PIERWSZA POLSKA WYPRAWA POLARNA NA WYSPĘ NIEDŹWIEDZIĄ ( ) FIRST POLISH POLAR EXPEDITION ON THE BEAR ISLAND ( )
|
|
- Weronika Baranowska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Sławomir MAJ Polskie Towarzystwo Geofizyczne/Instytut Geofizyki PAN Warszawa PIERWSZA POLSKA WYPRAWA POLARNA NA WYSPĘ NIEDŹWIEDZIĄ ( ) FIRST POLISH POLAR EXPEDITION ON THE BEAR ISLAND ( ) W 1919 r., tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, powołano do życia Centralny Instytut Meteorologiczny w Warszawie, którego dyrektorem został znany klimatolog, profesor Władysław G o r c z y ń s k i ( ). Pełnił tę funkcję przez lat cztery. W roku 1922 CIM przemianowano na Państwowy Instytut Meteorologii (PIM). W latach 1923-l927 kierował tym Instytutem agrometeorolog, profesor Kazimierz S z u l c ( ). U progu II Rzeczpospolitej mieliśmy w kraju co najmniej dwu badaczy polarnych z prawdziwego zdarzenia. Geofizyka, geochemika, meteorologa i klimatologa w jednej osobie, profesora Henryka B. A r c t o w s k i e g o ( ), naukowego kierownika belgijskiej antarktycznej wyprawy na pokładzie fregaty sv Belgica w latach 1897/1899, oraz jego asystenta (i ucznia jednocześnie) w tejże ekspedycji, geofizyka i meteorologa Antoniego Bolesława D o b r o w o l s k i e g o ( ). W niepodległej RP profesor H. Arctowski objął kierownictwo Instytutu Geofizyki i Meteorologii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Antoni B. Dobrowolski, interesujący się również mocno pedagogiką teoretyczną, działał w szkolnictwie, m.in. w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W roku l924 A. B. Dobrowolski podjął pracę w PIM jako naczelnik Wydziału Aerologiczno-Wojskowego. Narzekał wprawdzie, że robi się tam niewiele pod względem czysto naukowym, ale znalazł w rezultacie zespół zarówno meteorologów Prz. Geof. LIX, 3-4 (2014)
2 176 S. Maj różnych specjalności, jak i hydrografów z osiągnięciami znaczącymi na polu hydrologii (Centralne Biuro Hydrograficzne), chętnych niezmiernie do działania w dziedzinie fizyki ziemskiej. Powołano do życia czasopismo Prace Meteorologiczne i Hydrograficzne, które bardzo szybko zmieniło nazwę na Prace Geofizyczne. W rezultacie wzmożonego ruchu w interesie A. B. Dobrowolski został wice- a następnie dyrektorem PIM (l ); po nim dyrektorstwo PIM objął (w latach ) profesor Stefan H ł a s e k - H ł a s k o ( ), doskonały organizator o wielkim doświadczeniu zawodowym. W okresie tym rozpoczęto budowy Obserwatorium Morskiego w Gdyni, Obserwatorium Aerologicznego w Legionowie (k. Warszawy), Stacji Magnetyczno-Meteorologicznej w Helu, Stacji Klimatologicznej w Warszawie (na Bielanach). W odrodzonej Rzeczpospolitej tworzyły się liczne stowarzyszenia naukowe. Z inspiracji A. B. Dobrowolskiego, jako dyrektora PIM, powołano Komitet Organizacyjny ds. założenia Towarzystwa Geofizyków, Meteorologów i Hydrografów w Warszawie. W krótkim czasie, bo już 2 II 1930 r. zaczęło działać w Polsce pierwsze geofizyczne stowarzyszenie naukowe pod nazwą Towarzystwo Geofizyków w Warszawie (w skrócie TGW). Prezesem TGW wybrano Antoniego B. Dobrowolskiego (który akurat w roku 1929 przeszedł na zasłużoną emeryturę); pełnił tę funkcję lat kilkanaście z wyjątkiem lat 193l-l934, kiedy to przewodniczył Towarzystwu profesor Mieczysław Ry b c z y ń s k i ( ). Sekretarzem generalnym TGW został hydrolog dr inż. Tadeusz Z u b r z y c k i ( ), a naczelnym redaktorem oficjalnego organu TGW o tytule Biuletyn Towarzystwa Geofizyków w Warszawie (Bulletin de la Societé Geophysique de Varsovie) nieoceniony Alfred R u n d o ( ). We wrześniu 1929 r. Kongres Międzynarodowej Organizacji Meteorologicznej (World Meteorological Organization WMO) w Kopenhadze przyjął uchwałę o zorganizowaniu w latach 1932/33 II Międzynarodowego Roku Polarnego (czyli w 50-lecie I MRP ). Profesor H. Arctowski wystąpił wówczas z propozycją czynnego udziału Państwa Polskiego w takiej międzynarodowej imprezie i założenia polskiej bazy badawczej na Spitsbergenie, w sąsiedztwie pól śnieżnych, umożliwiających lądowanie samolotów (wyposażonych w płozy). W miarę jak zbliżały się terminy II Międzynarodowego Roku Polarnego 1932/33, obaj polscy badacze polarni, profesorowie A. B. Dobrowolski w Warszawie i H. B. Arctowski we Lwowie optowali bardzo energicznie za angażowaniem się Polski w naukową akcję II MRP (Dobrowolski, 1930; Lugeon, 1930, 1931). Prof. S. Hłasek-Hłasko (doświadczony organizator służb meteorologicznych), jako dyrektor PIM w latach 1929-l931, powołał za zgodą ówczesnego Ministra Rolnictwa Polską Komisję Narodową Roku Polarnego (PKNRP). W roku 1932 w skład Komisji wchodzili: Czesław B i a ł o b r z e s k i ( ; fizyk-teoretyk i geofizyk, profesor UW), Antoni Bolesław Dobrowolski (geofizyk i badacz polarny profesor WWP, b. dyrektor PIM), Janusz G r o s z k o w s k i (l ; radiotechnik; profesor PW, dyrektor Instytutu Radiotechnicznego Państwowego Instytutu Teleko-
3 Pierwsza polska wyprawa polarna na Wyspę Niedźwiedzią ( ) 177 munikacyjnego), Stefan Hłasek-Hłasko (geofizyk i meteorolog; b. już dyrektor PIM), Stanisław K a l i n o w s k i ( ; fizyk i geofizyk-magnetolog; profesor PW, kierownik Obserwatorium Magnetycznego w Świdrze), dr inż. Jean L u g e o n ( ; światowej sławy szwajcarski meteorolog i fizyk atmosfery, profesor Politechniki w Zurychu; ówczesny dyrektor PIM: 193l-l936) oraz Władysław S m o - s a r s k i ( ; meteorolog i klimatolog; profesor Uniwersytetu Poznańskiego). Komisja, w której większość stanowili członkowie Towarzystwa Geofizyków w Warszawie, powierzyła zorganizowanie polskiej stacji obserwacyjnej w strefie polarnej zgodnie z programem Międzynarodowego Roku Polarnego ówczesnemu dyrektorowi PIM, ponieważ w Polsce tylko Państwowy Instytut Meteorologiczny miał odpowiednie możliwości aparaturowe i materiałowe, a w pewnym stopniu również finansowe. W maju 1931 r. dyrektor J. Lugeon, osoba wielce energiczna i operatywna oraz ciesząca się uznaniem w świecie naukowym, jako delegat Komisji Polskiej ustalił na spotkaniu w Kopenhadze z profesorem Dan Barfod l a C o u r (1876-l942), prezesem Międzynarodowej Komisji Roku Polarnego, że najlepszym sposobem udziału Polski w II MRP będzie założenie stacji badawczej na Wyspie Niedźwiedziej (Bjørnøya), należącej do Norwegii. Wyspa Niedźwiedzia stanowiła punkt Północnego Oceanu Lodowatego wyjątkowo przydatny do spostrzeżeń meteorologicznych i geofizycznych (Lugeon, 1933). Z drugiej strony, z finansowego punktu widzenia, taki projekt był jednym z bardziej oszczędnych. Norwegowie utrzymywali na Wyspie czynną stację radiowo- -nadawczą (element radiowej sieci morskiej Oceanu Lodowatego), z której można było korzystać. Dostęp do samej wyspy nie był zbyt trudny ani uciążliwy. Dyrektor norweskiej służby meteorologicznej udostępnił ekspedycji bezpłatnie użytkowanie budynku mieszkalnego (w bardzo dobrym stanie technicznym) wraz opałem. Międzynarodowa KRP wypożyczyła dla stacji polskiej na Wyspie Niedźwiedziej dwa całkowite komplety nowoczesnych magnetycznych wariometrów systemu D. la Coura. Inne przyrządy pomiarowe zostały oddane do dyspozycji wyprawy przez PIM (np. Wydział Morski), a także przez Ministerstwo Spraw Wojskowych. Niezbędne wyposażenie dla wyprawy zakupiono po promocyjnych cenach w Warszawie oraz w Kopenhadze i Tromso. Zapomóg wyprawie udzieliły Ministerstwa: Spraw Zagranicznych, Spraw Wojskowych, Komunikacji, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Fundusz Kultury Narodowej przy Prezydium Rady Ministrów. Wiele osób prywatnych, instytucji i firm handlowych poczyniło odpowiednie i użyteczne dary, np. firmy E. Wedel czy B. Rudzki. Uwzględniając doświadczenia licznych duńskich ekspedycji polarnych na wybrzeża Grenlandii oraz sugestie profesora D. la Coura, zdecydowano się na trzech uczestników stałej ekipy, wybranych z licznej grupy chętnych. Były to osoby o odpowiednich predyspozycjach fizycznych i psychicznych oraz właściwym przygotowaniu zawodowym: inż. elektryk Czesław Jacek C e n t k i e w i c z ( ), absolwent Politechniki w Liège; geofizyk i magnetolog Władysław Ł y s a k o w s k i (1907-?)
4 178 S. Maj z Instytutu Geofizyki i Meteorologii Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie; czynny taternik, student fizyki/matematyki i przyszły profesor geologii Stanisław S i e d l e c k i ( ) z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Cała trójka przeszła dodatkowe szkolenia w wybranych ośrodkach badawczych (Obserwatorium Aerologiczne PIM w Legionowie, Duńskie Obserwatorium Magnetyczne w Rude Skov k. Kopenhagi). Należy tu podkreślić ogromną pomoc i zrozumienie ze strony duńskich i norweskich ośrodków geofizycznych (Duński Instytut Meteorologiczny, Norweski Instytut Meteorologiczny, Norweski Instytut Geofizyczny, Norweskie Towarzystwo Geofizyczne, Norweska Komisja Geofizyczna w Oslo). Na wybitną wdzięczność zasłużyli w szczególności: profesor Lars Ve g a r d ( ), słynny norweski badacz zórz polarnych, prezes Komisji Geofizycznej w Oslo; profesor Leiv Marius H a r a n g ( ), dyrektor Obserwatorium Zorzowego w Tromso; członek Norweskiej AN dr Hans Theodor H e s s e l b e r g ( ), długoletni (40 lat) szef norweskiej służby synoptycznej, sekretarz i prezes WMO. Formalnym kierownikiem Polskiej Stacji Polarnej na Wyspie Niedźwiedziej był dyrektor PIM, czyli Jean Lugeon, a faktycznym inż. Czesław Centkiewicz (formalnie zastępca kierownika) W dniu 5 sierpnia 1932 r. rozpoczęto wyładowywanie dostarczonego morską drogą majątku ekspedycji i budowę (organizację) stacji wraz z uruchamianiem aparatury pomiarowej. Siłę roboczą stanowili: przyszli zimujący na Wyspie tubylcy : C. Centkiewicz, W. Łysakowski, S. Siedlecki oraz sezonowi przybysze dyrektor J. Lugeon i inż. Jan Gurtzman z PIM. Oczywiście nie można tu zapomnieć o pomocy norweskich radiotelegrafistów, a zwłaszcza ich szefa, słynnego na całą Arktykę Fritza Comeliusa O i e n a (l ). W rezultacie, dzięki ogromnemu wysiłkowi ekipy, Polska Stacja Polarna (PSP) na Wyspie Niedźwiedziej rozpoczęła działalność zgodnie z zaleceniami i harmonogramem Międzynarodowej Komisji Roku Polarnego (Lugeon, 1933; Centkiewicz, 1934). Nie ma wątpliwości, że powierzenie przez PNKRP dyrektorowi Lugeonowi i Państwowemu Instytutowi Meteorologicznemu zorganizowania polarnej stacji na Wyspie Niedźwiedziej było przysłowiowym strzałem w dziesiątkę. Roczna działalność PSP dostarczyła mnóstwa cennych i unikalnych obserwacyjnych danych naukowych z wybranych dziedzin ówczesnej geofizyki (fizyki Ziemi). Stymulowała także utworzenie przy TGW tzw. Koła Polarnego (pod patronatem A. B. Dobrowolskiego) oraz zainspirowała następne efektywne wyprawy polskie w rejony arktyczne (Spitsbergen i Grenlandia, w latach l934, 1936, 1937 i 1938). W dniu 16 lutego 1938 roku w Warszawie miało miejsce założycielskie zebranie Polskiej Komisji Kryologicznej (Kriologicznej) (w skrócie PKK lub KK) przy Towarzystwie Geofizyków. Obradom przewodniczył prezes TGW, prof. A. Dobrowolski, równocześnie wiceprzewodniczący Międzynarodowej Komisji Lodów i Śniegów Asocjacji Hydrologii Naukowej UGGI (Międzynarodowa Unia Geodezji i Geofizyki) i zarazem jej przedstawiciel na Polskę. A. B. Dobrowolski wyjaśnił, że KK musi
5 Pierwsza polska wyprawa polarna na Wyspę Niedźwiedzią ( ) 179 być związana z TGW zarówno ze względu na potrzebny jej biurowy aparat, jak i fakt, że program naukowy KK ma mieć charakter ogólny, ograniczony tylko kompetencjami członków Komisji i realnymi możliwościami, a więc przekraczać będzie program Międzynarodowej Komisji Lodów i Śniegów. W ramach KK utworzono 4 następujące sekcje: 1. Lodowcową i epok lodowcowych; 2. Szaty śnieżnej; 3. Pokrywy lodowej wód; 4. Lodu atmosferycznego. W najbliższej przyszłości zaplanowano powołać jeszcze sekcję dodatkową, a mianowicie Badania własności lodu. Sekretarzem generalnym KK został mgr St. K o ł o - dziejczyk 1 ( ). Kierować zespołem kriologicznym miał oczywiście jego promotor profesor A. B. Dobrowolski. Uzupełnienie Na portalu internetowym zaginieni w trakcie II Wojny Światowej www. zaginieni plperson6580.html istnieje następująca informacja: Stanisław Władysław Łysakowski, ur. 30 IV 1905 r. w Małej Wsi, gm. Święcice (gub. płocka), syn Maurycego i Wandy ze Żmijewskich. Przy przekraczaniu granicy z Czechosłowacją podobno został przez Niemców rozstrzelany 17 V 1940 r. Analogiczną informację podała 11 IX 2012 r. poseł Maria Nowak na posiedzeniu Sejmu RP (posiedzenie Nr 21), w pierwszym dniu obrad. Z drugiej strony, według J. Lugeona (patrz: Polski Rok Polarny na Wyspie Niedźwiedziej, Prz. Geogr. XIII (l), 1933, 1-49, s. 13, Władysław Łysakowski w 1932 r., a więc w chwili przyjmowania go na członka ekspedycji polarnej, miał lat 26 (czyli rocznik 1907?). Materiały wpłynęły do redakcji 15 VI 2014 Literatura Centkiewicz Cz., 1934, Wyspa Mgieł i Wichrów. Tow. Wydaw. Rój, Warszawa, str Dobrowolski A. B., 1930, Z powodu Roku Polarnego. Prz.Geogr. X, Lugeon J., 1930, Rok Polarny i współpraca Polski. Prz.Geogr. X, 3-4. Lugeon J., 1931a, Uwagi w sprawie działania Polski w Roku Polarnym 1932/33. Biuletyn Tow. Geofiz. w Warszawie, l, 13-l4. Lugeon J., 193lb, Remarques sur la participation de la Polonge a l Année Polaire Biuletyn Tow. Geofiz. w Warszawie, l, Lugeon J., 1933a, Polska wyprawa Roku Polarnego (1932/33) na Wyspę Niedźwiedzią. Biuletyn Tow. Geofiz. w Warszawie, 7-8, 3-5. Lugeon J., 1933b, Notice preliminaire sur l expedition Nationale Polonaise de l Année Polaire a l Ile des Ours. Biuletyn Tow. Geofiz. w Warszawie,7-8, Meteorolog, porucznik rezerwy Baza Lotnicza nr 3; zamordowany przez Rosjan w Katyniu wiosną 1940 r. Awansowany pośmiertnie (9-10 listopada 2007 r.) do stopnia kapitana WP.
6 180 S. Maj Lugeon J., 1933c, Polski Rok Polarny na Wyspie Niedźwiedziej. Prz. Geogr., XXIII (1), Lugeon J., 1935, O potrzebie założenia stałej polarnej stacji radiometeorologicznej dla służby przewidywania pogody. Biuletyn Tow. Geofiz. w Warszawie, 11-12, Stenz E., 1954, Antoni Bolesław Dobrowolski ( ), Prz. Met. i Hydr., VII (1-2), 3-6. Materiały źródłowe Barr S., Ludecke C. (red), 2010, The history of the International Polars Years (YPYs). Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg; DOI:101007/ _7. Belgijska Wyprawa Antarktyczna WIKIPEDIA [2011]; [ Antarktyczna]. Biuletyn Towarzystwa Geofizyków w Warszawie, 1938, z. 15, Bogdanowicz E., Kossowska-Cezak U., Szkutnicki J., (red.), 2009, Polskie Towarzystwo Geofizyczne PTGeof./IMGW, Warszawa. Kowalczuk J., 2001, 100-lecie geofizyki polskiej Kalendarium. Wyd. 2 poszerzone, Wyd. Arbor, Kraków. Maj S., 2009, Profesor Henryk B. Arctowski ( ) jako geofizyk (życie i działalność). Prz.Geof., 54(1-2), Olszewicz B., 1947, [w:] Lista strat kultury polskiej (1 IX III 1946). Wyd. S. Arcta, Warszawa. 2 Ołpińska-Warzechowa K., Piotrowska M., 1997, Bibliografia Prz.Geof., 42 (3-4), l-244. Popiołek J., 1998, Działalność organizatorska A. B. Dobrowolskiego w dziedzinie nauk przyrodniczych. Prace Muzeum Ziem (Warszawa), 45, Popiołek J., 1998, Polar Action of Antoni Bolesław Dobrowolski in the interwar period. Pol. Polar Res., 19 (1-2), Stauning P., 2011, Danish auroral science history. Hist. Geo Space Sci., 2, [ net/2/1/2011/doi: /hgss ]. Streszczenie We wrześniu 1929 roku, Kongres Międzynarodowej Organizacji Meteorologicznej (World Meteorological Organization WMO), odbywający się w Kopenhadze, podjął uchwałę o zorganizowaniu w latach1932/1933 II Międzynarodowego Roku Polarnego. Polska postanowiła wziąć czynny udział w tej naukowej imprezie. Powołano Polską Naukową Komisję Roku Polarnego (PNKRP). Komisja, w której większość stanowili członkowie Towarzystwa Geofizyków w Warszawie, powierzyła zorganizowanie polskiej stacji obserwacyjnej w strefie polarnej ówczesnemu dyrektorowi PIM, dr. inż. Jean Lugeonowi. W tych latach, tylko Państwowy Instytut Meteorologiczny dysponował odpowiednią aparaturą pomiarową, środkami materiałowymi i finansami. Wiosną 1931 r., J. Lugeon, jako delegat PNKRP ustalił z prezesem Międzynarodowej Komisji Roku Polarnego (prof. Dan B. la Cour), że najlepszym rozwiązaniem będzie założenie Polskiej Stacji Polarnej na Wyspie Niedźwiedziej (Bjørnøya) (Ocean Lodowaty Północny), należącej do rządu Królestwa Norwegii. Dostęp do Wyspy nie był trudny i zbyt uciążliwy. Norwegia utrzymywała tam czynną stację radionadawczą, z której usług można było korzystać. Norweska Służba Meteorologiczna użyczyła PSP nieodpłatnie budynek mieszkalny (wraz 2 Uwaga! Data zbrodni katyńskiej zafałszowana przez komunistyczną cenzurę zamiast roku 1940, wszędzie wpisano rok 1941.
7 Pierwsza polska wyprawa polarna na Wyspę Niedźwiedzią ( ) 181 z opałem). Międzynarodowa Komisja Roku Polarnego wypożyczyła dwa komplety nowoczesnych wariometrów magnetycznych systemu D. la Coura. Inne przyrządy pomiarowe dostarczył PIM oraz Ministerstwo Spraw Wojskowych. Niezbędne wyposażenie zakupiono po cenach promocyjnych w kraju i zagranicą. Zapomogi wyprawie polarnej udzieliły Ministerstwa: Spraw Zagranicznych, Komunikacji, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a także Fundusz Kultury Narodowej. Szereg osób prywatnych oraz firm handlowych poczyniło użyteczne darowizny. Ze względów finansowych zdecydowano się tylko na trzech uczestników stałej ekipy PSP. Były to osoby młode, o odpowiednich predyspozycjach fizycznych i psychicznych, przygotowaniu zawodowym oraz dodatkowych specjalistycznych przeszkoleniach. Mianowicie: inż. Elektryk Czesław J. Centkiewicz PIM w Warszawie, geofizyk Władysław Łysakowski z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i student Stanisław Siedlecki z Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Ogromną pomoc i zrozumienie wykazały duńskie i norweskie ośrodki geofizyczne (np. Duński Instytut Meteorologiczny, Norweski Instytut Geofizyczny, Norweskie Towarzystwo Geofizyczne, Norweska Służba Synoptyczna, Obserwatorium Zorzowe w Tromso). Formalnym kierownikiem PSP był Jean Lugeon, a faktycznym Cz. Centkiewicz. Na początku sierpnia 1932 r. zaczęła się organizacja stacji oraz instalacja i uruchamianie aparatury pomiarowej. Pomagali w tej pracy dyr. J. Lugeon i inż. Jan Gurtzman z PIM. PSP rozpoczęła działalność zgodnie z harmonogramem Międzynarodowej Komisji Roku Polarnego. Ogromną pomoc okazali radiotelegrafiści z Norweskiej Stacji Radiowej, a zwłaszcza ich szef, Fritz C. Oien. Przeszło roczna działalność PSP dostarczyła mnóstwo cennych i unikalnych danych z wybranych dziedzin fizyki Ziemi (meteorologia, geomagnetyzm, elektrodynamika atmosfery, zorze polarne). W dwa lata później (rok 1936) materiały opublikowano w czterotomowym dziele p.t. Wyniki spostrzeżeń Polskiej wyprawy Roku Polarnego1932/33 na Wyspie Niedźwiedziej autorstwa J. Lugeona, Cz. Centkiewicza i W. Łysakowskiego. Osiągnięcia PSP zainspirowały utworzenie przy TGW Koła Polarnego, a także następne efektywne wyprawy polskie w arktyczne rejony; w 1938 r. powołano Polską Komisję Kriologiczną przy Towarzystwie Geofizyków w Warszawie. S ł o w a k l u c z o w e : Drugi Międzynarodowy Rok Polarny, Polska Narodowa Komisja Roku Polarnego, Wyspa Niedźwiedzia, polskie wyprawy polarne Summary In 1929, the World Meteorological Organization proposed to organize in the period the Second International Polar Year (II IPY).The Polish State to join this scientific event. In this purpose, the Polish Scientific Commission of the Polar Year [PSCPY] was formed. This Commission has entrusted the organization of season Polish polar observatory to State Meteorological Institute in Warsaw. In this time, a prominent Swiss geophysicist Eng. Dr. Jean Lugeon was a chief of Polish Meteorological Survey. After many consultations (including international consultations also) selected the Bear Island (Bjornoya) on the North Ice Ocean, owned by the Kingdom of Norway. With geosciences point of view, the Bear Island has a very interesting site in an area of auroral oval. On the other hand, there was an important state radiotelegraphic center (station) which favours can be very useful. For economic reasons, only three young full professional explorers of the Polish polar expedition could stay on the island all year (really about 13 months).these explorers were: Czesław Jacek Centkiewicz (State Meteorological Institute in Warsaw), Władysław Łysakowski (Institute of Geophysics and Meteorology, Jan Kazimierz Universityat Lwów), Stanisław Siedlecki (student of natural sciences from Jagiellonian Universityat Cracow).The formal head of the Polish polar expedition and the PPS was Jean Lugeon but active head Czesław Centkiewicz. In the construction ( architecture ) of the PPS were also attended by Jean Lugeon and Eng. Jan Gurtzman from State Meteorological Institute in Warsaw.
8 182 S. Maj In valuable assistance Norwegian radio-operators were also especially their chief Fritz Oien. In August 1932 the PPS was opened. The scientific researches included four following disciplines: meteorology, atmospheric electricity, geomagnetism and auroral phenomena. The annual activity of the Polish Polar Station has provided many of important and valuable observational data. In 1936, these results were published in four volumes entitled: The Results of Observations of Polish Expedition Polar Year 1932/1933 on the Bear Island. The successful first Polish Polar Expedition on the Bear Island stimulated the development of polar researcher interests in the country and next Polish expeditions to various regions of the Arctic (and Antarctic also). K e y w o r d s : Second International Polar Year, Polish International Commission of Polar Year, Bear Island, Polish polar expeditions Rys. 1. Reprint pracy J. Lugeona z 1933 r. Polski Rok Polarny na Wyspie Niedźwiedziej (Przegląd Geograficzny, 13, 1, 1933 z oryginalną pieczątką Polskiej Narodowej Komisji Roku Polarnego i autografem Autora Fig. 1. Reprint of the article by Jean Lugeon (1933) Polish Polar Year on the Bear Island (autograph of Author and also the original stamp: Polish National Commission of the Polar Year)
9 Pierwsza polska wyprawa polarna na Wyspę Niedźwiedzią ( ) 183 Rys. 2. Geograficzne rozmieszczenie ważnych stacji badawczych II Międzynarodowego Roku Polarnego 1932/1933 (na 1 I 1933) (Lugeon, 1933); symbol X oznacza Wyspę Niedźwiedzią (Bjørnøya) Fig. 2. Geographical distributions of the mains researches polar stations of the II International Polar Year 1932/1933 (according to Lugeon, 1933). A big cross means the Bear Island (Bjørnøya) Rys. 3. Plan sytuacyjny Polskiej Stacji Polarnej (PSP) na Wyspie Niedźwiedziej (Lugeon, 1933) Fig. 3. A small map of the Polish Polar Station on the Bear Island (Lugeon, 1933)
10 184 S. Maj Rys. 4. Widok ogólny PSP na Wyspie Niedźwiedziej (Lugeon, 1933) Fig. 4. A full view of the Polish Polar Station on the Bear Island (see, e.g., Lugeon, 1933) Rys. 5. Polska Stacja Polarna na Wyspie Niedźwiedziej; platforma do obserwacji zórz polarnych i dom ekspedycji (Lugeon, 1933) Fig. 5. Polish Polar Station on the Bear Island. An aurora-borealis observatory platform and a house of the polar expedition (Lugeon, 1933)
11 Pierwsza polska wyprawa polarna na Wyspę Niedźwiedzią ( ) 185 Rys. 6. Atmoradiografy Lugeona w Polskiej Stacji Polarnej na Wyspie Niedźwiedziej (Lugeon, 1933) Fig. 6. Atmoradiographs of Lugeon s system in the Polish Polar Station on the Bear Island (Lugeon, 1933) Rys. 7. Wariometry systemu La Coura w Polskiej Stacji Polarnej na Wyspie Niedźwiedziej (Lugeon, 1933) Fig. 7. La Cour variometers In the Polish Polar Station on the Bear Island (Lugeon, 1933)
JAKO GEOFIZYK (ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ) PROFESSOR ANTONI BOLESŁAW DOBROWOLSKI ( ) A POLISH GEOPHYSICIST (HIS BIOGRAPHY AND SCIENTIFIC ACTIVITY)
PRZEGLĄD GEOFIZYCZNY Rocznik LVI 2011 Zeszyt 3 4 Sławomir MAJ Polskie Towarzystwo Geofizyczne / Instytut Geofizyki PAN Warszawa PROFESOR ANTONI BOLESŁAW DOBROWOLSKI (1872-1954) JAKO GEOFIZYK (ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ)
Bardziej szczegółowoOSIEMDZIESIĘCIOLECIE POLSKIEJ WYPRAWY NA WYSPĘ NIEDŹWIEDZIĄ
62 BIULETYN POLARNY 17-18 Piotr Köhler Zakład Badań i Dokumentacji Polarnej im. Prof. Z. Czeppego Instytut Botaniki Uniwersytet Jagielloński ul. Kopernika 27 31 501 Kraków piotr.kohler@uj.edu.pl OSIEMDZIESIĘCIOLECIE
Bardziej szczegółowoPierwsza polska wyprawa polarna. The first Polish polar expedition
PRZEGLĄD GEOGRAFICZNY 2013, 85, 1, s. 123 130 Pierwsza polska wyprawa polarna The first Polish polar expedition JAN SZUPRYCZYŃSKI Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego
Bardziej szczegółowoDZIAŁALNOŚĆ POLARNA TOWARZYSTWA GEOFIZYKÓW W WARSZAWIE THE POLAR ACTIVITIES OF THE SOCIETY OF GEOPHYSICISTS IN WARSAW
PRZEGLĄD GEOFIZYCZNY Rocznik LVI 2011 Zeszyt 3 4 Jerzy GIŻEJEWSKI Zakład Badań Polarnych, Instytut Geofizyki PAN Warszawa DZIAŁALNOŚĆ POLARNA TOWARZYSTWA GEOFIZYKÓW W WARSZAWIE THE POLAR ACTIVITIES OF
Bardziej szczegółowo"Polar Action" of Antoni Bolesław Dobrowolski in the interwar period
POLISH POLAR RESEARCH 19 1-2 31-36 1998 Joanna POPIOŁEK Museum of the Earth Polish Academy of Sciences Al. Na Skarpie 27 00-488 Warszawa, POLAND "Polar Action" of Antoni Bolesław Dobrowolski in the interwar
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoZwiązek Inżynierów Miernictwa Rzeczypospolitej Polskiej
Związek Inżynierów Miernictwa Rzeczypospolitej Polskiej Okres działalności: 1939. Siedziba: Warszawa. Oddziały: Białystok, Katowice, Kielce, Kraków, Lwów, Łódź, Poznań, Toruń, Warszawa, Wilno. Struktura
Bardziej szczegółowoDZIAŁ I OZNACZENIE INSTYTUTU
rejestru: RIN-VII-18/98 DZIAŁ I OZNACZENIE INSTYTUTU 1 2 3 5 Pełna i skrócona nazwa instytutu, siedziba instytutu i adres, REGON, NIP Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk IGF PAN, Warszawa, ul. Księcia
Bardziej szczegółowoPOLSKA AKADEMIA NAUK Rejestr instytutów naukowych Nr rejestru: RIN-VII-18/98 DZIAŁ I OZNACZENIE INSTYTUTU
DZIAŁ I OZNACZENIE INSTYTUTU 1 2 3 4 5 Nr Pełna i skrócona nazwa instytutu, siedziba instytutu i adres REGON, NIP 1. Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk IGF PAN, Warszawa, ul. Księcia Janusza 64,
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Adam Wrzosek organizator i Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1920/ /1923
Prof. dr hab. Adam Wrzosek organizator i Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1920/1921 1922/1923 Lekarz, patolog, historyk medycyny i antropolog. Urodził się 6 V 1875 r. w Zagórzu
Bardziej szczegółowo70 lat WYDZIAŁU - 90 lat Jerzego KOWALCZUKA GEOLOGICZNO- MIERNICZEGO ( ) Akademii Górniczej GEOLOGICZNO-POSZUKIWAWCZEGO ( ) GEOLOGII,
70 lat WYDZIAŁU - 90 lat Jerzego KOWALCZUKA GEOLOGICZNO- MIERNICZEGO (1946-1952) Akademii Górniczej GEOLOGICZNO-POSZUKIWAWCZEGO (1952-1992) GEOLOGII, GEOFIZYKI i OCHRONY ŚRODOWISKA ( 1992- Akademii Górniczo-Hutniczej
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoZIMOWANIE 1932/1933 NA WYSPIE NIEDŹWIEDZIEJ EKSPLOZJA POLSKICH BADAŃ POLARNYCH
Marek GÓRSKI Instytut Geofizyki PAN ZIMOWANIE 1932/1933 NA WYSPIE NIEDŹWIEDZIEJ EKSPLOZJA POLSKICH BADAŃ POLARNYCH 1932/1933 WINTERING AT THE BEAR ISLAND EXPLOSION ON POLISH EXPLORATION OF POLAR REGIONS
Bardziej szczegółowoDZIAŁ I OZNACZENIE INSTYTUTU
rejestru: RIN-VII-18/98 DZIAŁ I OZNACZENIE INSTYTUTU 1 2 3 5 Pełna i skrócona nazwa instytutu, siedziba instytutu i adres, REGON, NIP Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk IGF PAN, Warszawa, ul. Księcia
Bardziej szczegółowoIV Lubuska Konferencja Naukowo-Techniczna MITEL
IV Lubuska Konferencja Naukowo-Techniczna MITEL - 2006 W dniach 29-31 marca 2006 r. w Ośrodku Szkoleniowym ENEA S.A. Oddział Dystrybucji Gorzów Wlkp. w m. Zdroisko odbyła się IV Konferencja Naukowo Techniczna
Bardziej szczegółowoCZŁONKOSTWO I UDZIAŁ WŁODZIMIERZA ANTONIEWICZA W PRACACH INSTYTUCJI NAUKOWYCH POLSKICH I ZAGRANICZNYCH
CZŁONKOSTWO I UDZIAŁ WŁODZIMIERZA ANTONIEWICZA W PRACACH INSTYTUCJI NAUKOWYCH POLSKICH I ZAGRANICZNYCH 1914 Sekretarz Towarzystwa Numizmatyczno-Archeologicznego w Krakowie Członek Polskiego Towarzystwa
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Elżbieta Cebulak KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO THE PRECIPITATION ON THE AREA OF CRACOW
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoNa zakończenie Konferencji postanowiono, że następna V Lubuska Konferencja Naukowo- Techniczna MITEL odbędzie się w roku 2008.
W dniach 29-31 marca 2006 r. w Ośrodku Szkoleniowym ENEA S.A. Oddział Dystrybucji Gorzów Wlkp. w m. Zdroisko odbyła się kolejna, bo już IV Konferencja Naukowo Techniczna Materiały i Technologie w Elektrotechnice
Bardziej szczegółowoANNEX ZAŁĄCZNIK SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 27.2.2019 r. COM(2019) 152 final ANNEX ZAŁĄCZNIK do SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA RADY Sprawozdanie z postępu prac nad wdrażaniem zalecenia Rady z dnia 20 września 2016 r.
Bardziej szczegółowoDZIAŁALNOŚĆ TOWARZYSTWA GEOFIZYKÓW W WARSZAWIE ( ) ON THE SOCIETY OF GEOPHYSICISTS IN WARSAW ( )
PRZEGLĄD GEOFIZYCZNY Rocznik LVI 2011 Zeszyt 3 4 Sławomir MAJ Polskie Towarzystwo Geofizyczne / Instytut Geofizyki PAN Warszawa DZIAŁALNOŚĆ TOWARZYSTWA GEOFIZYKÓW W WARSZAWIE (1930-1947) ON THE SOCIETY
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoMiędzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu Zdrowia
Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu Zdrowia Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 89 z dnia 10 października 2012 r. zmieniające zarządzenie w sprawie powołania Międzyresortowego Zespołu Koordynacyjnego
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoInfrastruktura pomiarowo badawcza
Temat statutowy: Klimat lokalny i konsekwencje oddziaływania na środowisko, obejmujący m.in. badania w zakresie: - ocena ilościowa i jakościowa chemizmu opadów i osadów atmosferycznych ze szczególnym uwzględnieniem
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoNORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY. Szczepan Mrugała
Acta Agrophysica, 2005, 6(1), 197-203 NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY Szczepan Mrugała Zakład Meteorologii i Klimatologii, Instytut Nauk o Ziemi, Uniwersytet Marii
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoMŁODZIEŻOWA ENCYKLOPEDIA INTERNETOWA BOHATERÓW KRAJNY POD REDAKCJĄ MICHAŁA KOKOWSKIEGO
MŁODZIEŻOWA ENCYKLOPEDIA INTERNETOWA BOHATERÓW KRAJNY POD REDAKCJĄ MICHAŁA KOKOWSKIEGO WARSZAWA KRAKÓW: INSTYTUT HISTORII NAUKI PAN, 2015 ISBN 978-83-86062-23-2 Życiorys Bolesław Szymon Romanowski urodził
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoCezary Anatol Pawłowski. (ur w Łomży, zm. 28 grudnia 1981 w Warszawie)
Cezary Anatol Pawłowski (ur. 1895 w Łomży, zm. 28 grudnia 1981 w Warszawie) Andrzej Marusak Warszawa, 22 X 2015 Specjalista w dziedzinach: radiologii ogólnej, radiologii przemysłowej, miernictwa radiologicznego,
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowometeorologii hydrologii oceanologii gospodarki i inżynierii wodnej jakości zasobów wodnych gospodarki ściekowej utylizacji osadów ściekowych
Zadania statutowe IMGW-PIB Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) jest jednostką badawczo-rozwojową utworzoną na mocy uchwały nr 338/72 Rady Ministrów z dnia
Bardziej szczegółowoJerzy Szczepański 1 CZY MOŻNA MÓWIĆ O POLSKIEJ POLITYCE GOSPODARCZEJ W XIX WIEKU?
Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae Rok 20, Nr 2/2016 Wydział Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Ewolucja gospodarki, społeczeństwa i systemu prawno-instytucjonalnego
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Michał Trocki
prof. dr hab. Michał Trocki Michał Trocki (ur. 1945 w Pruszanach) polski ekonomista, profesor nauk ekonomicznych w dyscyplinie nauk o zarządzaniu. Ekspert w dziedzinie zarządzania projektami, zarządzania
Bardziej szczegółowoInformacja o seminarium licencjackim z zakresu meteorologii i klimatologii w ramach studiów I stopnia Geografia
WYDZIAŁ BIOLOGII, GEOGRAFII I OCEANOLOGII INSTYTUT GEOGRAFII Informacja o seminarium licencjackim z zakresu meteorologii i klimatologii w ramach studiów I stopnia Geografia KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie Elektryków Polskich. Od PWSZ do Stowarzyszeń Inżynierskich Doskonalenie zawodu
Stowarzyszenie Elektryków Polskich Od PWSZ do Stowarzyszeń Inżynierskich Doskonalenie zawodu Elbląg 12.04.2018 Historia SEP Z powołaniem do życia Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich wiążą się bezpośrednio
Bardziej szczegółowoInformacja o seminarium dyplomowym z zakresu meteorologii i klimatologii r.a. 2017/2018
KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII INSTYTUT GEOGRAFII WYDZIAŁ OCEANOGRAFII I GEOGRAFII Informacja o seminarium dyplomowym z zakresu meteorologii i klimatologii r.a. 2017/2018 SKŁAD OSOBOWY: Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoZakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)
Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1:15 000 = City map (Polish Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1:15 000 = City map (Polish Edition) Zakopane,
Bardziej szczegółowo9 Wprowadzenie i podziękowania... Wykaz wybranych skrótów... Wysoki Sejm raczy uchwalić - Wstęp... DOKUMENTY...
Spis treści Wykaz wybranych skrótów............................... 9 Wprowadzenie i podziękowania........................... 11 DOKUMENTY....................................... 27 Wysoki Sejm raczy uchwalić
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoIreneusz Sobota Współczesne zmiany kriosfery północno-zachodniego Spitsbergenu na przykładzie regionu Kaffiøyry
Ireneusz Sobota glacjolog, hydrolog, badacz polarny, pracownik naukowy na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autor kilkudziesięciu prac naukowych z zakresu glacjologii, hydrologii,
Bardziej szczegółowoDOI: / /32/37
. 2015. 4 (32) 1:18 DOI: 10.17223/1998863 /32/37 -,,. - -. :,,,,., -, -.,.-.,.,.,. -., -,.,,., -, 70 80. (.,.,. ),, -,.,, -,, (1886 1980).,.,, (.,.,..), -, -,,,, ; -, - 346, -,.. :, -, -,,,,,.,,, -,,,
Bardziej szczegółowoKarpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)
Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition) J Krupski Click here if your download doesn"t start automatically Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoDane pomiarowo-obserwacyjne pozyskiwane z sieci stacji hydrologicznych i meteorologicznych państwowej służby hydrologicznometeorologicznej
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Dane pomiarowo-obserwacyjne pozyskiwane z sieci stacji hydrologicznych i meteorologicznych państwowej służby hydrologicznometeorologicznej
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoStatystyka: narzędzie nieodzowne w poszukiwaniu prawdy. C. Radhakrishua Rao
PRZEGLĄD STATYSTYCZNY R. LVIII ZESZYT 3-4 2011 CZESŁAW DOMAŃSKI LOSY PRZEGLĄDU STATYSTYCZNEGO Statystyka: narzędzie nieodzowne w poszukiwaniu prawdy. C. Radhakrishua Rao 1. WPROWADZENIE Głównym celem działalności
Bardziej szczegółowoDŁUGOTRWAŁOŚĆ WYSTĘPOWANIA MAS POWIETRZNYCH W POLSCE POŁUDNIOWEJ ( ) Duration of air mass occurrence in Southern Poland ( )
Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 247 253 Paweł Kotas Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Klimatologii 30 387 Kraków, ul. Gronostajowa 7 e-mail: pawel.kotas@uj.edu.pl
Bardziej szczegółowoPublikowanie w czasopismach z tzw. "listy filadelfijskiej" i korzystanie z finansowania zewnętrznego - wyzwania i możliwości rozwoju młodego naukowca
Publikowanie w czasopismach z tzw. "listy filadelfijskiej" i korzystanie z finansowania zewnętrznego - wyzwania i możliwości rozwoju młodego naukowca Katarzyna Czernek Katedra Turystyki Publikowanie w
Bardziej szczegółowoEksploracja Obszarów Polarnych i Górskich
Wykaz przedmiotów na dwuletnich studiach magisterskich uzupełniających o specjalności: Wydział prowadzący: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego / Instytut Geofizyki PAN / Instytut Oceanologii PAN
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Mykola Kyzym
prof. dr hab. Mykola Kyzym J u ę k r z a y i k ń : i s Profil k i Edukacjа: 1976 1981, studia na wydziale inżynieryjno-ekonomicznym na kierunku Ekonomia, Organizacja Przemysłowości Budowy Maszyn (Charkowski
Bardziej szczegółowoDomy inaczej pomyślane A different type of housing CEZARY SANKOWSKI
Domy inaczej pomyślane A different type of housing CEZARY SANKOWSKI O tym, dlaczego warto budować pasywnie, komu budownictwo pasywne się opłaca, a kto się go boi, z architektem, Cezarym Sankowskim, rozmawia
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoFizyka Procesów Klimatycznych Wykład 11 Aktualne zmiany klimatu: atmosfera, hydrosfera, kriosfera
Fizyka Procesów Klimatycznych Wykład 11 Aktualne zmiany klimatu: atmosfera, hydrosfera, kriosfera prof. dr hab. Szymon Malinowski Instytut Geofizyki, Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski malina@igf.fuw.edu.pl
Bardziej szczegółowoKrajobrazowe konsekwencje wyspowości
Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego Cultural Landscape Commission of Polish Geographical Society PRACE KOMISJI KRAJOBRAZU KULTUROWEGO DISSERTATIONS OF CULTURAL LANDSCAPE
Bardziej szczegółowoFranciszek Zwierzyński 45 lat Mazowieckiego Towarzystwa Kultury. Rocznik Mińsko-Mazowiecki 19,
Franciszek Zwierzyński 45 lat Mazowieckiego Towarzystwa Kultury Rocznik Mińsko-Mazowiecki 19, 319-322 2011 Franciszek Zwierzyński 45 LAT MTK Mazowieckie Towarzystwo Kultury w Warszawie powstało w 1966
Bardziej szczegółowoCentralna administracja gospodarcza. PPwG 2016
Centralna administracja gospodarcza PPwG 2016 Usytuowanie administracji gospodarczej Władza publiczna Władza ustawodawcza Władza wykonawcza Administracja gospodarcza Władza sądownicza 2 Realizacja gospodarczych
Bardziej szczegółowoSławni Polscy Fizycy i Matematycy. Matematycy Fizycy Najważniejsi
Sławni Polscy Fizycy i Matematycy Matematycy Fizycy Najważniejsi Matematycy Mikołaj Kopernik Stefan Banach Jan Śniadecki Stanicław Saks Leon Chwistek Władysław Ślebodziński Mikołaj Kopernik 19 lutego 1473-24
Bardziej szczegółowoTradycje stowarzyszeniowe warszawskich elektryków przed 1920 r.
Tradycje stowarzyszeniowe warszawskich elektryków przed 1920 r. Zbigniew FILINGER, Komisja Historyczna OW SEP Seminarium SAiP OW pt. XXI WEP (Wybitni Elektrycy Polscy) Warszawa 20 marca 2019 Tradycje stowarzyszeniowe
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoMIECZYSŁAW ŚWIEKATOWSKI ŻYCIE I PRACA
5 6 Słupskie Prace Geograficzne 1 2003 MIECZYSŁAW ŚWIEKATOWSKI ŻYCIE I PRACA W SIEDEMDZIESIĘCIOLECIE URODZIN I PIĘĆDZIESIĘCIOLECIE PRACY NAUKOWEJ I PEDAGOGICZNEJ Mieczysław Świekatowski urodził się 2 września
Bardziej szczegółowoZ Legionowa na Wyspę Niedźwiedzią. I polska wyprawa polarna
Rocznik Legionow ski VII, 2014 Piotr Köhler Z Legionowa na Wyspę Niedźwiedzią. I polska wyprawa polarna 1932-1933 ARTYKUŁY Rocznik Legionow ski VII, 2014 Piotr Köhler Z Legionowa na Wyspę Niedźwiedzią.
Bardziej szczegółowoRyszard Stachowski Curriculum Vitae
Ryszard Stachowski Curriculum Vitae Kwalifikacje naukowe: Magisterium: 1963 Doktorat: 1971 Habilitacja: 1978 Profesor nadzwyczajny: psychologia, UAM Katedra Psychologii, Wydział Filozoficzno Historyczny,
Bardziej szczegółowoWydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
IONS-14 / OPTO Meeting For Young Researchers 2013 Khet Tournament On 3-6 July 2013 at the Faculty of Physics, Astronomy and Informatics of Nicolaus Copernicus University in Torun (Poland) there were two
Bardziej szczegółowopłk dr Ryszard Bełdzikowski Andrzej Arendarski generał prof. Mieczysław Bieniek prof. dr hab. Jerzy Buzek dr Andrzej Byrt Tadeusz Donocik
Andrzej Arendarski Wieloletni Prezes Krajowej Izby Gospodarczej, polityk i działacz samorządu gospodarczego, b. poseł na Sejm, minister w rządzie Hanny Suchockiej płk dr Ryszard Bełdzikowski b. szef Wywiadu
Bardziej szczegółowoGeodezja i geodynamika - trendy nauki światowej (1)
- trendy nauki światowej (1) Glob ziemski z otaczającą go atmosferą jest skomplikowanym systemem dynamicznym stały monitoring tego systemu interdyscyplinarność zasięg globalny integracja i koordynacja
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoAdresaci: Wydział PAN (koordynujący działalność komitetu naukowego/ problemowego objętego zakresem działania Wydziału)
Informacja o działalności komitetu naukowego/ problemowego PAN w 2012 r. (sporządzana w wersji elektronicznej; forma tradycyjna do uzgodnienia z właściwym adresatem) Adresaci: Wydział PAN (koordynujący
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 26 czerwca 1997 r. o Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie
Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 26 czerwca 1997 r. Opracowano na podstawie: Dz.U. z 1997 r. Nr 106, poz. 674. o Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie Art. 1. 1.
Bardziej szczegółowoDLACZEGO MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ SKŁAMAŁO?
TO CO W MON ROBI WICEMINISTER TOMASZ SZATKOWSKI BYŁY PREZES FUNDACJI NCSS, JEJ ZAŁOŻYCIEL I FUNDATOR? czyli krótka historia fundacji (NCSS) 13 września 2016 r. stowarzyszenie Miasto jest nasze prezentuje
Bardziej szczegółowoCYKLICZNE ZMIANY MIEJSKIEJ WYSPY CIEPŁA W WARSZAWIE I ICH PRZYCZYNY. Cyclic changes of the urban heat island in Warsaw and their causes
Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 409 416 Maria Stopa-Boryczka, Jerzy Boryczka, Jolanta Wawer, Katarzyna Grabowska Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii
Bardziej szczegółowoTransport ciepła do Oceanu Arktycznego z wodami Prądu Zachodniospitsbergeńskiego
VI Doroczna Konferencja Naukowa INSTYTUTU OCEANOLOGII PAN W SOPOCIE Transport ciepła do Oceanu Arktycznego z wodami Prądu Zachodniospitsbergeńskiego Waldemar Walczowski Jan Piechura Schemat Globalnej Cyrkulacji
Bardziej szczegółowoJL-i. n MIĘDZYNARODOWY ROK POLARNY r JEGO GENEZA
Piotr Koli/er Zakład Badań i Dokumentacji Polarnej im. Prof. Z. Czeppego Instytut Botaniki UJ Kraków PIERWSZA POLSKA WYPRAWA POLARNA Polska po odzyskaniu niepodległości planowała co najmniej kilka dalekich
Bardziej szczegółowoMinister i Ministerstwo pozycja administracyjnoprawna. Maciej M. Sokołowski WPiA UW
Minister i Ministerstwo pozycja administracyjnoprawna Maciej M. Sokołowski WPiA UW Konstytucja RP Art. 147. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów. Art. 149. Ministrowie kierują
Bardziej szczegółowoMarynarka Wojenna RP patronem szkoły w Bergen
Marynarka Wojenna RP patronem szkoły w Bergen Polska Szkoła w Bergen prowadzona przez Stowarzyszenie Razem w Bergen - Forening Sammen i Bergen, jako pierwsza placówka edukacyjna poza granicami naszego
Bardziej szczegółowoKonsorcjum Śląskich Uczelni Publicznych
Konsorcjum Śląskich Uczelni Publicznych Dlaczego powstało? - świat przeżywa dziś rewolucję w obszarze edukacji, - naszym celem jest promocja śląskiego jako regionu opartego na wiedzy, i najnowszych technologiach,
Bardziej szczegółowoKalendarium. Walne Zgromadzenia
Kalendarium I kadencja ZG - maj 1994 listopad 1997 II kadencja ZG listopad 1997 maj 1998 III Kadencja ZG maj 1998 listopad 2002 IV Kadencja ZG listopad 2002 listopad 2006 V Kadencja ZG listopad 2006 maj
Bardziej szczegółowo1. CHARAKTERYSTYKA STUDIÓW 2. SYLWETKA ABSOLWENTA
Dwuletnie studia indywidualne II stopnia na kierunku fizyka, specjalność Geofizyka, specjalizacje: Fizyka atmosfery; Fizyka Ziemi i planet; Fizyka środowiska 1. CHARAKTERYSTYKA STUDIÓW Celem specjalności
Bardziej szczegółowoWYNIKI CIĄGŁYCH POMIARÓW HAŁASU LOTNICZEGO W ŚRODOWISKU DLA LOTNISKA BABICE W WARSZAWIE
WYNIKI CIĄGŁYCH POMIARÓW HAŁASU LOTNICZEGO W ŚRODOWISKU DLA LOTNISKA BABICE W WARSZAWIE Miejsce pomiarów: Pp.1 IOŚ ul. Kolektorska 4, Warszawa Pp.2 Na granicy Lotniska Babice przy zabudowie mieszkalnej
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowo