EPISTEME 24/2014 s ISSN

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "EPISTEME 24/2014 s ISSN"

Transkrypt

1 Marek Żołądek EPISTEME 24/2014 s ISSN Transformacja obszarów wysokogórskich. Regresja lodowców, a zmiana destynacji wspinaczkowej Transformation of high mountains regions glaciers regression and change of climbing destination Abstrakt. Początek XXI wieku przyniósł zmiany klimatyczne w większości pasm górskich świata. Spowodowało to transformację tych obszarów. Typowe miejsca uprawiania wspinaczki wysokogórskiej zmieniły się w tereny, gdzie dalsze uprawianie alpinizmu wiązało się z dużym ryzykiem. Takie pogorszenie warunków zostało spowodowane przez zanik lub szybsze topnienie lodowców górskich. Obecnie tereny te przyciągają amatorów trekkingu oraz innych sportów górskich, stając się centrami innego rodzaju aktywności. Słowa kluczowe: lodowce górskie, Himalaje, alpinizm, globalne ocieplenie, Mont Blanc Summary. The XXI century climate change in most of the world mountain. This has resulted in transformation of this areas. A climber paradise have transformed into areas where further practicing alpinism result in high risk. This deterioration has been caused by loss or faster melting mountain glaciers. Currently these sites attract amateur mountain trekking and other sports center, becoming another type of activity. Key words: mountain glacier, Himalayas, mountaineering, global warming, Mont Blanc 103

2 104 Marek Żołądek Wstęp Wspinaczka wysokogórska nieodłącznie związana jest z lodowcami górskimi. Szukając informacji o najlepszych miejscach do uprawiania tej dyscypliny możemy odnaleźć informacje o rejonach wspinaczkowych położonych na różnych wysokościach, w zróżnicowanych strefach geograficznych rozmieszczonych od równika, aż po obszary Arktyki. Przyciągają one profesjonalnych alpinistów z całego świata, którzy oczekują odnaleźć w nich idealne warunki wspinaczkowe panujące na lodowo-skalnych urwiskach. Niestety topniejące lodowce górskie powodują zmiany nie tylko w swoim bezpośrednim otoczeniu, ale również w masywach górskich w których się znajdują. Jedną z nich jest transformacja tych obszarów jako typowej destynacji wysokogórskich wypraw wspinaczkowych w tereny gdzie obecne uprawianie tej dyscypliny jest niebezpieczne oraz praktycznie niemożliwe przez niestabilne warunki panujące na górskich urwiskach. Bardzo często zmieniają się one w tereny popularne wśród osób uprawiających turystykę wysokogórską lub inne sporty outdoorowe. Podobne zjawisko zaobserwowano 1 w masywach Kordyliera Biała oraz Kordyliera Huayhuash w Peru, a także w paśmie nowozelandzkich Alp Południowych. Masyw Mont Blanc Najwyższe szczyty poszczególnych kontynentów zawsze budziły zainteresowanie turystów wysokogórskich oraz wspinaczy. Obecnie należą one do najpopularniejszych obszarów górskich na Ziemi, gdyż większość osób zajmujących się sportami outdoorowymi chce dołączyć takie znane trofea do swojej kolekcji. Jest też druga grupa zdobywców dla których góry nie stanowią obszaru codziennego działania. Należą do nich m.in. biznesmeni i politycy, wspinający się na wysokie szczyty pod opieką profesjonalnych przewodników wysokogórskich. Taką sytuację możemy obecnie zaobserwować na najwyższym szczycie Alp oraz Unii Europejskiej, położonym na granicy francusko-włoskiej masywie Mont Blanc (4810 m n.p.m.). Granica oddzielająca oba kraje przebiega kilkadziesiąt metrów od 1 Zoladek M., Transformation processes in alpinist regions mountain glacier changes based on selected earth s glaciers, Procedia Social and Behavioral Sciences 120/2014, Elsevier 2014, s

3 Transformacja obszarów wysokogórskich. Regresja lodowców... wierzchołka głównego, powodując, iż najwyższy punkt znajduje się wyłącznie na terytorium Francji. Niektórzy uważają również szczyt Mont Blanc za najwyższy punkt kontynentu europejskiego. Nie chodzi tutaj o jego wysokość lub problem z jej dokładnym pomiarem, a o położenie granicy oddzielającej Europę od Azji. Według jednej z teorii przebiega ona Obniżeniem Kumsko-Manyckim w Rosji i w tej wersji Mont Blanc jest również najwyższym szczytem Europy. Jest to oficjalny przebieg granicy pomiędzy Europą, a Azją przyjęty przez Międzynarodową Unię Geograficzną. Niestety inne wersje przebiegu tej granicy (np. głównym grzbietem Kaukazu) powodują, iż część naukowców oraz alpinistów przyjmuje jako najwyższy punkt kontynentu europejskiego masyw rosyjskiego Elbrusa. Od pierwszego wejścia na szczyt w roku 1786, którego dokonali Jacques Balmat oraz Michel Gabriel Paccard, masyw Mont Blanc stawał się coraz popularniejszy wśród alpinistów. Obecnie prawie każdy wspinacz może odnaleźć tutaj różnorodne drogi wspinaczkowe od łatwych, klasycznych tras prowadzących na szczyt, aż po ekstremalne drogi wspinaczkowe nie mające dotąd żadnych powtórzeń. Wśród klasycznych, najłatwiejszych tras, którymi można zdobyć szczyt, 3 rozpoczynają się od strony francuskiej Doliny Chamonix. Wybiera je większość z prawie 20 tysięcy alpinistów próbujących co roku zdobyć Mont Blanc. Najpopularniejszą z nich jest trasa wiodąca ze schroniska Gouter. Niestety jest ona jednocześnie jedną z najniebezpieczniejszych z powodu eksponowanej kruchej skalnej grani doprowadzającej do samego schroniska oraz trawersu śnieżno-lodowego kuluaru. Każdego roku w Grand Couloir dochodzi do kilku powaznych wypadków. Najtrudniejszą z 3 normalnych tras na Mont Blanc jest trawers wierzchołków Mont Blanc du Tacul oraz Mont Maudit z Aiguille du Midi. Natomiast trzecia trasa zwana Grand Mulets straciła w ostatnich latach na swojej popularności z powodu trudnych warunków śnieżno-lodowych, które na niej panują 2. Pomimo dużej ilości wspinaczy na tej trasie w przeszłości, obecnie jedyną rekomendowaną porą na korzystanie z niej jest zima. Jest to klasyczna trasa narciarska, na której poruszanie się pieszo nie jest rekomendowane. Udając się tutaj w pozostałym okresie trzeba się liczyć z niestabilnymi warunkami lo- 2 Fischer A., Sammelbericht uber die Gletscher Messungen des Oesterreichischen Alpenvereins im Jahre 2012, Bergauf 2013, 02/

4 Marek Żołądek dowymi, dużymi szczelinami lodowcowymi oraz groźnymi lawinami seraków. Szybkie zmiany znajdującego się tutaj Lodowca Bossons spowodowały praktyczne zamknięcie tego historycznego szlaku wiodącego na najwyższy szczyt Alp. Fot. 1. Masyw Mont Blanc oraz Lodowiec Bossons z Chamonix w 2009 roku, fot. Żołądek M. Sam Lodowiec Bossons, doskonale widoczny z miasta Chamonix, mający jedną z największych deniwelacji pionowych w Europie, obecnie ulega szybkiej transformacji. Powoduje to przekształcenie wiodącej przez jego obszar popularnej trasy wspinaczkowej wiodącej na szczyt Mont Blanc w obszar niebezpieczny i niestabilny. Skutkuje to praktycznym zanikiem ruchu wspinaczkowego w tej części masywu oraz nieformalnym zamknięciem tej ciekawej trasy wspinaczkowej. Miejsce to jest obecnie odwiedzane jedynie przez naukowców badających Lodowiec Bossons. Lodowce górskie Afryki Na kontynencie afrykańskim można odnaleźć wiele pasm górskich o zróżnicowanych wysokościach. W wielu z nich można zaobserwować ośnieżone szczyty. Jednak w większości przypadków jak np. 106

5 Transformacja obszarów wysokogórskich. Regresja lodowców... w Górach Smoczych lub Atlas jest to tylko śnieg pojawiający się sezonowo. W poszukiwaniu lodowców afrykańskich trzeba się udać do Afryki Wschodniej, gdzie znajdują się jedyne 3 masywy, gdzie obecnie znajdują się naturalne lodowce. Są to góry Ruwenzori na granicy Ugandy oraz Demokratycznej Republiki Konga, a także masywy Mount Kenya oraz Kilimandżaro. Te górskie obszary pod koniec XX wieku odnotowały szybki wzrost liczby turystów oraz alpinistów 3. W tych latach zlodowacone afrykańskie góry były atrakcyjnym celem wypraw wspinaczkowych, które przyciągały formacje śnieżno-lodowe typowe dla terenów wysokogórskich. Niestety obecne zmiany w obrębie lodowców afrykańskich, ich szybsze topnienie spowodowały przekształcenia tych obszarów w teren nieprzyjazny oraz niebezpieczny dla alpinistów. Na początku XXI wieku słynne drogi wspinaczkowe takie jak Diamentowy kuluar na Mount Kenya czy Western Breach na Kilimandżaro oferują bardzo trudne warunki panujące w ścianach. Powoduje to niewielkie zainteresowanie kolejnych wypraw tymi ambitnymi celami wspinaczkowymi. Wcześniej wspomniany Diamentowy kuluar jest światowej sławy wspinaczkową drogą lodową, zawdzięczającą swą popularność trudnością oraz niezwykłym formacjom lodowym w pobliżu geograficznego równika. Obecnie kolejne lata przynoszą stopniowe pogorszenie warunków do wspinaczek lodowych lub mikstowych skalno-lodowych w tej części świata 4. Tereny te ulegają transformacji z typowej destynacji alpinistycznej, do której zazwyczaj przyjeżdżają doświadczeni alpiniści, dobrze przygotowani do wspinaczki wysokogórskiej w obszar, który jest głównie odwiedzany przez ambitnych turystów wysokogórskich oraz trekkersów. Pojawiają się również miłośnicy innych sportów takich jak paralotniarstwo, kolarstwo górskie oraz biegi i maratony górskie. Himalajska Dolina Tawa Historia aktywności turystycznej w tej niewielkiej himalajskiej dolinie sięga początku lat 90-tych XX wieku. Nikomu wcześniej nie znana indyjska Dolina Tawa położona w górnej części Doliny Miyar 3 Apollo M., Wspinaczka wysokogórska, najwyższa forma turystyki wysokogórskiej wieloaspektowy fenomen, [w:] Homa SJ T., Bandoła Ł., Daraż-Duda K. (red.), Naród. Społeczeństwo. Kultura., Episteme, Kraków 2011, s Oliver J. E., Encyclopedia of World Climatology, Springer, Dordrecht

6 108 Marek Żołądek w paśmie Himalaje Lahoul, była celem wyprawy włoskich alpinistów pod kierownictwem Paolo Vitaliego Zdobywając dziewiczą i efektowną turnię Neverseen Tower zapoczątkowali rozwój tego obszaru dla szeroko pojętej turystyki i geografii. Dzięki dużemu potencjałowi wspinaczkowemu dolina ta stała się popularnym celem kolejnych wypraw eksploracyjno-wspinaczkowych. Długość oraz trudność dojścia, oddalenie od cywilizacji oraz niestabilna pogoda powodowały, iż miejsce to nie było popularne wśród miłośników innych sportów outdoorowych. Jednak zmiany klimatyczne, a także idące za nimi naturalne przekształcenia geomorfologiczne w obrębie Doliny Tawa spowodowały drastyczne pogorszenie warunków panujących na tutejszych ścianach. Podobne zmiany w obrębie lodowców górskich zachodzą również w innych częściach Himalajów 5. Na początku drugiej dekady XXI wieku realizacja ambitniejszych celów alpinistycznych stała się tutaj problematyczna z powodu złego stanu lodowców zlokalizowanych w górnej części doliny oraz w ścianach okolicznych szczytów. Spowodowało to spadek zainteresowania aktywnością wspinaczkową. Jednak spadkowi ilości wspinaczy towarzyszy obecnie wzrost liczby trekkersów, którzy w Dolinie Tawa odnaleźli nową destynację do tego typu aktywności. Samo obozowisko główne BC (z języka ang. base camp, symboliczne oznaczenie bazy głównej wypraw wysokogórskich) położone w Dolinie Miyar u podnóża wylotu Doliny Tawa co roku odwiedza rosnąca liczba turystów wysokogórskich. Jednocześnie można tutaj obserwować transformację turysty wysokogórskiego, będącego kiedyś dobrze wyedukowaną osobą dbającą o środowisko naturalne, w człowieka transportującego coraz większe ilości ekwipunku i nie zabierającego za sobą wszystkich swoich odpadków. Dowodem tego jest rosnąca liczba sztucznie stworzonych jam w okolicy BC, w których składowane są śmieci oraz odpady z wypraw wysokogórskich. Transformacja obszarów wysokogórskich Obecnie można zaobserwować transformację niektórych obszarów wysokogórskich w zakresie zmiany głównej destynacji dla osób 5 Zech R., Zech M., Kubik P. W., Kharki K., Zech W., Deglaciation and landscape history around Annapurna, Nepal, based on Be surface exposure dating, Quaternary Science Reviews 2009, 28/2009.

7 Transformacja obszarów wysokogórskich. Regresja lodowców... uprawiających poszczególne rodzaje sportów górskich. Oprócz czynników ekonomicznych i politycznych, można wyróżnić wpływ zmian klimatycznych zaobserwowanych w ostatnim dziesięcioleciu. Nie zagłębiając się w teorie mówiące o genezie tych zmian (część naukowców uważa to za naturalny proces zachodzący obecnie na naszej planecie, pozostali zmiany klimatyczne tłumaczą wzmożoną działalnością człowieka) możemy odnaleźć ślady szybszego obecnie topnienia niektórych terenów lodowcowych. Powoduje to przekształcenia w obrębie całych pasm górskich w których się one znajdują. Obecnie topniejące lodowce możemy odnaleźć na każdym kontynencie, od Alaski 6, aż po Nową Zelandię. Po dużych ubytkach niektórych lodowców, tereny będące do tej pory obszarami idealnymi do uprawiania wspinaczki lodowej przekształciły się w tereny nienadające się do tego typu aktywności. Jej dalsze uprawianie grozi pogorszeniem bezpieczeństwa oraz spadkiem samej efektywności wspinaczki w terenie niestabilnym oraz zagrożonym lawinami skal- Fot. 2. Obóz wyprawy wspinaczkowej w 2012 roku w Dolinie Tawa, fot. Żołądek M. 6 Alaska Park Science, Scientific Studies on Climate Change in Alaska s National Parks, National Park Service 2007, Volume 6, Issue

8 Marek Żołądek no-śnieżnymi. W niektórych przypadkach obszary po zmniejszeniu liczby profesjonalnych alpinistów stały się główną destynacją dla zainteresowanych innymi sportami wysokogórskimi do których możemy zaliczyć narciarstwo ekstremalne oraz trekking. Bibliografia Alaska Park Science, Scientific Studies on Climate Change in Alaska s National Parks, National Park Service 2007, Volume 6, Issue 1. Apollo M., Wspinaczka wysokogórska, najwyższa forma turystyki wysokogórskiej wieloaspektowy fenomen, [w:] Homa SJ T., Bandoła Ł., Daraż-Duda K. (red.), Naród. Społeczeństwo. Kultura., Episteme, Kraków Fischer A., Sammelbericht uber die Gletscher Messungen des Oesterreichischen Alpenvereins im Jahre 2012, Bergauf 2013, 02/2013. Oliver J. E., Encyclopedia od World Climatology, Springer, Dordrecht Zech R., Zech M., Kubik P. W., Kharki K., Zech W., Deglaciation and landscape history around Annapurna, Nepal, based on Be surface exposure dating, Quaternary Science Reviews 2009, 28/2009. Zoladek M., Transformation processes in alpinist regions mountain glacier changes based on selected earth s glaciers, Procedia Social and Behavioral Sciences, Elsevier 2014, 120/2014. Adres do korespondencji: Marek Żołądek Instytut Geografii Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie ul. Podchorążych 2, Kraków, Polska herrmagen@poczta.fm 110

Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy Zima 2015

Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy Zima 2015 Wrocław 24.03.2015 Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy Zima 2015 1. Termin 13.03.2015 21.03.2015 2. Uczestnicy Dawid Sysak, Wrocławski Klub Wysokogórski, członek kadry narodowej

Bardziej szczegółowo

KAUKAZ CENTRALNY REGION BEZINGI

KAUKAZ CENTRALNY REGION BEZINGI KAUKAZ CENTRALNY REGION BEZINGI LIPIEC 2010 Kaukaz Centralny Pasmo Wielkiego Kaukazu to góry na granicy Europy i Azji. Grań główna stanowi również granicę między Rosją, Gruzją i Azerbejdżanem. Zarazem

Bardziej szczegółowo

OPIS REJONU. Kraków, 10 listopada 2010. Maciej Chmielecki. Polski Związek Alpinizmu Komisja Wspinaczki Wysokogórskiej

OPIS REJONU. Kraków, 10 listopada 2010. Maciej Chmielecki. Polski Związek Alpinizmu Komisja Wspinaczki Wysokogórskiej Kraków, 10 listopada 2010 Maciej Chmielecki Polski Związek Alpinizmu Komisja Wspinaczki Wysokogórskiej Zwracamy się z uprzejmą prośbą o dofinansowanie organizowanej przez członków Klubu Wysokogórskiego

Bardziej szczegółowo

Podanie o dofinansowanie w sezonie letnim 2010 roku wyprawy eksploracyjnej w rejon górski K6 w Pakistanie

Podanie o dofinansowanie w sezonie letnim 2010 roku wyprawy eksploracyjnej w rejon górski K6 w Pakistanie Łukasz Depta Kraków 14.11.2009 KOMISJA WYPRAW I UNIFIKACJI POLSKIEGO ZWIĄZKU ALPINIZMU Ul. Noakowskiego 10/12 00-666 Warszawa Podanie o dofinansowanie w sezonie letnim 2010 roku wyprawy eksploracyjnej

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KRAKOWSKIEJ WYPRAWY EKSPLORACYJNO WSPINACZKOWEJ W HONBORO GROUP I SHIGAR MOUNTAINS W PAKISTANIE

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KRAKOWSKIEJ WYPRAWY EKSPLORACYJNO WSPINACZKOWEJ W HONBORO GROUP I SHIGAR MOUNTAINS W PAKISTANIE SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KRAKOWSKIEJ WYPRAWY EKSPLORACYJNO WSPINACZKOWEJ W HONBORO GROUP I SHIGAR MOUNTAINS W PAKISTANIE Uczestnicy: Łukasz Depta (KS Korona, KW Kraków, PTT) Andrzej Głuszek (KS Korona)

Bardziej szczegółowo

Lodowce na kuli ziemskiej

Lodowce na kuli ziemskiej Lodowce na kuli ziemskiej Lodowce i stała pokrywa śnieżna pokrywają nieco ponad 16 mln km 2 kontynentów (ok. 11% ich powierzchni) magazynują 24 mln km 3 wody Lodowce i stała pokrywa śnieżna są głównym

Bardziej szczegółowo

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej.

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej. Zakopane miasto i gmina w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto miało 26 737 mieszkańców i było drugim co do wielkości po Nowym Targu miastem

Bardziej szczegółowo

Piaskownia w Żeleźniku

Piaskownia w Żeleźniku OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 97 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Piaskownia w Żeleźniku Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość: 17.1753 E Szerokość:

Bardziej szczegółowo

Bieszczady Ustrzyki Górne Połonina Caryńska Kruhly Wierch (1297 m n.p.m.) Tarnica(1346 m n.p.m.) Wielką Rawkę (1307 m n.p.m.

Bieszczady Ustrzyki Górne Połonina Caryńska Kruhly Wierch (1297 m n.p.m.) Tarnica(1346 m n.p.m.) Wielką Rawkę (1307 m n.p.m. Bieszczady Gdzieś na krańcu Polski, na południowym wschodzie leży legendarna i trudno dostępna kraina górska, czyli słynne Bieszczady. Dostać się tutaj środkiem komunikacji publicznej jest niezwykle ciężko.

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN NARCIARSKICH ODZNAK TURYSTYCZNYCH PTTK

REGULAMIN NARCIARSKICH ODZNAK TURYSTYCZNYCH PTTK REGULAMIN NARCIARSKICH ODZNAK TURYSTYCZNYCH PTTK I. Postanowienia ogólne 1. Celem narciarskich odznak turystycznych PTTK jest zachęcenie do systematycznego i racjonalnego uprawiania turystyki narciarskiej,

Bardziej szczegółowo

Trzcińsko. Działka (Budowlana) na sprzedaż za PLN. Dodatkowe informacje: Opis nieruchomości: Kontakt do doradcy:

Trzcińsko. Działka (Budowlana) na sprzedaż za PLN. Dodatkowe informacje: Opis nieruchomości: Kontakt do doradcy: Trzcińsko Działka (Budowlana) na sprzedaż za 550 000 PLN pow. 10 095 m 54,48 PLN/m 2 2 Opis nieruchomości: Dodatkowe informacje: Numer oferty: 140881 Unikalna działka w wyjątkowym miejscu. Ponad hektarowa

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PODSTAWOWEGO SZKOLENIA SPECJALISTYCZNEGO DLA KANDYDATÓW NA PRZEWODNIKÓW GÓRSKICH BESKIDZKICH LUB SUDECKICH KLASY III

PROGRAM PODSTAWOWEGO SZKOLENIA SPECJALISTYCZNEGO DLA KANDYDATÓW NA PRZEWODNIKÓW GÓRSKICH BESKIDZKICH LUB SUDECKICH KLASY III 1 PROGRAM PODSTAWOWEGO SZKOLENIA SPECJALISTYCZNEGO DLA KANDYDATÓW NA PRZEWODNIKÓW GÓRSKICH BESKIDZKICH LUB SUDECKICH KLASY III 1 3 4 6 7 8 9 Geografia turystyczna gór Polski, Europy i świata Organizacja

Bardziej szczegółowo

TOUBKAL. Treking w Atlasie Wysokim z wejściem na szczyt Toubkal (4167 m n.p.m)

TOUBKAL. Treking w Atlasie Wysokim z wejściem na szczyt Toubkal (4167 m n.p.m) TOUBKAL Treking w Atlasie Wysokim z wejściem na szczyt Toubkal (4167 m n.p.m) INFORMACJE OGÓLNE Góry Atlas najwyższe góry Afryki Północnej ciągną się od Tunezji, przez Algierię aż po dalekie południe Maroka.

Bardziej szczegółowo

W KRAINIE MONT BLANC JAN BABICZ

W KRAINIE MONT BLANC JAN BABICZ JAN BABICZ BAOBAB * GDAŃSK 2016 Spis treści 1. MASYW MONT BLANC... 5 2. DOLINA RZEKI ARWY - VALLÉE DE L ARVE...15 2.1 OTOCZENIE LODOWCA GLACIER DU TOUR...21 2.2 OTOCZENIE LODOWCA GLACIER DE L ARGENTIÈRE...23

Bardziej szczegółowo

Wyprawa Akademickiego Klubu Górskiego z Łodzi w rejon Karavshin w Kirgizji

Wyprawa Akademickiego Klubu Górskiego z Łodzi w rejon Karavshin w Kirgizji Wyprawa Akademickiego Klubu Górskiego z Łodzi w rejon Karavshin w Kirgizji Dolina AK-Su Karavshin, Kirgizja Termin wyprawy: 24 lipca 28 sierpnia 2006. Lokalizacja Karavshin to rejon strzelistych granitowych

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie zaprasza uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych na cykl bezpłatnych wykładów realizowanych w ramach

Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie zaprasza uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych na cykl bezpłatnych wykładów realizowanych w ramach Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie zaprasza uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych na cykl bezpłatnych wykładów realizowanych w ramach zajęć lekcyjnych. Bogata tematyka 60-ciu wykładów została

Bardziej szczegółowo

Przewodnik terenowy dla poszczególnych województw, regionów oraz tras turystycznych

Przewodnik terenowy dla poszczególnych województw, regionów oraz tras turystycznych Opis Wymagania Ścieżka rozwoju Zadania przewodnika turystycznego Przewodnik górski dla określonych obszarów górskich - Przewodnik górski klasy trzeciej - Przewodnik górski klasy drugiej - Przewodnik górski

Bardziej szczegółowo

Beskidy Zachodnie część wschodnia

Beskidy Zachodnie część wschodnia Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Beskidy Zachodnie część wschodnia 27.02003 r. część pisemna Uzupełnij: Piewcą piękna Gorców był (podaj jego imię, nazwisko oraz pseudonim)... Urodzony

Bardziej szczegółowo

Dotychczasowi laureaci nagrody im. Andrzeja Zawady

Dotychczasowi laureaci nagrody im. Andrzeja Zawady Dotychczasowi laureaci nagrody im. Andrzeja Zawady XX Ogólnopolskie Spotkania Podróżników, Żeglarzy i Gdynia marzec 2018 Tomasz Owsiany za pomysł na podróż reporterską do Gujany Francuskiej. XIX Ogólnopolskie

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z zimowego wyjazdu alpejskiego w 2016 r.

Sprawozdanie z zimowego wyjazdu alpejskiego w 2016 r. Poznań, 11.04.2016 Sprawozdanie z zimowego wyjazdu alpejskiego w 2016 r. 1. Termin 19-23.03.2016 2. Uczestnicy Łukasz Chrzanowski (Sopocki Klub Taternictwa Jaskiniowego) Grzegorz Kukurowski (Speleoklub

Bardziej szczegółowo

SERDECZNIE WITAMY W FINALE III EDYCJI SZKOLNEGO KONKURSU GEOGRAFICZNEGO

SERDECZNIE WITAMY W FINALE III EDYCJI SZKOLNEGO KONKURSU GEOGRAFICZNEGO SERDECZNIE WITAMY W FINALE III EDYCJI SZKOLNEGO KONKURSU GEOGRAFICZNEGO Opracowała: Joanna Imiołek REGULAMIN KONKURSU PYTANIA BĘDĄ WYŚWIETLANE NA EKRANIE PROSIMY O ZAPISYWANIE ODPOWIEDZI NA KARTCE CZAS

Bardziej szczegółowo

W15 - Jeseniki Chata Ramzovské sedlo Schroniska 100/100 : Trasa A1 Trasa B1 Trasa C1 Trasa A2 Trasa B2 Trasa C2 Trasa A3

W15 - Jeseniki Chata Ramzovské sedlo Schroniska 100/100 : Trasa A1 Trasa B1 Trasa C1 Trasa A2 Trasa B2 Trasa C2 Trasa A3 W15 - Jeseniki Termin: piątek - niedziela 12-14.06.2015 odjazd: informacja w Głosie Ludu lub na: http://www.ptts-beskidslaski.cz/ zakwaterowanie: Chata Ramzovské sedlo http://www.ramzova.cz/ Schroniska

Bardziej szczegółowo

Program podstawowego szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na przewodników górskich beskidzkich klasy III.

Program podstawowego szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na przewodników górskich beskidzkich klasy III. Program podstawowego szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na przewodników górskich beskidzkich klasy III. Załącznik Nr 1 Lp. Przedmiot Zakres tematyczny przedmiotu Ilość godzin Wykładowca Data zajęć

Bardziej szczegółowo

POKONAJ RAKA, ul. Legionów 107 D / Gdynia tel fax

POKONAJ RAKA, ul. Legionów 107 D / Gdynia tel fax Mont Blanc Expedition September 2011 Celem projektu jest pokazanie osobom, które dowiadują się o chorobie, że raka można pokonad i wrócid do "normalnego" życia. Projekt wyprawy zakłada podjęcie próby zdobycia

Bardziej szczegółowo

XIII Olimpiada o DIAMENTOWY INDEKS AGH 2019/2020 Geografia z elementami geologii ETAP I. Lp. Zadanie Punktacja I II końcowa max.

XIII Olimpiada o DIAMENTOWY INDEKS AGH 2019/2020 Geografia z elementami geologii ETAP I. Lp. Zadanie Punktacja I II końcowa max. KOD G Lp. Zadanie Punktacja I II końcowa max. 1 Zadanie 1 18 2 Zadanie2 27 3 Zadanie 3 5 4 Zadanie 4 10 5 Zadanie 5 15 6 Zadanie 6 8 7 Zadanie 7 8 8 Zadanie 8 9 Suma punktów 100 Podpis Podpis Podpis XIII

Bardziej szczegółowo

Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca

Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca NAUCZYCIEL: DOROTA BARCZYK WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII W KLASIE III B G SZKOŁY PODSTAWOWEJ W ŻARNOWCU W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM

SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie

Bardziej szczegółowo

Miyar Himalaya Expedition 2006 relacja z wyprawy SKNG w indyjską część Great Himalaya

Miyar Himalaya Expedition 2006 relacja z wyprawy SKNG w indyjską część Great Himalaya Górka Z., Więcław-Michniewska J. (red.), 2009, Badania i podróŝe krakowskich geografów. Tom IV, Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Krakowie, Kraków. Michał Apollo, Marek śołądek Miyar Himalaya

Bardziej szczegółowo

Cel wyprawy, luty/ marzec Zgłoszenie wyprawy Nowa droga na Cerro Torre

Cel wyprawy, luty/ marzec Zgłoszenie wyprawy Nowa droga na Cerro Torre Cel wyprawy, luty/ marzec 2018. Zgłoszenie wyprawy Nowa droga na Cerro Torre TERMIN 25.02-.20.03.2018 Cerro Torre iglica skalna w Parku Narodowym Los Glaciares w Patagonii o wysokości 3133 m n.p.m. Jest

Bardziej szczegółowo

Konkurs Z atlasem przez świat II etap finał

Konkurs Z atlasem przez świat II etap finał Konkurs Z atlasem przez świat II etap finał... Data Liczba punktów.. Imię i nazwisko.. Klasa Ocena Gratulacje! Zakwalifikowałeś się do II etapu konkursu Z atlasem przez świat. Masz przed sobą test, który

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca wymienić charakterystyczne Afryki.

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy lato 2016

Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy lato 2016 Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy lato 2016 Wrocław, 17 październik 2016 1. Termin 26.09.2016 08.10.2016 2. Uczestnicy Krzysztof Jendrysik, Wrocławski Klub Wysokogórski Jacek

Bardziej szczegółowo

Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi:

Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi: 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia podstawowe jednostki Europy; wymienić podstawowe

Bardziej szczegółowo

Zestaw I - "CIEKAWOSTKI GEOGRAFICZNE"

Zestaw I - CIEKAWOSTKI GEOGRAFICZNE Zestaw I - "CIEKAWOSTKI GEOGRAFICZNE" Rozwiąż krzyżówkę dotyczącą gór świata i Polski. Litery w specjalnie oznaczonej kolumnie czytane z góry na dół utworzą nazwę, której znaczenie wyjaśnij pod krzyżówką.

Bardziej szczegółowo

Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca

Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia podstawowe jednostki Europy; wymienić podstawowe

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z WYJAZDU PATAGONIA ARGENTYŃSKA. Masyw Torres od wsch. fot. Jakub Radziejowski

SPRAWOZDANIE Z WYJAZDU PATAGONIA ARGENTYŃSKA. Masyw Torres od wsch. fot. Jakub Radziejowski SPRAWOZDANIE Z WYJAZDU PATAGONIA ARGENTYŃSKA Masyw Torres od wsch. fot. Jakub Radziejowski Data wyjazdu i powrotu Uczestnicy 23.11-16.12.2018, Piotr Sułowski kierownik (KW Zakopane) Maciej Ciesielski (UKA

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania

Przedmiotowy system oceniania 1 Przedmiotowy system oceniania 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia wskazać na mapie

Bardziej szczegółowo

Konkurs Z atlasem przez świat II etap finał

Konkurs Z atlasem przez świat II etap finał Konkurs Z atlasem przez świat II etap finał... Data Liczba punktów.. Imię i nazwisko.. Klasa Ocena Gratulacje! Zakwalifikowałeś się do II etapu konkursu Z atlasem przez świat. Masz przed sobą test, który

Bardziej szczegółowo

AFGANISTAN 2010 Wyprawa w góry Korytarza Wachańskiego wniosek o dofinansowanie

AFGANISTAN 2010 Wyprawa w góry Korytarza Wachańskiego wniosek o dofinansowanie AFGANISTAN 2010 Wyprawa w góry Korytarza Wachańskiego wniosek o dofinansowanie 1 Do Komisji Wypraw Polskiego Związku Alpinizmu Zwracamy się z uprzejmą prośba o zatwierdzenie organizowanej przez nas wyprawy

Bardziej szczegółowo

POKAZY ZDJĘĆ Z PODRÓŻY www.lukaszsupergan.com

POKAZY ZDJĘĆ Z PODRÓŻY www.lukaszsupergan.com POKAZY ZDJĘĆ Z PODRÓŻY www.lukaszsupergan.com Łukasz Supergan podróżnik, fotograf, wspinacz. Od 20 lat przemierza, zazwyczaj samotnie, góry Europy i Azji. Autor pierwszego samotnego przejścia Łuku Karpat,

Bardziej szczegółowo

Kurs Przodownika Turystyki Górskiej edycja 2012

Kurs Przodownika Turystyki Górskiej edycja 2012 KTG OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr 23 przy OM PTTK w Warszawie Kurs Przodownika Turystyki Górskiej edycja 2012 Test sprawdzający cz. 1 Autor: Rafał Kwatek Spis treści Góry Świata i Europy... 2 Geologia

Bardziej szczegółowo

Rozkład tematów z geografii w Gimnazjum nr 53

Rozkład tematów z geografii w Gimnazjum nr 53 Rozkład tematów z geografii w Gimnazjum nr 53 Rozkład materiału nauczania w podziale na poszczególne jednostki lekcyjne (tematy) przy 2 godzinach geografii w tygodniu w klasie drugiej gimnazjum. Nr lekcji

Bardziej szczegółowo

III-IV Norwegia 1 600

III-IV Norwegia 1 600 DRUK Nr.1... Warszawa dn. 15.11.2007 (pieczęć) OFERTA ZADAŃ W ZAKRESIE PROGRAMU NA 2008 ROK*): Alpinizm, speleologia, wspinaczka sportowa, narciarstwo wysokogórskie Lp. I. Nazwa zadania ** Termin Miejsce

Bardziej szczegółowo

ZDOBYĆ NIEZNANE. Tetnuldi.

ZDOBYĆ NIEZNANE. Tetnuldi. ZDOBYĆ NIEZNANE Cel: eksploracja i zdobywanie szczytów Svaneti czyli Kaukazu północno- zachodnia strona Tetnuld, Adish i nowy nieznany szczyt 4398m npm. Wyobrażacie sobie szczyt który jest mało znany,

Bardziej szczegółowo

ROZWIŃ SKRZYDŁA ZAINWESTUJ W PRZYSZŁOŚĆ

ROZWIŃ SKRZYDŁA ZAINWESTUJ W PRZYSZŁOŚĆ ROZWIŃ SKRZYDŁA ZAINWESTUJ W PRZYSZŁOŚĆ OFERTA INWESTYCYJNA GÓRA DZIKOWIEC BOGUSZÓW-GORCE MIEJSCE Z DOBRYM KLIMATEM DO INWESTOWANIA ROZWIŃ SKRZYDŁA ZAINWESTUJ W PRZYSZŁOŚĆ Boguszów Gorce to malownicza

Bardziej szczegółowo

Komisja PZA ds. Wypraw

Komisja PZA ds. Wypraw Warszawa. 15.XI.2006 David Kaszlikowski /.../ 02-777 Warszawa /.../ Komisja PZA ds. Wypraw Zgłoszenie wyprawy Południowa GRENLANDIA 2007 Uprzejmie prosimy o dofinansowanie wyprawy eksploracyjnej 1. Miejsce

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy zima Fot.1 Początkowy kuluar śnieżno lodowy

Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy zima Fot.1 Początkowy kuluar śnieżno lodowy Wrocław, 8 kwietnia 2016 Sprawozdanie z działalności wspinaczkowej Masyw Mont Blanc, Alpy zima 2016 1. Termin 17.03.2016 25.03.2016 2. Uczestnicy Damian Bielecki, Klub Wysokogórski Katowice, członek kadry

Bardziej szczegółowo

PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA Z GEOGRAFII W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA Z GEOGRAFII W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA Z GEOGRAFII W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH OPRACOWANO NA PODSTAWIE PROGRAMU BLIŻEJ GEOGRAFII 1 GODZ. TYGODNIOWO 34 GODZ. W CIĄGU

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wyjazdu Sichuan, China 2014

Sprawozdanie z wyjazdu Sichuan, China 2014 Polski Związek Alpinizmu Komisja Wspinaczki Wysokogórskiej Sprawozdanie z wyjazdu Sichuan, China 2014 Termin wyjazdu: 03/10/2014 23/10/2014 Skład: Aleksandra Przybysz David Hood (New Zealand) Dofinansowanie:

Bardziej szczegółowo

Uczeń potrafi: przedstawić cechy. środowiska przyrodniczego. wyróżniające Europę na tle innych kontynentów. wyjaśnić przyczyny. zróżnicowania ludów

Uczeń potrafi: przedstawić cechy. środowiska przyrodniczego. wyróżniające Europę na tle innych kontynentów. wyjaśnić przyczyny. zróżnicowania ludów Tematy lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca DZIAŁ 1. EUROPA. RELACJE PRZYRODA - CZŁOWIEK - GOSPODARKA 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele

Bardziej szczegółowo

1. O wyprawie. 2. Uczestnicy

1. O wyprawie. 2. Uczestnicy Spis treści 1. O wyprawie... 2 2. Uczestnicy... 2 3. Plan wyprawy... 4 4. Opis wyprawy... 4 4.1. Wprowadzenie... 4 4.2. Dojazd... 4 4.3. Opis akcji górskiej... 7 4.3.1. Specyfika drogi wspinaczkowej...

Bardziej szczegółowo

Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok km.

Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok km. Góry Ameryki Południowej Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok. 9000 km. Góry składają się z kilku równoległych

Bardziej szczegółowo

Trasy narciarstwa biegowego

Trasy narciarstwa biegowego Środa, 7 stycznia 2015 Trasy narciarstwa biegowego Wielofunkcyjne trasy rekreacyjne Trasy te łączą okolice Góry Parkowej, z malowniczą miejscowością agroturystyczną, jaką jest Tylicz. Obecnie trasy posiadają

Bardziej szczegółowo

Trasy narciarstwa biegowego

Trasy narciarstwa biegowego Środa, 7 stycznia 2015 Trasy narciarstwa biegowego Wielofunkcyjne trasy rekreacyjne Trasy te łączą okolice Góry Parkowej, z malowniczą miejscowością agroturystyczną, jaką jest Tylicz. Obecnie trasy posiadają

Bardziej szczegółowo

Źródło: Wygenerowano: Środa, 28 grudnia 2016, 12:36

Źródło:  Wygenerowano: Środa, 28 grudnia 2016, 12:36 POLICJA.PL Źródło: http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/127822,zdobyli-tatry-zachodnie-2248-m-npm.html Wygenerowano: Środa, 28 grudnia 2016, 12:36 Strona znajduje się w archiwum. ZDOBYLI TATRY ZACHODNIE

Bardziej szczegółowo

Do Komisji Wspinaczki Wysokogórskiej Polskiego Związku Alpinizmu

Do Komisji Wspinaczki Wysokogórskiej Polskiego Związku Alpinizmu Poznań, dn. 12 listopada 2015 r. Krzysztof Mularski Do Komisji Wspinaczki Wysokogórskiej Polskiego Związku Alpinizmu Zwracamy się z uprzejmą prośbą o zatwierdzenie organizowanej przez nas wyprawy Labuche

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN NARCIARSKICH ODZNAK TURYSTYCZNYCH PTTK

REGULAMIN NARCIARSKICH ODZNAK TURYSTYCZNYCH PTTK REGULAMIN NARCIARSKICH ODZNAK TURYSTYCZNYCH PTTK I. Postanowienia ogólne 1 Celem narciarskich odznak turystycznych PTTK jest zachęcenie do systematycznego i racjonalnego uprawiania turystyki narciarskiej;

Bardziej szczegółowo

Geografia - wymagania edukacyjne,,bliżej geografii 3 - Alicja Januś

Geografia - wymagania edukacyjne,,bliżej geografii 3 - Alicja Januś 1 Geografia - wymagania edukacyjne,,bliżej geografii 3 - Alicja Januś Temat lekcji Wymagania na poszczególne oceny dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry DZIAŁ: EUROPA. RELACJE PRZYRODA- CZŁOWIEK

Bardziej szczegółowo

południowa ściana - relacja

południowa ściana - relacja PODZIĘKOWANIA południowa ściana - relacja Jak Państwo wiecie, po przylocie do Limy udaliśmy się 400 kilometrów dalej do Huaraz. Na miejscu zajęliśmy się logistyką organizacji akcji górskiej. Miejscowe

Bardziej szczegółowo

NARCIARSKIE ODZNAKI TURYSTYCZNE PTTK

NARCIARSKIE ODZNAKI TURYSTYCZNE PTTK NARCIARSKIE ODZNAKI TURYSTYCZNE PTTK DZIECIĘCA ODZNAKA NARCIARSKA PTTK /DON/ NARCIARSKA ODZNAKA MŁODZIEŻOWA PTTK /NOM/ GÓRSKA ODZNAKA NARCIARSKA PTTK /GON/ POPULARNA MAŁA Brązowa GON Srebrna GON Złota

Bardziej szczegółowo

RELACJA Z OBOZU GWW PZA NA KAUKAZIE LATO 2015

RELACJA Z OBOZU GWW PZA NA KAUKAZIE LATO 2015 RELACJA Z OBOZU GWW PZA NA KAUKAZIE LATO 2015 W dniach 10.08-03.09.2015 w dolinie Bezengi (Kaukaz Centralny) na terenie Republiki Kabardyno - Bałkarii (Federacja Rosyjska) odbył się pierwszy obóz Grupy

Bardziej szczegółowo

ALPEJSKA OAZA SPOKOJU

ALPEJSKA OAZA SPOKOJU ALPEJSKA OAZA SPOKOJU 1. Cele wyprawy 1. Karawanki to część Alp leżąca na pograniczu Słowenii i Austrii. Ich długość to w przybliżeniu 120 kilometrów. Najwyższym szczytem jest Stol - 2236 m n.p.m. Rozciągają

Bardziej szczegółowo

Wycieczka Jednodniowa. Przykładowy scenariusz

Wycieczka Jednodniowa. Przykładowy scenariusz Wycieczka Jednodniowa Przykładowy scenariusz Jura Sport to niezapomniana przygoda w wyjątkowym zakątku Polski. Na uczestników czekają atrakcje pełne adrenaliny. Jaskinie pełne urokliwych korytarzy, skalne

Bardziej szczegółowo

Geografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, Spis treści

Geografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, Spis treści Geografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp 9 Europa 11 Nazwa kontynentu i jego cechy szczególne 11 Położenie geograficzne 11 Morskie granice kontynentu

Bardziej szczegółowo

Równina aluwialna Krynki koło Żeleźnika

Równina aluwialna Krynki koło Żeleźnika OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 98 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Równina aluwialna Krynki koło Żeleźnika Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość:

Bardziej szczegółowo

Wycieczki górskie. Zasady organizacji wycieczek górskich

Wycieczki górskie. Zasady organizacji wycieczek górskich Wycieczki górskie Zasady organizacji wycieczek Wycieczka górska - każda forma wypoczynku i aktywności turystycznej, organizowana niezależnie od pory roku, na terenach położonych powyżej 600 m nad poziomem

Bardziej szczegółowo

Wyprawa KW Poznań w góry najwyższe w 2014 r. propozycje Uwagi ogólne pierwszych polskich wejść na szczyty siedmiotysięczne realne prosty bezpieczny

Wyprawa KW Poznań w góry najwyższe w 2014 r. propozycje Uwagi ogólne pierwszych polskich wejść na szczyty siedmiotysięczne realne prosty bezpieczny Wyprawa KW Poznań w góry najwyższe w 2014 r. propozycje Poniżej przedstawiamy szkicowo zarysowane propozycje wypraw (zakładając, że odbędą się najwyżej dwie, a najprawdopodobniej jedna) wraz z uwagami

Bardziej szczegółowo

Apartamenty na sprzedaż i wynajem w Szklarskiej Porębie Willa Józefina

Apartamenty na sprzedaż i wynajem w Szklarskiej Porębie Willa Józefina Apartamenty na sprzedaż i wynajem w Szklarskiej Porębie Willa Józefina WILLA JÓZEFINA, dawniej Hotel Josephinenhütte, wybudowano pod koniec XIX wieku, a rozbudowano w 1911r. Po gruntownym remoncie (z zachowaniem

Bardziej szczegółowo

prof. Kotarbiński twierdzi, iż pewną postacią sprawności jest zarówno skuteczność, korzystność, jak i ekonomiczność (tzw. walory praktyczne działania)

prof. Kotarbiński twierdzi, iż pewną postacią sprawności jest zarówno skuteczność, korzystność, jak i ekonomiczność (tzw. walory praktyczne działania) sprawność = skuteczność + ekonomiczność prof. Kotarbiński twierdzi, iż pewną postacią sprawności jest zarówno skuteczność, korzystność, jak i ekonomiczność (tzw. walory praktyczne działania) 1 prof. Kotarbiński

Bardziej szczegółowo

Fotoesej: Co z tą zimą w Alpach?

Fotoesej: Co z tą zimą w Alpach? Tutoring Gedanensis Tutoring Gedanensis 1(1) 31-36 (2016) ISSN 2451-1862 Fotoesej: Co z tą zimą w Alpach? Krzysztof Marchlewski Wydział Oceanografii i Geografii, Instytut Geografii E-mail: k.m.marchlewski@gmail.com

Bardziej szczegółowo

PROGRAM: 1 dzień Wyjazd z Polski wg rozkładu jazdy (zbiórka uczestników 15 min przed wyjazdem), przejazd przez Czechy, Austrię do Szwajcarii.

PROGRAM: 1 dzień Wyjazd z Polski wg rozkładu jazdy (zbiórka uczestników 15 min przed wyjazdem), przejazd przez Czechy, Austrię do Szwajcarii. Szwajcaria - nie tylko zegarki 6 dni Kraj: Szwajcaria Miejscowość: Brak danych Transport: Autokar Data ważności: 2017-10-17 Nr katalogowy: Wyc/2017 TP Termin i cena 2017.10.17-2017.10.22 2009 zł PROGRAM:

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wyjazdów alpejskich w rejon Mont Blanc, lato 2011

Sprawozdanie z wyjazdów alpejskich w rejon Mont Blanc, lato 2011 Sprawozdanie z wyjazdów alpejskich w rejon Mont Blanc, lato 2011 Kraj i miejscowość wyjazdu, data wyjazdu i data powrotu W ramach naszej działalności w Alpach odbyliśmy dwa wyjazdy: do Chamonix (Francja)

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Piaskowski Zestawienie publikacji i prac dotyczących Jerzego Kukuczki w zbiorach Biblioteki Głównej AWF w Katowicach

Krzysztof Piaskowski Zestawienie publikacji i prac dotyczących Jerzego Kukuczki w zbiorach Biblioteki Głównej AWF w Katowicach Krzysztof Piaskowski Zestawienie publikacji i prac dotyczących Jerzego Kukuczki w zbiorach Biblioteki Głównej AWF w Katowicach Bibliotheca Nostra : śląski kwartalnik naukowy 3/3, 7-10 2008 ARTYKUŁY Krzysztof

Bardziej szczegółowo

ATRAKCJE TURYSTYCZNE. Widok na Mogielicę i Słopnice z Przylasek - fot. K. Toporkiewicz

ATRAKCJE TURYSTYCZNE. Widok na Mogielicę i Słopnice z Przylasek - fot. K. Toporkiewicz ATRAKCJE TURYSTYCZNE Głównym celem wędrówek turystów jest Mogielica - Królowa Beskidu Wyspowego. Ze szczytu Mogielicy można podziwiać piękną panoramę Tatr, Gorców, Pienin i całego Beskidu Wyspowego. Pod

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wyjazdu Alpy Zima 2015

Sprawozdanie z wyjazdu Alpy Zima 2015 Sprawozdanie z wyjazdu Alpy Zima 2015 1. Termin wyjazdu: 16-28 Marzec 2. Członkowie wyjazdu: Wojciech Malawski (KW Kraków), Joanna Malawska (KW Kraków) 3. Kraj, miejscowość, cel wyjazdu: Włochy/ Francja,

Bardziej szczegółowo

Wspinanie w Chamonix Jacek Kaim, Wrocławski Klub Wysokogórski

Wspinanie w Chamonix Jacek Kaim, Wrocławski Klub Wysokogórski Wspinanie w Chamonix Jacek Kaim, Wrocławski Klub Wysokogórski Agenda 1. Wprowadzenie 2. Logistyka 3. Wspinanie 4. Przygotowania 5. Letni obóz klubowy 6. Pytania i odpowiedzi 2014-05-22 2 Wspinanie w Chamonix

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3

Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3 Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu

Bardziej szczegółowo

Buczynowe Turnie mini monografia by Krzysiek Sobiecki

Buczynowe Turnie mini monografia by Krzysiek Sobiecki Buczynowe Turnie mini monografia by Krzysiek Sobiecki Buczynowe Turnie to raczej zapomniany i dość rzadko odwiedzany przez taterników rejon Polskich Tatr. Dość powiedzieć, że wśród wielu wspinających się

Bardziej szczegółowo

Zimowy kompleks wyciągowy

Zimowy kompleks wyciągowy Zimowy kompleks wyciągowy Wstęp Oferta dotyczy zagospodarowania góry - Praszywki Wielkiej znajdującej się w Rycerce Górnej. Zbocza masywu ze względu na jego walory i potencjał turystyczno-rekreacyjny -

Bardziej szczegółowo

Park Narodowy Gór Stołowych

Park Narodowy Gór Stołowych Park Narodowy Gór Stołowych Od marca 2016r. Park Narodowy Gór Stołowych posługuje się nowym logotypem. Przedstawia on stylizowaną piaskowcową formę skalną oraz zarys Szczelińca Wielkiego - najwyższego

Bardziej szczegółowo

WNIOSEK O DOFINANSOWANIE WYPRAWY WYSOKOGÓRSKIEJ

WNIOSEK O DOFINANSOWANIE WYPRAWY WYSOKOGÓRSKIEJ Od: Tomasz Klimczak Do: Komisja Wypraw Polskiego Związku Alpinizmu WNIOSEK O DOFINANSOWANIE WYPRAWY WYSOKOGÓRSKIEJ Zwracamy się z uprzejmą prośbą o zatwierdzenie organizowanej przez nas wyprawy Saltoro

Bardziej szczegółowo

EKOLOGIA = EKONOMIA Szkolenia dla przedsiębiorców branży turystycznej z Podkarpacia

EKOLOGIA = EKONOMIA Szkolenia dla przedsiębiorców branży turystycznej z Podkarpacia EKOLOGIA = EKONOMIA Szkolenia dla przedsiębiorców branży turystycznej z Podkarpacia Trener: Bogusław Pyzocha Temat: Ekoturystyka jako preferowana forma turystyki Część I. Ekoturystyka - wstęp do zagadnienia

Bardziej szczegółowo

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Mapa problematyki społeczno-gospodarczej Azji Centralnej

Bardziej szczegółowo

Baza w Nangmah Valley, 4300 m n.p.m.

Baza w Nangmah Valley, 4300 m n.p.m. Pakistan, Islamabad Skardu Kande wyjazd z Polski: 1 lipca 2010 powrót do Polski: 6 sierpnia 2010 Uczestnicy: Łukasz Depta, Andrzej Głuszek, Piotr Sztaba Dofinansowanie na osobę: 5333,33 PLN Cel wyjazdu:

Bardziej szczegółowo

Enklawa aktywnego wypoczynku

Enklawa aktywnego wypoczynku Piątek, 15 kwietnia 2016 Enklawa aktywnego wypoczynku Gmina Ochotnica Dolna - enklawą aktywnego wypoczynku w sercu Gorców Realizacja projektu pn. Enklawa aktywnego wypoczynku w sercu Gorców szlaki turystyki

Bardziej szczegółowo

pod patronatem Burmistrza Dzielnicy Wilanów m.st. Warszawy

pod patronatem Burmistrza Dzielnicy Wilanów m.st. Warszawy Organizator: UKS Wilanowskie Wilki ul. Św. Urszuli Ledóchowskiej 10 02-972 Warszawa pod patronatem Burmistrza Dzielnicy Wilanów m.st. Warszawy 1 Zapraszamy Państwa (członków UKS Wilanowskie Wilki) na rodzinny

Bardziej szczegółowo

Duszniki. Więcej niż zdrój

Duszniki. Więcej niż zdrój Duszniki. Więcej niż zdrój Zima w Dusznikach Sudety to łańcuch górski wyjątkowej urody niezależnie od pory roku. Podobnie jest w przypadku Dusznik-Zdroju i ich najbliższej okolicy. Szczególnie uroczo jest

Bardziej szczegółowo

Polski Związek Alpinizmu Warszawa dn, 9.02.2006

Polski Związek Alpinizmu Warszawa dn, 9.02.2006 DRUK Nr. Polski Związek Alpinizmu Warszawa dn, 9.0.006 (pieczęć) OFERTA ZADAŃ W ZAKRESIE PROGRAMU NA 006 ROK*): Alpinizm, speleologia, wspinaczka sportowa, narciarstwo wysokogórskie, szkolenie i doszkalanie

Bardziej szczegółowo

POLSAT 5:00 9:00 12:00 13:55 14:00 15:55 15:50 16:30 17:00 17:55 19:00 18:00 18:50 19:30 20:05 FOKUS TV 11:50 6:00 7:00 8:00 7:30 8:00 9:00 10:00

POLSAT 5:00 9:00 12:00 13:55 14:00 15:55 15:50 16:30 17:00 17:55 19:00 18:00 18:50 19:30 20:05 FOKUS TV 11:50 6:00 7:00 8:00 7:30 8:00 9:00 10:00 REKLAMA TVP 1 TVP 2 TVN POLSAT TVN7 TV4 TV PULS 4:50 5:25 6:008:00 8:15 8:40 9:05 9:40 10:05 11:05 12:00 12:10 12:35 12:40 12:55 14:00 15:00 15:20 15:55 17:00 17:25 17:55 18:25 18:55 19:30 20:05 20:10

Bardziej szczegółowo

TRASY DO NARCIARSTWA BIEGOWEGO W PARTIACH SZCZYTOWYCH MAGURKI WILKOWICKIEJ

TRASY DO NARCIARSTWA BIEGOWEGO W PARTIACH SZCZYTOWYCH MAGURKI WILKOWICKIEJ TRASY DO NARCIARSTWA BIEGOWEGO W PARTIACH SZCZYTOWYCH MAGURKI WILKOWICKIEJ Trasa do narciarstwa biegowego powstała w szczytowych partiach Magurki Wilkowickiej w województwie śląskim, częściowo na terenie

Bardziej szczegółowo

OCENA SKUTKÓW DEREGULACJI USTAWY O USŁUGACH TURYSTYCZNYCH DLA PRZEWODNICTWA GÓRSKIEGO

OCENA SKUTKÓW DEREGULACJI USTAWY O USŁUGACH TURYSTYCZNYCH DLA PRZEWODNICTWA GÓRSKIEGO OCENA SKUTKÓW DEREGULACJI USTAWY O USŁUGACH TURYSTYCZNYCH DLA PRZEWODNICTWA GÓRSKIEGO 1 Projekt Ustawy z dnia.2012 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów 2 Art. 20 1. Przewodnikiem

Bardziej szczegółowo

Wielki Beskid Mały. Wielki Beskid Mały Opublikowane na stronie Dziecko w Warszawie (http://dzieckowwarszawie.pl)

Wielki Beskid Mały. Wielki Beskid Mały Opublikowane na stronie Dziecko w Warszawie (http://dzieckowwarszawie.pl) beskid_maly_1.jpg [1] Fot. materiały prasowe Strona 1 z 5 Strona 2 z 5 Strona 3 z 5 17 września 2014 Kierując się na południe Polski od strony Śląska lub Krakowa, trafiamy na widniejący w oddali wspaniały

Bardziej szczegółowo

Warunki powstawania lodowców. Lodowce i lądolody. Granica wiecznego śniegu. Granica wiecznego śniegu. Granica wiecznego śniegu

Warunki powstawania lodowców. Lodowce i lądolody. Granica wiecznego śniegu. Granica wiecznego śniegu. Granica wiecznego śniegu Warunki powstawania lodowców Lodowce i lądolody Zakres rozszerzony odpowiednio niska temperatura powietrza (ujemna średnia roczna temperatura) duże opady śniegu (większe niż jego ubytek) w miarę płaska

Bardziej szczegółowo

Miłka Raulin zabrała gdynian w podróż po marzenia

Miłka Raulin zabrała gdynian w podróż po marzenia Miłka Raulin zabrała gdynian w podróż po marzenia Wyznaje zasadę, że każdy jest realizatorem marzeń i przekonywała o tym gdynian. W środę, 10 października w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym odbyło

Bardziej szczegółowo

SĄSIEDZI POLSKI (Podrozdziały 1. 5.) WYMAGANIA PROGRAMOWE

SĄSIEDZI POLSKI (Podrozdziały 1. 5.) WYMAGANIA PROGRAMOWE Wymagania programowe na poszczególne oceny Uwagi wstępne: 1. W kolumnie zatytułowanej Wymagania programowe podstawowe drukiem wytłuszczonym oznaczono elementy wiedzy niezbędne do otrzymania oceny dostatecznej.

Bardziej szczegółowo

UWAGA! Godziny i miejsca odjazdu: Dzierżoniów - parking Lidl 23:00 Kłodzko -parking Carrefour 00:15 Polanica-parking InterMarche 00:40

UWAGA! Godziny i miejsca odjazdu: Dzierżoniów - parking Lidl 23:00 Kłodzko -parking Carrefour 00:15 Polanica-parking InterMarche 00:40 UWAGA! Godziny i miejsca odjazdu: Dzierżoniów - parking Lidl 23:00 Kłodzko -parking Carrefour 00:15 Polanica-parking InterMarche 00:40 *** OFERTA SPECJALNA DLA GRUPY MIKO-SPORT *** Opis miejscowości: Passo

Bardziej szczegółowo

w klasie pierwszej gimnazjum Nr lekcji Sugerowany temat lekcji Jednostki tematyczne w podręczniku Planeta Nowa 1 Dział: Podstawy geografii

w klasie pierwszej gimnazjum Nr lekcji Sugerowany temat lekcji Jednostki tematyczne w podręczniku Planeta Nowa 1 Dział: Podstawy geografii Propozycja rozkładu materiału nauczania w podziale na poszczególne jednostki lekcyjne (tematy) do podręcznika Planeta Nowa 1 przy 1 godzinie geografii w tygodniu w klasie pierwszej gimnazjum. Nr lekcji

Bardziej szczegółowo