PROJEKT KONCEPCYJNY CHŁODNI KOMINOWEJ DLA BLOKU JĄDROWEGO O MOCY ELEKTRYCZNEJ 1000 MW

Transkrypt

1 PROJEKT KONCEPCYJNY CHŁODNI KOMINOWEJ DLA BLOKU JĄDROWEGO O MOCY ELEKTRYCZNEJ 1000 MW Maciej Cholewiński Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno-Energetyczny, Katedra Technologii Energetycznych, Turbin i Modelowania Procesów Cieplno-Przepływowych Wojciech Pospolita Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno-Energetyczny, Zakład Mechaniki i Systemów Energetycznych Michał Kamiński Uniwersytet Przyrodniczy We Wrocławiu, Wydział Przyrodniczo-Technologiczny, Instytut Inżynierii Rolniczej, Zakład Niskoemisyjnych Źródeł Energii i Gospodarki Odpadami W pracy przedstawiono metodykę oraz wyniki inżynierskich obliczeń dotyczących koncepcji chłodzenia bloku elektrowni jądrowej o mocy 1000 MW el w układzie zamkniętym za pomocą chłodni kominowej. Rozwiązanie to stanowi alternatywę techniczną dla otwartych układów wykorzystujących zbiorniki wodne oraz rzeki jako dolne źródło ciepła podczas technicznej realizacji obiegu Clausiusa- Rankine a. W artykule zaprezentowano uproszczony model obliczeniowy wg koncepcji H. Chiltona, pozwalający na określenie gabarytów chłodni, oraz wyszczególniono najważniejsze parametry eksploatacyjne związane z pracą wspomnianego rozwiązania, uzyskane w ramach modelowania matematycznego bloku jądrowego wyposażonego w wodny reaktor ciśnieniowy (PWR ang. Pressurized Water Reactor). 1 Wstęp Trwająca w ostatnich latach modernizacja polskiego sektora elektroenergetycznego oraz postępujące zmiany w polityce proekologicznej skłaniają do poszukiwań oraz implementacji wysokosprawnych, czystych, elastycznych ruchowo technologii energetycznych. Wdrożenia nowych bloków elektrowni i elektrociepłowni poprzedzają każdorazowo wnikliwe analizy ekonomiczne oraz techniczne, mające na celu m.in. odpowiedni dobór urządzeń oraz ich systemów w obrębie powstającej jednostki. Uzyskiwanie zadanej mocy eklektycznej lub cieplnej, poza samą instalacją kotła oraz turbiny parowej, wymaga także wyposażenia jej w szereg maszyn oraz układów pomocniczych. Zalicza się do nich m.in. układy chłodzenia skraplacza, który, stanowiąc dolne źródło ciepła w obiegu, gwarantuje odpowiednią pracę turbiny oraz przyczynia się do podnoszenia efektywności konwersji energii całego bloku. Mówiąc o pracy skraplacza należy pamiętać, iż do jego poprawnej pracy wymagane jest ciągłe odprowadzanie ciepła skraplania pary wodnej. Jego praca narzuca wymagania co do mocy układu chłodzenia, którego pokrywanie może odbywać się przez okoliczne zbiorniki bądź cieki wodne (rzeki, jeziora, morza układy otwarte) bądź też cyklicznie działające wymienniki ciepła (chłodnie kominowe suche i mokre, chłodnie wentylatorowe, stawy chłodzące układy zamknięte) współpracujące ze źródłami uzupełniającymi. Jako że pierwsza wspomniana grupa rozwiązań jest tańsza inwestycyjnie i eksploatacyjnie, stanowi ona jeden z głównych kryteriów wyboru lokalizacji elektrowni [1]. Alternatywą techniczną pozostają także układy mieszane, łączące urządzenia z obu typów układów (np. chłodzenie wodą z rzeki wspomagane równoległą/szeregową pracą chłodni kominowej). Sam skraplacz, odpowiednio chłodzony, umożliwia realizację obiegu termodynamicznego oraz generację energii elektrycznej. Schematy technologiczne poszczególnych rozwiązań znaleźć można w krajowej literaturze m.in. [1] [2]. Dobór najkorzystniejszego, z punktu widzenia ekonomii oraz kwestii eksploatacyjnych, rozwiązania tego zagadnienia stanowi jedną z ważniejszych kwestii projektowych pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. Jej budowa stanowi jeden z elementów przyjętej w 2009 roku polityki zmian w obrębie polskiego sektora energetycznego [3]. Docelowa moc siłowni ma wynosić ok MW el i składać się powinna z 2 lub 3 bloków jądrowych o mocy MW el każdy. Prowadzone obecnie analizy lokalizacyjne wskazują na dwie potencjalne lokalizacje: Żarnowiec (gmina Krokowa, tuz przy jeziorze Żarnowieckim) oraz Lubiatowo-Kopalino (gmina Choczewo). Przemawia za nimi m.in. bliskość Morza Bałtyckiego jako podstawowego źródła wody chłodzącej. Popularność i korzyści ekonomiczne tego rozwiązania potwierdzają przypadki elektrowni japońskich, usytuowanych nad brzegiem Morza Japońskiego oraz

2 Oceanu Spokojnego. Przewiduje się, iż to właśnie układ otwarty stanowić będzie o chłodzeniu skraplaczy polskich elektrowni jądrowych. W obrębie niniejszej pracy wykonano obliczenia alternatywnego, dla przypadku układu otwartego z Morzem Bałtyckim jako źródłem chłodziwa, układu zamkniętego opartego o mokrą chłodnię kominową (hiperboloidalną, przeciwprądową, wyposażoną w zraszalnik ociekowy w technologii płyt falistych eternitowych) współpracującego z blokiem o mocy 1000 MW el. Stanowią one uproszczone studium koncepcyjne mające także na celu zapoznanie Czytelnika z uproszczonym modem obliczeniowym mokrej chłodni kominowej. W analizach skupiono się na technologii z wodnym reaktorem ciśnieniowym (PWR ang. Pressurized Water Reactor). 2 Założenia projektowe Na potrzeby prac koncepcyjnych dotyczących wpływu różnych rozwiązań technicznych na parametry cieplno-przepływowe bloku jądrowego z reaktorem typu PWR stworzono model obliczeniowy z wykorzystaniem oprogramowania Aspen HYSYS. Uproszczony schemat, który podlegał implementacji w obrębie wspomnianego programu, przedstawiono na rys. 1. Zaznaczono na nim także miejsce skraplacza w obrębie obiegu wtórnego. Rysunek 44. Schemat modelu bloku jądrowego w technologii PWR (relacje geometryczne nie zostały zachowane) wraz z zaznaczonym miejscem skraplacza w obiegu parowo-wodnym (opracowanie: Maciej Cholewiński, Łukasz Tomków) Na potrzeby projektowe, opisane w dalszej części pracy, określono wartość strumienia wody przepływającej przez skraplacz (na podstawie bilansu energetycznego) oraz wyznaczono gabaryty chłodni kominowej (z rozbiciem na różne stopnie pokrycia mocy chłodniczej). Ustalono także maksymalny strumień strat wody chłodzącej towarzyszący pracy chłodni. 2.1 Model obliczeniowy chłodni kominowej Chłodnie kominowe stanowią żelbetonowe konstrukcje hiperboloidalne, cylindryczne lub w kształcie ściętego stożka, wyposażone w zraszalnik ociekowy. Poprzez rozdeszczowienie dopływającej do chłodni wody nad górną powierzchnią jej ociekacza oraz przepuszczenie, w przeciwprądzie, chłodniejszego powietrza, uzyskuje się intensywny proces wymiany ciepła między powstającym filmem wodnym (spływającym po ściankach zraszalnika) a dopływającym czynnikiem gazowym (wymuszanym ciągiem kominowym). prowadzący do obniżenia temperatury wody na rzecz powietrza. Ze względu równoczesne procesy wymiany masy (krople wody są porywane bądź odparowują), towarzyszy temu pewien ubytek chłodziwa, jednakże jest on akceptowalny ze względu na jednoczesne uzupełnianie pojawiających się Strona 365

3 braków ze strony źródeł zewnętrznych. Ich koszt budowy oraz eksploatacji jest wysoki, dlatego też w przypadku realizacji inwestycji budowy bloku energetycznego stosowane są w przypadku niemożności zastosowania układów otwartych jako rozwiązania pokrywającego 100% mocy chłodzenia skraplacza. Wymiana ciepła pomiędzy wodą chłodzącą a dopływającym powietrzem w przypadku chłodni kominowych mokrych jest procesem bardzo złożonym. Ze względu na równoczesną wymiany masy (porywanie kropel wody do strumienia powietrza oraz jej częściowe odparowanie) i energii sprawiają, iż ustalenie teorii działania chłodni oraz opatrzenie jej relacjami matematycznymi jest niezwykle trudne. Co więcej, brak jest możliwości bezpośredniego określenia szeregu istotnych, z punktu widzenia mechanizmów przepływu ciepła, parametrów procesowych, mających istotne znaczenie na dobór wielkości chłodni (m.in. powierzchni przenikania, współczynników wymiany masy, oporów aerodynamicznych i hydraulicznych przepływu). Całość skłania więc do korzystania z metod przybliżonych, umożliwiających określanie charakterystyk użytkowych tego typu urządzeń. Jedną z nich jest model podany przez H.Chiltona, pozwalający na orientacyjne ustalanie gabarytów chłodni przeciwprądowych dla różnych warunków ruchowych [4]. Ujmuje ona m.in. zagadnienia przenikania ciepła oraz wentylacji. 2.2 Wyznaczenie obciążenia hydraulicznego chłodni Obciążenie hydrauliczne traktowane jest jako strumień masy wody chłodzącej skraplacz dopływającej do chłodni. W celu jego wyznaczenia niezbędne jest wykonanie bilansu cieplnego skraplacza obiegu wtórnego bloku (rys. 2.). Założono szerokość strefy chłodzenia różnicę temperatur wody ciepłej na wlocie oraz wpadającej do zbiornika ze zraszalnik równą Δt = 10 K. Temperatura wody ochłodzonej (odpływającej do skraplacza) będzie wynosić t c2 = 20 o C, stąd też wody dopływającej do chłodni (t c1) 30 o C. Dla uproszczenia zakłada się brak przepływu ciepła między wodą chłodzącą skraplacz a otoczenie, przez co temperatura wody dopływającej do skraplacza wynosi t s1 = 20 o C, natomiast odprowadzanej ze skraplacza t s1 = 30 o C. Na tej podstawie ustala się entalpię właściwą wody chłodzącej, kolejno, na poziomie i s1 = 84 kj/kg oraz i s2 = 126 kj/kg [5]. Model nie uwzględnia strumienia skroplin z pary dławnicowej oraz międzykorpusowej. Rysunek 45. Bilans energetyczny skraplacza dla przyjętego modelu obliczeniowego (opracowanie: Maciej Cholewiński) Wyniki szacunków zamieszczono w tab. 1. Z bilansu cieplnego skraplacza wyznaczono niezbędny strumień wody chłodzącej M w równy 47,70 kg/s (171,72 t/h). Przy założeniu średniej temperatury wody w obiegu chłodzenia t m = 25 o C oraz wyznaczeniu dla niej gęstości wody ρ = 997,17 kg/m 3 daje to strumień objętościowy czynnika q w1 = 47,83 m 3 /s (m w1 = m 3 /h). W odniesieniu do strumienia skroplin, otrzymuje się dzięki temu wartość krotności chłodzenia m = 40 50, tym samym spełniając warunek ekonomiczności układu chłodzenia skraplacza (przyrost mocy turbiny przewyższa przyrost mocy pompowania). Co więcej, do uzyskania zadanej krotności niezbędne stanie się zastosowanie wymiennika trzy- lub czteroprzewałowego [1]. Strona 366

4 TABELA 1. ZESTAWIENIE POSZCZEGÓLNYCH STRUMIENI CIEPŁA Q, ENTALPI WŁAŚCIWYCH CZYNNIKÓW I ORAZ STRUMIENI D DLA BILANSU SKRAPLACZA (WARTOŚCI UJEMNE OZNACZAJĄ STRUMIENIE WYPŁYWAJĄCE) strumień czynnika D i Q kg/s kj/kg MW para mokra z turbin WZ 21, ,6 51,3 para mokra z części NP turbiny 887, , ,7 kondensat z upustów reg. 254,4 500,7 127,4 kondensat do pomp kondensatu ,2 162,2-188,9 suma od strony parowo-wodnej 0, ,5 woda dopływająca do skraplacza 47,7 84, ,0 woda odpływająca ze skraplacza -47,7 125, ,5 suma od strony wody chłodzącej 0, ,5 2.3 Wyznaczenie gabarytów chłodni kominowej Na podstawie wykonanego bilansu cieplnego, znając niezbędny strumień wody (przy założonych parametrach procesu wymiany ciepła), przystępuje się do określenia zasadniczych gabarytów chłodni. Zakłada się budowę chłodni hiperboloidalnej przeciwprądowej wyposażonej w zraszalnik ociekowy w technologii płyt falistych eternitowych - zgodnie z zaleceniami opublikowanymi w pracy [5]. Do wyznaczenia wysokości chłodni wykorzystuje się nomogram zależności poszczególnych wielkości geometrycznych (m.in. średnicy zbiornika) od współczynnika obciążenia chłodni kominowej O k, wyznaczanego na podstawie wzoru (1): O k = F 1 z C (H e ) 2 = q 3 w I N 2 C α 3 2 t 1 2 c 1 2 (1) gdzie: F z powierzchnia poziomego przekroju zraszalnik, C liczba działania chłodni (zależna od rodzaju zraszalnika oraz oporu aerodynamicznego chłodni), H e efektywna wysokość chłodni, q w obciążenie hydrauliczne chłodni, α liczba chłodzenia Merkela, Δt szerokość strefy chłodzenia, I N współczynnik atmosferyczny (zależny od temperatury termometru wilgotnego ϑ w1 nomogram w pracy [5]), c ciepło właściwe wody. Zależy on tak od wymiarów chłodni i jej liczby działania (charakteryzującej urządzenie pod względem zdolności wymiany ciepła i masy), jak i od warunków eksploatacyjnych. Liczbę chłodzenia Merkela oblicza się z kolei wg wzoru (2): α = i m" i 1 c t (2) gdzie: i m średnia entalpia właściwa powietrza nasyconego parą wodną w chłodni, i 1 entalpia powietrza dopływającego do chłodni. O efektywnej wysokości chłodni kominowej stanowi równanie (3): H e = H 1 2 H z 3 4 H 0 (3) gdzie: H całkowita wysokość chłodni, tzn. od górnej krawędzi zbiornika do korony komina, H z wysokość zraszalnika, H 0 wysokość okien wlotowych powietrza. Na podstawie współczynnika obciążenia chłodni, na bazie nomogramu D z = f(o k), odczytuje się wymaganą średnicę zraszalnika D z. Ze względów praktycznych, nomogram zamieszczony w pracy [5] aproksymowano, na potrzeby zakresów wydajności charakterystycznych dla bloków energetycznych o mocach brutto powyżej 500 MW el, do wzoru (4): D z = 2,9111 O k 0,3943 (4) Strona 367

5 Znając natomiast wartość D z, pozostałe wielkości charakterystyczne chłodni (rys. 4.) oblicza się z relacji geometrycznych uzyskanych przez autora pracy [5] (5a-f). Wysokość zraszalnika H z, wg tej samej pracy, w zależności od jego rodzaju, zastosowanego układu elementów rozpryskowych/ociekowych, systemu dysz doprowadzających wodę, wynosi od 1,2 do ponad 5 metrów. H = 1,333 D z D zb = 1,15 D z 4,5 (5a-b) H o = 0,0615 D z + 0,3846 D k = 0,537 D z (5c-d) D p = 0,97 D z H p = 0,102 D z (5e-f) Do dalszych oznaczeń niezbędne staje się przyjęcie projektowych parametrów eksploatacyjnych chłodni. W przypadku warunków atmosferycznych ustala się, iż powietrze dopływające do urządzenia ma wilgotność względną ϕ 1 = 0,55, ciśnienie p p1 = 100 kpa, temperaturę t p1 = 17 o C. Na wylocie z chłodni powietrze jest zamglone (ϕ 2 = 1) oraz zawiera kropelki wody w ilości Δm w = 0,0061 kg/kg powsuch. Jego temperatura to z kolei t p2 = 25 o C, ciśnienie p p2 = p p1. Podstawiając powyższe dane do wzorów (1)-(5f) możliwe staje się określenie poszczególnych gabarytów przyjętej konstrukcji chłodni. Ponieważ większość z nich stanowi funkcję średnicy zraszacza, ustala się, iż do dalszych porównań wykorzysta się jedynie dwie wielkości właśnie D z oraz H (jako skrajny gabaryt konstrukcji). Wyniki szacunków przedstawiono w tab. 2., z kolei wizualizację chłodni wraz z oznaczeniami poszczególnych gabarytów oraz elementów na rys. 4. Rysunek 3. Wizualizacja chłodni kominowej z oznaczeniem ważniejszych elementów konstrukcyjnych oraz wymiarów (opracowanie: Maciej Cholewiński) TABELA 2. ZESTAWIENIE POSZCZEGÓLNYCH STRUMIENI CIEPŁA Q, ENTALPI WŁAŚCIWYCH CZYNNIKÓW I ORAZ STRUMIENI D DLA BILANSU SKRAPLACZA (WARTOŚCI UJEMNE OZNACZAJĄ STRUMIENIE WYPŁYWAJĄCE) stopień pokrycia mocy chłodniczej skraplacza 25% 50% 75% 100% średnica zraszalnika D z, m 118,7 156,0 183,1 205,1 wysokość chłodni H, m 158,3 208,0 244,1 273,4 Zaproponowane podejście umożliwia tworzenie typoszeregów chłodni w zależności od jej obciążenia hydraulicznego (dla przyjętych warunków atmosferycznych oraz parametrów pracy skraplacza). Strona 368

6 2.4 Wyznaczenie wydajności pompy wody uzupełniającej Ze względu na wspomnianą specyfikę pracy chłodni kominowej (porywanie i odparowywanie wody chłodzącej), obieg chłodzący w sposób quasi-ciągły lub ciągły musi być uzupełniany o wodę traconą ze względu na porywanie jej kropel przez przepływające powietrze w obrębie zraszalnika. Procederowi temu zapobiega co prawda stosowanie demistorów (odkraplaczy), jednakże odbywa się to kosztem wzrostu oporów aerodynamicznych powietrza, a więc potrzebą intensyfikacji jego przepływu. W ramach pracy oszacowano wersję chłodni pozbawioną demistora. Na ten cel dokonano założenia (przedstawione w ramach rozdziału 2.), iż na wylocie z chłodni powietrze stanowi czynnik zamglony (ϕ 2 = 1) zawierający dodatkowo Δm w = 0,0061 kg wody na każdy 1 kg gazu suchego, jego temperatura wynosi t p2 = 19 o C, ciśnienie natomiast p p2 = p p1. Zakłada się także temperaturę mgły równą temperaturze otoczenia oraz straty ciepła przez przenikanie przez ściany chłodni jako pomijalnie małe. Obliczana strata uwzględnia zarówno efekt unoszenia kropel przez przepływające w przeciwprądzie powietrze (najczęściej 0,01-0,5% strumienia wody dopływającej do chłodni), jak i ich odparowanie (0,125% na każdy stopień szerokości strefy chłodzenia). W obliczeniach nie uwzględniono strat wody ze względu na jej odsalanie w obiegu chłodzącym skraplacz. Dla zadanych parametrów początkowych oraz końcowych powietrza (nienasyconego lub nasyconego parą wodną) wyznacza się wilgotność bezwzględną X (6a) oraz entalpię właściwą powietrza wilgotnego i 1+X (7a). Dla powietrza zamglonego uwzględnia się ponadto zawartość kropel - wzory (6b) oraz (7b). Następnie, na podstawie bilansu wilgoci dla chłodni oraz bilansu energii, ustala się strumień powietrza suchego przepływającego przez chłodnię m g (8) (zakładając izotermiczność przepływu wody chłodzącej między skraplaczem a chłodnią) oraz straty wody w obiegu δm w, determinujące wymaganą wydajność pompy wody uzupełniającej (9) [6]. X = 0,622 ϕ p s p ϕ p s X = X (φ=1) + Δm w i = i 1+X = 1,005t + X( ,88t) i = i 1+X = i 1+Xs + (X X s )c(t p2 t p1 ) m g = m w1(i s2 i s2 ) (X 2 X 1 )i s1 +i 1+X 2 i 1+X1 (6a) (6b) (7a) (7b) (8) δm w = m w(x 2 X 1 ) (9) W powyższych wzorach oznaczono: ϕ wilgotność względna powietrza, p s ciśnienie nasycenia pary wodnej (dla danej temperatury t), i 1+xs entalpia właściwa powietrza w stanie nasyconym, c ciepło właściwe wody. Dla przypadku jednej chłodni kominowej daje to następujące wartości: X 1 = 0,00655 kg/kg powsuch, X 2 = 0,02603 kg/kg powsuch, i 1 = 33,68 kj/(1+x 1)kg, i 2 = 76,10 kj/(1+x 2)kg, m g = ,4 kg powsuch/s, δm w = 881,7 kg/s (1,8% strumienia wody dopływającej do chłodni). Ostatnia wartość należy do nadzwyczaj wysokich dla przypadku chłodni kominowych, przez co skłania do optymalizacji projektu w oparciu o zastosowanie eliminatorów (demistorów). Straty obiegu chłodzącego są pokrywane ze źródeł zewnętrznych wody, np. okolicznych rzek lub jezior. 3 Podsumowanie Przedstawiony w pracy model obliczeniowy mokrej chłodni kominowej wg H. Chiltona opiera się geometrycznym podobieństwie budowli tego typu, którego głównym parametrem warunkującym gabaryty jest współczynnik obciążenia chłodni. Takie podejście zakłada tworzenie typoszeregów na podstawie zweryfikowanego, w pewnym zakresie stosowalności, modelu matematycznego. Z tego względu projektanci tego typu układów, w przypadku wymogu osiągnięcia dokładniejszych wyników, Strona 369

7 zobligowani są do poszukiwań precyzyjniejszych modeli obliczeniowych. Bardziej dokładne modele obliczeniowe chłodni dostępne są m.in. w ramach prac [7-9]. Jak wynika z przedstawionych wzorów (1), (4) oraz (5a), chłodnia kominowa zadanej konstrukcji będzie tym niższa, im mniejsza średnicą zraszalnika będzie wymagana do pokrycia obliczanego współczynnika obciążenia chłodni kominowej. Ten ostatni z kolei, przy przyjętym obciążeniu hydraulicznym oraz ustalonej strefie chłodzenia, będzie osiągał wartości mniejsze dla niższych wartości współczynnika atmosferycznego (zależnego od wilgotności względnej powietrza oraz jej temperatury) oraz wyższych liczby chłodzenia Merkela. Wskazuje to na kierunki działań projektantów zmierzających, poza maksymalnym wykorzystaniem układów otwartych, także do zmniejszania gabarytów chłodni w przeliczeniu na realizowaną ich obrębie moc chłodniczą. Do pokrycia 100% mocy chłodniczej zamodelowanego bloku jądrowego z wykorzystaniem jednej tylko chłodni kominowej niezbędne byłoby stworzenie ponad 270-metrowej konstrukcji. Jest to wartość skłaniająca do budowy jednej z największych budowli tego typu. Z tego więc względu, w przypadku bloków energetycznych dużej mocy, wymagana moc chłodnicza może skłaniać do budowy kilku mniejszych chłodni, łącznie zapewniających poprawne chłodzenie skraplacza bądź też tworzenie układów mieszanych, jak ma to miejsce m.in. w katalońskiej elektrowni jądrowej Ascó. W jej przypadku, poza posiadaną chłodnią kominową, skraplacz chłodzony jest także z wykorzystaniem okolicznej rzeki Ebro (51 m 3 /s wody pobierane na ten cel przyczynia się do ogrzania rzeki o 2 o C). Ograniczeniem w przypadku układów otwartych pozostają kwestie środowiskowe (podgrzewanie rzek i zbiorników wodnych nie może przekraczać przyjętych standardów) oraz hydrologiczne (m.in. ilość wody pobieranej z rzeki nie powinna przekraczać 40 50% jej przepływu miarodajnego) 3]. Rysunek 4. Elektrownia Ascó (2 bloki jądrowe o mocy ok. 950 MWel każdy) widok na rzekę Ebro, chłodnię kominową, centrum informacyjne (czarny budynek) oraz jeden z bloków (po lewej stronie, za drzewami) W obrębie samej elektrowni jądrowej, ze względu na charakter pracy, możliwość wystąpienia skrajnie niekorzystnych warunków atmosferycznych czy też kwestie bezpieczeństwa, instaluje się także układy rezerwowe, które najczęściej stanowią chłodnie wentylatorowe, stawy chłodnicze bądź też awaryjne zbiorniki wody chłodzącej. W projekcie pominięto kwestię obliczeń hydraulicznych chłodni (rurociągów, kanałów z rozetą, koryt, tulejek, pojemności zbiornika), gdyż stanowią one element standaryzowany w przypadku koncepcji przemysłowych i wymagają znacznie bardziej szczegółowych analiz aniżeli te przeprowadzone w ramach niniejszej pracy. 4 Podziękowania W ramach pracy wykorzystano licencjonowany dostęp do infrastruktury obliczeniowej Platformy Obsługi Nauki PLATON, której koordynatorem jest Wrocławskie Centrum Sieciowo-Superkomputerowe Politechniki Wrocławskiej. Strona 370

8 Autorzy pracy składają także serdeczne podziękowania za możliwość uczestnictwa Pana Macieja Cholewińskiego w projekcie systemowym Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego Rzeczypospolitej Polskiej pt. Stworzenie i wdrożenie systemu szkoleń i staży w zakresie energetyki jądrowej i technologii eksploatacji oraz rozpoznawania zasobów gazu łupkowego, zwieńczonym udziałem w 2-miesięcznych zagranicznych praktykach naukowo-zawodowych prowadzonych przez TECNATOM, S.A. (Hiszpania) w październiku oraz listopadzie 2015 roku. 5 Bibliografia [1] Tatarek. Materiały dydaktyczne pt. Siłownie cieplne, Politechnika Wrocławska Wydział Mechaniczno- Energetyczny. [Online]. [2] J. Szargut, Terodynamika, łth ed. Warszawa: WNT, [3] M. Gospodarki. (2009) Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku - załącznik 2. [Online]. [4] T. J. Tokarz, Kontrola Procesów cieplnych w siłowniach parowych. Kraków: Wydawnictwa AGH, [5] J. Ledwoń and M. Golczyk, Chłodnie kominowe i wentylatorowe. Warszawa: Arkady, [6] W. Szymański and F. Wolańczyk, Termodynamika powietrza wilgotnego. Przykłady i zadania, wydanie trzecie ed. Rzeszów: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, [7] SPX Cooling Technolgies, Inc., Cooling Tower Fundamentals, 2nd ed., J. C. Hensley, Ed [8] KLM Technology Group. Cooling tower selection and sizing (engineering design guideline) - Practical Engineering Guidelines for Processing Plant Solutions. [Online]. [9] Kotb, "Determination of Optimum Height for Counter Flow Cooling Tower," Asian Journal of Applied Science and Engineering, vol. 2, no. 2, pp , Strona 371