Czym jest Codex Alimentarius i jak wpływa na nasze zdrowie?

Transkrypt

1 Czym jest Codex Alimentarius i jak wpływa na nasze zdrowie? Z Kodeksem niełatwo się zmierzyć. Przy około 20 posiedzeniach komitetów rocznie i tomach opublikowanych raportów, obejmujących każdego roku ponad 1000 stron, większość ludzi nadal nie wie, w jakim stopniu Kodeks Żywnościowy (Codex Alimentarius) wpływa na ich zdrowie. Tekst ten pozwoli Ci odkryć pełniejszy obraz wyłaniający się zza Komisji Kodeksu Żywnościowego (Codex Alimentarius Commission) faktycznie wspierającej międzynarodowy przemysł farmaceutyczny, chemiczny i biotechnologiczny. Komisja Kodeksu Żywnościowego (zwana potocznie Codex Alimentarius) jest głównym globalnym ciałem przygotowującym propozycje i opinie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Organizacji ds. Żywności i Rolnictwa przy ONZ (FAO) w zakresie, odnoszącym się do realizacji wspólnego Programu Standardów Żywnościowych FAO i WHO. Głównymi celami założonej w 1963 roku Komisji (zawartymi w Podręczniku Wytycznych) są: ochrona zdrowia konsumentów, zapewnienie uczciwych praktyk w handlu żywnością oraz koordynowanie prac nad międzynarodowymi normami żywnościowymi prowadzonymi przez organizacje rządowe i pozarządowe. Niestety jednak, co łatwo zaobserwować, działalność Komisji nie chroni zdrowia konsumentów, a z międzynarodowego handlu żywnością nie eliminuje nieuczciwości. Komisja przewodniczy około 30 podległym komitetom i doraźnym międzyrządowym grupom zadaniowym, których głównym zadaniem jest przygotowywanie norm, wytycznych a także studiów dotyczących żywności, w tym suplementów diety. Prace te są następnie przedstawiane Komisji, która je ostatecznie zatwierdza i przyjmuje jako nowe standardy, normy i światowe wytyczne dotyczące żywności. Nie przyjęcie przez kraje różnych standardów i wytycznych opracowanych przez Kodeks jest teoretycznie możliwe. Jednak utworzenie 1 stycznia 1995 roku Światowej Organizacji Handlu (WTO) zmieniło zasadniczo międzynarodowy status wytycznych Kodeksu. Są one coraz częściej traktowane przez WTO jako punkt odniesienia w rozsądzaniu międzynarodowych sporów handlowych, dotyczących żywności. W związku z tym potencjalne zagrożenie uwikłania w taki spór i wysokość potencjalnych strat sprawia, że przyjęcie wytycznych i norm Kodeksu jest powszechnie uważane za obowiązkowe. Nie pozostawia bowiem członkom WTO praktycznie żadnej innej możliwości - poza ich przestrzeganiem. Fakt, że 153 krajów należy obecnie do WTO, a normy lub wytyczne Kodeksu istnieją praktycznie dla każdego typu żywności, oznacza, że Kodeks już teraz skutecznie i bezpośrednio wpływa na większość ludzi na naszej planecie. Oprócz norm dotyczących zwykłej żywności, Kodeks wyznacza również standardy i wytyczne dotyczące między innymi: witaminowych i mineralnych suplementów diety, oświadczeń dotyczących właściwości leczniczych, żywności ekologicznej, żywności genetycznie zmodyfikowanej, etykietowania żywności, reklamy, dodatków do żywności oraz zawartych w niej pestycydów. Wytyczne Kodeksu we wszystkich tych dziedzinach stawiają interesy ekonomiczne, zwłaszcza zyski firm farmaceutycznych, chemicznych i biotechnologicznych ponad zdrowiem człowieka.

2 Wytyczne dotyczące witamin i mineralnych suplementów oraz informacji Wytyczne dotyczące witamin i mineralnych suplementów diety powstały w oparciu o restrykcyjną dyrektywę Unii Europejskiej dotyczącej suplementów diety (2002/46/EC). Wytyczne Kodeksu ustaliły górne dozwolone limity dawek witamin i składników mineralnych, oraz wprowadziły zakaz twierdzenia, że witaminowe i mineralne suplementy diety mogą być wykorzystywane do zapobiegania i leczenia chorób. Biorąc pod uwagę rosnącą liczbę dowodów świadczących o imponującej poprawie zdrowia dzięki stosowaniu suplementów diety, można stwierdzić, że wytyczne Kodeksu spowodują, że konsumenci zostaną pozbawieni tej cennej wiedzy, a sprzedaż leczniczych, profilaktycznych i terapeutycznych produktów zdrowotnych zostanie objęta pełną kontrolą przemysłu farmaceutycznego. Kodeks zawiera wiele zapisów ograniczających informowanie o korzyściach zdrowotnych, które mogą być przypisane produktom spożywczym. Najprawdopodobniej najważniejszą z nich są Generalne Wytyczne Kodeksu w Sprawie Oświadczeń. Wytyczne te są w pewnym sensie źródłem problemu z Kodeksem. Z jednej strony, wprowadza się restrykcje dotyczące naturalnych form ochrony zdrowia, z drugiej dąży się do prawnego usankcjonowania faktu, że farmaceutyki są jedynymi produktami którym można przypisać właściwości lecznicze. Generalne Wytyczne Kodeksu w Sprawie Oświadczeń zakazują m.in. wszelkich oświadczeń (informacji) sugerujących, że zrównoważona dieta lub zwykła żywność może nie dostarczać wystarczającej ilości wszystkich składników pokarmowych. Zakazują także wszelkich twierdzeń, że produkty spożywcze mogą być wykorzystane do zapobiegania, łagodzenia, lub leczenia chorób. Zapisy te z jednej strony naruszają wolność wypowiedzi zagwarantowaną w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 r. (art. 19), jednocześnie służąc ochronie zysków przemysłu farmaceutycznego ze sprzedaży drogich patentowanych leków syntetycznych i kontroli naszych systemów ochrony zdrowia. Wytyczne zostały odzwierciedlone w Unii Europejskiej w Rozporządzeniu w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Rozporządzenie (EC) 1924/2006) Pestycydy Komitet Kodeksu ds. Pestycydów zawartych w żywności został utworzony w 1966 roku, i jest odpowiedzialny za ustalanie maksymalnych limitów zawartości pestycydów w konkretnych produktach żywnościowych lub w określonych kategoriach żywności. Zagrożenie poszczególnymi pestycydami jest zazwyczaj rozpatrywane w oderwaniu od wpływu innych pestycydów i dodatków chemicznych do żywności na zdrowie, a wpływ długofalowy ich kumulacji w organizmie, jest zazwyczaj ignorowany. Kodeks dopuszcza do stosowania m.in. zakazaną w Unii Europejskiej atrazynę. Takie podejście powoduje obserwowany w krajach zachodnich wzrost ilości chorób cywilizacyjnych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokich zysków przemysłu chemicznego i farmaceutycznego. Wytyczne te znajdują odzwierciedlenie w rozporządzeniu (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni

3 Dodatki do żywności W ramach Kodeksu działa specjalny Komitet, zajmujący się bezpieczeństwem dodatków do żywności, którego jednym z głównych zadań jest ustalenie ich maksymalnych dozwolonych poziomów. Kodeksowy Indeks Dodatków Żywnościowych wymienia łącznie około 300 różnych dodatków - zarówno syntetycznych, jak i naturalnych - dopuszczonych do stosowania w żywności. Istotne jest, że choć niektóre sztuczne dodatki, spożywane w niewielkich ilościach niezależnie od siebie, są najczęściej bezpieczne, to w rzeczywistości Kodeks pomija fakt, że zasadniczo takie środki chemiczne nie są spożywane osobno, ale łącznie. Oznacza to, że, z korzyścią dla ich producentów, skumulowany efekt długofalowy spożycia wielu chemikaliów i sztucznych dodatków mających wpływ na zdrowie konsumentów został w znacznym stopniu zignorowany. Wytyczne te zostały ujęte w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w sprawie dodatków do żywności Żywność ekologiczna Żywnością ekologiczną zajmuje się Kodeksowy Komitet ds. Etykietowania Żywności. Z dotychczasowych prac wynika, że próbuje on pogorszyć globalne standardy dotyczące produktów ekologicznych, zezwalając na stosowanie substancji takich jak dwutlenek siarki, (może powodować reakcje alergiczne), azotyn sodu i azotan sodowy, (substancje potencjalnie rakotwórcze, uznane też za przyczynę nadpobudliwości u dzieci) oraz karagen (odpowiada za powstawanie owrzodzeń i guzów nowotworowych w jelitach). Komisja Kodeksu Żywnościowego dała także zielone światło dla włączenia etylenu do Wytycznych Kodeksu dotyczących Produkcji, Przetwarzania, Znakowania i Obrotu Żywności Ekologicznej. Etylen jest używany do sztucznego pobudzania procesu dojrzewania owoców i warzyw podczas transportu. Zatwierdzenie stosowania go w produkcji żywności ekologicznej będzie stanowić krok w kierunku akceptacji egzekwowanych przez WTO wątpliwych i nienaturalnych praktyk rolniczych oraz potwierdzenie, że żywność ekologiczna jest już ich przedmiotem. Osłabienie standardów żywności ekologicznej pomoże dużym nieekologicznym producentom żywności na przejęcie zyskownego rynku żywności ekologicznej i osiągnięcie większych zysków. Pogorszenie jakości żywności ekologicznej zwiększy też przychody przemysłu farmaceutycznego, ze sprzedaży leków, przemysłu chemicznego ze sprzedaży środków chemicznych. Wytyczne Kodeksu w sprawie żywności ekologicznej są wprowadzane do prawa Unii Europejskiej w tzw. Zielonej Księdze w sprawie jakości produktów rolnych z dnia

4 Żywność genetycznie modyfikowana Komisja Kodeksu Żywnościowego przyjęła pierwsze wytyczne i zasady dotyczące genetycznie zmodyfikowanej żywności (GMO) w 2003 roku. Teksty te stały się podstawą regulacji prawnych w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Argentynie, co rozpoczęło zwycięską serię sporów handlowych z Unią Europejską w ramach WTO. Spory te pokazały, że Unia stosuje moratorium w sprawie zatwierdzenia i importu środków spożywczych zawierających materiał GMO. Dalsze wytyczne i standardy dla GMO są obecnie przedmiotem prac mających na celu włączenie ich do Kodeksu. Ostateczne przyjęcie tych tekstów przyczyni się do zatwierdzenia i obowiązkowego usankcjonowania sprzedaży GMO we wszystkich krajach członkowskich WTO. Zdając sobie sprawę, że coraz większa liczba ludzi jest przeciwna żywności GMO, wielcy producenci GMO tacy jak Stany Zjednoczone, Kanada i Argentyna naciskają, aby nie było wymogów dla producentów lub eksporterów żywności GMO, zmuszających do informowania o obecności genetycznie zmodyfikowanych organizmów na etykietach produktów. W odróżnieniu od zwykłych nasion, nasiona GMO mogą być opatentowane. Potencjalne długofalowe zyski z ich sprzedaży są tak kolosalne, że z łatwością przerastają te uzyskiwane z rynku farmaceutyków. Obecnie Unia Europejska w wyniku sporu przegranego przed WTO, płaci rocznie 117 mln USD kary na rzecz USA i około 11 mln USD na rzecz Kanady z tytułu z odmowy importu wołowiny i drobiu uzyskanych z hodowli zwierząt karmionych genetycznie modyfikowanym hormonem wzrostu (rbgh). Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) niezgodnie z prawem dopuścił kukurydzę modyfikowaną genetycznie (odmiana MON 810) do upraw i sprzedaży w Unii Europejskiej pomimo braku wyników badań jej długofalowego wpływu na środowisko i zdrowie człowieka. Etykietowanie żywności Specjalny Komitet Kodeksu ds. Etykietowania Żywności (Codex Committee on Food Labelling - CCFL) istnieje od 1965 roku. Kwestia etykietowania żywności jest szczególnie istotna dla dalszego upowszechniania informacji o właściwościach leczniczych i żywieniowych naturalnych produktów. Brak rzetelnej informacji na etykietach produktów żywnościowych, wraz z wszechobecną reklamą leków syntetycznych, ograniczają drastycznie możliwości producentów suplementów żywieniowych w informowaniu konsumentów o udowodnionych korzyściach z ich stosowania. Można sądzić, że było to głównym celem, dla którego CCFL odmówił uznania roli optymalnego żywienia w zapobieganiu, łagodzeniu i leczeniu chorób. W zakresie etykietowania Kodeks podobnie zamiast chronić zdrowie konsumentów, może być postrzegany jako działający w interesie przemysłu farmaceutycznego. Wytyczne te zostały ujęte w Rozporządzeniu w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Rozporządzenie (EC) 1924/2006)

5 Reklama Spory o to, czy w ogóle i w jaki sposób Kodeks powinien zajmować się kwestią reklamy toczą się 1972 roku. W maju 2006 na konferencji CCFL w Ottawie; zdecydowano, że należy rozpocząć prace nad definicją reklamy. Zaproponowana definicja z punktu widzenia naturalnego zdrowia jest daleka od ideału: Reklama: wszelkie przedstawienie do publicznej wiadomości, w formie innej niż etykiety, którego przeznaczeniem jest lub może być wpływ na kształtowanie postaw, przekonań i zachowań w celu bezpośredniego lub pośredniego promowania sprzedaży żywności." Tak sformułowana definicja rodzi kilka zasadniczych pytań. Na przykład, o ile przyjęcie takiej definicji - biorąc pod uwagę zakaz reklamy uzasadnionych, opublikowanych lub recenzowanych badań naukowych i dokumentów - może m.in. hamować organizacje non-profit zajmujące się informowaniem i orzecznictwem w zakresie naturalnych metod leczniczych w kształtowaniu postaw, przekonań i zachowań w zakresie sprzedaży suplementów żywieniowych? Czy ograniczenia dotyczące reklamy, opierające się na tej definicji, naruszają prawo do wolności poglądów i swobody wypowiedzi i / lub prawo wolności wyrażania poglądów bez przeszkód oraz poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji i idei wszelkimi środkami, bez względu na granice (które to prawa są zawarte są w artykule 19 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych)? Biorąc pod uwagę, że zyski wielu gałęzi wielkiego przemysłu zależą od ograniczenia wszelkich środków, dzięki którym konsumenci mogą uzyskać informacje na temat naturalnych metod dbania o zdrowie - potencjalne ograniczenia dotyczące reklamy stają się wyraźnie kluczową kwestią Kodeksu. Wnioski Kodeks to nie tylko sprawa suplementów diety. W rzeczywistości to główne pole politycznej bitwy, gdzie wojna toczy się o to, kto będzie regulować i kontrolować globalne dostawy żywności. Ta wojna" jest prowadzona przez światowe władze (WTO, FAO, Komisja Europejska) i instytucje regulujące rynek żywności (KKŻ, FDA, EFSA, itp.) coraz bardziej powiązane ze światem wielkiego biznesu i interesów finansowych. Handel i zysk są jego głównymi celami kosztem ludzkiego zdrowia. Obecnie wszystko wskazuje na to, że długoterminowymi finansowymi zwycięzcami w walce o to, aby uzyskać kontrolę nad światowymi dostawami żywności będą najprawdopodobniej właściciele biznesu farmaceutycznego i chemicznego. Przede wszystkim dlatego, że przyjęcie przez Kodeks dalszych wytycznych, dotyczących żywności modyfikowanej genetycznie, wydaje się prawie nieuniknione. W rezultacie nasza wolność wyboru, nasza przyszłość w zakresie ochrony zdrowia i środowiska naturalnego jest wyraźnie zagrożona. Powszechna wiedza o zdrowotnych właściwościach żywności, dobre odżywianie i nasze dobre zdrowie zagrażają interesom przemysłu farmaceutycznego poprzez ograniczenie wielkości rynku dla leków syntetycznych. Żywność wolna od pestycydów, sztucznych dodatków i innych zanieczyszczeń, z definicji może powodować zmniejszenie globalnego użycia lub wręcz eliminację wszelkich chemikaliów. To, stoi w sprzeczności z interesami firm farmaceutycznych i chemicznych, których zyski są powiązane z pogorszeniem stanu naszego zdrowia. Podsumowując: chociaż mogło to do niedawna pozostawać niejasne, wsparcie Komisji Kodeksu Żywnościowego dla międzynarodowego przemysłu farmaceutycznego, chemicznego i biotechnologicznego nadal nie słabnie, a szeroki zakres działalności Komisji sprawia, że jest to znaczące zagrożenie dla przyszłego stanu zdrowia każdego z nas. Kodeks dotyczy także Polski. Znacząca część prawa Unijnego powiązanego z wytycznymi Kodeksu zostanie wprowadzona do polskiego prawa w oparciu o Ustawę o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw, (projekt z dnia 21 maja 2009 roku). Czy chcemy dożyć chwili, kiedy powszechny dostęp do bezpiecznej, wartościowej żywności, skutecznych suplementów diety i terapii naturalnych będzie ograniczony i kontrolowany przez interesy firm farmaceutycznych, chemicznych i biotechnologicznych? Jeśli nie, musimy działać już teraz, zanim nie będzie za późno.

6 Więcej informacji kampania natura bez granic web: UWAGA Wszelkie znaki handlowe są własnością korporacji mających do nich prawa patentowe. Powyższe produkty pokazane w tej broszurze zostały dopuszczone do obrotu na terenie Polski, ich niezależne od siebie spożywanie według dopuszczających je do obrotu instytucji nie powinno zagrażać zdrowiu. fnbg.org nie czerpie z tej broszury żadnych zysków a informacje w niej zamieszczone mają cel jedynie edukacyjny.