszkańców, którzy korzystali z pomocy społecznej, wzrosła, podobnie jak odsetek korzystających w ogólnej liczbie osób zamieszkujących gminę. W 2013 r. liczba świadczeniobiorców ukształtowała się na poziomie osób, natomiast liczba osób w rodzinach korzystających z pomocy społecznej wyniosła osób, co stanowiło 16,8% ogółu mieszkańców (Rys. 23) Rys. 23 Liczba osób, którym przyznano świadczenie Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Źródło: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Iława na lata Najistotniejsze problemy społeczne na terenie gminy Iława zostały określone w drodze analizy powodów udzielania pomocy mieszkańcom przez GOPS w latach , na podstawie sporządzanej rokrocznie Oceny zasobów pomocy społecznej. Najczęściej doświadczanymi przez mieszkańców problemami są: 1) bezrobocie; 2) długotrwała lub ciężka choroba; 3) bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego; 4) niepełnosprawność; 5) ubóstwo (problemy te są analogiczne jak dla całego regionu warmińsko-mazurskiego). Rzadziej, choć w również znaczącej skali, pomoc społeczna jest udzielana w związku z ochroną macierzyństwa oraz alkoholizmu. 55 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 56

57 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata W świetle statystyki GOPS inne problemy społeczne, jak narkomania czy przemoc w rodzinie praktycznie nie występują. Trzeba jednak zaznaczyć, iż osoby dotknięte uzależnieniami (nie tylko od substancji psychoaktywnych) zwykle nie przyznają się do swojego problemu, zaś jeśli korzystają z pomocy społecznej, to z innych powodów. W strukturze świadczeń o charakterze pieniężnym z zakresu pomocy społecznej za 2013 r. dominują zasiłki stały i okresowy oraz wydatki w ramach programu rządowego Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Natomiast w przeliczeniu na 1 osobę korzystającą, najwięcej środków przeznaczono na opłacenie pobytu mieszkańców gminy w DPS-ach. Oprócz świadczeń z pomocy społecznej, gmina przekazała znaczną ilość wsparcia w ramach zasiłków rodzinnych, świadczeń opiekuńczych, funduszu alimentacyjnego oraz stypendiów socjalnych. Ogółem w 2013 r. GOPS przeznaczył na świadczenia z zakresu pomocy społecznej blisko 5,5 mln zł. Struktura i wysokość świadczeń potwierdzają niejako, iż dominującymi problemami społecznymi w gminie są bezrobocie, niepełnosprawność, ubóstwo, długotrwałe choroby oraz niezaradność życiowa. Uwagę zwraca znaczna grupa (79 osób) dorosłych niezdolnych do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnych do pracy, które otrzymują zasiłek stały, a także duża liczba osób korzystających z zasiłków okresowych z tytułu bezrobocia. Niepokojąco duża jest również liczba osób korzystających z zasiłków pielęgnacyjnych dla niepełnosprawnych dzieci i dorosłych, a także ze wsparcia funduszu alimentacyjnego. To znaczy, że wielu rodziców uchyla się od obowiązku łożenia środków na opiekę i wychowanie swoich dzieci. Największa wartość świadczeń była jednak udzielana w ramach świadczeń rodzinnych, mających na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Podsumowując, na terenie Gminy Iława duża liczba rodzin i osób samotnie gospodarujących funkcjonuje dzięki częściowemu, a niekiedy całkowitemu wsparciu państwa (gminy). To znaczy, że ich dochód pochodzi w pewnej części albo nawet w całości ze środków publicznych. System pomocy i opieki społecznej w gminie Iława został oceniony przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili go poniżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) system pomocy i opieki społecznej oceniono na 3, Kultura Instytucje kultury Podstawową instytucją kultury jest Gminny Ośrodek Kultury w Lasecznie. Celem podstawowym GOK jest prowadzenie działalności w zakresie upowszechniania kultury, podejmowania działań dla zachowania tradycji oraz dziedzictwa kulturalnego Gminy oraz tworzenie warunków dla rozwoju aktywnego uczestnictwa w kulturze jej odbiorców. W ramach GOK funkcjonuje sieć Gminnych Bibliotek Publicznych w Lasecznie, Ławicach, Rudzienicach, Siemianach, Ząbrowie. 56 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 57

58 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Ponadto, na terenie gminy funkcjonuje sieć świetlic wiejskich, które oprócz pełnienia funkcji miejsca spotkań lokalnych społeczności, służą także organizacji imprez kulturalnych. Świetlice znajdują się w 27 miejscowościach. W ostatnich latach wybudowano nowe świetlice w Siemianach, Woli Kamieńskiej, Karasiu. Pozostałe za wyjątkiem świetlicy w Mątykach zostały zmodernizowane Działalność kulturalna Główną imprezą organizowaną przez GOK w Lasecznie jest festiwal Nad Jeziorakiem organizowany od 10 lat w Siemianach, impreza ściągająca widzów z terenu gminy, regionu i kraju. Tabela 16 przedstawia rezultaty działalności GOK w Lasecznie. Tabela 16. Działalność GOK w Lasecznie Rodzaj Jednostka Imprezy organizowane przez GOK: Ogółem szt Wystawy szt występy zespołów amatorskich szt występy artystów i zespołów zawodowych szt dyskoteki szt prelekcje, spotkania, wykłady szt imprezy turystyczne i sportowo - rekreacyjne szt Konkursy szt Inne szt Uczestnicy: ogółem osoba wystawy osoba występy zespołów amatorskich osoba występy artystów i zespołów zawodowych osoba dyskoteki osoba prelekcje, spotkania, wykłady osoba imprezy turystyczne i sportowo - rekreacyjne osoba konkursy osoba Inne osoba Zespoły artystyczne i członkowie zespoły artystyczne szt członkowie zespołów artystycznych osoba muzyczne - instrumentalne szt folklorystyczne (ludowe, pieśni i tańca, kapele) szt taneczne szt Członkowie: muzyczne - instrumentalne osoba folklorystyczne (ludowe, pieśni i tańca, kapele) osoba taneczne osoba źródło: dane GUS, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA 57 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 58

59 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Przy Gminnym Ośrodku Kultury działa sześć zespołów artystycznych, które biorą aktywny udział w życiu kulturalnym gminy i nie tylko. Uczestniczą także w licznych występach i konkursach również poza terenem gminy. Są to: Morawa folkowy zespół instrumentalno-wokalny, śpiewający piosenki ludowe w różnych językach: polskim, czeskim, ukraińskim, niemieckim, greckim, angielskim, rosyjskim i francuskim. Gosposie zespół folklorystyczny, w skład zespołu wchodzi 11 śpiewających pań i 5-cio osobowa kapela męska A-propos wykonuje repertuar starych i nowych przebojów piosenki polskiej i zagranicznej: covery, piosenkę poetycką, kolędy i pastorałki. Dzieci Ziemi Iławskiej dziecięcy zespół folklorystyczny, Remedium zespół rockowy. Oferta kulturalna gminy Iława (organizowane imprezy, festyny, sposób spędzania wolnego czasu) została oceniona przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili ją powyżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) ofertę kulturalną gminy oceniono na 3,27. W ramach GOK funkcjonuje sieć Gminnych Bibliotek Publicznych w Lasecznie, Ławicach, Rudzienicach, Siemianach, Ząbrowie. Biblioteki oprócz oferty wypożyczenia książek biorą udział w organizacji wydarzeń kulturalnych, wycieczek, zajęć wakacyjnych, a także prowadzą kółka zainteresowań. Poszukiwanie nowych funkcji biblioteki było konsekwencją zachowań mieszkańców, czyli spadku liczby czytelników oraz liczby wypożyczeń. W okresie liczba czytelników zmalała o 55 osób, z 905 do 850 osób, natomiast wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika odpowiednio z 22,0 do 18,4. Unowocześnianie funkcjonowania bibliotek (ostatnio oddano do użytku rozbudowana i zmodernizowaną bibliotekę wiejską w Siemianach) i możliwość przeglądania katalogów przez Internet ponadto GBP w Lasecznie umożliwia korzystanie z książek elektronicznych na komputerze domowym lub urządzeniach mobilnych przyniosło rezultat w postaci zwiększenia liczby czytelników w 2013 r. o 98 osób. Obecnie biblioteki są wyposażone w 35 komputerów z dostępem do Internetu, z czego 29 jest do dyspozycji czytelników. Tabela 17 przedstawia dane dotyczące bibliotek w gminie Iława. 58 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 59

60 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 17. Biblioteki w gminie Iława Rodzaj Jednostka miary biblioteki i filie ob pracownicy bibliotek osoba księgozbiór wol czytelnicy w ciągu roku osoba wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz wol obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich: wejście do budynku ob komputery podłączone do Internetu szt komputery podłączone do Internetu dostępne dla czytelników szt ludność na 1 placówkę biblioteczną osoba księgozbiór bibliotek na 1000 ludności wol , , , ,0 czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludności osoba wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w woluminach wol. 21,1 17,3 18,4 18,2 źródło: dane GUS, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Sport Działalnością sportową na terenie gminy Iława kieruje Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Iławie. Stowarzyszenie posiada osobowość prawną (jest wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego). Stowarzyszenie działa zgodnie z zatwierdzonym Statutem. Głównym celem Gminnego Zrzeszenia LZS w Iławie jest rozwój kultury fizycznej na terenie gminy Iława, szczególnie wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Do podstawowych zadań należy organizowanie i przeprowadzanie imprez sportowych, rekreacyjnych, turniejów sołectw. Na realizację w/w zadań w 2014 r. GZ LZS otrzymało dotację z Urzędu Gminy w wysokości 43,7 tys. złotych, która została wydatkowana na organizację i przeprowadzenie imprez sportowych i sportowo-rekreacyjnych, zgodnie Kalendarzem Imprez Sportowych na 2014.r. Najważniejsze z nich to: 1. Gminne Halowe Turnieje Piłkarskie seniorów, marzec 2014, seniorzy Wikielec. 2. Halowe Turnieje Piłkarskie SSP i SG, luty 2014 r., Wikielec. 3. Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Wójta, marzec 2014 r., Wikielec. 4. Gminna Gala Sportu, luty 2014, Laseczno. Wyróżnienia dla sportowców i działaczy. 5. Gminny Turniej Tenisa Stołowego o Puchar TVP Olsztyn Wikielec 6. Udział drużyny SSP Rudzienice w półfinale Mistrzostw Woj. LZS, marzec 2014 r. 7. Udział drużyny SG Franciszkowo w Mistrzostwach Woj. w Halowej Piłce Nożnej, marzec 2014 r. 8. Udział 2 drużyn w Mistrzostwach LZS w Halowej Piłce Nożnej, marzec 2014 r. 9. Udział reprezentantów gminy w Biegach Przełajowych w Narzymiu, marzec 2014 r. 10. Udział drużyny kobiet i mężczyzn w Mistrzostwach Wojew. w Piłce Siatkowej, kwiecień 2014 r. 59 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 60

61 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Udział w Zimowych Igrzyskach Wsi, Lidzbark Warmiński, kwiecień 2014 r. 12. Finał Mistrzostw Wojew. Siatkówka Mężczyzn, Wikielec, kwiecień 2014 r. 13. Udział trzech osób z gminy Iława w Finale Tenisa Stołowego, Olecko, kwiecień 2014 r. 14. Udział w Finale Złota Wieża Ostróda, maj 2014 r. LZS Wikielec III m. 15. Mistrzostwa Polski Żeglarzy Niepełnosprawnych. Siemiany, maj 2014 r. 16. Udział w Mistrzostwach Wojew. w lekkoatletyce, Pasłęk, maj 2014 r. 17. Udział w Turnieju Mała Piłkarska Kadra Czeka, maj 2014 r. 18. Udział w Turnieju Piłkarska Kadra Czeka, drużyna dziewcząt i chłopców, maj 2014 r. 19. Gminne Igrzyska Wsi, Rudzienice, czerwiec 2014 r. 20. Udział w Letnich Igrzyskach Wsi, Orneta, czerwiec 2014 r. 21. Ząbrowiada na sportowo, Ząbrowo, lipiec 2014 r. 22. Turniej Piłkarski o Puchar Wójta, Rudzienice, Frednowy, lipiec 2014 r. 23. Wiejskie Potyczki Sportowe Mózgowiada, Mózgowo, lipiec 2014 r. 24. Udział 2 drużyn w Mistrzostw Woj. drużyn LZS Piłka Nożna, Biskupiec, wrzesień 2014 r. 25. Udział w Turnieju Woj. Piłka Plażowa. Stare Jabłonki, wrzesień 2014 r. 26. Udział w Mistrzostwach Woj. Wieloboje lekkoatletyczne. Lubawa, wrzesień 2014 r. 27. Udział w V Drużynowych Mistrzostwach Woj. LZS. Strzelanie, Ostróda, październik 2014 r. 28. Udział w Sztafetowych Biegach Przełajowych, Smolajny, październik 2014 r. 29. Organizowanie rozgrywek seniorów w hali i na boisku w siatkówce, piłce nożnej kobiet i mężczyzn. 30. Organizowanie rozgrywek szkolnych w siatkówce, koszykówce, tenisie stołowym w ciągu całego 2014 roku. Najstarszym klubem sportowym działającym na terenie gminy jest piłkarski Gminny Klub Sportowy Wikielec, założony w 1958 r. Aktualnie GKS Wikielec uczestniczy w rozgrywkach III ligi. Poza tym w gminie działają następujące kluby piłkarskie: LZS Czarni Rudzienice, klasa A, grupa IV warmińsko-mazurska, zakończył sezon 2014/2015 jako lider tabeli, LZS Osa Ząbrowo, klasa A, grupa IV warmińsko-mazurska, zakończył sezon 2014/2015 na 4 miejscu tabeli, GKS LZS Szymbark, rok założenia 1961, klasa B, grupa IV warmińsko-mazurska, W gminie działają również szkolne kluby sportowe. Wszystkie szkoły posiadają dobrze wyposażone sale sportowe. Na terenie gminy istnieje 17 boisk sportowych (Tabela 18). 60 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 61

62 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 18. Boiska sportowe w gminie Iława Rodzaj obiektu Lp. sportowego Boisko sportowe 1. ORLIK Miejscowość Wikielec 2. Boisko sportowe Frednowy 3. Boisko sportowe Rudzienice 4. Boisko sportowe Szymbark 5. Boisko sportowe Ząbrowo 6. Boisko sportowe Wikielec 7. Boisko sportowe Karaś Sposób wykorzystania Treningi, rozgrywki sportowe (mecze) Treningi, rozgrywki sportowe (mecze) Treningi, rozgrywki sportowe (mecze) Treningi, rozgrywki sportowe (mecze) Treningi, rozgrywki sportowe (mecze) Treningi, rozgrywki sportowe (mecze) Treningi, rozgrywki sportowe (mecze) 8. Boisko sportowe Gałdowo Treningi, rozgrywki Właściciel/ zarządzający Rok budowy/ modernizacji Gmina Iława 2013 Gmina Iława/ Stowarzyszenie Klub Sportowy GKS-LZS Wikielec Gmina Iława/ Ludowy Zespół Sportowy Czarni Rudzienice Gmina Iława/ Gminny Klub Sportowy Ludowych Zespołów Sportowych Szymbark Gmina Iława/ Ludowy Zespół Sportowy Osa Ząbrowo Gmina Iława/ Stowarzyszenie Klub Sportowy GKS-LZS Wikielec Gmina Iława/ Stowarzyszenie Klub Sportowy GKS-LZS Wikielec Gmina Iława /Samorządowa Szkoła Podstawowa w Gałdowie 9 Boisko sportowe Mózgowo Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Mózgowo Boisko sportowe Radomek Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Radomek Boisko sportowe Dziarny Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Dziarny Boisko sportowe Ławice Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Ławice Boisko sportowe Kałduny Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Mózgowo Boisko sportowe Tynwałd Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Tynwałd Boisko sportowe Szałkowo Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Szałkowo Boisko sportowe Segnowy Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Ząbrowo Boisko sportowe Starzykowo Treningi, rozgrywki Gmina Iława /sołectwo Starzykowo źródło: dane gminy W czerwcu 2015 r. na boisku Orlik w Wikielcu odbył się turniej finałowy Mistrzostw Województwa Orlików 2014/15, w którym wystąpiło 12 najlepszych drużyn. Działalność sportowa na terenie gminy Iława jest dobrze rozwinięta, zarówno pod względem stworzenia odpowiednich warunków do uprawiania sportu, jak i uczestnictwa w sporcie. Dostęp do sportu i rekreacji w gminie Iława został oceniony przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili go powyżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) ofertę kulturalną gminy oceniono na 3, Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 62

63 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Zasoby mieszkaniowe Wg danych GUS w 2013 r. na terenie gminy Iława znajdowało się ogółem mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej m 2, co daje przeciętną powierzchnię 1 mieszkania 97,09 m 2 (więcej niż przeciętnie na terenach wiejskich powiatu iławskiego i województwa warmińsko-mazurskiego). W ostatnich latach rosła zarówno liczba mieszkań, jak i ich przeciętna powierzchnia (Rys. 24) liczba mieszkań [szt.] Liczba i przeciętna powierzchnia mieszkań w okresie ,0 97,0 96,0 95,0 94,0 93,0 przec. powierzchnia mieszkania w m 2 liczba mieszkań przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania Rys. 24 Mieszkania w gminie Iława są dobrze wyposażone w instalacje (Tabela 19). W tym przypadku gmina wypada lepiej zarówno na tle powiatu, jak i województwa (brano pod uwagę tylko dane dla terenów wiejskich). Tabela 19. Wskaźniki wielkości i wyposażenia mieszkań w 2013 r. Wyszczególnienie Gmina Iława Powiat iławski (tereny wiejskie) Województwo warmińskomazurskie (tereny wiejskie) Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m 2 97,09 83,58 80,13 Odsetek mieszkań wyposażonych w wodociąg 97,1% 95,0% 91,7% Odsetek mieszkań wyposażonych w ustęp spłukiwany 90,4% 87,0% 85,5% Odsetek mieszkań wyposażonych w łazienkę 85,5% 82,1% 81,6% Odsetek mieszkań wyposażonych w centralne ogrzewanie 76,3% 67,0% 68,8% źródło: dane GUS, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA 62 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 63

64 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Część zasobów mieszkaniowych pozostaje w posiadaniu gminy. W 2013 r. wg danych GUS gmina posiadała 24 mieszkania, z czego 15 to lokale socjalne. W okresie mieszkańcy złożyli 30 wniosków o przyznanie lokalu komunalnego. Ponadto 1 osoba oczekiwała na przyznanie lokalu socjalnego. Część mieszkań w gminie jest nadal przeludniona, żyją w nich rodziny z drugiego, a nawet trzeciego pokolenia, czasami bez dostatecznych warunków sanitarnych Komunikacja publiczna Komunikacja publiczna w gminie Iława jest realizowana przez transport drogowy i kolejowy. Komunikacja drogowa Komunikację drogową na terenie gminy zapewniają trzy przedsiębiorstwa: PKS Iława, autobusy tego przewoźnika zapewniają dojazd do Iławy, Lubawy, Nowego Miasta Lubawskiego i Zalewa. Przystanki znajdują się w następujących miejscowościach: Franciszkowo, Frednowy, Gałdowo, Gromoty, Gulb, Laseczno, Mątyki, Radomno, Rudzienice, Siemiany, Stanowo, Starzykowo, Szymbark, Szeplerzyzna, Ząbrowo. Lipnicki Sp. j., autobusy tego przewoźnika zapewniają dojazd do Iławy i Zalewa. Przystanki znajdują się w następujących miejscowościach: Gardzień, Jeziorno, Kamień, Kamionka, Makowo, Sąpy, Sarnówek, Siemiany, Wola Kamieńska. Zakład Komunikacji Miejskiej sp. z o.o. w Iławie (miejska komunikacja publiczna). Linia nr 8 dojeżdża do Radomka przez Wikielec, Karaś, Szeplerzyznę, linia nr 2 dojeżdża do Szałkowa, linia nr 3 dojeżdża do Nowej Wsi, linia nr 7 dojeżdża do Nowej Wsi przez Kamień Duży. Komunikacja kolejowa Komunikację kolejową zapewniają Przewozy Regionalne Sp. z o.o. Przewoźnik na terenie gminy Iława prowadzi komunikację na trasie Olsztyn-Iława-Poznań, pociągi kategorii Regio zatrzymują się w Rudzienicach i Pikusie, oraz na trasie Warszawa-Iława-Gdynia, pociągi kategorii Regio zatrzymują się w Ząbrowie i Smolnikach. Ze stacji w Rudzienicach oraz przystanku w Pikusie odjeżdża 16 pociągów w ciągu doby do: Iławy, Olsztyna, Jabłonowa Pomorskiego, Bydgoszczy (przez Toruń). Z przystanku w Ząbrowie odjeżdża 13 pociągów w ciągu doby do: Iławy, Malborka, Olsztyna, Działdowa. Z przystanku w Smolnikach odjeżdża 6 pociągów w ciągu doby do: Iławy, Malborka, Działdowa. Problemem komunikacji zarówno drogowej, jak i kolejowej jest niedostosowanie rozkładu jazdy do potrzeb mieszkańców, w niektórych przypadkach także koszt takiego transportu. Problemem jest też likwidowanie przez przewoźników nierentownych połączeń, które jednak często stanowią dla mieszkańców jedyną możliwość dojazdu do większego ośrodka (do lekarza, do Urzędu Gminy, itp.). Komunikacja publiczna w gminie Iława została oceniona przez mieszkańców przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe 63 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 64

65 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili ją nieco powyżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) komunikacje publiczną oceniono na 3, Administracja Urząd Gminy Iława znajduje się w Iławie, przy ul. Andersa 2a. Jest to dogodna dla mieszkańców lokalizacja miasto Iława jest położone centralnie w stosunku do terenu gminy i jest stosunkowo dobrze skomunikowane (z zastrzeżeniem problemów przedstawionych w poprzednim rozdziale). W strukturze Urzędu Gminy działają następujące referaty: 1. Referat Społeczno-Organizacyjny; 2. Referat Finansowo-Budżetowy; 3. Referat Podatków i Opłat; 4. Referat Rozwoju Lokalnego i Promocji; 5. Referat Techniczno-Inwestycyjny; 6. Wieloosobowe stanowisko pracy ds. pozyskiwania środków pozabudżetowych; 7. Radca Prawny. Gmina Iława prowadzi stronę internetową podzielona na trzy podstrony: dla mieszkańca, dla turysty i dla inwestora. Na stronie można znaleźć informacje dotyczące spraw gminnych. Ponadto, wszelkie wymagane prawem ale nie tylko informacje są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej Gminy Iława pod adresem (link do BIP-u znajduje się również na stronie gminy): Część spraw mieszkańcy mogą załatwić za pośrednictwem platformy e-puap (Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej. Jednak konieczne jest rozszerzenie zakresu spraw możliwych do obsługi przez internet. Wiele zagadnień administracyjnych (zebrania wiejskie, kolportowanie istotnych informacji na temat wydarzeń gminnych, itp.) realizują sołtysi Bezpieczeństwo O stan bezpieczeństwa na terenie gminy Iława dbają: Komenda Powiatowa Policji w Iławie, której zadaniem jest egzekwowanie przestrzegania prawa i ściganie przestępców, jak również zapewnienie ochrony i pomocy w sytuacjach kryzysowych, zarówno wobec ludzi jak i mienia; w skład KPP wchodzą komórki służby kryminalnej (wydział kryminalny i wydział do walki z przestępczością przeciwko mieniu) oraz komórki służby prewencyjnej (wydział prewencji i wydział ruchu drogowego); teren gminy Iława obsługuje dwóch dzielnicowych; 64 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 65

66 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Iławie walka z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami; jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej zapobieganie pożarom i innym zagrożeniom, udział w akcjach ratowniczych w czasie pożarów i przy likwidacji innych zagrożeń miejscowych. Jednostki OSP znajdują się w następujących miejscowościach: Franciszkowo, Gałdowo, Gromoty, Laseczno, Ławice, Mątyki, Rudzienice, Siemiany, Starzykowo, Stradomno, Tynwałd, Wikielec i Ząbrowo. Na terenie gminy Iława do jednostek OSP należy 407 druhów. Trzy jednostki włączono do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Z danych Komendanta Powiatowego Policji w Iławie wynika, że w 2014 roku na terenie powiatu iławskiego odnotowano niewielki wzrost ilości przestępstw ogółem, przy czym zaznaczyć należy, że ilość ta utrzymuje się na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego, kiedy to odnotowano znaczną poprawę w tym zakresie. Wskaźnik wykrywalności ogólnej kształtował się na poziomie 71,9% (2013 r. - 67,4%). Nadal najliczniejszą grupę przestępstw stanowią przestępstwa pospolite, a więc te najbardziej uciążliwe dla społeczeństwa, a ich liczba w ciągu ostatniego roku nieznacznie się zmniejszyła. Statystykę przestępstw pospolitych, zaistniałych na terenie gminy Iława przedstawia Tabela 20. Tabela 20. Statystyka przestępstw pospolitych na terenie gminy Iława Rodzaj Przestępstwa rozbójnicze (rozboje, kradzież rozbójnicza, wymuszenia rozbójnicze) Bójki i pobicia Kradzież cudzej rzeczy Kradzież i kradzież z włamaniem do samochodu Kradzież z włamaniem Uszczerbki na zdrowiu Uszkodzenie mienia 2012 r r r źródło: dane KPP w Iławie, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Liczba stwierdzonych przestępstw pospolitych w roku 2014,na terenie gminy Iława zmniejszyła się. Odnotowano 106 tego typu przestępstw, tj. o 24 mniej niż w roku Zarejestrowano mniej przestępstw w kategoriach: bójki i pobicia (wskaźnik dynamiki 60%), kradzież cudzej rzeczy (wskaźnik dynamiki 71,9%), uszczerbek na zdrowiu (wskaźnik dynamiki 75%) oraz uszkodzenie mienia (wskaźnik dynamiki 58,3%). W okresie 2014 roku nie odnotowano na terenie gminy Iława przestępstw rozbójniczych (w 2013 roku stwierdzono 2 takie przestępstwa). Wzrosła ilość stwierdzonych kradzieży i kradzieży poprzez włamanie do samochodów. Na niezadowalającym poziomie pozostaje wykrywalność w zakresie kradzieży cudzej rzeczy oraz kradzieży z włamaniem. W zakresie bezpieczeństwa w miejscach publicznych i w miejscu zamieszkania dzielnicowi na bieżąco zbierają informacje od mieszkańców na temat nieprawidłowości występujących w otoczeniu i zmniejszających ich poczucie bezpieczeństwa. Zebrane dane służą policjantom do właściwego rozlokowania służb oraz prawidłowego przydziału zadań w codziennej 65 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 66

67 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata służbie, a także dają możliwość szybkiej reakcji oraz wyeliminowania wskazanych zagrożeń i nieprawidłowości. Najczęściej stwierdzane zagrożenia (zdarzenia) to: zakłócanie porządku publicznego, niszczenie mienia oraz kradzieże, spożywanie alkoholu w miejscu niedozwolonym, naruszenia Ustawy o wychowaniu w trzeźwości, bójki i pobicia, kierowanie pojazdami z nadmierną szybkością, zaśmiecanie. Policjanci z KPP w Iławie, realizują również zadania w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta. W 2014 r. na terenie gminy Iława prowadzono łącznie 54 Niebieskie Karty (2013 r. 27 Niebieskich Kart). Dla porównania, w ciągu całego 2014 r. na terenie powiatu iławskiego sporządzono łącznie 332 formularze Niebieskiej Karty. W chwili obecnej na terenie gminy Iława prowadzonych jest 40 Niebieskich Kart, z których: 10 założono w 2015 roku, 26 kontynuowanych jest z 2014 roku i 4 z roku Analizując dane statystyczne przestępstw przeciwko rodzinie należy stwierdzić, że liczba wszczętych dochodzeń uległa znaczącemu zwiększeniu. Wzrost ten, w dużej mierze spowodowany jest m.in. zwiększeniem świadomości społecznej osób dotkniętych zjawiskiem przemocy, jak również działalnością Zespołów Interdyscyplinarnych. Bardzo ważnym elementem jest współpraca policjantów z takimi instytucjami jak: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej. Dotychczasowe współdziałanie wymienionych instytucji pozwoliły na zbudowanie lokalnego systemu pomocy społecznej doświadczającej przemocy, alkoholizmu i innych uzależnień. Policjanci z KPP w Iławie, realizują również zadania w zakresie bezpieczeństwa drogowego. W okresie 2014 r. na terenie gminy Iława miało miejsce znacznie mniej zdarzeń drogowych niż w latach ubiegłych. Zarejestrowano łącznie 219 zdarzeń: w tym 27 wypadków i 192 kolizje, w których śmierć poniosły 4 osoby i 33 zostały ranne. Dla porównania, w 2013 r. na terenie gminy Iława odnotowano łącznie 282 zdarzenia drogowe, w tym: 31 wypadków i 251 kolizji. W zdarzeniach tych zostało rannych 35 osób, a śmierć poniosły 3 osoby. Sprawcami zdarzeń drogowych byli z reguły kierujący pojazdami, którzy najczęściej nie dostosowywali prędkości do warunków ruchu, nie ustępowali pierwszeństwa przejazdu, nie zachowywali bezpiecznej odległości między pojazdami oraz nieprawidłowo wykonywali manewry wymijania, omijania, wyprzedzania i cofania. W roku 2014 na terenie gminy Iława miały miejsce 72 pożary, w gaszeniu których uczestniczyło 382 ratowników OSP. Zabezpieczono ponadto 45 innych zdarzeń (wypadki drogowe, akcje powodziowe, ratownictwo chemiczne, wichury, inne zagrożenia). Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców gminy Iława zostało przez nich ocenione przy opracowaniu Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Iława na lata , podczas badania opinii społeczności lokalnej (badania ankietowe przeprowadzone w maju-czerwcu 2014 r.). Mieszkańcy ocenili je powyżej przeciętnej: w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza bardzo źle, 2 źle, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze) poczucie bezpieczeństwa oceniono na 3, Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 67

68 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE 3.1. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Trzecia fala nowoczesności. Polska 2030 (cytowane za w/w dokumentem) Celem głównym dokumentu Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności jest poprawa jakości życia Polaków mierzona zarówno wskaźnikami jakościowymi, jak i wartością oraz tempem wzrostu PKB w Polsce. Z diagnozy strategicznej wynika, że rozwój Polski powinien odbywać się w trzech obszarach strategicznych równocześnie: I. konkurencyjności i innowacyjności gospodarki (modernizacji), II. równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski (dyfuzji), III. efektywności i sprawności państwa (efektywności). W każdym z obszarów strategicznych zostały określone strategiczne cele rozwojowe (od dwóch do czterech w zależności od obszaru). Cele strategiczne uzupełnione są sprecyzowanymi kierunkami interwencji. Przy każdym z tych kierunków określony został cel do realizacji. Zebrane razem służą nowatorskiemu i niestandardowemu przedstawieniu zadań stojących przed administracją publiczną przede wszystkim rządem, ale także samorządami które należy zrealizować, aby poprawić jakość życia mieszkańców Polski. Kierunki interwencji podporządkowane są schematowi trzech obszarów strategicznych, które zostały podzielone na osiem części (zgodnych ze strategicznymi celami rozwojowymi). Są to: I. W obszarze konkurencyjności i innowacyjności gospodarki: i. Innowacyjność gospodarki i kreatywność indywidualna ii. Polska Cyfrowa iii. Kapitał ludzki iv. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko II. W obszarze równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski: v. Rozwój regionalny vi. Transport III. W obszarze efektywności i sprawności państwa: vii. Kapitał społeczny viii. Sprawne państwo W obszarze innowacyjnej gospodarki i kreatywności indywidualnej cele i kierunki interwencji obejmują zagadnienia związane z pobudzaniem innowacyjności, efektywności gospodarki i kreatywności ludzi. Przede wszystkim dotyczą edukacji od wczesnej opieki przedszkolnej po szkolnictwo wyższe i procesy uczenia się przez całe życie. Dotyczą także badań i nauki. Ważne jest też tworzenie instrumentów inżynierii finansowej i wzmacnianie instytucji otoczenia biznesu służących przedsiębiorcom w Polsce. Istotnym elementem działań na rzecz przedsiębiorców powinna być poprawa sprawności funkcjonowania administracji państwowej oraz zniesienie barier legislacyjnych i administracyjnych blokujących lub spowalniających rozwój firm. Istotność drugiego elementu tego obszaru strategicznego Polska Cyfrowa wynika z konieczności przyspieszenia w Polsce przemian technologicznych. Przede wszystkim 67 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 68

69 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata niezbędne są inwestycje infrastrukturalne w szerokopasmowy Internet dostępny dla wszystkich. To zwiększy szanse rozwoju obszarów peryferyjnych, przyczyniając się do równoważenia terytorialnego rozwoju. Drugim elementem są działania na rzecz zwiększania potrzeb używania Internetu poprzez rozwój e-usług oraz e-gospodarki i wzrost sprawności państwa. Kluczowe będzie podejście w ramach zintegrowanej informatyzacji, opartej na logicznym i skutecznym obiegu informacji, wprowadzeniu zasad zarządzania procesowego, neutralności technologicznej państwa oraz efektywności kosztowej. Jeżeli te warunki zostaną spełnione, będzie można także działać na rzecz trzeciego elementu Polski Cyfrowej, jakim jest zwiększenie kompetencji cyfrowych społeczeństwa, zapobiegających nowym typom wykluczeń, np. osób starszych nieużywających obecnie Internetu. Trzeci obszar kapitał ludzki obejmuje opis tych celów i kierunków interwencji, które są powiązane z systemem ochrony zdrowia oraz zapewnieniem spójności społecznej edukacją i transferem absolwentów na rynek pracy oraz samą aktywnością zawodową. Dłuższa aktywność zawodowa połączona z efektywnym systemem ochrony zdrowia, w tym profilaktyki oraz rehabilitacji, pozwoli zmniejszyć ryzyko utraty potencjałów osób starszych oraz zwiększy udział osób niepełnosprawnych np. w rynku pracy. Lepszemu dostosowaniu do dynamicznie zmieniających się potrzeb rynku pracy będzie służył system edukacji, w tym uczenie się przez całe życie dostosowane do poszczególnych etapów życia i kariery Polaków. Ważnym z punktu widzenia bezpieczeństwa Polski, ale także udziału w światowych procesach, jest obszar bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrony środowiska. Ważnym z punktu widzenia uczestnictwa w UE jest modyfikacja i coraz szersze wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii (tak aby ich udział w gospodarce stawał się coraz większy), ograniczenie wykorzystania węgla oraz dbałość o stan środowiska w Polsce. Te działania wiążą się także z potrzebą zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa w przypadku nagłych zjawisk przyrodniczych czy zmian klimatycznych. W kolejnych obszarach, które składają się na drugi obszar strategiczny DSRK równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski, podkreślana jest istotność równomiernego rozwoju regionalnego. W przypadku rozwoju regionalnego, Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju rozwija i modyfikuje model polaryzacyjno-dyfuzyjny równoważenia rozwoju i zastępuje go modelem terytorialnego równoważenia rozwoju (dyfuzji). Wskazuje na szansę związaną z nowym rozumieniem europejskiej polityki spójności, jako narzędzia służącego rozwojowi regionalnemu, oraz na system transportowy jako klucz techniczny do zapewnienia dostępności, spójności oraz rozwoju poszczególnych regionów. Strategia nie rezygnuje z zaproponowanego w modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnym rozwoju metropolii jako klucza do konkurencji światowej i europejskiej Polski. W większym stopniu podkreśla jednak istotność mechanizmów włączających obszary wciąż peryferyjne do światowej gry sił. Trzeci obszar strategiczny efektywności i sprawności państwa, składa się z dwóch części. Pierwsza z nich kapitał społeczny, to zestaw kierunków interwencji służący osiągnięciu celu, jakim jest wzrost społecznego kapitału rozwoju. Jednym ze zdiagnozowanych problemów jest brak zaufania ludzi do siebie oraz do instytucji publicznych. Na stosunki społeczne wpływa także brak zaufania instytucji do ludzi. Kierunki interwencji służą poprawie jakości kompetencji społecznych i obywatelskich Polaków (zwiększeniu zdolności do współpracy), wzrostowi aktywności i partycypacji obywatelskiej, aktywności kulturalnej oraz wzmacnianiu potencjału kreatywnego Polski przemysłów kulturowych i kreatywnych. Z punktu widzenia obecności Polski w świecie ważne jest także podkreślenie istotności działań na rzecz współpracy międzynarodowej i ponadregionalnej. Kierunki interwencji 68 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 69

70 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata obejmują tak zróżnicowane działania jak: wprowadzenie nowych programów edukacji obywatelskiej do szkół, ułatwienia w finansowaniu organizacji pozarządowych, zmianę formuły działania Państwowej Komisji Wyborczej, a nawet cyfryzację zasobów kultury i rozszerzenie tradycyjnych ról instytucji kultury. Kierunki interwencji obejmują także rozwój mediów publicznych oraz wzmacnianie kompetencji językowych Polaków. Efektywność administracji, wymiaru sprawiedliwości oraz spójność i stabilność stanowionego prawa stanowią nie tylko wyzwania rozwojowe, ale także warunki zapewnienia tego rozwoju w tak istotnych obszarach jak: wzmacnianie kapitału ludzkiego, rozwój przedsiębiorczości czy dbałość o kapitał społeczny. Dla sprawności państwa najważniejsze jest zrealizowanie czterech zaleceń: I. pomocności państwa, które zapewnia ludziom realizację praw i swobód obywatelskich, dba o ich niczym nieskrępowaną kreatywność, niezależność działania (w aktywności gospodarczej, publicznej, społecznej), ale jednocześnie szanuje ich prywatność, II. przyjazności państwa, które zmienia formułę działania na bardziej otwartą, opartą na dwustronnej komunikacji, III. partycypacyjności państwa, które zapewnia dostęp do wiedzy, gwarantuje możliwość udziału w sprawowaniu władzy poprzez konsultacje i debatę publiczną, IV. przejrzystości państwa, które nie tylko podejmuje decyzje, ale również tłumaczy je w sposób przejrzysty i zrozumiały dla wszystkich obywateli. Ważnym elementem zmian powinno być, zgodnie z zasadą pomocniczości, zapewnienie swobody obywatelom i samorządom terytorialnym, dobra współpraca administracji rządowej z nimi, deregulacja sprzyjająca postawom przedsiębiorczym i kreatywnym oraz zapewnienie wysokiej jakości stanowionego prawa Strategia rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 została przyjęta uchwałą Nr XXVIII/553/13 Sejmiku Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 25 czerwca 2013 r. Celem głównym Strategii województwa jest: Spójność ekonomiczna, społeczna i przestrzenna Warmii i Mazur z regionami Europy W Strategii sformułowano 4 cele strategiczne: 1. wzrost konkurencyjności gospodarki, który zawiera najważniejsze zagadnienia na styku gospodarka społeczeństwo; 2. wzrost aktywności społecznej zawiera cele operacyjne ze sfery społeczeństwo sieci; 3. wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych ukierunkowanych głównie na sferę gospodarczą, dlatego znajduje się na styku gospodarki i nowoczesnych sieci; 4. nowoczesna infrastruktura rozwoju ten cel najsilniej wpływa na realizację wszystkich pozostałych celów strategicznych, dlatego umieszczony jest w centralnej części układu celów. Każdy z celów strategicznych będzie realizowany przez przyporządkowane mu cele operacyjne. Pierwszy cel strategiczny: wzrost konkurencyjności gospodarki, będzie wynikiem realizacji działań w ramach trzech celów operacyjnych: 69 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 70

71 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata wzrostu konkurencyjności regionu poprzez rozwój inteligentnych specjalizacji (inteligentne specjalizacje omówiono w dalszej części); wzrostu innowacyjności firm; wzrostu liczby miejsc pracy. Drugi cel strategiczny: wzrost aktywności społecznej, będzie następował wskutek realizacji dwóch celów operacyjnych: rozwój kapitału społecznego (np. działania w następujących obszarach: edukacja obywatelska, organizacje pozarządowe, system edukacji i instytucje kultury); wzrost dostępności i jakości usług publicznych (np. działania w następujących obszarach: edukacja formalna i pozaformalna, opieka zdrowotna, profilaktyka i wsparcie potrzebujących, instytucje kultury i organizacje pozarządowe, policja i straż pożarna). Trzeci cel strategiczny: wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych, będzie następował wskutek realizacji dwóch celów operacyjnych: doskonalenie administracji (np. działania w następujących obszarach: e-administracja, jakość funkcjonowania administracji, wizerunek administracji); intensyfikacja współpracy międzyregionalnej (np. działania w następujących obszarach: współpraca z regionami bałtyckimi, z regionami sąsiadującymi z Warmią i Mazurami oraz w ramach realizacji Strategii Rozwoju Polski Wschodniej, z województwem mazowieckim, w tym z Warszawą, z obwodem kaliningradzkim FR, z innymi regionami partnerskimi). Czwarty cel strategiczny: nowoczesna infrastruktura rozwoju, będzie realizowany przez następujące trzy cele operacyjne: zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności (np. działania w następujących obszarach: infrastruktura teleinformatyczna, inwestycje drogowe, infrastruktura kolejowa, itp.); dostosowana do potrzeb sieć nośników energii (np. działania w następujących obszarach: sieć gazowa, energetyczna, ciepłownicza, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i węglowodorów łupkowych); poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego (np. działania w następujących obszarach: zapewnienie ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego). Obszary Strategicznej Interwencji wyznaczone w Strategii Obszary Strategicznej Interwencji (OSI) odzwierciedlają potencjały i problemy rozwojowe w układzie terytorialnym, które są przedmiotem zainteresowania Strategii. OSI dotyczą zarówno obszarów o szczególnym potencjale rozwojowym, jak i tych, które wymagają troski ze względu na występujące zapóźnienia. Wyznaczenie OSI wynika z idei koncentracji interwencji na określonych zagadnieniach w ściśle zdiagnozowanej przestrzeni. Konsekwencją wyznaczenia OSI jest terytorialne podejście do Programów Operacyjnych realizowanych przez Samorząd Województwa. W toku prac nad Strategią wyróżniono 9 takich obszarów. Gmina Iława znajduje się w obrębie trzech OSI: 1. Tygrys warmińsko-mazurski; 4. Nowoczesna wieś; 70 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 71

72 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Obszary o słabym dostępie do usług publicznych; Fakt włączenia gminy do OSI faworyzuje ją w zakresie realizacji działań przypisanych danemu OSI (np. w RPO), lecz nie wyklucza udziału np. gmin sąsiednich. Udział ten będzie możliwy w przypadku uzasadnionej współpracy dla rozwiązywania problemów, które występują w gminach przypisanych do OSI. TYGRYS WARMIŃSKO-MAZURSKI Kryterium wyboru: położenie ośrodka gminnego w odległości maksymalnie 15 km od drogi nr 7 lub nr 16. Oczekiwane efekty interwencji: dynamizacja procesów gospodarczych, rozwój współpracy sieciowej w tym w zakresie innowacyjności, wzrost atrakcyjności inwestycyjnej, wzrost jakości życia, wzrost kooperacji krajowej i międzynarodowej. NOWOCZESNA WIEŚ Kryterium wyboru: waloryzacja przestrzeni województwa ze względu na kierunki rozwoju rolnictwa dokonana przez Warmińsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego. Waloryzacja ta uwzględnia zarówno możliwości wielofunkcyjnego rozwoju rolnictwa (w tym ekologicznego)(typ A), jak i kierunek intensywnego rozwoju rolnictwa pokrywającego się z najlepszymi parametrami rolniczej przestrzeni produkcyjnej (typ B). Gmina Iława została zaklasyfikowana do typu B intensywny rozwój rolnictwa. Oczekiwane efekty interwencji: wzrost specjalizacji w zakresie produkcji żywności wysokiej jakości bazującej na regionalnych zasobach przyrodniczych, wspierającej poziom dochodów mieszkańców regionu; wzrost współpracy biznesowej, a także aktywności promocyjnej i targowej; wzrost przedsiębiorczości. OBSZARY O SŁABYM DOSTĘPIE DO USŁUG PUBLICZNYCH Kryterium wyboru: statystyczne, bazujące na 11 wskaźnikach charakteryzujących usługi publiczne. Analizowane były następujące wskaźniki: czas dojazdu do ośrodka powiatowego w min. (2011); odsetek ludności korzystającej z kanalizacji (2010); liczba lekarzy na 1000 mieszkańców (2010) (wartości dla powiatów przypisano gminom); liczba osób na 1 łóżko w szpitalach ogółem (2010) (wartości dla powiatów przypisano gminom); liczba mieszkańców na 1 zakłada opieki zdrowotnej (2010); liczba mieszkańców na aptekę i punkt apteczny (2010); uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów w szkołach podstawowych (2010); uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów w gimnazjach (2010); odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w ogóle dzieci w wieku 3-6 lat (2010); liczba imprez organizowanych przez domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice na 1000 mieszkańców (suma z lat 2007 i 2009); liczba kursów organizowanych przez domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice na 1000 mieszkańców (suma z lat 2007 i 2009). Gmina Iława została sklasyfikowana jako obszar o słabym dostępie do usług publicznych z wysoką intensywnością problemów. 71 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 72

73 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata INTELIGENTNE SPECJALIZACJE WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W całej Unii Europejskiej trwa proces wyznaczania tzw. inteligentnych specjalizacji na poziomie regionów i krajów. W województwie wyróżniono trzy inteligentne specjalizacje: ekonomia wody; żywność wysokiej jakości oraz drewno i meblarstwo. Mają one swoją specyfikę, ale również część obszarów i problemów wspólnych. W gminie Iława występują wszystkie trzy specjalizacje. Ekonomia wody specjalizacja bazuje na największych w Polsce zasobach wód powierzchniowych, wokół których rozwinęła się turystyka oraz szereg rodzajów działalności, które mają również duży potencjał innowacyjny. Warmia i Mazury są znane z produkcji jachtów, łodzi, a także usług związanych z tą branżą. Istotnym czynnikiem rozwoju specjalizacji będzie silna pozycja zaplecza naukowego w obszarze produkcji żywności, ale powinno być wsparte w zakresie współpracy z producentami maszyn i urządzeń (wydziały techniczne). Rozwój specjalizacji wychodzi naprzeciw potrzebom ochrony środowiska, w czym region chce uzyskać znaczenie międzynarodowe. Ekonomia wody przykładowe elementy specjalizacji ZAKWATEROWANIE I ODNOWA BIOLOGICZNA PRZEMYSŁ ROLNO- SPOŻYWCZY hodowla ryb i innych organizmów wodnych przetwarzanie i konserwowanie ryb produkcja soków, piwa i innych napojów połów ryb ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I JEGO OCHRONA hydroelektrownie; wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucja i handel odprowadzanie i oczyszczanie ścieków rekultywacja jezior infrastruktura wodociągowokanalizacyjna pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody recycling utylizacja odpadów hotele obiekty spa i wellnes parki wodne i aquasfery uzdrowiska EKONOMIA WODY NAUKA I OB SPORTY WODNE uczelnie wyższe (edukacja i badania) szkoły tematyczne instytuty i laboratoria agencje, organizacje, stowarzyszenia i klastry TRANSPORT WODNY PRODUKCJA JACHTÓW I ŁODZI organizacja imprez sportowych (regat, obozów żeglarskich) szkoły nauki pływania, szkolenia żeglarskie nauka windsurfingu, kitesurfingu, nurkowania, ślizgi na bojerach sprzedaż sprzętu wodnego wypożyczalnia sprzętu wodnego usługi sternicze czartery jachtów i łodzi PRODUKCJA MASZYN rejsy pasażerskie transport wodny towarów transport łodzi i jachtów producenci jachtów i łodzi motorowych usługi szkutnicze pracownie żeglarskie (produkcja żagli) produkcja maszyn do cięcia wodą (technologie waterjet) produkcja turbin i elementów do przemysłu stoczniowego i okrętowego Żywność wysokiej jakości jest to specjalizacja bazująca na tradycyjnej już silnej pozycji rolnictwa w regionie (jeden z najwyższych wskaźników produktywności w Polsce). Wokół produkcji żywności region rozwinął bardzo silną specjalizację naukową, w której osiąga 72 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 73

74 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata obecnie znaczące sukcesy międzynarodowe, która jest jednocześnie zapleczem badawczonaukowym dla pojedynczych firm i klastrów. Specjalizacja ta opiera się na przemyśle rolno spożywczym i dynamicznym rozwoju rolnictwa lokalnego i tradycyjnym przetwórstwie żywności opartej o regionalne surowce i krótkie łańcuchy sprzedaży oraz produkcji żywności o projektowanych funkcjach. Odpowiada ona na potrzeby konsumentów związane z promowanym zdrowym stylem życia. Żywność wysokiej jakości przykładowe elementy specjalizacji CHÓW I HODOWLA RYB ORAZ ZWIERZĄT hodowla ryb i innych organizmów wodnych hodowla bydła, drobiu pszczelarstwo PRZETWÓRSTWO SPOZYWCZE przetwarzanie i konserwowanie ryb, mięsa oraz produkcja wyrobów z mięs produkcja wyrobów mleczarskich przetwórstwo owoców i warzyw, produkcja soków, wód mineralnych i innych napojów produkcja wyrobów piekarskich produkcja wyrobów cukierniczych produkcja napojów alkoholowych i piwa PRODUKCJA MASZYN DLA ROLNICTWA PRODUKCJA I USŁUGI NA RZECZ HODOWLI ZWIERZĄT ŻYWNOŚĆ WYSOKIEJ JAKOŚCI produkcja asortymentu dla hodowli ryb (np. do natleniania stawów rybnych) produkcja maszyn rolniczych produkcja i sprzedaż maszyn i linii produkcyjnych do przetwórstwa rolno-spożywczego produkcja karmy i paszy dla zwierząt PRZETWARZANIE I UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW POROLNICZYCH utylizacja odpadów pochodzenia zwierzęcego odzyskiwanie energii i ciepła z odpadów rolniczych (biogazownie NAUKA I OB instytuty, wydziały i laboratoria na uczelniach i JBR-ach agencje organizacji, stowarzyszeń, klastrów grupy producentów rolnych edukacja zawodowa PRODUKCJA ŻYWNOŚCI NIEPRZETWORZONEJ uprawa warzyw i owoców produkty zwierzęcopochodne (mleko, jaja, itp.) uprawa zbóż, produkcja nasion i traw Drewno i meblarstwo również ta specjalizacja jest silnie osadzona na tradycjach regionu, w którym sektor meblarski i szerokie wykorzystanie drewna rozwijało się jeszcze przed transformacją z 1989 r. Region posiada znaczące kompetencje w zakresie dostarczania surowców i półproduktów, ale przede wszystkim zlokalizowane są tu fabryki dostarczające produkty finalne. Ważnym elementem budowy specjalizacji będzie dalszy rozwój usług projektowych oraz budowanie marki województwa. 73 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 74

75 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Drewno i meblarstwo przykładowe elementy specjalizacji produkcja wyrobów tartacznych produkcja desek budowlanych, podłogowych, konstrukcji dachowych itp. produkcja arkuszy fornirowych leśnictwo i pozyskiwanie drewna sprzedaż drewna PRZETWÓRSTWO I SPRZEDAŻ DREWNA PRODUKCJA MEBLI produkcja mebli biurowych, sklepowych, kuchennych produkcja akcesoriów meblowych tapicerstwo meblowe produkcja klejów produkcja materaców produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych produkcja maszyn produkcja szkła USŁUGI PROJEKTOWE DREWNO & MEBLARSTWO PRODUKCJA INNYCH WYROBÓW STOLARSKICH produkcja elementów drewnianych do ogrodów usługi stolarskie stolarka otworowa oraz produkcja metalowych elementów stolarki budowlanej projektowanie mebli aranżacja wnętrz NAPRAWA I KONSERWACJA konserwacja elementów drewnianych renowacja mebli naprawa zamków NAUKA I OB wydziały, instytuty i laboratoria na uczelniach i w JBR-ach klastry meblarskie edukacja zawodowa SPRZEDAŻ PRODUKTÓW DRZEWNO- MEBLARSKICH sprzedaż mebli sprzedaż okien i drzwi drewnianych sprzedaż rolet i zamków do drzwi montaż systemów antywłamaniowych 3.3. Zintegrowana strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego Społeczno-gospodarczy Ostródzko-Iławski Obszar Funkcjonalny (OIOF) został powołany 4 listopada 2013 roku przez przedstawicieli Gminy Miejskiej Ostróda, Gminy Miejskiej Iława, Gminy Ostróda, Gminy Iława, Gminy Miłomłyn, Gminy Morąg, Powiatu Ostródzkiego oraz partnerów wspierających (organizacji pozarządowych) w wyniku zawartej umowy partnerstwa. W 2015 r. opracowano Zintegrowaną Strategię Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego na lata Głównym celem opracowania strategii było wskazanie możliwych kierunków rozwoju współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego tworzącymi obszar funkcjonalny, a także określenie najważniejszych z punktu widzenia OIOF przedsięwzięć planowanych do realizacji w bieżącym i kolejnych okresach programowania funduszy unijnych. Przedstawiciele gminy Iława brali czynny udział w sformułowaniu celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju 74 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 75

76 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego oraz wyznaczeniu zadań służące osiągnięciu tych celów. Wizja rozwoju OIOF zawarta Zintegrowanej Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego na lata została sformułowana następująco: Ostródzko-Iławski Obszar Funkcjonalny stanowi teren wysokiej jakości życia i gospodarowania, o bogatej ofercie turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej, przyciągający turystów i inwestorów. Jako obszar o strategicznym komunikacyjnie położeniu, bogatych tradycjach i wielkiej atrakcyjności dla gości, jest to subregion ważny i doceniany w polityce rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego. To teren stałego i konsekwentnego wzrostu opartego o aktywność, kreatywność i mobilność mieszkańców oraz o atrakcyjność położenia, zasobów przyrodniczych i kulturowych. Natomiast misja zawarta w Zintegrowanej Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego na lata brzmi następująco: Misją Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego jest zintegrowanie potencjału rozwojowego wspólnot samorządowych, wchodzących w jego skład, służące usprawnieniu procesów budowania zrównoważonego rozwoju poprzez pobudzanie przedsiębiorczości, poprawę warunków inwestowania, wspieranie rozwoju osobowego mieszkańców, pobudzenie ruchu turystycznego i podnoszenie standardów życia. W strategii rozwoju OIOF wskazano następujące obszary strategiczne: 1. Konkurencyjna i nowoczesna gospodarka. 2. Bogata i różnorodna infrastruktura. 3. Wysoka jakość życia. Rys. 25 przedstawia obszary priorytetowe i cele strategiczne rozwoju OIOF. 75 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 76

77 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Strategia Rozwoju OIOF OBSZAR PRIORYTETOWY I. Konkurencyjna i nowoczesna gospodarka OBSZAR PRIORYTETOWY II. Bogata i różnorodna infrastruktura OBSZAR PRIORYTETOWY III. Wysoka jakość życia Cel strategiczny I.1. Poprawa atrakcyjności gospodarczej regionu Cel strategiczny I.2. Opracowanie systemu pozyskiwania i obsługiwania inwestorów Cel strategiczny I.3. Wsparcie przedsiębiorczości mieszkańców OIOF Cel strategiczny I.4. Wspieranie dostarczania usług dla przedsiębiorców Cel strategiczny I.5. Wsparcie konkurencyjności i innowacyjności lokalnej gospodarki Cel strategiczny I.6. Wsparcie rozwoju branż i produktów o silnej identyfikacji z regionem, przy uwzględnieniu regionalnych specjalizacji Cel strategiczny I.7. Opracowanie jednolitej marki turystycznej i inwestycyjnej Mazur Zachodnich Cel strategiczny I.8. Wsparcie procesów zrzeszania się i współpracy lokalnych przedsiębiorstw Cel strategiczny II.1. Poprawa stanu infrastruktury komunikacyjnej Cel strategiczny II.2. Rozbudowa infrastruktury rowerowej i pieszorowerowej Cel strategiczny II.3. Rozwój systemów transportu zbiorowego Cel strategiczny II 4. Tworzenie warunków do rozwoju budownictwa mieszkaniowego Cel strategiczny II.5. Rozbudowa systemu usług komunalnych Cel strategiczny II.6. Podnoszenie dostępności do nowoczesnych technologii komunikacyjnych Cel strategiczny II.7. Podnoszenie jakości i dostępności infrastruktury sportowej i rekreacyjnej Cel strategiczny II.8. Rewitalizacja połączeń kanałowych i wykorzystanie zasobów wodnych subregionu Cel strategiczny III.1. Poprawa jakości współpracy instytucji publicznych ze społecznością i budowanie postaw obywatelskich Cel strategiczny III.2. Podnoszenie efektywności działalności wychowawczej i oświatowej Cel strategiczny III.3. Podnoszenie jakości przygotowania uczniów do funkcjonowania na rynku pracy Cel strategiczny III.4. Wspieranie idei kształcenia ustawicznego i wykorzystywania umiejętności twórczych Cel strategiczny III.5. Wsparcie instytucji kultury Cel strategiczny III.6. Promocja kultury Cel strategiczny III.7. Promocja aktywności fizycznej Cel strategiczny III.8. Poprawa jakości i dostępności usług profilaktyki i ochrony zdrowia Cel strategiczny I.9. Wsparcie rozwoju turystyki na terenie OIOF Cel strategiczny I.10. Podnoszenie potencjału kapitału ludzkiego i społecznego Cel strategiczny I.11. Promocja zatrudnienia Cel strategiczny II.9. Poprawa efektywności energetycznej Cel strategiczny II.10. Utrzymanie i rozwój obiektów edukacyjnych Cel strategiczny II.11. Podnoszenie funkcjonalności obszarów zurbanizowanych Cel strategiczny II.12. Ochrona obiektów zabytkowych Cel strategiczny III.9. Rewitalizacja społeczna Cel strategiczny III.10. Pomoc społeczna Cel strategiczny III.11. Edukacja ekologiczna i ochrona środowiska Źródło: Zintegrowana Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego na lata Rys. 25 Obszary priorytetowe i cele strategiczne rozwoju OIOF 76 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 77

78 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Stowarzyszenie Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania z siedzibą w Elblągu powołano 18 stycznia 2006 roku podczas Zebrania Założycielskiego w Pasłęku (powstało z przekształcenia Lokalnej Grupy Działania obszaru Kanału Elbląskiego). Wpis do KRS uzyskano 20 lutego 2006 roku, a status organizacji pożytku publicznego w 2007 roku. Wg stanu na 31 grudnia 2014 roku stowarzyszenie liczyło 100 członków: w tym 15 członków założycieli. Stowarzyszenie Kanał Elbląski LGD działa na obszarze 12 jednostek samorządu terytorialnego, które położone są w obrębie trzech powiatów, ale tworzą spójny terytorialnie obszar, którego spoiwem jest system wodny Kanału Elbląskiego. Gmina Iława znajduje się wśród członków założycieli. Wśród celów statutowych stowarzyszenia Kanał Elbląski LDG są: 1. Opracowanie Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Kanału Elbląskiego na lata dla Gmin: Elbląg, Godkowo, Gronowo Elbląskie, Iława, Kisielice, Małdyty, Markusy, Miłomłyn, Pasłęk, Rychliki, Susz, Zalewo. 2. Wspieranie działań na rzecz realizacji LSR dla obszaru wymienionych 12 gmin. 3. Promocja obszarów wiejskich położonych w w/w gminach. 4. Upowszechnianie i wymiana informacji o inicjatywach związanych z aktywizacją ludności na obszarach wiejskich położonych w w/w gminach. Natomiast do kierunkowych zadań Lokalnej Grupy Działania Kanału Elbląskiego należały: 1. Kształcenie liderów wiejskich. 2. Rozwój i promocja turystyki na obszarach wiejskich poprzez: Przeprowadzenie 34 modułów szkoleniowych; Wytyczanie, znakowanie i konserwacja 582,5 km szlaków rowerowych Krainy Kanału Elbląskiego, 121 km szlaku kajakowego Kanału Elbląskiego, 36 km Szlaku Pocztyliona i oznakowanie 400 obiektów przyrodniczo-kulturowych obszaru LGD Kanału Elbląskiego. Opracowywanie i druk 24 zwartych publikacji w egz., w tym: przewodników i map turystycznych, informatorów, katalogów oraz 12 ofert produktów turystycznych w egz., 18 wzorów widokówek w egz., 2 ulotek o LGD w egz., 3 stron www: filmów. Organizację i udział w 41 imprezach promocyjno-integracyjnych, targach i wystawach, rajdach rowerowych i pieszych, spływach kajakowych, maratonach wrotkarskich, jarmarkach, piknikach i innych wydarzeniach promocyjnych, w tym 21 lokalnych, 10 regionalnych, 6 krajowych, 4 międzynarodowych. Obecnie stowarzyszenie Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania opracowuje Program rozwoju turystyki w obszarze Kanału Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego - nowa perspektywa Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 78

79 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Środki unijne z perspektywy programowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata (RPO WiM ) jest głównym dokumentem służącym realizacji zapisów Strategii rozwoju województwa i kluczowym z punktu widzenia realizacji strategii rozwoju gospodarczego gminy Iława. RPO WiM wciela w życie nowe spojrzenie na kwestię rozwoju regionalnego poprzez tzw. podejście zintegrowane, szczególnie odnoszące się do obszarów strategicznych z punktu widzenia rozwoju regionu, wskazanych w Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego. Osiągnięciu celów RPO WiM służyć będzie 12 osi priorytetowych: 1. Inteligentna gospodarka Warmii i Mazur; 2. Kadry dla gospodarki; 3. Cyfrowy region; 4. Efektywność energetyczna; 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów; 6. Kultura i dziedzictwo; 7. Infrastruktura transportowa; 8. Obszary wymagające rewitalizacji; 9. Dostęp do wysokiej jakości usług publicznych; 10. Regionalny rynek pracy; 11. Włączenie społeczne; 12. Pomoc techniczna. Oś Priorytetowa Inteligentna gospodarka Warmii i Mazur będzie realizować dwa cele tematyczne polityki spójności Unii Europejskiej, tj. Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji, z celami szczegółowymi: Zwiększone urynkowienie działalności badawczo-rozwojowej Wzrost innowacyjności firm w obszarach inteligentnych specjalizacji dzięki działalności badawczo-rozwojowej oraz Wzmacnianie konkurencyjności MŚP w zakresie przewidzianym dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, z celami szczegółowymi: Lepsze warunki do rozwoju MŚP. Nowe modele biznesowe w przedsiębiorstwach województwa warmińsko-mazurskiego. Zwiększenie zastosowania innowacji w małych i średnich przedsiębiorstwach. Oś Priorytetowa Kadry dla gospodarki będzie realizować cel tematyczny: Inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie, z celami szczegółowymi: Zwiększenie dostępności i jakości edukacji przedszkolnej w województwie warmińsko-mazurskim Podniesienie u uczniów kompetencji kluczowych, właściwych postaw i umiejętności niezbędnych na rynku pracy, oraz rozwój zindywidualizowanego podejścia do ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Podniesienie poziomu kompetencji i umiejętności osób dorosłych z grup defaworyzowanych w zakresie języków obcych, ICT oraz zarządzania projektem. Zwiększenie zatrudnialności uczniów szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe, w szczególności poprzez poprawę jakości kształcenia zawodowego. 78 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 79

80 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Dostosowanie kompetencji i umiejętności zawodowych osób dorosłych do potrzeb rynku pracy. Oś Priorytetowa Cyfrowy region będzie realizować cel tematyczny: Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości TIK (technologii informacyjnokomunikacyjnych), z celem szczegółowym: Zwiększenie wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnokomunikacyjnych w podmiotach świadczących usługi publiczne Oś Priorytetowa Efektywność energetyczna będzie realizować cel tematyczny: Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach, z celami szczegółowymi: Zwiększony udział odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym regionu. Zwiększona efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach. Zwiększona efektywność energetyczna budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej. Poprawa zrównoważonej mobilności mieszkańców w miastach województwa i ich obszarach funkcjonalnych. Zwiększone wytwarzanie energii w wysokosprawnej kogeneracji. Oś Priorytetowa Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów będzie realizować cel tematyczny: Zachowanie i ochrona środowiska przyrodniczego oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami, z celami szczegółowymi: Zwiększony udział odpadów zebranych selektywnie. Więcej oczyszczonych ścieków i lepsza jakość wody. Lepsze mechanizmy ochrony bioróżnorodności w regionie. oraz cel tematyczny Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem, z celem szczegółowym: Zabezpieczenie regionu przed wystąpieniem i skutkami klęsk żywiołowych i katastrof ekologicznych. Oś Priorytetowa Kultura i dziedzictwo będzie realizować cel tematyczny: Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego, z celami szczegółowymi: Więcej ludzi korzystających z oferty instytucji kultury budujących tożsamość regionalną w województwie. Zwiększona atrakcyjność turystyczna zasobów dziedzictwa naturalnego regionu. Oś Priorytetowa Infrastruktura transportowa będzie realizować cel tematyczny: Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej, z celami szczegółowymi: Poprawa wewnętrznej dostępności transportowej województwa warmińskomazurskiego. Zwiększona dostępność kolejowa województwa warmińsko-mazurskiego. Oś Priorytetowa Obszary wymagające rewitalizacji będzie realizować cel tematyczny: Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem, z celem szczegółowym: Lepsza jakość życia społeczności zamieszkujących obszary problemowe. 79 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 80

81 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Oś Priorytetowa Dostęp do wysokiej jakości usług publicznych będzie realizować cel tematyczny: Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją, z celami szczegółowymi: Podniesienie jakości i skuteczności usług zdrowotnych Podniesienie jakości i skuteczności usług socjalnych. oraz cel tematyczny Inwestycje w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej, z celami szczegółowymi: Lepsze warunki kształcenia zawodowego i wyższego dopasowane do potrzeb rynku pracy. Poprawione warunki edukacji ogólnokształcącej wspierającej umiejętności kluczowe uczniów. Zwiększona dostępność edukacji przedszkolnej. Oś Priorytetowa Regionalny rynek pracy będzie realizować cel tematyczny: Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników, z celami szczegółowymi: Zwiększenie zatrudnienia wśród osób bezrobotnych, poszukujących pracy i nieaktywnych zawodowo (zwłaszcza długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych, powyżej 50 roku życia, niskowykwalifikowanych i kobiet). Wzrost liczby przedsiębiorstw zdolnych do funkcjonowania na rynku. Wzrost liczby wejść i powrotów na rynek pracy wśród osób pełniących funkcje opiekuńcze. Wzmocnienie kompetencji pracowników i pracodawców z sektora MŚP. Niwelowanie skutków negatywnych zmian gospodarczych poprzez działania outplacementowe. Zmniejszenie poziomu dezaktywacji zawodowej ze względu na chorobę lub niepełnosprawność. Oś Priorytetowa Włączenie społeczne będzie realizować cel tematyczny: Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją, z celami szczegółowymi: Aktywne włączenie osób zagrożonych ubóstwem i/lub wykluczeniem społecznym poprzez poprawę i wzmocnienie ich sytuacji społeczno-zawodowej. Zwiększenie dostępności usług zdrowotnych. Zwiększenie dostępności usług społecznych dla osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Wzrost zatrudnienia poprzez rozwój ekonomii społecznej. Oprócz współfinansowania realizacji zadań przy współudziale środków z RPO WiM , możliwe będzie skorzystanie z krajowych Programów Operacyjnych na lata : Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, Infrastruktura i Środowisko, Inteligentny Rozwój, Wiedza Edukacja Rozwój, Polska Cyfrowa, Polska Wschodnia. 80 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 81

82 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata ANALIZA SWOT Poniżej przedstawiono analizę mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń z punktu widzenia rozwoju gminy Iława. MOCNE STRONY SŁABE STRONY 1. Dogodne położenie gminy Iława, zarówno w kontekście 1. Niezadowalająca jakość niektórych wód lokalnym (lokalizacja ośrodka miejskiego - miasta Iławy jest - centralnie w stosunku do terenów gminy), powierzchniowych (jezior i rzek), co może mieć wpływ na rozwój turystyki i jakość życia mieszkańców. regionalnym (odległość od stolicy województwa), jak i w krajowym (położenie na krańcach zachodnich województwa, a więc bliżej regionów o prężniejszej 2. Obszary z nierozwiązaną gospodarką ściekową, co wpływa zarówno na stan środowiska, jak i na jakość życia mieszkańców. gospodarce). 3. Niski poziom selektywnej zbiórki odpadów. 2. Korzystny układ przestrzenny gminy z czterema nie kolidującymi ze sobą strefami rozwojowymi: krajobrazową, rolniczą, rolniczo-gospodarczą i leśną. 4. Mała liczba instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, co przekłada się na niewielki udział energii odnawialnej w produkcji energii na terenie 3. Zagospodarowanie terenu (43,7% gminy stanowią lasy), gminy. zasoby naturalne (szczególnie wody powierzchniowe stanowiące 7,2% powierzchni gminy, w tym jezioro 5. Zły stan niektórych dróg (w całości lub ich odcinków), bark chodników, oświetlenia. Jeziorak) i warunki środowiska (52% powierzchni gminy stanowią tereny chronione) tworzą korzystny 6. Spadek liczby turystów i liczby udzielonych noclegów, pomimo wzrostu liczby miejsc noclegowych. klimat do rozwoju turystyki i, wśród innych czynników, 7. Stosunkowo duże na tle regionu i powiatu stanowią o jakości życia. rozdrobnienie gospodarstw rolnych, co nie sprzyja 4. Wysoki na tle kraju, regionu i powiatu stopień prowadzeniu efektywnej produkcji rolnej. zwodociągowania i skanalizowania terenu gminy, który 8. Spadająca dynamika przyrostu naturalnego spadające wpływa zarówno na jakość życia mieszkańców, jak saldo migracji na pobyt stały. i tworzy korzystne warunki rozwoju gospodarczego. 9. Średnia aktywność społeczna mieszkańców gminy, 5. Korzystny układ sieci transportowej (przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 16 i dwie linie kolejowe, z czego jedna magistralna). ukierunkowana przede wszystkim na najbliższe otoczenie sąsiedzkie, niska aktywność obywatelska. 10. Największą grupę bezrobotnych stanowią osoby do Wśród podmiotów gospodarczych ważną pozycję zajmują podmioty z branży meblarskiej, turystycznej opartej na zasobach wodnych i przetwórstwa spożywczego, a więc wchodzące w skład inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego. roku życia, często z niskim lub niedostosowanym do potrzeb rynku pracy wykształceniem. 11. Źle oceniany przez mieszkańców system opieki zdrowotnej. 12. Niedostateczne zasoby mieszkań komunalnych 7. Wysoka przedsiębiorczość mieszkańców gminy wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych: osób prowadzących działalność gospodarczą w przeliczeniu na 1000 mieszkańców jest wyższy niż dla województwa i powiatu iławskiego. i socjalnych. 13. W niektórych przypadkach niedopasowanie sieci i rozkładów komunikacji publicznej do potrzeb mieszkańców. 14. Zbyt niski poziom e-administracji. 8. Ciągle dodatni przyrost naturalny na terenie gminy, wzrastająca liczba ludności. 9. Niska stopa bezrobocia zarówno na tle powiatu, województwa, jak i kraju. 10. Dobrze rozwinięta baza sieć świetlic wiejskich do rozwoju aktywności społecznej. 11. Stosunkowo wysoka jakość edukacji szkolnej i korzystne rozmieszczenie szkół na terenie gminy. 12. Dobrze działające i dobrze oceniane przez mieszkańców dziedziny: opieka społeczna, kultura, sport i bezpieczeństwo publiczne. 81 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 82

83 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata SZANSE 1. Obecność w gminie trzech inteligentnych specjalizacji gospodarczych województwa warmińsko-mazurskiego ze strategii rozwoju województwa daje szansę na zdobywanie środków pochodzących z RPO WiM i rozwój podmiotów z branży meblarskiej, turystycznej opartej na zasobach wodnych i przetwórstwa spożywczego. 2. Zaliczenie gminy Iława do trzech Obszarów Strategicznej Interwencji wymienionych w strategii rozwoju województwa daje szansę na zdobywanie środków pochodzących z RPO WiM Przynależność gminy do Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego stwarza szansę na wykorzystanie środków zewnętrznych na projekty realizowane w ramach OIOF. 4. Przynależność gminy do stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania stwarza szansę na wykorzystanie środków zewnętrznych na projekty realizowane w ramach Stowarzyszenia. 5. Zakończona modernizacja magistralnej linii kolejowej Warszawa-Gdynia stwarza szanse rozwoju gospodarczego, w tym turystyki. 6. Ciągle obecny trend migracji z miast do podmiejskich wsi daje szanse na utrzymanie i/lub wzmocnienie przyrostu liczby mieszkańców. 7. Wzrost znaczenia na rynku produktów rolnictwa ekologicznego stwarza szansę rozwoju mniejszych gospodarstw rolnych. 8. Wzrost znaczenia w politykach rozwoju zagadnień partycypacji społecznej i ekonomii społecznej. 9. Realizacja programów rozwojowych regionalnych i krajowych. ZAGROŻENIA 1. Utrzymywanie się (narastanie) kryzysu gospodarczego w UE i na świecie może przełożyć się na liczbę miejsc pracy w gminie i jej bliskim otoczeniu (niektórzy mieszkańcy dojeżdżają do pracy poza terenem gminy), szczególnie w branży meblarskiej. 2. Stosowanie reguł rynkowych i zasad opłacalności wobec służby zdrowia, opieki społecznej, edukacji i innych usług publicznych może utrudnić dostęp do tych usług i wzmagać wykluczenie społeczne. 3. Zmiana trendów w turystyce, preferowanie przez turystów wysokiego standardu usług z pełnym pakietem świadczeń. 4. Niewystarczająca ochrona zasobów środowiska (przede wszystkim populacji ryb w jeziorach) skutkująca zmniejszającą się liczbą korzystających z turystyki specjalistycznej (wędkarstwo). Powyższa analiza stanowi kwintesencję diagnozy kondycji gminy w kontekście jej uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych. 5. WIZJA ROZWOJU GMINY IŁAWA W świetle przeprowadzonej diagnozy strategicznej oraz w wyniku przeprowadzonych konsultacji społecznych, wizja rozwoju gminy Iława przedstawia się następująco: Gmina Iława to miejsce dobrej jakości życia i gospodarowania opartego na trzech filarach: nowoczesnym rolnictwie, przedsiębiorczości wykorzystującej lokalne zasoby, turystyce z bogatą ofertą wypoczynku i rekreacji w otoczeniu czystych jezior i lasów. To miejsce, w którym mieszkańcy są aktywnymi współgospodarzami nowoczesnej, zadbanej i bezpiecznej gminy, miejsce przyciągające inwestorów i turystów. 82 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 83

84 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Dobra jakość życia oznacza, że wszystkie potrzeby mieszkańców gminy Iława będą zaspokojone na satysfakcjonującym poziomie. Chodzi zarówno o podstawowe potrzeby życiowe: praca, mieszkanie, edukacja, opieka zdrowotna, infrastruktura (wodociągi, kanalizacja, drogi, telekomunikacja, itd.), czyste środowisko, jak i pozostałe ważne dla jakości życia jak: poczucie wspólnoty lokalnej, poczucie posiadania wpływu na sprawy wspólnoty lokalnej, poczucie bezpieczeństwa, obcowanie z kulturą, wypoczynek, sport i rekreacja. Dobra jakość gospodarowania oznacza rozwiniętą w sposób zrównoważony gospodarkę gminy, która nie wpływa negatywnie na jakość życia mieszkańców i środowisko. Nowoczesne rolnictwo to specjalizacja gospodarstw, dostosowanie profilu produkcji do wielkości areału i jakości gleb, warunków rynkowych (np. gospodarstwa ekologiczne). Przedsiębiorczość wykorzystująca lokalne zasoby oznacza również korzystanie z zasobów ludzkich zatrudnianie mieszkańców gminy. Mieszkańcy aktywni współgospodarze gminy angażują się zarówno w rozmaite wydarzenia lokalne w skali własnej wsi, jak i te większe: gminne, powiatowe, regionalne. Inicjują i realizują inicjatywy społeczne, kulturalne, sportowe. Są aktywnymi i odpowiedzialnymi obywatelami. 6. CELE STRATEGICZNE I KIERUNKI DZIAŁAŃ 6.1. Cel główny i cele strategiczne Głównym celem rozwoju gminy Iława jest: Zapewnienie mieszkańcom gminy Iława satysfakcjonującej jakości życia poprzez osiągnięcie spójności ekonomicznej, społecznej i przestrzennej z najbardziej rozwiniętymi gminami wiejskimi regionu i kraju. Cel główny przekłada się na cele strategiczne, a te na cele operacyjne: Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju 1. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności. 2. Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii. 3. Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego. Cel strategiczny II wzrost konkurencyjności gospodarki 1. Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa. 2. Wzrost innowacyjności firm. 3. Wzrost liczby miejsc pracy. 83 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 84

85 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Cel strategiczny III wzrost aktywności społecznej 1. Rozwój kapitału społecznego. 2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych. Cel strategiczny IV wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych 1. Doskonalenie administracji. 2. Intensyfikacja współpracy międzygminnej. Zdefiniowanie celu głównego, celów strategicznych oraz operacyjnych, a także wyniki analizy SWOT stanowią podstawę do dokładnego określenia kierunków działań i zadań służących rozwojowi gminy Kierunki działań Nakreślone poniżej kierunki działań służą skoncentrowaniu działań samorządu oraz innych podmiotów funkcjonujących na terenie gminy na osiągnięciu wyznaczonych celów realizacji strategii Cel strategiczny I: nowoczesna infrastruktura rozwoju Nowoczesna infrastruktura rozwoju będzie wynikiem realizacji działań w ramach trzech celów operacyjnych i następujących kierunków działań: 1. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności kierunki działań: A. Inwestycje drogowe w szczególności powinny dotyczyć: budowy i modernizacji dróg lokalnych; budowy ścieżek (dróg) rowerowych poprawiających bezpieczeństwo ruchu i dostępność komunikacyjną do usług publicznych. B. Poprawa transportu publicznego. C. Infrastruktura teleinformatyczna rozwój infrastruktury technicznej umożliwiającej powszechny, szybki dostęp do internetu wszystkim mieszkańcom i podmiotom gospodarczym. 2. Poprawa jakości i ochrona środowiska kierunki działań: A. Zapewnienie ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych: podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa; weryfikacja form ochrony przyrody; ochrona przed powodziami i deficytem wody; zapewnienie integralności przyrodniczej; ochrona i restytucja elementów rodzimej przyrody, w tym prowadzenie inwentaryzacji, waloryzacji i monitoringu różnorodności biologicznej. B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza, w szczególności z niskich źródeł emisji oraz poprzez stosowanie transportu (np. rowerowego) i ogrzewania przyjaznego środowisku oraz poprzez poprawę charakterystyki energetycznej budynków (modernizacja energetyczna); rozbudowa sieci kanalizacyjnych (w tym także kanalizacji deszczowej), budowa oczyszczalni ścieków, dalsze inwestowanie w sieci wodociągowe; zapobieganie powstawaniu odpadów i racjonalna gospodarka 84 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 85

86 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata odpadami, w tym selektywna zbiórka odpadów, recykling, odzysk; usuwanie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, zwłaszcza azbestu. 3. Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii kierunki działań: A. Sieć gazowa rozbudowa dystrybucyjnej sieci gazowej. B. Poprawa efektywności energetycznej źródeł ciepła. C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, w tym budowa nowoczesnych instalacji (kogeneracja). Zrównoważony rozwój energetyki odnawialnej uwzględniający potrzeby związane z rozwojem gospodarczym, jak również ochroną zasobów przyrodniczych i krajobrazu Cel strategiczny II: wzrost konkurencyjności gospodarki Wzrost konkurencyjności gospodarki będzie wynikiem realizacji działań w ramach trzech celów operacyjnych i następujących kierunków działań: 1. Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa kierunki działań: A. Jakość produktów i usług. Zakres tego kierunku obejmuje m.in.: wspieranie innowacyjności; produktowe podejście do oferty turystycznej; wspieranie inicjatyw rozwijających nowe branże gospodarki. Z jakością produktów i usług wiążą się również inwestycje infrastrukturalne. Infrastruktura powinna odpowiadać na m.in. pojawiające się zapotrzebowanie przedsiębiorców, mieszkańców i turystów oraz wspierać tworzenie popytu na nowe i nowatorskie produkty, w tym turystyczne. B. Współpraca. Ten kierunek będzie realizowany przede wszystkim poprzez: wspieranie inicjatyw i współpracę instytucjonalną na poziomie lokalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym (w tym klastry, grupy producenckie, stowarzyszenia skupiające przedsiębiorców). Wspierany będzie również rozwój powiązań sieciowych na mikroekonomicznym szczeblu przedsiębiorstw, prowadzących do wzrostu efektowności, konkurencyjności i powiększania rynków zbytu. C. Aktywność promocyjna. Kierunek działań obejmuje: wykorzystanie systemów pozyskiwania inwestorów zewnętrznych; współpracę organizacji skupiających przedsiębiorców na poziomie lokalnym i regionalnym z centrami obsługi inwestorów i eksporterów, agencjami rozwoju, samorządami terytorialnymi; współpracę międzynarodową w ramach miast i regionów partnerskich (efektywniejsze dla gospodarki wykorzystanie współpracy gmin bliźniaczych i organizacji współpracy). 2. Wzrost innowacyjności firm kierunki działań: A. Kapitał ludzki. Kierunek działań związany jest ściśle z edukacją i wsparciem, działania wspierające innowacyjnych i kreatywnych mieszkańców gminy na każdym etapie życia (np. poprzez stypendia, szkolenia). Istotne będą również: rozwój doradztwa zawodowego dla uczniów szkół gimnazjalnych; rozwój kształcenia ustawicznego oraz szkolenia dostosowujące do zmian pracy. B. Infrastruktura. Kierunek działań jest częściowo zbieżny z kierunkiem infrastruktura teleinformatyczna w celu strategicznym 1. Dotyczy również: wsparcia działalności 85 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 86

87 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata parków naukowo-technologicznych; rozwoju inkubatorów technologicznych; tworzenia przestrzeni dla rozwoju kreatywności mieszkańców. 3. Wzrost liczby miejsc pracy kierunki działań: A. Zachęty dla utrzymywania i wzrostu zatrudnienia w firmach m.in.: obniżania kosztów działalności firm na poziomie lokalnym (np. przygotowanie kadry pracowniczej, doradztwo dla przedsiębiorców). Tym kierunkiem działań będą objęte również osoby wykazujące przedsiębiorczość, rozpoczynające pracę na własny rachunek (w tym w sektorze ekonomii społecznej). Ważnym elementem kierunku działań będzie wspieranie kształcenia ustawicznego. B. Infrastruktura służąca rozwojowi przedsiębiorczości, co oznacza przede wszystkim: wspieranie rozwoju parków naukowo-technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości; inkubatorów przedsiębiorczości społecznej; tworzenie nowych obszarów rozwojowych (stref gospodarczych, w tym wchodzących w program rewitalizacji). C. Szkoły: rozwój kształcenia ustawicznego; doradztwa zawodowego. D. Informacja i promocja. Ten kierunek obejmuje m.in. doradztwo w zakresie warunków rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej, promocję postaw przedsiębiorczych Cel strategiczny III: wzrost aktywności społecznej Wzrost aktywności społecznej będzie wynikiem realizacji działań w ramach dwóch celów operacyjnych i następujących kierunków działań: 1. Rozwój kapitału społecznego kierunki działań: A. Aktywni mieszkańcy. Kierunek działań obejmuje m.in.: tworzenie warunków dla powstawania i rozwoju aktywności społecznej oraz kształtowanie i wspieranie postaw obywatelskich mieszkańców w każdym wieku; edukację obywatelską, w tym w systemie oświaty; animowanie i wzmacnianie aktywności mieszkańców na rzecz rozwoju lokalnego; rozwój partycypacji społecznej i wolontariatu; tworzenie infrastruktury aktywności społecznej, w tym sportowej. B. Organizacje pozarządowe. Wspieranie lokalnych organizacji samorządowych. C. Instytucje publiczne (w tym w szczególności system edukacji i instytucje kultury). Zwiększenie wykorzystania zasobów lokalnych instytucji publicznych dla rozwijania aktywności społecznej i obywatelskiej; tworzenia warunków dla wzmacniania tożsamości i uczestnictwa w kulturze na poziomie lokalnym; upowszechniania różnych form uczestnictwa w kulturze. D. Współpraca. W szczególności kierunek będzie obejmował: zwiększenie udziału organizacji pozarządowych w tworzeniu polityk publicznych i realizacji zadań publicznych; wspieranie istniejących i tworzenie trójsektorowych partnerstw lokalnych; rozwój społecznej odpowiedzialności biznesu; wspieranie tworzenia i funkcjonowania federacji, sieci współpracy w celu łączenia zasobów i podejmowania wspólnych działań w sektorze pozarządowym; E. Informacja i promocja. Aktywne postawy społeczne oraz dobre praktyki w sferze pożytku publicznego będą promowane w środowisku lokalnym (wolontariat, filantropia). 86 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 87

88 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Wzrost dostępności i jakości usług publicznych kierunki działań: A. Edukacja formalna, jak i pozaformalna. W pierwszej z nich istotne są wszystkie etapy edukacji dostępne w gminie od edukacji przedszkolnej do edukacji na poziomie gimnazjalnym. W drugiej istotny jest proces zachęcania i wspierania postaw otwartych na wiedzę, chęć pozyskiwania nowych kwalifikacji, niezależnie od wieku i pełnionych funkcji. Kierunek będzie obejmował edukację ekologiczną; kształtowanie społeczeństwa informacyjnego (promocja i umiejętność wykorzystywania urządzeń teleinformatycznych i Internetu w edukacji, pracy i życiu codziennym); zwiększanie dostępu niepełnosprawnych do edukacji. B. Opieka zdrowotna. Ten kierunek przewiduje tworzenie nowoczesnej opieki zdrowotnej uwzględniającej zmiany w strukturze demograficznej społeczeństwa. W ramach tego kierunku realizowane będą projekty służące podwyższeniu standardu obiektów ochrony zdrowia i ich wyposażenia medycznego. Istotna będzie również informatyzacja podmiotów leczniczych. C. Profilaktyka i wsparcie potrzebujących. Kierunek działań dotyczy przede wszystkim: promocji zdrowego stylu życia; zintegrowanych programów aktywizacji (bezrobotnych i niepełnosprawnych, dzieci i młodzieży ze środowisk najuboższych zagrożonych dziedziczeniem ubóstwa, osób starszych); promocja aktywnego wypoczynku; profilaktyka zjawisk patologicznych; poprawy jakości pracy szkoły (w tym doskonalenia i rozszerzania form pozaszkolnej działalności oświatowowychowawczej); wspierania roli szkoły w procesie budowania tożsamości lokalnej; tworzenie bezpiecznej przestrzeni publicznej; pomocy dla osób uzależnionych; systemów opieki nad osobami starszymi (wymagających również inicjowania rozwoju wolontariatu, tworzenia grup samopomocowych, wsparcia organizacji pozarządowych działających na rzecz osób i rodzin wymagających pomocy z zewnątrz). D. Instytucje kultury i organizacje pozarządowe. Ten kierunek działań wiąże się z aktywizacją społeczną, ale również ze wzrostem jakości i różnorodności oferty kulturalnej gminy, przede wszystkim dla swoich mieszkańców. E. Infrastruktura. Inwestycje infrastrukturalne wynikające z potrzeb niniejszego celu (np. infrastruktura sprzyjająca aktywizacji grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, infrastruktura przyjazna i uwzględniająca potrzeby ludzi starszych, niepełnosprawnych; infrastruktura kultury, infrastruktura sportowa; infrastruktura edukacyjna (ośrodki wychowania przedszkolnego, szkoły, obszary edukacji ekologicznej); budownictwo komunalne i różne formy budownictwa socjalnego; system hydrotechniczny regulujący stosunki wodne oraz zabezpieczenie przeciwpowodziowe, urządzenia osłony przeciwpowodziowej, urządzenia melioracyjne oraz kształtowanie koryta cieku naturalnego zwłaszcza kompleksowe i nowoczesne działania uwzględniające zasady racjonalnego planowania w układzie zlewniowym). F. Straż pożarna poprawienie infrastruktury, wyposażenia w sprzęt i środki transportu, a także działania służące wzrostowi efektywności i skuteczności tych służb. G. Informacja i promocja. W szczególności promocja społeczna, przedstawiająca gminę Iława jako miejsce dobrego życia Cel strategiczny IV: wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych Wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych będzie wynikiem realizacji działań w ramach dwóch celów operacyjnych i następujących kierunków działań: 87 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 88

89 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Doskonalenie administracji kierunki działań: A. E-administracja. Kierunek działań będzie wspierać budowę społeczeństwa informacyjnego, ale przede wszystkim ułatwi kontakty na linii przedsiębiorcy (mieszkańcy) administracja. Konieczne będzie podniesienie jakości oferowanych informacji oraz doskonalenie form przekazu (w tym obcojęzyczne strony internetowe). B. Jakość funkcjonowania administracji (podwyższenie standardu obiektów administracji publicznej i ich wyposażenia; wspieranie rozwoju kompetencji, szkoleń i okresowych ocen). C. Współpraca w tym kierunku działań samorząd będzie rozwijać swoje funkcje animatora lokalnego. Budowanie partnerstw (miedzy samorządami, na linii samorząd przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe), włączanie obywateli w proces współdecydowania o rozwoju, a także współpracy jednostek samorządu terytorialnego w celu dzielenia się wykonywaniem usług publicznych. D. System pozyskiwania inwestorów zewnętrznych. Istotą tego kierunku jest tworzenie nowych obszarów rozwojowych, ułatwiających rozpoczynanie działalności przez inwestorów zewnętrznych (rewitalizacja, restrukturyzacja, strefy aktywności gospodarczej). E. Wizerunek administracji. Inicjatywy służące budowaniu zaufania i przełamujących negatywne stereotypy administracji. Wspólne projekty administracji z przedsiębiorcami, grupami podejmującymi inicjatywy lokalne oraz organizacjami pozarządowymi. 2. Intensyfikacja współpracy międzygminnej kierunki działań: A. Współpraca międzygminna. Współpraca z miastem Iławą i innymi gminami powiatu iławskiego. B. Współpraca z gminami na poziomie regionalnym, ponadregionalnym i międzynarodowym Zadania do realizacji w latach Strategia rozwoju gminy jest specyficznym dokumentem. Realizacja strategii jest zależna zarówno od samorządu, odpowiedzialnego za jej przygotowanie, jak również od działań licznych podmiotów funkcjonujących w gminie oraz podmiotów zewnętrznych, które są zaangażowane w proces jej wdrażania w obszarze swoich kompetencji. Powodzenie realizacji strategii zależy zatem również od działań podmiotów, na które samorząd gminy ma tylko pośredni nieraz bardzo ograniczony wpływ. Kierunki działań, zestawione w poprzednim rozdziale przekładają się na poszczególne zadania. W poniższej tabeli zestawiono jedynie te zadania, za których realizację będzie odpowiedzialny samorząd gminy, oraz których koszty realizacji w chwili obecnej można oszacować wraz z przewidywanym harmonogramem ich realizacji. Tabela ta pozwoli na określenie stopnia zapotrzebowania na środki budżetowe i pozabudżetowe w poszczególnych latach. 88 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 89

90 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 21 zawiera zestawienie zadań pogrupowanych według przynależności do czterech wyznaczonych wcześniej celów strategicznych. Zadania sformułowano przede wszystkim jako przedsięwzięcia służące realizacji celów strategii. Kierowano się przy tym zarówno wynikami analizy SWOT do opracowania strategii rozwoju, planami gminy, co do realizacji wieloletnich zadań inwestycyjnych, jak i uwagami mieszkańców przedstawionymi w trakcie zebrań wiejskich przeprowadzonych w ramach opracowywania niniejszej strategii. Tabela 21. Zadania do realizacji w latach Cel operacyjny i kierunek działania Zadanie Okres realizacji Cel Strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju Cel operacyjny: Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności Kierunek działania: B. Inwestycje drogowe Przebudowa dróg gminnych Udział gminy Iława w przygotowaniu i realizacji projektów modernizacji i budowy dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych Cel operacyjny: Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności Kierunek działania: B. Inwestycje drogowe Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska Kierunek działania: B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Iława Ponadto wpływ na Cel strategiczny III - wzrost aktywności społecznej, Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska Kierunek działania: B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Budowa nowych sieci wodociągowych na terenie Gminy Iława. Uporządkowanie gospodarki ściekowej na nieskanalizowanych terenach gminy. Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej na terenie ośrodków wypoczynkowych w Makowie. Przebudowa stacji uzdatniania wody na terenie Gminy Iława Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 90

91 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Cel operacyjny i kierunek działania Zadanie Okres realizacji Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska Kierunek działania: B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Cel operacyjny: Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii Kierunek działania: C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej Ponadto wpływ na Cel strategiczny III - wzrost aktywności społecznej, Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Cel operacyjny: Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa Kierunek działania A. Jakość produktów i usług Ponadto wpływ na Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju, Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska, Kierunek działania B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, Cel operacyjny: Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii, Kierunek działania C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Cel operacyjny: Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa Kierunek działania A. Jakość produktów i usług Cel strategiczny II - wzrost konkurencyjności gospodarki Rozwój dziedzictwa naturalnego przez zagospodarowanie rzeki Drwęcy w miejscowości Franciszkowo Dolne - budowa stanicy wodnej. Uzdrowisko w Siemianach (II etap) urządzenie i zagospodarowanie terenu plaży, pola namiotowego oraz kąpieliska wraz z budową pomostu i mola oraz wyposażeniem w jednostkę pływającą w Siemianach w gminie Iława. Tynwałd - wieś archeologiczna (zagospodarowanie brzegów jeziora Tynwałdzkiego, odtworzenie zabytkowej dzwonnicy, utworzenie Izby Archeologicznej w budynku szkoły w Tynwałdzie) Cel operacyjny: Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa Kierunek działania A. Jakość produktów i usług Wola Kamieńska - wieś kamienna Budowa wieży obserwacyjnej wraz ze ścieżką edukacyjną przy Jeziorze Karaś w Karasiu Cel operacyjny: wzrost liczby miejsc pracy, Kierunek działania B. Infrastruktura służąca rozwojowi przedsiębiorczości Urządzenie infrastruktury turystycznej nad jez. Gulbińskim między innymi budowa punktu widokowego w Lasecznie Małym oraz budowa i urządzenie pomostów i kąpielisk w Lasecznie Małym, Gulbiu i Mózgowie Uzbrojenie gminnych terenów inwestycyjnych w miejscowości Franciszkowo. Cel strategiczny III - wzrost aktywności społecznej Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 91

92 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Cel operacyjny i kierunek działania Zadanie Okres realizacji Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunki działań: B. Opieka zdrowotna C. Profilaktyka i wsparcie potrzebujących Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunek działania A. Aktywni mieszkańcy Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Realizacja programów gminnych z zakresu profilaktyki i opieki zdrowotnej. Budowa centrum aktywności społecznej w Nowej Wsi. Budowa elementów małej architektury oraz wyposażenie świetlic wiejskich na terenie gminy Iława. Budowa centrum kulturalno - rekreacyjnego w Stradomnie Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunek działania A. Aktywni mieszkańcy Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Modernizacja obiektów sportowych na terenie Gminy Iława. Przebudowa budynku świetlicy wiejskiej w celu stworzenia miejsca integracji społecznej w Mątykach (przebudowa budynku świetlicy oraz wyposażenie pod kątem potrzeb związanych z włączeniem społecznym mieszkańców gminy) Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunek działania A. Aktywni mieszkańcy Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Ponadto wpływ na: Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunki działań: A. Edukacja formalna, jak i pozaformalna C. Profilaktyka i wsparcie potrzebujących Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju, Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska, Kierunek działania B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, Cel operacyjny: Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii, Kierunek działania C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Utworzenie centrum rekreacyjno-sportowego na terenie parku w Mątykach w celu poprawy kondycji fizycznej i psychicznej mieszkańców. Rewitalizacja zabytkowego parku w Stanowie - wzmocnienie wspólnej tożsamości i odpowiedzialności mieszkańców za otoczenie. Zagospodarowanie centrum wsi w Ząbrowie na cele wypoczynku oraz zagospodarowanie terenu przy rzece Osa w Ząbrowie w celu stworzenia plenerowego miejsca integracji lokalnej dla mieszkańców wsi. Zagospodarowanie centrum wsi w Lasecznie na cele wypoczynku i rekreacji (stworzenie miejsca sprzyjającego aktywności środowisk młodzieżowych, osób starszych oraz niepełnosprawnych). Rewitalizacja parku w miejscowości Frednowy dla potrzeb rekreacji i sportu, wzmocnienia więzi społecznych oraz współpracy mieszkańców na rzecz własnego otoczenia. Zagospodarowanie plaży wiejskiej w Siemianach dla celów rekreacyjnych. Wzrost integracji mieszkańców poprzez stworzenie miejsca sportu i rekreacji nad jeziorem Jeziorak w Kwirach Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 92

93 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Cel operacyjny i kierunek działania Zadanie Okres realizacji Urządzenie kąpieliska i plaży nad jeziorem Łabędź w miejscowościach Nowa Wieś i Rudzienice-Karłowo. Urządzenie plenerowych miejsc spotkań przy świetlicach wiejskich oraz centrach wsi Gminy Iława Urządzenie i doposażenie placów zabaw w poszczególnych miejscowościach Gminy Iława Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Ponadto wpływ na: Kierunek działania A. Edukacja formalna, jak i pozaformalna Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunki działań: A. Aktywni mieszkańcy D. Współpraca E. Informacja i promocja Budowa szkoły podstawowej z salą gimnastyczną wraz z urządzeniem terenu w Gromotach. Wprowadzenie budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego) od 2017 Cel Strategiczny IV wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych Cel operacyjny: doskonalenie administracji Kierunki działań: A. E-administracja B. Jakość funkcjonowania administracji e-administracja dla mieszkańców Gminy Iława Uczestnictwo w działaniach w ramach Ostródzko- Cel operacyjny: intensyfikacja współpracy Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego, międzygminnej Stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski Kierunek działania: Lokalna Grupa Działania, Związku Gmin Kanału B. Współpraca z gminami na poziomie regionalnym, Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego, ponadregionalnym i międzynarodowym Stowarzyszenia Eurobałtyk źródło: dane gminy, opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA 7. CELE STRATEGII ROZWOJU GMINY IŁAWA W ODNIESIENIU DO STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA I STRATEGII ROZWOJU OIOF Przy opracowaniu Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata szczególnie w obszarze celów strategicznych i operacyjnych kierowano się zapisami Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku W efekcie, zarówno cele strategiczne, operacyjne, jak i kierunki działań są zbieżne z w/w dokumentem. Ponieważ jednak gmina Iława z oczywistych względów nie stanowi dokładnego odzwierciedlenia regionu, nieco inaczej rozłożono akcenty, przyznając pierwszeństwo celowi strategicznemu dotyczącemu nowoczesnej infrastruktury rozwoju. Pominięto także niektóre kierunki działań, które nie miałyby zastosowania na terenie gminy Iława (np. dotyczące sektora badawczo-rozwojowego lub wyższych uczelni, transportu lotniczego, infrastruktury przygranicznej, itp.). 92 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 93

94 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Cel główny realizacji strategii: Zapewnienie mieszkańcom gminy Iława satysfakcjonującej jakości życia poprzez osiągnięcie spójności ekonomicznej, społecznej i przestrzennej z najbardziej rozwiniętymi gminami wiejskimi regionu i kraju jest w pełni zbieżny z celem głównym strategii rozwoju województwa: Spójność ekonomiczna, społeczna i przestrzenna Warmii i Mazur z regionami Europy. Cel realizacji strategii rozwoju gminy Iława zawiera odniesienie do spójności ekonomicznej, społecznej i przestrzennej z najbardziej rozwiniętymi gminami wiejskimi regionu i kraju, co wspiera osiągnięcie celu głównego strategii rozwoju województwa. Cele strategiczne, operacyjne, jak i kierunki działań uwzględnione w niniejszej strategii rozwoju znajdują również odniesienie do obszarów priorytetowych i celów strategicznych strategii rozwoju Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego. Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju, z celami operacyjnymi: 1. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności; 2. Poprawa jakości i ochrona środowiska; realizuje kierunki działań zbieżne z 2 i 3 obszarem priorytetowym strategii rozwoju OIOF (2 Bogata i różnorodna infrastruktura, 3 Wysoka jakość życia). Cel strategiczny II wzrost konkurencyjności gospodarki, z celami operacyjnymi: 1. Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa; 2. Wzrost innowacyjności firm; 3. Wzrost liczby miejsc pracy; realizuje kierunki działań zbieżne z 1 obszarem priorytetowym strategii rozwoju OIOF (Konkurencyjna i nowoczesna gospodarka). Cel strategiczny III wzrost aktywności społecznej, z celami operacyjnymi: 1. Rozwój kapitału społecznego; 2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych; realizuje kierunki działań zbieżne z 3 obszarem priorytetowym strategii rozwoju OIOF (Wysoka jakość życia). Cel strategiczny IV wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych, z celami operacyjnymi: 1. Doskonalenie administracji; 2. Intensyfikacja współpracy międzygminnej; realizuje kierunki działań zbieżne z 1 i 3 obszarem priorytetowym strategii rozwoju OIOF (1 Konkurencyjna i nowoczesna gospodarka, 3 Wysoka jakość życia). 8. SYSTEM WDRAŻANIA I MONITOROWANIA STRATEGII 8.1. Wdrażanie strategii Gmina Iława będzie wdrażać strategię rozwoju społeczno-gospodarczego za pośrednictwem Urzędu Gminy oraz swoich jednostek budżetowych i organizacyjnych. Urząd Gminy będzie odpowiedzialny za: opracowanie i składanie wniosków o finansowanie zewnętrzne, bezpośrednią realizację zadań przewidzianych w Strategii w zakresie przygotowania przetargów, gromadzenia dokumentacji bieżącej, nadzoru nad wykonawcą pod kątem terminowości i jakości wywiązania się z zobowiązania, 93 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 94

95 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata zapewnienie informowania o współfinansowaniu przez UE realizowanych projektów, zapewnienia zgodności realizacji Strategii z poszczególnymi dokumentami programowymi wyższego rzędu, w tym w szczególności w zakresie zamówień publicznych, zasad konkurencji, ochrony środowiska, jak też zagwarantowanie przestrzegania zasad zawierania kontraktów publicznych, komunikację w zakresie realizacji strategii z jednostkami budżetowymi i organizacyjnymi Gminy, zbieranie danych statystycznych i finansowych na temat postępów wdrażania oraz przebiegu realizacji projektów w ramach Strategii, przygotowanie rocznych raportów na temat wdrażania Strategii Monitorowanie strategii Monitorowania procesu wdrażania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata oraz jej poszczególnych elementów będzie dokonywać Komitet Monitorujący. Aby zachować ciągłość procesu przygotowania Strategii i jej realizacji, w skład Komitetu Monitorującego wchodzić będą członkowie grupy roboczej zaangażowanej w sporządzanie Strategii. Skład Komitetu Monitorującego przedstawiać się będzie następująco: Wójt Gminy Iława Przewodniczący Komitetu, Zastępca Wójta / Sekretarz Gminy Iława Z-ca Przewodniczącego, Skarbnik Gminy, kierownicy referatów kierownicy gminnych jednostek organizacyjnych Zebrania Komitetu Monitorującego odbywać się będą raz do roku. Istnieje możliwość częstszych spotkań po uprzednim zawiadomieniu członków Komitetu przez Sekretariat Komitetu. Funkcję Sekretariatu Komitetu Monitorującego pełnić będzie Sekretariat Wójta. Obowiązkiem Sekretariatu będzie zawiadamianie członków Komitetu o terminach posiedzeń. Obowiązkiem Sekretariatu będzie także przygotowywanie protokołów z posiedzeń Komitetu Monitorującego zawierających ustalenia w/w posiedzeń i przesyłanie ich do członków Komitetu. Komitet Monitorujący analizować będzie ilościowe i jakościowe informacje na temat wdrażanych zadań w aspekcie finansowym i rzeczowym, dostarczone przez Koordynatora realizacji Strategii. Celem takiej analizy jest zapewnienie zgodności realizacji zadań Strategii z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami. Jeśli w raportach monitoringowych ujawnione zostaną problemy związane z wdrażaniem Strategii, Komitet Monitorujący podejmie działania mające na celu ich wyeliminowanie. Do dnia 31 marca każdego roku Koordynator Realizacji Strategii przygotowuje informację na temat stanu realizacji strategii za rok poprzedni. Na koniec okresu pierwszej fazy planowania (2020 r.) Komitet Monitorujący sporządzi raport, dotyczący realizacji celów i kierunków działań w monitorowanym okresie, zawierający wskaźniki kontekstowe realizacji Strategii. Raport zostanie sporządzony do dnia r. W raporcie tym znajdują się w szczególności informacje o: 94 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 95

96 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata skuteczności - kryterium to pozwala określić czy Gmina Iława zbliża się do osiągnięcia celów Strategii określonych na etapie programowania (na podstawie oceny wskaźników kontekstowych), efektywności - kryterium to porównuje zasoby finansowe zaangażowane przy realizacji konkretnych zadań z rzeczywistymi osiągnięciami na poziomie produktu, rezultatu lub oddziaływania, użyteczności - kryterium to pozwala ocenić faktyczne efekty realizacji zadań na poziomie produktu, rezultatu i oddziaływania w nawiązaniu do wcześniej zdefiniowanych potrzeb i problemów. W raporcie rocznym zawarte będą także ewentualne rekomendacje zmian w Strategii Rozwoju. W razie potrzeby Strategia Rozwoju będzie aktualizowana uchwałą Rady Gminy na podstawie rekomendacji zawartych w raporcie rocznym. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata r. zakłada, że zdecydowana większość planowanych działań zostanie zrealizowana w latach , choć nie wszystkie w tym okresie zostaną zakończone. Wynika to z faktu, iż działania strategiczne mają charakter kilkuletnich procesów, ponadto część postulowanych w Strategii kierunków interwencji zależna jest również od czynników zewnętrznych (np. realizacji programów wyższego szczebla). Doświadczenie z poprzedniego okresu programowania pozwala przyjąć, że część programów będzie wdrażana co najmniej w latach Przewiduje się, że w okresie będą realizowane i kontynuowane kierunki działań: następujące Dokończenie realizacji inwestycji infrastrukturalnych ze względu na charakter tych inwestycji, należy przyjąć, że część z nich zostanie zrealizowana w końcowym okresie objętym Strategią. Będą to głównie inwestycje transportowe. Wspieranie przedsiębiorczości działania ukierunkowane na tworzenie miejsc pracy oraz rozwój przedsiębiorczości mają charakter długofalowy i ustawiczny. Wspieranie edukacji i kapitału społecznego również ten kierunek działań ma charakter długofalowy i podobnie jak w innych regionach z pewnością powinien być rozwijany również w okresie Rozwój gminy będzie zależał nie tylko od przedsiębiorczości, ale również od silnych i dynamicznych instytucji (instytucje kultury, organizacje pozarządowe, sprawna administracja). Dalsze zwiększanie dostępności i jakości usług publicznych jest to cel strategiczny, którego realizacja na pewno nie zakończy się w 2020 roku. Dalszy rozwój współpracy sieciowej obejmujący w szczególności biznes, instytucje otoczenia biznesu i organizacje pozarządowe. Ponadto kontynuowana będzie współpraca międzygminna. Monitoring. 95 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 96

97 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Wskaźniki realizacji strategii Wskaźniki służące ocenie realizacji Strategii podzielono na dwie grupy: wskaźniki kontekstowe: są to wskaźniki opisujące sytuację społeczno-gospodarczą w gminie w zakresie najbardziej zbliżonym do celu głównego, celów strategicznych i celów operacyjnych; wskaźniki zadań: są to konkretne wskaźniki rezultatów i produktów, wykorzystywane dla scharakteryzowania konkretnych działań (np. wielkość zrealizowanej infrastruktury (długość, kubatura, itp.); poniesione koszty, liczba uzyskanych produktów, itp.). Ustalony zestaw wskaźników ma charakter otwarty, co oznacza, że powinien być na bieżąco dostosowywany do zaistniałych zmian. Ponadto, każde zadanie będzie podlegać kontroli i ocenie (zgodnie z przyjętymi w Urzędzie Gminy procedurami lub zgodnie z wymogami programów, z których zadania będą dofinansowane). Stopień realizacji poszczególnych zadań zostanie określony przy pomocy wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania, adekwatnych dla danego typu zadania. Tabela 22 przedstawia zestawienie wskaźników kontekstowych realizacji Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata Tabela 22. Zestawienie wskaźników kontekstowych L.p. Wskaźnik Jednostka Źródło Współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym liczony na podstawie liczby zatrudnionych ogółem do liczby osób w wieku produkcyjnym Liczba przedsiębiorstw na 1000 osób w wieku produkcyjnym Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 1 tys. mieszkańców Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci kobiety Odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w wieku 3-5 lat Uczniowie przypadający na 1 komputer z szerokopasmowym dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów szkoły podstawowe i gimnazja % ob. liczba % % % osoba Obliczenie na podstawie GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) Wartość bazowa/rok 18,1 (2013) 112,6 (2014) 3,03 (2014) 5,2 (2013) 6,9 (2013) 49,9 (2013) 11,4 (2013) Wartość docelowa (2020) Wartość docelowa (2030) 19,0 20, ,5 3,6 5,0 5,0 6,5 6, ,0 9,0 96 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 97

98 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Iława na lata L.p. Wskaźnik Jednostka Źródło Placówki ambulatoryjnej opieki zdrowotnej na 10 tys. ludności Liczba projektów realizowanych z partnerami krajowymi i zagranicznymi Udział dróg o dobrym stanie nawierzchni w długości dróg ogółem Długość ścieżek rowerowych ogółem ob. liczba GUS (Bank Danych Lokalnych) Dane własne % Dane własne km GUS (Bank Danych Lokalnych) 12 Liczba instalacji OZE w gminie ob. Dane własne Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności Odpady komunalne zebrane selektywnie w relacji do ogółu odpadów % % % GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) GUS (Bank Danych Lokalnych) % Dane własne Wartość bazowa/rok 2 (2014) 13 ( ) 60 (2013) 8,0 (2013) 25 (2014) 97 (2014) 72 (2014) 4,1 (2013) 9,6 (2014) Wartość docelowa (2020) Wartość docelowa (2030) ,0 20, ,5 97,5 75,0 75,5 4,5 4,5 48,6 58,6 97 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 98

99 Gmina Iława PROGNOZA ODDZIAŁYWANI A NA ŚRODOWISKO dla projektu Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława do roku 2030 Olsztyn, listopad 2015 r. Biuro Doradcze EkoINFRA, ul. Kościuszki 115A/5, Olsztyn, ekoinfra@wp.pl Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 99

100 SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE PODSTAWA I CEL OPRACOWANIA ZAKRES OPRACOWANIA METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY PODSTAWOWE INFORMACJE O PROJEKCIE STRATEGII ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY IŁAWA DO ROKU ZAWARTOŚĆ PROJEKTU STRATEGII ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY IŁAWA DO ROKU CELE STRATEGICZNE I KIERUNKI DZIAŁAŃ PRZYJĘTE W STRATEGII ZADANIA DO REALIZACJI POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Powiązania z dokumentami szczebla krajowego i unijnego Powiązania z dokumentami szczebla regionalnego Powiązania z dokumentami szczebla gminnego ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA, KLUCZOWE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI STRATEGII KRÓTKA OCENA POSZCZEGÓLNYCH KOMPONENTÓW ŚRODOWISKA, W TYM NA OBSZARACH OBJĘTYCH ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM Skrócona charakterystyka gminy Krajobraz i rzeźba terenu Klimat Przyroda i różnorodność biologiczna Wody Wody podziemne Wody powierzchniowe Powierzchnia ziemi gleba Zasoby naturalne Powietrze Klimat akustyczny i pola elektromagnetyczne Substancje chemiczne w środowisku Zabytki i dobra materialne Stan sanitarno-higieniczny gminy Inwestycje/obiekty mogące znacząco oddziaływać na środowisko GŁÓWNE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY IŁAWA Problemy ochrony środowiska Środowiskowe zagrożenia stanu sanitarno-higienicznego i zdrowia mieszkańców gminy ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ Parki Krajobrazowe Obszary Chronionego Krajobrazu Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe Rezerwaty przyrody Użytki ekologiczne Pozostałe formy ochrony przyrody CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM WRAZ ZE SPOSOBEM ICH UWZGLĘDNIENIA W STRATEGII PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA PROGRAMU NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARÓW NATURA ZMNIEJSZENIE ODDZIAŁYWANIA NA KLIMAT ANALIZA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO SKUTKÓW REALIZACJI CELÓW I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ STRATEGII Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 100

101 6.1. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE REALIZACJI STRATEGII (W TYM ZNACZĄCE) NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE WPŁYW REALIZACJI STRATEGII NA STAN SANITARNO- HIGIENICZNY GMINY I ZDROWIE LUDZI SKUTKI DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU ZANIECHANIA REALIZACJI STRATEGII NOWE UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ POTENCJALNYCH NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INFORMACJE O PRZEWIDYWANYCH METODACH ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU STRATEGII ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA STRUKTURA ORGANIZACYJNA W ZAKRESIE REALIZACJI STRATEGII PROCEDURY KONTROLI WSKAŹNIKI REALIZACJI STRATEGII REKOMENDACJE I WNIOSKI, KTÓRE POWINNY ZOSTAĆ WZIĘTE POD UWAGĘ PRZY FORMUŁOWANIU KOŃCOWEJ WERSJI STRATEGII STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 101

102 1. WPROWADZENIE 1.1. Podstawa i cel opracowania Podstawą opracowania prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu dokumentu Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława do roku 2030 (zwanego dalej Strategią ), jest ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst ujednolicony: Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.). Zapisy art. 46 ustawy zobowiązują organy opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów do przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Nadrzędnym celem niniejszej prognozy jest określenie potencjalnych skutków w środowisku, jakie może wywołać wdrożenie Strategii, jak również sformułowanie zaleceń o charakterze przeciwdziałania lub minimalizacji dla wszelkich jego negatywnych oddziaływań. Prognoza będzie stanowić wsparcie procesu decyzyjnego w trakcie realizacji inwestycji ingerujących w stan środowiska, przewidzianych do realizacji w Strategii. Ponadto, niniejsza prognoza ma za zadanie ocenić stopień i sposób uwzględnienia zagadnień ochrony środowiska we wszystkich częściach Strategii oraz zidentyfikować potencjalne skutki środowiskowe wdrażania zadań Strategii Zakres opracowania Zgodnie z art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, oraz uzgodnieniami, których organ opracowujący Strategię dokonał z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Olsztynie i Warmińsko-Mazurskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym, niniejsza prognoza: 1. Zawiera: informacje o zawartości, głównych celach Strategii oraz jej powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień Strategii oraz częstotliwości jej przeprowadzania, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 4 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 102

103 2. Określa, analizuje i ocenia: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji Strategii, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Strategii, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu Strategii, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3. Przedstawia: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji Strategii, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg Strategii oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 2. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY Prognoza oddziaływania projektu Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława do roku 2030 została sporządzona zgodnie z wymaganiami dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko oraz przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst ujednolicony: Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.). Do opracowania prognozy wykorzystano także informacje uzyskane w Urzędzie Gminy Iława, jak i dane z wizji lokalnych oraz analiz przeprowadzonych bezpośrednio w terenie. 5 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 103

104 Ponadto, do opracowania prognozy wykorzystano dostępne dane literaturowe oraz dane publikowane przez następujące instytucje i organy: Starostwo Powiatowe w Iławie, Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Iławie, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie (WIOŚ), Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie., Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Olsztynie, Państwowy Instytut Geologiczny (IKAR, MIDAS), Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (GEOPORTAL), Główny Urząd Statystyczny (GUS), zwłaszcza Bank Danych Lokalnych (BDL). Prognozę sporządzono przy zastosowaniu: metod opisowych, analiz jakościowych opartych na danych dostępnych z państwowego monitoringu środowiska, danych literaturowych. W niniejszej prognozie analizowano oddziaływanie kierunków działań zaproponowanych do realizacji w ramach Strategii na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem zależności między tymi komponentami. Podstawową metoda zastosowaną przy sporządzaniu prognozy była ocena realizacji celów oparta na analizie zgodności treści Strategii z kryteriami zawartymi w obowiązujących międzynarodowych i krajowych dokumentach oraz przepisach. Dodatkowo, w opracowywaniu prognozy odnoszono się do uzgodnień dokonanych z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz opinii sanitarnej wydanej przez Warmińsko- Mazurskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Dokonano oceny wpływu projektu Strategii na poszczególne komponenty środowiska w oparciu o matrycę środowiskowych oddziaływań realizacji celów i kierunków działań. Za pomocą matrycy określono, przeanalizowano i oceniono przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty środowiska. 6 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 104

105 3. PODSTAWOWE INFORMACJE O PROJEKCIE STRATEGII ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO GMINY IŁAWA DO ROKU Zawartość projektu Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława do roku 2030 Projekt Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława do roku 2030 (zwanej dalej Strategią ) zawiera w szczególności: Opis uwarunkowań wewnętrznych Gminy Iława (uwarunkowania ogólne: położenie, fizjo- i hydrografia, uwarunkowania historyczne; zasoby materialne: układ przestrzenny, stan zagospodarowania, własność terenów, zasoby dziedzictwa kulturowego, zasoby naturalne, stan środowiska, infrastruktura techniczna, sieć transportowa, plany zagospodarowania; gospodarka; struktura i organizacja społeczna; podstawowe potrzeby mieszkańców). Opis uwarunkowań zewnętrznych. Analizę SWOT. Wizję rozwoju Gminy Iława. Cel główny, cele strategiczne oraz kierunki działań. Zestawienie działań, które będą realizowane przez gminę. Plan finansowy na lata System wdrażania i monitorowania strategii, w tym sposoby oceny i komunikacji społecznej. Opis oczekiwanych wskaźników realizacji Cele strategiczne i kierunki działań przyjęte w Strategii Główny cel Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława do roku 2030 wyznaczono w oparciu o przeprowadzoną analizę SWOT i diagnozę. Głównym celem rozwoju Gminy jest: Zapewnienie mieszkańcom gminy Iława satysfakcjonującej jakości życia poprzez osiągnięcie spójności ekonomicznej, społecznej i przestrzennej z najbardziej rozwiniętymi gminami wiejskimi regionu i kraju. Cele strategiczne i cele operacyjne sformułowano następująco: 7 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 105

106 Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju 1. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności. 2. Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii. 3. Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego. Cel strategiczny II wzrost konkurencyjności gospodarki 1. Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa. 2. Wzrost innowacyjności firm. 3. Wzrost liczby miejsc pracy. Cel strategiczny III wzrost aktywności społecznej 1. Rozwój kapitału społecznego. 2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych. Cel strategiczny IV wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych 1. Doskonalenie administracji. 2. Intensyfikacja współpracy międzygminnej. Poniżej przedstawiono kierunki działań przypisane do poszczególnych celów. 8 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 106

107 Cel strategiczny II wzrost konkurencyjności gospodarki Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju PROGNOZA ODDZIAŁY WANI A NA ŚRODOWISKO Cel strategiczny Cel operacyjny Kierunki działań 1. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności. A. Inwestycje drogowe w szczególności powinny dotyczyć: budowy i modernizacji dróg lokalnych; budowy ścieżek (dróg) rowerowych poprawiających bezpieczeństwo ruchu i dostępność komunikacyjną do usług publicznych. B. Poprawa transportu publicznego. C. Infrastruktura teleinformatyczna rozwój infrastruktury technicznej umożliwiającej powszechny, szybki dostęp do internetu wszystkim mieszkańcom i podmiotom gospodarczym.. 2. Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego. A. Zapewnienie ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych: podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa; weryfikacja form ochrony przyrody; ochrona przed powodziami i deficytem wody; zapewnienie integralności przyrodniczej; ochrona i restytucja elementów rodzimej przyrody, w tym prowadzenie inwentaryzacji, waloryzacji i monitoringu różnorodności biologicznej. B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza, w szczególności z niskich źródeł emisji oraz poprzez stosowanie transportu (np. rowerowego) i ogrzewania przyjaznego środowisku oraz poprzez poprawę charakterystyki energetycznej budynków (modernizacja energetyczna); rozbudowa sieci kanalizacyjnych (w tym także kanalizacji deszczowej), dalsze inwestowanie w sieci wodociągowe; zapobieganie powstawaniu odpadów i racjonalna gospodarka odpadami, w tym selektywna zbiórka odpadów, recykling, odzysk; usuwanie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, zwłaszcza azbestu. 3. Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii. A. Sieć gazowa rozbudowa dystrybucyjnej sieci gazowej. B. Poprawa efektywności energetycznej źródeł ciepła. C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, w tym budowa nowoczesnych instalacji (kogeneracja). Zrównoważony rozwój energetyki odnawialnej uwzględniający potrzeby związane z rozwojem gospodarczym, jak również ochroną zasobów przyrodniczych i krajobrazu. A. Jakość produktów i usług. Zakres tego kierunku obejmuje m.in.: wspieranie innowacyjności; produktowe podejście do oferty turystycznej; 1. Wzrost konkurencyjności wspieranie inicjatyw rozwijających nowe branże gospodarki. Z jakością produktów i usług wiążą się również inwestycje infrastrukturalne. Infrastruktura powinna odpowiadać na m.in. pojawiające się zapotrzebowanie przedsiębiorców, mieszkańców i turystów oraz wspierać tworzenie popytu na nowe i nowatorskie produkty, w tym turystyczne. gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji B. Współpraca. Ten kierunek będzie realizowany przede wszystkim poprzez: wspieranie inicjatyw i współpracę instytucjonalną na poziomie lokalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym (w tym klastry, grupy producenckie, stowarzyszenia skupiające przedsiębiorców). Wspierany będzie również rozwój powiązań sieciowych na mikroekonomicznym szczeblu przedsiębiorstw, prowadzących do wzrostu efektowności, konkurencyjności i powiększania rynków zbytu. województwa. C. Aktywność promocyjna. Kierunek działań obejmuje: wykorzystanie systemów pozyskiwania inwestorów zewnętrznych; współpracę organizacji skupiających przedsiębiorców na poziomie lokalnym i regionalnym z centrami obsługi inwestorów i eksporterów, agencjami rozwoju, samorządami terytorialnymi; współpracę międzynarodową w ramach miast i regionów partnerskich (efektywniejsze dla gospodarki wykorzystanie współpracy gmin bliźniaczych i organizacji współpracy). 9 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 107

108 Cel strategiczny III wzrost aktywności społecznej PROGNOZA ODDZIAŁY WANI A NA ŚRODOWISKO Cel strategiczny Cel operacyjny Kierunki działań 2. Wzrost innowacyjności firm. A. Kapitał ludzki. Kierunek działań związany jest ściśle z edukacją i wsparciem, działania wspierające innowacyjnych i kreatywnych mieszkańców gminy na każdym etapie życia (np. poprzez stypendia, szkolenia). Istotne będą również: rozwój doradztwa zawodowego dla uczniów szkół gimnazjalnych; rozwój kształcenia ustawicznego oraz szkolenia dostosowujące do zmian pracy. B. Infrastruktura. Kierunek działań jest częściowo zbieżny z kierunkiem infrastruktura teleinformatyczna w celu strategicznym I. Dotyczy również: wsparcia działalności parków naukowo-technologicznych; rozwoju inkubatorów technologicznych; tworzenia przestrzeni dla rozwoju kreatywności mieszkańców. 3. Wzrost liczby miejsc pracy. 1. Rozwój kapitału społecznego. A. Zachęty dla utrzymywania i wzrostu zatrudnienia w firmach m.in.: obniżania kosztów działalności firm na poziomie lokalnym (np. przygotowanie kadry pracowniczej, doradztwo dla przedsiębiorców). Tym kierunkiem działań będą objęte również osoby wykazujące przedsiębiorczość, rozpoczynające pracę na własny rachunek (w tym w sektorze ekonomii społecznej). Ważnym elementem kierunku działań będzie wspieranie kształcenia ustawicznego. B. Infrastruktura służąca rozwojowi przedsiębiorczości, co oznacza przede wszystkim: wspieranie rozwoju parków naukowotechnologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości; inkubatorów przedsiębiorczości społecznej; tworzenie nowych obszarów rozwojowych (stref gospodarczych, w tym wchodzących w program rewitalizacji). C. Szkoły: rozwój kształcenia ustawicznego; doradztwa zawodowego. D. Informacja i promocja. Ten kierunek obejmuje m.in. doradztwo w zakresie warunków rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej, promocję postaw przedsiębiorczych. A. Aktywni mieszkańcy. Kierunek działań obejmuje m.in.: tworzenie warunków dla powstawania i rozwoju aktywności społecznej oraz kształtowanie i wspieranie postaw obywatelskich mieszkańców w każdym wieku; edukację obywatelską, w tym w systemie oświaty; animowanie i wzmacnianie aktywności mieszkańców na rzecz rozwoju lokalnego; rozwój partycypacji społecznej i wolontariatu; tworzenie infrastruktury aktywności społecznej, w tym sportowej. B. Organizacje pozarządowe. Wspieranie lokalnych organizacji samorządowych. C. Instytucje publiczne (w tym w szczególności system edukacji i instytucje kultury). Zwiększenie wykorzystania zasobów lokalnych instytucji publicznych dla rozwijania aktywności społecznej i obywatelskiej; tworzenia warunków dla wzmacniania tożsamości i uczestnictwa w kulturze na poziomie lokalnym; upowszechniania różnych form uczestnictwa w kulturze. D. Współpraca. W szczególności kierunek będzie obejmował: zwiększenie udziału organizacji pozarządowych w tworzeniu polityk publicznych i realizacji zadań publicznych; wspieranie istniejących i tworzenie trójsektorowych partnerstw lokalnych; rozwój społecznej odpowiedzialności biznesu; wspieranie tworzenia i funkcjonowania federacji, sieci współpracy w celu łączenia zasobów i podejmowania wspólnych działań w sektorze pozarządowym; E. Informacja i promocja. Aktywne postawy społeczne oraz dobre praktyki w sferze pożytku publicznego będą promowane w środowisku lokalnym (wolontariat, filantropia). 10 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 108

109 Cel strategiczny IV wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych PROGNOZA ODDZIAŁY WANI A NA ŚRODOWISKO Cel strategiczny Cel operacyjny Kierunki działań 2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych. 1. Doskonalenie administracji. 2. Intensyfikacja współpracy międzygminnej. A. Edukacja formalna, jak i pozaformalna. W pierwszej z nich istotne są wszystkie etapy edukacji dostępne w gminie od edukacji przedszkolnej do edukacji na poziomie gimnazjalnym. W drugiej istotny jest proces zachęcania i wspierania postaw otwartych na wiedzę, chęć pozyskiwania nowych kwalifikacji, niezależnie od wieku i pełnionych funkcji. Kierunek będzie obejmował edukację ekologiczną; kształtowanie społeczeństwa informacyjnego (promocja i umiejętność wykorzystywania urządzeń teleinformatycznych i Internetu w edukacji, pracy i życiu codziennym); zwiększanie dostępu niepełnosprawnych do edukacji. B. Opieka zdrowotna. Ten kierunek przewiduje tworzenie nowoczesnej opieki zdrowotnej uwzględniającej zmiany w strukturze demograficznej społeczeństwa. W ramach tego kierunku realizowane będą projekty służące podwyższeniu standardu obiektów ochrony zdrowia i ich wyposażenia medycznego. Istotna będzie również informatyzacja podmiotów leczniczych. C. Profilaktyka i wsparcie potrzebujących. Kierunek działań dotyczy przede wszystkim: promocji zdrowego stylu życia; zintegrowanych programów aktywizacji (bezrobotnych i niepełnosprawnych, dzieci i młodzieży ze środowisk najuboższych zagrożonych dziedziczeniem ubóstwa, osób starszych); promocja aktywnego wypoczynku; profilaktyka zjawisk patologicznych; poprawy jakości pracy szkoły (w tym doskonalenia i rozszerzania form pozaszkolnej działalności oświatowo-wychowawczej); wspierania roli szkoły w procesie budowania tożsamości lokalnej; tworzenie bezpiecznej przestrzeni publicznej; pomocy dla osób uzależnionych; systemów opieki nad osobami starszymi (wymagających również inicjowania rozwoju wolontariatu, tworzenia grup samopomocowych, wsparcia organizacji pozarządowych działających na rzecz osób i rodzin wymagających pomocy z zewnątrz). D. Instytucje kultury i organizacje pozarządowe. Ten kierunek działań wiąże się z aktywizacją społeczną, ale również ze wzrostem jakości i różnorodności oferty kulturalnej gminy, przede wszystkim dla swoich mieszkańców. E. Infrastruktura. Inwestycje infrastrukturalne wynikające z potrzeb niniejszego celu (np. infrastruktura sprzyjająca aktywizacji grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, infrastruktura przyjazna i uwzględniająca potrzeby ludzi starszych, niepełnosprawnych; infrastruktura kultury, infrastruktura sportowa; infrastruktura edukacyjna (ośrodki wychowania przedszkolnego, szkoły, obszary edukacji ekologicznej); budownictwo komunalne i różne formy budownictwa socjalnego; system hydrotechniczny regulujący stosunki wodne oraz zabezpieczenie przeciwpowodziowe, urządzenia osłony przeciwpowodziowej, urządzenia melioracyjne oraz kształtowanie koryta cieku naturalnego zwłaszcza kompleksowe i nowoczesne działania uwzględniające zasady racjonalnego planowania w układzie zlewniowym). F. Straż pożarna poprawienie infrastruktury, wyposażenia w sprzęt i środki transportu, a także działania służące wzrostowi efektywności i skuteczności tych służb. G. Informacja i promocja. W szczególności promocja społeczna, przedstawiająca gminę Iława jako miejsce dobrego życia A. E-administracja. Kierunek działań będzie wspierać budowę społeczeństwa informacyjnego, ale przede wszystkim ułatwi kontakty na linii przedsiębiorcy (mieszkańcy) administracja. Konieczne będzie podniesienie jakości oferowanych informacji oraz doskonalenie form przekazu (w tym obcojęzyczne strony internetowe). B. Jakość funkcjonowania administracji (podwyższenie standardu obiektów administracji publicznej i ich wyposażenia; wspieranie rozwoju kompetencji, szkoleń i okresowych ocen). C. Współpraca w tym kierunku działań samorząd będzie rozwijać swoje funkcje animatora lokalnego. Budowanie partnerstw (między samorządami, na linii samorząd przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe), włączanie obywateli w proces współdecydowania o rozwoju, a także współpracy jednostek samorządu terytorialnego w celu dzielenia się wykonywaniem usług publicznych. D. System pozyskiwania inwestorów zewnętrznych. Istotą tego kierunku jest tworzenie nowych obszarów rozwojowych, ułatwiających rozpoczynanie działalności przez inwestorów zewnętrznych (rewitalizacja, restrukturyzacja, strefy aktywności gospodarczej). E. Wizerunek administracji. Inicjatywy służące budowaniu zaufania i przełamujących negatywne stereotypy administracji. Wspólne projekty administracji z przedsiębiorcami, grupami podejmującymi inicjatywy lokalne oraz organizacjami pozarządowymi. A. Współpraca międzygminna. Współpraca z miastem Iławą i innymi gminami powiatu iławskiego. B. Współpraca z gminami na poziomie regionalnym, ponadregionalnym i międzynarodowym. 11 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 109

110 3.3. Zadania do realizacji Poniżej przedstawiono zadania przewidziane do realizacji w latach : Tabela 1. Zadania do realizacji w latach Cel operacyjny i kierunek działania Zadanie Okres realizacji Cel operacyjny: Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności Kierunek działania: B. Inwestycje drogowe Cel operacyjny: Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności Kierunek działania: B. Inwestycje drogowe Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska Kierunek działania: B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Cel Strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju Przebudowa dróg gminnych Udział gminy Iława w przygotowaniu i realizacji projektów modernizacji i budowy dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych. Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Iława Ponadto wpływ na Cel strategiczny III - wzrost aktywności społecznej, Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska Kierunek działania:b. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska Kierunek działania: B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Cel operacyjny: Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii Kierunek działania: C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Budowa nowych sieci wodociągowych na terenie Gminy Iława. Uporządkowanie gospodarki ściekowej na nieskanalizowanych terenach gminy. Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej na terenie ośrodków wypoczynkowych w Makowie. Przebudowa stacji uzdatniania wody na terenie Gminy Iława. Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej Ponadto wpływ na Cel strategiczny III - wzrost aktywności społecznej, Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura 12 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 110

111 Cel operacyjny i kierunek działania Zadanie Okres realizacji Cel operacyjny: Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa Kierunek działania A. Jakość produktów i usług Ponadto wpływ na Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju, Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska, Kierunek działania B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, Cel operacyjny: Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii, Kierunek działania C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Cel operacyjny: Wzrost konkurencyjności gminy poprzez rozwój różnych branż gospodarki, w tym zaliczanych do inteligentnych specjalizacji województwa Kierunek działania A. Jakość produktów i usług Cel operacyjny: wzrost liczby miejsc pracy, Kierunek działania B. Infrastruktura służąca rozwojowi przedsiębiorczości Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunki działań: B. Opieka zdrowotna C. Profilaktyka i wsparcie potrzebujących Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunek działania A. Aktywni mieszkańcy Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Cel strategiczny II - wzrost konkurencyjności gospodarki Rozwój dziedzictwa naturalnego przez zagospodarowanie rzeki Drwęcy w miejscowości Franciszkowo Dolne - budowa stanicy wodnej. Tynwałd - wieś archeologiczna (zagospodarowanie brzegów jeziora Tynwałdzkiego, odtworzenie zabytkowej dzwonnicy, utworzenie Izby Archeologicznej w budynku szkoły w Tynwałdzie) Wola Kamieńska - wieś kamienna Budowa wieży obserwacyjnej wraz ze ścieżką edukacyjną przy Jeziorze Karaś w Karasiu. Uzbrojenie gminnych terenów inwestycyjnych w miejscowości Franciszkowo. Cel strategiczny III - wzrost aktywności społecznej Realizacja programów gminnych z zakresu profilaktyki i opieki zdrowotnej. Budowa centrum aktywności społecznej w Nowej Wsi. Budowa elementów małej architektury oraz wyposażenie świetlic wiejskich na terenie gminy Iława. Uzdrowisko w Siemianach (II etap) urządzenie i zagospodarowanie terenu plaży, pola namiotowego oraz kąpieliska wraz z budową pomostu i mola w Siemianach w gminie Iława Budowa centrum kulturalno - rekreacyjnego w Stradomnie Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunek działania A. Aktywni mieszkańcy Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunek działania A. Aktywni mieszkańcy Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Modernizacja obiektów sportowych na terenie Gminy Iława. Przebudowa budynku świetlicy wiejskiej w celu stworzenia miejsca integracji społecznej w Mątykach (przebudowa budynku świetlicy oraz wyposażenie pod kątem potrzeb związanych z włączeniem społecznym mieszkańców gminy) Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 111

112 Cel operacyjny i kierunek działania Zadanie Okres realizacji Kierunek działania E. Infrastruktura Ponadto wpływ na: Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunki działań: A. Edukacja formalna, jak i pozaformalna C. Profilaktyka i wsparcie potrzebujących Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju, Cel operacyjny: Poprawa jakości i ochrona środowiska, Kierunek działania B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, Cel operacyjny: Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii, Kierunek działania C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Cel operacyjny: wzrost dostępności i jakości usług publicznych, Kierunek działania E. Infrastruktura Ponadto wpływ na: Kierunek działania A. Edukacja formalna, jak i pozaformalna Cel operacyjny: rozwój kapitału społecznego Kierunki działań: A. Aktywni mieszkańcy D. Współpraca E. Informacja i promocja Cel operacyjny: doskonalenie administracji Kierunki działań: A. E-administracja B. Jakość funkcjonowania administracji Cel operacyjny: intensyfikacja współpracy międzygminnej Kierunek działania: B. Współpraca z gminami na poziomie regionalnym, ponadregionalnym i międzynarodowym Utworzenie Centrum rekreacyjno-sportowego na terenie parku w Mątykach w celu poprawy kondycji fizycznej i psychicznej mieszkańców. Rewitalizacja zabytkowego parku w Stanowie - wzmocnienie wspólnej tożsamości i odpowiedzialności mieszkańców za otoczenie. Zagospodarowanie centrum wsi w Ząbrowie na cele wypoczynku oraz zagospodarowanie terenu przy rzece Osa w Ząbrowie w celu stworzenia plenerowego miejsca integracji lokalnej dla mieszkańców wsi. Zagospodarowanie centrum wsi w Lasecznie na cele wypoczynku i rekreacji (stworzenie miejsca sprzyjającego aktywności środowisk młodzieżowych, osób starszych oraz niepełnosprawnych). Rewitalizacja parku w miejscowości Frednowy dla potrzeb rekreacji i sportu, wzmocnienia więzi społecznych oraz współpracy mieszkańców na rzecz własnego otoczenia. Urządzenie plenerowych miejsc spotkań przy świetlicach wiejskich oraz centrach wsi Gminy Iława. Urządzenie i doposażenia placów zabaw w poszczególnych miejscowościach Gminy Iława. Zagospodarowanie plaży wiejskiej w Siemianach dla celów rekreacyjnych. Wzrost integracji mieszkańców poprzez stworzenie miejsca sportu i rekreacji nad jeziorem Jeziorak w Kwirach. Budowa szkoły podstawowej z salą gimnastyczną wraz z urządzeniem terenu w Gromotach. Wprowadzenie budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego). Cel Strategiczny IV wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych Od 2017 e-administracja dla mieszkańców Gminy Iława Uczestnictwo w działaniach w ramach Ostródzko- Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego, Stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski, Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego, Stowarzyszenia Eurobałtyk Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 112

113 3.4. Powiązania z innymi dokumentami Powiązania z dokumentami szczebla krajowego i unijnego Strategia Europa 2020 (Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu) Strategia Europa 2020 definiuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety: rozwój inteligentny, rozwój zrównoważony oraz rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu. Rozwój inteligentny to rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji. Realizacja tego priorytetu wymaga podniesienia jakości edukacji, poprawy efektywności działalności badawczej, wspierania transferu innowacji i wiedzy w Unii, pełnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, a także wdrażanie innowacji w formie produktów i usług, które będą służyć wzrostowi gospodarczemu, tworzeniu nowych miejsc pracy i rozwiązywaniu problemów społecznych w Europie i na świecie. Rozwój zrównoważony oznacza wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Jako główne cele wskazuje się: przeciwdziałanie zmianom klimatu poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, rozwój technologii przyjaznych środowisku, poprawę efektywności energetycznej oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Zakłada się, że dzięki takiemu podejściu Europa będzie mogła prosperować w niskoemisyjnym świecie ograniczonych zasobów, jednocześnie zapobiegając degradacji środowiska, utracie bioróżnorodności i niezrównoważonemu wykorzystywaniu zasobów. Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu oznacza wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Postuluje się wzmocnienie pozycji obywateli poprzez zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia, inwestowanie w kwalifikacje oraz modernizowanie rynków pracy, systemów szkoleń i ochrony socjalnej, zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz zmniejszenie nierówności w obszarze zdrowia. Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do Strategii Europa 2020 we wszystkich celach strategicznych i operacyjnych oraz przyjętych kierunkach działań. Strategia Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo (w tym plan działań służących realizacji Strategii) SRK wytycza obszary strategiczne, w których koncentrować się będą główne działania oraz określa, jakie interwencje są niezbędne w perspektywie średniookresowej w celu przyspieszenia procesów rozwojowych. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo została przyjęta 25 września 2012 r. przez Radę Ministrów. Wg informacji Ministerstwa Infrastruktury: Strategia Rozwoju Kraju 2020 to główna strategia rozwojowa w średnim horyzoncie czasowym, wskazuje strategiczne zadania państwa, których podjęcie w perspektywie najbliższych lat jest niezbędne, by wzmocnić procesy rozwojowe (wraz z szacunkowymi wielkościami potrzebnych środków finansowych). 15 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 113

114 Strategia Rozwoju Kraju 2020 oparta jest na scenariuszu stabilnego rozwoju. Pomyślność realizacji wszystkich założonych w tej Strategii celów będzie uzależniona od wielu czynników zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, które mogą wpływać na dostępność środków finansowych na jej realizację. Szczególne znaczenie będzie miał rozwój sytuacji w gospodarce światowej, a w szczególności w strefie euro. ( ) SRK wyznacza trzy obszary strategiczne - Sprawne i efektywne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna, w których koncentrować się będą główne działania oraz określa, jakie interwencje są niezbędne w perspektywie średniookresowej w celu przyspieszenia procesów rozwojowych. Strategia średniookresowa wskazuje działania polegające na usuwaniu barier rozwojowych, w tym słabości polskiej gospodarki ujawnionych przez kryzys gospodarczy, jednocześnie jednak koncentrując się na potencjałach społeczno-gospodarczych i przestrzennych, które odpowiednio wzmocnione i wykorzystane będą stymulowały rozwój. Celem głównym Strategii staje się więc wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Strategia stanowi bazę dla 9 strategii zintegrowanych, które powinny przyczyniać się do realizacji założonych w niej celów, a zaprojektowane w nich działania rozwijać i uszczegóławiać reformy w niej wskazane. Jest skierowana nie tylko do administracji publicznej. Integruje wokół celów strategicznych wszystkie podmioty publiczne, a także środowiska społeczne i gospodarcze, które uczestniczą w procesach rozwojowych i mogą je wspomagać zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. Wskazuje konieczne reformy ograniczające lub eliminujące bariery rozwoju społeczno-gospodarczego, orientacyjny harmonogram ich realizacji oraz sposób finansowania zaprojektowanych działań. Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do SRK we wszystkich celach strategicznych i operacyjnych oraz przyjętych kierunkach działań. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności Celem głównym dokumentu Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności jest poprawa jakości życia Polaków mierzona zarówno wskaźnikami jakościowymi, jak i wartością oraz tempem wzrostu PKB w Polsce. Z diagnozy strategicznej wynika, że rozwój Polski powinien odbywać się w trzech obszarach strategicznych równocześnie: I. konkurencyjności i innowacyjności gospodarki (modernizacji), II. równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski (dyfuzji), III. efektywności i sprawności państwa (efektywności). W każdym z obszarów strategicznych zostały określone strategiczne cele rozwojowe (od dwóch do czterech w zależności od obszaru). Cele strategiczne uzupełnione są sprecyzowanymi kierunkami interwencji. Przy każdym z tych kierunków określony został cel do realizacji. Zebrane razem służą nowatorskiemu i niestandardowemu przedstawieniu zadań 16 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 114

115 stojących przed administracją publiczną przede wszystkim rządem, ale także samorządami które należy zrealizować, aby poprawić jakość życia mieszkańców Polski. Kierunki interwencji podporządkowane są schematowi trzech obszarów strategicznych, które zostały podzielone na osiem części (zgodnych ze strategicznymi celami rozwojowymi). Są to: I. W obszarze konkurencyjności i innowacyjności gospodarki: i. Innowacyjność gospodarki i kreatywność indywidualna ii. Polska Cyfrowa iii. Kapitał ludzki iv. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko II. W obszarze równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski: v. Rozwój regionalny vi. Transport III. W obszarze efektywności i sprawności państwa: vii. Kapitał społeczny viii. Sprawne państwo W obszarze innowacyjnej gospodarki i kreatywności indywidualnej cele i kierunki interwencji obejmują zagadnienia związane z pobudzaniem innowacyjności, efektywności gospodarki i kreatywności ludzi. Przede wszystkim dotyczą edukacji od wczesnej opieki przedszkolnej po szkolnictwo wyższe i procesy uczenia się przez całe życie. Dotyczą także badań i nauki. Ważne jest też tworzenie instrumentów inżynierii finansowej i wzmacnianie instytucji otoczenia biznesu służących przedsiębiorcom w Polsce. Istotnym elementem działań na rzecz przedsiębiorców powinna być poprawa sprawności funkcjonowania administracji państwowej oraz zniesienie barier legislacyjnych i administracyjnych blokujących lub spowalniających rozwój firm. Istotność drugiego elementu tego obszaru strategicznego Polska Cyfrowa wynika z konieczności przyspieszenia w Polsce przemian technologicznych. Przede wszystkim niezbędne są inwestycje infrastrukturalne w szerokopasmowy Internet dostępny dla wszystkich. To zwiększy szanse rozwoju obszarów peryferyjnych, przyczyniając się do równoważenia terytorialnego rozwoju. Drugim elementem są działania na rzecz zwiększania potrzeb używania Internetu poprzez rozwój e-usług oraz e-gospodarki i wzrost sprawności państwa. Kluczowe będzie podejście w ramach zintegrowanej informatyzacji, opartej na logicznym i skutecznym obiegu informacji, wprowadzeniu zasad zarządzania procesowego, neutralności technologicznej państwa oraz efektywności kosztowej. Jeżeli te warunki zostaną spełnione, będzie można także działać na rzecz trzeciego elementu Polski Cyfrowej, jakim jest zwiększenie kompetencji cyfrowych społeczeństwa, zapobiegających nowym typom wykluczeń, np. osób starszych nieużywających obecnie Internetu. Trzeci obszar kapitał ludzki obejmuje opis tych celów i kierunków interwencji, które są powiązane z systemem ochrony zdrowia oraz zapewnieniem spójności społecznej edukacją i transferem absolwentów na rynek pracy oraz samą aktywnością zawodową. Dłuższa aktywność zawodowa połączona z efektywnym systemem ochrony zdrowia, w tym profilaktyki oraz rehabilitacji, pozwoli zmniejszyć ryzyko utraty potencjałów osób starszych oraz zwiększy udział osób niepełnosprawnych np. w rynku pracy. Lepszemu dostosowaniu do dynamicznie zmieniających się potrzeb rynku pracy będzie służył system edukacji, w tym uczenie się przez całe życie dostosowane do poszczególnych etapów życia i kariery Polaków. 17 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 115

116 Ważnym z punktu widzenia bezpieczeństwa Polski, ale także udziału w światowych procesach, jest obszar bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrony środowiska. Ważnym z punktu widzenia uczestnictwa w UE jest modyfikacja i coraz szersze wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii (tak aby ich udział w gospodarce stawał się coraz większy), ograniczenie wykorzystania węgla oraz dbałość o stan środowiska w Polsce. Te działania wiążą się także z potrzebą zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa w przypadku nagłych zjawisk przyrodniczych czy zmian klimatycznych. W kolejnych obszarach, które składają się na drugi obszar strategiczny DSRK równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski, podkreślana jest istotność równomiernego rozwoju regionalnego. W przypadku rozwoju regionalnego, Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju rozwija i modyfikuje model polaryzacyjno-dyfuzyjny równoważenia rozwoju i zastępuje go modelem terytorialnego równoważenia rozwoju (dyfuzji). Wskazuje na szansę związaną z nowym rozumieniem europejskiej polityki spójności, jako narzędzia służącego rozwojowi regionalnemu, oraz na system transportowy jako klucz techniczny do zapewnienia dostępności, spójności oraz rozwoju poszczególnych regionów. Strategia nie rezygnuje z zaproponowanego w modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnym rozwoju metropolii jako klucza do konkurencji światowej i europejskiej Polski. W większym stopniu podkreśla jednak istotność mechanizmów włączających obszary wciąż peryferyjne do światowej gry sił. Trzeci obszar strategiczny efektywności i sprawności państwa, składa się z dwóch części. Pierwsza z nich kapitał społeczny, to zestaw kierunków interwencji służący osiągnięciu celu, jakim jest wzrost społecznego kapitału rozwoju. Jednym ze zdiagnozowanych problemów jest brak zaufania ludzi do siebie oraz do instytucji publicznych. Na stosunki społeczne wpływa także brak zaufania instytucji do ludzi. Kierunki interwencji służą poprawie jakości kompetencji społecznych i obywatelskich Polaków (zwiększeniu zdolności do współpracy), wzrostowi aktywności i partycypacji obywatelskiej, aktywności kulturalnej oraz wzmacnianiu potencjału kreatywnego Polski przemysłów kulturowych i kreatywnych. Z punktu widzenia obecności Polski w świecie ważne jest także podkreślenie istotności działań na rzecz współpracy międzynarodowej i ponadregionalnej. Kierunki interwencji obejmują tak zróżnicowane działania jak: wprowadzenie nowych programów edukacji obywatelskiej do szkół, ułatwienia w finansowaniu organizacji pozarządowych, zmianę formuły działania Państwowej Komisji Wyborczej, a nawet cyfryzację zasobów kultury i rozszerzenie tradycyjnych ról instytucji kultury. Kierunki interwencji obejmują także rozwój mediów publicznych oraz wzmacnianie kompetencji językowych Polaków. Efektywność administracji, wymiaru sprawiedliwości oraz spójność i stabilność stanowionego prawa stanowią nie tylko wyzwania rozwojowe, ale także warunki zapewnienia tego rozwoju w tak istotnych obszarach jak: wzmacnianie kapitału ludzkiego, rozwój przedsiębiorczości czy dbałość o kapitał społeczny. Dla sprawności państwa najważniejsze jest zrealizowanie czterech zaleceń: I. pomocności państwa, które zapewnia ludziom realizację praw i swobód obywatelskich, dba o ich niczym nieskrępowaną kreatywność, niezależność działania (w aktywności gospodarczej, publicznej, społecznej), ale jednocześnie szanuje ich prywatność, II. przyjazności państwa, które zmienia formułę działania na bardziej otwartą, opartą na dwustronnej komunikacji, III. partycypacyjności państwa, które zapewnia dostęp do wiedzy, gwarantuje możliwość udziału w sprawowaniu władzy poprzez konsultacje i debatę publiczną, 18 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 116

117 IV. przejrzystości państwa, które nie tylko podejmuje decyzje, ale również tłumaczy je w sposób przejrzysty i zrozumiały dla wszystkich obywateli. Ważnym elementem zmian powinno być, zgodnie z zasadą pomocniczości, zapewnienie swobody obywatelom i samorządom terytorialnym, dobra współpraca administracji rządowej z nimi, deregulacja sprzyjająca postawom przedsiębiorczym i kreatywnym oraz zapewnienie wysokiej jakości stanowionego prawa. Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do SRK we wszystkich celach strategicznych i operacyjnych oraz przyjętych kierunkach działań. ZINTEGROWANE STRATEGIE SEKTOROWE 1. Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki Dynamiczna Polska 2020 (SIEG) Cel główny SIEG to stworzenie wysoce konkurencyjnej gospodarki (innowacyjnej i efektywnej) opartej na wiedzy i współpracy. Będzie on realizowany w oparciu o cztery cele szczegółowe: dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki, stymulowanie innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy, wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców, wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki. SIEG kładzie nacisk na dalszą eliminację zbędnych obciążeń i barier dla przedsiębiorczości. Chodzi m.in. o działania deregulacyjne, czy o ułatwienie przedsiębiorstwom dostępu do kapitału we wszystkich fazach ich rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem kapitału wysokiego ryzyka i sektora MŚP. W SIEG zaakcentowano rolę współpracy, uznając ją za newralgiczną dla rozwoju gospodarki wiedzy w Polsce. W tym zakresie planowane jest m.in. stworzenie systemu brokerów technologii, promowanie praktyk zawodowych w przedsiębiorstwach dla kadry naukowej oraz włączanie praktyków biznesowych w projekty badawcze, czy proces dydaktyczny. Postuluje się częściowe przesunięcie premiowania z pojedynczych podmiotów na wspólne przedsięwzięcia grupy podmiotów, czy wspieranie dyfuzji na MŚP procesów innowacyjnych prowadzonych przez duże przedsiębiorstwa. Strategia zakłada szersze niż do tej pory wykorzystywanie instrumentów rewolwingowych. Osiąganej w ten sposób większej mobilizacji kapitału prywatnego towarzyszyć będą działania na rzecz poprawy efektywności wydatkowania środków publicznych przeznaczonych na finansowanie B+R+I. Jako nieodzowne uzupełnienie horyzontalnego podejścia do polityki innowacyjności zakłada się wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu. Wdrażanie inteligentnych specjalizacji będzie oparte o zasadę partnerstwa, a więc będzie zakładać zaangażowanie wszystkich interesariuszy, m.in. przedsiębiorców, platform technologicznych, czy klastrów. W SIEG zaplanowano również działania na rzecz umiędzynarodowienia gospodarki. W tym zakresie zakłada się wzmocnienie systemu promocji gospodarki, rozbudowę instrumentów 19 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 117

118 wsparcia dostosowanych do etapu rozwoju przedsiębiorstwa, czy wspieranie procesu umiędzynarodowienia innowacyjnych przedsiębiorstw. Dokument zwraca też uwagę na potrzebę pozyskiwania inwestycji zgodnych z krajowymi priorytetami rozwoju naukowotechnologicznego. Cele zawarte w SIEG zakresie dotyczącym obszaru gminy Iława zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny II, wszystkie cele operacyjne i kierunki działań). 2. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego (SRKL) Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 (SRKL) została przyjęta przez Radę Ministrów (uchwała nr 104 Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 2013 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020). Głównym celem SRKL jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez wydobywanie potencjałów osób w taki sposób, by mogły w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Poza celem głównym w SRKL wyznaczono pięć celów szczegółowych: wzrost zatrudnienia; wydłużenie aktywności zawodowej i zapewnienie lepszej jakości funkcjonowania osób starszych; poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym; poprawa zdrowia obywateli oraz podniesienie efektywności opieki zdrowotnej; podniesienie poziomu kompetencji i kwalifikacji obywateli. Realizacja celu głównego oraz celów szczegółowych SRKL odbywać się będzie poprzez działania podejmowane na różnych etapach życia: od wczesnego dzieciństwa, poprzez edukację szkolną, edukację na poziomie wyższym, okres aktywności zawodowej i rodzicielstwa, do starości. Cele zawarte w SRLK w zakresie dotyczącym obszaru gminy Iława zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny III, wszystkie cele operacyjne i kierunki działań). 3. Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) Strategia Rozwoju Transportu (SRT) wyznacza najważniejsze kierunki rozwoju transportu w Polsce. Strategia dotyczy wszystkich sektorów transportu: drogowego, kolejowego, lotniczego, morskiego i wodnego śródlądowego, miejskiego oraz intermodalnego. Rada Ministrów przyjęła SRT 22 stycznia 2013 r. Wdrożenie SRT pozwoli: zwiększyć dostępność transportową Polski (łatwiejsze przemieszczanie się różnymi środkami transportu), poprawić bezpieczeństwo uczestników ruchu i przewożonych towarów, podnieść efektywność sektora transportowego, stworzyć nowoczesną, spójną sieć infrastruktury transportowej, poprawić sposób organizacji i zarządzania systemem transportowym, ograniczyć negatywny wpływ transportu na środowisko, zbudować racjonalny model finansowania inwestycji infrastrukturalnych. 20 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 118

119 Do priorytetów SRT dotyczących modernizacji i przestrzennego rozmieszczenia infrastruktury należą m.in.: rozwój połączeń Warszawy ze wszystkimi miastami wojewódzkimi i siecią europejską, rozwój połączeń transportowych miast wojewódzkich z najważniejszymi ośrodkami miejskimi w kraju i w relacjach europejskich, rozwój i budowa bezkolizyjnych skrzyżowań, obwodnic, transportu publicznego w miastach, poprawa połączeń lokalnych, tworzenie węzłów przesiadkowych, rozwój infrastruktury bezpieczeństwa ruchu drogowego. Cele zawarte w SRT w zakresie dotyczącym obszaru gminy Iława zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny I, cel operacyjny 1, kierunki działań A i B). 4. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko 15 kwietnia 2014 r. Rada Ministrów podjęła Uchwałę w sprawie przyjęcia Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 roku. Wdrożenie Strategii przyczyni się do rozwoju nowoczesnego, przyjaznego środowisku sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne. Wg informacji Ministerstwa gospodarki: Głównym celem Strategii jest stworzenie warunków dla rozwoju konkurencyjnego i efektywnego sektora energetycznego przy jednoczesnym poszanowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i dbałości o środowisko naturalne. Przyjęty dokument wytycza kierunki rozwoju branży energetycznej. Wskazuje także priorytety w ochronie środowiska oraz kluczowe działania, które powinny zostać podjęte w ramach długofalowych planów rozwoju sektora energetycznego. Wśród szczególnie ważnych wyzwań, które stoją przed sektorem energetycznym w Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, wymienione zostały m.in. zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki poprzez modernizację energetyki i ciepłownictwa, dywersyfikację struktury wytwarzania energii poprzez wdrożenie i rozwijanie energetyki jądrowej oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Strategia za kluczowe dla rozwoju polskiej gospodarki i sektora energetycznego uznaje stymulowanie zielonego wzrostu gospodarczego poprzez wyeliminowanie barier prawnych i administracyjnych, wykorzystanie innowacyjnych i przyjaznych środowisku technologii w rozwoju sektora energetycznego oraz konsekwentne i ustawiczne prowadzenie działań zwiększających konkurencję na rynku energetycznym. Dokument zawiera również plany Rządu w zakresie ograniczenia zanieczyszczenia powietrza oraz reformy systemu gospodarki wodnej obejmującej m.in. inwestycje w ochronę przeciwpowodziową. Cele zawarte w dokumencie są szeroko reprezentowane w Strategii, zarówno w zakresie: poprawy jakości powietrza, ograniczenia oddziaływania energetyki (ciepłownictwa) na środowisko, wykorzystania odnawialnych źródeł energii, poprawy efektywności energetycznej. 21 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 119

120 5. Strategia Sprawne Państwo Najważniejsze założenia Strategii Sprawne Państwo (SSP) to efektywna i sprawna administracja, otwarta na współpracę z obywatelem i tworząca dobre prawo. U podstaw strategii leży budowania państwa optimum takiego, które odpowiada na potrzeby obywateli, nie zwleka z regulacjami, ale i też ich nie nadużywa. Taki model zakłada podniesienie efektywności administracji publicznej z korzyścią dla klienta administracji i szeroką współpracę - razem z obywatelem - przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii. Cele strategii Sprawne Państwo: 1. Otwarty rząd 2. Zwiększenie sprawności instytucjonalnej państwa 3. Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych 4. Dobre prawo 5. Efektywne świadczenie usług publicznych 6. Skuteczny wymiar sprawiedliwości i prokuratura 7. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego Cele zawarte w SSP w zakresie dotyczącym obszaru gminy Iława zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny IV, wszystkie cele operacyjne i kierunki działań). 6. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego W dniu 26 marca 2013 Rada Ministrów przyjęła Strategię Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 (SRKS), której koordynatorem jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Działania wskazane w SRKS mają wspierać zaangażowanie obywatelskie, zachęcać do współpracy oraz wzmacniać kreatywność Polaków. Z perspektywy MKiDN, ale również ustaleń raportu Polska 2030.Wyzwania Rozwojowe, wzmacnianie kapitału społecznego jest projektem cywilizacyjnym, od którego powodzenia zależy jakość życia Polaków i rozwój gospodarczy kraju. Strategia jest dokumentem wielowymiarowym, zakładającym skoordynowaną interwencję publiczną w obszarach dotychczas niedocenianych lub niewystarczająco akcentowanych w dokumentach horyzontalnych. Za główny cel strategiczny dla obszaru kapitału społecznego uznano: Wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski. W SRKS sformułowano następujące cele operacyjne: Cel 1. Kształtowanie postaw sprzyjających kooperacji, kreatywności oraz komunikacji; Cel 2. Poprawa mechanizmów partycypacji społecznej i wpływu obywateli na życie publiczne; Cel 3. Usprawnienie procesów komunikacji społecznej oraz wymiany wiedzy; Cel 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego. Cele zawarte w SRKS w zakresie dotyczącym obszaru gminy Iława zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny III, cel operacyjny 1, wszystkie kierunki działań). 7. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie 13 lipca 2010 r. Rada Ministrów przyjęła Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR), tj. kompleksowy średniookresowy 22 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 120

121 dokument strategiczny odnoszący się do prowadzenia polityki rozwoju społecznogospodarczego kraju w ujęciu wojewódzkim, którego przygotowanie przewiduje Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (Dz.U nr 216 poz. 1370). Dokument ten określa cele i priorytety rozwoju Polski w wymiarze terytorialnym, zasady i instrumenty polityki regionalnej, nową rolę regionów w ramach polityki regionalnej oraz zarys mechanizmu koordynacji działań podejmowanych przez poszczególne resorty. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego wprowadza szereg modyfikacji sposobu planowania i prowadzenia polityki regionalnej w Polsce, a wraz z nimi różnych polityk publicznych mających największy wpływ na osiąganie celów określonych w stosunku do terytoriów. Wiele propozycji dotyczy zarządzania politykami ukierunkowanymi terytorialnie i obejmuje zagadnienia współpracy, koordynacji, efektywności, monitorowania i ewaluacji. KSRR zakłada także dalsze wzmacnianie roli regionów w osiąganiu celów rozwojowych kraju i w związku z tym zawiera propozycje zmian roli samorządów wojewódzkich w tym procesie oraz modyfikacji sposobu udziału w nim innych podmiotów publicznych. Polityka regionalna jest w nim rozumiana szerzej niż dotychczas jako interwencja publiczna realizująca cele rozwojowe kraju przez działania ukierunkowane terytorialnie, a których głównym poziomem planowania i realizacji pozostaje układ regionalny. Strategia odpowiada zdiagnozowanym w dokumencie celom polityki regionalnej: wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów, budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych, tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. 8. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa Rada Ministrów przyjęła Strategię zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata (SZRWRiR) w dniu 25 kwietnia 2012 r. Długookresowy cel główny działań służących rozwojowi obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa zdefiniowano w strategii w następujący sposób: Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju. Dążenie do osiągnięcia celu głównego będzie realizowane poprzez działania przypisane do pięciu celów szczegółowych: Cel 1. Wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich; Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej; Cel 3. Bezpieczeństwo żywnościowe; Cel 4. Wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego; Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do SZRWRiR praktycznie we wszystkich celach strategicznych i operacyjnych oraz przyjętych kierunkach działań. 23 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 121

122 9. Strategia rozwoju systemu Bezpieczeństwa Narodowego Strategia rozwoju systemu Bezpieczeństwa Narodowego (SRSBN) została przyjęta uchwałą Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 2013 roku. Za cel główny uznano: Wzmocnienie efektywności i spójności systemu bezpieczeństwa narodowego, który powinien być zdolny do identyfikacji i eliminacji źródeł, przejawów oraz skutków zagrożeń bezpieczeństwa narodowego. Rozwinięciem celu głównego jest pięć celów operacyjnych: 1. Kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym. 2. Umacnianie zdolności państwa do obrony. 3. Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego, zwłaszcza na sytuacje nadzwyczajne i nieprzewidziane zdarzenia (sytuacje kryzysowe). 4. Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa. 5. Tworzenie warunków zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego. Cele zawarte w SRSBN w zakresie dotyczącym obszaru gminy Iława zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny III, cel operacyjny 2, kierunki działań F i G). Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 KPZK 2030 kładzie szczególny nacisk na budowanie i utrzymywanie ładu przestrzennego. Koncepcja formułuje także zasady i działania służące zapobieganiu konfliktom w gospodarowaniu przestrzenią i zapewnieniu bezpieczeństwa, w tym powodziowego. Zgodnie z dokumentem, rdzeniem krajowego systemu gospodarczego i ważnym elementem systemu europejskiego stanie się współzależny otwarty układ obszarów funkcjonalnych najważniejszych polskich miast, zintegrowanych w przestrzeni krajowej i międzynarodowej. Jednocześnie na rozwoju największych miast skorzystają mniejsze ośrodki i obszary wiejskie. Oznacza to, że podstawową cechą Polski 2030 r. będzie spójność społeczna, gospodarcza i przestrzenna. Do jej poprawy przyczyni się rozbudowa infrastruktury transportowej (autostrad, dróg ekspresowych i kolei) oraz telekomunikacyjnej (przede wszystkim internetu szerokopasmowego), a także zapewnienie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych. W 2030 r. Polska przestrzeń będzie bardziej zintegrowana w układach międzynarodowych. Warszawa i pozostałe ośrodki metropolitalne będą lepiej powiązane funkcjonalnie (głównie gospodarczo) między sobą, a także z podobnymi obszarami UE. Polska 2030 r. będzie krajem o ugruntowanych warunkach trwałego i zrównoważonego rozwoju, dobrze zagospodarowanym, sprawnie zarządzanym i bezpiecznym. Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do KPZK 2030 we wszystkich celach strategicznych i operacyjnych oraz przyjętych kierunkach działań, w szczególności w celu strategicznym I. Polityka ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 Przy wytyczaniu celów oraz kierunków działań Strategii, przede wszystkim celów związanych z ochroną środowiska, uwzględniono podstawowy dokument szczebla 24 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 122

123 krajowego: Polityka ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 przyjęta uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. Polityka ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016, będąca średniookresowym programem działań na rzecz środowiska, stanowi aktualizację i uszczegółowienie II Polityki ekologicznej państwa. Dokument ten wyznacza priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach z uwzględnieniem perspektywy do roku Planowane działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej i cele 6. Wspólnotowego programu działań w zakresie środowiska naturalnego. Do najważniejszych wyzwań zalicza: działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju; przystosowanie do zmian klimatu; ochronę różnorodności biologicznej. Obszarami priorytetowymi w dziedzinie działań systemowych, ważnymi z punktu widzenia samorządów lokalnych, są: 1. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych, w szczególności poddawanie wszystkich dokumentów strategicznych strategicznym ocenom oddziaływania na środowisko, 2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska, szczególnie w obszarze zastosowanie systemu zielonych zamówień w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego. 3. Rozpowszechnianie systemu zarządzania środowiskowego (SZŚ). 4. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska. 5. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego zasad ochrony środowiska i ochrony przyrody. Niezmiernie ważna jest ochrona zasobów naturalnych dostępnych w Polsce, w szczególności: 1. Ochrona przyrody, w tym różnorodności biologicznej. 2. Ochrona zasobów leśnych. 3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi. 4. Ochrona powierzchni ziemi szczególnie gleb przed erozją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych przyrodniczo. 5. Racjonalne gospodarowanie bogactwami mineralnymi oraz zasobami wód podziemnych, w tym ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed nadmierną i nieuzasadnioną ich eksploatacją oraz przed zanieczyszczeniem z powierzchni terenu. Kolejnym obszarem jest poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, w tym: 1. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu. 2. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem. 3. Gospodarka odpadami. 4. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym. 5. Ochrona przed promieniowaniem jonizującym. 6. Gospodarka substancjami chemicznymi. 25 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 123

124 Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do PEP we wszystkich celach strategicznych i operacyjnych oraz przyjętych kierunkach działań, w szczególności w celu strategicznym I. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 został przyjęty uchwałą Nr 217 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2010 r. (M. P. Nr 101, poz. 1183). Jego dalekosiężnym celem jest dojście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a w szczególności zasada postępowania z odpadami zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadów, a następnie kolejno przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku (czyli wykorzystanie odpadów), unieszkodliwianie, przy czym najmniej pożądanym sposobem ich zagospodarowania jest składowanie. Realizacja tego celu umożliwi osiągnięcie innych celów takich, jak: ograniczenie składowania odpadów, w szczególności odpadów ulegających biodegradacji, ograniczenie zmian klimatu powodowanych przez gospodarkę odpadami czy też zwiększenie udziału w bilansie energetycznym kraju energii ze źródeł odnawialnych poprzez zastępowanie spalania paliw kopalnych różnego rodzaju metodami odzysku energii z odpadów zawierających frakcje biodegradowalne. W związku z powyższym, uwzględniając politykę ekologiczną państwa, przyjęto następujące cele główne: utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB; zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska; zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów, wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami. Cele dotyczące ochrony środowiska zawarte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B). Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych W dniu 7 grudnia 2010 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pn.: Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. W dniu 2 grudnia 2011 r. Rada Ministrów przyjęła Uzupełnienie do Krajowego Planu Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Dokument określa krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zużyte w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 r., uwzględniając wpływ innych środków polityki efektywności energetycznej na końcowe zużycie energii oraz odpowiednie środki, które należy podjąć dla osiągnięcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej. Dokument określa ponadto współpracę między organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowaną nadwyżkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zostać 26 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 124

125 przekazana innym państwom członkowskim, strategię ukierunkowaną na rozwój istniejących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do różnych zastosowań, a także środki, które należy podjąć w celu wypełnienia stosownych zobowiązań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE. Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do w/w dokumentu w szczególności w celu strategicznym I, celu operacyjnym 3, kierunku działań C. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych KPOŚK został zatwierdzony przez Rząd RP w dniu 16 grudnia 2003 r. Program zawiera wykaz aglomeracji o wielkości RLM > 2 000, wraz z jednoczesnym wykazem niezbędnych przedsięwzięć w zakresie budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych oraz budowy i modernizacji zbiorczych systemów kanalizacyjnych, jakie należy zrealizować w tych aglomeracjach w terminie do końca 2015 r. W dniu 7 czerwca 2005 r. została zatwierdzona przez Radę Ministrów pierwsza Aktualizacja KPOSK (AKPOŚK 2005), która obejmowała 1577 aglomeracji i przewidywała: budowę ok. 37 tys. km sieci kanalizacyjnej w aglomeracjach, budowę, rozbudowę i/lub modernizację ok oczyszczalni ścieków. Druga Aktualizacja KPOŚK została zatwierdzona przez Radę Ministrów w dniu 2 marca 2010 r. AKPOŚK 2009 obejmował łącznie 1635 aglomeracji, które umieszczono w dwóch załącznikach: Załącznik 1 - Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego, obejmuje 1313 aglomeracji od RLM (łączny RLM stanowi 97% całkowitego RLM Programu) Załącznik 2 - Aglomeracje nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego, obejmuje 322 aglomeracje z przedziału RLM (łączny RLM stanowi 3% całkowitego RLM Programu) Załącznik 3 - Aglomeracje pozostałe, obejmuje 104 aglomeracje (łączny RLM ) nowo wyznaczone, które nie spełniły wymogów formalnych, by znaleźć się w załączniku 1 lub 2. Aglomeracje te nie są wliczone do zakresu rzeczowego i finansowego AKPOŚK Realizacja załącznika 1 AKPOŚK 2009 obejmowała: budowę km sieci kanalizacyjnej, modernizację km sieci kanalizacyjnej, modernizację lub rozbudowę 569 oczyszczali ścieków, budowę 177 nowych oczyszczalni. Trzecia Aktualizacja KPOŚK została zatwierdzona przez Radę Ministrów w dniu 1 lutego 2011 r. (AKPOŚK 2010). Celem trzeciej Aktualizacji Programu było ustalenie realnych terminów zakończenia inwestycji w aglomeracjach, które ze względu na opóźnienia inwestycyjne nie zrealizują zaplanowanych zadań do końca 2010 r. Dlatego też, AKPOŚK2010 swoim zakresem objęło wyłącznie zmiany dotyczące terminów realizacji inwestycji. Obecnie na ukończeniu jest IV aktualizacja KPOŚK. 27 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 125

126 Zapisy Strategii odnoszą się do następujących aglomeracji wymienionych w KPOŚK: aglomeracja Iława (PLWM007), aglomeracja Susz (PLWM027), aglomeracja Samborowo (PLWM045). Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B). Narodowa Strategia Gospodarki Wodnej 2030 Uwzględniając aktualną politykę Rządu RP, dotyczącą opracowywania dokumentów planistycznych, na wniosek KZGW, decyzją Ministerstwa Środowiska zmieniono nazwę projektu dokumentu z Narodowej Strategii Gospodarki Wodnej 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) na Politykę wodną państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) omówienie poniżej. Projekt polityki wodnej państwa do roku 2030 (Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030) Polityka wodna państwa określa podstawowe kierunki i zasady działania umożliwiające realizację idei trwałego i zrównoważonego rozwoju w gospodarowaniu zasobami wodnymi w Polsce. Celem nadrzędnym Polityki wodnej państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) jest zapewnienie powszechnego dostępu ludności do czystej i zdrowej wody oraz istotne ograniczenie zagrożeń wywoływanych przez powodzie i susze. Ma to nastąpić w połączeniu z utrzymaniem dobrego stanu wód i związanych z nimi ekosystemów, przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, poprawie spójności terytorialnej i dążeniu do wyrównania dysproporcji regionalnych oraz uwzględnieniu integrowania ochrony środowiska wodnego z innymi dziedzinami gospodarki kraju. Cele strategiczne dla osiągnięcia celu nadrzędnego są następujące: osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód oraz związanych z nimi ekosystemów, zapewnienie dostępu do zasobów wodnych dla zaspokojenia potrzeb ludności, środowiska naturalnego oraz społecznie i ekonomicznie uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, ograniczenie negatywnych skutków powodzi i suszy oraz minimalizowanie ryzyka wystąpienia sytuacji nadzwyczajnych, wdrożenie systemu zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi i gospodarowania wodami. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A). 28 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 126

127 Strategia ochrony powietrza UE i wynikająca z niej Dyrektywa CAFE Podstawowym aktem prawa UE określającym wymagania w zakresie ochrony powietrza jest dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE). Podstawowym celem Dyrektywy CAFE jest: zdefiniowanie i określenie celów dotyczących jakości powietrza, wyznaczonych w taki sposób, aby unikać, zapobiegać lub ograniczać szkodliwe oddziaływanie na zdrowie ludzi i środowisko jako całość, ocena jakości powietrza w państwach członkowskich na podstawie wspólnych metod i kryteriów, uzyskiwanie informacji na temat jakości powietrza, pomocnych w walce z zanieczyszczeniami powietrza i uciążliwościami oraz w monitorowaniu długoterminowych trendów i poprawy stanu powietrza wynikających z realizacji środków krajowych i wspólnotowych, zapewnienie, aby informacja na temat jakości powietrza była udostępniana społeczeństwu, utrzymanie jakości powietrza, tam gdzie jest ona dobra, oraz jej poprawa w pozostałych przypadkach, promowanie ścisłej współpracy między państwami członkowskimi w zakresie ograniczania zanieczyszczenia powietrza. Dyrektywa wprowadziła nowe podejście w zakresie kontroli PM2,5, uzupełniające obowiązujące sposoby kontroli PM10. Polega ono na ustaleniu pułapu stężenia PM2,5 w powietrzu atmosferycznym dla zabezpieczenia ludności przed nadmiernie wysokim zagrożeniem. Uzupełnieniem powyższego jest prawnie niewiążący cel dotyczący ograniczenia ogólnego narażenia człowieka na działanie PM2,5 w latach 2010 do 2020 w każdym państwie członkowskim, w oparciu o dane pomiarowe. Dyrektywa zakłada także bardziej rozbudowany system monitorowania określonych zanieczyszczeń, takich jak PM2,5. Pozwoli to lepiej poznać zanieczyszczenia i ułatwi opracowanie na przyszłość bardziej skutecznej polityki w tym zakresie. Cele zawarte w wymienionym dokumencie (przede wszystkim cel dotyczący poprawy jakości powietrza) zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B). Polityka klimatyczna Polski Dokument pn. Polityka klimatyczna Polski. Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020 został przyjęty przez Radę Ministrów 4 października 2003 r. Celem strategicznym tej polityki jest: włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększania zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych. Do krótkookresowych celów polityki należą między innymi: 29 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 127

128 redukcja gazów cieplarnianych poprzez działania w zakresie energetyki, realizacja postanowień Konwencji Klimatycznej i Protokołu z Kioto, integracja polityki klimatycznej z innymi politykami państwa, opracowanie krajowego programu redukcji emisji gazów cieplarnianych, poprawa systemu informacji i edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony klimatu. Celem ilościowym polityki jest zapewnienie 40% redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020 w porównaniu z rokiem bazowym konwencji klimatycznej (tj r.) Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 3, kierunek działań C oraz cel operacyjny 2, kierunek działań B). Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Wg Polityki energetycznej Polski do 2030 r., przyjętej przez Radę Ministrów dnia 10 listopada 2009 r., podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są: 1. poprawa efektywności energetycznej, 2. wzrost bezpieczeństwa energetycznego, 3. rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, 4. rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, 5. ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 3, wszystkie kierunki działań). Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski 2014 został przygotowany w związku z obowiązkiem przekazywania Komisji Europejskiej sprawozdań z wdrażania dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, a także na podstawie obowiązku nałożonego na Ministra Gospodarki na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551, z późn. zm.). Dokument ten zawiera opis planowanych środków poprawy efektywności energetycznej określających działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej w poszczególnych sektorach gospodarki, niezbędnych dla realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią na 2016 r., a także środków służących osiągnięciu ogólnego celu w zakresie efektywności energetycznej rozumianego, jako uzyskanie 20 % oszczędności w zużyciu energii pierwotnej w Unii Europejskiej do 2020 r. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 3, wszystkie kierunki działań oraz cel operacyjny 2, kierunek działań B). Polityka leśna państwa (Krajowy program zwiększania lesistości) Krajowy program zwiększania lesistości (KPZL) został opracowany w 1993 r. przez Zakład Badań i Systemu Informacji Przestrzennych Instytutu Badawczego Leśnictwa na zlecenie 30 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 128

129 i przy współudziale Departamentu Leśnictwa ówczesnego Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Program ten został zaakceptowany do realizacji przez Radę Ministrów RP w dniu 23 czerwca 1995 r., jednak nie stał się programem rządowym, gdyż nie zagwarantowano środków na jego realizację w perspektywie wieloletniej. KPLZ jest opracowaniem studialnym o charakterze strategicznym. Stanowi instrument polityki leśnej w zakresie kształtowania przestrzeni przyrodniczej kraju i zawiera ogólne wytyczne sporządzania regionalnych planów przestrzennego zagospodarowania w dziedzinie zwiększania lesistości. Trzecia aktualizacja programu została wykonana w okresie od lipca do października 2014 r. w Zakładzie Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL. Z formalnego punktu widzenia jest ona spełnieniem wymogu aktualizacji KPZL co pięć lat. Jednocześnie okres opracowania tej ekspertyzy zbiega się w czasie z początkiem nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej Celem KPZL jest zapewnienie warunków do zwiększenia lesistości kraju do 30%, a także optymalnego rozmieszczenia zalesień, ustalenia priorytetów ekologicznych i gospodarczych oraz instrumentów realizacyjnych. Szczególną funkcją zalesień powinno być odpowiednie kształtowanie struktur przestrzennych zasobów przyrody, zwiększanie ich biologicznej aktywności i różnorodności, a także estetycznych walorów krajobrazu. Ważnym zadaniem programu zalesiania jest ochrona i wzmacnianie oraz łączenie najcenniejszych obszarów przyrodniczych we wspólny system. Bardzo istotnym problemem jest też racjonalne przestrzenne rozmieszczenie przyszłych zalesień. Rozmiar zadań, potrzeba systemowych rozwiązań w skali kraju i regionu, a przede wszystkim znaczenie zalesień dla ochrony środowiska, racjonalizacji struktury użytkowania ziemi i tworzenia ładu w gospodarce przestrzennej nadają temu problemowi wysoką rangę. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020) Celem SPA 2020 jest określenie działań adaptacyjnych, które należy podjąć do 2020 roku w najbardziej wrażliwych na zmiany klimatu obszarach takich jak: gospodarka wodna, rolnictwo, leśnictwo, różnorodność biologiczna, zdrowie, energetyka, budownictwo i gospodarka przestrzenna, obszary zurbanizowane, transport, obszary górskie i strefy wybrzeża. Działania adaptacyjne zawarte w SPA2020 obejmują zarówno przedsięwzięcia techniczne, np. budowa niezbędnej infrastruktury przeciwpowodziowej i ochrony wybrzeża, jak i zmiany regulacji prawnych, np. w systemie planowania przestrzennego ograniczające możliwość zabudowy terenów zagrożonych powodziami. Wśród planowanych do realizacji inwestycji znajduje się szereg przedsięwzięć poprawiających jakość życia mieszkańców i pobudzających wzrost gospodarczy. Planowane działania obejmują np. poprawę jakości wód, rozwój odnawialnych źródeł energii, zwiększenie zalesienia czy wsparcie dla rozwoju technologii środowiskowych. Podjęte zostaną również działania edukacyjne, wyjaśniające opinii publicznej zjawisko zmian klimatu. 31 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 129

130 Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, ponadto cel strategiczny II, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata Program stanowi kontynuację Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań, która została uchwalona Uchwałą nr 270/2007 Rady Ministrów z dnia r. Celem nadrzędnym programu jest: Poprawa stanu różnorodności biologicznej i pełniejsze powiązanie jej ochrony z rozwojem społeczno-gospodarczym kraju.. Program formułuje następujące cele strategiczne: Cel strategiczny A: Podniesienie poziomu wiedzy oraz kształtowanie postaw społeczeństwa związanych z włączaniem się do działań na rzecz różnorodności biologicznej. Cel strategiczny B: Włączenie wybranych sektorów gospodarki w działania na rzecz różnorodności biologicznej. Cel strategiczny C: Zachowanie i przywracanie populacji zagrożonych gatunków i siedlisk. Cel strategiczny D: Efektywne zarządzanie zasobami przyrodniczymi. Cel strategiczny E: Utrzymanie i odbudowa ekosystemów oraz ich usług. Cel strategiczny F: Ograniczenie presji gatunków inwazyjnych i konfliktowych. Cel strategiczny G: Ograniczenie i łagodzenie skutków zmian klimatycznych. Cel strategiczny H: Ochrona różnorodności biologicznej poprzez rozwój współpracy międzynarodowej. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Strategia ochrony obszarów wodno-błotnych w Polsce wraz z planem działań Strategia ochrony obszarów wodno-błotnych w Polsce wraz z planem działań (na lata ) została zatwierdzona przez Ministra Środowiska w dniu 10 października 2006 r. Przyjęte w strategii cele nadrzędne to powszechna ochrona środowisk wodno-błotnych w kraju na drodze: zapewnienia ciągłości istnienia i naturalnego charakteru środowisk zachowanych dotychczas obszarów wodno-błotnych oraz pełnionych przez nie funkcji ekologicznych; zatrzymania procesu degradacji i zanikania środowisk wodno-błotnych; restytucji przyrodniczej obszarów zdegradowanych. Zgodnie z zapisami strategii ochrona ta powinna być realizowana zarówno w odniesieniu do całych ekosystemów, jak i pojedynczych elementów różnorodności biologicznej: biotopów wodno-błotnych, zbiorowisk roślinnych, cennych gatunków fauny i flory. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A). 32 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 130

131 Wytyczne KE do uwzględnienia adaptacji do zmian klimatu oraz ochrony różnorodności biologicznej; Biała Księga Adaptacja Do Zmian Klimatu: Europejskie Ramy Działania Celem unijnych ram na rzecz adaptacji jest osiągnięcie w UE takiej zdolności adaptacji, by mogła ona stawić czoła skutkom zmian klimatu. Ramy te są zgodne z zasadą pomocniczości i uwzględniają ogólne cele UE dotyczące zrównoważonego rozwoju. Unijne ramy są wdrażane etapowo. Przewiduje się, że w pierwszej fazie (lata ) ustanowiono podstawy dla przygotowania kompleksowej unijnej strategii adaptacyjnej, która zostanie wdrożona w fazie drugiej, rozpoczynającej się w 2013 r. W pierwszej fazie poświęcono uwagę czterem grupom działań: 1) tworzenie trwałych podstaw wiedzy na temat oddziaływania i skutków zmian klimatu w UE; 2) włączenie adaptacji do kluczowych dziedzin politycznych UE; 3) stosowanie kombinacji instrumentów politycznych (instrumenty rynkowe, wytyczne, partnerstwa publiczno-prywatne) celem zapewnienia skutecznej realizacji procesu adaptacji oraz 4) nasilenie międzynarodowej współpracy w zakresie adaptacji. Na szczeblu krajowym opracowano Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020, omówiony w rozdziale ), który wpisuje się w działania na rzecz osiągnięcia celu nadrzędnego Białej Księgi oraz unijnej strategii adaptacji do zmian klimatu, jakim jest poprawa odporności państw członkowskich na aktualne i oczekiwane zmiany klimatu, w tym lepsze przygotowanie do ekstremalnych zjawisk klimatycznych i pogodowych oraz redukcja kosztów społeczno-ekonomicznych z tym związanych. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, ponadto cel strategiczny II, cel operacyjny 2, kierunek działań A) Powiązania z dokumentami szczebla regionalnego Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 została przyjęta uchwałą Nr XXVIII/553/13 Sejmiku Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 25 czerwca 2013 r. Cel główny Strategii województwa brzmi: Spójność ekonomiczna, społeczna i przestrzenna Warmii i Mazur z regionami Europy. W Strategii sformułowano 4 cele strategiczne: 1. wzrost konkurencyjności gospodarki, który zawiera najważniejsze zagadnienia na styku gospodarka społeczeństwo; 2. wzrost aktywności społecznej zawiera cele operacyjne ze sfery społeczeństwo sieci; 3. wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych ukierunkowanych głównie na sferę gospodarczą, dlatego znajduje się na styku gospodarki i nowoczesnych sieci; 33 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 131

132 4. nowoczesna infrastruktura rozwoju ten cel najsilniej wpływa na realizację wszystkich pozostałych celów strategicznych, dlatego umieszczony jest w centralnej części układu celów. Każdy z celów strategicznych będzie realizowany przez przyporządkowane mu cele operacyjne. Pierwszy cel strategiczny: wzrost konkurencyjności gospodarki, będzie wynikiem realizacji działań w ramach trzech celów operacyjnych: wzrostu konkurencyjności regionu poprzez rozwój inteligentnych specjalizacji; wzrostu innowacyjności firm; wzrostu liczby miejsc pracy. Drugi cel strategiczny: wzrost aktywności społecznej, będzie następował wskutek realizacji dwóch celów operacyjnych: rozwój kapitału społecznego; wzrost dostępności i jakości usług publicznych. Trzeci cel strategiczny: wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych, będzie następował wskutek realizacji dwóch celów operacyjnych: doskonalenie administracji; intensyfikacja współpracy międzyregionalnej Czwarty cel strategiczny: nowoczesna infrastruktura rozwoju, będzie realizowany przez następujące trzy cele operacyjne: zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności; dostosowana do potrzeb sieć nośników energii; poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego. Projekt Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława ze swoimi celami strategicznymi oraz celami operacyjnymi był inspirowany zapisami Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku Poprzez analogię przyjęto cele strategiczne oraz dostosowano do warunków gminy Iława cele operacyjne i kierunki działań. Strategia wykorzystuje w trojaki sposób cele ujęte w Strategii rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego : 1. jako punkt wyjścia do uszczegółowienia zadań szczebla gminnego, z uwzględnieniem specyfiki i potrzeb miasta, 2. jako analogię do sformułowania celów i niektórych kierunków działań, 3. jako inspirację do sformułowania zadań szczebla gminnego. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury W dniu 8 kwietnia 2014 r. Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego przyjął projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata RPO WiM jest następcą Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata i w pewnej części spadkobiercą kierunków działań np. w sferze wypełniania dyrektyw unijnych. Koncentruje się na następujących sprawach: warmińskomazurskiej gospodarki i kształceniu dla niej kadr, zmiany sytuacji na rynku pracy, poprawie 34 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 132

133 dostępu do usług publicznych, energii i efektywności energetycznej, środowiska przyrodniczego, wypełniania luk w systemie transportowym, rewitalizacji miast i ich ubogich społeczności oraz ograniczania ubóstwa w regionie. W RPO WiM wyodrębniono następujące osie priorytetowe: 1. Inteligentna gospodarka Warmii i Mazur. 2. Kadry dla gospodarki. 3. Cyfrowy region. 4. Efektywność energetyczna. 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów. 6. Kultura i dziedzictwo. 7. Infrastruktura transportowa. 8. Obszary wymagające rewitalizacji. 9. Dostęp do wysokiej jakości usług publicznych. 10. Regionalny rynek pracy. 11. Włączenie społeczne. Strategia odnosi się do wszystkich osi priorytetowych RPO Warmia i Mazury Plan gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata Plan gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata został uchwalony przez Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego Uchwałą Nr XVIII/333/12 z dnia 19 czerwca 2012 r. Cele główne w Planie przyjęto za KPGO: 1. utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB; 2. zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymogami ochrony środowiska; 3. zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów; 4. wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów; 5. współpraca z ministrem właściwym do spraw środowiska przy prowadzeniu bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami (BDO); 6. minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych przy jednoczesnym zwiększaniu ilości tych odpadów poddawanych procesom odzysku; 7. rozwój systemu zbierania odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych, z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych. Cele szczegółowe w odniesieniu do gospodarki odpadami komunalnymi są następujące: 1. objęcie wszystkich mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 roku; 2. zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska tak, aby w 2013 roku nie było składowanych więcej niż 50%, a w 2020 roku nie więcej niż 35% masy odpadów wytworzonych w 1995 roku; 3. zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 roku; 4. przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw 35 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 133

134 domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% masy do 2020 roku; 5. objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców najpóźniej do końca 2013 roku; 6. zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów wyznaczonych przez Unię Europejską oraz rekultywacja składowisk zamkniętych; 7. rozwój selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, odpadów ZSEiE, wielkogabarytowych oraz odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B). Zgodnie z zapisami Planu gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata gmina Iława została przyporządkowana do Regionu Zachodniego gospodarki odpadami komunalnymi. System gospodarki odpadami w Regionie Zachodnim organizują dwa związki międzygminne: Związek Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego Czyste Środowisko oraz Ekologiczny Związek Gmin Działdowszczyzna w Działdowie. Gmina Iława należy do tego pierwszego. Obecnie trwają prace nad aktualizacją Planu gospodarki odpadami Planu gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata Jest także opracowywany tzw. plan inwestycyjny (stanowiący załącznik do WPGO). Plan ten będzie określać potrzebna infrastrukturę, dotyczącą odpadów komunalnych, w tym odpadów budowlanych i rozbiórkowych, wraz z mocami przerobowymi, służącą zapobieganiu powstawaniu tych odpadów oraz gospodarowaniu nimi, zapewniającą osiągnięcie celów wyznaczonych w przepisach unijnych. Z punktu widzenia przedsiębiorców zamierzających skorzystać ze środków unijnych lub NFOŚiGW lub WFOŚiGW warunkiem dopuszczalności finansowania inwestycji dotyczących odpadów komunalnych z w/w źródeł jest ujęcie ich w planie inwestycyjnym. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego Obowiązujący Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińskomazurskiego został przyjęty Uchwałą Nr VII/164/15 Sejmiku Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 27 maja 2015 roku. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest jednym z najważniejszych dokumentów planistycznych województwa. Zawiera wskazanie kierunków i działań, których realizacja jest wypełnieniem zadań określonych przez strategię rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. Jest kluczowym instrumentem koordynacji polityki przestrzennej w regionie. Celem głównym polityki przestrzennej województwa jest: Zrównoważony rozwój przestrzenny województwa, realizowany poprzez wykorzystanie cech i zasobów przestrzeni regionu, dla zwiększenia jego spójności w wymiarze przestrzennym, społecznym i gospodarczym, z uwzględnieniem ładu przestrzennego oraz zachowania wysokich walorów środowiska i krajobrazu. Cele szczegółowe polityki przestrzennej sformułowano następująco: 36 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 134

135 1. Dążenie w gospodarowaniu przestrzenią do uporządkowania i harmonii pomiędzy różnymi elementami i funkcjami tej przestrzeni dla ochrony ładu przestrzennego, jako niezbędnego wyznacznika równoważenia rozwoju. 2. Podwyższenie konkurencyjności regionu, w szczególności poprzez podnoszenie innowacyjności i atrakcyjności jego głównych ośrodków miejskich. 3. Poprawa jakości wewnętrznej regionu poprzez promowanie integracji funkcjonalnej i tworzenie warunków dla wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, z wykorzystaniem potencjałów wewnętrznych. 4. Poprawa dostępności terytorialnej regionu w relacjach zewnętrznych i wewnętrznych poprzez rozwijanie systemów infrastruktury technicznej, w tym infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. 5. Zachowanie i odtwarzanie wysokiej jakości struktur przyrodniczo-kulturowych i krajobrazowych regionu oraz zrównoważone korzystanie z zasobów środowiska, stanowiące istotny element polityki rozwoju województwa. 6. Zwiększenie odporności przestrzeni województwa na zagrożenie naturalne i antropogeniczne oraz utratę bezpieczeństwa energetycznego, a także uwzględnienie w polityce przestrzennej regionu potrzeb obronnych państwa. Za podstawową zasadę polityki zagospodarowania przestrzennego województwa warmińskomazurskiego przyjmuje się zasadę zrównoważonego rozwoju. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z zapisami dokumentu, instalacje wykorzystujące energię z OZE mogą być lokalizowane na terenie całego województwa, za wyjątkiem dużej energetyki wiatrowej, dla której ustala się strefy zakazu lokalizacji oraz strefy ograniczonego rozwoju. Zasięg tych stref w odniesieniu do terenu gminy Iława przedstawiono w rozdziale 5.2. W stosunku do lokalizacji wszystkich instalacji obowiązują ograniczenia i zakazy wynikające z odpowiednich przepisów odrębnych. Ponieważ jak wykazano wcześniej projekt Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iława ze swoimi celami strategicznymi oraz celami operacyjnymi był inspirowany zapisami Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025, a plan zagospodarowania przestrzennego województwa zawiera wskazanie kierunków i działań, których realizacja jest wypełnieniem zadań określonych przez tę strategię, analizowany dokument (w szczególności cel główny, cele strategiczne, kierunki działań i zadania do realizacji) jest również zgodny z zapisami Planu zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego. Program Ochrony Środowiska Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Celem strategicznym Programu Ochrony Środowiska Województwa Warmińsko- Mazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata jest: Ochrona zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Dokument wyznacza następujące priorytety i kierunki działań: Priorytet I: Doskonalenie działań systemowych Kierunki działań: 37 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 135

136 I.1. I.2. I.3. I.4. I.5. I.6. I.7. I.8. I.9. Uwzględnianie zasad ochrony środowiska w strategicznych programach rozwoju województwa; Rozwój współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej dla realizacji celów Programu Ochrony Środowiska; Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska. Rozwój systemu ekozarządzania. Wzrost udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Rozwój badań i postęp techniczny w dziedzinie ochrony środowiska. Wzrost odpowiedzialności za szkody w środowisku. Uwzględnianie aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym. Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa. Priorytet II: Zapewnienie ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych Kierunki działań: II.1. Ochrona przyrody i krajobrazu. II.2. Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. II.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wody. II.4. Ochrona powierzchni ziemi. II.5. Właściwe gospodarowanie zasobami geologicznymi. II.6. Ochrona klimatu. II.7. Doskonalenie gospodarowania zasobami energetycznymi. Priorytet III: Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Kierunki działań: III.1. Ograniczanie środowiskowych zagrożeń zdrowia i życia. III.2. Poprawa jakości powietrza III.3. Poprawa jakości wód. III.4. Doskonalenie gospodarki odpadami. III.5. Ograniczanie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych. III.6. Ograniczanie zagrożeń ze strony substancji chemicznych w środowisku. Cel, priorytety i kierunki działań zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A i B oraz cel strategiczny III, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Program Ochrony Środowiska Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata jest obecnie aktualizowany zgodnie wytycznymi Ministerstwa Środowiska z dnia 2 września 2015 r. Program rozwoju OZE województwa warmińsko mazurskiego na lata Program rozwoju OZE województwa warmińsko mazurskiego na lata wskazuje kierunki działań, w których polityka regionalna może najskuteczniej przyczynić się do zwiększenia udziału energii z odnawialnych źródeł w ogólnym bilansie energetycznym województwa. Osiągnięcie wymaganego w pakiecie energetyczno-klimatycznym wskaźnika 15 % udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej w 2020 roku zobowiązuje samorządy do wspierania istniejących oraz powstawania nowych inwestycji opartych na wykorzystaniu nowych źródeł energii, które zmierzają do rozwoju i uniezależnienia się regionu od zewnętrznych dostaw energii. 38 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 136

137 Cele Programu rozwoju OZE województwa warmińsko-mazurskiego na 2020 rok: Produkcja energii ogółem z OZE na poziomie TJ, tj. około 18,4% przewidywanego zużycia energii w regionie; Produkcja energii elektrycznej na poziomie GWh tj. około 49 % zużycia energii elektrycznej w województwie; Redukcja emisji CO 2 z tytułu produkcji energii elektrycznej z OZE o tys. ton; Obniżenie wskaźnika zużycia energii na 1 mln PKB w regionie z poziomu 1,94 TJ/mln PKB do poziomu 1,67TJ/mln PKB w roku Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 3, kierunek działań C). Wojewódzki Program Zwiększania Lesistości Wojewódzki program zwiększenia lesistości na lata obejmuje okres miniony. W chwili obecnej brak jest aktualnego programu zwiększania lesistości dla województwa warmińsko-mazurskiego. Program ochrony powietrza dla strefy warmińsko-mazurskiej ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM10 i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle PM10 wraz z Planem działań krótkoterminowych ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 Program Ochrony Powietrza został przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Warmińsko- Mazurskiego Nr IV/96/15 z dnia 16 lutego 2015 r. Głównym celem sporządzenia i wdrożenia Programu Ochrony Powietrza jest przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to poprawa warunków życia mieszkańców, podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz lepsza jakość życia w strefie. Program identyfikuje następujące działania kierunkowe zmierzające do przywrócenia standardów jakości powietrza w zakresie pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu: 1. W zakresie ograniczania emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno-bytowej i technologicznej): rozbudowa centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną, zmiana paliwa na inne o mniejszej zawartości popiołu lub zastosowanie energii elektrycznej, względnie indywidualnych źródeł energii odnawialnej, zmniejszanie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez ograniczanie strat ciepła termomodernizacja budynków, ograniczanie emisji z niskich rozproszonych źródeł technologicznych, zmiana technologii i surowców stosowanych w rzemiośle, usługach i drobnej wytwórczości wpływająca na ograniczanie emisji pyłu zawieszonego PM10 i B(a)P. 2. W zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej): kontynuacja modernizacji taboru komunikacji w miastach i gminach, wprowadzenie nowych niskoemisyjnych paliw i technologii, szczególnie w systemie transportu publicznego i służb miejskich, szkolenia kierowców i obsługi maszyn dotyczące zmniejszenia emisji poprzez odpowiednie użytkowanie pojazdów, stosowanie zachęt finansowych do wymiany pojazdów na bardziej przyjazne środowisku, kierowanie ruchu tranzytowego z ominięciem miasta lub jego części centralnych, tworzenie stref z zakazem ruchu samochodów, rozwój i zwiększanie efektywności systemu transportu publicznego, polityka cenowa opłat za przejazdy i zsynchronizowanie rozkładów jazdy transportu zbiorowego zachęcające do korzystania z systemu transportu zbiorowego, tworzenie systemu ścieżek rowerowych, 39 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 137

138 tworzenie systemu płatnego parkowania w centrum miast, intensyfikacja okresowego czyszczenia ulic (szczególnie w okresach bezdeszczowych), wprowadzenie ograniczeń prędkości na drogach o pylącej nawierzchni, stosowanie przy modernizacji dróg i parkingów materiałów i technologii gwarantujących ograniczenie emisji pyłu podczas eksploatacji, uprzywilejowanie ruchu pieszego w centrum miasta. 3. W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych energetyczne spalanie paliw: ograniczenie emisji pyłu zawieszonego PM10 oraz B(a)P poprzez optymalne sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawności procesu produkcji energii, zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartości popiołu i siarki, stosowanie technik gwarantujących zmniejszenie emisji substancji do powietrza, stosowanie technik odpylania, odsiarczania i odazotowania spalin o dużej efektywności, stosowanie oprócz spalania paliw odnawialnych źródeł energii, zmniejszenie strat przesyłu energii. 4. W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych źródła technologiczne: stosowanie efektywnych technik odpylania, odsiarczania i odazotowania gazów odlotowych, zmiana technologii produkcji, w tym likwidacja źródeł o znaczącej emisji pyłu, zmiana profilu produkcji wpływająca na ograniczenie emisji substancji zanieczyszczających. 5. W zakresie przetwórstwa mięsnego na skalę komercyjną (fast-foody, restauracje, itp.): stosowanie metod smażenia mięsa (np. z konwerterem katalitycznym), zapewniających obniżenie emisji benzo(a)pirenu, stosowanie zachęt finansowych dla restauracji, które są skłonne wymienić systemy wentylacyjne, promocja w lokalnych społecznościach obiektów przetwórstwa mięsa stosujących metody smażenia zapewniające obniżenie emisji benzo(a)pirenu. 6. W zakresie ograniczania emisji powstającej w czasie pożarów lasów i wypalania łąk, ściernisk, pól: zapobieganie pożarom w lasach (uświadamianie społeczeństwa, zakazy wchodzenia w trakcie suszy, sprzątanie lasów), użytkowanie terenów publicznych z wykorzystaniem bezpiecznych praktyk wykorzystujących użycie ognia, skuteczne egzekwowanie zakazu wypalania łąk, ściernisk i pól. 7. W zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi: usprawnianie infrastruktury recyklingu, w celu ułatwienia zbiórki odpadów, zachęcenie do stosowania kompostowników, stworzenie specjalnego systemu programów zbiórki odpadów zielonych pochodzących z ogrodów, zbiórka makulatury, prowadzenie kampanii edukacyjnych, informujących społeczeństwo o zagrożeniach dla zdrowia płynących z otwartego spalania śmieci. 8. W zakresie edukacji ekologicznej i reklamy: kształtowanie właściwych zachowań społecznych poprzez propagowanie konieczności oszczędzania energii cieplnej i elektrycznej oraz uświadamianie o szkodliwości spalania paliw niskiej jakości, prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu uświadamianie społeczeństwa o szkodliwości spalania odpadów (śmieci) połączonych z nakładaniem mandatów za spalanie odpadów (śmieci), uświadamianie społeczeństwa o korzyściach płynących z użytkowania scentralizowanej sieci ciepłowniczej, termomodernizacji i innych działań związanych z ograniczeniem emisji niskiej, promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych źródeł ciepła, wspieranie przedsięwzięć polegających na reklamie oraz innych rodzajach promocji towaru i usług propagujących model konsumpcji zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, w tym w zakresie ochrony powietrza. 9. W zakresie planowania przestrzennego: uwzględnianie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego sposobów zabudowy i zagospodarowania terenu umożliwiających ograniczenie emisji 40 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 138

139 pyłu zawieszonego PM10, B(a)P, poprzez działania polegające na: wprowadzaniu zieleni ochronnej i urządzonej oraz niekubaturowe zagospodarowanie przestrzeni publicznych miast (place, skwery), zachowaniu istniejących terenów zieleni i wolnych od zabudowy celem lepszego przewietrzania miast, ustalaniu sposobu zaopatrzenia w ciepło z zakazem używania paliw stałych w indywidualnych stałych źródłach ciepła w nowoplanowanej zabudowie, preferowanie podłączania nowych obiektów do sieci ciepłowniczej w rejonach objętych centralnym systemem ciepłowniczym, modernizowaniu układu komunikacyjnego celem przeniesienia ruchu poza ścisłe centrum miast, reorganizacji układu komunikacyjnego oraz wprowadzeniu stref zamkniętych dla ruchu samochodowego w ścisłym centrum miast, zapewnieniu obsługi transportem zbiorowym na etapie tworzenia planów miejscowych i wydawania decyzji o warunkach zabudowy, w decyzjach środowiskowych dla budowy i przebudowy dróg: zalecenie stosowania wzdłuż ciągów komunikacyjnych pasów zieleni izolacyjnej (z roślin o dużych zdolnościach fitoromediacyjnych), zalecenie stosowania ekranów akustycznych pochłaniających typu zielona ściana zamiast najczęściej stosowanych ekranów odbijających, Planowanie rozbudowy miast w sposób zapobiegający zbytniemu rozlewaniu się miast. Działania opisane w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, wszystkie cele operacyjne oraz cel strategiczny III, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Program ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza aglomeracjami położonych wzdłuż dróg krajowych oraz wojewódzkich na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, o obciążeniu ponad 3 mln pojazdów rocznie, których eksploatacja spowodowała negatywne oddziaływanie akustyczne w wyniku przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu określonych wskaźnikami L DWN i L N Program... został przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego Nr III/42/2014 z dnia r. W dokumencie nie uwzględniono żadnych dróg z terenu gminy Iława. Programy transportowe Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego został opracowany w 2013 r. i uchwalony przez Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego (Uchwała Nr XXX/582/2013 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 września 2013 r.). Plan został zaktualizowany w 2015 r. Podstawowy cel opracowania planu transportowego to poprawa jakości systemu transportowego i jego rozwój zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Tak sformułowany cel nadrzędny planu transportowego powinien być osiągany poprzez realizację następujących celów szczegółowych: Cel 1. Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu - instrument poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych Cel 2. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego instrument zwiększania wydajności systemu z jednoczesnym ograniczaniem kosztów Cel 3. Integracja systemu transportowego w układzie gałęziowym i terytorialnym 41 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 139

140 Cel 4. Wspieranie konkurencyjności gospodarki obszaru instrument rozwoju gospodarczego Cel 5. Poprawa bezpieczeństwa - radykalna redukcja liczby wypadków i ograniczenie ich skutków (zabici, ranni) oraz poprawa bezpieczeństwa osobistego użytkowników transportu Cel 6. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i warunki życia. Założenia opisane w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 1, kierunek działań B). Projekt Programu rewitalizacji miast Cittaslow województwa warmińsko-mazurskiego Nie dotyczy obszaru gminy Iława (gmina wiejska). Plan gospodarowania wodami dla dorzecza Wisły W Planie gospodarowania wodami dla dorzecza Wisły wyszczególniono następujące cele środowiskowe dla jednolitych części wód powierzchniowych: Przy ustalaniu celów środowiskowych dla JCW brano pod uwagę aktualny stan JCW w związku z wymaganym zgodnie z RDW warunkiem niepogarszania ich stanu. Dla jednolitych części wód, będących obecnie w bardzo dobrym stanie/potencjale ekologicznym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu/potencjału. Ponadto, ustalając cele uwzględniano także różnicę pomiędzy naturalnymi, a silnie zmienionymi oraz sztucznymi częściami wód. Dla naturalnych części wód celem będzie osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego, dla silnie zmienionych i sztucznych części wód co najmniej dobrego potencjału ekologicznego. Ponadto, w obydwóch przypadkach, w celu osiągnięcia dobrego stanu/potencjału konieczne będzie dodatkowo utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego. Dla obszarów chronionych funkcjonujących na obszarach dorzeczy nie zostały podwyższone cele środowiskowe. W Planie gospodarowania wodami dla dorzecza Wisły wyszczególniono następujące cele środowiskowe dla jednolitych części wód podziemnych: dla części wód będących w co najmniej dobrym stanie chemicznym i ilościowym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B). Rozporządzenie w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Nie zostało opracowane. Projekt planów ochrony oraz planów zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Plany zadań ochronnych opracowano i ustanowiono dla 3 spośród 6 obszarów Natura 2000 występujących na terenie gminy Iława: 42 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 140

141 Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 2 grudnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Aleje Pojezierza Iławskiego PLH280051, Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001, Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia 31 marca 2015 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Iławska PLH Wymienione dokumenty wyszczególniają m.in. cele planowanych działań ochronnych. Cele te zostały we właściwy sposób uwzględnione w Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A i B) Powiązania z dokumentami szczebla gminnego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Iława Aktualnie obowiązujące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zostało zatwierdzone uchwałą Rady Gminy Iława nr XLVII/454/2010 z dnia 5 listopada 2010 r. Jest ono zmianą dotychczas obowiązującego studium, uchwalonego przez Radę Gminy Iława uchwałą Nr XIX/146/2000 z dnia 14 kwietnia 2000 r. Aktualnie obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława został uchwalony uchwałą Rady Gminy Iława Nr XIII/108/2003 dnia 3 grudnia 2003 r. i zmieniony uchwałą Rady Gminy Iława nr XXXIX/346/2006 z dnia 31 maja 2006 r. W studium, ze względu na naturalne warunki fizjograficzno-przyrodnicze, wyodrębniono w gminie Iława cztery strefy o zróżnicowanych predyspozycjach rozwojowych: Strefa I Krajobrazowa Obejmuje południową część obszaru Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego oraz południowe części Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego. W granicach parku położona jest miejscowość wypoczynkowa Siemiany. Poza granicami Parku, w jego otulinie i w części południowo zachodniej stref chronionego krajobrazu położone są miejscowości Szymbark, Starzykowo, Gardzień i Kamionka, a w części wschodniej miejscowość Sąpy, Wola Kamieńska, Tynwałd, Kamień Duży oraz Szałkowo, Jażdżówki, Makowo i Jezierzyce jako miejscowości letniskowe. Na zachód od miejscowości Siemiany znajduje się rezerwat Jezioro Jasne. Znaczącą rolę gospodarczą i turystyczną dla tego obszaru pełni akwen Jezioraka. 43 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 141

142 Strefa II Rolnicza Obejmuje zachodnią część gminy z miejscowościami: Ząbrowo, Gałdowo, Laseczno, Stradomno, Nejdyki, Wikielec, Mózgowo. Strefa III Rolniczo-gospodarcza Obejmuje wschodnią część gminy z miejscowościami: Frednowy, Tynwałd, Franciszkowo, Stanowo, Wola Kamieńska, Rudzienice, Kałdunki, Mątyki, Kałduny, Gromoty, Ławice i Dziarny. W miejscowościach tych rozwinięta jest towarowa hodowla drobiu, będąca specjalizacją gminy. Wschodnia granica gminy, będąca jednocześnie granicą strefy, pokrywa się z rzeką Drwęcą jako Rezerwatem Rzeki Drwęcy. Strefa IV Leśna Obejmuje południowy kompleks lasów iławskich z miejscowościami: Radomek, Karaś i rezerwatem przyrody Jezioro Karaś. Zapisy w/w dokumentu zostały uwzględnione w opracowanej Strategii, przede wszystkim w planowaniu zadań przewidzianych do realizacji przez Gminę Iława. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Iława na lata z perspektywą na lata Program Ochrony Środowiska dla Gminy Iława na lata z perspektywą na lata przyjęto uchwałą Nr XIII/96/2015 Rady Gminy Iława z dnia 30 października 2015 roku. Program został poddany strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. W programie wyznaczono następujące priorytety: Priorytet I - Gospodarka Wodno Ściekowa Priorytet II - Powierzchnia Ziemi i Gleby Priorytet III - Ochrona Przyrody Priorytet IV - Gospodarka Odpadami Priorytet V - Powietrze Atmosferyczne Priorytet VI - Klimat Akustyczny Priorytet VII - Pola Elektromagnetyczne Priorytet VIII - Energia i Odnawialne Źródła Energii Priorytet IX - Monitoring Środowiska Priorytet X - Edukacja Ekologiczna i Współpraca Gminna Cel, priorytety i kierunki działań zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A i B oraz cel strategiczny III, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Iława Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Iława został opracowany w 2009 r. W dokumencie zaplanowano 4 typy działań: 1. Wdrożenie systemu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest oraz systemu ich magazynowania i wywozu na składowisko odpadów niebezpiecznych. 44 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 142

143 2. Oczyszczenie terenów z odpadów azbestowych. 3. Wyeliminowanie i unieszkodliwienie ich poprzez deponowanie odpadów zawierających azbest na bezpiecznych składowiskach odpadów azbestowych. 4. Prowadzenie monitoringu realizacji programu i okresowe raportowanie jego realizacji władzom samorządowym oraz mieszkańcom. Działania zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób uwzględnione w Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B oraz cel strategiczny III, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata (aktualizacja na lata ) Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata przyjęto uchwałą Rady Gminy nr XXIV/233/2012 z dnia 26 października 2012 r. Projekt został poddany strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata planują następujące kierunki działań: rozbudowę i modernizację systemów energetycznych dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, racjonalizację zużycia energii obejmującą: działania termomodernizacyjne, inwestycje modernizacyjne, zwiększenie sprawności wytwarzania i sprawności przesyłu energii, oszczędne gospodarowanie energią elektryczną, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Kierunki działań zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób uwzględnione w Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B oraz cel operacyjny 3, wszystkie kierunki działań). Plan gospodarki niskoemisyjnej W 2015 r. opracowano Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego. Społeczno-gospodarczy Ostródzko-Iławski Obszar Funkcjonalny (OIOF) został powołany 4 listopada 2013 roku przez przedstawicieli Gminy Miejskiej Ostróda, Gminy Miejskiej Iława, Gminy Ostróda, Gminy Iława, Gminy Miłomłyn, Gminy Morąg, Powiatu Ostródzkiego oraz partnerów wspierających (organizacji pozarządowych) w wyniku zawartej umowy partnerstwa. Celem strategicznym realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego jest rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego rozwoju gmin Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego i dążeniu do redukcji emisji gazów cieplarnianych, poprawę efektywności energetycznej i związanego z tym zmniejszenia zużycia energii finalnej, a także zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w wytwarzaniu energii na terenie gmin OIOF oraz poprawę jakości powietrza. Celami szczegółowymi rozwoju gospodarki niskoemisyjnej w Gminach Ostródzko- Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego są: 45 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 143

144 1. redukcja emisji gazów cieplarnianych do 2020 r., 2. zmniejszenie zużycia energii finalnej do 2020 r., 3. zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych do 2020 r. Działania zapisane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego zmierzają do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy ochrony powietrza (POP). Cele i działania zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób uwzględnione w Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B oraz cel operacyjny 3, wszystkie kierunki działań). Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iława na lata Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iława na lata został przyjęty Uchwałą Nr XIII/97/2015 Rady Gminy Iława z dnia 30 października 2015 r. Program formułuje następujące cele: Cel główny 1 prowadzenie polityki gminnej mającej na celu zachowanie istniejących walorów zabytkowych. Cel szczegółowy 1.1 Organizacja zasad wsparcia dla rewaloryzacji obiektów zabytkowych. Cel szczegółowy 1.2 Bezpośrednie wsparcie dla rewaloryzacji obiektów zabytkowych z budżetu Gminy. Cel szczegółowy 1.3 Dbałość o ład przestrzenny i krajobraz kulturowy w Gminie. Cel szczegółowy 1.4 Określanie warunków współpracy z właścicielami obiektów zabytkowych. Cel główny 2 odpowiednie wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego w celu przybliżenia tych walorów zarówno mieszkańcom gminy, jak i odwiedzających teren gminy turystom. Cel szczegółowy 2.1 Rozwój produktów turystycznych opartych na walorach dziedzictwa kulturowego. Cel szczegółowy 2.2 Wykorzystanie Internetu i multimediów w celu nowoczesnej promocji walorów zabytkowych. Cel szczegółowy 2.3 Wzrost popularności atrakcji turystycznych Gminy Iława wśród osób korzystających z walorów wodnych Gminy, zarówno z kraju i zagranicy. Cel szczegółowy 2.4 Promocja na forum krajowym i zagranicznym. Cel szczegółowy 2.5 Edukacja społeczeństwa w zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego. Cele zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób uwzględnione w Strategii (przede wszystkim: cel strategiczny III, cel operacyjny 2, kierunek działań A oraz D, E, G oraz cel strategiczny IV, wszystkie cele operacyjne i kierunki działań). Zintegrowana strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego W 2015 r. opracowano Zintegrowaną Strategię Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego na lata Głównym celem 46 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 144

145 opracowania strategii było wskazanie możliwych kierunków rozwoju współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego tworzącymi obszar funkcjonalny, a także określenie najważniejszych z punktu widzenia OIOF przedsięwzięć planowanych do realizacji w bieżącym i kolejnych okresach programowania funduszy unijnych. Wizja rozwoju OIOF zawarta Zintegrowanej Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego na lata została sformułowana następująco: Ostródzko-Iławski Obszar Funkcjonalny stanowi teren wysokiej jakości życia i gospodarowania, o bogatej ofercie turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej, przyciągający turystów i inwestorów. Jako obszar o strategicznym komunikacyjnie położeniu, bogatych tradycjach i wielkiej atrakcyjności dla gości, jest to subregion ważny i doceniany w polityce rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego. To teren stałego i konsekwentnego wzrostu opartego o aktywność, kreatywność i mobilność mieszkańców oraz o atrakcyjność położenia, zasobów przyrodniczych i kulturowych. Natomiast misja zawarta w Zintegrowanej Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego na lata brzmi następująco: Misją Ostródzko-Iławskiego Obszaru Funkcjonalnego jest zintegrowanie potencjału rozwojowego wspólnot samorządowych, wchodzących w jego skład, służące usprawnieniu procesów budowania zrównoważonego rozwoju poprzez pobudzanie przedsiębiorczości, poprawę warunków inwestowania, wspieranie rozwoju osobowego mieszkańców, pobudzenie ruchu turystycznego i podnoszenie standardów życia. W strategii rozwoju OIOF wskazano następujące obszary strategiczne: 1. Konkurencyjna i nowoczesna gospodarka. 2. Bogata i różnorodna infrastruktura. 3. Wysoka jakość życia. Cele i działania zawarte w wymienionym dokumencie zostały we właściwy sposób uwzględnione w Strategii praktycznie we wszystkich celach strategicznych, operacyjnych i kierunkach działań. 47 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 145

146 4. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA, KLUCZOWE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI STRATEGII 4.1. Krótka ocena poszczególnych komponentów środowiska, w tym na obszarach objętych znaczącym oddziaływaniem Skrócona charakterystyka gminy Gmina Iława leży w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego (Rys. 1), w powiecie iławskim, granicząc z gminą miejską Iława, gminami: Zalewo, Miłomłyn, Ostróda, Lubawa, Nowe Miasto Lubawskie, Biskupiec, Kisielice i Susz. opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA Rys. 1 Położenie gminy Iława w układzie administracyjnym kraju. Gmina Iława zajmuje obszar o powierzchni 424,21 km 2. Przez gminę przebiega droga krajowa nr 16 i dwie drogi wojewódzkie, jak również kolejowe szlaki komunikacyjne: Warszawa-Gdańsk, Olsztyn-Poznań. Wg stanu na dzień gmina Iława liczyła mieszkańców (wg ewidencji gminnej). Gęstość zaludnienia na terenie gminy wynosi 30 mieszkańców na 1 km 2, a więc jest nieco wyższa niż przeciętna dla gmin wiejskich województwa. W 2014 r. w systemie REGON było zarejestrowanych 945 jednostek gospodarczych, z czego blisko 99% stanowiły podmioty prywatne przede wszystkim osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Liczba podmiotów gospodarczych w okresie Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 146

147 systematycznie rosła w latach z dynamiką oscylująca wokół 5-6% rocznie. Do najważniejszych podmiotów należą: URODA Polska Sp. z o.o. (dawniej Bi-es) producent i dystrybutor wyrobów perfumeryjnych i kosmetycznych, zakład produkcyjny w Kamieniu Dużym, Fabryka Mebli Dekort Sp. J. w Smolnikach producent mebli, DREW-GÓR Sp. z o.o. w Karasiu producent drzwi drewnianych i płytowych, wyroby tartaczne, Zakład Produkcyjno-Usługowy Stolgen w Ząbrowie producent stolarki drzwiowej, WILD Polska Sp. z o.o. producent przetworów owocowych i warzywnych, zakład produkcyjny w Karasiu czyszczenie, sortowanie, mrożenie (IQF) i pakowanie świeżo zebranych owoców, prowadzenie upraw integrowanych i ekologicznych w Szymbarku, Piekarnia TYPOLSKA Sp. J. w Szałkowie, Ośrodek Hodowli Indyków we Frednowych, filia INDYKPOL S.A. największy polski producent piskląt indyczych, Wylęgarnia Indyków Nord-Pol Hatchery GERCZAK w Lasecznie producent i eksporter indyczego materiału zarodowego, Mazurskie Centrum Aktywnego Wypoczynku Gerczak w Jażdżówkach, centrum konferencyjne, sala bankietowa, organizacja uroczystości. Podstawowe gałęzie gospodarki w gminie Iława to: rolnictwo (szczególnie chów i hodowla zwierząt, przede wszystkim drobiu), przetwórstwo przemysłowe (szczególnie produkcja wyrobów z drewna i produkcja mebli, produkcja artykułów spożywczych, produkcja wyrobów perfumeryjnokosmetycznych), z uwagi na uwarunkowania przyrodniczo-krajobrazowe turystyka. Główne ośrodki turystyczne w gminie są zlokalizowane nad jeziorem Jeziorak w Siemianach, Makowie, Jażdżówkach Krajobraz i rzeźba terenu Obszar gminy jest położony w większości w obrębie regionu fizyczno-geograficznego zwanego Pojezierzem Iławskim (Rys. 2). Część gminy położona na południe od Iławy zalicza się już do Pojezierza Brodnickiego. Natomiast południowo-wschodni pas to Dolina Drwęcy. Rzeźba tego terenu ukształtowana została głównie w plejstocenie, a dokładniej w czasie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego, w fazie recesyjnej stadium pomorskiego. Dalsza ewolucja krajobrazu nastąpiła po ustąpieniu lądolodu w holocenie. Procesy rzeźbotwórcze zachodzą również w czasach współczesnych człowiekowi. Krajobraz jest, więc stosunkowo młody, liczy zaledwie kilkanaście tysięcy lat. Dominującymi formami ukształtowania terenu są: wysoczyzna moreny dennej i tereny równinne sandru (sandr iławski nachylony z północy ku południowi). Powierzchnie te są poprzecinane rynnami subglacjalnymi wśród nich dominuje rynna jeziora Jeziorak. Stosunkowo duża jest także rynna siemiańsko-gardzieńska, w której znajdują się jeziora: 49 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 147

148 Jasne, Urowiec, Osa i Gardzień oraz rynny Jeziora Szymbarskiego i jeziora Silm. W holocenie nastąpił rozwój sieci rzecznej oraz ewolucja den dolin. Powstały także równiny akumulacji torfowiskowej i jeziornej. Największe z nich wykształciły się w okolicach jeziora Gaudy, a także pomiędzy jeziorami Piotrkowskim i Januszewskim. Wschodnia granica terenu gminy przebiega doliną rzeki Drwęcy. W części północnej i południowej gminy dominuje krajobraz leśny, a w zachodniej i wschodniej rolniczy (pola uprawne, łąki, pastwiska). Gmina Iława Źródło: Centralna Baza Danych Geologicznych Rys. 2 Teren gminy Iława na tle krain fizycznogeograficznych Klimat Gmina Iława wg R. Gumińskiego leży w wschodniobałtyckiej dzielnicy klimatycznej. Pod względem klimatycznym obszar Gminy Iława charakteryzują: średnia temperatura powietrza 7,5-80 C; okres wegetacyjny 210 dni; liczba dni przymrozkowych dni; roczna suma opadów do mm; średnia ilość opadów 671 mm; liczba dni pochmurnych w ciągu roku około 128 dni; 50 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 148

149 średnie dzienne nasłonecznienie rzeczywiste w lecie (VI-VIII) wynosi 7-7,5 godzin, natomiast w zimie (XII-II) poniżej 1,3 godziny; najsilniejsze wiatry występujące na terenie Gminy z południowego wschodu i zachodu, a najsłabsze ze wschodu Przyroda i różnorodność biologiczna Według podziału regionalnego szata roślinna gminy Iława należy do Prowincji Niżowo- Wyżynnej, Środkowoeuropejskiej, Działu Bałtyckiego, Poddziału Pasa Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich, Krainy Pojezierze Pomorskie i Okręgu Iławskiego. Najważniejszym zbiorowiskiem leśnym w tej krainie są buczyny pomorskie, które stopniowo zmieniają swój skład florystyczny i w miarę przesuwania się na wschód regionu zanikają. W Okręgu Iławskim buk osiąga swój absolutny kres zasięgu wschodniego i wraz ze świerkiem stanowi obraz przemian gatunków i zespołów roślinnych. Wielogatunkowe lasy mieszane gminy Iława mają pod względem geobotanicznym duże znaczenie, bowiem zbiorowiska źródliskowe i łęgowe zmieniają tu swój charakter i nabywają nowe cechy boru mieszanego (Pino-Quercetum). Najczęściej występującymi gatunkami lasów mieszanych są: buk, sosna, dąb, klon, brzoza i lipa drobnolistna. Wskaźnik lesistości gminy jest wysoki i wynosi 41,5 %. Największy kompleks leśny Lasy Iławskie (powierzchnia > 20 tys. ha) zajmuje niemal całą północną i południową część gminy. Miasto Iława znajdujące się w środkowej części masywu powoduje zwężenie jego zasięgu, a na zachód i wschód od tego przewężenia rozciąga się obszar prawie bezleśny. Większość drzewostanów ma status lasów ochronnych, głównie jako lasy wodochronne i ostoje dla zwierzyny. Ważnym z przyrodniczego punktu widzenia elementem szaty roślinnej gminy są zbiorowiska lobeliowe oraz łąki ramienicowe związane z występowaniem jezior oligotroficznych o charakterze reliktowym, będące historycznym elementem florystycznym Pojezierza Iławskiego. Niestety naturalny proces eutrofizacji zachodzący w zbiornikach oligotroficznych, przyspieszony antropogenicznie przez prowadzona w minionych latach niewłaściwą gospodarkę wodno-ściekową i działalność rolniczą powoduje zmianę warunków środowiskowych i przekształcenie jezior lobeliowych w eutroficzne. Konsekwencją tego jest wypieranie charakterystycznego składu florystycznego na rzecz pospolitych roślin jeziornych typu Potamogeton. Bogactwo naturalnych zbiorników wodnych w gminie wiąże się z występowaniem znacznej liczby torfowisk, zarówno wysokich i przejściowych związanych z jeziorami oligotroficznymi, jak i niskich powstałych w skutek sukcesji jezior eutroficznych. Na terenie gminy Iława występują następujące gatunki roślin objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG: roślina z rodziny selerowatych: starodub łąkowy (Angelica palustris), mech: sierpowiec błyszczący (Drepanocladus vernicosus), gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae): lipiennik Loesela (Liparis loeselii). 51 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 149

150 Fauna gminy Iława, ze względu na wysokie walory przyrodnicze i dużą lesistość gminy, reprezentowana jest przez wiele gatunków zwierząt pospolitych oraz prawnie chronionych. Do charakterystycznych przedstawicieli tego obszaru należą: ssaki: dzik, łoś, sarna, jeleń europejski, jenot, piżmak, daniel, wilk, ryś, lis, borsuk, kuna, tchórz zwyczajny, gronostaj, łasica, królik, zając szarak, wiewiórka, nornica ruda, karczownik ziemnowodny, polnik północny, polnik bury, polnik zwyczajny, mysz, popielica, kret; w tym gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG: mopek (Barbastella barbastellus), bóbr europejski (Castor fiber), wydra europejska (Lutra lutra), nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme), nocek duży (Myotis myotis); ptaki, w tym gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG: zimorodek zwyczajny (Alcedo atthis), cyraneczka zwyczajna (Anas crecca), świstun zwyczajny (Anas penelope), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), gęś białoczelna (Anser albifrons), gęś gęgawa (Anser anser), gęś zbożowa (Anser fabalis), orlik krzykliwy (Aquila pomarina), podgorzałka zwyczajna (Aythya nyroca), czernica (Aythya fuligula), bąk zwyczajny (Botaurus stellaris), gągoł krzykliwy (Bucephala clangula), lelek kozodój (Caprimulgus europaeus), rybitwa czarna (Chlidonias niger), bocian biały (Ciconia ciconia), bocian czarny (Ciconia nigra), błotniak stawowy (Circus aeruginosus), derkacz zwyczajny (Crex crex), łabędź niemy (Cygnus olor), dzięcioł średni (Dendrocopos medius), dzięcioł czarny (Dryocopus martius), muchołówka białoszyja (Ficedula albicollis), muchołówka mała (Ficedula parva), łyska zwyczajna (Fulica atra), bekas kszyk (Gallinago gallinago), żuraw zwyczajny (Grus grus), bielik zwyczajny (Haliaeetus albicilla), bączek zwyczajny (Ixobrychus minutus), dzierzba gąsiorek (Lanius collurio), lerka skowronek borowy (Lullula arborea), podróżniczek (Luscinia svecica), tracz nurogęś (Mergus merganser), kania czarna (Milvus migrans), kania ruda (Milvus milvus), hełmiatka zwyczajna (Netta rufina), rybołów zwyczajny (Pandion haliaetus), trzmielojad zwyczajny (Pernis apivorus), kormoran zwyczajny podgatunek (Phalacrocorax carbo sinesis), batalion (Philomachus pugnax), dzięcioł zielonosiwy (Picus canus), zielonka (Porzana parva), kropiatka (Porzana porzana), rybitwa zwyczajna (Sterna hirundo), jarzębatka (Sylvia nisoria); gady: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworódka, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny; płazy: żaba trawna, żaba jeziorkowa, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, ropucha zielona, traszka zwyczajna; w tym gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG: kumak nizinny (Bombina bombina), traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) ryby: sandacz, szczupak, węgorz, karaś, leszcz, sum, płoć, karp, lin, wzdręga, okoń, ukleja, amur, w tym gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG: koza pospolita (Cobitis taenia), głowacz białopłetwy (Cottus gobio), minóg rzeczny (Lampetra fluviatilis), minóg strumieniowy (Lampetra planeri), piskorz (Misgurnus fossilis), różanka pospolita (Rhodeus sericeus amarus); 52 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 150

151 Istotna populacja bezkręgowców, w tym gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG: zatoczek łamliwy (Anisus vorticulus), kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo), zalotka większa (Leucorrhinia pectoralis), czerwończyk nieparek (Lycaena dispar), pachnica dębowa (Osmoderma eremita), poczwarówka zwężona (Vertigo angustior), poczwarówka jajowata (Vertigo moulinsiana) Wody Wody podziemne Według Hydrogelogii regionalnej Polski (pod redakcją Bronisława Paczyńskiego i Andrzeja Sadurskiego, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2007) obszar gminy Iława leży w granicach jednego regionu hydrogeologicznego (w Prowincji Wisły): w regionie Dolnej Wisły, subregionie pojeziernym, w obrębie jednolitej części wód podziemnych (JCWPd) nr 39, obejmującej zlewnie Drwęcy i Osy. Niewielki fragment gminy leży w zasięgu JCWPd nr 30 (zlewnia Liwy i Nogatu). JCWPd nr 30 JCWPd nr 39 Źródło: Państwowa Służba Hydrologiczna Rys. 3 Teren gminy Iława na tle granic JCWPd. 53 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 151

152 Na terenie gminy Iława występują trzy piętra wodonośne o znaczeniu użytkowym: czwartorzędowe (wykorzystywane przez większość studni na terenie gminy), neogeńskie i paleogeńskie. Znaczna część gminy Iława znajduje się w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP 210 Iławski (Rys. 4). Zbiornik ten jest usytuowany w strukturach wodonośnych Pojezierza Iławskiego, jego powierzchnia wynosi 1159 km 2, z czego na teren gminy Iława przypada 423,5 km 2, a zasoby dyspozycyjne zostały oszacowane na 4000 m 3 /h (96 tys. m 3 /d). Źródło: Państwowa Służba Hydrologiczna Rys. 4 Teren gminy Iława na tle granic GZWP Zbiornik Iławski. Stan ilościowy i chemiczny wód podziemnych na terenie gminy Iława w obrębie JCWPd nr 39 i 30 jest określany jako dobry (źródło: Raport o stanie chemicznym i ilościowym Jednolitych Części Wód Podziemnych dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej ). Ujęcia wody pitnej znajdują się w następujących miejscowościach: Gulb, Franciszkowo, Frednowy, Kałduny, Ławice, Siemiany, Wola Kamieńska, Ząbrowo. Ponadto niektóre miejscowości są zaopatrywane w wodę z sieci wodociągowej miasta Iławy, a miejscowość Drwęca korzysta z wody z wodociągu Samborowo (gmina Ostróda). Jakość wody pod względem sanitarnym jest dobra. 54 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 152

153 Gmina Iława jest w znacznym stopniu zwodociągowana. Na dzień 31 grudnia 2014 r. długość wodociągowej sieci rozdzielczej łącznie z przyłączami w wynosiła 444,2 km, a liczba przyłączy wodociągowych szt. Z sieci wodociągowej korzysta osób, co stanowi ponad 97% mieszkańców gminy. Jest to wskaźnik dużo wyższy niż dla terenów wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego (77,7% w 2013 r.) i powiatu iławskiego (87,8% w 2013 r.). Zużycie wody z wodociągów w przeliczeniu na 1 korzystającego mieszkańca wyniosło w 2014 r. 43,7 m 3. Należy zauważyć, że jest to stosunkowo wysokie zużycie, dające wynik 119 litrów wody na osobę na dobę (średnia dla terenów wiejskich województwa warmińskomazurskiego wynosi 93 litry na osobę na dobę) Wody powierzchniowe Wody powierzchniowe zajmują na terenie gminy Iława obszar 3047 ha. Przez teren gminy przebiega główny dział wodny pomiędzy zlewiskiem Zalewu Wiślanego (zlewnia Liwy) a dorzeczem Wisły oraz dział wodny drugiego rzędu między dorzeczem Osy a dorzeczem Drwęcy. Gmina Iława leży na obszarze dorzeczy trzech rzek: Drwęca największa z rzek gminy Iława, wytycza jej wschodnią granicę na znacznym odcinku. Drwęca stanowi prawobrzeżny dopływ Wisły o długości 207,2 km i powierzchni zlewni 5 343,5 km 2. Źródła rzeki znajdują się na południe od miejscowości Drwęck, w rejonie Wzgórz Dylewskich, w dorzeczu Drwęcy znajduje się wschodnia i południowa część aglomeracji Iława. - Iławka prawobrzeżny dopływ Drwęcy o długości 62,4 km i powierzchni zlewni 379,5 km 2. Przepływa przez następujące miejscowości z terenu gminy: Dziarny, Dziarnówko. Osa prawy dopływ dolnej Wisły o długości 96,2 km. Powierzchnia zlewni wynosi 1606 km 2. Bierze swój początek w Jeziorze Perkun, i rozlewa się na swojej drodze na liczne akweny. W dorzeczu Osy leży zachodnia część gminy, rzeka przepływa przez miejscowości Ząbrowo, Laseczno Małe i Mózgowo. - Osówka prawobrzeżny dopływ Osy o długości 14,7 km i powierzchni zlewni 35,5 km 2. Na terenie gminy przepływa w pobliżu Gałdowa. Liwa prawy dopływ Nogatu o długości 111,4 km. Bierze swój początek w Jeziorze Piotrkowskim na terenie gminy. W dorzeczu Liwy leży północno-zachodni kraniec gminy. Na terenie gminy Iława znajduje się 75 jezior, z czego 26 o powierzchni pow. 5 ha. Przeważająca część zbiorników to jeziora rynnowe, charakteryzujące się wydłużonym kształtem i dobrze rozwiniętą linią brzegową. Sieć hydrograficzna gminy Iława jest dobrze rozwinięta. Sieć hydrograficzną gminy z granicami poszczególnych zlewni przedstawia Rys. 5. Główny dział wodny (I rzędu) oznaczono kolorem amarantowym, dział wodny II rzędu kolorem czerwonym, dział wodny III rzędu kolorem zielonym. 55 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 153

154 Źródło: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Rys. 5 Hydrografia gminy Iława. Wg wstępnej oceny ryzyka powodziowego, która została wykonana przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi 56 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 154

155 występują na terenie gminy Iława wzdłuż jej wschodniej granicy wzdłuż rzeki Drwęcy (Rys. 6). Obszary te to obszary niezabudowane, głównie pola uprawne, łąki i pastwiska. Źródło: Wstępna Ocena Ryzyka Powodziowego Rys. 6 Obszary gminy Iława narażone na niebezpieczeństwo powodzi wyznaczone we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego (zaznaczono kolorem błękitnym). Ponadto, wśród obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne zidentyfikowano tereny wzdłuż Osy i Liwy (Rys. 7). 57 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 155

156 Obszary, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne Źródło: Wstępna Ocena Ryzyka Powodziowego Rys. 7 Obszary gminy Iława, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne. Z Jednolitych Części Wód Powierzchniowych z terenu gminy Iława lub w pobliżu jej granic oceniano: JCWP Drwęca, przekrój Samborowo (tuż przed wpłynięciem rzeki na teren gminy Iława) stan ekologiczny umiarkowany (badania z 2009 r.), JCWP Iławka od jeziora Iławskiego do ujścia stan/potencjał ekologiczny umiarkowany (badania z 2009 r.) JCWP Osa do wypływu z jeziora Trupel (tuż poza granicami gminy Iława) stan/potencjał ekologiczny umiarkowany (badania z 2014 r.), stan jednolitej części wód zły. Natomiast stan jezior przedstawia się następująco: Jezioro Gardzień stan ekologiczny bardzo dobry, I klasa jakości wód (badania z 2010 r.) Jezioro Karaś stan ekologiczny bardzo dobry, I klasa jakości wód (badania z 2011 r.) Jezioro Czyste (Jasne) I klasa czystości (badania z 2005 r.), Jezioro Iławskie III klasa czystości (badania z 2002 r.), Jezioro Jeziorak III klasa czystości (badania z 2006 r.), Jezioro Łabędź III klasa czystości (badania z 2001 r.), 58 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 156

157 Jezioro Piotrkowskie III klasa czystości (badania z 1995 r.), Jezioro Płaskie (część jeziora Jeziorak) III klasa czystości (badania z 2008 r.), Jezioro Szymbarskie III klasa czystości (badania z 2003 r.). Stan wód powierzchniowych jest zatem zróżnicowany: od bardzo dobrego (jeziora Gardzień, Karaś, Czyste) poprzez umiarkowany (Drwęca, Iławka, większość jezior), do złego (Osa po przekroczeniu granic gminy). Na terenie gminy Iława występuje w całości lub w części 19 jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP). Dane na ich temat, przytoczone za Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, prezentują: Tabela 2, Tabela 3. Tabela 2. Dane na temat JCPW rzecznych na terenie gminy Iława Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) Europejski kod JCWP PLRW PLRW PLRW PLRW PLRW PLRW PLRW PLRW PLRW Nazwa JCWP Scalona część wód powierzchniowych (SCWP) Drwęca od początku do końca jez. Drwęckiego bez kan. DW0301 Ostródzkiego i Elbląskiego Drwęca od Jez. Drwęckiego do Brodniczki Iławka do wypływu z jez. Iławskiego Iławka od wypływu z jez. Iławskiego do ujścia Struga Osa od wypływu z jez. Trupel do wpływu do jez. Płowęż Osówka Gardęga do dopł z jez. Klasztornego, bez dopł z jez. Klasztornego Liwa do Starej Liwy DW0303 DW0310 DW0303 DW0303 DW1303 DW1303 DW1305 DW1902 Typ JCWP Cieki łączące jeziora (25) Rzeka nizinna żwirowa (20) Cieki łączące jeziora (25) Rzeka nizinna piaszczystogliniasta (19) Status naturalna część wód naturalna część wód naturalna część wód silnie zmieniona część wód Potok nizinny naturalna piaszczysty(17) część wód Rzeka nizinna piaszczystogliniasta (19) Potok nizinny piaszczysty (17) Potok nizinny piaszczysty (17) Cieki łączące jeziora (25) silnie zmieniona część wód silnie zmieniona część wód silnie zmieniona część wód silnie zmieniona część wód *Derogacje: 4(4) 1 derogacje czasowe brak możliwości technicznych Ocena stanu dobry Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych zagrożona Derogacje* 4(4) - 1 / 4(7) - 1 zły zagrożona 4(4) - 1 zły zagrożona 4(4) - 1 dobry zagrożona 4(4) - 1 dobry niezagrożona - - dobry zagrożona 4(4) - 1 dobry zagrożona 4(4) - 1 zły zagrożona 4(4) - 1 zły zagrożona 4(4) - 1 Uzasadnienie derogacji Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości proc. inwest.; Rozpoczęte lub planowane inwestycje z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, mające wpływ na stan wód pow. - Rewitalizacja Kanału Elbląskiego Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu inwestycyjnego Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu inwestycyjnego Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu inwestycyjnego Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu inwestycyjnego Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu inwestycyjnego Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu inwestycyjnego Przesunięcie terminu osiągnięcia celu z powodu konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu inwestycyjnego Źródło: Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły 59 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 157

158 Tabela 3. Dane na temat JCPW jeziorowych na terenie gminy Iława Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) Europejski kod JCWP Nazwa JCWP Scalona część wód powierzchniowych (SCWP) PLLW20108 Gil Wielki DW0301 PLLW20133 Radomno DW0303 PLLW20116 Jeziorak Duży z jeziorem Widągi DW0310 PLLW20128 Łabędź DW0310 PLLW20129 PLLW20569 PLLW20566 Iławskie (Dolskie, Długie) DW0310 Silm (Kamionka) DW1303 Gardzień (Gardzież) DW1303 PLLW20568 Szymbarskie DW1303 Typ JCWP Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni, stratyfikowane (5a) Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane (3a) Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane (3a) Status naturalna część wód naturalna część wód silnie zmienion a część wód Jeziora o wysokiej zawartości naturalna wapnia, o małym część wypływie zlewni, wód niestratyfikowane (5b) Jeziora o wysokiej zawartości naturalna wapnia, o dużym część wypływie zlewni, wód niestratyfikowane (3b) Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, naturalna o dużym wypływie część zlewni, niestratyfikowane wód (3b) Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, naturalna o dużym wypływie część zlewni, niestratyfikowane wód (3b) Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane (3a) naturalna część wód Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, naturalna PLLW20575 Karaś DW1303 o dużym wypływie część zlewni, niestratyfikowane (3b) wód Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, naturalna PLLW20755 Piotrkowskie DW1902 o dużym wypływie część zlewni, niestratyfikowane wód (3b) *Derogacje: 4(4) 3 derogacje czasowe warunki naturalne Ocena stanu Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych Derogacje* zły zagrożona 4(4) - 3 zły zagrożona 4(4) - 3 zły zagrożona 4(4) - 3 zły zagrożona 4(4) - 3 zły zagrożona 4(4) - 3 dobry niezagrożona - - dobry niezagrożona - - dobry zagrożona 4(4) - 3 dobry niezagrożona - - dobry niezagrożona - - Uzasadnienie derogacji 6 lat jest okr. zbyt krótkim, aby mogła nast. poprawa stanu wód, nawet przy założeniu całk. elim. presji. W jeziorach zaniecz. kumulują się, główn. W os. Dennych, które w j.eutroficznych są źródłem zw. biogen. oddawanych do jezior jeszcze przez b. wiele lat po zaprzestaniu dopł. zaniecz. 6 lat jest okr. zbyt krótkim, aby mogła nast. poprawa stanu wód, nawet przy założeniu całk. elim. presji. W jeziorach zaniecz. kumulują się, główn. w os. dennych, które w j.eutroficznych są źródłem zw. biogen. oddawanych do jezior jeszcze przez b. wiele lat po zaprzestaniu dopł. zaniecz. 6 lat jest okr. zbyt krótkim, aby mogła nast. poprawa stanu wód, nawet przy założeniu całk. elim. presji. W jeziorach zaniecz. kumulują się, główn. w os. dennych, które w j.eutroficznych są źródłem zw. biogen. oddawanych do jezior jeszcze przez b. wiele lat po zaprzestaniu dopł. zaniecz. 6 lat jest okr. zbyt krótkim, aby mogła nast. poprawa stanu wód, nawet przy założeniu całk. elim. presji. W jeziorach zaniecz. kumulują się, główn. w os. dennych, które w j.eutroficznych są źródłem zw. biogen. oddawanych do jezior jeszcze przez b. wiele lat po zaprzestaniu dopł. zaniecz. 6 lat jest okr. zbyt krótkim, aby mogła nast. poprawa stanu wód, nawet przy założeniu całk. elim. presji. W jeziorach zaniecz. kumulują się, główn. w os. dennych, które w j.eutroficznych są źródłem zw. biogen. oddawanych do jezior jeszcze przez b. wiele lat po zaprzestaniu dopł. zaniecz. 6 lat jest okr. zbyt krótkim, aby mogła nast. poprawa stanu wód, nawet przy założeniu całk. elim. presji. W jeziorach zaniecz. kumulują się, główn. w os. dennych, które w j.eutroficznych są źródłem zw. biogen. oddawanych do jezior jeszcze przez b. wiele lat po zaprzestaniu dopł. zaniecz. Źródło: Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły 60 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 158

159 Podstawowe źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych w gminie to: źródła punktowe: przede wszystkim ścieki sanitarne oczyszczone odprowadzane do wód bezpośrednio kolektorem z oczyszczalni ścieków, ścieki sanitarne odprowadzane nielegalnie bez oczyszczenia do wód powierzchniowych, źródła rozproszone: ścieki sanitarne (np. z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych) lub ścieki rolnicze (np. z hodowli zwierząt z nieszczelnych płyt gnojowych, zbiorników na gnojowicę) wprowadzane do wód z terenów nieskanalizowanych; źródła przestrzenne (obszarowe): ścieki sanitarne lub rolnicze (odchody zwierząt z pastwisk, nawożenie nawozami naturalnymi i sztucznymi) przedostające się do wód w wyniku infiltracji, spływu powierzchniowego lub erozji; źródła liniowe: odpływ zanieczyszczeń z dróg, linii kolejowych, itp.; Z tych źródeł do wód powierzchniowych przedostają się substancje organiczne i biogeny, które przyczyniają się do eutrofizacji, a w efekcie pogorszenia jakości wód. Rolnictwo może być także źródłem zanieczyszczeń toksycznych pochodzących ze środków ochrony roślin. Przedostanie się takich zanieczyszczeń do wód może spowodować całkowite wyginięcie organizmów wodnych. Zarówno ścieki sanitarne, jak i zanieczyszczenia rolnicze mogą stanowić zagrożenie również dla wód podziemnych (gruntowych oraz po przedostaniu się przez izolujące warstwy nieprzepuszczalne wgłębnych). Ścieki sanitarne są odprowadzane do wód powierzchniowych poprzez: wyloty z oczyszczalni ścieków ścieki oczyszczone, przelewy ze zbiorników bezodpływowych (szamb), które są za pośrednictwem rur odprowadzane do wód powierzchniowych droga niezgodna z prawem, nieszczelne zbiorniki bezodpływowe (szamba) poprzez infiltrację do wód gruntowych, a następnie powierzchniowych droga niezgodna z prawem. Zanieczyszczenia rolnicze przedostają się do wód powierzchniowych w wyniku stosowania niewłaściwych praktyk rolniczych i przekształcenia naturalnego krajobrazu w wyniku intensyfikacji rolnictwa (nieprzestrzegania terminów i dawek nawożenia, niewłaściwego wykorzystania użytków rolnych położonych w bezpośrednim sąsiedztwie wód powierzchniowych, uprawianie użytków rolnych do samej linii wody, bez stosowania barier ochronnych). Wśród innych źródeł można wymienić: opady atmosferyczne są źródłem azotu i fosforu wypłukiwanego z zanieczyszczonego powietrza, w przypadku gminy Iława: źródło bez większego znaczenia, odcieki ze składowisk odpadów: dzikie składowiska odpadów mogą stanowić zagrożenie dla wód. Aby zminimalizować ilości zanieczyszczeń wprowadzane do wód, ścieki sanitarne są oczyszczane w oczyszczalniach ścieków. Ścieki do oczyszczalni trafiają za pośrednictwem kolektorów kanalizacji sanitarnej lub poprzez transport samochodami asenizacyjnymi (ścieki z szamb). Wg stanu na r. długość sieci kanalizacji sanitarnej w gminie wynosiła 193,5 km, w tym: grawitacyjnej 79,6 km i tłocznej 113,9 km. Sieć tłoczna jest wyposażona w 77 przepompowni sieciowych i 420 przepompowni przydomowych. Sieć kanalizacyjna ma nie więcej niż 20 lat. 61 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 159

160 Poziom skanalizowania gminy wg liczby korzystających mieszkańców wynosi obecnie ok. 72% i jest zdecydowanie wyższy niż przeciętny dla gmin wiejskich regionu 32,3% wg danych GUS za 2013 r. oraz powiatu iławskiego 25,8% wg danych GUS za 2013 r. W chwili obecnej ścieki komunalne z terenu gminy Iława są odprowadzane do 3 oczyszczalni zbiorczych w ramach trzech aglomeracji (pojęcie aglomeracji jest w tym przypadku zgodne z art. 43, ust. 2, pkt 1) ustawy Prawo wodne: aglomeracja należy przez to rozumieć teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków albo do końcowego punktu zrzutu tych ścieków): Aglomeracja Iława z oczyszczalnią ścieków w Dziarnach ścieki z miejscowości: Dół, Dziarnówko, Dziarny, Frednowy, Gromoty, Jażdżówki, Jezierzyce, Julin, Kałduny, Kamień Duży, Karaś, Kwiry, Laseczno, Ławice, Makowo, Mątyki, Nejdyki, Nowa Wieś, Radomek, Rudzienice, Rudzienice-Kałdunki, Segnowy, Smolniki, Stradomno, Szałkowo, Szeplerzyzna, Szymbark, Tchórzanka, Tynwałd, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo. Aglomeracja Susz z oczyszczalnią ścieków w Suszu (gmina Susz) ścieki z miejscowości: Siemiany, Jeziorno, Tłokowisko i Szwalewo. Aglomeracja Samborowo z oczyszczalnia ścieków w Samborowie (gmina Ostróda) ścieki z miejscowości Drwęca (wschodni kraniec gminy). Ładunek zanieczyszczeń odprowadzony do wód z oczyszczalni ścieków w Dziarnach (obsługującej również miasto Iławę) wyniósł w 2014 r.: 8,962 t BZT, 83,118 t ChZT, 7,533 t zawiesiny ogólnej, 13,695 t azotu ogólnego, 1,859 t fosforu ogólnego Powierzchnia ziemi gleba Na obszarze gminy przeważa typ gleb brunatnych. Występuje duża różnorodność kompleksów glebowo-rolniczych. Największe powierzchnie zajmują gleby zwięzłe kompleksu pszennego dobrego i nieco lżejsze kompleksu pszenno-żytniego. Są to na terenie gminy gleby najbardziej urodzajne, jęczmienno-lucernianego kompleksu glebowo-uprawnego, na ogół IIIb i IVa klasy bonitacyjnej. Wśród nich niewielki udział mają gleby klasy IIIa kompleksu glebowouprawnego pszennoburaczanego, których większa zwarta powierzchnia występuje w rejonie Skarszewa. Skład mechaniczny tych gleb to głównie gliny lekkie lub piaski gliniaste mocne zalegające na glinach lekkich. Charakteryzują się dobrze wykształconym poziomem ornopróchnicznym i na ogół właściwymi stosunkami wodnymi. 62 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 160

161 Kompleks pszenny wadliwy występuje na niewielkich obszarach głównie w rejonie jez. Iławskiego, jez. Szymbarskiego i wsi Nejdyki. Są to również gleby zwięzłe zbudowane z glin lekkich lecz ze względu na położenie w terenie (stoki i szczyty wzniesień) charakteryzują się okresowo niedoborem wilgoci, głównie IV klasa bonitacyjna. Gleby kompleksu żytniego dobrego dość powszechnie występują w niewielkich skupiskach na większości obszarów rolnych gminy z koncentracjami w rejonie miejscowości Kamionka Lipowy Dwór, Szałkowo, Gulb, Franciszkowo. Są to gleby mniej zasobne w składniki pokarmowe i wrażliwe na suszę, głównie klasy IVb. Gleby kompleksu żytniego słabego również rozsiane są po obszarze rolniczym gminy, a większe ich skupienia występują koło miejscowości Gardzień, Kałduny, Franciszkowo, Dziarny, Wikielec, Stradomno, Tynwałd, Wilczany. Są to gleby lekkie o nazbyt przepuszczalnym podłożu, wytworzone głównie z piasków słabogliniastych zalegających na piaskach luźnych. Gleby te są mało zasobne w składniki pokarmowe i zwykle zbyt suche, głównie V klasy bonitacyjnej. Kompleks żytnio-łubinowy występuje na małych obszarach głównie w rejonie wsi Sąpy, Tynwałd, Wiewiórki, Kałdunki, Makowo, Siemiany. Gleby tego kompleksu wytworzone są z piasków słabogliniastych płytko podścielonych piaskami luźnymi. Są to gleby stale za suche i o bardzo małej zawartości składników pokarmowych, na ogół VI klasy bonitacyjnej. Lokalnie, głównie na wschód od Gałdowa, występują gleby kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego, zwięzłe, nadmiernie uwilgotnione. Trwałe użytki zielone koncentrują się w dolinach rzek i w obniżeniach pojeziornych, przy czym największe ich powierzchnie występują w dolinach Drwęcy i Osy. Dominują kompleksy 2z zaliczane do średnich, głównie III i IV klasy bonitacyjnej z glebami mułowo-torfowymi o względnie uregulowanych stosunkach wodnych. Dość duży odsetek stanowią też mady głównie w dolinie Drwęcy i czarne ziemie głównie w dolinie Osy. Mniejsze powierzchnie zajmuje kompleks 3z użytki zielone słabe lub bardzo słabe V i VI klasy bonitacyjnej o przewadze gleb torfowych i mułowo-torfowych i na ogół nieuregulowanych stosunkach wodnych. Większe skupiska tego kompleksu występują w rejonie Sąp, Przejazdu i Dołu. Gleby trwałych użytków zielonych w dużej części są pochodzenia organicznego (głównie gleby torfowe i murszowe). Ważnym problemem jest egzekwowanie konieczności rekultywacji zdegradowanych terenów poeksploatacyjnych przez eksploatujących złoża kopalin. Kolejnym, znacznie trudniejszym problemem jest nielegalna eksploatacja kopalin. Na terenie gminy Iława nie występuje żadne składowisko odpadów komunalnych bądź przemysłowych. Pomimo zorganizowanego systemu odbioru odpadów, obejmującego całą gminę, problemem bywa pozbywanie się odpadów poprzez ich wyrzucanie do lasów, rowów, itp. (dotyczy zwłaszcza odpadów wielkogabarytowych i remontowych). Odpady takie zanieczyszczają powierzchnię ziemi i dewastują krajobraz. Gospodarka odpadami Odpady komunalne Gmina Iława wraz z 19 innymi samorządami należy do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego Czyste Środowisko z siedzibą w Ostródzie, którego zadaniem jest gospodarowanie odpadami na terenie Związku. 63 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 161

162 Odbiorem odpadów na terenie Gminy Iława zajmują się obecnie dwa iławskie podmioty gospodarcze (SPOMER sp. z o.o. i EKO sp. z o.o.), które zostały wyłonione w przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów. Od 1 lipca 2013 r. systemem odbioru odpadów komunalnych objęto wszystkie nieruchomości: zamieszkałe i niezamieszkałe (np. firmy, domki letniskowe, itp.). Zbiórka odpadów komunalnych zmieszanych odbywa się z częstotliwością co dwa tygodnie. Odpady wysegregowane, takie jak: szkło, plastik, metal i papier zbierane są w tzw. gniazdach i odbierane raz w miesiącu. Gniazda zostały utworzone w każdym z sołectw gminy Iława w następujących miejscowościach: Dół, Dziarny, Dziarnówko, Smolniki, Rodzone, Franciszkowo, Franciszkowo Dolne, Pikus, Stanowo, Frednowy, Gałdowo, Gromoty, Dąbrowa, Gardzień, Gulb, Kałduny, Julin, Karaś, Laseczno, Laseczno Małe, Ławice, Mątyki, Przejazd, Urwisko, Mózgowo, Nowa Wieś, Radomek, Szeplerzyzna, Rudzienice, Rudzienice-Kałdunki, Siemiany, Skarszewo, Starzykowo, Stradomno, Nejdyki, Szałkowo, Szymbark, Tynwałd, Wilczany, Makowo, Sąpy, Wikielec, Wola Kamieńska, Kamień Duży, Kamień Mały, Kwiry, Ząbrowo, Segnowy, Kamionka. Łącznie w tych miejscowościach ustawiono 101 szt. pojemników do zbiórki plastiku, 80 szt. do szkła kolorowego, 23 szt. do szkła białego, 32 szt. do papieru i 9 szt. do metalu. Miejscowości, w których nie ma gniazd do selektywnej zbiórki odpadów zamieszkuje łącznie 626 osób. Elektrośmieci oraz odpady wielkogabarytowe odbierane są od mieszkańców dwa razy w roku (wiosną i jesienią) w wyznaczonych punktach sołectwa. Baterie zbierane są w szkołach, a przeterminowane leki w aptece w Ząbrowie. W ciągu roku mieszkańcy mają możliwość nieodpłatnego przekazania tzw. odpadów problemowych (niebezpiecznych, wielkogabarytowych, elektrośmieci, itp.) w związkowym punkcie selektywnej zbiórki odpadów, który mieści się w Iławie. Gmina od kilku lat dofinansowuje mieszkańcom usuwanie azbestu odpadu niebezpiecznego (demontaż, transport i unieszkodliwienie). Odpady są także odbierane od żeglarzy pływających po jez. Jeziorak. Śmieci z wyznaczonych pomostów, ekomariny w Siemianach oraz bezpośrednio od żeglarzy odbierane są przez statek asenizacyjny, który został zakupiony przez Związek Gmin Jeziorak. Odpady zmieszane i zebrane selektywne, przed transportem do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Rudnie, gm. Ostróda, są przeładowywane w stacji przeładunkowej, która znajduje się przy ul. Komunalnej w Iławie (obok punktu zbiórki odpadów problemowych). Zagospodarowanie odpadów odbywa się w ZUOK w Rudnie. Zakład ten został wybudowany przez Związek Gmin Jeziorak i ma status regionalnej instalacji przetwarzania odpadów (RIPOK). Odpady odzyskane w Zakładzie są przekazywane recyklerom. Szacunkowa liczba nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady przedstawia się następująco: domki letniskowe (sezonowe powstawanie odpadów) ok Domki letniskowe znajdują się na terenie gminy Iława głównie w dwóch miejscowościach w Makowie (ok. 280 szt.) i Siemianach (ok. 190 szt.), firmy, instytucje, itp. ok. 130 szt. Pozostałe odpady Wśród odpadów gospodarczych wytwarzanych na terenie gminy Iława, największe znaczenie miały odpady z grupy 02 (odpady z rolnictwa, przetwórstwa żywności, sadownictwa, hodowli oraz rybołówstwa, leśnictwa). 64 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 162

163 W 2014 r. wytworzono na terenie gminy 20,9 tys. Mg odpadów przemysłowych. Według danych Wojewódzkiej Bazy Azbestowej wynika, że na terenie gminy znajduje się w sumie ok. 4,5 tys. Mg wyrobów azbestowych, w tym u osób fizycznych zinwentaryzowano 4,46 tys. Mg tych wyrobów. W ostatnich latach usunięto ok. 181 Mg odpadów azbestowych Zasoby naturalne Rys. 8 przedstawia budowę geologiczną gminy (czerwonymi punktami oznaczono udokumentowane zasoby złóż). Łodwigowo Iława II Źródło: Centralna Baza Danych Geologicznych Rys. 8 Budowa geologiczna gminy Iława. 65 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 163

164 Dominujące na terenie gminy formy ukształtowania terenu są zbudowane z następujących utworów geologicznych: wysoczyzna moreny dennej: zbudowana z glin zwałowych i podrzędnie z piasków i żwirów lodowcowych, zajmuje zachodnią część gminy i jej część środkowo-wschodnią, tereny równinne sandru: zbudowane w większości z pisaków i żwirów sandrowych, obejmujące północną i południowo-wschodnią część gminy z łączącym je przesmykiem po zachodniej stronie Jezioraka. Tereny sandru prawie w całości pokryte są lasami, dolina rzeki Drwęcy: zbudowana z piasków, żwirów, madów rzecznych oraz torfów i namułów, doliną Drwęcy przebiega wschodnia granica terenu gminy. Udokumentowane zasoby złóż znajdują się w następujących lokalizacjach: Piaski i żwiry: złoże Iława II (na południe od miasta Iławy), koncesję na wydobycie posiada Xella Polska Sp. z o. o. Kruszywa naturalne: złoże Łodwigowo (przy północnym krańcu jez. Gardzień), nie eksploatowane. Znaczna część gminy Iława znajduje się w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP 210 Iławski (Rys. 4). Zbiornik ten jest usytuowany w strukturach wodonośnych Pojezierza Iławskiego, jego powierzchnia wynosi 1159 km 2, z czego na teren gminy Iława przypada 423,5 km 2, a zasoby dyspozycyjne zostały oszacowane na 4000 m 3 /h (96 tys. m 3 /d) Powietrze Jakość powietrza atmosferycznego na terenie gminy Iława jest oceniana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie w ramach oceny strefy obejmującej całe województwo warmińsko-mazurskie (z wyłączeniem miast Olsztyna i Elbląga). Wg danych Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska stężenia następujących zanieczyszczeń w powietrzu: SO 2, O 3, NO 2 /NO x, CO, pyłu PM2.5, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu w pyle PM10 ze względu na ochronę zdrowia i roślin nie przekraczały w 2014 r. wartości dopuszczalnych i docelowych. Wystąpiły jedynie przekroczenia wartości celu długoterminowego dla ozonu zarówno pod kątem ochrony zdrowia jak i roślin. Stężenia metali w pyle od kilka lat mieszczą się poniżej dolnych progów oszacowania. W strefie warmińsko-mazurskiej (obszar województwa poza obszarem miast: Olsztyna i Elbląga) wystąpiły przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10 odnotowane m.in. w stacji pomiarowej w Iławie. W stacji tej zanotowano także przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10. Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń była wzmożona emisja zanieczyszczeń ze źródeł komunalnych spowodowana niekorzystnymi warunkami klimatycznymi w okresie zimowym oraz spalaniem słabej jakości materiału grzewczego w mało wydajnych piecach. Można przypuszczać, że szczególnie na obszarze skupisk zabudowy przekroczenia takie występują również w gminie Iława. Źródła liniowe W przypadku gminy Iława źródłem największych zanieczyszczeń jest emisja komunikacyjna zwłaszcza z drogi krajowej nr Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 164

165 Źródła punktowe Główne źródło punktowych zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy Iława to energetyczne spalanie paliw, w wyniku którego do powietrza przedostają się: dwutlenek siarki, tlenki azotu, pył (w tym pył drobny), tlenek węgla. Jednak wg Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata (aktualizacja Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata ) węgiel (ze spalania którego jest emitowana największa ilość zanieczyszczeń) na terenie Gminy ma coraz mniejsze zastosowanie w ogrzewaniu obiektów, w tym również podmiotów gospodarczych. Kotły węglowe większych zakładów przemysłowych zostały zastąpione kotłami ekologicznymi zasilanymi olejem opałowym oraz gazem ciekłym. Źródła powierzchniowe Znaczącym źródłem emisji są na terenie gminy pozostają indywidualne źródła ogrzewania (paleniska domowe). Na terenie gminy Iława nie istnieje centralny system ciepłowniczy i nie działają przedsiębiorstwa ciepłownicze. Budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne są ogrzewane za pomocą indywidualnych kotłowni spalających głównie węgiel, drewno, olej opałowy oraz gaz propan-butan i gaz ziemny (jedynie w Nowej Wsi). Ok. 76% mieszkań jest wyposażonych w system centralnego ogrzewania (dane GUS za 2013 r.) Paleniska indywidualne mogą być lokalnie bardzo uciążliwe, szczególnie w niekorzystnych warunkach meteorologicznych oraz przy spalaniu niewłaściwego paliwa. Część mieszkańców w sposób nielegalny korzysta z taniego opału w postaci drewnopochodnych odpadów produkcyjnych z zakładów meblarskich, które następnie są spalane w indywidualnych systemach grzewczych. Zanieczyszczenie atmosferyczne wzrasta w okresie zimowym, kiedy następuje emisja zanieczyszczeń z lokalnych emitorów, zwłaszcza z indywidualnych palenisk domowych. Należy pamiętać, że wpływ na wielkość emisji ma również zła charakterystyka energetyczna wielu budynków (wiele budynków wymaga kompleksowej modernizacji energetycznej). Obecnie samorządy otrzymały nowe możliwości ograniczenia emisji ze źródeł niskich. Nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska (ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska, Dz.U. z 2015 r., poz. 1593) umożliwia zastosowanie na szczeblu lokalnych prawnych narzędzi poprawy jakości powietrza (daje możliwość np. wprowadzenia zakazu palenia węglem, wyznaczenia standardów technicznych kotłów, itp.) Klimat akustyczny i pola elektromagnetyczne Największe zagrożenie dla klimatu akustycznego na terenie gminy Iława stanowi hałas komunikacyjny z drogi krajowej nr 16. Badania przeprowadzone w latach w miejscowości Nowa Wieś wykazały przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu. Hałas ze zmodernizowanej linii kolejowej Warszawa-Gdańsk jest ograniczony na terenach zabudowanych poprzez zastosowanie ekranów akustycznych. Hałas z linii Olsztyn-Poznań jest dużo mniejszym obciążeniem, ponieważ natężenie ruchu kolejowego na tej linii jest znacznie mniejsze. 67 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 165

166 Przez teren gminy przebiegają cztery linie wysokiego napięcia: 110kV (do GPZ Iława Wschód z czterech kierunków: Ostróda, Nowe Miasto Lubawskie, Susz i Łasin). Maksymalne natężenie pola elektromagnetycznego w otoczeniu tych linii wynosi 3,2 kv/m (konieczność zachowania strefy ochronnej drugiego stopnia dopuszcza się okresowe przebywanie ludzi, lecz zabronione jest lokalizowanie budynków mieszkalnych). Ponadto, na terenie gminy są zlokalizowane stacje bazowe telefonii komórkowej. Stacje bazowe telefonii komórkowej emitują pole elektromagnetyczne o największym natężeniu w kierunku pionowym w górę i zazwyczaj nie stanowią żadnego zagrożenia dla ludzi. Ostatnie pomiary natężenia pól elektromagnetycznych na terenie gminy Iława były prowadzone w 2012 r. w Siemianach. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnego poziomu pól elektromagnetycznych. Wartości dopuszczalne zostały określone na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883) i wynoszą 7 V/m dla badanych częstotliwości. Dla Siemian zmierzona wartość kształtowała się na niskim poziomie wyniosła 0,23 V/m, a więc 30 razy mniej od wartości dopuszczalnej Substancje chemiczne w środowisku Na terenie gminy Iława nie ma żadnych obiektów mogących zagrażać bezpieczeństwu biologicznemu lub chemicznemu. Nie ma też zakładów, które mogą być sprawcą nadzwyczajnego zagrożenia środowiska w myśl przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz.1232 z późn.zm.) zarówno zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii, jak i zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii. Do potencjalnych zagrożeń mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych na terenie gminy należy zaliczyć przede wszystkim: pożary, katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska naturalnego, skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi transport substancji niebezpiecznych, klęski żywiołowe (susze, huragany, intensywne opady). Do poważnych awarii może dojść na skutek awarii urządzeń technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych w wyniku kolizji drogowej bądź kolejowej, a także wskutek rozszczelnienia cystern kolejowych lub autocystern. Według danych Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Iławie w ostatnich latach nie wystąpiły poważne awarie na terenach zakładów produkcyjnych z gminy Iława, jak również nie wystąpiły klęski żywiołowe. 68 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 166

167 Według danych Wojewódzkiej Bazy Azbestowej wynika, że na terenie gminy znajduje się w sumie ok. 4,5 tys. Mg wyrobów azbestowych, w tym u osób fizycznych zinwentaryzowano 4,46 tys. Mg tych wyrobów. W ostatnich latach usunięto ok. 181 Mg odpadów azbestowych. Do substancji szczególnie uciążliwych dla środowiska należą polichlorowane bifenyle PCB. Użytkowanie urządzeń zawierających PCB było dopuszczone prawem nie dłużej niż do r. Na terenie gminy Iława nie występują odpady zawierające PCB Zabytki i dobra materialne Na zasoby dziedzictwa kultury w gminie Iława składają się parki, cmentarze oraz obiekty budownictwa i architektury. Do najważniejszych zabytków z terenu Gminy Iława można zaliczyć następujące obiekty: Zamek w Szymbarku Zamek został wzniesiony przez kapitułę pomezańską w latach siedemdziesiątych XIV w. i był drugim co do świetności zamkiem po malborskim. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego stał się własnością rodu von Polentzów, którzy przebudowali go na rezydencję renesansową. Od 1699 r. należał do rodu Finck von Finckenstein. W 1857 r. część południową zamku przebudowano w stylu neogotyckim. Zamek został spalony w 1945 r. przez wojska radzieckie. Dobrze zachowały się mury obwodowe z 10 basztami. Koło Szymbarka znajduje się cmentarz rodziny von Finckenstein. Zamek zbudowano na planie prostokąta o wymiarach 75 na 92 metry. Powstał on na nasypie wcześniejszego grodu pruskiego. W ciąg ceglanych murów wkomponowano dziesięć baszt: cztery narożne i sześć kurtynowych. Wszystkie wysunięte były nieznacznie przed lico muru, wzmacniając w ten sposób siłę konstrukcyjną i obronną całego założenia. Wjazd na teren warowni prowadził od wschodu przerzuconym nad fosą zwodzonym drewnianym mostem, zastąpionym w XIX wieku istniejącym do dziś murowanym mostem arkadowym. Nieopodal bramy wzniesiono wysoką na ok. 24 metry wieżę główną (zegarową), w której usytuowano kaplicę oraz loch więzienny. Od wewnątrz dziedziniec był zabudowany z czterech stron: główne budynki zamykały go od zachodu i wschodu na całej długości oraz od strony południowej i północy na krótkich odcinkach. Funkcję reprezentacyjną pełniło skrzydło zachodnie mieściło się w nim mieszkanie proboszcza, refektarz i kaplica. Do ruin zamku przylega park, w którym wiele drzew stanowi pomnik przyrody. Odchodząca od wsi Szymbark sosnowa aleja, licząca sobie dwieście lat, która w całości stanowi pomnik przyrody, nosi nazwę Alei Napoleona. Jak głosi miejscowy przekaz tą aleją, podążał Napoleon w kierunku pałacu w Kamieńcu, w którym stacjonował przez dwa miesiące 1807 r. Kościół p. w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Lasecznie Barokowy kościół salowy na planie prostokąta z poł. XVIII w. Wzniesiony z użyciem murów gotyckich z XIV w., na fundamentach z kamienia polnego. Elewacje tynkowane. Do korpusu przylega wieża oraz zakrystia. Dachy wielospadowe, kryte blachą. 69 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 167

168 Kościół p. w. Zesłania Ducha Świętego w Ząbrowie Kościół barokowy z XVIII XIX w. Nawa kościoła pochodzi z początku XVIII w, wieża z 1864 r. Kościół jest murowany z cegły, z częściowym użyciem murów gotyckich z XIV w. Kościół salowy na planie prostokąta, z kwadratową wieżą od zachodu i prostokątną zakrystią w płn.-wsch. narożniku. Dach korpusu dwuspadowy, kryty dachówką esówką, dach wieży czterospadowy, kryty blachą. Kościół p. w. MB Królowej Polski w Rudzienicach Kościół neogotycki zbudowany w latach Wieża zbudowana w 1866r. wg projektu Pritzla. Obiekt wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta z małym pięciobocznym prezbiterium i kwadratową wieżą. Murowany z cegły na kamiennej podmurówce. Więźba dachowa drewniana, dach kryty dachówką karpiówką, wieża blachą. Kościół p. w. Trójcy Przenajświętszej we Frednowych Kościół barokowy z 1768 r., murowany z cegły, na ceglanej podmurówce. Posiada drewnianą emporę opartą na drewnianych słupach. Wieżę wybudowano w 1928 r. według projektu J. S. Garlinga. W otoczeniu kościoła znajduje się też cmentarz parafialny z XVIII wieku, wpisany do rejestru zabytków województwa warmińsko-mazurskiego. Kościół św. Wojciecha w Gałdowie Kościół barokowy z 1724 r., drewniano-ryglowy. Wieża murowana, neogotycka z 1864 r. Pozostałością założeń dworskich na terenie gminy są parki zabytkowe, z których 4 wpisane są do rejestru zabytków. Najwartościowsze są parki w Szymbarku i Gardzieniu. Pozostałe parki znajdują się w Stanowie i w Szczepkowie. Ponadto 6 założeń parkowych objęto ochroną konserwatorską. Do rejestru zabytków wpisany jest również cmentarz parafialny we Frednowych, a ochroną konserwatorską objęto 32 cmentarze. Obiekty budownictwa i architektury przejawiają typowe cechy regionu Warmii i Mazur. Znajdują się wśród nich ciekawe zespoły architektoniczno-krajobrazowe, jak np. zespół folwarczny w Szymbarku, przedstawiający interesujące wartości kulturowe. Na szczególną uwagę jednak zasługują zespoły podworskie, złożone z kilku, niekiedy kilkunastu obiektów architektonicznych, połączonych często z parkiem podworskim lub jego pozostałościami. Część obiektów jest w złym stanie technicznym, inne obiekty natomiast, jak np. cmentarze ewangelickie, parki podworskie występują w formie śladowej. Obiekty architektoniczne jednak są na ogół w stanie zadowalającym. W rejestrze wojewódzkim obiektów zabytkowych na terenie gminy Iława znajduje się 21 obiektów (Tabela 4). 12 obiektów obejmuje ochrona konserwatorska. Ponadto ponad dwieście obiektów wpisano do gminnej ewidencji zabytków. 70 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 168

169 Tabela 4. Rejestr wojewódzki obiektów zabytkowych na terenie gminy Iława L.p. Miejscowość Nr Obiekt Nr rejestru Data wpisu 1 FRANCISZKOWO Dwór A maja FREDNOWY Kościół Trójcy Przenajświętszej wraz z cmentarzem przykościelnym A listopada GAŁDOWO Kościół Św Wojciecha A listopada GARDZIEŃ Dawny park dworski A lutego LASECZNO Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej A listopada RUDZIENICE Kościół NMP Królowej Polski A stycznia STANOWO Park A-3600/O 25 kwietnia SZCZEPKOWO Park dworski A lutego SZYMBARK Zespół folwarczny A lutego SZYMBARK 1 Dom w obrębie zabudowań folwarcznych A listopada SZYMBARK Oranżeria z otoczeniem m. A listopada SZYMBARK Młyn A sierpnia SZYMBARK Zamek A lipca SZYMBARK Założenie parkowo - krajobrazowe A grudnia SZYMBARK Stelmachówka A września SZYMBARK 43 Dom A sierpnia SZYMBARK 11 Leśniczówka A sierpnia SZYMBARK Ogrodzenie zespołu zamkowofolwarcznego A kwietnia SZYMBARK Poczta, ob. przedszkole A czerwca SZYMBARK Rybaczówka A czerwca ZĄBROWO Kościół parafialny z cmentarzem A listopada 1967 przykościelnym Źródło: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Na terenie gminy Iława występują liczne stanowiska archeologiczne, w tym wpisane do rejestru zabytków oraz objęte ochroną konserwatorską. Trzy stanowiska (grodzisko półwyżynne w Gulbiu, grodzisko średniowieczne wyżynne w Łaniochu oraz kopiec strażniczy w Lasecznie Małym) wpisano do rejestru zabytków. Natomiast ochroną konserwatorską objęto: 3 stanowiska archeologiczne grupy I (o własnej formie krajobrazowej: grodziska, kurhany, kopce, groble): w Siemianach, Woli Kamieńskiej i Smolikach, 153 stanowiska grupy II (płaskie duże: cmentarzyska, osady), 206 stanowisk grupy III (płaskie małe: ślady osadnicze). Na terenach występowania stanowisk archeologicznych o własnej formie krajobrazowej (grupa I) obowiązuje całkowity zakaz prowadzenia inwestycji. 71 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 169

170 Stan sanitarno-higieniczny gminy Jakość środowiska w znacznym stopniu wpływa na stan zdrowia społeczeństwa. Dotyczy to zarówno długotrwałej jakości poszczególnych komponentów środowiska (powietrza, wód, gleb, środowiska akustycznego), jak i zdarzeń krótkotrwałych. Na terenie gminy Iława jakość środowiska była wysoka w porównaniu z najbardziej zanieczyszczonymi regionami w kraju, co przedstawiono w poprzednich rozdziałach. Pieczę nad aspektami zdrowotnymi środowiska sprawowała przede wszystkim Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Iławie. PSSE sporządza coroczny Ocenę stanu sanitarno higienicznego powiatu iławskiego. Na podstawie tego dokumentu można stwierdzić, że ogólna ocena stanu sanitarno-higienicznego gminy Iława jest dobra. W zagadnieniu środowiska w kontekście zdrowia ludzi istotne znaczenie ma przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym. Na terenie gminy nie występują zakłady o dużym lub zwiększonym ryzyku awarii przemysłowej Inwestycje/obiekty mogące znacząco oddziaływać na środowisko W chwili obecnej na terenie gminy znajduje się 1 obiekt mogący zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397, z późn. zm.) oczyszczalnia ścieków w Dziarnach. Oczyszczalnia ścieków w Dziarnach to obiekt o wielkości powyżej 100 tys. RLM, stanowiący oczyszczalnię dla aglomeracji Iława (nr z KPOŚK PLWM007), czyli obsługujący tereny miasta Iława i część gminy Iława. Tabela 5 przedstawia charakterystykę tego obiektu wraz z oceną jego oddziaływania na środowisko obecnie i przewidywaną w przyszłości. W działaniach Strategii nie przewidziano do realizacji żadnych innych przedsięwzięć, które mogą zostać zaliczone do grupy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Natomiast do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko będą należały głównie przedsięwzięcia wynikające przede wszystkim z realizacji I celu strategicznego, z następującymi celami operacyjnymi i kierunkami działań: Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju 1. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności. 72 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 170

171 B. Inwestycje drogowe w szczególności dotyczące: modernizacji i budowy dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych, przebudowy dróg gminnych; 2. Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego. A. Zapewnienie ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych: ochrona przed powodziami i deficytem wody. B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza, w szczególności z niskich źródeł emisji oraz poprzez stosowanie ogrzewania przyjaznego środowisku oraz poprzez poprawę charakterystyki energetycznej budynków (modernizacja energetyczna); rozbudowa sieci kanalizacyjnych (w tym także kanalizacji deszczowej), budowa oczyszczalni ścieków, dalsze inwestowanie w sieci wodociągowe; zapobieganie powstawaniu odpadów i racjonalna gospodarka odpadami, w tym selektywna zbiórka odpadów, recykling, odzysk; usuwanie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, zwłaszcza azbestu. 3. Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii. A. Sieć gazowa rozbudowa dystrybucyjnej sieci gazowej. B. Poprawa efektywności energetycznej źródeł ciepła. C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, w tym budowa nowoczesnych instalacji (kogeneracja). Zrównoważony rozwój energetyki odnawialnej uwzględniający potrzeby związane z rozwojem gospodarczym, jak również ochroną zasobów przyrodniczych i krajobrazu. Do potencjalnych przedsięwzięć realizowanych w ramach w/w kierunków, mogących znacząco oddziaływać na środowisko, mogą należeć: budowa zbiorników wodnych, melioracje, budowa i modernizacja dróg o twardej nawierzchni o całkowitej długości przedsięwzięcia powyżej 1 km, budowa i modernizacja magistrali wodociągowych z wyłączeniem ich przebudowy metodą bezwykopową, budowa urządzeń do poboru wód podziemnych o zdolności poboru nie mniejszej niż 10 m 3 /godz., budowa i modernizacja ciepłowni lub innych instalacji do spalania paliw w celu wytwarzania energii elektrycznej lub cieplnej o mocy cieplnej nie mniejszej niż 25 MW, a przy stosowaniu paliwa stałego - nie mniejszej niż 10 MW, instalacje do przesyłu gazu oraz towarzyszące im tłocznie lub stacje redukcyjne, z wyłączeniem gazociągów o ciśnieniu nie większym niż 0,5 MPa i przyłączy do budynków, budowa lub modernizacja instalacji do oczyszczania ścieków przewidzianych do obsługi nie mniej niż 400 równoważnych mieszkańców, instalacje do oczyszczania ścieków przemysłowych z wyłączeniem instalacji, które nie powodują wprowadzania do wód lub urządzeń ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska, budowa lub modernizacja sieci kanalizacyjnych o całkowitej długości przedsięwzięcia nie mniejszej niż 1 km, z wyłączeniem ich przebudowy metodą bezwykopową oraz przyłączy do budynków. Na obecnym etapie nie można jednoznacznie zakwalifikować projektów zadań do przedsięwzięć mogących zawsze lub do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W trakcie procesów inwestycyjnych nastąpi właściwa kwalifikacja przedsięwzięć. Należy zauważyć, że proces inwestycyjny każdorazowo będzie prowadzony zgodnie z wymogami przepisów dotyczących środowiska (we wszystkich kwalifikujących się przypadkach zostanie przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko). 73 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 171

172 Tabela 5. Charakterystyka obiektów mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko 1. L.p. Rodzaj obiektu / zarządzający Oczyszczalnia ścieków w Dziarnach Iławskie Wodociągi sp. z o.o., ul. Wodna 2, Iława Lokalizacja Dziarny (gmina Iława) 53 56'51''N 19 61'80''E Lokalizacja na działce nr 148 na prawym brzegu rzeki Iławka, która jest odbiornikiem ścieków oczyszczonych. Najbliższe zabudowania mieszkalne znajdują się w odległości ok. 500 m na północny zachód od oczyszczalni i należą do wsi Dziarny. W najbliższym sąsiedztwie oczyszczalni nie występują obiekty użyteczności publicznej, obszary parków narodowych ani obszary ochrony uzdrowiskowej. W odległ. ok. 0,5 km znajduje się jez. Długie. Oczyszczalnia jest zlokalizowana na Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Drwęcy. Inne najbliższe obszary chronione to: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Dolina Drwęcy (kod PLH280001) w odległości ok m od północy i wschodu. Skala i zasięg działalności Oczyszczalnia ścieków komunalnych z terenu aglomeracji Iława (miasto Iława i 34 miejscowości z terenu gminy Iława). Przepustowość średnia projektowa wynosi m 3 /d, średnia dobowa ilość ścieków dopływająca do oczyszczalni ścieków w Dziarnach to - ok m 3 /d. Wielkość oczyszczalni: RLM. Obiekt osiąga bardzo dobre parametry w zakresie redukcji zanieczyszczeń organ., azotu i fosforu na drodze biologicznej (technologia tlenowo-beztlenowa). Tym samym spełnia wymagania prawa polskiego i UE w zakresie jakości ścieków oczyszczonych (przeciętne wskaźniki w ściekach oczyszczonych w 2012 r.: zaw. og. 3,5 mg/l, BZT 5 4,8 mg/l, ChZT 50,3 mg/l, azot og. 8,7 mg/l, fosfor og. 0,5 mg/l). Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Iławka. Osady są poddawane fermentacji w ZKF, a następnie suszeniu w słonecznej suszarni. Uzyskany susz jest wykorzystywany jako nawóz w szkółce leśnej lub jako paliwo alternatywne w energetyce cieplnej. Obiekt spełnia wymogi środowiskowe i ma uregulowany stan formalno-prawny. Jest zapisany w KPOŚK pod nr PLWM007 Obszary ograniczonego użytkowania i strefy ochrony sanitarnej: brak. Oddziaływanie na środowisko Komponent Obecne Przewidywane Zmniejszenie presji antropogenicznej na środowisko w wyniku prawidłowej wszystkie gospodarki ściekowej; zmniejszenie komponenty zagrożenia związanego z jak obecne odprowadzaniem nieoczyszczonych ścieków do środowiska. ludzie wody powietrze różnorodność biologiczna, Natura 2000 Poprawa kondycji zdrowotnej w wyniku ograniczenia zanieczyszczenia środowiska ściekami. Eliminacja zagrożenia sanitarnego spowodowanego odprowadzaniem nieoczyszczonych ścieków do środowiska. Emisja hałasu i aerozoli na terenie oczyszczalni. Zrzut ścieków oczyszczonych do rzeki Iławki odprowadzane ładunki są zgodne z pozwoleniem wodnoprawnym. Zmniejszenie zagrożenia skażenia wód nieoczyszczonymi ściekami sanitarnymi. Możliwa emisja aerozoli i odorów, ograniczona jednak do terenu oczyszczalni i niewielkiego pasa wokół obiektu. jak obecne jak obecne jak obecne Możliwy negatywny wpływ ścieków niedostatecznie oczyszczonych odprowadzanych do Iławki (fragment jak obecne SOOS Natura 2000 Dolina Drwęcy ). Zagrożenie jest eliminowane poprzez ciągłe monitorowanie pracy oczyszczalni. Opracowanie: Biuro Doradcze EkoINFRA 74 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 172

173 4.2. Główne problemy ochrony środowiska na terenie Gminy Iława Problemy ochrony środowiska Problemy ochrony środowiska wynikają z zagrożeń różnorodności biologicznej na terenie gminy. Do zagrożeń tych należą: zmiany sposobów użytkowania ziemi, w tym ograniczenie lub zaniechanie tradycyjnych metod produkcji rolnej i wywoływane przez nie zjawiska sukcesji, ujednolicania upraw i niszczenie mozaiki siedlisk; procesy eutrofizacji i zanieczyszczenia środowiska, zmiany stosunków wodnych, związane głównie z melioracjami odwadniającymi, postępująca urbanizacja i zagospodarowanie obszaru, prowadzące m.in. do likwidacji powierzchni naturalnej i półnaturalnej przyrody, zaburzenia funkcjonowania ekosystemów (w tym ich łączności) oraz dysharmonii krajobrazu; fragmentacja krajobrazu i powstawanie barier migracyjnych dla zwierząt, postępująca synantropizacja fauny i flory oraz przenikanie gatunków obcych (w tym także ich planowe lub przypadkowe introdukcje), co powoduje wypadanie gatunków rodzimych, słabszych konkurencyjnie; bezpośrednie formy dewastacji przyrody (np. niszczenie i wypalanie trzcinowisk, wydeptywanie, zrywanie kwitnących okazów roślin, płoszenie, nielegalna eksploatacja torfu, wzniecane pożary, wycinka zadrzewień, zaśmiecanie), kłusownictwo, niewłaściwa gospodarka leśna na cennych przyrodniczo obszarach (np. utrzymywanie obcych gatunkowo lub siedliskowo gatunków drzew, wyrąb starodrzewi i drzew dziuplastych, stosowanie zrębów zupełnych, pozostawianie zbyt małych ilości martwego drewna). Zagrożenie dla wód stanowi przede wszystkim występujące pomimo wysokiego stopnia skanalizowania gminy zjawisko nielegalnego odprowadzania ścieków sanitarnych bez oczyszczenia (np. z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych) oraz spływy obszarowe (głównie zanieczyszczenia rolnicze). Odprowadzenie do wód nieoczyszczonych ścieków może doprowadzić do degradacji wód. Zawarty w ściekach związki biogenne (azot i fosfor) zwiększają poziom eutrofizacji. Zanieczyszczenie wód wpływa na stan ekosystemów wodnych i zależnych od wody, powodując zmiany struktury gatunkowej zasiedlających je organizmów, a w szczególności zmniejszenie bioróżnorodności. W opisie dotyczącym wód uwzględniono poszczególne źródła zanieczyszczeń: punktowe zrzuty ścieków, spływy obszarowe, opady atmosferyczne, zrzuty ścieków z obszarów nieobjętych kanalizacją, składowisk odpadów, itd. Na terenie gminy Iława główną przyczyną powstawania zanieczyszczeń powietrza jest energetyczne spalanie paliw. Większość zanieczyszczeń powietrza jest emitowana przez kotłownie. Na znacznej części obszaru gminy lokalny poziom stężeń zanieczyszczeń powietrza jest kształtowany przez tzw. emisję niską pochodzącą z niedużych obiektów mieszkalnych ogrzewanych indywidualnie oraz palenisk domowych. Zanieczyszczeniem szczególnie szkodliwym dla zdrowia ludzi jest pył zawieszony PM10 i PM2,5 emitowany bezpośrednio ze 75 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 173

174 źródeł antropogenicznych i naturalnych jak również powstający w wyniku reakcji i przemian jego prekursorów (tlenków siarki i azotu, amoniaku, lotnych związków organicznych). Kolejnym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest emisja komunikacyjna. Pośrednio na zwiększenie ruchu samochodów, a tym samym na zwiększenie emisji zanieczyszczeń, ma wpływ niewielka długość dróg rowerowych na terenie gminy (ścieżki rowerowe o łącznej długości 7,8 km (dane GUS za 2014 r.). Zagrożeniem dla powierzchni ziemi jest przede wszystkim antropopresja, wpływająca na przekształcenia krajobrazu, fragmentację ekosystemów i siedlisk przyrodniczych, utratę funkcji gleb. Lokalnie, zagrożenie gleb może być związane z nielegalnym składowaniem odpadów ( dzikie wysypiska ), niskim stopniem selektywnej zbiórki odpadów, zaśmiecaniem odpadami tworzyw sztucznych, itp. Zagrożeniem dla środowiska może być także emisja hałasu i pól elektromagnetycznych. Decydujący wpływ na stan klimatu akustycznego w gminie ma rozwój infrastruktury transportowej. Jest to problem narastający, związany ze stałym wzrostem natężenia ruchu, w szczególności najcięższych i najbardziej hałaśliwych samochodów ciężarowych. Wzrost natężenia hałasu powodują również: nieprawidłowo rozwiązane układy komunikacyjne, nieodpowiedni stan nawierzchni jezdni, niezadowalający stan techniczny pojazdów oraz prędkość jazdy. Natomiast występujący w gminie poziom pól elektromagnetycznych nie stwarza zagrożenia dla ludzi i środowiska. Problemem ochrony środowiska może być skuteczne przeciwdziałanie poważnym awariom oraz, w przypadku wystąpienia, szybkie usuwanie ich skutków. Na terenie gminy nie ma żadnych obiektów mogących zagrażać bezpieczeństwu biologicznemu lub chemicznemu. Nie ma też zakładów, które mogą być sprawcą nadzwyczajnego zagrożenia środowiska. Natomiast występuje transport substancji niebezpiecznych. W transporcie mamy do czynienia z mniejszymi ilościami (od kilku do kilkudziesięciu ton) substancji niebezpiecznych niż na terenie zakładów. Natomiast nieprzewidywalność miejsca wystąpienia awarii w transporcie substancji niebezpiecznych jest czynnikiem utrudniającym podejmowanie działań w przypadku jej wystąpienia. Do problemów środowiskowych należy także obecność substancji chemicznych. Substancje chemiczne mają często działanie zagrażające zdrowiu człowieka i czystości środowiska, w wielu przypadkach jest to działanie toksyczne. Często wiele niebezpiecznych substancji (substancji wzbudzających szczególne obawy) jest stosowanych w procesach technologicznych, nawet jeżeli istnieją dla nich bezpieczne odpowiedniki. Do substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska należy azbest. Według danych Wojewódzkiej Bazy Azbestowej wynika, że na terenie gminy znajduje się w sumie ok. 4,5 tys. Mg wyrobów azbestowych, w tym u osób fizycznych zinwentaryzowano 4,46 tys. Mg tych wyrobów. W ostatnich latach usunięto ok. 181 Mg odpadów azbestowych. Do substancji szczególnie uciążliwych dla środowiska należą polichlorowane bifenyle PCB. Użytkowanie urządzeń zawierających PCB było dopuszczone prawem nie dłużej niż do r. Na terenie gminy nie występują odpady zawierające PCB. 76 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 174

175 Eliminowanie w/w problemów ochrony środowiska wymaga prowadzenia działań zarówno o charakterze inwestycyjnym, jak i nieinwestycyjnym, w tym działań o charakterze edukacyjnym. Wśród nich szczególnego znaczenia nabiera podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz rozwój schematów zarządzania dla podejmowania właściwych decyzji planistycznych i realizacyjnych Środowiskowe zagrożenia stanu sanitarno-higienicznego i zdrowia mieszkańców gminy Zanieczyszczenia środowiska, przede wszystkim oddziaływanie emisji zanieczyszczeń powietrza, hałasu oraz zły stan jakości wód podziemnych ujmowanych do spożycia stanowią potencjalne zagrożenie stanu zdrowia ludzi. Analiza dostępnych danych pozwala wnioskować, że jakość powietrza w gminie Iława jest stosunkowo dobra. W klasyfikacji ze względu na ochronę zdrowia strefę warmińskomazurską (do której należy gmina Iława) zaliczono do klasy A (najkorzystniejszej) w zakresie stężeń: SO 2, NO 2, ołowiu, niklu, kadmu, arsenu, benzenu, tlenku węgla, ozonu, pyłu PM2,5 stężenia wszystkich zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych. Natomiast w zakresie stężeń pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe. Lokalnie mogą występować sytuacje o zwiększonym narażeniu ludzi na podwyższone stężenia zanieczyszczeń w powietrzu spowodowane zwiększoną emisją z: energetycznego spalania paliw stałych w paleniskach domowych, współspalania odpadów w paleniskach domowych i małych źródłach z obiektów usługowych i związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, środków transportu szczególnie w ciasnej zabudowie przy niesprzyjających warunkach rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Na terenie gmin Iława zasięg oddziaływania hałasu jest bardzo zróżnicowany. Najbardziej uciążliwy jest hałas komunikacyjny drogowy stanowi on główne zagrożenie wzdłuż drogi krajowej nr 16. Wydaje się, że w przypadku pozostałych dróg nie ma zagrożenia przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu. Mogą występować pojedyncze przypadki nadmiernego natężenia hałasu (niesprawne pojazdy, itp.). Wpływ na poziom hałasu komunikacyjnego może mieć również zły stan dróg. Na stan zdrowia ludzi ma także wpływ jakość wód podziemnych ujmowanych jako woda pitna. Wody z ujęć na terenie gminy Iława jest poddawana uzdatnianiu, po którym spełnia normy wody pitnej. Wg Oceny stanu sanitarno higienicznego powiatu iławskiego sporządzonej przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Iławie, na terenie gminy nie występowały problemy z utrzymaniem właściwych parametrów mikrobiologicznych. 77 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 175

176 4.3. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów objętych ochroną Ponad 52% terenu gminy Iława stanowią obszary chronione. Na terenie gminy występują następujące formy ochrony przyrody: Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego (łączna powierzchnia na terenie gminy Iława: ,60 ha). Obszary Chronionego Krajobrazu (łączna powierzchnia na terenie gminy ha): - Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego. - Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Drwęcy. - Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego. Rezerwaty przyrody (łączna powierzchnia na terenie gminy 749,1 ha): - Rzeka Drwęca ; - Jezioro Jasne ; - Jezioro Karaś. Obszar gminy Iława sąsiaduje również bezpośrednio z obszarem rezerwatu Jezioro Czerwica oraz Jezioro Iłgi. Użytki ekologiczne (łączna powierzchnia na terenie gminy 23,8 ha): - Jezioro Łajskie, - Jezioro Kociołek - Jezioro Plajtek Mały, - Jezioro Plajtek Duży, - Jezioro Czarne. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Iławskie (kod PLB28005). Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Iławska (kod PLH280053). Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego (kod PLH Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Dolina Drwęcy (kod PLH280001). Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Radomno (kod PLH280035). Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Jezioro Karaś (kod PLH280003). Korytarze ekologiczne: - Dolina rzeki Drwęcy (korytarz ekologiczny o znaczeniu ponadregionalnym), - Dolina rzeki Iławki (korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym), - Dolina rzeki Osy (korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym). Obszary wodno-błotne: (torfowiska niskie 302 szt., torfowiska wysokie 49 szt., torfowiska przejściowe 26 szt., gytiowiska 8 szt., mułowiska, namuliska, podmokliska 34 szt.). Lasy o szczególnych walorach przyrodniczych (HCVF) Pomniki przyrody w liczbie 54 szt. Rys. 9 przedstawia lokalizację podstawowych obszarów chronionych w odniesieniu do terenu gminy. 78 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 176

177 Źródło: opracowanie własne Rys. 9 Tereny chronione w gminie Iława. 79 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 177

178 Parki Krajobrazowe Na terenie gminy Iława znajduje się Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego (łączna powierzchnia na terenie gminy: ,60 ha), ustanowiony w celu zachowania wartości przyrodniczych, kulturowych, rekreacyjnych i zdrowotnych terenu Pojezierza Iławskiego. Tereny parku obejmują północną część gminy Iława. Park należy do Zespołu Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich. Rys. 10 przedstawia lokalizację Parku w odniesieniu do terenu gminy. Źródło: Rys. 10 Lokalizacja Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego w odniesieniu do terenu gminy Iława. Park jest położony w środkowej części Pojezierza Iławskiego i zajmuje powierzchnię ha, otoczony jest otuliną o powierzchni ha. Park i jego otulina położone są w granicach dwóch województw: warmińsko-mazurskiego i pomorskiego. Obszar Parku prezentuje charakterystyczne cechy krajobrazu pojeziernego, wyrażające się zróżnicowaną rzeźbą terenu. Współdominują pagórkowate obszary morenowe oraz płaskie tereny sandrowe pokryte lasami. Lesistość Parku sięga 62%, a stopień pokrycia wodami powierzchniowymi 27%. Na terenie samego Parku znajduje się 31 jezior, a w otulinie 12. Największym z nich jest jezioro Jeziorak liczące 3460 ha (w tym 240 ha wysp), zajmujące szóste miejsce na liście największych jezior, a jednocześnie najdłuższe (27,5 km) jezioro 80 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 178

179 w Polsce. Istotnym składnikiem Parku są także cieki wodne, wykształcone w postaci licznych rzek i strumieni (najważniejsze to Osa i Liwa). Pod względem florystycznym teren Parku charakteryzuje się wysoką różnorodnością. Głównym składnikiem są zbiorowiska leśne, znaczny jest udział roślinności wodnej, mniejszy bagienno-torfowej, łąkowej i synantropijnej. Stwierdzono tu 790 taksonów roślin kwiatowych, tj. 35% flory Polski. Ochronie całkowitej podlega 29 gatunków (m.in. widłak goździsty, kukułka plamista, kukułka krwista) a 13 gatunków ochronie częściowej (m.in. kruszyna pospolita, kalina koralowa, marzanka wonna). Fauna Parku również wykazuje duże zróżnicowanie gatunkowe, co jest związane z różnorodnością siedlisk i bogactwem szaty roślinnej, stosunkowo słabo przekształconej w porównaniu do innych terenów użytkowanych gospodarczo. Ogółem w granicach Parku z kręgowców stwierdzono 11 gatunków płazów (wszystkie chronione, m.in. ropucha szara i zielona, traszka grzebieniasta i zwyczajna), 5 gatunków chronionych gadów (zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka, żyworódka), 135 lęgowych gatunków ptaków (116 chronionych) i 32 gatunki ssaków, w tym 5 chronionych. Ze względu na bogactwo ornitofauny, w której występują gatunki zagrożone w skali świata i Europy, teren Parku, został zakwalifikowany jako ostoja ptaków o randze europejskiej. Obecnie jest to Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Lasy Iławskie. Ponadto na terenie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego występują dwa Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Natura 2000: Aleje Pojezierza Iławskiego oraz Ostoja Iławska. Na terenie Parku istnieją 3 rezerwaty przyrody: Jasne, Czerwica i Jezioro Gaudy, a następne 3 są projektowane oraz występuje 1 użytek ekologiczny Czaplak. Ponadto na terenie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego i w obrębie otuliny zatwierdzonych jest 58 pomników przyrody ożywionej. Zasoby architektury i budownictwa, historycznych układów przestrzennych, obiektów archeologicznych składają się na cały szereg zabytków kultury materialnej. Do XII wieku Pojezierze Iławskie, jako część Pomezanii, pozostawało we władaniu plemion pruskich, które zostały skolonizowane przez Krzyżaków. Czas panowania Zakonu upamiętniają gotyckie budowle sakralne w Zalewie, Borecznie, Dorzykach oraz fragmenty murów i baszt obronnych Zalewa i ruiny zamków w Szymbarku i Przezmarku. Celami ochrony przyrody Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego, są: 1. w zakresie ochrony przyrody nieożywionej i gleb: a) zachowanie charakterystycznych struktur geomorfologicznych krajobrazu pojeziernego, charakterystycznego dla Pojezierza Wschodniopomorskiego, b) zachowanie różnorodności typologicznej pokrywy glebowej, c) zachowanie warunków do występowania naturalnych procesów glebotwórczych, d) przeciwdziałanie erozji wodnej, wietrznej oraz antropogenicznej degradującej i dewastującej zasoby glebowe, e) przeciwdziałanie czynnikom i procesom degradacji gleb, w tym zanieczyszczeniu ze strony nawożenia i stosowania środków ochrony roślin, f) ograniczenia dewastacji gleb podczas zagospodarowania przestrzennego; 2. w zakresie ochrony zasobów wodnych wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrony ekosystemów wodnych: a) zachowanie naturalnego aktualnego systemu hydrologicznego Pojezierza Iławskiego, b) ochrona jakości wód powierzchniowych i podziemnych, c) utrzymanie aktualnej powierzchni siedlisk hydrogenicznych i hydrofilnych, 81 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 179

180 d) utrzymanie funkcjonowania ekosystemów wodnych, e) zachowanie elementów rodzimej różnorodności biologicznej środowisk wodnych, w tym szczególnie cennych i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt; 3. w zakresie ochrony zbiorowisk roślinnych, w tym chronionych siedlisk przyrodniczych: a) zachowanie różnorodności zbiorowisk roślinnych właściwych dla regionu, w tym szczególnie siedlisk przyrodniczych rzadkich i zagrożonych oraz objętych ochroną prawną na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic, starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, torfowiska wysokie żywe, świetlista dąbrowa Potentillo albae-quercetum, żyzna buczyna niżowa Galio odorati-fagetum, grąd subatlantycki, grąd subkontynentalny, brzezina bagienna, sosnowy bór bagienny, niżowy łęg jesionowoolszowy, b) zachowanie lub rozszerzenie aktualnego areału oraz poprawa stanu naturalnych i półnaturalnych zbiorowisk roślinnych, w tym w szczególności łąk zmiennowilgotnych i wilgotnych, c) zachowanie i podtrzymanie możliwości trwałego funkcjonowania zbiorowisk roślinnych, w tym szczególnie chronionych siedlisk przyrodniczych, poprzez zachowanie łączących je liniowych struktur, pełniących funkcje korytarzy ekologicznych, d) odtwarzanie ekosystemów leśnych o składzie gatunkowym zgodnym z siedliskowym typem lasu, przebudowa w trakcie użytkowania rębnego, drzewostanów niezgodnych z siedliskiem oraz zrównoważone użytkowanie ekosystemów leśnych, e) utrzymanie ochrony prawej wybranych stanowisk siedlisk naturalnych oraz objęcie ochroną siedlisk szczególnie cennych, a dotychczas niechronionych; 4. w zakresie ochrony gatunków roślin i grzybów oraz ich siedlisk: a) zachowanie różnorodności gatunkowej roślin i grzybów, właściwej dla regionu oraz ich siedlisk, w tym szczególnie gatunków rzadkich, zagrożonych i chronionych, b) objęcie ochroną czynną najcenniejszych stanowisk gatunków roślin i grzybów, c) ograniczanie rozprzestrzeniania się populacji gatunków obcego geograficznie pochodzenia, w tym szczególnie zagrażających gatunkom rodzimym, takich jak robinia akacjowa, barszcz mantegazyjski i barszcz Sosnowskiego, niecierpek himalajski i czeremcha późna; 5. w zakresie ochrony gatunków zwierząt i ich siedlisk: a) zachowanie różnorodności gatunkowej zwierząt, właściwej dla regionu, w tym szczególnie gatunków rzadkich, zagrożonych i chronionych, b) utrzymanie wysokiej różnorodności krajobrazu z dużym udziałem ekotonów, warunkującej bogactwo i różnorodność zgrupowań zwierzęcych, c) utrzymanie lub odtwarzanie korytarzy ekologicznych umożliwiających migrację zwierząt, d) ograniczenie wprowadzania i kontrola liczebności gatunków obcego pochodzenia, w szczególności gatunków inwazyjnych, mogących stanowić zagrożenie dla rodzimej fauny, takich jak jenot i norka amerykańska, szop pracz, rak pręgowany; 6. w zakresie ochrony krajobrazów, w tym krajobrazów kulturowych: a) zachowanie tradycyjnego krajobrazu rolniczego i o wysokiej różnorodności i szerokich strefach ekotonowych, b) zachowanie zwartych kompleksów leśnych oraz utrzymanie lub odtworzenie systemu połączeń między nimi, c) zachowanie atrakcyjnych panoram widokowych i przedpól ich ekspozycji, d) wzmocnienie ochrony prawnej zachowanych obiektów dziedzictwa kulturowego oraz rewaloryzacja obiektów zdegradowanych, przy dopuszczeniu ich adaptacji do pełnienia nowych funkcji, e) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości obiektów dziedzictwa kulturowego, f) uwzględnianie zasad ochrony krajobrazów, w tym krajobrazów kulturowych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w tym: zachowanie historycznych cech zabudowy regionalnej, zachowanie charakterystycznych, historycznych układów ruralistycznych w Januszowie i Jerzwałdzie, zachowanie charakterystycznych, historycznych układów zespołów dworsko-parkowych i dawnych folwarków: Gubławki, Rucewo i Rudnia, niedopuszczenie do rozpraszania zabudowy, zachowanie i odtwarzanie charakterystycznych układów zadrzewień, w tym zwłaszcza alei przydrożnych, zachowanie historycznych cmentarzy, w tym cmentarzy różnych wyznań oraz miejsc pamięci narodowej, g) zachowanie elementów kultury ludowej, w tym folkloru muzycznego i tanecznego, zwyczajów, obrzędów i uroczystości ludowych, 82 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 180

181 h) poprawa dostępności do obiektów dziedzictwa kulturowego dla osób zainteresowanych, i) rozwijanie inicjatyw obywatelskich dotyczących społecznych form opieki nad zabytkami i krajobrazem kulturowym oraz wykorzystywania ich na rzecz rozwoju regionalnego. Realizacja zadań Strategii w żaden sposób nie koliduje z zachowaniem celów ochrony Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego, a wręcz przeciwnie zwiększa tę ochronę, szczególnie poprzez realizację działań w obrębie celu operacyjnego Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego, jak również celu operacyjnego Wzrost dostępności i jakości usług publicznych z kierunkiem działań: Edukacja formalna, jak i pozaformalna Obszary Chronionego Krajobrazu W granicach gminy Iława występują następujące OChK: Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego wyznaczony Rozporządzeniem Nr 31 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 23 kwietnia 2008 r. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Drwęcy wyznaczony uchwałą Nr VIII/205/15 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 czerwca 2015 r. Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego wyznaczony uchwałą Nr VII/127/11 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 maja 2011 r. z późniejszymi zmianami. Lokalizację Obszarów Chronionego Krajobrazu na tle gminy przedstawia Rys. 11. Źródło: Rys. 11 Lokalizacja Obszarów Chronionego Krajobrazu w odniesieniu do terenu gminy Iława. 83 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 181

182 W dokumentach powołujących Obszary znajdują się następujące ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów leśnych Obszarów: 1) utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych; niedopuszczanie do ich nadmiernego użytkowania; 2) wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie naturalnego odnowienia o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie są możliwe odnowienia naturalne - używanie do odnowień gatunków miejscowego pochodzenia przy ograniczaniu gatunków obcych rodzimej florze czy też modyfikowanych genetycznie; 3) zwiększanie udziału gatunków domieszkowych i biocenotycznych; tworzenie układów ekotonowych z tych gatunków; 4) pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów, drzew dziuplastych oraz części drzew obumarłych aż do całkowitego ich rozkładu; 5) zwiększanie istniejącego stopnia pokrycia terenów drzewostanami, w szczególności na terenach porolnych tam, gdzie z przyrodniczego i ekonomicznego punktu widzenia jest to możliwe; sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych o racjonalnej granicy polno-leśnej; tworzenie i utrzymywanie leśnych korytarzy ekologicznych ze szczególnym uwzględnieniem możliwości migracji dużych ssaków; 6) utrzymywanie, a w razie potrzeby podwyższanie poziomu wód gruntowych, w szczególności na siedliskach wilgotnych i bagiennych, tj. w borach bagiennych, olsach i łęgach; budowa zbiorników małej retencji jako zbiorników wielofunkcyjnych, w szczególności podwyższających różnorodność biologiczną w lasach; 7) zachowanie i utrzymywanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków, mokradeł, polan, torfowisk, wrzosowisk oraz muraw napiaskowych; niedopuszczanie do ich nadmiernego wykorzystania dla celów produkcji roślinnej lub sukcesji; 8) zwalczanie szkodników owadzich i patogenów grzybowych, a także ograniczanie szkód łowieckich poprzez zastosowanie metod mechanicznych lub biologicznych; stosowanie metod chemicznego zwalczania dopuszcza się tylko przy braku innych alternatywnych metod; 9) stopniowe usuwanie gatunków obcego pochodzenia, chyba że zaleca się ich stosowanie w ramach przyjętych zasad hodowli lasu; 10) ochrona stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; w przypadkach stwierdzenia obiektów i powierzchni cennych przyrodniczo (stanowiska rzadkich i chronionych roślin, zwierząt, grzybów oraz pozostałości naturalnych ekosystemów) wnioskowanie do właściwego organu o ich ochronę; 11) kształtowanie właściwej struktury populacji zwierząt, roślin i grzybów stanowiących komponent ekosystemu leśnego; 12) opracowanie i wdrażanie programów czynnej ochrony oraz reintrodukcji i restytucji gatunków rzadkich, zagrożonych; 13) wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych w oparciu o wyznaczone szlaki turystyczne oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjno-przyrodnicze wyposażone w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej z otoczeniem; 14) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, w szczególności poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami leśnymi do warunków środowiskowych. W dokumentach powołujących Obszary znajdują się następujące ustalenia dotyczące czynnej ochrony nieleśnych ekosystemów lądowych Obszarów: 1) przeciwdziałanie zarastaniu łąk, pastwisk i torfowisk poprzez koszenie i wypas, a także mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów na terenach otwartych, a w razie konieczności także karczowanie z usunięciem biomasy z pozostawieniem kęp drzew i krzewów; 2) propagowanie wśród rolników działań zmierzających do utrzymania trwałych użytków zielonych w ramach zwykłej, dobrej praktyki rolniczej, a także Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego zgodnie z wymogami zbiorowisk łąkowych; propagowanie dominacji gospodarstw prowadzących produkcję mieszaną, w tym preferowanie hodowli bydła opartej o naturalny wypas metodą pastwiskową; zalecana jest ochrona i hodowla lokalnych starych odmian drzew i krzewów owocowych oraz ras zwierząt; promowanie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego; 3) maksymalne ograniczanie zmiany użytków zielonych na grunty orne; niedopuszczanie do przeorywania użytków zielonych; propagowanie powrotu do użytkowania łąkowego gruntów wykorzystywanych dotychczas jako rolne wzdłuż rowów i lokalnych obniżeń terenowych; 4) preferowanie ochrony roślin metodami biologicznymi; 5) ochrona zieleni wiejskiej: zadrzewień, zakrzewień, parków wiejskich, oraz kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez ochronę istniejących oraz formowanie nowych zadrzewień śródpolnych i przydrożnych; 6) zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości oraz oczek wodnych; 84 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 182

183 7) zachowanie zbiorowisk wydmowych, śródpolnych muraw napiaskowych, wrzosowisk i psiar; 8) melioracje odwadniające, w tym regulowanie odpływu wody z sieci rowów, dopuszczalne tylko w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, jednak z bezwzględnym zachowaniem w stanie nienaruszonym terenów podmokłych, w tym torfowisk i obszarów wodnobłotnych oraz obszarów źródliskowych cieków; 9) eliminowanie nielegalnego eksploatowania surowców mineralnych oraz rekultywacja terenów powyrobiskowych; w szczególnych przypadkach, gdy w wyrobisku ukształtowały się właściwe biocenozy wzbogacające lokalną różnorodność biologiczną, przeprowadzenie rekultywacji nie jest wskazane, zalecane jest podjęcie działań ochronnych w celu ich zachowania; 10) utrzymywanie i w razie konieczności odtwarzanie lokalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych; 11) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, m.in. poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami otwartymi do warunków środowiskowych; 12) melioracje nawadniające zalecane są w przypadku stwierdzonego niekorzystnego dla racjonalnej gospodarki rolnej obniżenia poziomu wód gruntowych. W dokumentach powołujących Obszary znajdują się następujące ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów wodnych Obszarów: 1) zachowanie i ochrona zbiorników wód powierzchniowych wraz z pasem roślinności okalającej, poza rowami melioracyjnymi; 2) wyznaczenie lokalizacji nowych wałów przeciwpowodziowych o rzeczywistą konieczność ochrony człowieka i jego mienia przed powodzią; w miarę możliwości wały należy lokalizować jak najdalej od koryta rzeki, wykorzystując naturalną rzeźbę terenu; 3) tworzenie stref buforowych wokół zbiorników wodnych w postaci pasów zadrzewień i zakrzewień, celem ograniczenia spływu substancji biogennych i zwiększenia różnorodności biologicznej; 4) prowadzenie prac regulacyjnych i utrzymaniowych rzek tylko w zakresie niezbędnym dla rzeczywistej ochrony przeciwpowodziowej; 5) ograniczanie zabudowy na krawędziach wysoczyznowych, w celu zachowania ciągłości przyrodniczokrajobrazowej oraz ochrony krawędzi tarasów rzecznych przed ruchami osuwiskowymi; 6) rozpoznanie okresowych dróg migracji zwierząt, których rozwój związany jest bezpośrednio ze środowiskiem wodnym (w szczególności płazów) oraz podejmowanie działań w celu ich ochrony; 7) wznoszenie nowych budowli piętrzących na ciekach, rowach i kanałach (retencja korytowa) winno by poprzedzone analizą bilansu wodnego zlewni; 8) zapewnienie swobodnej migracji rybom w ciekach poprzez budowę przepławek na istniejących i nowych budowlach piętrzących; 9) utrzymanie i wprowadzanie zakrzewień i szuwarów wokół zbiorników wodnych, w szczególności starorzeczy i oczek wodnych jako bariery ograniczającej dostęp do linii brzegowej; utrzymanie lub tworzenie pasów zakrzewień i zadrzewień wzdłuż cieków jako naturalnej obudowy biologicznej ograniczającej spływ zanieczyszczeń z pól uprawnych; 10) ograniczenie działań powodujących obniżenie zwierciadła wód podziemnych, w szczególności budowy urządzeń drenarskich i rowów odwadniających na gruntach ornych, łąkach i pastwiskach w dolinach rzecznych oraz na krawędzi tarasów zalewowych i wysoczyzn; 11) opracowanie i wdrożenie programów reintrodukcji, restytucji, czynnej ochrony rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt, roślin i grzybów bezpośrednio związanych z ekosystemami wodnymi; 12) zachowanie i ewentualne odtwarzanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne celem zachowania dróg migracji gatunków związanych z wodą; 13) zwiększanie retencji wodnej, przy czym zbiorniki małej retencji winny dodatkowo wzbogaca różnorodność biologiczną terenu, uwzględniając starorzecza i lokalne obniżenia terenu; w miarę możliwości technicznych i finansowych zalecane jest odtworzenie funkcji obszarów źródliskowych o dużych zdolnościach retencyjnych; w miarę możliwości należy zachowywać lub odtwarzać siedliska hydrogeniczne mające dużą rolę w utrzymaniu lokalnej różnorodności biologicznej; 14) rozpoznanie oraz ewentualna przebudowa struktury ichtiofauny zgodnie z charakterem siedliska we wszystkich zbiornikach wodnych przewidzianych do wykorzystania w myl właściwych przepisów o rybactwie śródlądowym; gospodarka rybacka na wodach powierzchniowych powinna wspomagać ochronę gatunków krytycznie zagrożonych i zagrożonych oraz promować gatunki o pochodzeniu lokalnym prowadząc do uzyskania struktury gatunkowej i wiekowej ryb, właściwej dla danego typu wód. Na terenie wszystkich Obszarów Chronionego Krajobrazu wprowadzono następujące zakazy: 85 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 183

184 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska; 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbęterenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. Głównym problemem na Obszarach Chronionego Krajobrazu jest zachowanie zasad zrównoważonego rozwoju na tych terenach. Jednak realizacja zadań Strategii w żaden sposób nie koliduje z zachowaniem ochrony istniejących OChK oraz zasad zrównoważonego rozwoju, a wręcz przeciwnie zwiększa tę ochronę, szczególnie poprzez realizację działań w obrębie celu operacyjnego Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego, jak również celu operacyjnego Wzrost dostępności i jakości usług publicznych z kierunkiem działań: Edukacja formalna, jak i pozaformalna Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe Na terenie gminy Iława nie występują zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Rezerwaty przyrody Na terenie gminy Iława występują następujące rezerwaty przyrody: Rzeka Drwęca obejmujący na terenie gminy rzekę Drwęcę oraz rzekę Iławkę od jazu w Dziarnówku do ujścia, utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 1961 r. (M. P. Nr 71 z 1961 r.) w celu ochrony środowiska wodnego i ryb w nim bytujących (powierzchnia 1344,87 ha); Jezioro Jasne obejmuje jezioro Jasne i jezioro Luba wraz z torfowiskami i drzewostanem okalającym obydwa jeziora, utworzony w 1988 r. (MP z 1988 r. Nr 21, poz. 193) w celu ochrony jeziora, torfowisk i powierzchni leśnych (powierzchnia 106,3 ha); 86 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 184

185 Jezioro Karaś obejmuje jezioro wraz z przyległymi terenami bagiennym, obiekt o powierzchni na terenie gminy Iława 581,29 ha, utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 1958 r. (MP z 1958 r. Nr 42, poz. 243) w celu ochrony miejsc lęgowych awifauny (powierzchnia 815,48 ha). Obszar gminy Iława sąsiaduje również bezpośrednio z obszarem rezerwatu Jezioro Czerwica (utworzony w 1957 r. dla ochrony istniejącej od 1934r. kolonii kormorana czarnego) oraz Jezioro Iłgi (utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 1957 r. w celu ochrony miejsc lęgowych ptactwa wodno- błotnego). Rys. 12 przedstawia lokalizację rezerwatów na tle granic gminy Iława. Rzeka Drwęca Źródło: Rys. 12 Lokalizacja rezerwatów w odniesieniu do terenu gminy Iława. 87 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 185

186 Rezerwat Rzeka Drwęca jest najdłuższym rezerwatem ichtiologicznym w Polsce. Ochronie rezerwatowej podlegają wody rzeki Drwęcy wraz z przepływowymi jeziorami Ostrowin i Drwęckie oraz rzeki: Grabiczek wraz z dopływem Dylewką, Poburzanka i Gizela z dopływem Bałcynką oraz dolne odcinki Iławki (teren gminy Iława), Elszki, Welu, Rypienicy i Ruźca. Ponadto ochronie podlega 5 m pas terenu ciągnący się wzdłuż wymienionych rzek i jezior. Rezerwat na całej swojej długości jest lokalną ostoją różnorodności fauny, w szczególności związanej ze środowiskami wodnymi. Wśród nich wiele jest gatunków o wysokich wymaganiach siedliskowych. Zagrożeniem dla jakości wód Drwęcy były i są źródła punktowe, do których zalicza się przede wszystkim miasta i zakłady przemysłowe odprowadzające ścieki do wód powierzchniowych. Najbardziej widoczny problem stanowiły miasta położone bezpośrednio nad brzegami Drwęcy. Zagrożeniem dla ichtiofauny są: postępująca eutrofizacja, zabudowa hydrotechniczna i regulacja koryt rzecznych, eksploatacja żwiru, zanieczyszczenia bytowe i przemysłowe, zmiany stosunków wodnych, degradacja siedlisk ryb rzecznych stanowiących bazę pokarmową. Istotne zagrożenie dla wszystkich grup zwierząt lądowych powoduje związana z otoczeniem rezerwatu infrastruktura komunikacyjna. Zagrożeniem dla zbiorowisk roślinnych jest zniekształcenie zespołów roślinnych spowodowane przede wszystkim przekształceniem naturalnych lasów łęgowych na łąki i pastwiska oraz pola uprawne. Zniekształceniem jest także neofityzacja (wkraczanie gatunków obcych). Rezerwat Jasne obejmuje jez. Jasne (pow. 11,19ha), jez. Luba (pow. 2,42ha), torfowisko oraz otaczające drzewostany. Jez. Jasne, skrajnie oligotroficzne, powstałe po wytopieniu bryły lodu zalegającej w grubych warstwach piasku, charakteryzuje się wyjątkową przejrzystością wody. Światło dociera do m. Jest wyjątkowo ubogie, o wysokiej kwasowości wody (ph=4,3), co znajduje swoje odbicie w ubóstwie fauny i flory. Jego maksymalna głębokość wynosi 19,8 m, a jego głębokość średnia to 8,4 m. W Jasnym występują też kanibalistyczne okonie karłowate. Ze względu na skład i charakter wody życie biologiczne w tym jeziorze jest bardzo ubogie. Ogranicza się ono do kilku gatunków glonów i sinic oraz do wąskiego pasa roślinności przybrzeżnej. Szczególnym okazem fauny są gągoły, które gnieżdżą się w obszernych dziuplach wypróchniałych drzew na wys. 2-3 m. Gągoł jest gatunkiem wpisanym do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt jako gatunek ocalony przed wyginięciem. Z kolei jez. Luba jest jeziorem dystroficznym otoczonym przez szerokie plo torfowe, ciągnące się wąską rynną w kierunku północnym. Jego taflę porastają liczne lilie wodne. Na torfowiskach otaczających jezioro rosną m.in. chroniona i owadożerna rosiczka okrągłolistna, czermień błotna oraz żurawina błotna o wiotkich pędach, płożących się na płatach mchu torfowca. Dobrze widoczne są też z daleka kępy wełnianki z białym puchem na końcu łodyg. Specyfiką rezerwatu jest istnienie obok siebie tych dwóch zupełnie odmiennych układów przyrodniczych, jakim jest ubogie jez. Jasne i zróżnicowane florystycznie jez. Luba. Na terenie rezerwatu między innymi zabrania się: kąpieli i uprawiania sportów wodnych, polowania, chwytania, płoszenia i zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia gniazd, 88 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 186

187 wybierania jaj i piskląt wszystkich gatunków ptaków, niszczenia i uszkadzania drzew i innych roślin, zanieczyszczania wody i terenu, wzniecania ognia oraz zakłócania ciszy, przebywania poza miejscami wyznaczonymi. Rezerwat Jezioro Karaś został utworzony w 1958 r. w celach naukowych i dydaktycznych dla zachowania zarastającego jeziora wraz z bagnami. Został również objęty konwencją Ramsar. Jest miejscem lęgowym ptactwa wodnego i błotnego. Gniazduje tu, pierzy się lub odpoczywa w okresach migracji, 175 gatunków ptaków, w tym wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, rzadkich lub narażonych na wyginięcie. Również roślinność rezerwatu wykazuje nieprzeciętne wartości przyrodnicze ze względu na nagromadzenie gatunków rzadkich lub z innych powodów interesujących. Rezerwat najbardziej znany jest z występowania gęgawy, której populacja w okresie przelotów sięga 660 osobników. Jezioro Karaś jest typowym obiektem do badań dynamiki biocenozy jeziornej, a szczególnie jej przechodzenie w biocenozę torfowiskową. Najwięcej jest tu roślinności przybrzeżnej typu szuwarowego, zbiorowiska turzycowe oraz lasy olchowe. Jezioro jest dość płytkie, jego dno porasta ramienica. Dzieli się na dwa akweny, połączone płytkim, trudnym do przepłynięcia przesmykiem. Spośród roślin chronionych występuje m.in. rosiczka długolistna, rosiczka okrągłolistna, wawrzynek wilczełyko, kruszczyk błotny, podkolan biały. Realizacja zadań Strategii w żaden sposób nie koliduje z zachowaniem ochrony istniejących rezerwatów, a wręcz przeciwnie zwiększa tę ochronę, szczególnie poprzez realizację działań w obrębie celu operacyjnego Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego, jak również celu operacyjnego Wzrost dostępności i jakości usług publicznych z kierunkiem działań: Edukacja formalna, jak i pozaformalna. Przy realizacji zadań z obrębu celu strategicznego I, celu operacyjnego Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności, kierunku działań A: inwestycje drogowe, należy zwrócić szczególną uwagę na niepogarszanie istniejących warunków środowiskowych w otoczeniu rezerwatu Rzeka Drwęca Użytki ekologiczne Na terenie gminy Iława występują następujące użytki ekologiczne (łączna powierzchnia na terenie gminy 23,8 ha): Jezioro Łajskie (Głębokie) (pow. 8,83 ha), Jezioro Kociołek (pow. 0,36 ha), Jezioro Plajtek Mały (pow. 4,02 ha), Jezioro Plajtek Duży (pow. 9,45 ha), Jezioro Czarne (pow. 1,12 ha); Zasady ochrony użytków ekologicznych regulują: rozporządzenie Nr 40 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 roku w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Jezioro Łajskie. 89 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 187

188 rozporządzenie Nr 62 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 roku w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Kociołek. rozporządzenie Nr 64 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 roku w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Plajtek Mały. rozporządzenie Nr 63 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 roku w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Plajtek Duży. rozporządzenie Nr 33 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 roku w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Jezioro Czarne. Szczególnym celem ochrony użytku ekologicznego jest zachowanie ostoi wielu rzadkich gatunków roślin wodnych, bagiennych i torfowiskowych oraz ptaków wodno-błotnych. Obowiązują formy ochrony zawarte w tych Rozporządzeniach, między innymi na obszarze użytku ekologicznego zabrania się: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu; dokonywania zmian stosunków wodnych; likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; zmiany sposobu użytkowania ziemi; wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu. Realizacja zadań Strategii w żaden sposób nie koliduje z zachowaniem ochrony istniejących użytków ekologicznych, a wręcz przeciwnie zwiększa tę ochronę, szczególnie poprzez realizację działań w obrębie celu operacyjnego Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego, jak również celu operacyjnego Wzrost dostępności i jakości usług publicznych z kierunkiem działań: Edukacja formalna, jak i pozaformalna Pozostałe formy ochrony przyrody Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy znajdują się: Pomniki przyrody w liczbie 54 szt. (drzewa, głównie dęby szypułkowe największy obwód pnia 655 cm, cisy, jesiony, lipy drobnolistne, również aleje i grupy drzew. Korytarze ekologiczne: - Dolina rzeki Drwęcy (korytarz ekologiczny o znaczeniu ponadregionalnym), - Dolina rzeki Iławki (korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym), - Dolina rzeki Osy (korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym). Obszary wodno-błotne: (torfowiska niskie 302 szt., torfowiska wysokie 49 szt., torfowiska przejściowe 26 szt., gytiowiska 8 szt., mułowiska, namuliska, podmokliska 34 szt.). Lasy o szczególnych walorach przyrodniczych (HCVF) 90 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 188

189 Realizacja zadań Strategii w żaden sposób nie koliduje z zachowaniem ochrony istniejących pomników przyrody, korytarzy ekologicznych, obszarów wodno-błotnych i lasów o szczególnych walorach przyrodniczych, a wręcz przeciwnie zwiększa tę ochronę, szczególnie poprzez realizację działań w obrębie celu operacyjnego Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego, jak również celu operacyjnego Wzrost dostępności i jakości usług publicznych z kierunkiem działań: Edukacja formalna, jak i pozaformalna. Przy realizacji zadań z obrębu celu strategicznego I, celu operacyjnego Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności, kierunku działań A: inwestycje drogowe, należy zwrócić szczególną uwagę na niepogarszanie istniejących warunków środowiskowych dla pomników przyrody, obszarów wodno-błotnych, lasów o szczególnych walorach przyrodniczych oraz rozważyć budowę przejść dla zwierząt w przypadku prowadzenia inwestycji drogowych w korytarzach ekologicznych (Rys. 13). Źródło: Rys. 13 Lokalizacja korytarzy ekologicznych w odniesieniu do terenu gminy Iława. Na terenie gminy Iława nie występują stanowiska dokumentacyjne. 91 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 189

190 5. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM WRAZ ZE SPOSOBEM ICH UWZGLĘDNIENIA W STRATEGII Strategia w pełni respektuje zasady polityki ekologicznej szczebla międzynarodowego, wspólnotowego i krajowego, w szczególności cele 6. Wspólnotowego programu działań w zakresie środowiska naturalnego, takie jak: zasada zrównoważonego rozwoju opisana w odnowionej strategii Unii Europejskiej dotyczącej trwałego rozwoju; zasada przezorności; zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego; zasada uspołecznienia realizowana poprzez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowań wobec środowiska; zasada zanieczyszczający płaci odnosząca się do odpowiedzialności za skutki zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń, w Programie zakłada się, że odpowiedzialność tę powinny ponosić wszystkie jednostki korzystające ze środowiska również konsumenci, zwłaszcza, gdy mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych; zasada prewencji stanowiąca, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno być podejmowane już na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć. Zasada ta realizowana jest poprzez: - zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT), - recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania, - zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC), - wprowadzanie prośrodowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO i EMAS, programach czystszej produkcji, Responsible Care. zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnosząca się do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, a następnie do oceny osiągniętych wyników, oznaczająca potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu. Zasady te były ściśle respektowane przy planowaniu celów strategicznych, operacyjnych i kierunków działań przewidzianych do realizacji w Strategii. Analizowana Strategia formułując cele i działania uwzględnia i odnosi się do dokumentów poziomu krajowego, regionalnego i lokalnego, w tym przede wszystkim do: 92 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 190

191 Strategii Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo i jej obszarów strategicznych: sprawne i efektywne państwo, konkurencyjna gospodarka, spójność społeczna i terytorialna; odniesienie do dokumentu we wszystkich celach strategicznych i operacyjnych. Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie Strategia odpowiada zdiagnozowanym w dokumencie celom polityki regionalnej: wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów, budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych, tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie; Strategii Europa 2020 (Dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych 2009/28/WE, Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej 2012/27/UE, Dyrektywa w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy 2008/50/WE) w kontekście rozwoju inteligentnego, rozwoju zrównoważonego i rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu; Cele dotyczące ochrony środowiska zawarte w Strategii Europa 2020 są szeroko reprezentowane w Strategii, zarówno w zakresie poprawy efektywności energetycznej, większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, przeciwdziałania zmianom klimatu poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, zapobiegania degradacji środowiska, efektywnego wykorzystania zasobów oraz działań w obszarze zdrowia i poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców; Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, która wskazuje kluczowe kierunki działań w obszarze ochrony środowiska w perspektywie do roku 2020; Cele dotyczące ochrony środowiska zawarte w dokumencie są szeroko reprezentowane w Strategii, zarówno w zakresie: poprawy jakości powietrza, racjonalnego gospodarowania odpadami, ograniczenia oddziaływania energetyki (ciepłownictwa) na środowisko, promowania zachowań ekologicznych, racjonalnego gospodarowania wodami dla ochrony przed powodzią i suszą, zachowania bogactwa rożnorodności biologicznej. Krajowego Planu Gospodarki Odpadami; Dyrektywy w sprawie odpadów 2008/98/WE; Cele dotyczące ochrony środowiska zawarte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami i dyrektywie w sprawie odpadów 2008/98/WE zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B). Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych; dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych; Cele dotyczące ochrony środowiska zawarte w wymienionych dokumentach zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań B). Ramowej Dyrektywie Wodnej 2000/60/WE; Cele dotyczące ochrony środowiska zawarte w wymienionych dokumentach zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A). Programu Ochrony Środowiska Województwa Warmińsko Mazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Warmińsko Mazurskiego na lata w zakresie aspektów dotyczących celów ochrony środowiska. Cele dotyczące ochrony środowiska zawarte w wymienionych dokumentach zostały we właściwy sposób transponowane do Strategii (cel strategiczny I, cel operacyjny 2, kierunek działań A, B). 93 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 191

192 5.1. Przewidywane znaczące oddziaływania programu na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 Na obszarze gminy Iława znajduje się 6 obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 (Rys. 14), kolorem czerwonym zaznaczono obszary siedliskowe, niebieskim ochrony ptaków): Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Iławskie (kod PLB28005) w ramach sieci NATURA Granica OSO Lasy Iławskie na terenie gminy Iława jest tożsama z granicą Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Iławska (kod PLH280053) w ramach sieci NATURA Obszar mieści się w granicach Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego oraz OSO Lasy Iławskie. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego (kod PLH280051) w ramach sieci NATURA Część obszaru zlokalizowana w otulinie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Dolina Drwęcy (kod PLH280001) w ramach sieci NATURA Obszar pokrywa teren rezerwatu Rzeka Drwęca z dopływami Grabiczek i Dylewka, z przyujściowymi fragmentami rzek. Obszar w większości położony jest na terenie rezerwatu przyrody Rzeka Drwęca; niewielka część na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Drwęcy. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Radomno w ramach sieci Natura 2000, kod PLH Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Jezioro Karaś (kod PLH280003) w ramach sieci NATURA Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 192

193 Źródło: Rys. 14 Lokalizacja obszarów NATURA 2000 w odniesieniu do terenu gminy Iława. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Iławskie (kod PLB28005). Obszar stanowi Duży kompleks leśny (60% powierzchni zajmują drzewostany ponad 40-letnie), obejmujący także tereny bagienne rozproszone po całym obszarze. Rzeźba terenu została ukształtowana w czasie zlodowacenia bałtyckiego (morena czołowa, rynny polodowcowe i sandry). Występuje tu 31 jezior, o zróżnicowanej wielkości (od 0,5 do 163 ha), reprezentujących wszystkie typy troficzne. Niektóre z nich mają urozmaiconą linię brzegową i liczne wysepki, jak np. Jez. Jeziorak, najdłuższe jezioro w Polsce. Na terenie ostoi dominują drzewostany bukowe i sosnowe. W bezodpływowych zagłębieniach terenu, o wysokim poziomie wód gruntowych, rosną bory bagienne i lasy olszowe. Obok leśnych, wodnych, bagiennych i torfowiskowych zbiorowisk roślinnych występują tu różnorodne zbiorowiska segetalne. Ostoja ptasia o randze europejskiej E 16. Występuje co najmniej 29 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 10 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla rybołów (PCK) - co najmniej 2%-3% populacji krajowej (C6), bielik (PCK) - co najmniej 2% populacji krajowej (C6), gągoł - co najmniej 2% populacji krajowej (C3) oraz co najmniej 1% populacji krajowej (C3,C6) następujących gatunków ptaków: kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), podgorzałka (PCK), podróżniczek (PCK), 95 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 193

194 trzmielojad; w stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występuje bocian czarny, orlik krzykliwy (PCK), żuraw, rybitwa czarna. Ostoja ważna dla ochrony dobrze zachowanych siedlisk buczyny (pomorskiej i kwaśnej), zboczowych lasów klonowo-lipowych oraz grądu subatlantyckiego. Liczne są także płaty łęgów jesionowo-olszowych. Obszar ważny dla ochrony bobra i wydry. Warto też podkreślić bogatą florę roślin naczyniowych (790 taksonów) z licznymi gatunkami rzadkimi i ginącymi w skali Polski oraz gatunkami prawnie chronionymi (32). Zagrożenia, presje i działania mające negatywny wpływ na obszar wg listy referencyjnej zagrożeń, presji i działań, zgodnie ze standardowym formularzem danych dla OSO Lasy Iławskie: - B Leśnictwo; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - H.04. Zanieczyszczenia; Zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenia przenoszone drogą powietrzną, zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Polowanie i pozyskiwanie dzikich zwierząt (lądowych); Polowanie, zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - E Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Odpady, ścieki; Pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych / obiektów rekreacyjnych, zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - E Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane; Zabudowa rozproszona, zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - G.02. Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Infrastruktura sportowa i rekreacyjna, zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - A.01. Rolnictwo; Uprawa, zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - G.01. Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze; zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Polowanie i pozyskiwanie dzikich zwierząt (lądowych); Pozyskiwanie / Usuwanie zwierząt (lądowych) zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Iławska (kod PLH280053). Duży kompleks leśny (60% powierzchni zajmują drzewostany ponad 40-letnie), obejmujący także tereny bagienne rozproszone po całym obszarze ostoi. Rzeźba terenu została ukształtowana w czasie zlodowacenia bałtyckiego (morena czołowa, rynny polodowcowe, sandry). Występuje tu 31 jezior, o zróżnicowanej wielkości (od 0,5 do 163 ha), reprezentujących wszystkie typy troficzne. Niektóre z nich mają urozmaiconą linie brzegową i liczne wysepki, jak np. jezioro Jeziorak, najdłuższe jezioro rynnowe w Polsce z największą śródlądową wyspą Wielka Żuława. Na terenie ostoi dominują drzewostany bukowe i sosnowe. W bezodpływowych zagłębieniach terenu o wysokim poziomie wód gruntowych, rosną bory bagienne i lasy olszowe. Obok leśnych, wodnych, bagiennych i torfowiskowych zbiorowisk roślinnych występują tu różnorodne zbiorowiska segetalne. Do ostoi zaliczono także małe, lecz cenne torfowisko przejściowe we wsi Mortąg (leżące w granicach województwa pomorskiego) ze względu na stanowiska lipiennika Loesela i sierpowca błyszczącego oraz dużą populację kruszczyka błotnego i kukułki szerokolistnej na tym terenie. 96 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 194

195 Ostoja ważna dla ochrony dobrze zachowanych siedlisk buczyny (pomorskiej i kwaśnej) na kresowych stanowiskach swojego zasięgu, a także dla grądów subatlantyckich. Liczne są tu także płaty łęgów jesionowo olszowych, borów bagiennych oraz brzezin bagiennych. Ciekawostką jest występowanie płatów boru chrobotkowago na wyspie Czaplak, oraz zbiorowiska wierzby rokity występujące na sąsiadującym półwyspie. Obszar ważny dla ochrony bobra i wydry. Istotne populacje bezkręgowców w tym zalotki większej i pachnicy dębowej. Warto podkreślić bogatą florę roślin naczyniowych (790 taksonów) z licznymi gatunkami rzadkimi i ginącymi w skali Polski oraz gatunkami prawnie chronionymi (32). Na uwagę zasługuje liczne (ponad 500 egzemplarzy) stanowisko lipiennika Loesela nad jeziorem Łabędź, któremu towarzyszy sierpowiec błyszczący. Zagrożenia, presje i działania mające negatywny wpływ na obszar wg listy referencyjnej zagrożeń, presji i działań, zgodnie ze standardowym formularzem danych dla SOO Ostoja Iławska: - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Polowanie i pozyskiwanie dzikich zwierząt (lądowych); Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - E Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane; Zabudowa rozproszona, zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - B Leśnictwo; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - G.01. Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze; zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - G.02. Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Infrastruktura sportowa i rekreacyjna, zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - H.04. Zanieczyszczenia; Zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenia przenoszone drogą powietrzną, zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - E Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Odpady, ścieki; Pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych / obiektów rekreacyjnych, zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - A.01. Rolnictwo; Uprawa, zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Polowanie i pozyskiwanie dzikich zwierząt (lądowych); Polowanie, zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. Dla obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia 31 marca 2014 r. (Tabela 6). Tabela 6. Cele działań ochronnych dla SOO Ostoja Iławska L.p Przedmiot ochrony Cel działań ochronnych Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic (Charcteria spp.) 3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) Zachowanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony siedliska. Poszerzenie stanu wiedzy w zakresie detekcji źródeł zanieczyszczenia wody. Zachowanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony siedliska. Poszerzenie stanu wiedzy w zakresie detekcji źródeł zanieczyszczenia wody. Przywrócenie otwartego charakteru siedliska (pokrycie drzew i krzewów docelowo mniejsze niŝ 10%). 97 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 195

196 L.p Przedmiot ochrony Cel działań ochronnych Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) 9130 żyzne buczyny (Dentario glandulosae- Fagenion, Galio odorati-fagenion) grąd subatlantycki grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio- Carpinetum) 91D0 bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi- Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi- Pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) 91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) 1393 Sierpowiec błyszczący Drepanocladus vernicosus Lipiennik Loesela Liparis loeselii Nocek łydkowłosy Myotis dasycneme Poprawa wskaźnika Struktura pionowa i przestrzenna roślinności do właściwego (FV) stanu ochrony. Stopniowa poprawa parametrów określających ilość martwego drewna w siedlisku do poziomu min. 5 m 3 / ha. Poprawa wskaźnika Struktura pionowa i przestrzenna roślinności do właściwego (FV) stanu ochrony. Stopniowa poprawa parametrów określających ilość martwego drewna w siedlisku do poziomu min. 5 m 3 / ha. Poprawa wskaźnika Struktura pionowa i przestrzenna roślinności do właściwego (FV) stanu ochrony. Stopniowa poprawa parametrów określających ilość martwego drewna w siedlisku do poziomu min. 5 m 3 / ha. Poprawa wskaźnika Struktura pionowa i przestrzenna roślinności do właściwego (FV) stanu ochrony. Stopniowa poprawa parametrów określających ilość martwego drewna w siedlisku do poziomu min. 5 m 3 / ha. Uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie zbadania stanu uwodnienia siedliska i oraz zaplanowanie zakresu działania ochronnego służącego zahamowaniu odpływu wody. Stopniowa poprawa parametru określającego ilość martwego drewna w siedlisku do poziomu min. 5 m 3 / ha. Poprawa wskaźnika Gatunki charakterystyczne do właściwego (FV) stanu ochrony. Stopniowa poprawa parametru określającego ilość martwego drewna w siedlisku do poziomu min. 5 m3 / ha. Utrzymanie otwartego charakteru siedliska gatunku (pokrycie drzew i krzewów mniejsze niż 20%); Zachowanie właściwego (FV) stanu ochrony parametru stanu uwodnienia siedliska gatunku. Utrzymanie otwartego charakteru siedliska gatunku (pokrycie drzew i krzewów mniejsze niż 20%); Zachowanie właściwego (FV) stanu ochrony parametru stanu uwodnienia siedliska gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy o gatunku i uwarunkowaniach jego ochrony oraz podjęcie stosownych czynności w oparciu o nowe dane Castor fiber bóbr europejski Utrzymanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony gatunku Lutra lutra wydra Utrzymanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony gatunku Triturus cristatus traszka grzebieniasta Utrzymanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony gatunku Bombina bombina kumak nizinny Utrzymanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony gatunku Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony i uwarunkowaniach Różanka Rhodeus sericeus amarus jego ochrony oraz podjęcie stosownych czynności w oparciu o nowe dane. Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony i uwarunkowaniach jego ochrony oraz podjęcie stosownych czynności w Misgurnus fossilis piskorz oparciu o nowe dane. Poprawa stanu ochrony gatunku do właściwego (FV) stanu ochrony. Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony i uwarunkowaniach jego ochrony oraz podjęcie stosownych czynności w Cobitis taenia koza oparciu o nowe dane. Poprawa stanu ochrony gatunku do właściwego (FV) stanu ochrony. Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony i uwarunkowaniach jego ochrony oraz podjęcie stosownych czynności w Vertigo angustior poczwarówka zwężona oparciu o nowe dane. Poprawa stanu ochrony gatunku do właściwego (FV) stanu ochrony Zalotka większa Leucorrhinia pectoralis Utrzymanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony gatunku Czerwończyk nieparek Lycaena dispar Przywrócenie właściwego stanu ochrony (FV) siedlisk gatunku Pachnica dębowa Osmoderma eremita Utrzymanie obecnego właściwego (FV) stanu ochrony gatunku. źródło: Plan zadań ochronnych 98 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 196

197 Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego (kod PLH280051). Obszar obejmuje sieć alei przydrożnych i zadrzewień (w tym parków wiejskich) w krajobrazie rolniczym środkowej części Pojezierza Iławskiego. W skład obszaru wchodzą liczne otoczone alejami odcinki dróg gruntowych, w szczególności są to drogi łączące dawne majątki ziemskie w okolicach Kamieńca, Szymbarku i Gardzienia. Ponadto, ciągłość środowisk pachnicy jest zapewniona dzięki włączeniu alei w pasach drogowych dróg wojewódzkich nr 515, 520 i 521 oraz kilku odcinków dróg powiatowych. Aleje te występują zarówno przy gruntowych drogach śródpolnych, jak i asfaltowych. Najczęściej występującym gatunkiem drzewa w alejach jest lipa (w większości drobnolistna Tilia cordata), stanowiąca ok. 52% wszystkich drzew. Znaczny jest także udział jesionu wyniosłego Fraxinus excelsior (ok. 11%), klonu zwyczajnego Acer platanoides (ok. 10%) i dębu szypułkowego Quercus robur (ok. 10%). Pozostałe gatunki stanowią łącznie 17% drzew. Większość poboczy dróg przy drogach gruntowych w ciągu sezonu wegetacyjnego nie jest koszona, co sprawia, że w terenie zdominowanym przez grunty orne stanowią one ważne refugium bezkręgowców. Krzaczaste zarośla wzdłuż dróg stanowią ważne miejsca lęgowe dla ptaków (gąsiorek, jarzębatka). Jest to jedno z większych rozpoznanych stanowisk pachnicy dębowej Osmoderma eremita w Polsce oraz innych gatunków owadów związanych z drzewami próchniejącymi i dziuplastymi. Obszar, oprócz walorów przyrodniczych, ma duże znaczenie jako godne zachowania świadectwo historii. W Szymbarku znajdują się ruiny zamku biskupów pomezańskich otoczone naturalistycznymi założeniami parkowymi o wyraźnie zaznaczonym układzie przestrzennym w formie alei i szpalerów z dużą ilością drzew starych. Niedaleko zamku rośnie sosnowa pomnikowa Aleja Napoleońska, która liczy ok. 90 drzew o obwodach pni od 50 do 380 cm. Ruiny barokowego pałacu von Finckensteinów w Kamieńcu również otaczają założenia parkowe z czytelnymi jeszcze alejami i szpalerami starych drzew głównie lip, grabów, kasztanowców. Część alei jest pozostałością historycznej drogi Via Regia - szczególnie odcinki łączące dawne majątki ziemskie. Sieć alei i zadrzewień na Pojezierzu Iławskim stanowi jedną z ważniejszych w skali kraju ostoi pachnicy dębowej Osmoderma eremita, gatunku priorytetowego wymienionego w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz znaczącą ostoją organizmów saproksylicznych, spośród których tylko chrząszcze były przedmiotem wstępnego rozpoznania. Odnotowano co najmniej 23 gatunków chrząszczy rzadkich w Polsce bądź uwzględnionych na krajowej liście gatunków zagrożonych, w tym 4 gatunków chronionych (oprócz pachnicy dębowej Osmoderma eremita, także ciołek matowy Dorcus parellelipipedus, tęgosz rdzawy Elater ferrugineus i kusak Velleius dilatatus). Na podkreślenie zasługuje liczne występowanie na dwu stanowiskach tęgosza rdzawego Elater ferrugineus, największego krajowego przedstawiciela chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Gatunek ten objęty jest ochroną gatunkową, a także został włączony do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt i znalazł się na czerwonej liście gatunków zagrożonych z kategorią VU. Larwa tęgosza zasiedla dziuple drzew, będąc wyspecjalizowanym drapieżnikiem polującym na duże larwy chrząszczy z rodziny Cetoniidae, w tym larwy pachnicy dębowej. Obecność Elater ferrugineus dowodzi, że populacja pachnicy jest na tym terenie liczna. Próchnowiska w dziuplach drzew są wykorzystywane jako miejsca inkubacji jaj przez zaskrońce Natrix natrix. Bogata flora porostów nadrzewnych, wśród których notowano gatunki chronione tj. odnożyca jesionowa Ramalina fraxinea i mąkla tarniowa Evernia prunasti. Krzaczaste zarośla wzdłuż dróg 99 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 197

198 stanowią ważne miejsca lęgowe dla dwu gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG (gąsiorek Lanius collurio, jarzębatka Sylvia nissoria). Zagrożenia, presje i działania mające negatywny wpływ na obszar wg listy referencyjnej zagrożeń, presji i działań, zgodnie ze standardowym formularzem danych dla SOO Aleje Pojezierza Iławskiego: - A Rolnictwo; Restrukturyzacja gospodarstw rolnych; Usuwanie żywopłotów i zagajników lub roślinności karłowatej, zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji; Usuwanie podszytu, zagrożenie zewnętrzne, poziom średni. - G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Inna ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Wandalizm, zagrożenie zewnętrzne, poziom średni. - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji, Usuwanie martwych i umierających drzew, zagrożenie zewnętrzne, poziom wysoki. - G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Inna ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Wandalizm, zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji, Usuwanie martwych i umierających drzew, zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji; Usuwanie podszytu, zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - A Rolnictwo; Restrukturyzacja gospodarstw rolnych; Usuwanie żywopłotów i zagajników lub roślinności karłowatej, zagrożenie zewnętrzne, poziom średni. Dla obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 2 grudnia 2014 r. (Tabela 7). Tabela 7. Cele działań ochronnych dla SOO Aleje Pojezierza Iławskiego L.p Przedmiot ochrony Cel działań ochronnych Pachnica dębowa Osmoderma eremita (stanowiska: D01F, 8B0F, A2EB, FDC6, F6AE, 0129, FCB8, AE2D, 236D, C888, ECB9, C362, 1F9A, 0DCD, FC14, 6A22, F90C, 5AED, FDDD, E2F9, 518A, 342C, 9C1A, 6FE5, 0E82, F646, 577F) Pachnica dębowa Osmoderma eremita (stanowiska: D01F, 3193, 3577, 3ED8, 85DA, 5FFF, 3953, F88A, D4F9) Pachnica dębowa Osmoderma eremita (stanowiska: EF14, F732, 1770, 5CF8, F9D1) Pachnica dębowa Osmoderma eremita (stanowiska: B278, B414, 45FB, C676, 3843, 1711, D61E, 204E, 2156, 962F, F9D1, 2467, 0655, 3CBF, 9B03, 171E, B184, 50DB, 346F, E179, A0A6, 734C, EF44, BEA9, 569D, 2EFF, D56A, 1B1E, 32AD, 3B53, DDF7, 6FE1, 0B6A, 2C75, 211E, AE11, C24F, 438E, A5F4, 2251, 0E97, E911, 2051, 3C17, 88C7) Pachnica dębowa Osmoderma eremita (wszystkie stanowiska) Utrzymanie obecnego właściwego stanu ochrony (FV) wskazanych stanowisk pachnicy dębowej Stopniowa poprawa niezadowalającego (U1) stanu ochrony stanowisk gatunku do stanu właściwego (FV). Stopniowa poprawa złego (U2) stanu ochrony stanowisk gatunku do stanu niezadawalającego (U1). Weryfikacja siedlisk pachnicy dębowej w celu potwierdzenia jej występowania we wskazanych stanowiskach. Zapewnienie integralności i łączności ekologicznej obszaru Natura źródło: Plan zadań ochronnych 100 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 198

199 Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Dolina Drwęcy (kod PLH280001). Obszar znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim i kujawsko-pomorskim. Obejmuje rzekę Drwęcę wraz z dopływami. Długość Drwęcy wg danych literaturowych określa się na 207,2 km. Całkowita powierzchnia zlewni rzeki Drwęcy wynosi km 2. Dominujące formy rzeźby terenu to faliste moreny denne, ciągi moren czołowych, równiny sandrowe oraz rynny polodowcowe. Znaczne urozmaicenie tego terenu stwarzają różnego kształtu obniżenia dochodzące do 40 m głębokości. Dna tych obniżeń i rynien wypełniają wody jezior i torfowisk, niektóre z nich wykorzystują rzeki. Obszar stanowi mozaikę siedlisk z różnego typu zbiornikami wodnymi (jeziora, starorzecza), torfowiskami wysokimi i przejściowymi; lasami bukowymi, grądowymi, łęgowymi i borami bagiennymi ekstensywnie użytkowanymi łąkami w dolinie rzeki, niżowymi nadrzecznymi zbiorowiskami okrajkowymi. Rzeka Drwęca z uwagi na swój charakter stanowi korytarz ekologiczny, wykorzystywany w szczególności przez gatunki ryb i minogów. Dolina rzeki Drwęcy stanowi ponadto korytarz migracji zwierząt, w tym ptaków. Obszar Natura 2000 Dolina Drwęcy znajduje się również w granicach korytarzy ekologicznych o znaczeniu ponadlokalnym (wyznaczonych przez Zakład Badań Ssaków PAN), wykorzystywanych przez duże ssaki. Należy ją traktować jako ekosystem przyrodniczy o znaczeniu ponadregionalnym. Drwęca i jej dorzecze objęte jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych, zaś rzeka Wel jest wymieniana jako jeden z głównych cieków dorzecza Drwęcy o walorach kwalifikujących ją jako podstawowe tarlisko anadromicznych ryb wędrownych i siedlisko ryb prądolubnych, będących w sferze zainteresowania Unii Europejskiej. Obszar stanowi cenny zasób zróżnicowanych siedlisk dla gatunków zwierząt rzadkich i poddanych ochronie związanych ze środowiskiem wodnym występują tu liczne i zróżnicowane siedliska przyrodnicze wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, a także gatunki roślin i zwierząt wymienione w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Ponadto stwierdzono obecność populacji rozrodczych i migrujących gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Zagrożenia, presje i działania mające negatywny wpływ na obszar wg listy referencyjnej zagrożeń, presji i działań, zgodnie ze standardowym formularzem danych dla SOO Dolina Drwęcy: - A Rolnictwo; Koszenie, ścinanie trawy; Zaniechanie / brak koszenia; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - E Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane; Zabudowa rozproszona; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Polowanie i pozyskiwanie dzikich zwierząt (lądowych); Chwytanie, trucie, kłusownictwo; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Inne zmiany ekosystemu; Antropogeniczne zmniejszenie spójności siedlisk; Zmniejszenie migracji / bariery dla migracji; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Inne zmiany ekosystemu; Antropogeniczne zmniejszenie spójności siedlisk; Zmniejszenie wymiany materiału genetycznego; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. 101 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 199

200 - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji; Usuwanie martwych i umierających drzew; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - C.03. Górnictwo, wydobywanie surowców i produkcja energii; Wykorzystywanie odnawialnej energii abiotycznej; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Rybołówstwo i zbieranie zasobów wodnych; Wędkarstwo; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom średni. - I.01. Inne problematyczne zaborcze gatunki i geny; Nierodzime gatunki zaborcze; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom średni. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych; Modyfikowanie funkcjonowania wód ogólnie; Niewielkie projekty hydroenergetyczne, jazy; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Inne zmiany ekosystemu; Zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - A Rolnictwo; Koszenie, ścinanie trawy; Intensywne koszenie lub intensyfikacja; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - A Rolnictwo; Wypas; Wypas intensywny; Intensywny wypas bydła Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - A.08. Rolnictwo; Nawożenie /nawozy sztuczne/; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom niski. - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji; Wycinka lasu; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze; Żeglarstwo; Niemotorowe sporty wodne; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze; Inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Inna ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Niewłaściwie realizowane działania ochronne lub ich brak; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - H.01. Zanieczyszczenia; Zanieczyszczenie wód powierzchniowych; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom niski. - J.02. Modyfikacje systemu naturalnego; Spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom niski. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych; Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie ogólnie; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom niski. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych; Regulowanie (prostowanie) koryt rzecznych i zmiana przebiegu koryt rzecznych; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Inne zmiany ekosystemu; Antropogeniczne zmniejszenie spójności siedlisk; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - K Biotyczne i abiotyczne procesy naturalne (z wyłączeniem katastrof naturalnych); Ewolucja biocenotyczna, sukcesja; Zmiana składu gatunkowego (sukcesja); Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - K Biotyczne i abiotyczne procesy naturalne (z wyłączeniem katastrof naturalnych); Ewolucja biocenotyczna, sukcesja; Nagromadzenie materii organicznej; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. 102 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 200

201 Dla obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 31 marca 2014 r. (Tabela 8). Tabela 8. Cele działań ochronnych dla SOO Dolina Drwęcy L.p Przedmiot ochrony Cel działań ochronnych brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto- Nanojuncetea 3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis 6430 ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) grąd subatlantycki grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 91D0 bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi- Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi- Pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) 91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) Angelica palustris starodub łąkowy Castor fiber bóbr europejski Lutra lutra wydra Triturus cristatus traszka grzebieniasta Bombina bombina kumak nizinny Uzupełnienie stanu wiedzy (rozpoznanie warunków tworzenia się siedliska w ramach corocznego monitoringu umożliwi określenie stanu i warunków wykształcania się siedlisk) oraz, w razie stwierdzonej potrzeby, podjęcie koniecznych działań ochronnych. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 1176,59 ha. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 16,97 ha. Utrzymanie jeziorek dystroficznych wolnych od presji rekreacji, wędkarstwa i użytkowania rybackiego. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 4,92 ha. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni. Uzupełnienie stanu wiedzy oraz, w razie stwierdzonej potrzeby, podjęcie koniecznych działań ochronnych. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska. Uzupełnienie wiedzy na temat występowania i zachowania płatów siedliska. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 17,50 ha. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 304,84 ha. Poprawa wskaźnika martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 208,81 ha. Poprawa wskaźnika martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 21,59 ha. Poprawa stanu siedliska do oceny nie niższej niż U1 poprzez poprawę wskaźnika martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1. Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 256,63 ha. Poprawa stanu ochrony siedliska do oceny U1 poprzez poprawę wskaźników martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1. Uzupełnienie stanu wiedzy na temat występowania gatunku w obszarze i oceny zachowania populacji oraz, w razie stwierdzonej potrzeby, podjęcie koniecznych działań ochronnych. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Zachowanie istniejących warunków naturalnego rozwoju populacji. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Zachowanie istniejących warunków naturalnego rozwoju populacji. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy. 103 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 201

202 L.p Przedmiot ochrony Cel działań ochronnych Lampetra fluviatilis minóg rzeczny Salmo salar łosoś atlantycki Aspius aspius boleń Misgurnus fossilis piskorz Cobitis taenia koza Cottus gobio głowacz białopłetwy Rhodeus sericeus amarus różanka Vertigo angustior poczwarówka zwężona Vertigo moulinsiana poczwarówka jajowata Anisus vorticulus zatoczek łamliwy wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi jeziora lobeliowe Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji poprzez zmniejszenie presji kłusowniczej. Uzupełnienie stanu wiedzy. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji poprzez zmniejszenie presji kłusowniczej, wprowadzenie rozwiązań w zakresie poprawy warunków migracji oraz naturalnego utrzymania populacji. Kontynuacja działań z zakresu zarybiania łososiem (w chwili obecnej niezbędna dla utrzymania populacji). Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Nie określono celów ochrony z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych. Nie określono celów ochrony z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych. źródło: Plan zadań ochronnych Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Ostoja Radomno (kod PLH280035). W ostoi dominują zbiorowiska leśne w mozaice z jeziorami i zabagnieniami, położonymi w rynnach polodowcowych. Wzdłuż Strugi Radomno, na północ od jeziora Radomno, rozciągają się przepływowe torfowiska niskie. W zbiorowiskach roślinnych zaznacza się duży udział gatunków źródliskowych. W śródleśnych zagłębieniach wytworzyły się torfowiska wysokie i przejściowe, w kompleksie z jeziorami dystroficznymi. Są tu mszary przygiełkowe i kępkowo-dolinkowe, a także zbiorowiska z turzycą bagienną i bagnicą torfową. W kompleksie leśnym dominują grądy albo bory mieszane. W rynnach polodowcowych spotyka się łęgi lub olsy. Na terenie ostoi obserwuje się liczne ptaki, część z nich zalatuje z pobliskiego rezerwatu przyrody Jezioro Karaś (objęty Konwencją Ramsar). 104 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 202

203 Obszar ma duże walory krajobrazowe, przyrodnicze i kulturowe. Ostoja Radomno to obszar o dobrze zachowanych siedliskach Natura Zanotowano tu 12 siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG zajmujących 35% obszaru. Wyjątkowo dobrze zachowane jest mechowisko nad Strugą Radomno, jest ono duże powierzchniowo i nie ma śladów degradacji. Ostoję cechuje wysoka bioróżnorodność. Zanotowano tu gatunki roślin i zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej (lipiennik Loesela, sierpowiec błyszczący, bóbr, wydra, zalotka większa, czerwończyk nieparek, kumak nizinny, traszka grzebieniasta). Jest tu 18 gatunków roślin z czerwonych list: turzyca dwupienna Carex dioica, turzyca bagienna Carex limosa, wełnianka delikatna Eriophorum gracile, gwiazdnica grubolistna Stellaria crassifolia (rośliny naczyniowe), mszar nastroszony Paludella squarrosa, błotniszek wełnisty Helodium blandowii, błyszcze włosowate Tomenthypnum nitens, torfowiec brunatny Sphagnum fuscum, nastroszka kędzierzawa Ulota crispa i rzęsienica kutnerowata Trichocolea tomentella. Duże populacje mają storczyki, w tym kruszczyk błotny Epipactis palustris, listera jajowata Listera ovata, kukułka Fuchsa Dactylorhiza fuchsii i kukułka krwista w odmianie żółtej Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca. Duże znaczenie ma stanowisko ostatniego gatunku, gdyż stanowi osobną placówkę położoną z dala od centrum rozmieszczenia na Pojezierzu Suwalsko-Augustowskim. Zagrożenia, presje i działania mające wpływ na obszar wg listy referencyjnej zagrożeń, presji i działań, zgodnie ze standardowym formularzem danych dla OSO Ostoja Radomno: - B Leśnictwo; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom wysoki. - E.03. Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Odpady, ścieki; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom wysoki. - K Biotyczne i abiotyczne procesy naturalne (z wyłączeniem katastrof naturalnych); Ewolucja biocenotyczna, sukcesja; Eutrofizacja (naturalna); Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom wysoki. - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji; Wycinka lasu; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - D Transport i sieci komunikacyjne; Drogi, ścieżki i drogi kolejowe; Drogi kolejowe, w tym TGV; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - E Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Odpady, ścieki; Pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych / obiektów rekreacyjnych; Zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, poziom średni. - G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze; Turystyka piesza, jazda konna i jazda na pojazdach niezmotoryzowanych; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Rybołówstwo i zbieranie zasobów wodnych; Wędkarstwo; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Polowanie i pozyskiwanie dzikich zwierząt (lądowych); Polowanie; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - J Modyfikacje systemu naturalnego; Spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych; Modyfikowanie funkcjonowania wód - ogólnie; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. - K Biotyczne i abiotyczne procesy naturalne (z wyłączeniem katastrof naturalnych); Abiotyczne (powolne) procesy naturalne; Zatopienie; Zagrożenie wewnętrzne, poziom średni. 105 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 203

204 - B Leśnictwo; Gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji; Odnawianie lasu po wycince (nasadzenia); Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - E Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane; Zabudowa rozproszona; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - E.03. Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Odpady, ścieki; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - F.04. Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Pozyskiwanie / usuwanie roślin lądowych - ogólnie; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - H Zanieczyszczenia; Nadwyżka energii; Uciążliwości hałasu, zanieczyszczenie hałasem; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - K.02. Biotyczne i abiotyczne procesy naturalne (z wyłączeniem katastrof naturalnych); Ewolucja biocenotyczna, sukcesja; Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. - K Biotyczne i abiotyczne procesy naturalne (z wyłączeniem katastrof naturalnych); Ewolucja biocenotyczna, sukcesja; Eutrofizacja (naturalna); Zagrożenie wewnętrzne, poziom niski. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Jezioro Karaś (kod PLH280003). Rozległy kompleks torfowiskowo-bagienno-jeziorny znajdujący się w schyłkowej fazie ewolucji jeziora. Zachodzi tu intensywny proces osadzania się materii organicznej pochodzącej z podwodnych łąk ramienicowych i rdestnicowych oraz z roślinności szuwarowej. Jednocześnie, na długim odcinku linii brzegowej, następuje dośrodkowo odgórne narastanie rozwodnionego pła szuwaru nerecznicowo-trzcinowego ku środkowym partiom jeziora. W niektórych częściach zbiornika tworzą się liczne wyspy typu szuwarowego i zaroślowoszuwarowego, przyczyniając się z kolei do odśrodkowego zarastania akwenu. W rezultacie dość szybkiego lądowacenia jeziora, na stosunkowo niedużym obszarze występuje szeroka gama zbiorowisk będących stadiami pierwotnej sukcesji. Na terenie SOO Jezioro Karaś są to np. specyficzne minerotroficzne mszary, szuwary lądowe, zarośla łozowe, brzeziny i różne postaci olsów. Cechą szczególną roślinności torfowiskowej części rezerwatu jest jej w pełni naturalny charakter. Na terenie obszaru stwierdzono występowanie 3 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. W jeziorze Karaś doskonale zachowane są zespoły hydrofitów jeziornych, a wśród nich bardzo rzadkie zespoły ramienicowe. Spośród budujących je gatunków ramienic, 7 znajduje się w rejestrze czerwonej księgi glonów zagrożonych w Polsce. Na terenie rezerwatu proces lądowacenia przebiega stosunkowo szybko, a powstająca roślinność torfowiskowa obejmuje szeroką gamę typów fitocenoz zróżnicowanych w płaszczyźnie troficznej i dynamiczno-rozwojowej. Są one stadiami rozwojowymi kilku serii sukcesyjnych. W rezerwacie możemy obserwować powstawanie różnych typów lasu - od stadiów inicjalnych do postaci dojrzewających. Zbiorowiska wykazują bardzo wysoki stopień naturalności, a nawet szereg cech pierwotnych. Licznie reprezentowana jest tu grupa roślin ginących i zagrożonych lokalnie. Występują tu 3 gatunki z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków. Zagrożenia, presje i działania mające wpływ na obszar wg listy referencyjnej zagrożeń, presji i działań, zgodnie ze standardowym formularzem danych dla OSO Jezioro Karaś: - B Leśnictwo; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. - F Użytkowanie zasobów biologicznych inne niż rolnictwo i leśnictwo; Rybołówstwo i zbieranie zasobów wodnych; Rybołówstwo czynne; Zagrożenie wewnętrzne, poziom wysoki. 106 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 204

205 - J Modyfikacje systemu naturalnego; Spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych; Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie - ogólnie, zagrożenie zewnętrzne, poziom średni. W odniesieniu do obszarów Natura 2000 w przypadku gminy Iława należy rozpatrywać zarówno zidentyfikowane zagrożenia wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Ewentualne zagrożenia, które mogłoby być brane pod uwagę w kontekście wpływu zadań planowanych do realizowanych w gminie Iława w ramach Strategii : E.03. Urbanizacja, budownictwo mieszkaniowe i handlowe; Odpady, ścieki; H.01. Zanieczyszczenia; Zanieczyszczenie wód powierzchniowych; H.04. Zanieczyszczenia; Zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenia przenoszone drogą powietrzną. H Zanieczyszczenia; Nadwyżka energii; Uciążliwości hałasu, zanieczyszczenie hałasem. G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze; Turystyka piesza, jazda konna i jazda na pojazdach niezmotoryzowanych. G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Inna ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Wandalizm. J Modyfikacje systemu naturalnego; Inne zmiany ekosystemu; Antropogeniczne zmniejszenie spójności siedlisk. Strategia przewiduje kilka kierunków działań, które potencjalnie mogłyby wpłynąć na powstanie w/w zagrożeń: Cel strategiczny I nowoczesna infrastruktura rozwoju wszystkie cele i kierunki, w szczególności cel 1, kierunek działania A Inwestycje drogowe. Cel strategiczny II wzrost konkurencyjności gospodarki, cel operacyjny 2. Wzrost innowacyjności firm., kierunek B. Infrastruktura. Kierunek działań jest częściowo zbieżny z kierunkiem infrastruktura teleinformatyczna w celu strategicznym I. Dotyczy również: wsparcia działalności parków naukowotechnologicznych; rozwoju inkubatorów technologicznych; tworzenia przestrzeni dla rozwoju kreatywności mieszkańców. Cel strategiczny III wzrost aktywności społecznej, cel operacyjny 2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych., kierunek E. Infrastruktura. Inwestycje infrastrukturalne wynikające z potrzeb niniejszego celu (np. infrastruktura sprzyjająca aktywizacji grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, infrastruktura przyjazna i uwzględniająca potrzeby ludzi starszych, niepełnosprawnych; infrastruktura kultury, infrastruktura sportowa; infrastruktura edukacyjna (ośrodki wychowania przedszkolnego, szkoły, obszary edukacji ekologicznej); budownictwo czynszowe i różne formy budownictwa socjalnego; system hydrotechniczny regulujący stosunki wodne oraz zabezpieczenie przeciwpowodziowe, urządzenia osłony przeciwpowodziowej, urządzenia melioracyjne oraz kształtowanie koryta cieku naturalnego zwłaszcza kompleksowe i nowoczesne działania uwzględniające zasady racjonalnego planowania w układzie zlewniowym). 107 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 205

206 Należy jednak mieć na uwadze, zrealizowanie planowanych inwestycji infrastrukturalnych wymaga przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko, która określi czy dana inwestycja wpływa na obszary Natura 2000 i w jakim stopniu, jak również wskaże optymalny z punku widzenia wpływu na obszar Natura 2000 sposób realizacji. Realizacja planowanych zadań Strategii w żaden sposób nie koliduje natomiast z zachowaniem celów działań ochronnych dla istniejących obszarów Natura 2000, a wręcz przeciwnie zwiększa tę ochronę, szczególnie poprzez realizację działań: w obrębie celu strategicznego I, celu operacyjnego 2 Poprawa jakości i ochrona środowiska przyrodniczego, obydwa kierunki działań; w obrębie celu strategicznego III, celu operacyjnego 2, kierunku działań: Edukacja formalna, jak i pozaformalna. Podjęcie działań edukacyjnych wpłynie również na zmniejszenia zagrożenia G Ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Inna ingerencja i zakłócenia powodowane przez działalność człowieka; Wandalizm. Na obecnym etapie oceny nie przewiduje się znaczącego oddziaływania realizacji zadań Strategii na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura Zmniejszenie oddziaływania na klimat Niezmiernie ważnym zagadnieniem jest obecnie przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Celem strategicznym Polityki klimatycznej Polski jest: włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększania zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych. Do krótkookresowych celów polityki należą między innymi: redukcja gazów cieplarnianych poprzez działania w zakresie energetyki, realizacja postanowień Konwencji Klimatycznej i Protokołu z Kioto, integracja polityki klimatycznej z innymi politykami państwa, opracowanie krajowego programu redukcji emisji gazów cieplarnianych, poprawa systemu informacji i edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony klimatu. Celem ilościowym polityki jest zapewnienie 40% redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020 w porównaniu z rokiem bazowym konwencji klimatycznej (tj r.) W zakresie ochrony klimatu oraz poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego należy również wspomnieć o dokumencie Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). Po przyjęciu przez Unię Europejską w 2008 roku pakietu klimatyczno-energetycznego, Komisja Europejska aby wspierać działania podejmowane przez władze lokalne zmierzające ku wdrożeniu polityk na rzecz zrównoważonej energii 108 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 206

207 zainicjowała tzw. Porozumienie między burmistrzami (Convenant of Mayors). Sygnatariusze reprezentują jednostki różnej wielkości, począwszy od małych wiosek po wielkie metropolie, takie jak Londyn czy Paryż. Po upływie roku od przystąpienia sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się do wdrożenia planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) nastawionego na ograniczenie emisji CO 2 o co najmniej 20% do 2020 roku. Obecnie w inicjatywie uczestniczy ponad 6,6 tys. miast i gmin europejskich w tym 53 z Polski. Aby dołączyć do tego silnie rozwijającego się ruchu, lokalne władze muszą podjąć następujące kroki: 1. Przedstawić inicjatywę Porozumienia między burmistrzami radzie gminy; 2. Zapewnić podjęcie przez radę oficjalnej decyzji o sygnowaniu Porozumienia na drodze uchwały; 3. Udzielić upoważnienia do podpisania formularza o przystąpieniu burmistrzowi lub równorzędnemu przedstawicielowi Rady Miasta; 4. Powiadomić Biuro Porozumienia między burmistrzami drogą elektroniczną o decyzji o dołączeniu do inicjatywy; 5. Zapoznać się z treścią przesłanego drogą elektroniczną radzie gminy potwierdzenia, w którym opisano, jakie w następnej kolejności należy podjąć kroki. Sygnatariusz Porozumienia między burmistrzami zobowiązuje się do przedłożenia w ciągu roku od przystąpienia Planu Działań Na Rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP), obejmującego cele Porozumienia oraz środki pozwalające na ich realizację. Plan musi zostać zatwierdzony przez radę gminy. Plan SEAP powinien obejmować cały obszar geograficzny zarządzany przez władze lokalne oraz zawierać działania obejmujące co najmniej sektor budynków publicznych i mieszkaniowych, infrastrukturę publiczną, w tym oświetlenie uliczne oraz transport publiczny. Władze lokalne mają obowiązek zapewnić zasoby kadrowe i finansowe niezbędne do realizacji działań przewidzianych w Planie. W prace nad Planem powinna w jak najszerszym stopniu zostać zaangażowana społeczność lokalna. W SEAP muszą znaleźć się zaplanowane środki i wskaźniki, które umożliwią monitorowanie wyników w zakresie wdrożonych działań, jak i redukcji emisji CO 2. Co najmniej raz na dwa lata władze lokalne powinny sporządzać sprawozdania z realizacji Planu i przesyłać je do Biura Porozumienia Burmistrzów. Więcej informacji można znaleźć na stronie: Działania związane ze zmniejszeniem oddziaływania na klimat zostały uwzględnione w projekcie Strategii w następujących rozdziałach: W rozdziale 6.2. Kierunki działań, a w szczególności w opisie kierunków działań dla celu strategicznego I (rozdział Cel strategiczny I: nowoczesna infrastruktura rozwoju): Dla celu operacyjnego 2. Poprawa jakości i ochrona środowiska przewidziano kierunki działań, wśród których wytłuszczono te, które mają wpływ na zmniejszenie oddziaływania na klimat: 109 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 207

208 A. Inwestycje drogowe w szczególności powinny dotyczyć: budowy i modernizacji dróg lokalnych; budowy ścieżek (dróg) rowerowych poprawiających bezpieczeństwo ruchu i dostępność komunikacyjną do usług publicznych. B. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza, w szczególności z niskich źródeł emisji oraz poprzez stosowanie transportu (np. rowerowego) i ogrzewania przyjaznego środowisku oraz poprzez poprawę charakterystyki energetycznej budynków (modernizacja energetyczna); Dla celu operacyjnego 3. Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii kierunki działań: A. Sieć gazowa rozbudowa dystrybucyjnej sieci gazowej. B. Poprawa efektywności energetycznej źródeł ciepła. C. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, w tym budowa nowoczesnych instalacji (kogeneracja). Zrównoważony rozwój energetyki odnawialnej uwzględniający potrzeby związane z rozwojem gospodarczym, jak również ochroną zasobów przyrodniczych i krajobrazu. Również w rozdziale 6.3. w tabeli 21 (Zadania do realizacji w latach ), uwzględniono zadania związane ze zmniejszeniem oddziaływania na klimat: Przebudowa dróg gminnych. Udział gminy Iława w przygotowaniu i realizacji projektów modernizacji i budowy dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych. Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Iława. Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej. Wszystkie te działania pośrednio lub bezpośrednio wpłyną na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, a tym samym na zmniejszenie oddziaływania na klimat. W chwili obecnej na terenie gminy Iława funkcjonuje ok. 25 instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE), z których największe to: agregat kogeneracyjny (produkcja ciepła i energii elektrycznej) wykorzystujący biogaz z osadów ściekowych na terenie oczyszczalni ścieków w Dziarnach (Iławskie Wodociągi sp. z o.o.), mała elektrownia wodna (MEW) o mocy 35 kw zlokalizowana w miejscowości Dziarnówko na rzece Iławce. Politykę gminy Iława w zakresie możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE), a zwłaszcza energii wiatru, ustala studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Iława oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława. Elementy tej polityki zawarte są również w Założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Iława na lata (aktualizacja na lata ). Aktualnie obowiązujące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Iława ustala tereny, na których jest możliwa lokalizacja energetyki wiatrowej. Budowę farm wiatrowych dopuszcza się w następujących strefach: 110 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 208

209 Strefa II Rolnicza Obejmuje zachodnią część gminy z miejscowościami: Ząbrowo, Gałdowo, Laseczno, Stradomno, Nejdyki, Wikielec, Mózgowo. Strefa III Rolniczo-gospodarcza Obejmuje wschodnią część gminy z miejscowościami: Frednowy, Tynwałd, Franciszkowo, Stanowo, Wola Kamieńska, Rudzienice, Kałdunki, Mątyki, Kałduny, Gromoty, Ławice i Dziarny. W miejscowościach tych rozwinięta jest towarowa hodowla drobiu, będąca specjalizacją gminy. Wschodnia granica gminy, będąca jednocześnie granicą strefy, pokrywa się z rzeką Drwęcą jako Rezerwatem Rzeki Drwęcy. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z zapisami Planu zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego, instalacje wykorzystujące energię z OZE mogą być lokalizowane na terenie całego województwa, za wyjątkiem dużej energetyki wiatrowej, dla której ustala się strefy zakazu lokalizacji oraz strefy ograniczonego rozwoju. Zasięg tych stref w odniesieniu do terenu gminy Iława przedstawia Rys. 15. Kolorem pomarańczowym zaznaczono strefę A zakazu lokalizacji dużej energetyki wiatrowej, kolorem żółtym strefę B rozwoju dużej energetyki wiatrowej z ograniczeniami. W Strefie B ustala się: zakaz lokalizowania dużej energetyki wiatrowej w odległości do 2000 m od zabudowy mieszkaniowej (istniejącej i wyznaczonej w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego), zakaz lokalizowania farm wiatrowych w odległości od siebie mniejszej niż 5 km (liczonej od skrajnych turbin w farmach) ze względu na konieczność osłabienia skumulowanego oddziaływania na przestrzeń, zakaz lokalizowania turbin wiatrowych w obrębie farmy w odległości większej niż 2 km pomiędzy turbinami ze względu na zapobieganie zjawisku rozlewania się farm w przestrzeni. A B Źródło: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego Rys. 15 Lokalizacja obszarów potencjalnego rozwoju energetyki wiatrowej. 111 Id: 7643FD FF-929B-C D810. Uchwalony Strona 209