Program nauczania religii katolickiej Życiem odpowiadamy na wezwanie Boże

Transkrypt

1 Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski Program nauczania religii katolickiej Życiem odpowiadamy na wezwanie Boże Program Nauczania Religii zatytułowany: Życiem odpowiadamy na wezwanie Boże, zatwierdzony przez Komisję Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, w Radomiu w dniu 20 września 2001 r., jest w pełni zgodny z założeniami zawartymi w Podstawie programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce z 20 VI 2001 r. i stanowi ich konkretyzację. Program nauczania religii dla gimnazjum WIERZYĆ CHRYSTUSOWI NUMER PROGRAMU: AZ-3-01/1 klasy I - III gimnazjum Wydawnictwo WAM-2001 Program wprowadza katechizowanych w tajemnicę wiary w Boga działającego w Starym i Nowym Przymierzu oraz rzeczywistości Kościoła. Myślą przewodnią katechizacji w gimnazjum stała się prawda o Bogu, który mówi do człowieka przez piękno świata, dzieje Izraela, Swojego Syna i Kościół oraz że człowiek winien wiarą odpowiadać na usłyszane słowo Boga. Niewierność człowieka wobec Boga spowodowała, że utracił on wolność i właściwą sobie godność dziecka Bożego. Dopiero interwencja Boga w Jezusie Chrystusie umożliwiła człowiekowi powrót do Ojca. Dlatego też w centrum przekazywanej wiary w Boga stawia się osobę Jezusa Chrystusa, który obdarza człowieka łaską życia i przywraca mu jedność z Bogiem poprzez sakramenty, a szczególnie sakramenty chrztu, pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Na tym fundamencie działania katechetyczne zmierzają do wychowywania człowieka do życia w wolności opartej na Chrystusie. Nauczanie religii w gimnazjum ma nadto ukazać młodzieży Chrystusowy Kościół, który jest wspólnotą Ludu Bożego. Został on wyposażony przez Boskiego Założyciela w Ducha Świętego, aby Jego mocą prowadził dzieło zbawienia w świecie. Kościół jest wspólnotą wiary, w której Chrystus, mocą Ducha Świętego, uczy i posyła. Dlatego też kolejne 1

2 z zadań katechezy związane jest z wychowywaniem do życia we wspólnocie ludzkiej i wspólnocie chrześcijańskiej. Program zmierza do przygotowania katechizowanych do sakramentu bierzmowania i przyjęcia go we wspólnocie Kościoła. Przyjęcie sakramentu bierzmowania jest zaplanowane w klasie III. Przygotowanie do tego wydarzenia powiązano z nauczaniem religii i katechezą parafialną. Rozpoczyna się je w klasie I. Jest ono kontynuowane w klasie II i III. Jego właściwością winno być zwracanie uwagi nie tyle na przekaz wiedzy religijnej, co na wprowadzenie katechizowanych w wyznawanie wiary i praktykę życia chrześcijańskiego. Służyć temu winien udział przygotowujących się do przyjęcia sakramentu bierzmowania w liturgii, nabożeństwach, modlitwie wspólnotowej i indywidualnej. Program koncentruje się wokół następujących treści: Klasa I - Jezus Chrystus objawia prawdę o Bogu i człowieku Uczniowie klasy I gimnazjum przeżywają nowe doświadczenia związane ze zmianą środowiska, gdyż musza wejść środowisko szkolne, które zweryfikuje ich możliwości i zdolności. Jest to też nowy etap w ich życiu wiarą, który ma wprowadzić w dojrzalszy stopień życia religijnego, a którego zewnętrznym wyrazem ma stać się przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Dlatego dziania katechetyczne winny prowadzić katechizowanych w kierunku rozwoju i kształtowania wiary dojrzałej, świadomie wybieranej i wyznawanej. Myślą przewodnią katechizacji w klasie i gimnazjum stał się prawda wyjaśniająca zwracanie się Boga do człowiek przez piękno świata, dzieje Izraela, przez Syna Bożego Jezusa Chrystusa i Kościół. Drugim nurtem tej katechezy ma być wskazywanie katechizowanym na to, jak człowiek odpowiada, albo jak winien odpowiadać wiarą na słowo Boże. 1. Pytania egzystencjalne człowieka Wprowadzenie w tematykę roku w kontekście pytań dotyczących istnienia człowieka oraz rozwijania potrzeby poszukiwania na nie odpowiedzi w dostępnych człowiekowi źródłach, w tym także źródłach wiary, jakimi są Biblia i nauczanie Kościoła. 2

3 Jaki jest sens życia? Skąd pochodzimy i dokąd idziemy? Kim jest człowiek? Jaki jest początek świata? Ukazanie zakresu stawianych przez człowieka pytań egzystencjalnych. Język polski: rodzaje literackie, wybrane utwory z klasyki światowej- Biblia, filmy, słuchowiska, przekazy ikoniczne. Wiedza o społeczeństwie : sens i cel życia, życie jako fundamentalna wartość, człowiek istota społeczna, grupa i więzi społeczne. 2. Ludzie wszystkich narodów szukają Boga Poszukiwanie uzasadnień dla istnienia wielu religii Zapoznanie z wielkimi religiami świata. Wyjaśnienie charakterystycznych właściwości religii chrześcijańskiej oraz roli, jaką spełnia w życiu człowieka. Wielość religii. Religie naturalne. Trzy religie monoteistyczne. Istota religii i uzasadnienie jej istnienia. Ukazanie przyczyn istnienia w świecie wielu religii. 3

4 Historia: cywilizacje starożytne. 3. Bóg zwraca się do człowieka w swoim słowie. Zapoznanie z podstawowymi informacjami dotyczącymi Biblii: jej powstanie, autorstwo, natchnienie, gatunki literackie, kanon Ukazanie religijnego znaczenia Biblii dla chrześcijan. Chrześcijaństwo religią objawioną. Bóg objawia się w swoim słowie. Biblia księgą Boga i ludzi. Natchnienie i jego skutki, religijna prawda Pisma Świętego. Interpretacja Pisma Świętego. Kanon Pisma Świętego. Jak czytać Pismo Święte? Przekazanie najistotniejszych treści o Piśmie Świętym. Uczenie odkrywania religijnego wymiaru Pisma Świętego. Język polski: rodzaje oraz gatunki literackie. Pojęcia: myśl przewodnia, sensy symboliczne i metaforyczne utworu, narracja, symbol, alegoria. Historia: powstanie chrześcijaństwa. 4. Bóg mówi przez działo stworzenia. Wyjaśnienie ludzkich pytań o początek w świetle wiary w Boga- Stwórcę świata i człowieka. Wyjaśnienie natury człowieka w świetle wiary w Boga Stwórcę. Rozwijanie wiary w Boga Stwórcę. 4

5 Bóg stwarza świat i człowieka z miłości. Świat znakiem Boga harmonia we wszechświecie. Człowiek obrazem Boga. Relacje wiary i nauki. Uczenie rozgraniczenia poznania wynikającego z poznania empirycznego oraz poznania płynącego z wiary. Uczenie ustalania zakresu działania w świecie Boga i działania w nim człowieka. Wiedza o społeczeństwie: sens i cel życia, życie jako fundamentalna wartość, człowiek istota sieczna, niezbywalny charakter praw człowieka. Biologia: działania człowieka w środowisku przyrodniczym i ich konsekwencje. Geografia: ziemia jako środowisko życia, jej historii. Interakcja Ziemia- człowiek. 5. Bóg objawia się w dziejach narodu wybranego. Ukazywanie działania Boga w zawieranych z ludźmi przymierzach. Kształtowanie wiary w działanie Boga w ludzkiej historii. Bóg powołuje Abrahama. Bóg powołuje Mojżesza. Bóg zawiera przymierza ze swoim ludem. Bóg daje prawo- Dekalog( ogólnie) Bóg działa przez sumienie człowieka- prawo naturalne. Bóg działa przez proroków ( proroctwa mesjańskie) Ukazanie religijnego znaczenia przymierza zawieranego przez Boga z ludźmi, o których opowiada Biblia. 5

6 Uzasadnianie znaczenia dla życia ludzkiego przykazań. Uwrażliwienie na religijne znaczenie proroctw mesjańskich. Język polski: wybrane utwory z klasyki światowej- Biblia Historia: cywilizacje starożytne- Izrael. Wiedza o społeczeństwie: rola autorytetu w życiu człowieka oraz właściwy jego wybór, grupa i więzi społeczne. Niezbywalny charakter praw człowiek, ich katalog i system ochrony. 6. Bóg przemienia przez swego Syna Jezusa Chrystusa. Odkrywanie tajemnicy osoby Jezusa Chrystusa. Kształtowanie wiary w osobę Jezusa Chrystusa. Jezus Chrystus i Jego czasy. Źródła o życiu Jezusa i ich wiarygodność. Jezus Chrystus postacią historyczną. Jezus Chrystus centrum historii zbawienia. Jezus Chrystus przedmiotem wiary człowieka. Tradycje wiary w Jezusa. Jezus mówi o Bogu. Jezus objawia prawdę o człowieku. Przybliżenie historyczności Jezusa na podstawie źródeł pozachrześcijańskich i chrześcijańskich. Wskazanie na istotę i zasadność wiary chrześcijan w osobę Jezusa. Język polski: wybrane utwory z klasyki światowej- Biblia. Historia: cywilizacje starożytne- Izrael; powstanie chrześcijaństwa 6

7 Wiedza o społeczeństwie: sens i cel życia jako fundamentalna wartość, rola autorytetu w życiu człowieka oraz właściwy jego wybór. 7. Człowiek odpowiada wiarą na objawienie Boże. Ukazanie na przykładzie postaci biblijny istotnych elementów religijnej wiary człowieka. Kształtowanie i uzasadnienie potrzeby rozwijani w sobie wiary religijnej. Abraham wzorem wiary. Samuel wzorem wiary i posłuszeństwa Bogu. Król Dawid kieruje się w swoim życiu wiarą w Boga. Wierni Bogu w ucisku ( Machabejczycy, Maksymilian Kolbe) Maryja Matką wierzących. Życie wiarą. Ukazanie oraz wyjaśnienie istoty wiary religijnej na przykładzie postaci biblijnych. Język polski: wybrane utwory z klasyki światowej- Biblia. Historia: cywilizacje starożytne- Izrael Wiedza o społeczeństwie: rola autorytetu w życiu człowieka, grupy i więzi społeczne. 8. Osobista odpowiedź wiary na słowo Boże Rozwijanie przeświadczenia o potrzebie posłuszeństwa Bogu, które wynika z przyjętej i wyznawanej wiary. Rozwijanie przeświadczenia, ze życie inspirowane treściami wiary jest konsekwencją otrzymanego sakramentu chrztu. Chrzest początkiem życia wiarą w Boga. 7

8 Trwanie w Kościele. Początki chrześcijaństwa w Polsce( św. Stanisław, św. Wojciech, św. Jadwiga) Posłuszeństwo słowu ( przykazani I-III) Spotkanie w sakramentach. Modlitwa. Miłość braterska ( przykazania IV-X) Miłość w rodzinie. Odnowienie przyrzeczeń chrztu. Wskazywanie na chrzest, który rozpoczyna drogę świadomego wyboru Jezusa i Jego stylu życia. Język polski: Bogurodzica; H. Sienkiewicz, Quo vadis. Historia: Polska pierwszych Piastów. Pierwsi Jagiellonowie na tronie polski, specyfika polskiego średniowiecza. Wiedza o społeczeństwie: człowiek- istota społeczna. Grupa i więzi społeczne. Naród i państwo, tożsamość narodowa. Miłość i jej rozwój, problem inicjacji seksualnej, kształtowanie więzi w rodzinie, grupa i więzi społeczne, niezbywalny charakter praw człowieka. Sztuka: różnorodność muzyki ojczystej. Środki wyrazu plastycznego. Geografia: problemy integracyjne na świeci, w Europie i w Polsce. Wskazania do realizacji programu Program nastawiony jest na rozwijanie postawy szukania prawdy dotyczącej życia i odnajdywania jej w kontekście innych przedmiotów szkolnych, a przede wszystkim w wierze, która swe treści czerpie z Bożego objawienia. Zaleca się prowadzenie zajęć tokiem problemowym. Należy stosować metody aktywizujące, co ma szczególne znaczenie dla procesów kształtowania w katechizowanych wiary dojrzałej. Właściwemu odczytaniu przesłania tekstu źródłowego służy stosowanie metod pracy z tekstem. Przedostatni blok powinien być przeprowadzony w formie nabożeństw wprowadzających w przeżycie sakramentów. 8

9 Zamierzone osiągnięcia. Uczeń powinien umieć: rozmawiać na tematy egzystencjalne i wyjaśniać je w kategoriach religijnych uzasadnić wielość religii podać charakterystyczne elementy wiary chrześcijańskiej Uczeń powinien znać: wielkie religie świata podstawowe informacje o Piśmie Świętym wyjaśnienie natury wiary na przykładach postaci biblijnych zasadność i przesłanie przykazań Bożych treść proroctw mesjańskich treść i zasadność wiary dotyczącej osoby Jezusa Chrystusa kościół i jego pożytki w Polsce Klasa II Jezus Chrystus zbawia. Zamierzeniem programu w klasie II gimnazjum jest wyjaśnienie chrześcijańskiego rozumienia wolności oraz uczenie życia nią. Podstawą i istotą wolności człowieka jest życie z Bogiem. Pragnienie szczęścia, dobra, piękna prawdy, jakie nosi w sobie człowiek, jest pragnieniem Boga. Przeszkodą dla życia w wolności jest grzech, który niszczy wewnętrzną harmonię i więź z Bogiem. Na skutek grzechu człowiek traci życie z Bogiem i własną tożsamość. Program katechetyczny zmierza więc do tego, aby odkryć przed katechizowanymi tajemnicę Boga, który podejmuje Jezus Chrystus trud, wysiłek wyzwolenia człowieka z grzechu i jego skutków. Nadto ważnym elementem jest przybliżenie katechizowanym motywu, dla jakiego Bóg podjął się dzieła zbawienia człowieka. Jest nim miłość. 9

10 1. Niezaspokojone pragnienia człowieka. Ukazanie wielości pragnień i dążeń człowieka do własnego szczęścia. Wykazanie niemożliwości zaspokojenia przez samego człowieka swoich pragnień oraz wskazanie, że pragnienia te zaspokoić jest w stanie tylko Bóg. Zasadność pragnienia przez człowieka szczęścia. Formy zaspokajania ludzkich pragnień. Wiara zawiera ofertę Boga, która może w pełni zaspokoić ludzkie pragnienia. Pomoc w określeniu ludzkich pragnień i dążeń. Wskazywanie sposobów zaspokajania ludzkich pragnień. Wskazywanie na objawienie Boże jako ofertę zapewniającą zaspokojenie ludzkich pragnień. Wyzwalanie poczucie bezpieczeństwa i możliwości zaspokojenia ludzkich pragnień przez Boga. Język polski: A. de Saint - Exupery. Mały Książę. Wiedza o społeczeństwie: sens i cel życia; życie jako fundamentalna wartość. Kryteria dojrzałej osobowości i odpowiedzialność za własny rozwój. 2. Dlaczego ludzie nie są szczęśliwi, a na świecie jest zło i cierpienie? Ukazanie, że człowiek powołany do życia z Bogiem nie odnajdzie szczęścia poza Nim. Łączenie występującego w świecie zła z działaniem człowieka, które jest przeciwne ofercie złożonej ludzkości przez Boga i oparte zostaje na korzystaniu w życiu z pseudowolności. Sytuacja człowieka w raju po grzechu. Człowiek opanowany przez zło( Kain i Abel) 10

11 Obraz życia bez Boga ( wieża Babel) Natura i źródło zła, któremu podlega człowiek. Doświadczenie zła i istnienie szatana. Obietnica nowej ludzkości (potop) Obietnica zbawienia. Przywołanie skutków zła oraz poszukiwanie jego przyczyn. Religijne określenie istoty i natury zła oraz jego skutków. Wskazanie na Boga, który nie pozostawi człowieka w jego nieszczęściu i obiecuje wybawienie. Język polski: rodzaje oraz gatunki literackie. Pojęcia: myśl przewodnia, sensy symboliczne i metaforyczne utworu, narracja, symbol, alegoria. 3. Bóg zbawia. Ukazanie działania Boga na biblijnym przykładzie wyprowadzani narodu wybranego z niewoli egipskiej oraz religijne odczytywanie tego historycznego wydarzenia. Dzieje narodu izraelskiego w Egipcie. Religijna interpretacja dziejów narodu wybranego w Egipcie. Obecność i działanie Boga w dziejach narodu wybranego. Bóg pamięta o przymierzu zawartym z Abrahamem. Religijne znaczenie wyjścia narodu wybranego z Egiptu. Prawo wolnego ludu. Pascha chrześcijan. Ukazanie religijnego znaczenia opowiadań o działaniu Boga w dziejach narodu wybranego, który przez Mojżesza wyprowadza go z niewoli egipskiej. 11

12 Język polski: wybrane utwory z klasyki światowej- Biblia. Historia: cywilizacje starożytne- Izrael Wiedza o społeczeństwie: rola autorytetu w życiu człowieka oraz właściwy jego wybór, grupa i więzi społeczne. Niezbywalny charakter praw człowieka, ich katalog i systemy ochrony. 4. Pełnia czasów. Wyjaśnienie religijnego znaczenia tajemnicy Jezusa. Tajemnica Wcielenia: Jezus prawdziwym Bogiem i człowiekiem. Celebracja tajemnicy Wcielenia. Udział Maryi w tajemnicy Jezusa. Ukazanie religijnego sensu życia, nauki czynów Jezusa, który przeszedł na świat dać życie w obfitości. Język polski: wybrane utwory z klasyki światowej- Biblia. Historia: cywilizacje starożytne- Izrael; powstanie chrześcijaństwa Wiedza o społeczeństwie: sens i cel życia jako fundamentalna wartość, rola autorytetu w życiu człowieka oraz właściwy jego wybór. 5. Jezus Chrystus mówi o królestwie Bożym. Wyjaśnienie zbawczego działania Jezusa Chrystusa we współczesnym świecie. Jezus mówi o panowaniu boga w świecie i nastaniu królestwa Bożego ( przypowieści). Jezus uczy zwracać się do boga : Ojcze Nasz. Jezus przybliża istotę królestwa Bożego. Błogosławieństwa prawem królestwa Bożego. 12

13 Kościół narzędziem wypełniania się obietnic o ostatecznym nastaniu królestwa Bożego. Droga do zdobycia królestwa Bożego: wiara, nawrócenie. Wskazywanie na znaki zbawczego działania Jezusa we współczesnym świecie ze szczególnym podkreśleniem roli sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Język polski: wybrane utwory z klasyki światowej- Biblia. Historia: cywilizacje starożytne- Izrael Wiedza o społeczeństwie: rola autorytetu w życiu człowieka, grupy i więzi społeczne. 6. Śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Wyjaśnianie zbawczego znaczenia wydarzeń paschalnych. Męka i śmierć ostatecznym wypełnieniem obietnic mesjańskich. Krzyż- znakiem Nowego Przymierza. Doświadczenia wielkanocne uczniów Jezusa: pusty grób. Wiara w zmartwychwstanie Jezusa. Świętowanie Wielkanocy. Znaczenie śmierci Jezusa: doskonała ofiara miłości i posłuszeństwa. Zbawcze skutki śmierci Jezusa. Prawo Nowego Przymierza. Jezus Chrystus w chwale Ojca. Nasz Pan przyjdzie. Podkreślenie roli wiary w zmartwychwstanie Jezusa dla człowieka oraz wskazywanie na jej konsekwencje. 13

14 Język polski: wybrane utwory z klasyki światowej-biblia; Quo vadis. Historia: cywilizacje starożytne- Izrael; Powstanie chrześcijaństwa 7. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym. Budzenie i rozwijanie wiary w obecność i dzielenie Jezusa Chrystusa w sakramentach Kościoła stanowiących dla wierzących źródło życia Bożego. Wypełnianie się obietnicy Jezusa: Ja jestem z wami.. Sakrament chrztu- przejściem ze śmierci grzechu i wprowadzeniem w życzie z Bogiem. Dopełnienie chrztu- bierzmowanie. Uobecnienie ofiary Nowego Przymierza w Eucharystii. Świętowanie Eucharystii we wspólnocie wierzących istotą niedzieli chrześcijańskiej. Chrześcijańskie nawrócenie. Sakrament pojednania i pokuty. Praktyka stałego przezwyciężania grzechu: nawrócenie. Modlitwa naturalnym wyrazem więzi z Bogiem. Życie oparte na miłości: zło dobrem zwyciężaj. Sakrament małżeństwa i jego przymioty. Rodzina wspólnotą życia i miłości. Radosne i przykre doświadczenia życiowe ( rozrywka, nałogi) Bolesne doświadczenie życiowe- cierpienie. Sakrament namaszczenia chorych. Wskazywanie na zasadność szukania w codziennym życiu u Jezusa poprzez życie sakramentalne pomocy i światła przy kształtowaniu własnego człowieczeństwa. 14

15 Wiedza o społeczeństwie: rola autorytetu w życiu człowieka, grupy i więzi społeczne. 8 Nadzieja nowego życia. Przybliżenie treści wiary dotyczącej obietnicy życia wiecznego. Chrześcijanin wobec śmierci. Chrystus jako Pan i Sędzia. Nadzieja nieśmiertelnej chwały. Świętych obcowanie. Wezwanie do świętości: świętymi bądźcie. Wskazywanie na religijne postrzeganie ludzkiego życia nazywanego pielgrzymowaniem do Boga, do życia z Nim przez wieczność. 9. Celebracja tajemnic zbawienia w roku liturgicznym. Uświadomienie religijnego znaczenia okresów i świat roku liturgicznego oraz wprowadzanie w ich przeżywanie. wyjaśnienie znaczenia roku liturgicznego. Znaczenie i przeżywanie adwentu. Znaczenie i przeżywanie Bożego Narodzenia. Znaczenie i przeżywanie Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan. Znaczenie i przeżywanie Wielkiego Postu. Rekolekcje szkolne. Znaczenie i przeżywanie Triduum Paschalnego. Znaczenie i przeżywanie okresu wielkanocnego. Znaczenie i przeżywanie uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Znaczenie i przeżywanie świąt i uroczystości maryjnych. Znaczenie i przeżywanie uroczystości świętych patronów Polski i innych wybranych Świętych. 15

16 Uczenie religijnego przeżywania w roku liturgicznym zbawczych wydarzeń. Język polski: adwent, Boże Narodzenie, wielki Post, Wielkanoc w literaturze. Maryja i święci w literaturze. Historia: powstanie chrześcijaństwa i pierwsze wielki jego rozwoju. Sztuka: motywy adwentowe, pasyjne i paschalne w malarstwie i muzyce. Wskazania do realizacji programu Program jest ukierunkowany na wychowanie do wolności. Zaleca się prowadzenie zajęć tokiem problemowym. Należy stosować metody aktywizujące, co ma szczególne znaczenie przy kształtowaniu u katechizowanych wiary dojrzałej. Ograniczyć należy do minimum metody podające. Dużą pomocą w rozwijaniu rozumienia objawienia Bożego będą metody ułatwiające pracę z tekstami źródłowymi. Zamierzone osiągnięcia. Uczeń powinien umieć: odkrywać sakramenty jako znaki działania Boga w życiu Kościoła dostrzegać związek między Eucharystią oraz sakramentem pokuty a życiem moralnym chrześcijanina religijnie przeżywać święta liturgiczne Uczeń powinien znać: pojęcia zła i grzechu oraz ich skutki religijne rozumienie wolności jako wyboru posłuszeństwa Chrystusowi, pełnienie jego woli właściwe rozumienie tajemnicy Chrystusa życie, naukę i zbawczą misję Jezusa Chrystusa i Jego Tajemnicę Paschalną warunki stawania się królestwa Bożego : wiarę, nawrócenie, naśladowanie znaki obecności Jezusa Chrystusa w Kościele znacznie Mszy świętej i sakramentów dla chrześcijanina 16

17 znaczenie obchodzenia świat kościelnych w roku liturgicznym Klasa III Chrystus mocą Ducha Świętego uczy i posyła Program nauczania religii w III klasie gimnazjum zmierza do przybliżenia prawdy wiary mówiącej o obecności i działaniu Jezusa Chrystusa w Koiciel- wspólnocie Ludu Bożego- który został wyposażony w Ducha Świętego do prowadzenia w świecie działa zbawienia. Ze względu na znaczenie wspólnoty w życiu człowiek w programie występują częste odwoływania się do związanych z życiem wspólnoty doświadczeń ( dział 1), aby następnie ukazać Kościół jako wspólnotę wiary( dział 2i 3), w której Jesus Chrystus mocą Ducha Świętego uczy i działa ( działy 4-6) i posyła swoich uczniów do świata ( dział 7) 1. Nikt nie jest samotną wyspą. Przywoływanie społecznych właściwości człowieka. Przywoływanie roli różnych wspólnot w życiu człowieka. Odkrywanie roli i zadań wspólnoty wierzących chrześcijan wobec świata. Rozwijanie wiary w obecności Jezusa Chrystusa mocą Ducha Świętego we wspólnocie i przez wspólnotę Kościoła. Człowiek istotą społeczną. Formy życia we wspólnocie. Zasady życia we wspólnocie. Kościół wspólnota wiary. Zadania związane z przynależnością do wspólnoty wiary Kościoła. Wskazywanie na różne wspólnoty oraz określanie zasad niezbędnych do życia we wspólnocie. Wskazywanie na znaczenie wspólnoty dla jednostki. Wyjaśnianie natury wspólnoty wiary- Kościoła oraz postawionych przed nią zadań. 17

18 Wyjaśnianie i uzasadnianie konieczności identyfikowania się wspólnota wiary- Kościoła. Geografia: problemy integracyjne na świecie, w europie i Polsce. Wiedza o społeczeństwie: Kształtowanie więzi w rodzinie, rola miłości. Człowiekistota społeczna; grupa i więzi społeczne; naród i państwo. 2. Kościół wspólnotą Ducha Świętego Uświadamianie istoty i celu posłannictwa Kościoła. Kształtowanie wiary w prawdziwą obecność i działanie Jezusa Chrystusa we wspólnocie Kościoła Uświadamianie boskiego wymiaru - działania Ducha Świętego- w życiu społeczności Kościoła. Uświadamianie istotnych założeń życia Kościoła. Wydarzenie Zesłania Ducha Świętego. Kościół dziełem Ducha Świętego. Kościół spełnia swą misję mocą Ducha Świętego. Kościół wspólnotą ludzi wierzących w Chrystusa ( biblijne obrazy Kościoła) Właściwości życia chrześcijańskiego w Kościele. Przybliżenie i wyjaśnienie bosko-ludzkiego wymiaru Kościoła. Przybliżenie istoty misji Kościoła. Wyjaśnianie prawdy wiary w obecność i działanie Jezusa Chrystusa. Język polski: H. Sienkiewicz Quo vadis. Historia: powstanie chrześcijaństwa i pierwsze wieki jego rozwoju. 3. Duch Święty działający w Kościele. 18

19 Ukazanie roli pasterzy w Kościele. Przybliżenie struktur organizacyjnych życia Kościoła. Ukazanie religijnego znaczenia przyjmowania sakramentu bierzmowania dla chrześcijanina. Wychowywanie do jedności z Kościołem. Wiara w obecność i działanie Ducha Świętego w Kościele. Duch Święty w życiu Kościoła- Urząd Nauczycielski Kościoła. Duch Święty źródłem życia chrześcijańskiego- sakrament bierzmowania. Znaczenie sakramentu bierzmowania dla chrześcijanina. Duch Święty w życiu ludzi Kościoła( św. Augustyn, św. Benedykt, Grzegorz Wielki itp.) Papież i biskup w Kościele. Diecezja i parafia. Grzechy przeciwko Duchowi Świętemu. Wyjaśnianie treści wiary w tajemnicę Ducha Świętego. Wprowadzenie w misję i naukę Kościoła. Ukazanie rzeczywistości Kościoła partykularnego. Rozwijanie ducha odpowiedzialności za Kościół. Przygotowanie do godnego i owocnego przyjęcia sakramentu bierzmowania. Historia: powstanie chrześcijaństwa i pierwsze wieki jego rozwoju. 4. Duch Święty umacnia w wyznawaniu wiary. Uświadomienie, że wiara jestem darem Boga. Wyjaśnienie procesu formułowania się Credo Kościoła. 19

20 Rozwijanie życia wiarą i ducha modlitwy. Duch Święty źródłem wiary. Rola Ducha Świętego w rozwoju życia wiarą jednostki i społeczności. Wiara w moc działającego w Kościele Ducha Świętego, który wspomaga do w ważnych dla jego przyszłości momentach dotyczących życia wiarą ( głównie spory doktrynalne- sobory powszechne) Wyznanie wiary Kościoła. Towarzyszenie i wspieranie procesów rozwoju wiary. Pomoc w nabywaniu umiejętności wyznawania wiary. Pomoc w zdobywaniu umiejętności modlitwy. Uświadomienie, że Kościół kontynuuje dzieło zbawcze Jezusa Chrystusa i nie może głosić innej nauki od tej, którą mu powierzyły Boski Założyciel. Historia: Polska lat osiemdziesiątych, proces budowy III Rzeczpospolitej. 5. Duch Święty uzdalnia do miłości. Uświadomienie, że miłość nadje najpełniejszy sens życia człowieka. Ukazanie, że miłość stanowi w chrześcijańskim rozumieniu podstawę. Uświadamianie znaczenia nadawanego miłości przez chrześcijaństwo. Wspieranie i rozwijanie motywów ułatwiających kierowanie się w życiu miłością. Duch Święty źródłem miłości głoszonej i praktykowanej przez Kościół. Miłość zasadą życia Kościoła. Miłość i odpowiedzialność w życiu chrześcijanina ( katolicka odpowiedź na problemy związane z przekazywaniem i podtrzymywaniem życia: prawo do życia nienarodzonych i niepełnosprawnych, eutanazja, antykoncepcja itp.) Praktykowanie miłość konkretną formą odpowiedzi na Boże powołanie do świętości. 20

21 Przygotowanie do życia w miłości. Wspieranie motywami religijnymi procesu samowychowania. Wskazywanie na źródło dojrzałej i odpowiedzialnej ludzkiej miłości- osobę Ducha Świętego. Uświadamianie znaczenia wiary przy nadawaniu konkretnej formy ludzkiemu życiu. Język polski: W. Szekspir, Romeo i Julia; A. de Saint Exupery, Mały Książę. Wiedza o społeczeństwie: Miłość i jej rozwój; miłość młodzieńcza, miłość dojrzała; miłość i rodzicielstwo jako główne funkcje płciowości; problem inicjacji seksualnej; związek między aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością. 6. Duch Święty jednoczy Kościół. Ukazanie zapowiadanego przez Jezusa jednoczącego Kościół chrystusowy działania Ducha Świętego. Ukazanie różnych form jednoczącego działania Ducha Świętego w Kościele: jeden Bóg, jedna wiara,, jeden lud. Uświadomienie, że podziały w chrześcijaństwie są przeciwne zbawczej woli Chrystusa i istocie Kościoła. Obecność Ducha Świętego w Kościele. Boski charakter Kościoła Chrystusowego : jeden, świetny, powszechny i apostolski. Grzechy przeciw jedności Kościoła: schizmy, herezje, sekty. Wyznani chrześcijańskie: katolickie, prawosławne, ewangelickie, anglikańskie. Ekumenizm w Kościele. Wyjaśnianie znaczenia zapowiedzi Jezusa o obecności i działaniu Ducha Świętego w Kościele. 21

22 Wskazywanie na religijne znaczenie wysiłków zmierzających do jednoczenia ludzi wokół Jezusa Chrystusa. Zapoznanie z wysiłkami ekumenicznymi Kościoła katolickiego. Formowanie ducha ekumenicznego. Historia: Europa i świat śródziemnomorski w wiekach średnich; Europa i świat w XVI-XVII wieku : reformacja i reforma katolicka: Rzeczpospolita szlachecka XVI- XVII wieku- kraj wielu kultur i religii Geografia: Źródła konfliktów i próby ich rozwiązywania. 7. Duch Święty uzdalnia do apostolstwa. Wyjaśnienie czym jest apostolstwo. Ukazanie źródła, dzięki któremu chrześcijanie składają świadectwo swej wierze. Przedstawienie znaczenia charyzmatów w Kościele. Ukazanie charakterystycznych form apostolstwa osób konsekrowanych. Ukazanie charakterystycznych form apostolstwa świecki katolików. Ukazanie katolickiej nauki społecznej jako inspiracji do apostolskiego zaangażowania chrześcijan. Wskazywanie motywów uzasadniających konieczność apostolskiego angażowanie się wierzących. Duch Święty źródłem działalności apostolskiej chrześcijan. Charyzmaty w Kościele uzdalniające do apostolstwa. Chrześcijanie oddani apostolskiej służbie Kościoła wobec społeczności. Formy apostolstwa świeckich. Katolicka nauka społeczna inspiracją apostolskiej działalności chrześcijan. Ukazanie, że każdy chrześcijanin uczestniczy w potrójnej misji Chrystusa: kapłańskiej, prorockiej i królewskiej. Przybliżenie społecznej nauki Kościoła. 22

23 Rozwijanie i wspieranie form zaangażowania apostolskiego poszczególnych członków Kościoła. Pomoc w odkrywaniu własnego miejsca w życiu Kościoła. Historia: Prześladowanie chrześcijan w czasach rzymskich; jedność i różnorodność kultury średniowiecza; losy i postawy polaków w warunkach braku niepodległości, II wojna światowa. Wiedza o społeczeństwie: etyka w życiu publicznym; wybrane zagadnienia z etyki życia gospodarczego. Wskazania do realizacji programu. Wymiar egzystencjalny w programie nauczania religii w klasie III gimnazjum nawiązuje do różnych form życia we wspólnocie ludzkiej. Zakładając, że prawdziwą wspólnotę tworzą osoby wolne, które wchodzą w relacje interpersonalne z innymi ludźmi, zmierzmy do ukazywania występujących w niej osobowych więzów wyrażających się między innymi w poszanowaniu osoby, respektowaniu jej praw i jej wolności. Wreszcie ważne jest też uświadamianie ponoszenia wzajemnej odpowiedzialności przez poszczególnych członków wspólnoty. Takie przywoływanie doświadczeń związanych z życiem we wspólnotach ma wspierać dziania wychowawcze wyzwalające poczucie osobistej odpowiedzialności za wybrany system wartości, który funkcjonuj w wybranej wspólnocie. Wszystkie te ludzkie dążenia do wspólnot, jak również wyniesione z życia we wspólnocie doświadczenia winny zostać ubogacone pochodzącą od Boga wizją wspólnoty. Wizję tę odkryć można w świetle wiary. Chodzi przy tym o wyjaśnianie katechizowanym, że to Bóg Ojciec podejmuje inicjatywę zjednoczenia ludzi przez Jezusa Chrystusa mocą danego Kościołowi Ducha Świętego. Bóg wskazuje ludzkości pełny sens ich dążeń nie tylko do wspólnego podejmowania wysiłków na rzecz ułatwienia współżycia między osobami, ale też sens trwania we wspólnocie i jedności każdej osoby i całej ludzkości z Bogiem. W tym znaczeniu wiara zostaje ukazana jako orędzie o skierowanym do ludzkości przez Boga zaproszeniu do znajdowania pełnego sensu swego życia na ziemi. W orędziu tym zawiera się także wezwanie Boże przyjąć i nim żyć. Wyrazem takiej decyzji jest angażowanie się w życie społeczności oddającej część Bogu ( społeczności wierzących). Formy takiego 23

24 zaangażowania mogą być bardzo zróżnicowane, zawsze jednak otrzymuje charakter apostolskiego zaangażowania uczniów Jezusa Chrystusa. Ważne jest przy tym, aby podkreślić, że zaangażowanie takie otrzymuje swą pełnię wówczas, gdy spełniane jest w duchu trwania w jedności i gdy jest działaniem w imieniu Kościoła Chrystusowego. Źródłem takiego odkrywania istoty oraz zdań Kościoła ma być Boże objawienie. Mając na uwadze procesy dojrzewania katechizowanych do coraz bardziej osobistej decyzji wiary należy podejmować działania umożliwiające im osobiste poszukiwanie ich miejsca w Kościele oraz werbalizowanie tych odkryć. Dla poprawności tych procesów ważną funkcję może spełniać troska o rozróżnianie tego, co boskie i tego, co ludzkie w Kościele. Konieczność ta zdaje się wynikać przed wszystkim z faktu, że potocznie funkcjonuje bardzo zróżnicowane obrazy i wyobrażenia Kościoła, jak też związane z tym różne uprzedzenia i niewłaściwe oczekiwania. Wszystko to wymaga zatem dużej cierpliwości oraz ciągłego przywoływania poprawnego rozumienia natury Kościoła. Dlatego też zajęcia nie mogą przybierać formy wykładu. Winny natomiast mieć jak najwięcej z tego, co nazywamy dialogiem, poszukiwaniami i badaniami źródeł wiary, czy też metod pracy z tekstem. Wszystko to po to, aby umożliwić im sformułowanie własnych sądów i w konsekwencji podejmowania własnych decyzji wiary. Zamierzone osiągnięcia Uczeń powinien umieć: określić, co jest w Kościele święte i niezmienne uzasadnić, dlaczego Kościół niezmiennie przez dwa tysiące lat głosi tę sama naukę o zbawieniu człowieka uzasadnić niepoprawność tezy : Chrystus- tak, Kościół- nie. rzeczowo rozmawiać na tematy Kościoła i utożsamiać się z nim wytłumaczyć wybrane zagadnienia z historii Kościoła uczestniczyć w życiu Kościoła Uczeń powinien znać: istotę Kościoła, jego zadani i przymioty rolę Ducha Świętego w Kościele 24

25 znaczenie Ducha Świętego w życiu chrześcijanina zadania hierarchii w Kościele zadania ludzi świeckich w Kościele zadania zakonów w Kościele Parafia Współpraca środowisk katechetycznych Katecheza szkolna w gimnazjum powinna być prowadzona w korelacji z działaniami podejmowanymi w parafii. W przygotowaniu do sakramentu bierzmowania parafia jest podstawową wspólnota Kościoła, do której wprowadzamy katechizowanych. Bezpośrednie przygotowanie do przyjęcia tego sakramentu winno odbywać się we wspólnocie parafialnej w formie systematycznych spotkań formacyjnych. Należy wyodrębnić przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie. Przygotowanie dalsze obejmuje całość katechizacji w szkole podstawowej oraz całościową formację religijną zdobywaną w gimnazjum. Przygotowanie bliższe obejmuje pełne trzy lata gimnazjum. W I roku na początku września należy zaprosić uczniów na wspólną liturgię wraz z rodzicami i rodzicami chrzestnymi. W czasie takiej liturgii ważne wydaje się być przeprowadzenie obrzędu, podczas którego kandydaci do przyjęcia sakramentu bierzmowania zostaliby wezwani i zaproszeni na drogę bezpośredniego przygotowania do sakramentu bierzmowania. Podczas takiego spotkania winno się zapoznać kandydatów z trzyletnim programem przygotowywania się na to ważne wydarzenie zostania uznanym przez Kościół za dojrzałego chrześcijanina. Spotkania kandydatów w pierwszym i drugim roku katechizacji w gimnazjum mogą mieć miejsce raz w miesiącu. Winny one przybierać postać spotkań formacyjnych. Celem tej formacji winno być pogłębienie rozumienia sakramentu chrztu i doprowadzenie do decyzji przyjęcia wynikającego z niego konsekwencji religijnych. Zakończeniem tego etapu byłoby odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. W drugim roku takiego przygotowania należy zwracać uwagę na związek ochrzczonego z Jezusem Chrystusem, który wyzwala człowieka z niewoli grzechu i daje mu udział w swoim życiu. W przygotowaniu tym należy skupić się na znaczeniu i 25

26 przyjmowaniu sakramentów pokuty i pojednani oraz Eucharystii. Etap ten kończyłby się dopuszczeniem do bezpośredniego przygotowania. Trzeci rok katechizacji w gimnazjum rozpoczyna bezpośrednie przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Na początku roku szkolnego kandydaci do bierzmowania mogą złożyć swe prośby ( podania) do Księdza Biskupa o udzielenie sakramentu bierzmowania. Całość przygotowania winna być ukierunkowana na tajemnicę Ducha Świętego obecnego w życiu Kościoła. W tym okresie oczekiwania na Zesłanie Ducha Świętego w miarę możności można zaproponować wspólne trwanie na modlitwie poprzez udział w rekolekcjach zamkniętych, pielgrzymce do sanktuarium oraz uczestnictwo w nowennie do Ducha Świętego. Po przyjęciu sakramentu bierzmowania wszyscy uczestniczą z wdzięcznością w pielgrzymce do sanktuarium i rozpoczyna się czas misji, świadectwa wiary i apostolstwa, do którego młodzi są przygotowani poprzez kolejne lata katechizacji. Rodzina Nawiązanie kontaktu z rodziną nie jest łatwe na tym etapie katechizacji, choć jest konieczne z racji włączenia się rodziny w przygotowanie kandydatów do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Na początku pierwszej klasy katecheta powinien powiadomić ich o trzyletnim programie przygotowania do przyjęcia tego sakramentu oraz zaprosić do współprac. Rodzice powinni wiedzieć, jakie są ich obowiązki i zadani w procesie przygotowania oraz jakie są wobec nich oczekiwania. Nadto należy przedstawić im treści rozpoczętego przygotowania, jak również winno się podać sposób prowadzenia całej formacji kandydatów do bierzmowania. 26