Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy SPIS TREŚCI 1. PODSTAWA OPRACOWANIA...

Transkrypt

1 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy SPIS TREŚCI 1. PODSTAWA OPRACOWANIA ZAKRES OPRACOWANIA OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY BRUSY Obszar gminy, przesłanki historyczne, funkcje obecne Położenie Zarys historyczny Warunki środowiskowe gminy Warunki klimatyczne Powierzchnia gminy Ludność Gospodarka gminy Gospodarka wodno- ściekowa Gospodarka odpadami stałymi ANALIZA STANU ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W CIEPŁO Zużycie energii, charakterystyka źródeł - miasto Brusy Charakterystyka cieplna budynków mieszkalnych Charakterystyka cieplna budynków użyteczności publicznej i przemysłowych Zużycie energii, charakterystyka źródeł - gmina Brusy Charakterystyka cieplna budynków mieszkalnych w podziale na poszczególne sołectwa Charakterystyka cieplna budynków użyteczności publicznej Charakterystyka budynków przemysłowych i usługowych Bilans ciepła dla miasta i gminy Brusy Bilans ciepła ze względu na sposób użytkowania budynku Bilans ciepła ze względu na źródła ciepła Sumaryczny bilans ciepła STAN ZAOPATRZENIA GMINY W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ STAN ZASILANIA GMINY W GAZ ZIEMNY PROGNOZA RYNKU USŁUG CIEPŁOWNICZYCH I OGRZEWCZYCH Zmiana struktury zabudowy i ilości mieszkańców Ludność Powierzchnia użytkowa Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 2

2 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy 7.2. Działania termomodernizacyjne Zmiana struktury zużycia paliw ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA LOKALNYCH ŹRÓDEŁ PALIW I ENERGII Energia słoneczna Energia wiatrowa Energia wody Biomasa Wykorzystanie procesów oczyszczania ścieków Gaz wysypiskowy ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI STAN ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA Z GMINNYCH SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH WARIANTOWY SCENARIUSZ ROZWOJU SYSTEMU ENERGETYCZNEGO Scenariusz maksimum Scenariusz minimum ZGODNOŚĆ PROJEKTU ZAŁOŻEŃ Z CELAMI POLITYKI ENERGETYCZNEJ PAŃSTAWA PODSUMOWANIE ZAŁOŻEŃ DLA MIASTA I GMINY BRUSY Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 3

3 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy 1. Podstawa opracowania Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta i gminy Brusy zostały wykonane przez zespół Bałtyckiej Agencji Poszanowania Energii SA zgodnie z zaleceniami ustawy Prawo Energetyczne (Dz. U. nr 54 pozycja 348, z dnia 10 kwietnia 1997r. z późniejszymi poprawkami oraz następujących aktów prawnych: Ustawa z dn. 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 89, 1994 poz. 415 z późniejszymi zmianami) Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska z dn. 31 stycznia 1980 r. (tekst jednolity: Dz. U. nr 49, 1994 poz. 196 wraz z późniejszymi zmianami) Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 r z dn. 22 lutego 2000 r. wydane przez Ministerstwo Gospodarki. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej - wydana przez Ministerstwo Środowiska. Przy wykonywaniu opracowania wykorzystano szereg opracowań wcześniejszych udostępnionych przez Zarząd Miasta i Gminy lub przedsiębiorstwa tematycznie związane a w szczególności: 1. Raport o stanie miasta i gminy Brusy - XI 1999r, 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego- miasta i gminy Brusy-Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego Chojnice, 1997r, 3. Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Brusy 1997 r, 4. Dane odnośnie zużycia i gospodarki drewnem opałowym na potrzeby ogrzewania w gminie Brusy - Nadleśnictwo Przymuszewo, 5. Informacje odnośnie gazu sieciowego udostępnione przez Pomorski Okręgowy Zakład Gazowniczy - oddział Gdańsk, 6. Wykaz powierzchni użytkowej budynków indywidualnych, użyteczności publicznej oraz usługowych i przemysłowych otrzymane z Urzędu Miasta Brusy. 7. Dane odnośnie strategii rozwojowej miasta i gminy oraz innych niezbędnych danych otrzymane z Urzędu Miasta Brusy. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 4

4 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy 2. Zakres opracowania. Zakres opracowania odpowiada wymaganiom stawianym projektom założeń do planów zaopatrzenia gmin w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, określonych w Prawie Energetycznym i obejmuje, m.in. następujące zagadnienia: - przedstawienie aktualnej sytuacji zaopatrzenia w energię cieplną, tj. analizę istniejących odbiorców i instalacji systemu zaopatrzenia w energię, z wyodrębnieniem obszarów bilansowych odrębnie dla miasta i gminy oraz podziałem na nośniki energii; - prognozę perspektywicznego zapotrzebowania na ciepło; na perspektywiczne zapotrzebowanie na energię wpływa z jednej strony zmiana zużycia energii u istniejących odbiorców (dzięki termomodernizacji i racjonalizacji zużycia), a z drugiej- oczekiwany rozwój nowego budownictwa; oszacowano zapotrzebowanie na energię w perspektywie lat 2010 i 2020; - współpracę z innymi gminami, tj. określenie możliwości racjonalnej współpracy z sąsiednimi gminami w zakresie zaopatrzenia w energię; - rezerwy w instalacjach i urządzeniach związanych z zaopatrzeniem w energię cieplną oraz wykorzystanie paliw lokalnych; ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii; - warianty rozwoju zaopatrzenia gminy w energię, uwzględniające istniejące systemy ciepłownicze, gazowe i elektroenergetyczne; określono kierunki modernizacji istniejących źródeł ciepła lub potrzeby budowy nowych oraz oszacowano koszty termomodernizacji. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 5

5 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy 3. Ogólna charakterystyka miasta i gminy Brusy Obszar gminy, przesłanki historyczne, funkcje obecne Położenie Gmina Brusy położona jest w południowej części województwa pomorskiego w powiecie chojnickim na obszarze Ziemi Zaborskiej i jest jedną z największych gmin w województwie. Sąsiadujące gminy to: Karsin, Czersk, Dziemiany, Lipnica, Chojnice. Obszar całkowity gminy wynosi ha. Gminę otaczają od zachodu jeziora, z których największe to Kruszyńskie, Somińskie, Dybrzk oraz Trzemeszno. Obecnie gmina składa się z 23 sołectw i 2 osiedli na terenie miasta Brusy. Od 1 stycznia 1999 r. w gminie przybyło sołectwo Wielkie Chełmy, wydzielone z istniejącego do tej pory sołectwa Małe Chełmy a z sołectwa Kosobudy wydzielono sołectwo Kinice. Podział gminy na sołectwa pokazano na rys Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 6

6 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 7

7 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy Zarys historyczny Pierwsze wzmianki źródeł pisanych bezpośrednio z regionu Brus są późne i pochodzą z końca XIIIw. Włączenie Pomorza, a tym samym okolic Brus do monarchii piastowskiej dokonało się około połowy XII w. w czasie panowania Bolesława Krzywoustego. Osadnictwo przedlokacyjne tj. z XIII w. i początku XIV w. było mało stabilne. Powstałe w okolicy Brus liczne małe osady w większości uległy likwidacji. Niektóre jednak odrodziły się jak np. Czarniż. Istniały już takie wsie jak Główczewice i Czapiewice. W latach 30-tych i 40-tych XIV w. po umocnieniu przez Krzyżaków własnej pozycji na Pomorzu nastąpiły lokacje wsi pomorskich czyli zakładanie nowych osad. Na Zaborach dopiero w latach 50-tych XIV w. rozpoczęły się lokacje. Pierwszymi wsiami, które otrzymały przywilej lokacyjny były Brusy (21 listopada 1351 r.), Czyczkowy w 1359 r., Zalesie w 1360 r., Kosobudy w 1390 r. Lubnia przez cały XIV w. była przy prawie polskim. W XV w. na prawo chełmińskie przechodziły wsie rycerskie: Żabno, Leśno, Gliśno, Czarnowo, Chełmy. W I poł. XV w. zakończył się proces kształtowania stosunków własnościowych i przemian osadniczych w regionie Brus. Istniało już wtedy 20 punktów osadniczych: 1 folwark w Kosobudach, 6 chłopskich wsi czynszowych (Brusy, Czyczkowy, Zalesie, Kosobudy, Lubnia i Leśno), 6 rycerskich wsi na prawie chełmińskim (Wielkie Chełmy, M. Chełmy, Czarnowo, Żabno, Gliśno i Orlik), 3 wsie rycerskie na prawie polskim (Czapiewice, Główczewice, Wysoka Zaborska), 4 osady młyńskie i karczemne (Lamk, Broda, Kaszuba i Rolbik). W podziale administracyjnym po 1945 r. nie zaszły istotne zmiany. W 1954 r. przeprowadzono nowy podział administracyjny. Zlikwidowano wówczas gminy, a jako najniższe szczeble administracji państwowej ustanowiono gromady i osiedla. W 1973 r. dokonano kolejnej reformy administracyjnej. Połączono wszystkie gromady tworząc odtąd gminę Brusy Warunki środowiskowe gminy. Gmina Brusy położona jest na obszarze Niżu Polskiego i wchodzi w skład mezoregionów: Równina Charzykowska, Bory Tucholskie. Stopień przekształcenia rzeźby terenu, dzięki istnieniu dużych połaci lasów, jest stosunkowo niewielki. Morfologia gminy jest urozmaicona i zróżnicowana, a szczególne akcenty rzeźby to doliny rzeczne, rynny polodowcowe, wały wydmowe, zagłębienia bezodpływowe, a także stoki i załomy, terasy i klify występujące na zboczach kształtujących w/w składniki rzeźby. Znaczna część gminy objęta jest różnymi formami ochrony środowiskowej. Znajdują się tutaj: Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 8

8 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy Parki krajobrazowe o powierzchni ha, (Zaborski Park Krajobrazowy, część Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego), Rezerwaty przyrody o powierzchni 163,4 ha Niewielka część gminy objęta jest najwyższą formą ochrony - Park Narodowy "Bory Tucholskie". Obszary chronionego krajobrazu zajmują w gminie powierzchnię ha. Na terenie gminy znajdują się bogate złoża wód podziemnych, które zabezpieczają obecne oraz przyszłe potrzeby gminy. Obszar Głównego Zbiornika Wód Podziemnych zaliczony jest do obszarów najwyższej ochrony wód podziemnych (ONO) i obszarów wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO). Główne surowce mineralne występujące na obszarze gminy Brusy to: gliny zwałowe, najczęściej barwy szarej, piaski różnoziarniste z wkładkami iłów, piaski wodnolodowcowe pokrywające znaczne obszary gminy, torfy, piaski rzeczne, wydmowe, kreda jeziorna. Wydobycie surowców mineralnych (kruszywa) jest nieznaczne i zaspokaja jedynie potrzeby ludności w zakresie gminy. Obszar gminy Brusy to lasy mieszane i sosnowe z udziałem buka. Duża lesistość gminy, wynosząca 57 %, podnosi w ogromnej mierze jej walory krajobrazowe i rekreacyjne, mimo iż są to głównie drzewostany sosnowe pochodzące z nasadzeń, przeważnie lasy w średnich klasach wieku. Na ogólną powierzchnię gruntów ha przypada: 1. użytki rolne ha, a) grunty orne ha, b) użytki zielone ha, 2. lasy i grunty leśne ha, 3. pozostałe grunty ha. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 9

9 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy Ziemie i grunty orne występujące w gminie to gleby typu bielicowego o przewadze piasków luźnych słabogliniastych i gliniastych. Przeważają gleby żytnie - słabe klasy V i VI, gleb klasy III jest tylko ok. 1,7 %. Gleby o klasach I i II w gminie nie występują. Główną osią hydrograficzną gminy Brusy jest rzeka Brda. Inne występujące na terenie gminy rzeki to: Niechwaszcz, Zbrzyca, Kulawa, Kłonecznica, Parzenica. Na obszarze gminy znajduje się duża ilość jezior. Wszystkie większe jeziora zawierają wody w II klasie czystości. Największe z nich to: Kruszyńskie, Somińskie, Dybrzk, Łąckie, Płęsno, Trzemeszno. Planowane do realizacji obiekty małej retencji w gminie Brusy: podpiętrzenie 8 jezior, co da wzrost retencji w ilości tys. m 3, budowa 6 budowli piętrzących na ciekach co da wzrost retencji ok. 12 tys. m 3, Planuje się wykonać na terenach leśnych 1 budowlę piętrzącą na ciekach oraz 1 zbiornik sztuczny, dające razem retencję w ilości 2,0 tys. m 3. W latach przeprowadzono badania powietrza atmosferycznego, których wyniki pokazują wartości zanieczyszczeń w gminie i mieście Brusy. Otrzymane wartości przedstawiono w tablicy 3.1. Tab. 3.1 Zanieczyszczenia powietrza w Brusach (w nawiasie wartości normowe) Rejon opad pyłu w g/m 2 na rok opad metali w r mg/m 2 na rok Lata r. ołów kadm BRUSY (norma) 116 (200) 127 (200) 27 (100) 0,4 (100) Jak wynika z tablicy opad pyłu w mieście Brusy ma stosunkowo wysoką wartość. Problemem są tu głównie małe kotłownie lokalne i paleniska domowe. Wskaźniki zanieczyszczenia powietrza mieszczą się w granicach ustalonych norm Warunki klimatyczne. W gminie Brusy charakterystyczna jest długa jesień, dłuższa od wiosny o ok. 10 dni. Okres wegetacyjny jest krótki i trwa ok dni. Najbardziej pochmurnym miesiącem jest listopad (21 dni z zachmurzeniem całkowitym lub zbliżonym do całkowitego). Najmniejsze zachmurzenie występuje w miesiącach wrześniu i marcu. Dni z mgłą jest dużo, przy czym koncentrują się one głównie w sąsiedztwie zbiorników wodnych, podmokłych łąk, bagien itp. Temperatura Średnie roczne temperatury wynoszą 6,5-7,0 C. Lato jest dość chłodne i krótkie, trwa bowiem średnio dni, natomiast zima jest stosunkowo długa i trwa ok. 90 dni. Dni z Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 10

10 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - miasta i gminy Brusy temperaturą minimalna niższą od 0 C (tzw. dni chłodnych) jest tu średnio 123, dni mroźnych (temp. maksymalna poniżej 0 C) jest 44, dni bardzo mroźnych (temp. maksymalna niższa lub równa - 10 C) jest ok. 2 dni w roku. Dni gorących (temp. maksymalna równa lub większa od 25 C ) jest tu średnio 22 w roku. Zgodnie z normą PN-82-B-2403 Temperatury obliczeniowe zewnętrzne miasto i gmina Brusy znajdują się w II strefie klimatycznej dla której zewnętrzna temperatura obliczeniowa wynosi: t zew -18 C. Wieloletnie temperatury średniomiesięczne T e oraz liczba dni sezonu grzewczego L d dla temp. wewnętrznej t w =20 C oraz wartości miesięczne stopniodni dla przypisanej II strefie stacji meteorologicznej w Chojnicach pokazano w tablicy 3.2. Tab. 3.2 Wieloletnie temperatury średniomiesięczne. Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII T e -3,2-2,7 0,6 5,9 11,4 15,5 16,5 16,0 12,3 7,6 2,7-1,0 L d Q(m) , Wartość średniorocznej liczby stopniodni Opady Opady roczne wzrastają w kierunku północno-zachodnim od ok. 525 mm w rejonie Tucholi, do ok mm. Gdzie maksimum opadów występuje w miesiącach letnich (VII - VIII), i zimowych (XII - I) minimum natomiast występuje wiosną (III - IV) i jesienią. W okresie wegetacyjnym (IV - IX) średni opad wynosi ok mm. Wiatry Warunki wiatrowe w Polsce charakteryzują się dużą zmiennością na całym obszarze kraju oraz brakiem wysokich średniorocznych prędkości wiatru. Zdecydowaną przewagę mają wiatry z zachodniego wycinka horyzontu, a więc pd.-zach., zachodnie i pn. - zach. Zmierzone wartości roczne wiatrów na wysokości 10 m przedstawiono w tablicy 3.3. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 11

11

12 Tab. 3.3 Rozkład wiatrów w PD-ZACH części woj. pomorskiego w roku 1994 i 1995.(Badania w Stacji Hydrometeorologicznej w Chojnicach) 1994 północne pn.-wsch. wschodnie pd.-wsch. południowe pd.-zach. zachodnie pn.-zach. C Śr. v n v n v n v n v n v n v n v n v n 1. 1,0 2,0 3,5 2,9 5,5 2,9 5,0 3,6 13,5 3,7 30,5 5,8 28,0 6,1 5,0 3,2 1 4,9 2. 2,0 2,3 10,0 3,1 24,5 3,5 15,5 2,8 5,5 3,5 6,0 4,7 10,5 3,7 4,0 2,5 6 3,1 3. 2,0 3,8 1,5 3,3 2,5 2,6 4,0 4,8 15,5 4,2 24,5 5,6 31,5 6,0 7,5 3,7 4 4,9 4. 7,0 4,5 10,0 3,3 10,5 4,0 10,0 3,5 12,0 4,0 9,0 4,9 7,5 5,1 17,0 3,8 7 3, ,5 4,0 14,0 3,9 11,0 3,0 17,0 3,7 6,0 2,2 6,0 4,3 13,0 4,0 8,5 3,9 2 3,6 6. 4,5 2,6 1,5 2,3 1,0 3,0 4,5 3,9 7,0 3,7 14,5 4,3 31,0 5,3 26,0 3,8. 4, ,0 2,6 23,5 3,3 20,5 2,7 13,5 2,7 8,5 2,4 1,0 2,0 1,0 5,0 7,0 3,2 2 2,8 8. 7,0 3,4 12,0 2,9 13,0 3,3 13,0 4,0 8,0 2,6 11,5 5,2 15,0 3,6 7,5 2,5 6 3,3 9. 3,5 2,7 3,5 2,7 4,0 4,3 9,5 4,2 13,0 4,4 33,0 5,8 12,5 4,8 5,0 3,6 6 4, ,5 3,0 15,5 5,3 12,5 3,4 25,0 4,1 21,0 4,4 13,5 3,5 2 4, ,0 4,7 5,0 2,8 6,5 4,0 11,5 5,0 9,0 3,7 16,5 5,5 22,0 5,5 15,5 3,8 1 4, ,0 2,1.. 1,5 1,3 4,5 4,0 23,5 4,1 33,0 5,8 16,0 5,8 9,5 3,2 1 4,7 Rok 65,5 3,3 84,5 3,2 104,0 3,3 123,5 3,9 134,0 3,7 210,5 5,3 209,0 5,1 126,0 3,5 38 4,0 Rok 6,0% 7,7% 9,5% 11,3% 12,2% 19,2% 19,1% 11,5% 3,5% 1995 n v n v n v n v n v n v n v n v n Śr. v 1. 4,5 4,4 2,5 2,2 3,5 2,4 15,5 5,7 14,5 5,8 27,0 6,4 13,5 5,9 10,0 4,0 2 5,4 2. 2,0 2,0 0,5 2,0.. 1,5 3,0 16,5 4,8 30,0 6,9 25,5 6,8 6,0 4,7 2 5,9 3. 4,0 3,6 4,0 2,9 6,0 4,4 9,0 5,3 11,5 4,4 24,0 6,2 16,0 5,5 12,5 3,9 6 4,7 4. 8,0 3,0 14,5 4,3 9,0 5,0 4,0 6,4 7,0 4,0 10,5 5,1 24,0 5,7 11,0 5,3 2 4,8 5. 7,5 3,6 12,5 3,7 7,0 3,1 9,0 3,7 9,0 3,0 13,5 4,4 13,5 4,4 17,0 4,6 4 3, ,5 4,0 9,0 2,8 3,5 2,3 3,0 2,7 8,5 3,4 18,0 3,5 10,0 3,5 17,5 3,7 4 3,3 7. 7,0 2,4 11,0 3,4 13,0 2,7 8,5 3,1 10,0 3,1 12,0 3,3 15,0 3,2 13,5 3,6 3 3, ,0 3,3 11,0 3,0 3,5 2,1 3,5 1,9 6,0 2,8 11,5 3,4 10,5 3,0 20,0 3,1 14 2,6 9. 5,5 3,6 5,5 2,7 14,5 3,8 7,0 3,6 6,0 3,5 22,5 5,0 15,0 3,8 6,0 2,3 8 3, ,5 2,3 2,0 1,0 2,0 1,3 13,0 2,5 25,0 3,0 20,5 3,8 15,0 3,6 6,0 3,6 8 2, ,5 4,2 5,0 2,5 6,0 2,0 4,0 3,3 17,5 3,5 22,5 4,5 12,0 4,8 13,5 3,4 3 3, ,5 2,7 9,5 3,6 13,0 4,4 16,0 2,7 7,5 1,9 19,0 2,9 7,5 3,1 6,0 2,7 10 2,7 Rok 80,5 3,5 87,0 3,3 81,0 3,5 94,0 3,8 139,0 3,7 231,0 4,9 177,5 4,7 139,0 3,8 66 3,8 Rok 7,4% 7,9% 7,4% 8,6% 12,7% 21,1% 16,2% 12,7% 6,0% n - liczba dni v prędkość C cisza

13 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Nasłonecznienie Gmina Brusy znajduje się w III rejonie zasobów energii słońca tzn., że potencjalna energia użyteczna słońca w tym rejonie wynosi 915 kwh/(m 2 rok) dla wartości progowej natężenia promieniowania słonecznego wynoszącej 100 W/m 2. W półroczu letnim (kwiecień-wrzesień) suma promieniowania słonecznego wynosi 752 kwh/(m 2 6 m-cy). Średnia suma godzin usłonecznionych w roku wynosi 1 639, Powierzchnia gminy. Powierzchnia obszarowa. Obszar gminy wynosi ha. Udział użytków rolnychw gminie stanowi 30,7 % ( ha) całkowitej powierzchni gminy. Podział gruntów w gminie ze względu na sposób użytkowania przedstawiono w tablicy 3.4. Tab. 3.4 Powierzchnie w gminie Brusy. Rodzaje gruntów Powierzchnia [ha] Struktura [%[ Lasy ,0 Użytki rolne ,7 Pozostałe grunty ,3 Powierzchnia ogółem ,0 Pozostałe 12% Użytki rolne 31% Lasy 57% Rys. 3.2 Udział poszczególnych rodzajów gruntów w całości powierzchni miasta i gminy Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 14

14 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Powierzchnia użytkowa mieszkań. Z dostępnych danych źródłowych można określić liczbę mieszkań w mieście i gminie oraz ich powierzchnię. Obecnie powierzchnia użytkowa mieszkań określona na podstawie MPZP oraz danych otrzymanych z Urzędu Miasta w Brusach wynosi: dla miasta Brusy m 2. dla gminy Brusy m 2. Zasoby mieszkaniowe są przede wszystkim własnością indywidualnych osób. Gmina posiada 103 mieszkania komunalne co stanowi 3,4 % zasobów mieszkaniowych ogółem. W latach wydanych zostało 166 pozwoleń na budowę domów mieszkalnych, a oddanych do użytku zostało 26 nowych budynków mieszkalnych. Przyrost liczby mieszkań pomiędzy rokiem 1990 a 1998 wynosi 126 mieszkań. Tab. 3.5 Przyrost liczby stale zamieszkanych mieszkań. Rok Ogólna liczba mieszkań Średnia pow. użytkowa mieszkań [m 2 ] miasto gmina miasto gmina ,7 80, ,9 80, ,5 80,5 Rozdział powierzchni mieszkalnych ogrzewanych na poszczególne sołectwa przedstawia tablica 3.6. Tab. 3.6 Powierzchnie mieszkalne ogrzewane w sołectwach. Sołectwo Pow. w gospodar. rolnych [m 2 ] Pow. w domkach letniskowych [m 2 ] Pow. w budownictw. mieszk. [m 2 ] 1 BRUSY -miasto Brusy Wybudow Brusy Gacnik Brusy Jaglie Czapiewice Czarnowo Czarniż Czyczkowy Lubnia Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 15

15 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy 10 Leśno Główczewice Kinice Kosobudy Męcikał Orlik Przymuszewo Skoszewo Zalesie Małe Gliśno Żabno Rolbik Huta Małe Chełmy Wielkie Chełmy SUMA Możliwości rozwojowe gminy to tereny przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowo usługowe. Sporo terenów w gminie posiada przeznaczenie w planach zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo mieszkaniowe. Znajdują się one przede wszystkim w mieście Brusy, ale również w takich miejscowościach jak Męcikał, Leśno, Czapiewice, Skoszewo, Gacnik. Północna część gminy Brusy (Skoszewo, Leśno) oraz południowa (sołectwo Męcikał) posiadają charakter terenów letniskowych Ludność. Obecnie gmina składa się z 23 sołectw i 2 osiedli na terenie miasta Brusy. Od 1954 r. liczba ludności w gminie Brusy systematycznie rośnie i na dzień 15 listopada 1999 r. osiągnęła wielkość osób. Liczbę mieszkańców pokazano w tablicy 3.7. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 16

16 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Tab. 3.7 Liczba ludności w mieście i gminie Brusy. Rok Liczba stałych mieszkańców Gęstość zaludnienia m. Brusy Gm. Brusy Ogółem (osób/km 2 ) 1945 ok ok Struktura wiekowa ludności odznacza się danymi ogółu populacji: ludność w wieku przedprodukcyjnym 33,19 %. ludność w wieku produkcyjnym wynosi 54,66 %, ludność w wieku poprodukcyjnym wynosi 12,14 %. wiek poprodukcyjny 16% wiek przedprodukcyj ny 45% wiek produkcyjny 39% Rys. 3.3 Struktura wiekowa ludności Prognoza (MPZP) zakłada, iż ludność gminy Brusy w 2010 r. osiągnie prawdopodobnie ok. 13,5 tys. mieszkańców. Założenia prognozowane w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego na rok 1999 oraz stan rzeczywisty IX 1999r dla miasta i gminy Brusy są zbliżone Gospodarka gminy. Wiodące gałęzie gospodarki w gminie to gospodarka rolnicza i leśna. Użytki rolne zajmują 30,7 % powierzchni całkowitej gminy. Ponad 95 % użytków rolnych należy do indywidualnych gospodarstw rolnych. Strukturę użytków rolnych przedstawiono w tablicy 3.8. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 17

17 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Tab. 3.8 Struktura użytków rolnych w gminie Brusy. Wyszczególnienie 1999 r. [ha] Struktura [%] Użytki rolne ,00 w tym: Grunty orne ,1 Sady 78 0,6 Pastwiska 728 5,9 Łąki ,3 Gleby gminy są bardzo słabe. Grunty rolne w 61 % ogólnej powierzchni są glebami kl. V i VI. Gleby klas I i II w gminie Brusy nie występują, a gleb klasy III jest tylko 159 ha. W rolnictwie przeważa produkcja wielokierunkowa mieszana; prowadzi ją większość indywidualnych gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha. Ilość gospodarstw rolnych na koniec 1998 r. wynosi o powierzchni powyżej 1 ha. Średnie statystycznie gospodarstwo rolne liczy 9,9 ha a z uwzględnieniem lasów prywatnych 13,25 ha. Strukturę wielkości gospodarstw pokazano w tablicy 3.9. Tab. 3.9 Struktura wielkości gospodarstw rolnych. Wielkość gospodarstwa Ilość gospodarstw > Osiągane wyniki w produkcji roślinnej i zwierzęcej, struktura indywidualnych gospodarstw rolnych, poziom wykształcenia ich użytkowników, brak wykształconej specjalizacji w produkcji rolniczej powoduje niską jej towarowość. Gospodarstwa poza nielicznymi wyjątkami nastawione są na zaspokojenie własnych potrzeb, a nie na produkcję rynkową. Ze względu na duży udział w ogólnej strukturze gleb użytków rolnych o niskiej urodzajności, przewiduje się stopniowe ich zalesianie. Wiąże się to jednak z koniecznością przeprowadzenia zmian w przeznaczeniu terenów rolnych, w planach zagospodarowania przestrzennego, na cele leśne oraz z wydatkowaniem dużych środków pieniężnych. W gminie nie ma dużych zakładów przemysłowych. Działalność gospodarczą prowadzi 586 podmiotów gospodarczych. Ważniejsze podmioty działające w gminie Brusy to: Bydgoskie Przedsiębiorstwo Produkcji Leśnej "Las" w Brusach Gminna Spółdzielnia S.Ch. w Brusach- prowadząca m.in. piekarnię, Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 18

18 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Zakład Produkcji Spożywczej Skwierawski Stefan Szultka Sport & Fitness Equipment S.C. Kowalstwo Artystyczne Felski Zbigniew "BRUSPOL" S.C. Skurczewska Małgorzata "FUNGOPOL" Skup i Przetwórstwo Runa Leśnego. Strukturę podmiotów wg prawnej formy działalności pokazano w tablicy Tab Struktura wg prawnej formy w roku w 1999r. Forma prawna działalności Liczba Forma prawna działalności Liczba Przedsiębiorstwa państwowe 1 Instytucje finansowe 3 Spółki prawa handlowego 5 Osoby fizyczne 541 Spółki cywilne 24 Inne 10 Spółdzielnie 2 Ogółem Gospodarka wodno- ściekowa. W gminie Brusy pracuje grupowa oczyszczalnia ścieków znajdująca się w Brusach i obsługuje ona miasto Brusy. Jest to oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna o przepustowości ok m 3 /d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Niechwaszcz. Łączna długość sieci kanalizacyjnych w gminie wynosi 17 km. We władaniu Administracji Lasów Państwowych znajdują się oczyszczalnie ścieków w Przymuszewie i Asmusie. Oczyszczalnie przydomowe zainstalowano w miejscowościach: Kokoszka, Czernica, Leszno, Zbrzyca. Na pozostałym obszarze gminy Brusy brak jest, z małymi wyjątkami zorganizowanego systemu kanalizacji sanitarnej. Część ścieków gromadzona jest w zbiornikach bezodpływowych (szambach) skąd są one wywożone na oczyszczalnię ścieków w Brusach, albo trafiają bezpośrednio do gruntu. Na terenie wiejskim w zasadzie nie występuje sieć kanalizacji deszczowej. Wody opadowe odprowadzane są w tradycyjny sposób systemami rowów przydrożnych i melioracyjnych. Gospodarka ściekowa gminy Brusy rozwiązana zostanie w oparciu o rozbudowaną miejską oczyszczalnię ścieków. Opracowany Program dociążenia istniejących i projektowanych oczyszczalni ścieków w zlewni rzeki Brdy zakłada dociążenie oczyszczalni w Brusach ściekami z terenu zlewni rzeki Brdy i terenu zlewni rzeki Wdy. Miasto Brusy skanalizowane jest w 80% i trwają przygotowania do dalszej budowy kanalizacji grawitacyjnej i przesyłowej na terenie wiejskim gminy. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 19

19 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy W I etapie proponuje się połączenie wsi położonych najbliżej miasta Brusy: Czarnowo, Czapiewice, Kosobudy, Czyczkowy, Zalesie. W miejscowościach tych przewiduje się budowę przepompowni ścieków. W II etapie zakłada się połączenie z oczyszczalnią w Brusach wsi Męcikał w zlewni rzeki Brda i Leśno w zlewni rzeki Wda. Ocenia się, że obecnie około 80 % gospodarstw jest przyłączone do sieci wodociągowej. Według danych Zakładu Gospodarki Komunalnej w Brusach z wodociągu korzysta gospodarstw domowych w większości miejscowości. Długość sieci wodociągowej wynosi 108,9 km, zaś długość przyłączy 13,6 km. Źródłem wody jest 6 ujęć głębinowych w miejscowościach: Brusy, Czyczkowy, Męcikał, Lubnia, Przymuszewo, których łączną wydajność szacuje się na 238 m 3 /godz. Stopień ich wykorzystania wynosi około 40 %. Istnieją 2 stacje uzdatniania wody w Brusach i Lubni. Pozostałe studnie głębinowe występujące na terenie gminy zestawiono w tablicy Tab Studnie głębinowe o wydajności powyżej 10 m 3 /h w mieście i gminie Brusy. L.p. UŻYTKOWNIK Miasto Brusy Wydajność Q w m 3 /h 1 Urząd Gminy (studnia wyłącznie dla p. poż.) 20,0 2. Wodociąg grupowy w Brusach - ul. Polna 84,0 3. Pracownicze ogródki działkowe 21,0 4. OSM w Brusach -ul. Chełmowska 4 40,0 5. Szkoła Podstawowa - Szkolna 1 16,0 6. Bydgoskie Przeds. Produkcji Leśnej Las - ul. Gdańska 9 190,0 7. Zakład Jajczarsko-Drobiarski Oddział Drobiarski 27,8 L.p. UŻYTKOWNIK Gmina Brusy Wydajność Q w m 3 /h 1. Spółdzielnia Mleczarska w Czarniżu 18,0 2. Wodociąg w Czyczkowach dla Wielkie i M. Chełmy, 65,0 3. Szkółka Zadrzewień Leśnictwa Dąbrowa w Dąbrowie 10,0 4. Wodociąg wiejski w Leśnie 40,0 5. Wodociąg wiejski w Leśnie 25,0 6. Ośrodek Zdrowia w Leśnie 11,3 7. Zakład Wylęgu i Odchowu Drobiu w Lubni 22,0 8. Woj. Przeds. Przem. Zboż. Młynarskiego Spichrz w Lubni 12,0 9. Osada Leśna przy Nadleśnictwie Przymuszewo 36,0 10. Wodociąg wiejski w Zalesiu 24,0 11. Wodociąg wiejski w Męcikale 60,0 12. Zakład Wylęgu i Odchowu Drobiu w Lubni 34,0 Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 20

20 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy 3.8. Gospodarka odpadami stałymi. Odpady komunalne to odpady powstające w wyniku działalności bytowo-gospodarczej człowieka. Na terenie gminy Brusy funkcjonuje jedno wysypisko miejskie w Kosobudach, które założone zostało w 1984 r. Wysypisko to zajmuje powierzchnię ok. 1 ha (w tym część eksploatowana - 0,5 ha)-stan 1992r. Roczny przychód odpadów wynosi m 3. W związku z tym, że ilość odpadów rośnie wraz z rozwojem urbanizacji, postępem cywilizacyjnym i poprawą poziomu życia ludności, planuje się rozbudowę wysypiska w Kosobudach. Planowane jest upowszechnienie i stosowanie technologii małoodpadowych oraz intensyfikacja gospodarczego wykorzystania odpadów. Planowana jest selekcja odpadów u źródła, budowa małych kompostowni z odzyskiem użytecznej substancji organicznej, a także budowa kompleksowych obiektów utylizacji, w skład których wchodzić będą bezpieczne wysypiska, kompostownie i ewentualnie spalarnie. W najbliższych latach kontynuowane będą działania zmierzające do urządzania wysypisk wyposażonych w obiekty ochrony środowiska zabezpieczające wody gruntowe i gleby. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 21

21 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy 4. Analiza stanu zaopatrzenia ludności w ciepło Zużycie energii, charakterystyka źródeł - miasto Brusy. Cechą charakterystyczną systemu zaopatrzenia w ciepło miasta Brusy jest duża liczba kotłowni lokalnych opalanych węglem i drewnem, oraz bardzo nieliczne przypadki ogrzewania olejem opałowym. Kotłownie te ogrzewają budynki wielorodzinne, użyteczności publicznej, obiekty produkcyjne oraz inne. Źródła te projektowano do ogrzewania tych obiektów i nie posiadają one żadnych rezerw. W mieście Brusy istnieje tylko jeden scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło tj. kotłownia opalana węglem oraz słomą znajdująca się w Szkole Podstawowej. Zasila ona budynki Spółdzielni Mieszkaniowej, dwa budynki Domu Nauczyciela, budynek Miejskiego Ośrodka Sportu oraz samą szkołę. Podstawą oceny obecnego zaopatrzenia w ciepło i planowanych zmian był podział miasta na jednostki urbanistyczne MPZP. Dodatkowo dla celów bilansowych dokonano agregacji mniejszych obszarów o podobnych funkcjach i rodzaju zabudowy. Ogólnie, stan zaopatrzenia w ciepło gminy jest zadowalający. Jednak, ciągle w znacznym stopniu wykorzystywane jest paliwo stałe (udział węgla jako paliwa wynosi ponad 44 % wszystkich paliw). Taki układ jest przyczyną znacznego zużycia energii pierwotnej w paliwie (niskie sprawności kotłów węglowych, miałowych czy pieców kaflowych) oraz wysokiego poziomu niskiej emisji w mieście. Na terenie miasta Brusy wyróżniono następujące grupy obiektów: budynki jednorodzinne, budynki wielorodzinne prywatne, budynki wielorodzinne komunalne, budynki użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola, sklepy, bud. straży pożarnej i inne) budynki usługowe i przemysłowe, Pokazano również podział miasta na rejon wschodni (mieszkalno-usługowy) i zachodni (mieszkalno-przemysłowi). Dane dla tych rejonów przedstawiono w tablicy 4.1. Tab. 4.1 Zapotrzebowanie na ciepło z podziałem na rejony. Rejon Charakterystyka rejonu Powierzchnia Powierzchnia ogrzewana [ha] [ha] [m 2 ] Wschodni Zachodni Mieszkalnousługowy Mieszkalnoprzemysłowy Liczba obiektów Liczba mieszkańców 957, , Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 22

22 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Budynki jednorodzinne są własnością prywatną i ogrzewane są ze źródeł indywidualnych (piece, kotły), węglem lub drewnem i jego pochodnymi (trociny, odpady). Budynki jednorodzinne są modernizowane indywidualnie. Właściciele głównie wymieniają okna lub docieplają ściany zewnętrzne budynków. Budynki wielorodzinne nie podlegały dotychczas kompleksowej termomodernizacji. W żadnym z budynków nie docieplano wszystkich ścian zewnętrznych ani stropodachów, nie modernizowano także instalacji c.o. W budynkach wielorodzinnych (oprócz budynków Spółdzielni Mieszkaniowej zasilanej z sieci oraz budynków komunalnych) nie ma centralnego systemu zaopatrzenia w ciepło oraz ciepłą wodę użytkową. Budynki użyteczności publicznej to przede wszystkim: szkoła, budynek OSP, budynek GOS oraz budynek Urzędu Gminy, Dom Kultury. W większości z nich nie przeprowadzono modernizacji systemu grzewczego Jedynie we wspólnym budynku Urzędu Gminy i Miejskiego Domu Kultury zmodernizowano źródło ciepła oraz docieplono ściany zewnętrzne i wymieniono okna. W największym kompleksie szkole i gimnazjum nie przeprowadzano w ostatnich latach żadnych prac termomodernizacyjnych.. W zakresie innych podsystemów zaopatrzenia w ciepło wykonano inwentaryzację źródeł i lokalnych systemów zaopatrzenia w ciepło, w tym kotłowni zakładowych, lokalnych opalanych paliwami stałymi i olejem, indywidualnych pieców i i trzonów kuchennych na paliwa stałe itp Charakterystyka cieplna budynków mieszkalnych. Budynki mieszkalne podzielono ze względu na wielkość i sposób wykorzystania. Zapotrzebowanie na ciepło pokazano w tablicy 4.2. Tab Zapotrzebowanie na ciepło budynków mieszkalnych. Rejon Pow. ogrzewana Q c.o. Q c.w.u. [m 2 ] [GJ] [kw] [GJ] [kw] średnia Budynki jednorodzinne Budynki wielorodzinne Bud. wielorodzinne komunalne SUMA Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 23

23 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Charakterystyka cieplna budynków użyteczności publicznej. Zapotrzebowanie na ciepło dla budynków użyteczności publicznej określone zostało na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Miasta w Brusach oraz audytów energetycznych. Budynki użyteczności publicznej przedstawiono w tablicy 4.3. Tab. 4.3 Wykaz budynków użyteczności publicznej w mieście Brusy. Rejon Pow. ogrzewana Q c.o. Q c.w.u. [m 2 ] [GJ] [kw] [GJ] [kw] średnia Szkoła Podst. i Gimnazjum ,3 Budynek OSP ,5 1 Urząd Miasta i Gminy Gminny Ośrodek Kultury ,5 0,2 Poczta i telekomunikacja ,1 Budynek sportowy ,3 SUMA Zużycie energii oraz charakterystyka źródeł - gmina Brusy. W gminie nie ma scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło. Cechą charakterystyczną jest duża liczba kotłowni lokalnych opalanych drewnem opałowym, węglem, lub olejem. Kotłownie te ogrzewają budynki jednoorodzinne, użyteczności publicznej, obiekty produkcyjne i magazynowe. Źródła te projektowano do ogrzewania tych obiektów i nie posiadają one żadnych rezerw. Podstawą do oceny obecnego zaopatrzenia w ciepło i planowanych zmian był podział gminy na sołectwa. Ogólnie, stan zaopatrzenia w ciepło gminy jest zadowalający. Większość budynków na terenie gminy ogrzewanych jest drewnem opałowym pozyskiwanym głównie z własnych lasów oraz kupowanym w Nadleśnictwach lub tartaków. Węgiel używany jest tylko do ogrzewania w nielicznych budynkach w okresach niskich temperatur zewnętrznych. Pojedyncze budynki mieszkalne są termomodernizowane (docieplenie ścian zewnętrznych, wymiana okien). W większości budynków nie ma centralnego systemu zaopatrzenia w ciepło oraz ciepłą wodę użytkową. W budynkach użyteczności publicznej w gminie nie są prowadzone prace termomodrnizacyjne. Źródło ciepła wymieniono jedynie w Szkole Podstawowej w Lubni na nowe opalane olejem opałowym. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 24

24 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Liczne budynki usługowe we wsiach należą do dawnego GS-u. Są to przede wszystkim małe sklepy wiejskie i świetlice Charakterystyka cieplna budynków mieszkalnych w podziale na sołectwa. Zestawienie wartości zużycia ciepła dla potrzeb ogrzewania oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej poszczególnych sołectw przedstawiono w tablicy 4.5. Tab. 4.5 Zapotrzebowanie na ciepło dla budynków mieszkalnych gmina Brusy. Rejon Q c.o. Q c.w.u. [GJ/rok] [kw] [GJ/rok] [kw ]średnia 1 Brusy Wybudow Brusy Gacnik Brusy Jaglie Czapiewice Czarnowo Czarniż Czyczkowy Lubnia Leśno Główczewice Kinice Kosobudy Męcikał Orlik Przymuszewo Skoszewo Zalesie Małe Gliśno Żabno Rolbik Huta Małe Chełmy Wielkie Chełmy RAZEM Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 25

25 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe -miasta i gminy Brusy Charakterystyka cieplna budynków użyteczności publicznej. Charakterystyki budynków: powierzchnia oraz zużycie ciepła głównych obiektów użyteczności publicznej przedstawiono w tablicy 4.6. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA 26

26 Tab. 4.6 Zapotrzebowanie na ciepło budynków użyteczności publicznej. L.p. Obiekt Rodzaj ogrzewania Zużycie opału Pow. ogrzewana Sposób Przygotowania c.w.u Zapotrzebowanie na ciepło Zapotrz. na c.w.u. [t] [m 2 ] GJ kw GJ kw 1 SP Zalesie węglowe 8, elektr. 128,2 13,9 12,82 0,542 2 SP Rolbik węglowe 2,3 120 elektr. 35,9 3,9 3,59 0,152 3 SP Przymuszewo węglowe 7,1 131 elektr. 110,8 12,0 11,08 0,468 5 SP Leśno węglowe 9,5 370 elektr. 148,2 16,1 14,82 0,627 6 SP i Gimnazjum Lubnia olejowe l elektr. 399,2 43,3 39,92 1,688 7 SP Czyczkowy węglowe 13, elektr. 207,0 22,4 20,70 0,875 8 SP Kosobudy węglowe 24, elektr. 389,2 42,2 38,92 1,646 9 SP Wielkie Chełmy węglowe 27,3 662 elektr. 425,9 46,2 42,59 1, SP Męcikał węglowe 9, elektr. 145,2 15,7 14,52 0, SP Czapiewice węglowe 14,6 299 elektr. 227,8 24,7 22,78 0, Przedszkole Leśno węglowe 6,01 elektr. 93,8 10,2 9,38 0, Przedszkole Lubnia węglowe 2,5 elektr. 39,0 4,2 3,90 0, Przedszkole Czyczkowy węglowe 8,45 elektr. 131,8 14,3 13,18 0, Przedszkole Kosobudy węglowe 13,4 elektr. 209,0 22,7 20,90 0, WDK Kosobudy węglowe 4,2 158 elektr. 65,5 7,1 6,55 0, WDK Czyczkowy węglowe 4,3 447 elektr. 67,1 7,3 6,71 0, WDK Zalesie węglowe 4, elektr. 66,3 7,2 6,63 0, WDK i biblioteka Leśno węglowe 4,2 240 elektr. 65,5 7,1 6,55 0,277

27 20 świetlica Czapiewice węglowe 1, elektr. 16,4 1,8 1,64 0, świetlica Małe Chełmy węglowe 0,56 40 elektr. 8,7 0,9 0,87 0, świetlica Małe Gliśno węglowe 1 45 elektr. 15,6 1,7 1,56 0, świetlica Orlik węglowe 1 40 elektr. 15,6 1,7 1,56 0, świetlica Główczewice węglowe 1,2 35 elektr. 18,7 2,0 1,87 0, Biblioteka Małe Chełmy węglowe 1 25 elektr. 15,6 1,7 1,56 0, Biblioteka Męcikał węglowe 1 20 elektr. 15,6 1,7 1,56 0, OSP Kinice węglowe 0,7 140 elektr. 10,9 1,2 1,09 0, OSP Czarnowo węglowe 0, elektr. 8,7 0,9 0,87 0, OSP Męcikał węglowe 1,5 80 elektr. 23,4 2,5 2,34 0, OSP Czarnowo węglowe 1,5 75 elektr. 23,4 2,5 2,34 0, OSP Czyczkowy węglowe 1,5 178 elektr. 8,7 0,9 0,87 0,037 SUMA 176 t węgiel l olej opał ,8 340,0 333,6 13,3

28 Charakterystyka budynków przemysłowych i usługowych. Powierzchnie użytkowe budynków usługowych i produkcyjnych, otrzymane z UM Brusy dla całej gminy i miasta Brusy przedstawiono w tablicy 4.7. Tab. 4.7 Powierzchnie usługowe i przemysłowe opodatkowane w mieście i gminie Brusy Powierzchnia usługowa i przemysłowa Osoby Osoby fizyczne prawne [m 2 ] [m 2 ] W gospodarstwach W zasobach mieszkaniowych SUMA Powierzchnię ogrzewaną dla budynków przemysłowych przyjęto przy założeniach: w obiektach, w których prowadzi się działalność gospodarczą należących do osób fizycznych przyjęto udział powierzchni ogrzewanej w wysokości 90%. w obiektach, w których prowadzi się działalność gospodarczą należących do osób prawnych przyjęto udział powierzchni ogrzewanej w wysokości 30%. zużycie ciepła w obu w/w rodzajach budynku założono w wysokości 0,7 GJ/m 2 zużycie ciepła na przygotowanie c.w.u. przyjęto w wysokości 8-10 % całkowitego zużycia ciepła przez budynek. Zestawienia zużycia ciepła dla budynków przemysłowych i usługowych a także obiektów GSu pokazano w tablicy 4.8.

29 Tab Zużycie ciepła obiektów usługowych i przemysłowych w mieście i gminie Brusy L.p. Obiekt Rodzaj Zużycie Pow. Sposób Zapotrzebowanie Zapotrzebowanie ogrzewania opału ogrzewana c.w.u na ciepło na c.w.u. [t] [m 2 ] GJ kw GJ kw 1 Brusy piekarnia węglowe z kotła c.o 2511,25 272,2 251,1 10,6 2 Brusy restauracja węglowe elektr. 1182,5 128,2 118,3 5,0 3 Brusy Sp. Dom Handlowy węglowe elektr ,8 27,5 1,2 4 Brusy zaopatrzenie i zbyt węglowe elektr. 618,75 67,1 61,9 2,6 5 SK. Kosobudy 3 węglowe 4,5 128 z kotła c.o 61,875 6,7 6,2 0,3 6 SK. Kosobudy 12 węglowe 2,5 48 elektr. 34,375 3,7 3,4 0,1 7 SK. Kinice węglowe 1,4 22 elektr. 19,25 2,1 1,9 0,1 8 SK. Huta węglowe 1,8 38 elektr. 24,75 2,7 2,5 0,1 9 SK. Męcikał węglowe 3,5 98 elektr. 48,125 5,2 4,8 0,2 10 SK. Czarniż węglowe 1,8 26 elektr. 24,75 2,7 2,5 0,1 11 SK. Zalesie węglowe 2 49 elektr. 27,5 3,0 2,8 0,1 12 SK. Lubnia węglowe elektr. 96,25 10,4 9,6 0,4 13 SK. Leśno węglowe elektr ,9 11,0 0,5 14 SK. Leśno węglowe 2,5 31 elektr. 34,375 3,7 3,4 0,1 15 SK. Główczewice węglowe 1,7 39 elektr. 23,375 2,5 2,3 0,1 16 SK. Przymuszewo węglowe 1,5 40 elektr. 20,625 2,2 2,1 0,1 17 SK. Kaszuba węglowe 1,4 32 elektr. 19,25 2,1 1,9 0,1

30 18 SK. Czarnowo węglowe 1,8 32 elektr. 24,75 2,7 2,5 0,1 19 SK. Czyczkowy węglowe 3 88 elektr. 41,25 4,5 4,1 0,2 20 SK. Wielkie Chełmy węglowe 2 44 elektr. 27,5 3,0 2,8 0,1 21 SK. Małe Chełmy węglowe 2 53 elektr. 27,5 3,0 2,8 0,1 22 SK. Laska węglowe 1,4 32 elektr. 19,25 2,1 1,9 0,1 23 SK. Rolbik węglowe 1,6 43 elektr. 22 2,4 2,2 0,1 24 Pozostali os. fizyczne ,0 235,3 9, Pozostali os. fizyczne ,7 428,9 18,1 25 Pozostali os. prawne ,5 230,9 9,8 SUMA , , ,5 60,2

31 4.3. Bilans ciepła dla miasta i gminy Brusy Bilans ciepła ze względu na sposób użytkowania budynku. Zapotrzebowanie na ciepło w gminie i mieście Brusy wg podziału na rodzaj działalności czy funkcji budynku pokazano w tablicy 4.9. Tab Zapotrzebowanie na ciepło paliw w mieście oraz gminie Brusy. Rejon Powierzchnia ogrzewana Miasto Brusy Q c.o Q c.w.u. Q c.o.+c.w.u. [m 2 ] GJ/rok kw GJ/rok kw GJ/rok Bud. mieszkalne Bud. użyteczności publ Gmina Brusy Bud. mieszkalne Bud. użyteczności publ Bud. przemysł i usługowe (miasto+gmina) SUMA Zapotrzebowanie na ciepło wg podziału na miasto i gminę Brusy zestawiono w tablicy 4.10: Tab Zapotrzebowanie na ciepło miasto i gmina Brusy. Obszar Q c.o. q c.o. Q c.w.u. q c.w.u Q c.o +c.w.u GJ/rok kw GJ/rok kw GJ Miasto Brusy Gmina Brusy OGÓŁEM Bilans ciepła ze względu na źródła ciepła. Na obszarze miasta i gminy Bytów występuje duże zróżnicowanie rodzajów źródeł ciepła. Poniżej w tablicy 4.11 zestawiono źródła ciepła dla różnych potrzeb występujące w mieście i gminie: 33

32 Tab Źródła ciepła w układzie rodzajowym Potrzeby Źródło ciepła c.o. miejska sieć cieplna, piece węglowe, wbudowane kotłownie węglowe, piece elektryczne kotłownie olejowe, inne (kotłownie opalane drewnem opałowym) c.w.u. miejska sieć cieplna, elektr. pojemnościowy podgrzewacz c.w.u. elektr. przepływowy podgrzewacz c.w.u. wymiennik ciepła zasilany z kotłów opalanych węglem lub drewnem Bilans paliw dla miasta i gminy przedstawiono w tablicy 4.12 oraz tablicy Tab Bilans nośników energii w podziale na miasto i gminę. Zużycie Średnia wartość Zużycie nośnika opałowa ciepła Udział MIASTO t, m3, kwh GJ/t [GJ/m3] GJ/rok % węgiel ,1 gaz olej ,4 energia elektryczna ,2 drewno ,2 słoma , ,7 SUMA GMINA węgiel ,6 gaz olej ,0 energia elektryczna ,9 drewno ,5 słoma 0 14,5 0 0,0 SUMA ,0 Tab Sumaryczny bilans nośników energii w mieście i gminie Brusy. Paliwa Zużycie Średnia wartość Zużycie Udział opałowa nośnika ciepła t, m 3, kwh GJ/t GJ/rok % węgiel ,0 olej ,3 energia elektryczna ,3 drewno ,1 słoma ,2 RAZEM

33 energia elektryczna 8% drewno 15% słoma 2% olej 3% węgiel 72% Rys. 4.1 Udział poszczególnych nośników energii w bilansie ciepła w mieście i gminie Przyjęto średnie sprawności wytwarzania ciepła dla poszczególnych źródeł: kotły węglowe 55%, piece i trzony kuchenne 30%, kotły olejowe 88%, kotły opalane drewnem opałowym 50% Jednostkowe koszty ciepła W tablicy 4.13 przedstawiono średni koszt wytwarzania jednostki ciepła z różnych paliw. Dla obliczenia cen jednostkowych ciepła w mieście i gminie Brusy przyjęto średnie ceny rynkowe w regionie oraz założono średnie sprawności wytwarzania ciepła. Tab Średnie ceny rynkowe nośników energii na terenie gminy Brusy Rodzaj paliwa Koszt jednostkowy z VAT Sprawność wytwarzania Koszt jednostki ciepła zł/gj WĘGIEL zł/t % 31,27 KOKS zł/t % 29,76 DREWNO zł/m % 18,57 SŁOMA zł/t % 12,76 OLEJ zł/l % 56,82 ENERGIA Taryfa II zł/kwh 0,24-53,40 35

34 zł/gj 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 30,55 29,76 18,57 12,76 56,82 80,81 WĘGIEL KOKS DREWNO SŁOMA OLEJ ENERGIA ELEKT. Rys. 4.2 Koszt jednostki ciepła na terenie gminy Brusy 36

35 5. Stan zaopatrzenia gminy w energię elektryczną. Miasto zasilane jest w energię elektryczną z GPZ w Brusach wybudowanego w ostatnich latach. W wybudowanym GPZ istnieje obecnie duża rezerwa mocy energii elektrycznej. Moc zainstalowanych transformatorów wynosi 2 x 10 MVA. Stacja ta zasilana jest jednostronnie linią 110 kv z kierunku Chojnic. W planach jest zamknięcie nowowybudowanego GPZ w pierścień poprzez budowę linii 110 kv w kierunku Czerska. (rys. 6) Ze stacji 110/15 kv wyprowadzona jest sieć rozdzielcza średniego napięcia i siecią napowietrzną 15 kv poprzez stacje transformatorowe zasilani są poszczególni odbiorcy. Stan sieci jest dobry. Zużycie energii elektrycznej w gminie i mieście Brusy zostało pokazane w tablicy 5.1 Dane te zostały uzyskane przy założeniach: zużycie energii elektrycznej na 1 gospodarstwo domowe na wsi 1915 kwh/rok zużycie energii elektrycznej na 1 gospodarstwo domowe w mieście 1815 kwh/rok. Tab. 5.1 Zużycie energii elektrycznej dla potrzeb mieszkaniowych w mieście i gminie Brusy. Ilość Jednostkowe Zużycie energii gospodarstw zużycie [kwh] Miasto Brusy Gmina Brusy SUMA Prognozuje się że do roku 2020 zapotrzebowanie na energię elektryczną wzrośnie o ok. 30 %. SUMA 2020r Tab. 5.2 Zainstalowane moce elektryczne w miejscach użytkowania przez UM w Brusach dla celów oświetleniowych MIASTO GMINA ilość moc ilość opraw moc ilość opraw moc opraw (drogi gminne) (drogi inne) [szt.] [kw] [szt.] [kw] [szt.] [kw] 2-go lutego , ,35 słoneczna 29 4, ,85 chełmowska 33 6, ,7 15 2,25 dworcowa 31 3, , ,875 2-go lutego 12 1,5 12 1,5 brusy ,5 10 2,5 gdańska kalwaryjna 22 5,5 17 4,25 5 1,25 karnowskiego 36 8,3 29 7,25 7 1,05 nowe osiedle 34 8,5 34 8,5 mickiewicza ,8 8 1,2 dwozec , ,875 targowa 16 2,7 16 2,7 witosa 50 12, ,5 zawadzkiego 7 0, ,875 Antoniewo 5 1, ,25 37

36 Jaglie 9 2, ,25 Czapiewice 9 1, ,25 Czarniż 13 1, , ,25 Czarnowo 9 2, ,25 Czyczkowy 4 1,15 1 0,4 3 0,75 Czyczkowy , , ,3 Czyczkowy zlewn 5 1, ,25 Męcikał dworzec 3 0,75 3 0, Głowczewice 6 1, ,5 Głowczewice szkoła 3 0,75 3 0, Głowczewice Wieś , ,75 Huta 10 2, ,5 Kinice 19 2, ,375 Kosobudy ,5 16 3,5 Krownia 3 0, , Kruszyn 3 0, , ,25 Lamk 5 1, ,15 Laska 6 1,5 1 0,25 5 1,25 Lendy 12 1,5 9 1, ,375 Leśno 22 2, ,75 Leśno osada 5 0,62 4 0,5 1 0,125 Leśno MBM 8 1, , ,75 Lubnia polna 15 4, ,5 Lubnia Dworzec 21 5,25 1 0, Lubnia 19 4,75 2 0,5 17 4,25 Małe Chełmy 10 2,5 3 0,75 7 1,75 Małe Gliśno , ,625 Męcikał szkoła 13 3, ,5 3 0,75 Męcikał ,75 5 1,25 Męcikał Leśnict ,5 2 0,5 Orlik 9 2,25 9 2, Leśno 27 4, , ,875 Parzyn 3 0,75 1 0,25 2 0,5 Przymuszewo 13 1, , Rolbik Rudziny Wieś 6 1,5 3 0,75 3 0,75 Skoszewo 6 0,75 1 0, ,625 Widno 6 1,5 5 1,5 0 0 Wielkie Chełmy 29 3, ,625 Wysoka Zaborska ,25 3 0,75 Żabno 3 0, ,375 Macieje Żabno 6 1,5 6 1,5 0 0 Zabno PKP 3 0, ,375 Zalesie I 22 5,5 14 3,5 8 2 Zalesie II 15 3, , SUMA , , ,8 Zasilanie energią elektryczną gminy Brusy leży w gestii Zakładu Energetycznego w Chojnicach. Zakładowi podlegają linie przesyłowe i transformatory i są przez Zakład na bieżąco konserwowane i modernizowane. Istniejące linie przesyłowe zabezpieczają potrzeby odbiorców na terenie gminy. Plany rozwojowe Zakładu Energetycznego winny uwzględnić potrzeby budownictwa gminy wynikające z Planu Zagospodarowania Przestrzennego. 38