Program nauczania religii dla klasy III Gimnazjum według wytycznych Konferencji Episkopatu Polski

Transkrypt

1 Program nauczania religii dla klasy III Gimnazjum według wytycznych Konferencji Episkopatu Polski CHRYSTUS MOCĄ DUCHA ŚWIĘTEGO UCZY i POSYŁA Program nauczania religii w III klasie gimnazjum zmierza do przybliżenia prawdy wiary mówiącej o obecności i działaniu Jezusa Chrystusa w Kościele - wspólnocie Ludu Bożego - który został wyposażony w Ducha Świętego do prowadzenia w świecie dzieła zbawienia. Ze względu na znaczenie wspólnoty w życiu człowieka w programie występują częste odwoływania się do związanych z życiem wspólnoty doświadczeń (dział 1), aby następnie ukazać Kościół jako wspólnotę wiary (dział 2 i 3), w której Jezus Chrystus mocą Ducha Świętego uczy i działa (działy 4-6) i posyła swoich uczniów do świata (dział 7). 1. Nikt nie jest samotną wyspą Przywoływanie społecznych właściwości człowieka. Przywoływanie roli różnych wspólnot w życiu człowieka. Odkrywanie roli i zadań wspólnoty wierzących chrześcijan wobec świata. Rozwijanie wiary w obecność i działanie Jezusa Chrystusa mocą Ducha Świętego we wspólnocie i przez wspólnotę Kościoła. Człowiek istotą społeczną. Formy życia we wspólnocie Zasady życia we wspólnocie. Kościół wspólnotą wiary. Zadania związane z przynależnością do wspólnoty wiary Kościoła. Wskazywanie na różne wspólnoty oraz określanie zasad niezbędnych do życia we wspólnotach. Wskazywanie na znaczenie wspólnoty dla jednostki. Wyjaśnianie natury wspólnoty wiary - Kościoła oraz postawionych przed nią zadań. Wyjaśnianie i uzasadnianie konieczności identyfikowania się ze wspólnotą wiary - Kościołem. Geografia: Problemy integracyjne na świecie, w Europie i Polsce. Wiedza o społeczeństwie: Kształtowanie więzi w rodzinie, rola miłości. Człowiek - istota społeczna; grupa i więzi społeczne; naród i państwo. Edukacja europejska: Polska w Europie. 2. Kościół wspólnotą Ducha Świętego Uświadamianie istoty i celu posłannictwa Kościoła. 1

2 Kształtowanie wiary w prawdziwą obecność i działanie Jezusa Chrystusa we wspólnocie Kościoła. Uświadomienie boskiego wymiaru - działania Ducha Świętego - w życiu społeczności Kościoła. Uświadamianie istotnych założeń życia Kościoła. Wydarzenie zesłania Ducha Świętego. Kościół dziełem Ducha Świętego. Kościół spełnia swą misję mocą Ducha Świętego. Kościół wspólnotą ludzi wierzących w Chrystusa (biblijne obrazy Kościoła). Właściwości życia chrześcijańskiego w Kościele. Przybliżenie i wyjaśnienie bosko-ludzkiego wymiaru Kościoła. Przybliżenie istoty misji Kościoła. Wyjaśnianie prawdy wiary w obecność i działanie Jezusa Chrystusa w Kościele. Język polski: H. Sienkiewicz, Quo vadis. Historia: Powstanie chrześcijaństwa i pierwsze wieki jego rozwoju. Edukacja europejska: Zasady ładu europejskiego opartego na wspólnej historycznej podstawie cywilizacyjnej: filozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii. 3. Duch Święty działający w Kościele Ukazanie roli pasterzy w Kościele. Przybliżenie struktur organizacyjnych życia Kościoła. Ukazanie religijnego znaczenia przyjmowania sakramentu bierzmowania dla chrześcijanina. Wychowywanie do jedności z Kościołem. Wiara w obecność i działanie Ducha Świętego w Kościele. Duch Święty w życiu Kościoła - Urząd Nauczycielski Kościoła. Duch Święty źródłem życia chrześcijańskiego - sakrament bierzmowania. Znaczenie sakramentu bierzmowania dla chrześcijanina. Duch Święty w życiu ludzi Kościoła (św. Augustyn, św. Benedykt, Grzegorz Wielki itp.). Papież i biskupi w Kościele. Diecezja i parafia. Grzechy przeciwko Duchowi Świętemu. Wyjaśnianie treści wiary w tajemnicę Ducha Świętego. Wprowadzenie w misję i naukę Kościoła. Ukazanie rzeczywistości Kościoła partykularnego. Rozwijanie ducha odpowiedzialności za Kościół. Przygotowanie do godnego i owocnego przyjęcia sakramentu bierzmowania. Historia: Powstanie chrześcijaństwa i pierwsze wieki jego rozwoju. 2

3 Edukacja filozoficzna: klasyczna definicja prawdy, poszukiwania prawdy przez stulecia. Edukacja regionalna: Charakterystyka i pochodzenie społeczności regionalnej, elementy dziejów kultury regionalnej, regionalne tradycje, główne zabytki architektury. 4. Duch Święty umacnia w wyznaniu wiary Uświadomienie, że wiara jest darem Boga. Wyjaśnienie procesu formułowania się Credo Kościoła. Rozwijanie życia wiarą i ducha modlitwy. Duch Święty źródłem wiary. Rola Ducha Świętego w rozwoju życia wiarą jednostki i społeczności. Wiara w moc działającego w Kościele Ducha Świętego, który wspomaga go w ważnych dla jego przyszłości momentach dotyczących życia wiarą (główne spory doktrynalne - sobory powszechne). Wyznanie wiary Kościoła. Towarzyszenie i wspieranie procesów rozwoju wiary. Pomoc w nabywaniu umiejętności wyznawania wiary. Pomoc w zdobywaniu umiejętności modlitwy. Uświadomienie, że Kościół kontynuuje dzieło zbawcze Jezusa Chrystusa i nie może głosić innej nauki od tej, którą mu powierzył Boski Założyciel. Korelacja z innymi przedmiotami Historia: Polska lat osiemdziesiątych, proces budowy III Rzeczpospolitej. Edukacja czytelnicza i medialna: Rola mass mediów i stosowanych przez nie środków i zabiegów socjotechnicznych. 5. Duch Święty uzdalnia do miłości Uświadomienie, że miłość nadaje najpełniejszy sens życiu człowieka. Ukazanie, że miłość stanowi w chrześcijańskim rozumieniu podstawę życia z Bogiem. Uświadamianie znaczenia nadawanego miłości" przez chrześcijaństwo. Wspieranie i rozwijanie motywów ułatwiających kierowanie się w życiu miłością. Duch Święty źródłem miłości głoszonej i praktykowanej przez Kościół. Miłość zasadą życia Kościoła. Miłość i odpowiedzialność w życiu chrześcijanina (katolicka odpowiedź na problemy związane z przekazywaniem i podtrzymywaniem życia: prawo do życia nienarodzonych i niepełnosprawnych, eutanazja, antykoncepcja itp.). Praktykowanie miłości konkretną formą odpowiedzi na Boże powołanie do świętości. 3

4 Przygotowanie do życia w miłości. Wspieranie motywami religijnymi procesu samowychowania. Wskazywanie na źródło dojrzałej i odpowiedzialnej ludzkiej miłości - osobę Ducha Świętego. Uświadamianie znaczenia wiary przy nadawaniu konkretnej formy ludzkiemu życiu. Korelacje z innymi przedmiotami szkolnymi Język polski: W. Szekspir, Romeo i Julia; A. de Saint-Exupery, Mały Książę. Wiedza o społeczeństwie: Miłość i jej rozwój; miłość młodzieńcza, miłość dojrzała; miłość i rodzicielstwo jako główne funkcje płciowości; problem inicjacji seksualnej; związek między aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością. Edukacja prozdrowotna: Poczucie własnej wartości, dawanie i przyjmowanie wsparcia, asertywność, empatia. Edukacja europejska: Ochrona praw człowieka. 6. Duch Święty jednoczy Kościół Ukazanie zapowiadanego przez Jezusa jednoczącego Kościół Chrystusowy działania Ducha Świętego. Ukazanie różnych form jednoczącego działania Ducha Świętego w Kościele: jeden Bóg, jedna wiara, jeden lud. Uświadomienie, że podziały w chrześcijaństwie są przeciwne zbawczej woli Chrystusa i istocie Kościoła. Ukazanie podejmowanych w Kościele wysiłków na rzecz jedności Kościoła. : Obecność Ducha Świętego w Kościele. Boski charakter Kościoła Chrystusowego: jeden, święty, powszechny i apostolski. Grzechy przeciw jedności Kościoła: schizmy, herezje, sekty. Wyznania chrześcijańskie: katolickie, prawosławne, ewangelickie, anglikańskie. Ekumenizm w Kościele. Wyjaśnienie znaczenie zapowiedzi Jezusa o obecności i działaniu Ducha Świętego w Kościele. Wskazywanie na religijne znaczenie wysiłków zmierzających do jednoczenia ludzi wokół Jezusa Chrystusa. Zapoznanie z wysiłkami ekumenicznymi Kościoła katolickiego. Formowanie ducha ekumenicznego. Historia: Europa i świat śródziemnomorski w wiekach średnich; Europa i świat w XVI - XVII wieku: reformacja i reforma katolicka; Rzeczpospolita szlachecka XVI - XVII wieku - kraj wielu kultur i religii. Geografia: Źródła konfliktów i próby ich rozwiązywania. Kultura polska na tle cywilizacji śródziemnomorskiej: Powstanie kultury 4

5 chrześcijańskiej i jej związki z kulturą Grecji i Rzymu. 7. Duch Święty uzdalnia do apostolstwa Wyjaśnienie czym jest apostolstwo. Ukazanie źródła, dzięki któremu chrześcijanie składają świadectwo swej wierze. Przedstawienie znaczenia charyzmatów w Kościele. Ukazanie charakterystycznych form apostolstwa osób konsekrowanych. Ukazanie charakterystycznych form apostolstwa świeckich katolików. Ukazanie katolickiej nauki społecznej jako inspiracji do apostolskiego zaangażowania chrześcijan. Wskazywanie motywów uzasadniających konieczność apostolskiego angażowanie się wierzących. Duch Święty źródłem działalności apostolskiej chrześcijan. Charyzmaty w Kościele uzdalniające do apostolstwa. Chrześcijanie oddani apostolskiej służbie Kościoła wobec społeczności (np. posługa Kardynała Stefana Wyszyńskiego). Formy apostolstwa świeckich. Katolicka nauka społeczna inspiracją apostolskiej działalności chrześcijan. Ukazanie, że każdy chrześcijanin uczestniczy w potrójnej misji Chrystusa: kapłańskiej, prorockiej i królewskiej. Przybliżenie społecznej nauki Kościoła. Rozwijanie i wspieranie form zaangażowania apostolskiego poszczególnych członków Kościoła. Pomoc w odkrywaniu własnego miejsca w życiu Kościoła. Historia: Prześladowania chrześcijan w czasach rzymskich; jedność i różnorodność kultury średniowiecza; Losy i postawy Polaków w warunkach braku niepodległości, II wojna światowa. Wiedza o społeczeństwie: Etyka w życiu publicznym; wybrane zagadnienia z etyki życia gospodarczego. Edukacja regionalna: Elementy dziejów kultury regionalnej, regionalne tradycje, obyczaje i zwyczaje, muzyka. Wskazania do realizacji programu Wymiar egzystencjalny w programie nauczania religii w klasie III gimnazjum nawiązuje do różnych form życia we wspólnocie ludzkiej. Zakładając, że prawdziwą wspólnotę tworzą osoby wolne, które wchodzą w relacje interpersonalne z innymi ludźmi, zmierzamy do ukazywania występujących w niej osobowych więzów wyrażających się między innymi w poszanowaniu osoby, respektowaniu jej praw i jej wolności. Wreszcie ważne jest też uświadamianie ponoszenia wzajemnej odpowiedzialności przez poszczególnych członków wspólnoty. Takie przywoływanie doświadczeń związanych z życiem we wspólnotach ma wspierać działania wychowawcze wyzwalające poczucie osobistej odpowiedzialności za wybrany system wartości, który funkcjonuje w wybranej wspólnocie. Wszystkie te ludzkie dążenia do wspólnoty, jak również wyniesione z życia we 5

6 wspólnocie doświadczenia winny zostać ubogacone pochodzącą od Boga wizją wspólnoty. Wizję tę odkryć można w świetle wiary. Chodzi przy tym o wyjaśnianie katechizowanym, że to Bóg Ojciec podejmuje inicjatywę zjednoczenia ludzi przez Jezusa Chrystusa mocą danego Kościołowi Ducha Świętego. Bóg wskazuje ludzkości pełny sens ich dążeń nie tylko do wspólnego podejmowania wysiłków na rzecz ułatwienia współżycia między osobami, ale też sens trwania we wspólnocie i jedności każdej osoby i całej ludzkości z Bogiem. W tym znaczeniu wiara zostaje ukazana jako orędzie o skierowanym do ludzkości przez Boga zaproszeniu do znajdowania pełnego sensu swego życia na ziemi. W orędziu tym zawiera się także wezwanie skierowane zarówno do jednostki, jak i społeczeństw, aby odkryte wezwanie Boże przyjąć i nim żyć. Wyrazem takiej decyzji jest angażowanie się w życie społeczności oddającej cześć Bogu (społeczności wierzących). Formy takiego zaangażowania mogą być bardzo zróżnicowane, zawsze jednak otrzymują charakter apostolskiego zaangażowania uczniów Jezusa Chrystusa. Ważne jest przy tym, aby podkreślać, że zaangażowanie takie otrzymuje swą pełnię wówczas, gdy spełniane jest w duchu trwania w jedności i gdy jest działaniem w imieniu Kościoła Chrystusowego. Źródłem takiego odkrywania istoty oraz zadań Kościoła ma być Boże objawienie. Mając na uwadze procesy dojrzewania katechizowanych do coraz bardziej osobistej decyzji wiary należy podejmować działania umożliwiające im osobiste poszukiwanie ich miejsca w Kościele oraz werbalizowanie tych odkryć. Dla poprawności tych procesów ważną funkcję może spełniać troska o rozróżnianie tego, co boskie i tego, co ludzkie w Kościele. Konieczność ta zdaje się wynikać przede wszystkim z faktu, że potocznie funkcjonują bardzo zróżnicowane obrazy i wyobrażenia Kościoła, jak też związane z tym różne uprzedzenia i niewłaściwe oczekiwania. Wszystko to wymaga zatem dużej cierpliwości oraz ciągłego przywoływania poprawnego rozumienia natury Kościoła. Dlatego też zajęcia nie mogą przybierać formy wykładu. Winny natomiast mieć jak najwięcej z tego, co nazywamy dialogiem, poszukiwaniami i badaniami źródeł wiary, czy też metod pracy z tekstem. Wszystko to po to, aby umożliwić im sformułowanie własnych sądów i w konsekwencji podejmowanie własnych decyzji wiary. Zamierzone osiągnięcia Uczeń powinien umieć: -określić, co jest w Kościele święte i niezmienne; -uzasadnić, dlaczego Kościół niezmiennie przez dwa tysiące lat głosi tę samą naukę o zbawieniu człowieka; -uzasadnić niepoprawność tezy: Chrystus - tak, Kościół - nie; -rzeczowo rozmawiać na temat Kościoła i utożsamiać się z nim; -wytłumaczyć wybrane zagadnienia z historii Kościoła; -uczestniczyć w życiu Kościoła. Uczeń powinien znać: -istotę Kościoła, jego zadania i przymioty;. -rolę Ducha Świętego w Kościele; -znaczenie Ducha Świętego w życiu chrześcijanina; -zadania hierarchii w Kościele; -zadania ludzi świeckich w Kościele; -zadania zakonów w Kościele. Współpraca środowisk katechetycznych Parafia Katecheza szkolna w gimnazjum powinna być prowadzona w korelacji z działaniami podejmowanymi w parafii. W przygotowaniu do sakramentu bierzmowania parafia 6

7 jest podstawową wspólnotą Kościoła, do której wprowadzamy katechizowanych. Bezpośrednie przygotowanie do przyjęcia tego sakramentu winno odbywać się we wspólnocie parafialnej w formie systematycznych spotkań formacyjnych. Należy wyodrębnić przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie. Przygotowanie dalsze obejmuje całość katechizacji w szkole podstawowej oraz całościową formację religijną zdobywaną w gimnazjum. Przygotowanie bliższe obejmuje pełne trzy lata gimnazjum: W I roku na początku września należy zaprosić uczniów na wspólną liturgię wraz z rodzicami i rodzicami chrzestnymi. W czasie takiej liturgii ważne wydaje się być przeprowadzenie obrzędu, podczas którego kandydaci do przyjęcia sakramentu bierzmowania zostaliby wezwani i zaproszeni na drogę bezpośredniego przygotowania do sakramentu bierzmowania. Podczas takiego spotkania winno się zapoznać kandydatów z trzyletnim programem przygotowywania się na to ważne wydarzenie zostania uznanym przez Kościół za dojrzałego chrześcijanina. Spotkania kandydatów w pierwszym i drugim roku katechizacji w gimnazjum mogą mieć miejsce raz w miesiącu. Winny one przybierać postać spotkań formacyjnych. Celem tej formacji winno być pogłębienie rozumienia sakramentu chrztu i doprowadzenie do decyzji przyjęcia wynikających z niego konsekwencji religijnych. Zakończeniem tego etapu byłoby odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. W drugim roku takiego przygotowania należy zwracać uwagę na związek ochrzczonego z Jezusem Chrystusem, który wyzwala człowieka z niewoli grzechu i daje mu udział w swoim życiu. W przygotowaniu tym należy skupić się na znaczeniu i przyjmowaniu sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Etap ten kończyłby się dopuszczeniem do bezpośredniego przygotowania. Trzeci rok katechizacji w gimnazjum rozpoczyna bezpośrednie przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Na początku roku szkolnego kandydaci do bierzmowania mogą złożyć swe prośby (podania) do Księdza Biskupa o udzielenie sakramentu bierzmowana. Całość przygotowania winna być ukierunkowana na tajemnicę Ducha Świętego obecnego w życiu Kościoła. W tym okresie oczekiwania na Zesłanie Ducha Świętego w miarę możności można zaproponować wspólne trwanie na modlitwie poprzez udział w rekolekcjach zamkniętych, pielgrzymce do sanktuarium oraz uczestnictwo w nowennie do Ducha Świętego. Po przyjęciu sakramentu bierzmowania wszyscy uczestniczą z wdzięcznością w pielgrzymce do sanktuarium i rozpoczyna się czas misji, świadectwa wiary i apostolstwa, do którego młodzi są przygotowywani poprzez kolejne lata katechizacji. Tematyka spotkań dla katechezy parafialnej wyznania i rozumienia wiary I rok pracy: Wielkość człowieka stworzonego przez Boga Być stworzonym przez Boga - szansa czy ograniczenie? Miejsce Boga w życiu człowieka. Wiara w Boga - szansą czy zagrożeniem człowieka? Udział w nowym stworzeniu. Nowy człowiek. Nowy świat. Łączenie w życiu wiary i wiedzy. Zaufać i powierzyć się Bogu, to... II rok pracy: Życie w społeczności 7

8 Zostałem ochrzczony - powierzony społeczności wierzących. Jako ochrzczony żyję dla społeczności ludzkiej. Udział w życiu społecznym: służba i miłość na wzór Jezusa. Sens troski o sprawy społeczne. Społeczność Kościoła i moje w niej miejsce. Odpowiedzialność za siebie w Kościele. Odpowiedzialność za społeczność Kościoła. Kościół domowy, Kościół parafialny. III rok pracy: Na drodze do dojrzałości... Dojrzałość i jej przejawy. Dlaczego bierzmowanie? Wiara źródłem dojrzewania człowieka. Treść wyznawanej przez chrześcijan wiary: Wiara w Boga Ojca, Syna i Ducha. Jezus ośrodkiem dziejów świata i człowieka. Jezus wnosi nowy sposób patrzenia na dzieje świata i człowieka. Przejawy życia wiarą: życie sakramentalne i życie modlitwy. Bierzmowanie sakramentem wiary. Bierzmowanie sakramentem uzdalniającym do odpowiedzialności. Aby godnie i odpowiedzialnie przyjąć sakrament bierzmowania... Co daje wierzącemu sakrament bierzmowania? Co dalej, po przyjęciu sakramentu bierzmowania? Uczyć się przejmować odpowiedzialność za... Pozostawać świadkiem. Rodzina Nawiązanie kontaktu z rodziną nie jest łatwe na tym etapie katechizacji, choć jest konieczne z racji włączenia się rodziny w przygotowanie kandydatów do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Na początku pierwszej klasy katecheta powinien powiadomić ich o trzyletnim programie przygotowania do przyjęcia tego sakramentu oraz zaprosić do współpracy. Rodzice powinni wiedzieć, jakie są ich obowiązki i zadania w procesie przygotowania oraz jakie są wobec nich oczekiwania. Nadto należy przedstawić im treści rozpoczętego przygotowania, jak również winno się podać sposób prowadzenia całej formacji kandydatów do bierzmowania. 8

9 9