PRAWO ŁOWIECKIE KOMENTARZ. Adam Pązik Marcin Słomski. Zamów książkę w księgarni internetowej

Transkrypt

1

2

3 PRAWO ŁOWIECKIE KOMENTARZ Adam Pązik Marcin Słomski Zamów książkę w księgarni internetowej Warszawa 2015

4 Stan prawny na 1 czerwca 2015 r. Recenzent Waldemar Żurek, Sędzia Sądu Okręgowego w Krakowie, członek Krajowej Rady Sądownictwa Wydawca Grzegorz Jarecki Redaktor prowadzący Ewa Fonkowicz Opracowanie redakcyjne JustLuk Łamanie JustLuk Łukasz Drzewiecki, Justyna Szumieł, Stanisław Drzewiecki Poszczególne rozdziały ustawy skomentowali: A. Pązik rozdz. I, II, III, V, VI art. 3233, VII, IX M. Słomski rozdz. IV, VI art. 33a35a,VIa, VIII, X Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na POLSKA IZBA KSIĄŻKI Copyright by Wolters Kluwer SA, 2015 ISBN: Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

5 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Wstęp... Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie... Rozdział 1 Przepisy ogólne... Art. 1. [Pojęcie łowiectwa]... Art. 2. [Własność zwierząt łownych]... Art. 3. [Cel łowiectwa]... Art. 4. [Definicje: gospodarka łowiecka; polowanie]... Art. 5. [Lista gatunków zwierząt łownych]... Rozdział 2 Organy administracji w zakresie łowiectwa... Art. 6. [Organ naczelny]... Art. 7. [Administracja]... Rozdział 3 Zasady gospodarki łowieckiej... Art. 8. [Reguły prowadzenia gospodarki łowieckiej]... Art. 9. [Ochrona zwierzyny]... Art. 9a. [Zezwolenie]

6 Spis treści Art. 10. Art. 11. Art. 12. Art. 13. Art. 14. Art. 15. Art. 16. [Hodowla chartów]... [Łowiectwo]... [Obowiązki podmiotów prowadzących gospodarkę łowiecką]... [Obowiązki dzierżawców i zarządców]... [Zawiadomienie o chorych zwierzętach]... [Zwierzyna pozyskana]... [Chów i hodowla zamknięta zwierząt łownych] Rozdział 4 Działalność gospodarcza w zakresie łowiectwa... Art. 17. (uchylony).... Art. 18. [Warunki wykonywania działalności]... Art (uchylone).... Art. 21. [Egzamin]... Art. 22. [Obowiązki przedsiębiorcy]... Art. 22a. [Zakaz wykonywania działalności]... Art. 22b. [Odesłanie]... Rozdział 5 Obwody łowieckie... Art. 23. [Pojęcie obwodu]... Art. 24. [Rodzaje obwodów]... Art. 25. [Obwody łowieckie zasady]... Art. 26. [Wyłączenie z obwodów]... Art. 27. [Podział na obwody]... Art. 28. [Polski Związek Łowiecki jako dzierżawca obwodów łowieckich]... Art. 29. [Obwody łowieckie]... Art. 29a. [Umowa dzierżawy obwodu]... Art. 30. [Udział w kosztach]... Art. 31. [Czynsz dzierżawny]... Rozdział 6 Polski Związek Łowiecki

7 Spis treści Art. 32. Art. 32a. Art. 33. Art. 33a. Art. 34. Art. 35. Art. 35a. [Status prawny]... [Władze związku]... [Koło łowieckie]... [Założyciele i członkowie koła łowieckiego]... [Zadania Polskiego Związku Łowieckiego]... [Finansowanie]... [Organ nadzorczy] Rozdział 6a Odpowiedzialność dyscyplinarna... Art. 35b. [Przewinienia łowieckie]... Art. 35c. [Kary dyscyplinarne]... Art. 35d. [Zbieg postępowań]... Art. 35e. [Postępowanie dyscyplinarne]... Art. 35f. [Strony postępowania]... Art. 35g. [Wszczęcie dochodzenia]... Art. 35h. [Umorzenie postępowania]... Art. 35i. [Przedawnienie]... Art. 35j. [Dwuinstancyjność postępowania]... Art. 35k. [Właściwość sądu]... Art. 35l. [Skład sądu]... Art. 35m. [Odwołanie]... Art. 35n. [Niezawisłość sędziowska]... Art. 35o. [Kadencyjność organów]... Art. 35p. [Koszty postępowania]... Art. 35r. [Zatarcie]... Art. 35s. [Odpowiednie zastosowanie przepisów]... Art. 35t. [Określenia ustawowe]... Rozdział 7 Straż łowiecka... Art. 36. [Utworzenie Państwowej Straży Łowieckiej]... Art. 37. [Zadania Państwowej Straży Łowieckiej]... Art. 38. [Strażnik Państwowej Straży Łowieckiej wymagania]

8 Spis treści Art. 38a. Art. 39. Art. 40. Art. 41. [Umundurowanie]... [Uprawnienia i obowiązki]... [Współdziałanie]... [Upoważnienie] Rozdział 8 Wykonywanie polowania... Art. 42. [Zasady polowania]... Art. 42a. [Podmioty uprawnione do polowań]... Art. 42b. [Wpis w książce ewidencji]... Art. 42c. [Obowiązek znakowania tusz]... Art. 42d. [Ocena odstrzału]... Art. 42da. [Sprawozdanie]... Art. 42e. [Upoważnienie]... Art. 43. [Polowanie przez cudzoziemców]... Art. 44. [Upoważnienie]... Art. 44a. [Odłów w pułapki żywołowne]... Art. 45. [Odstrzał zastępczy]... Rozdział 9 Szkody łowieckie... Art. 46. [Wynagrodzenie]... Art. 47. [Zabezpieczenie przed szkodami]... Art. 48. [Odszkodowanie]... Art. 49. [Upoważnienie]... Art. 50. [Odpowiedzialność Skarbu Państwa]... Rozdział 10 Przepisy karne... Art. 51. [Rodzaje wykroczeń]... Art. 52. [Rodzaje występków]... Art. 53. [Rodzaje występków]... Art. 54. [Przepadek przedmiotów i zwierzyny]

9 Spis treści Rozdział 11 Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe... Art (pominięte).... Art. 58. [Sprawy w toku]... Art. 59. [Polski Związek Łowiecki]... Art. 60. [Obwody łowieckie]... Art (pominięte).... Art. 63. [Derogacja]... Art. 64. [Wejście w życie]... Bibliografia... Orzecznictwo

10

11 WYKAZ SKRÓTÓW k.c. k.k. k.k.w. Konstytucja RP k.p.a. k.p.c. k.p.k. k.p.w. Źródła prawa ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 z późn. zm.) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267 z późn. zm.) ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 395 z późn. zm.) 11

12 Wykaz skrótów k.w. p.p.s.a. pr. stow. r.e.s.z.ż. r.l.g.z.ł. r.o.o.p. r.p.ł. r.s.p.s.w. r.s.w.e.t. r.s.z.p.o. ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.) ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.) ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 lutego 2005 r. w sprawie ewidencji skupu zwierzyny żywej, tusz zwierzyny i ich części (Dz. U. Nr 27, poz. 231) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz. U. Nr 45, poz. 433) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz. U. Nr 48, poz. 459 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych (Dz. U. Nr 221, poz z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. Nr 45, poz. 272) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 maja 2005 r. w sprawie sposobu wyceny oraz ewidencji trofeów łowieckich (Dz. U. Nr 96, poz. 820) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad 12

13 r.u.w.p. r.w.k.z. r.w.w.p. r.z.b.p. r.z.k.o.ł. statut Polskiego Związku Łowieckiego u.b.a. Wykaz skrótów przekazywania w zarząd obwodów łowieckich wyłączonych z wydzierżawiania (Dz. U. Nr 219, poz. 1842) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie uprawnień do wykonywania polowania (Dz. U. z 2010 r. Nr 3, poz. 19) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymogów kwalifikacji zawodowych, wzorów legitymacji, umundurowania, oznak i odznak służbowych strażników Państwowej Straży Łowieckiej oraz szczegółowych kwalifikacji zawodowych, wzorów oznaki i legitymacji strażnika łowieckiego (Dz. U. Nr 115, poz. 966) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz (Dz. U. Nr 61, poz. 548 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie zwierzyny bezprawnie pozyskanej (Dz. U. Nr 116, poz. 981) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2002 r. w sprawie zasad kategoryzacji obwodów łowieckich, szczegółowych zasad ustalania czynszu dzierżawnego oraz udziału dzierżawców obwodów łowieckich w kosztach ochrony lasu przed zwierzyną (Dz. U. Nr 210, poz z późn. zm.) uchwała XXI Krajowego Zjazdu Delegatów PZŁ z dnia 2 lipca 2005 r. w sprawie uchwalenia Statutu Polskiego Związku Łowieckiego, ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 576 z późn. zm.) 13

14 Wykaz skrótów u.l. u.o.p. u.p. u.s.d.g. u.s.w. u.ś.p.b. ustawa ustawa z 1959 r. ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 355 z późn. zm.) ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 596 z późn. zm.) ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz. 628 z późn. zm.) ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 17 czerwca 1959 r. o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim (tekst jedn.: Dz. U. z 1973 r. Nr 33, poz. 197 z późn. zm.) GSP KZS NP OSNC OSNKW OSNwSK 14 Czasopisma i publikatory Gdańskie Studia Prawnicze Krakowskie Zeszyty Sądowe. Orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Krakowie w sprawach karnych Nowe Prawo Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawa Karnych

15 OSP OSPiKA OTK-A Prok. i Pr. Wykaz skrótów Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; zbiór urzędowy, Seria A Prokuratura i Prawo 15

16

17 WSTĘP Niniejsze opracowanie koncentruje się na kwestiach praktycznych i skierowane jest przede wszystkim do osób zajmujących się prawem łowieckim myśliwych, prawników praktyków, wykładowców, Zarządów Okręgowych Polskiego Związku Łowieckiego, jak i zarządów wszystkich kół łowieckich w Polsce. Jego przedmiotem jest przede wszystkim analiza ustawy przez pryzmat orzecznictwa sądowego wydanego na jej podstawie. Komentarz zawiera również kompleksową regulację kwestii postępowania dyscyplinarnego. Odwołania do dotychczasowej literatury prawniczej oraz komentarzy do ustawy mają charakter jedynie uzupełniający, co wywołane jest celem niniejszego opracowania, którym jest zaspokajanie potrzeb praktyki. Oddawane do Państwa rąk opracowanie ma stanowić relatywnie krótkie i syntetyczne uzupełnienie już istniejącej na rynku prawniczym literatury. Autorzy starali się posługiwać językiem możliwie prostym, ograniczając stosowanie fachowej prawniczej terminologii do niezbędnego minimum. Komentarz powinien być pomocny przede wszystkim dla prawników praktyków: sędziów, adwokatów, prokuratorów i osób zatrudnionych w urzędach. Autorzy zawarli w treści niniejszego komentarza wiele postulatów de lege ferenda i zwrócili uwagę na szereg luk prawnych i nieścisłości zwłaszcza w ostatniej nowelizacji ustawy dokonanej na mocy ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 228), co może stanowić dla ustawodawcy przyczynek do stworzenia jednolitej i spójnej regulacji prawnej w tym przedmiocie. 17

18 Wstęp Autorzy niniejszego opracowania chcieliby wyrazić wdzięczność wobec Polskiego Związku Łowieckiego za udzieloną rekomendację, jak również wobec innych osób związanych z łowiectwem, które udzieliły nam pomocy przy opracowywaniu tego utworu. 18

19 USTAWA z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1226; zm.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1247; z 2014 r. poz. 228, poz. 951)

20

21 Rozdział 1 PRZEPISY OGÓLNE Wprowadzenie 1. Komentowany poniżej rozdział ustawy zawiera normy określające przedmiot regulacji komentowanego aktu prawnego (art. 1), określa podmiot, któremu przysługuje prawo własności zwierząt łownych żyjących w stanie wolnym (art. 2), wskazuje cele łowiectwa (art. 3), definiuje podstawowe pojęcia prawa łowieckiego (art. 4) oraz zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw środowiska do określenia listy gatunków zwierzyny łownej (art. 5). 2. Omówione poniżej przepisy mają (poza art. 2 oraz 4, zawierającymi definicje podstawowych pojęć) znaczenie przede wszystkim interpretacyjne, tzn. wykładnia kolejnych norm ustawy powinna odbywać się przez pryzmat wskazanych w przepisach ogólnych zasad i celów. Norm poniższych nie należy zatem traktować jako deklaracji ustawodawcy niemających żadnego przełożenia na rzeczywistość. Art. 1. [Pojęcie łowiectwa] Łowiectwo, jako element ochrony środowiska przyrodniczego, w rozumieniu ustawy oznacza ochronę zwierząt łownych (zwierzyny) Adam Pązik 21

22 Art. 1 Rozdział 1. Przepisy ogólne i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej. 1. Komentowany przepis definiuje przedmiot ustawy, czyli łowiectwo. Definicja ta składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ma charakter opisowy, tzn. określa, że łowiectwo stanowi element ochrony środowiska przyrodniczego. Druga część definiuje łowiectwo przez wskazanie celów, które powinno ono realizować (ochrona zwierząt łownych oraz gospodarowanie ich zasobami zgodne z określonymi zasadami). 2. Odnośnie do pierwszej z wymienionych wyżej części ustawodawca określił, że komentowany akt prawny stanowi jeden z elementów ochrony środowiska przyrodniczego, obok takich ustaw jak na przykład ustawa o ochronie przyrody (por. art. 1 i 2 u.o.p.), ustawa o rybactwie śródlądowym (por. art. 1 tej ustawy) czy ustawa o lasach (por. art. 1 u.l.). Pojęcie środowiska przyrodniczego zostało sprecyzowane przez ustawodawcę w art. 5 pkt 20 u.o.p. jako krajobraz wraz z tworami przyrody nieożywionej oraz naturalnymi i przekształconymi siedliskami przyrodniczymi z występującymi na nich roślinami, zwierzętami i grzybami. Ustawa o ochronie przyrody w art. 5 pkt 17 definiuje siedlisko przyrodnicze jako obszar lądowy lub wodny, naturalny, półnaturalny lub antropogeniczny, wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne. Spośród wymienionych w art. 5 pkt 17 u.o.p. składników ożywionych środowiska przyrodniczego, czyli roślin, zwierząt i grzybów, prawo łowieckie reguluje ochronę drugiego z wymienionych elementów. Przy czym łowiectwo wpływa także na roślinność, gdyż niekontrolowany rozwój populacji zwierząt roślinożernych na danym terenie mógłby stanowić zagrożenie dla występowania na nim pewnych gatunków roślin. 3. Druga część prawnej definicji łowiectwa wskazuje dwa podstawowe cele łowiectwa. Są nimi ochrona zwierząt łownych oraz gospodarowanie ich zasobami. Pojęcia zwierzęta łowne ustawodawca używa wymiennie z pojęciem zwierzyny, co oznacza, że powinny one mieć identyczne znaczenie. W dotychczasowej literaturze przedmiotu podkreśla się, że pojęcie zwierząt łownych ma charakter prawny 1. Lista gatunków zwierząt zaliczanych do łownych została określona w rozporządzeniu w sprawie 1 Por. W. Radecki, Prawo łowieckie. Komentarz, Warszawa 2010, s Adam Pązik

23 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 ustalenia listy gatunków zwierząt łownych, wydanego na podstawie art. 5 ustawy (por. komentarz do tego przepisu). Konkretne środki ochrony zwierząt łownych zostały uregulowane przez ustawodawcę w przepisach szczegółowych komentowanego aktu prawnego. 4. W zakresie drugiego z wymienionych celów, czyli prowadzenia gospodarki łowieckiej, ustawodawca nakazuje zmierzać do osiągnięcia złotego środka (kompromisu) między wymogami ekologii a zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej oraz rybackiej. Za racjonalną należy uznać taką gospodarkę łowiecką, która z jednej strony pozwala na zachowanie gatunków zwierząt łownych, zaś z drugiej nie prowadzi do niekontrolowanego rozwoju ich populacji, co mogłoby narazić na poważne szkody, np. rolnictwo lub inne formy działalności ludzkiej prowadzonej na obszarze obwodów łowieckich i poza nimi. 5. W literaturze prawniczej zwraca się uwagę, że art. 1 ustawy odwołuje się do koncepcji łowiectwa ekologicznego, zgodnie z którą łowiectwo stanowi jeden z przejawów ochrony przyrody. Stosownie do tej koncepcji zwierzyna łowna jest hodowana przez myśliwych, a polowania są środkiem regulacji liczebności i struktury populacji zwierzyny ze względu na wiek i płeć zwierząt oraz konieczność selekcji osobników chorych i słabych Co do innych niż prawnicze definicji łowiectwa i myślistwa por. komentarz W. Radeckiego 3 oraz prace R. Steca 4. 2 Por. M. Micińska, Istota problemu współczesnego łowiectwa, Prawo i Środowisko 2012, nr 4, s. 88. Autorka stawia zarzuty pod adresem podmiotów odpowiedzialnych za praktyczną realizację art. 1 ustawy, powołuje się m.in. na okoliczność, że intensywne dokarmianie zwierzyny w okresie zimowym prowadzi do przegęszczenia ich populacji i skutkuje koniecznością odstrzałów redukcyjnych. Niektórych tez wymienionej Autorki nie sposób jednak ocenić inaczej niż jako zbyt radyklane. Twierdzi ona m.in., że: Prawo, które dozwala na praktyki odbywające się na polowaniach jest niewątpliwie reliktem zachowanym we współczesnym ustawodawstwie z różnych względów, przy czym nie bez znaczenia jest tu fakt, że myślistwo to hobby osób o wysokiej pozycji społecznej. 3 Por. W. Radecki, Prawo..., s. 49 i n. 4 Por. R. Stec, Prawo łowieckie. Historia i teraźniejszość, Warszawa 1998, s. 5; oraz B. Rakoczy, R. Stec, A. Woźniak, Prawo łowieckie. Komentarz, LEX/el. 2014, komentarz do art. 1. Adam Pązik 23

24