Protokół posiedzenia inauguracyjnego Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, które odbyło się w dniu 22 listopada 2012 roku

Transkrypt

1 Protokół posiedzenia inauguracyjnego Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, które odbyło się w dniu 22 listopada 2012 roku W posiedzeniu udział wzięli członkowie Komitetu: Dr hab. W.P. Alexandrowicz, prof. AGH, Prof. dr hab. L. Andrzejewski, dr hab. A. Ber, prof. nadzw., Dr hab. W. Florek, prof. AP, Dr hab. S. Fedorowicz, prof. UG, Dr hab. P. Gębica, prof. WSIiZ, Dr hab. Z. Jary, prof. Uwr, Prof. dr hab. K. Klimek, Prof. dr hab. M. Krąpiec, Dr hab. M. Kupryjanowicz, prof. UB, Dr hab. M. Lamentowicz, prof. UAM, Prof. dr hab. L. Lindner, Prof. dr hab. M. Łanczont, Prof. Dr hab. T. Madeyska, Dr hab. W. Margielewski, prof. PAN, Prof. dr hab. L. Marks, Dr hab. D. Nalepka, prof. PAN, Dr hab. M. Nita, Dr I. A. Pidek, Dr hab. M. Roman, prof. UŁ, Dr hab. E. Smolska, Prof. dr hab. L. Starkel, Prof. dr hab. K. Szeroczyńska, Prof. dr hab. P. Valde-Nowak, Prof. dr hab. W. Wysota, Prof. dr hab. T. Zieliński. Nieobecność usprawiedliwili: Dr hab. M. Błaszkiewicz, prof. PAN; Prof. dr hab. R.K. Borówka, Dr hab. R. Dobrowolski, prof. ndzw. UMCS, Prof. dr hab. A. Nadachowski, Prof. dr hab. A. Pazdur Porządek obrad 1. Otwarcie posiedzenia, przyjęcie porządku obrad i protokołu z poprzedniego posiedzenia. 2. "Panta rhei w czwartorzędzie" sesję prowadzi dr hab. Dorota Nalepka referat 1. Mirosława Kupryjanowicz Palinostratygrafia plejstocenu Polski - czy czas na zmiany? referat 2. Leszek Lindner, Leszek Marks & Małgorzata Nita: Klimatostratygrafia interglacjałów w Polsce oraz granice plejstocenu środkowego i górnego z polskiej perspektywy 3. Wręczenie nominacji nowym członkom i na funkcje w KBCz. 4. Działalność Redakcji Studia Quaternaria plan wydawniczy na rok 2013, referuje redaktor prof. L. Marks 5. Sprawozdanie z działalności w 2012 roku oraz plan pracy KBCz na rok 2013 referują przewodniczący Komisji i Zespołu. 6. Informacja o składzie Komitetu Narodowego ds. INQUA 7. Sprawy bieżące, komunikaty i wolne wnioski. 1

2 Posiedzenie otworzyła przewodnicząca profesor K. Szeroczyńska i wraz z obecnymi członkami komitetu minutą ciszy uczciła zmarłych w 2012 roku Profesora Henryka Maruszczaka oraz Profesora Witolda Zuchiewicza. Ad.1. Przewodnicząca zapytała zebranych czy akceptują zaproponowany porządek obrad i protokół z poprzedniego posiedzenia. Poprosiła dr hab. D. Nalepkę o przewodniczenie w sesji referatowej. Ad.2. Dr hab. D. Nalepka poprosiła o wygłoszenie pierwszego referatu. Pierwszy referat zaprezentowała dr hab. M. Kupryjanowicz pt.: Palinostratygrafia plejstocenu Polski czy czas na zmiany?. Referentka przedstawiając wyniki badań na podstawie kilku wybranych stanowisk zaznaczyła, że w dziedzinie badań, jaką jest palinostratygrafia nadal istnieje wiele wątpliwości. Jej zdaniem, aby nadać właściwy kierunek dalszym badaniom i wyeliminować pojawiające się rozbieżności, ujednolicenie terminologii oraz uporządkowanie zdobytej wiedzy wymaga zasadniczych zmian. Drugi referat pt.: Klimatostratygrafia interglacjałów w Polsce oraz granice plejstocenu środkowego i górnego z polskiej perspektywy wygłosił Prof. L. Marks. Profesor przedstawił stan badań i wyraził opinię, iż w stratygrafii plejstocenu glacjalnego Polski pierwszym krokiem jest ustalenie potwierdzonych stratygraficznie faktów, następnie prowadząc badania należy skupić się głównie na uzupełnianiu braków. Przedstawił nową propozycję ustalenia stratygraficznej pozycji dolnych granic środkowego i górnego plejstocenu, nawiązującą do morskich stadiów izotopowych (do tzw. krzywej tlenowej): środkowego Plejstocenu na granicy cykli MIS23/22 i górnego MIS 12/11. Zmiany klimatyczne w okresie od interglacjału mazowieckiego do dziś są determinowane przez cykl ekscentryczny 100 ka, natomiast wcześniej przez cykl skośny 40 ka. Dyskusję rozpoczął Prof. A. Ber propozycją zorganizowania konferencji o tematyce stratygraficznej, na której osoby zajmujące się datowaniem mogłyby przedyskutować istniejące niejasności. Profesor polecił także zapoznanie się z najnowszym artykułem dr H. Winter nt. dolnego plejstocenu. W odniesieniu do dwóch referatów nadmienił, iż dyskusja na temat referowanych tematów byłaby bogatsza merytorycznie, gdyby wśród słuchaczy było obecnych więcej badaczy związanych z palinologią, paleobiologią i innymi dziedzinami 2

3 zajmującymi się datowaniem tego okresu. Prof. A. Beer zaproponował autorom artykułu, aby nie reaktywowali starego nazewnictwa interglacjałów. Prof. L. Lindner wyraził opinię, iż zmiany zachodzące w stratygrafii w ciągu ostatnich 30. lat są bardzo duże. Stwierdził, że obecnie istnieje wiele opracowanych stanowisk, które nie dają jednoznacznych odpowiedzi, na co starał się zwrócić uwagę palinologów. Profesor wspomniał także o sukcesjach pyłkowych dwuoptymalnych oraz o analizie paleomagnetycznej, dzięki której sukcesje interglacjalne udało się uporządkować. Podkreślił znaczenie stanowisk, na których osady występują w superpozycji i gdzie w jednym miejscu byłyby zachowane wszystkie poziomy (np. stanowisko Kozub). Obserwacje profili na Ukrainie wskazały, że być może tam znaleźć można uzasadnienie dla istniejących nieścisłości. Prof. L. Starkel zaznaczył, że należy zwrócić uwagę na przedstawione wyniki badań pod kątem ewolucji rzeźby. Wskazał na odnotowane wahania w cyklu 40 ka w okresie ostatniego zlodowacenia,. W czwartorzędzie następowała stopniowa transformacja pierwszego lub drugiego cyklu. Podkreślił, że systemy terasowe wymagają ponownego przeanalizowania. Należy szukać odbicia tych zmian np. w ewolucji form dolinnych (np. sekwencje w Karpatach). Dr hab. M. Nita wspomniała o kwestionowaniu wyników analizy paleomagnetycznej, a także przypomniała sytuację istniejącą na stanowisku Kończyce. Prof. M. Łanczont zaznaczyła, że terasy i lessy dają znakomite możliwości do badań. Przybliżyła także możliwości, jakie daje badanie gleb pod kątem stratygrafii. Często znajdowane gleby interglacjalne są zbyt cienkie, aby móc je jednoznacznie zinterpretować. Profesor wyraziła także swoją opinię na temat magnetostratygrafii podkreślając, że ostrożnie podchodzić do wyników badań w tym zakresie. Dr hab. D. Nalepka zaznaczyła, że prezentowane wnioski dotyczące stratygrafii zlodowaceń na terenie Polski, korelowane są ze stratygrafią Europy Wschodniej i Zachodniej i należy zwrócić uwagę, na różnice klimatu Polski i Europy. Następnie zapytała czy prowadzi się badania na nowych profilach, gdzie akumulacja miałaby wymiar ciągły, a wyniki z takich badań rozszerzyły by istniejące dane. Na to pytanie odpowiedział Prof. Marks, informując o prowadzonych pracach na stanowisku Domuraty. Prof. M. Łanczont poinformowała, że także na stanowisku Roxolany na Ukrainie, rozpoczęto nowe badania. Prace na tym stanowisku prowadzone są z dużą dynamiką, przewidziane jest wykorzystanie wielu metod, a wyniki ich zapewne wniosą nowe dane. 3

4 Dr A. Pidek nawiązała do sukcesji domuratowskiej (z grantu Stachowicz Rybka) i poinformowała o prowadzonych badaniach makroszczątków roślinnych, co także istotnie uzupełni i rozszerzy dotychczasowe dane. Prof. A. Ber zwrócił uwagę, że wraz z rozwojem prac wprowadzane są nowe nazwy, dlatego koniecznie należy je usystematyzować. Prof. L. Marks, w odpowiedzi na uwagę Prof. A. Bera, przypomniał o zasadach nazewnictwa w stratygrafii plejstocenu, gdzie nazwy zlodowaceń pochodzą od nazw rzek, natomiast nazwy interglacjałów od regionów. Jeśli natomiast chodzi o stratotypy to jest to początek ustalania tych nazw. Prof. L. Lindner także zaznaczył, że wraz z postępem badań nazwy się zmieniają i trzeba to brać pod uwagę. Prof. K. Klimek nadmienił, że warto by zwrócić uwagę na polskie nazwy, gdyż często stanowią one problem dla badaczy z zagranicy. Warto może by je uprościć. Ad.3. Przewodnicząca KBCz wręczyła zaległe nominacje nowym członkom komitetu oraz na funkcje w KBCz. Ad.4. Redaktor Studia Quaternaria, Prof. L. Marks, omówił działalność wydawniczą czasopisma w roku 2012, jak również przedstawił plany wydawnicze na rok W roku 2012 wydano jeden tom czasopisma, natomiast na kolejny rok planowane jest wydanie dwóch tomów. Prof. L. Marks zaznaczył, iż trwają prace nad podpisaniem umowy z platformą Versita i istnieje duże prawdopodobieństwo, że w 2013 czasopismo będzie już dostępne na odpowiedniej platformie. Przewodnicząca KBCz nadmieniła, że tom 29 (2012) został złożony z artykułów wygłoszonych na XII Subfossil Cladocera Workshop w Finlandii. Tom pod redakcją Mirva Ketola (guest editor) składa się z 6 artykułów. Profesor L. Marks podkreślił, że dalsze wydawanie czasopisma SQ ma sens bytu jedynie w przypadku podniesienia jego prestiżu, dlatego konieczna jest zmiana trybu naboru artykułów. Ad. 5. 4

5 Prof. K. Szeroczyńska poprosiła przewodniczących poszczególnych Sekcji i Zespołu o podsumowanie działalności w 2012 roku i przedstawienie planów na 2013 rok. Przewodnicząca KBCz zaproponowała zawieszenie na czas nieokreślony działalności Sekcji Neotektoniki, z powodu śmierci jej przewodniczącego, Prof. W. Zuchiewicza. Prof. T. Madeyska zapytała czy w związku z zawieszeniem działalności Sekcji Neotektoniki, odbędzie się najbliższa konferencja z cyklu Neotektonika Polski i zaproponowała, aby KBCz podjął się dalszego współfinansowania konferencji i patronowania jej, a także, aby nieformalnie powołać specjalistę, który będzie zastępować Prof. W. Zuchiewicza. Prof. M. Łanczont zaproponowała aby działalność zmarłego Prof. W. Zuchiewicza kontynuowana była przez dr Teresę Brzezińską-Wójcik, która już od dłuższego czasu współpracowała z Profesorem. Sprawozdania na temat prac prowadzonych przez Sekcje i Zespół KBCz. W ramach działalności Sekcji Zmian Klimatu dr hab. D. Nalepka poinformowała, że wygłoszono w kwietniu br. referaty w ramach sesji pt. Panta rhei oraz przeprowadzono warsztaty jak realizować statystykę za pomocą programu POLPAL. W roku 2013 planowane są kolejne warsztaty z obsługi programu PolPAL, jak również konferencja nt zmian klimatu oraz konferencja nt paleobotaniki czwartorzędu. Przewodnicząca Sekcji Lessu, Prof. M. Łanczont poinformowała, że w ramach sekcji zostały zorganizowane i odbyły się w marcu warsztaty laboratoryjne w Lublinie, oraz Preseminarium polsko-ukraińskie pt. Osady formacji lessowej północnej strefy przyczarnomorskiej. W roku 2013 planowane jest XVIII Polsko-Ukraińskie Seminarium Terenowe. Przewodniczący Sekcji Geochronologii prof. M. Krąpiec przedstawił plan zorganizowania sesji w 2013 na temat holocenu. Profesor zwrócił się także z prośbą do obecnych, aby rozesłali informację o sesji do zainteresowanych. W ramach Sekcji Stratygrafii prof. L. Marks poinformował, że odbyła się XIX Konferencja z cyklu Stratygrafia Plejstocenu Polski, natomiast w 2013 planowana jest kolejna konferencja. Prof. L. Marks poprosił prof. A. Bera przewodniczącego Zespołu ds. Zasad Stratygrafii o przedstawienie stanu zaawansowania prac w związku z redakcją kodeksu terminologii i nazewnictwa w stratygrafii. Prof. A. Beer poinformował o pracach zespołu i że planowane jest ukończenie manuskryptu pod koniec 2013 roku. 5

6 Przewodnicząca KBCz zgłosiła propozycję rozesłania w marcu tekstu przygotowanego przez Zespół ds. Zasad Stratygrafii do wszystkich członków KBCz. Każdy z członków będzie mógł zapoznać się z treścią, przygotować własne uwagi przygotować własne uwagi i przedstawić je na najbliższym posiedzeniu KBCz. Profesor Marks zaproponował, aby zaprosić na posiedzenie także współautorów kodeksu. Sekcja Litologii i Genezy Osadów Czwartorzędowych. Przewodniczący Prof. T. Zieliński poinformował, że nie odbyły się planowane na 2012 XV Warsztaty Terenowe, a w 2013 roku także nie są planowane. Prawdopodobnie zostaną wznowione w czerwcu Prace Zespołu Paleolityczna Ekumena Strefy Peryglacjalnej zreferował Prof. P. Valde-Nowak. Jako działalność sekcji w 2012 przedstawił trwające badania Jaskini Biśnik oraz konferencje w Budapeszcie i we Lwowie. W 2013 roku zaplanowano organizację konferencji archeologicznej w Krakowie. Prof. K. Szeroczyńska poprosiła Przewodniczących sekcji o przesłanie sprawozdań w wersji pisemnej do Sekretarz KBCz. Przewodnicząca poinformowała o zmianach w dotychczasowej formie dotowania konferencji przez PAN. Od 2013 będą obowiązywać wnioski typu DUN. Profesor zastrzegła, że nie ma pewności czy wszystkie złożone wnioski zostaną rozpatrzone pozytywnie. Osoby planujące konferencje w 2013 powinny przygotować kosztorys oraz wniosek typu DUN i przesłać je do Sekretarza KBCz. PAN nie przewiduje także dotacji na poszczególne rodzaje usług jak to bywało dotychczas. Ad.6. Prof. K. Szeroczyńska poinformowała o zmianie w składzie Komitetu Narodowego INQUA, w związku ze śmiercią Prof. W. Zuchiewicza. Ad. 7. W sprawach bieżących i wolnych wnioskach głos zabrał Prof. K. Klimek zapytał czy ktoś z obecnych członków KBCz mógłby polecić kogoś bądź zespół, który mógłby się zająć prognozami dotyczącymi Morza Bałtyckiego, a potrzebnymi do planowanej budowy elektrowni atomowej na Pomorzu. Prof. Z. Jary poinformował zebranych o pracach prowadzonych w ramach grantu Prof. Mojskiego i Bluszcza, a także zaprosił do współpracy w projekcie. Przewodnicząca KBCz przedstawiła propozycję Prof. L. Marksa, aby 17 stycznia 2013 zorganizować spotkanie z okazji jubileuszy, które w ostatnich latach obchodzili Prof. L. 6

7 Starkel oraz Prof. S.W. Alexandrowicz. Spotkanie odbędzie się w Krakowie w siedzibie PAU, o godzinie 11:00, na które zaprosiła wszystkich członków KBCz. Protokółowała Joanna Stańczak 7