Program rewitalizacji dla Gminy Stupsk na lata projekt-

Transkrypt

1 Program rewitalizacji dla Gminy Stupsk na lata projekt-

2 Projekt współfinansowany ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna Niniejszy dokument sporządzono zgodnie z zasadą partnerstwa i partycypacji w ścisłym porozumieniu i przy współpracy z samorządem gminnym i przedstawicielami społeczności lokalnej. Zamawiający: Gmina Stupsk ul. Henryka Sienkiewicza Stupsk Współpraca: EKODIALOG Maciej Mikulski ul. Za Siedmioma Górami Zalesie Górne Skład autorski: Maciej Mikulski Marta Stelmach-Orzechowska Joanna Sikorska Strona 2

3 Spis treści 1. Wstęp Uwarunkowania prawne i podstawowe definicje Nawiązanie do dokumentów strategicznych i planistycznych gminy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stupsk Strategia Rozwoju Gminy Stupsk Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Stupsk Diagnoza stanu, czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Strefa społeczna Strefa gospodarcza Strefa przestrzenno funkcjonalna Infrastruktura komunikacyjna Infrastruktura mieszkaniowa Infrastruktura społeczna i kulturalna Strefa techniczna i środowiskowa Zaopatrzenie w ciepło, energię i gaz Odnawialne źródła energii i efektywność energetyczna Gospodarka wodno ściekowa Gospodarka odpadami Partycypacja społeczna Metoda delimitacji obszarów problemowych Negatywne zjawiska społeczne Negatywne zjawiska gospodarcze Negatywne zjawiska przestrzenno funkcjonalne Negatywne zjawiska techniczne i środowiskowe Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji Założenia Programu rewitalizacji dla Gminy Stupsk Projekty rewitalizacyjne Projekty rewitalizacyjne główne Projekty rewitalizacyjne uzupełniające Finansowanie System wdrażania System monitorowania, ewaluacji i aktualizacji Załącznik nr 1. Raport z konsultacji społecznych Strona 3

4 Spis tabel Tabela 1. Liczba ludności wg. faktycznego miejsca zamieszkania w latach Tabela 2. Liczba ludności wg. miejsca zameldowania i liczba gospodarstw domowych w gminie Stupsk w roku Tabela 3. Liczba kobiet wg. faktycznego miejsca zamieszkania w latach Tabela 4. Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogóle ludności w latach Tabela 5. Udział ludności w wieku produkcyjnym w ogóle ludności w latach Tabela 6. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ogóle ludności w latach Tabela 7. Liczba urodzeń żywych na 1000 ludności w latach Tabela 8. Liczba zgonów na 1000 ludności w latach Tabela 9. Przyrost naturalny na 1000 ludności w latach Tabela 10. Podmioty gospodarki narodowej w Gminie Stupsk w latach Tabela 11. Rodzaje działalności gospodarczych na terenie gminy Stupsk Tabela 12. Struktura użytkowania terenu gminy Stupsk Tabela 13. Struktura gospodarstw rolnych na terenie gminy Stupsk Tabela 14. Sieć komunikacyjna na terenie gminy Stupsk z uwzględnieniem kategorii drogi i rodzaju nawierzchni Tabela 15. Zasoby mieszkaniowe, których właścicielem jest Gmina Stupsk Tabela 16. Obiekty i urządzenia użyteczności publicznej, których właścicielem jest Gmina Stupsk Tabela 17. Liczba osób korzystająca z pomocy społecznej na terenie gminy Stupsk z podziałem na miejscowości Tabela 18. Liczba dzieci pobierających naukę w szkołach podstawowych na terenie gminy Stupsk w roku szkolnych 2015/ Tabela 19. Nauczyciele zatrudnieni w szkołach podstawowych na terenie gminy Stupsk w roku szkolnym 2015/ Tabela 20. Liczba uczniów w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Stupsku w roku szkolnym 2015/ Tabela 21. Nauczyciele zatrudnieni w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Stupsku w roku szkolnym 2015/ Tabela 22. Liczba urodzeń dzieci, które zostaną objęte obowiązkiem szkolnym na terenie gminy Stupsk Tabela 23. Planowana liczba uczniów Szkół Podstawowych na terenie gminy Stupsk w roku szkolnych do roku Tabela 24. Planowana liczba uczniów Gimnazjum im. Jana Pawła II w Stupsku w roku szkolnych do roku Tabela 25. Emisja CO 2 w roku 2014 w gminie Stupsk w podziale na źródła powstawania Tabela 26. Stan rozwoju energetyki odnawialnej w gminie Stupsk (stan na marzec 2016r.) Tabela 27. Charakterystyka zaopatrzenia w wodę na terenie gminy Stupsk w latach Tabela 28. Przydomowe oczyszczalnie w gminie Stupsk Tabela 29. Zestawienie ilości wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Stupsk z podziałem na miejscowości Tabela 30. Tabela wskaźników dla strefy społecznej Tabela 31. Tabela wskaźników dla strefy gospodarczej Tabela 32. Tabela wskaźników dla strefy przestrzenno - funkcjonalnej Tabela 33. Tabela wskaźników dla strefy techniczno - środowiskowej Tabela 34. Infrastruktura społeczna, których właścicielem jest Gmina Stupsk Strona 4

5 Spis wykresów Wykres 1. Ludność wg. faktycznego miejsca zamieszkania w latach na terenie gminy Stupsk. 12 Wykres 2. Liczba ludności wg. struktury wiekowej w roku 2010 i Wykres 3. Udział ludności w wieku przedprodukcyjny, produkcyjnym i poprodukcyjnym w ogóle ludności w latach Wykres 4. Liczba rodzin, którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej w stosunku do łącznej ilości przyznanych zasiłków [%] Wykres 5. Udział rodzin, którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych [%] Wykres 6. Udział długotrwale bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej w liczbie mieszkańców [%] Wykres 7. Udział rodzin dotkniętych problemem alkoholowym w liczbie gospodarstw domowych [%] Wykres 8. Udział popełnionych przestępstw i wykroczeń w liczbie ludności [%] Wykres 9. Udział podmiotów gospodarczych w liczbie ludności [%] Wykres 10. Wskaźnik jakości dróg - długość dróg gminnych nieutwardzonych do długości dróg gminnych ogółem [%] Wykres 11. Liczba mieszkań komunalnych w gminie w porównaniu do ilości rodzin którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej Wykres 12. Udział powierzchni dachów pokrytych eternitem w powierzchni dachów przykrytych eternitem ogółem [%] Wykres 13. Udział przydomowych oczyszczalni w liczbie gospodarstw domowych [%] Spis rysunków Rysunek 1. Położenie gminy Stupsk na tle podziału administracyjnego Polski Rysunek 2. Mapa pokrycia terenu gminy Stupsk Rysunek 3. Sieć komunikacyjna na terenie gminy Stupsk Rysunek 4. Obszar zdegradowany wyznaczony na obszarze gminy Stupsk Rysunek 5. Obszar zdegradowany wyznaczony na obszarze gminy Stupsk Strona 5

6 1. Wstęp Przemiany społeczno-gospodarcze na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza wywołane procesem globalizacji oraz transformacją ustrojową i wyzwaniami gospodarki wolnorynkowej spowodowały szereg niekorzystnych zjawisk i procesów na obszarach jednostek samorządu takich jak degradacja tkanki materialnej oraz narastające problemy w sferach społecznej i gospodarczej. W takiej sytuacji szczególnego znaczenia zaczęło nabierać planowanie oraz realizacja kompleksowych projektów rewitalizacyjnych, obejmujących sferę przestrzenną, społeczną, gospodarczą, środowiskową i kulturową, a tym samym odpowiadających na indywidualny zestaw zidentyfikowanych problemów, czynników i zjawisk kryzysowych występujących na danym obszarze. Program rewitalizacji dla Gminy Stupsk na lata to wieloletni program działań w sferze społecznej, gospodarczej, ekonomicznej, przestrzennej, infrastrukturalnej, środowiskowej, kulturowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. Program Rewitalizacji dla Gminy Stupsk na lata został opracowany w oparciu o założenia Narodowego Planu Rewitalizacji 2022, w oparciu o Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata oraz na podstawie Instrukcja dotycząca przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego. Głównym celem realizacji Programu Rewitalizacji dla Gminy Stupsk jest wyprowadzenie ze stanu kryzysowego poprzez usunięcie zjawisk, które spowodowały jego degradację. Rewitalizacja obejmuje przemiany zdegradowanych terenów w głównych aspektach: rozwój społeczny (zapobieganie patologiom społecznym: przestępczości, marginalizacji, wykluczenie), rozwój gospodarczy (tworzenie nowych miejsc pracy, rozpowszechnianie aktywności gospodarczej), rozwój infrastrukturalnoprzestrzenny, techniczny i środowiskowy. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych). Program rewitalizacji dla Gminy Stupsk na lata ma charakter otwarty, co oznacza, iż intencją władz gminy było stworzenie funkcjonalnego dokumentu, który w przyszłości będzie monitorowany i modyfikowany. Jest to dokument o charakterze strategicznym, będący odpowiedzią na potrzeby prorozwojowe zgłaszane przez mieszkańców gminy oraz partnerów instytucjonalnych i podmioty gospodarcze zainteresowane współpracą z samorządem w rozwiązywaniu najistotniejszych z punktu widzenia społeczności lokalnej problemów. Wraz z pojawianiem się kolejnych wspólnych projektów, dokument będzie uzupełniany, tak by stał się narzędziem wspierania rozwoju gminy. Pozwoli to na stworzenie na bazie tego dokumentu platformy współpracy między gminą, jej mieszkańcami i innymi podmiotami zainteresowanymi nawiązaniem takiej współpracy. 2. Uwarunkowania prawne i podstawowe definicje Podstawą prawną przygotowania Programu rewitalizacji dla Gminy Stupsk na lata jest Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016r., poz. 446 tj. ze zm.). Zgodnie z Strona 6

7 art. 18 ust. 2 pkt 6 cytowanej Ustawy do zadań Rady Gminy należy uchwalanie programów gospodarczych. Dokumentem wskazującym zasady przygotowywania projektów realizujących cele i procesy rewitalizacji są opracowane przez Ministra Rozwoju Wytyczne Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Wytyczne określają, jak należy rozumieć pojęcie rewitalizacji w odniesieniu do działań współfinansowanych ze środków EFRR, EFS, FS w perspektywie finansowej , wskazują instrumenty realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz zapewniają ich spójność oraz kompleksowość. W Wytycznych sformułowano warunki, jakie muszą spełnić projekty rewitalizacyjne, by zostały zakwalifikowane do wsparcia ze środków z UE, a tym samym otrzymywały preferencje (ułatwienia w konkursach, szansa na pozakonkursowe nabory, profilowanie kryteriów wyboru projektów). Szczególny nacisk został położony na odpowiednim przygotowaniu programów rewitalizacji, aby w sposób kompleksowy (łączący sferę społeczną, gospodarczą, infrastrukturalną i środowiskową) i skoordynowany wyprowadzać obszary zdegradowane z zapaści oraz podnieść jakość życia osób mieszkających na nich. Wytyczne Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata definiują podstawowe zagadnienia związane z prowadzeniem procesu rewitalizacji: Rewitalizacja to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych). Dla prowadzenia rewitalizacji wymagane są: a. uwzględnienie rewitalizacji jako istotnego elementu całościowej wizji rozwoju gminy; b. pełna diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru rewitalizacji oraz analizie dotykających go problemów; diagnoza obejmuje kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzennofunkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe; c. ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie działań rewitalizacyjnych; d. właściwy dobór narzędzi i interwencji do potrzeb i uwarunkowań danego obszaru; e. zsynchronizowanie działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennofunkcjonalnej, technicznej, środowiskowej; f. koordynacja prowadzonych działań oraz monitorowanie i ewaluacja skuteczności rewitalizacji; g. realizacja wynikającej z art. 5 ust. 1 rozporządzenia ogólnego zasady partnerstwa polegającej na włączeniu partnerów w procesy programowania i realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz konsekwentnego, otwartego i trwałego dialogu z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć. Stan kryzysowy stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: Strona 7

8 a. gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw), b. środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska), c. przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), d. technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska). Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej gminy. Obszar zdegradowany obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej obszarów miejskich, ale także wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. Obszar rewitalizacji - obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, o których mowa w pkt 2, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania są ściśle powiązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji. Program rewitalizacji inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446 t.j. ze zm.), wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji (np. lokalne programy rewitalizacji, miejskie programy rewitalizacji), Projekt rewitalizacyjny projekt w rozumieniu art. 2 pkt 18 ustawy, wynikający z programu rewitalizacji, tj. zaplanowany w programie rewitalizacji i ukierunkowany na osiągnięcie jego celów albo logicznie powiązany z treścią i celami programu rewitalizacji, zgłoszony do objęcia albo objęty współfinansowaniem UE z jednego z funduszy strukturalnych albo Funduszu Spójności w ramach programu operacyjnego. Wynikanie projektu rewitalizacyjnego z programu rewitalizacji oznacza zatem albo wskazanie (wymienienie) go wprost w programie rewitalizacji albo określenie go w ogólnym (zbiorczym) opisie innych, uzupełniających rodzajów działań rewitalizacyjnych. W celu wprowadzenia zasad przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego przygotował Instrukcję dotycząca przygotowania projektów Strona 8

9 rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego. Instrukcja ta skierowana jest przede wszystkim do władz samorządów lokalnych w województwie mazowieckim, odpowiedzialnych za opracowanie i wdrożenie programów rewitalizacji, a także wszystkich innych osób i podmiotów, które są zainteresowane kreowaniem zmian na zdegradowanych przestrzeniach wskazanych do rewitalizacji. 3. Nawiązanie do dokumentów strategicznych i planistycznych gminy 3.1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stupsk Kształtowanie przestrzeni z uwzględnieniem uwarunkowań i wymagań funkcjonalnych, społecznogospodarczych, środowiskowych i kulturowych zapewniają plany zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Dla obszaru gminy Stupsk obowiązuje Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stupsk przyjęte Uchwałą Nr X/49/2015 Rady Gminy Stupsk z dnia 31 sierpnia 2015 roku. Celem Studium jest określenie polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. W zakresie zagospodarowania przestrzennego Studium ustala następujące kierunki działań: zachowanie i rozwój wykształconych funkcji dla poszczególnych obszarów i jednostek osadniczych: rozwój miejscowości Stupsk i Konopki jako wielofunkcyjnych ośrodków mieszkaniowousługowych z obiektami działalności gospodarczej, zachowanie i aktywizacja funkcji mieszkaniowo-usługowej w Wyszynach Kościelnych, Dąbku, Strzałkowie, wykorzystanie lokalnych zasobów rolniczej przestrzeni produkcyjnej, uzupełniania przestrzeni rolniczej o nowe tereny lasów i zadrzewień oraz wód powierzchniowych, modernizacja układu komunikacyjnego. a ponadto: kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów kierunki i zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej kierunki i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stupsk w sposób ogólny wskazuje problemy społeczne, gospodarcze i przestrzenno-funkcjonalne. W Studium odniesiono się do warunków i jakości życia mieszkańców, wskazano tu, że gmina jest terenem odpływowym. Powodem migracji ludności z gminy jest nagromadzenie się szeregu niekorzystnych zjawisk w sferze społecznej, technicznej i ekonomicznej, szczególnie w mniejszych miejscowościach. Identyfikuje się tu problemy bezrobocia lub niskich dochodów, a co za tym idzie wykluczenia społecznego. W sferze technicznej, degradacja dotyczy niskiego poziomu realizacji inwestycji służących społeczeństwu wynikające ze słabej sytuacji finansowej gminy. Konsekwencją tego jest niewystarczająca infrastruktura służąca rekreacji i kulturze oraz ogólnej aktywności społecznej. W Studium wskazuje się na brak Gminnego Ośrodka Kultury, który jest jednym z ważniejszych elementów infrastruktury społecznej, Strona 9

10 pozwalający na integrację lokalnej społeczności oraz oddzielnych urządzeń w zakresie sportu. Program rewitalizacji dla gminy Stupsk uwzględnia zdiagnozowane w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stupsk problemy natury społeczno gospodarczej, technicznej, przestrzennego - funkcjonalnej i środowiskowej. Założeniem Programu rewitalizacji, tak samo jak założeniem Studium jest m.in. stworzenie warunków przestrzennych dla rozwoju gospodarczego, poprawa warunków zamieszkiwania m.in. poprzez aktywizacje funkcji mieszkaniowo usługowej, doposażenie terenów osadniczych w zakresie infrastruktury technicznej, poprawa powiązań komunikacyjnych zewnętrznych i wewnętrznych itp. Założenia Programu rewitalizacji są więc zgodne z zapisami zawartymi w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stupsk Strategia Rozwoju Gminy Stupsk Gmina Stupsk nie posiada opracowanej Strategii Rozwoju Gminy w związku z czym nie odniesiono się do jej zapisów Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Stupsk Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Stupsk została przyjęta Uchwały nr XIX/118/2016 Rady Gminy Stupsk z dnia 29 czerwca 2016 roku. Okres obowiązywania Strategii to lata Celem głównym stworzenia Strategii Rozwiązywania Problemów społecznych dla Gminy Stupsk jest poprawa jakości życia mieszkańców poprzez zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, publicznego, dążenie do integracji społecznej oraz tworzenie równych szans rozwoju społecznego wszystkim mieszkańcom. Proponowane rozwiązania przy współpracy z lokalnymi partnerami mają służyć eliminacji negatywnych zjawisk społecznych oraz zrównoważonemu rozwojowi gminy. W Strategii wyznaczono następujące cele strategiczne: pomoc osobom bezrobotnym; podejmowanie działań na rzecz osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej; zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych i starszych; profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie przestępczości; organizacja alternatywnego spędzania czasu wolnego. Realizacja celów strategicznych będzie możliwa poprzez wyznaczone cele operacyjne tj.: Cel operacyjny 1: Wspieranie osób w zwiększaniu szans na rynku pracy. Cel operacyjny 2: Działania na rzecz osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Cel operacyjny 3: Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych i starszych. Cel operacyjny 4: Rozwój zintegrowanego systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień. Cel operacyjny 5: Promowanie i wspieranie aktywności sportowej, kulturalnej, artystycznej wśród dzieci i młodzieży oraz rodzinnego spędzania wolnego czasu. Program rewitalizacji jest dokumentem, który tak jak Strategia ma wspierać rozwiązywanie problemów społeczno gospodarczych. Wyznaczone w Programie rewitalizacji cele identyfikują się z zapisami Strategii i są z nimi zgodne. Strona 10

11 4. Diagnoza stanu, czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Gmina Stupsk jest gminą wiejską o powierzchni 118 km 2 (GUS, 2015r.) położoną w północnozachodniej części województwa mazowieckiego i środkowo-wschodniej części powiatu mławskiego. Graniczy z gminami: od północy z gminą Szydłowo, od wschodu z gminą Grudusk, od południa z gminami Regimin i Strzegowo, od zachodu z gminą Wiśniewo. Gmina Stupsk jest gminą wiejską, administracyjnie podzieloną na 25 sołectw: Bolewo, Budy Bolewskie, Dąbek, Dunaj, Jeże, Konopki, Krośnice, Morawy, Olszewo-Bołąki, Olszewo-Borzymy, Olszewo-Grzymki, Pieńpole, Rosochy, Strzałkowo, Stupsk, Sułkowo- Kolonia, Wola Szydłowska, Wola-Kolonia, Wyszyny Kościelne, Zdroje, Żmijewo Kościelne, Żmijewo-Gaje, Żmijewo-Kuce, Żmijewo-Pionki, Żmijewo-Trojany. Rysunek 1. Położenie gminy Stupsk na tle podziału administracyjnego Polski Źródło: opracowanie własne 4.1. Strefa społeczna Gmina Stupsk zgodnie z danymi GUS za rok 2015 zamieszkiwało osób. Mieszkańcy gminy stanowili w tym okresie 0,1% ludności całego województwa mazowieckiego oraz 6,7% ludności powiatu mławskiego. W porównaniu do roku 2010, liczba mieszkańców gminy spadła o 3,2% (średnia dla całego województwa to 1,5%, a dla kraju -0,2%). Tabela 1. Liczba ludności wg. faktycznego miejsca zamieszkania w latach Jednostka terytorialna Dynamika osoba osoba osoba osoba osoba osoba 2015/2010 Polska ,2% Mazowieckie ,5% Powiat mławski ,6% Strona 11

12 Stupsk ,2% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Śledząc dynamikę zmiany liczby mieszkańców gminy w okresie ostatnich 5 lat, wyraźnie widać stały trend spadkowy, przy czym, największy spadek liczby ludności nastąpił w roku 2010 (o 60 osób). Wykres 1. Ludność wg. faktycznego miejsca zamieszkania w latach na terenie gminy Stupsk Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Sołectwa gminy Stupsk są pomiędzy sobą bardzo zróżnicowane pod względem liczby ludności. Wg. danych wg. miejsca zameldowania w roku 2015 najwięcej osób zamieszkuje sołectwo Stupsk (780 osób), Konopki (777 osób) i Wyszyny Kościelne (505 osób), z kolei najmniej sołectwo Pieńpole (6 osób), Żmijewo Kościelna (32 osoby) i Sułkowo Kolonia (33 osoby). Sieć osadnicza gminy pod względem zaludnienia jest nierównomiernie rozłożona, około 72% jednostek osadniczych, to miejscowości małe o zaludnieniu do 200 osób, gdzie zamieszkuje ok. 30% mieszkańców gminy. Tabela 2. Liczba ludności wg. miejsca zameldowania i liczba gospodarstw domowych w gminie Stupsk w roku 2015 L.p. Miejscowość Liczba ludności [os.] Liczba gospodarstw domowych [szt.] 1. Bolewo Budy Bolewskie Dąbek Dunaj Jeże Konopki Krośnice Morawy Olszewo Bołąki Olszewo Borzymy Olszewo Grzymki Pieńpole Rosochy Strzałkowo Stupsk Sułkowo Kolonia Wola Szydłowska Wola Kolonia Wyszyny Kościelne Strona 12

13 20. Zdroje Żmijewo Kościelne Żmijewo Gaje Żmijewo Kuce Żmijewo Ponki Żmijewo Trojany Razem: Źródło: dane z Urzędu Gminy, stan na koniec 2015r. O zasobach ludnościowych świadczy nie tylko liczba ludności, ale również jej struktura wiekowa. Z punktu widzenia rozwoju każdej gminy bardzo ważna jest struktura według ekonomicznych grup wieku. Największa liczba ludności w roku 2015 przypada na przedział wiekowy 70 i więcej, z kolei najmniejsza na wiek lat. W roku 2015 widoczny jest spadek liczby ludności w wieku od najmłodszego do 29 lat, w wieku lat i w wieku 70 i więcej, przy jednoczesnym wzroście liczby ludności najmłodszej mającej od 30 do 39 lat i 50 do 64 lat. Największa różnica w liczebności zaznacza się w trzech kategoriach wiekowych: lat, lat, lat. Spadek odnotowano w przedziałach wiekowych lat i lat, z kolei wzrost w wieku lat. Spadek w tych grupach wyniósł odpowiednio 21, 0 i 22,9 %, a wzrost 32,4%. Wykres 2. Liczba ludności wg. struktury wiekowej w roku 2010 i i więcej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Strona 13

14 W roku 2015 udział kobiet w ogóle ludności wyniósł 50,2%, a więc był mniejszy niż w powicie mławskim (50,9%), województwie mazowieckim (52,2%) oraz kraju (51,6%). Liczba kobiet w roku 2015 w stosunku do roku 2010 zmniejszyła się o 2,5%. Tabela 3. Liczba kobiet wg. faktycznego miejsca zamieszkania w latach Jednostka terytorialna Dynamika [%] osoba osoba osoba osoba osoba osoba 15/10 Polska ,2 Mazowieckie ,6 Powiat mławski ,2 Stupsk ,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Istotnymi wskaźnikami, pomocnymi w ocenie sytuacji demograficznej, jest udział ludności według ekonomicznych grup wieku. Wyróżniamy: wiek przedprodukcyjny - przedział wiekowy obejmujący osoby, które nie ukończyły 18. lub 15. roku życia w zależności od przyjętej klasyfikacji; jest to wiek, w którym ludzie zazwyczaj nie podejmują pracy z powodu kształcenia się lub nie mogą być zatrudnieni na mocy przepisów kodeksu pracy ze względu na zbyt niski wiek, wiek produkcyjny przedział wiekowy, w którym ludzie zazwyczaj podejmują pracę. W zależności od przyjętej klasyfikacji wiek produkcyjny obejmuje: kobiety między 15. lub 18. a 59. rokiem życia oraz mężczyzn między 15. lub 18. a 64. rokiem życia. wiek poprodukcyjny - przedział wiekowy, w którym człowiek zwykle kończy już pracę zawodową; zgodnie z najczęściej stosowaną klasyfikacją w wieku poprodukcyjnym znajdują się kobiety w wieku 60 lat i więcej oraz mężczyźni w wieku 65 lat i więcej 1. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym w skali Polski w 2015 roku zmniejszyła się w stosunku do roku 2010 o 4,9% i wynosiła ok. 6,9 mln. Z kolei w województwie mazowieckim odnotowano niewielki wzrost liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym. W 2015 roku liczba ta wynosiła ok. 994 tys., co stanowiło 18,6% ludności, a więc o 0,7% więcej niż w 2010 roku. Duży spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym odnotowano w powiecie mławskim w 2015 roku spadek o 11,2% w stosunku do roku W gminie Stupsk, w roku 2015 zamieszkiwało jedynie 957 osób w wieku przedprodukcyjnym, co stanowiło 19,3% ogółu ludności gminy i wskazuje na spadek rzędu 15,8 % w stosunku do 2010 roku. Tabela 4. Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogóle ludności w latach Jednostka terytorialna Dynamika % % % % % % 2015 [%] Polska 18,8 18,5 18,3 18,2 18,0 18,0-4,9 Mazowieckie 18,7 18,6 18,6 18,5 18,5 18,6 0,7 Powiat mławski 20,8 20,4 20,0 19,6 19,2 19,0-11,2 Stupsk 21,6 21,1 20,4 20,0 19,5 19,3-15,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Liczba ludności w wieku produkcyjnym w skali Polski w 2015 roku zmniejszyła się w stosunku do roku 2010 o 3,5% i wynosiła ok. 24 mln. Również w województwie mazowieckim odnotowano spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym. W 2015 roku liczba ta wynosiła ok. 3,3 mln., co stanowiło 61,4% ludności, a więc o 2,0% mniej niż w 2010 roku. Spadek ludności w wieku produkcyjnym odnotowano również w powiecie mławskim w 2015 roku spadek o 1,8% w stosunku do roku W gminie Stupsk, w roku 2015 zamieszkiwało osób w wieku produkcyjnym, co stanowiło 63,1% ogółu ludności 1 Strona 14

15 gminy i wskazuje na spadek rzędu 1,3 % w stosunku do 2010 roku. Z roku na rok udział procentowy ludności w wieku produkcyjnym wzrasta przy jednoczesnym spadku ogólnej liczby mieszkańców. W wyniku czego obserwujemy rosnący udział procentowy liczby ludności produkcyjnej w ogóle ludności na terenie gminy Stupsk w przedziale czasowym , jednak odnosząc się do dynamiki zmian ilości ludności na przestrzeni lat to jest to tendencja spadkowa, ponieważ ilość ludności w wieku produkcyjnym w rzeczywistości maleje. Tabela 5. Udział ludności w wieku produkcyjnym w ogóle ludności w latach Jednostka terytorialna Dynamika % % % % % % 2015 [%] Polska 64,4 64,2 63,9 63,4 63,0 62,4-3,5 Mazowieckie 63,5 63,3 62,9 62,4 62,0 61,4-2,0 Powiat mławski 62,9 62,9 62,9 62,9 62,9 62,7-1,8 Stupsk 61,9 62,0 62,4 62,6 63,2 63,1-1,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym w skali Polski w 2015 roku zwiększyła się w stosunku do roku 2010 o 14,3% i wynosiła ok. 7,5 mln. Również w województwie mazowieckim odnotowano wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym. W 2015 roku liczba ta wynosiła ok. 1,0 mln., co stanowiło 20,0% ludności, a więc o 13,0% więcej niż w 2010 roku. Wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym odnotowano również w powiecie mławskim w 2015 roku wzrost o 9,2% w stosunku do roku W gminie Stupsk, w roku 2015 zamieszkiwało 879 osób w wieku poprodukcyjnym, co stanowiło 17,7% ogółu ludności gminy i wskazuje na wzrost rzędu 3,6 % w stosunku do 2010 roku. Tabela 6. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ogóle ludności w latach Jednostka terytorialna Dynamika % % % % % % 2015 [%] Polska 16,8 17,3 17,8 18,4 19,0 19,6 14,3 Mazowieckie 17,7 18,1 18,6 19,0 19,5 20,0 13,0 Powiat mławski 16,3 16,7 17,1 17,5 17,9 18,3 9,2 Stupsk 16,5 16,8 17,2 17,4 17,3 17,7 3,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Struktura wiekowa w gminie Stupsk przedstawiona została na poniższym wykresie. Widoczny jest znaczny malejący udział ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym przy wzroście ludności w poprodukcyjnym. W całej gminie występuje tendencja spadkowa jeśli chodzi o ogólną liczbę mieszkańców. Biorąc pod uwagę powyższe zestawienia odnoszące się do dynamiki zmian na przestrzeni lat ilość ludności produkcyjnej nie wzrasta (tendencja spadkowa tj. -1,3%). Jak wynika z danych przedstawionych na poniższym wykresie w gminie Stupsk w roku 2015 ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła 19,3%, produkcyjnym 63,1%, zaś poprodukcyjnym 17,7%. Wykres 3. Udział ludności w wieku przedprodukcyjny, produkcyjnym i poprodukcyjnym w ogóle ludności w latach Strona 15

16 wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny 16,5 16,8 17,5 17,4 17,3 17,7 61,9 62,0 62,4 62,6 63,2 63,1 21,6 21,1 20,4 20,0 19,5 19, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Spadek liczby urodzeń żywych na 1000 ludności (porównując lata 2010 i 2015) nastąpił we wszystkich analizowanych jednostkach terytorialnych. Największy miał miejsce na obszarze gminy Stupsk o 2,6. W powiecie wskaźnik urodzeń żywych w 2015 roku w stosunku do roku 2010 zmalał o 0,9, w województwie mazowiecki o 0,8 a w skali kraju o 1,1. W całej gminie wartość omawianego wskaźnika w 2015r. wynosił 7,9, i był niższy niż wskaźnik dla Polski, województwa i powiatu. Tabela 7. Liczba urodzeń żywych na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna Polska 10,7 10,1 10,0 9,6 9,7 9,6 Mazowieckie 11,6 10,9 10,8 10,4 10,7 10,8 Powiat mławski 10,6 11,3 9,4 9,6 9,8 9,7 Stupsk 10,5 10,8 9,3 9,9 10,0 7,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Wzrost liczby zgonów na 1000 ludności (porównując lata 2010 i 2015) nastąpił we wszystkich analizowanych jednostkach terytorialnych. Największy miał miejsce na obszarze powiatu mławskiego o 1,03. W gminie Stupsk wskaźnik zgonów w 2015 roku w stosunku do roku 2010 wzrósł o 0,99, w województwie mazowiecki o 0,14 a w skali kraju o 0,44. W całej gminie wartość omawianego wskaźnika w 2015r. wynosił 11,52, i był wyższy niż wskaźnik dla Polski, województwa i powiatu. Tabela 8. Liczba zgonów na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna Polska 9,83 9,75 9,99 10,06 9,78 10,27 Mazowieckie 10,16 10,06 10,29 10,22 10,05 10,30 Powiat mławski 10,45 11,84 10,81 11,99 11,28 11,48 Stupsk 10,53 13,93 12,86 12,14 11,63 11,52 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata We wszystkich analizowanych jednostkach terytorialnych, oprócz województwa mazowieckiego odnotowuje się ujemny przyrost naturalny, stanowiący różnicę pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Analizując dane za rok 2015 widzimy, że przyrost naturalny jest najniższy w gminie Stupsk (-1,8), w powiecie mławskim (-1,8), a w skali kraju (-0,7), z kolei dodatni w województwie (0,5). Strona 16

17 Tabela 9. Przyrost naturalny na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna Polska 0,9 0,3 0,0-0,5 0,0-0,7 Mazowieckie 1,4 0,8 0,5 0,2 0,7 0,5 Powiat mławski 0,2-0,6-1,4-2,4-1,5-1,8 Stupsk 0,0-3,1-3,6-2,2-1,6-3,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Bank Danych Lokalnych, GUS, lata Gmina jest więc terenem odpływowym. Ujemne saldo migracji jest większe niż w powiecie i województwie Strefa gospodarcza Stupsk jest gminą typowo rolniczą o niewielkim potencjale przemysłowym i usługowym. Najliczniejszą grupę podmiotów prowadzących działalność gospodarczą o charakterze handlowym, usługowym i produkcyjnym stanowią osoby fizyczne. Działalność tych podmiotów oparta jest głównie na samozatrudnieniu właściciela i jego rodziny, a tylko w minimalnym stopniu na zatrudnieniu pracowników najemnych. W zasadzie tylko nieliczni przedsiębiorcy (prowadzący działalność gospodarczą jako osoby fizyczne) oraz dwa podmioty gospodarcze działające w formie spółek i dzierżawca majątku po byłym PGR dają zatrudnienie większej liczbie osób, a usługi, produkcja i przetwórstwo tych podmiotów świadczone są na rynek ponad lokalny. W gminie Stupsk zarejestrowanych jest 261 podmiotów gospodarki narodowej. W przeważającej większości podmioty te reprezentują sektor prywatny 96%, a pozostałe 4% to podmioty sektora publicznego. W poniższej tabeli przedstawiono szczegółową strukturę podmiotów gospodarczych w gminie Stupsk na przestrzeni lat Tabela 10. Podmioty gospodarki narodowej w Gminie Stupsk w latach ROK sektor publiczny - ogółem sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego sektor prywatny - ogółem sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą sektor prywatny - spółki handlowe sektor prywatny - spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego sektor prywatny - spółdzielnie sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ OGÓŁEM Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny, dane za lata Jak wynika z powyższych danych największą liczbę w sektorze prywatnym stanowią osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą. Ilość spółek handlowych sektora prywatnego nie przekracza 6% wszystkich podmiotów gospodarczych w gminie. Wynika z tego, że w gminie Stupsk jest tendencja do zakładania mikro i makro przedsiębiorstw w formie jednoosobowych działalności gospodarczych. Rozwój mikro i makro przedsiębiorstw jest zjawiskiem korzystnym z uwagi na większą konkurencyjność, szybkość reagowania na potrzeby rynku oraz nowe dynamiczne miejsca pracy. Strona 17

18 Poniżej przedstawiono rodzaje działalności wg PKD2007 jakie są zarejestrowane na terenie gminy Stupsk. Tabela 11. Rodzaje działalności gospodarczych na terenie gminy Stupsk Nazwa sekcji wg PKD Ilość podmiotów w 2015 roku A. Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 5 B. Górnictwo i wydobywanie 0 C. Przetwórstwo przemysłowe 7 D. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 0 E. Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z 0 rekultywacją F. Budownictwo 1 G. Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 15 H. Transport, gospodarka magazynowa 1 I. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2 J. Informacja i komunikacja 1 K. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 1 L. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 1 M. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 2 N. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 0 O. Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 7 P. Edukacja 5 Q. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2 R. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 3 S. Pozostała działalność usługowa T. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby U. Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny, stan na koniec 2015r. Obszar gminy Stupsk to krajobraz typowo rolniczy, w strukturze użytkowanie dominują użytki rolne (80%), w szczególności grunty orne (56%), poza tym znaczną powierzchnie zajmują grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (18%). Tabela 12. Struktura użytkowania terenu gminy Stupsk 9 Sposób użytkowania Powierzchnia [ha] Powierzchnia ogólna Użytki rolne, w tym: grunty orne 6630 sady 23 łąki trwałe 1057 pastwiska trwałe 1351 grunty rolne zabudowane 273 grunty pod stawami 3 grunty pod rowami 64 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione lasy 1840 grunty zadrzewione i zakrzewione 309 Grunty zabudowane i zurbanizowane 425 tereny mieszkaniowe 22 tereny przemysłowe 8 inne tereny zabudowane 20 Strona 18

19 zurbanizowane tereny niezabudowane 0 tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 8 tereny komunikacyjne - drogi 283 tereny komunikacyjne - tereny kolejowe 84 tereny komunikacyjne - inne tereny komunikacyjne 0 użytki kopalne 0 Grunty pod wodami 29 powierzchniowymi płynącymi 21 powierzchniowymi stojącymi 8 Nieużytki 95 Pozostałe - różne 1 Źródło: Urząd gminy Stupsk, maj 2016 Strona 19

20 Rysunek 2. Mapa pokrycia terenu gminy Stupsk Źródło: Jednostką odpowiedzialną za realizację projektu Corine Land Cover 2012 w Polsce, w ramach programu Copernicus GIO Land Monitoring, finansowanego ze środków Unii Europejskiej, był Instytut Geodezji i Kartografii, pełniący rolę jednego z Krajowych Centrów Referencyjnych EIONET ds. pokrycia terenu. Właścicielem danych powstałych w ramach ww. projektu jest Unia Europejska. Jednostką odpowiedzialną za rozpowszechnianie danych krajowych jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, w którym ulokowany jest Krajowy Punkt Kontaktowy ds. współpracy z EEA w ramach EIONET oraz Krajowe Centrum Referencyjne EIONET ds. pokrycia terenu. Struktura użytkowania gruntów wskazuje na dominującą rolę produkcji rolnej w strukturze gospodarczej gminy. Wykorzystanie gruntów na cele rolnicze jest zróżnicowane przestrzennie. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gruntów poszczególnych sołectw wynosi od ok. 35% we wsi Pieńpole do ok. 94% we wsi Borzymy, co wynika głównie z rozmieszczenia terenów leśnych. Zintegrowany wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej obliczony przez IUNG Puławy dla gm. Stupsk wynosi 51,6 punktów (w skali 100-punktowej), wobec wskaźnika najwyższego występującego w gminach powiatu mławskiego - 58,7 punktów gm. Wiśniewo. Gmina Stupsk charakteryzuje się glebami słabymi jakościowo. Grunty orne dobre i średnie jakościowo zaliczane do klas III-IV stanowią ok. 42% ogółu gruntów ornych. W układzie przestrzennym gminy najkorzystniejsza dla rolnictwa struktura gruntów ornych (duże płaty gleb kl. III-IV) występuje we północno-zachodniej części gminy (Wyszyny Kościelne, Zdroje, Dunaj, Dąbek) oraz północno - wschodniej (Żmijewo Trojany, Grzymki). Grunty orne słabe jakościowo kl. V-VI stanowią ok. 58,0% i dominują w południowej części gminy (Sułkowo Kolonia, Bolewo, Budy Bolewskie, Rosochy, Konopki, Morawy). Strona 20

21 Struktura użytków zielonych wg klas bonitacyjnych odznacza się przewagą łąk i pastwisk średnich jakościowo - ok. 69% to kl. III i IV. Użytki zielone słabe jakościowo (przewaga kl. V i VI) występują w dużym rozdrobnieniu. Przestrzenne zróżnicowanie jakości terenów użytkowanych rolniczo wskazuje, że koncentracja terenów najbardziej przydatnych dla produkcji rolnej występuje w północnej i zachodniej części gminy, natomiast na pozostałym obszarze skupione są grunty słabe i bardzo słabe jakościowo. Dominującą formą własności jest sektor gospodarki indywidualnej, do którego należy ok. 90% użytków rolnych w gminie. Według danych ze spisu rolnego 2010r. na obszarze gminy było 609 gospodarstw rolnych, w tym 528 o powierzchni powyżej 1 ha. Średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa wynosiła w gminie 16,15 ha (w tym 14,03 ha użytków rolnych) i była wyższa w porównaniu do wartości powiatu mławskiego 15,01 ha, w tym 12,87 ha użytków rolnych. Ogółem na terenie gminy Stupsk funkcjonuje 609 gospodarstw rolnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego na terenie gminy wynosi ok. 16 ha. Strukturę obszarową gospodarstw rolnych w gminie Stupsk wg danych spisu rolnego 2010r. przedstawia poniższa tabela. Tabela 13. Struktura gospodarstw rolnych na terenie gminy Stupsk Gospodarstwa rolne Liczba Powierzchnia [ha] Ogółem: ,69 do 1 ha włącznie 80 67, ha , ha , ha ,05 15 ha i więcej ,96 Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych Powszechny Spis Rolny 2010, GUS Na terenie gminy Stupsk dominują gospodarstwa powyżej 1 ha (86%), a wśród nich najczęściej spotykanymi są te o areale 15 ha i więcej (32%). Taka struktura wskazuje, że gospodarstwa nie są rozdrobnione co dobrze wpływa na efektywność ekonomiczną i produkcyjną. Na terenie gm. Stupsk w produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, które zajmują ok. 87% powierzchni zasiewów (wg spisu rolnego 2010r.) W grupie roślin zbożowych przeważa uprawa żyta i mieszanek zbożowych. Pod uprawę ziemniaków przeznaczane jest tylko ok. 3% pow. zasiewów (ok. 150ha). W produkcji zwierzęcej przeważa chów bydła i trzody chlewnej. Stan pogłowia zwierząt gospodarskich wg spisu rolnego 2010r przedstawiał się następująco: bydło ogółem 6,2 tys. szt., w tym krowy 3,3 tys. szt. trzoda chlewna 4,9 tys. szt. drób 69,5 tys. szt. Obsada zwierząt na 100 ha użytków rolnych wynosiła: bydło 64,4 szt. (powiat mławski 56,0 szt.), trzoda chlewna 51,2 szt. (powiat 62,7 szt.). Wielkości te świadczą o wyższym poziomie produkcji zwierzęcej, szczególnie w zakresie chowu bydła niż średnio w powiecie mławskim. Ponadto dane spisu rolnego wskazują, że chów zwierząt gospodarskich prowadzi 64 % gospodarstw rolnych Strefa przestrzenno funkcjonalna Infrastruktura komunikacyjna Przez teren gminy, z północy na południe, przebiega droga wojewódzka: nr 615 Mława-Ciechanów. Droga ta stanowi podstawowe powiązanie kołowe zewnętrzne przede wszystkim z sąsiednim miastem powiatowym Mławą, z Ciechanowem oraz z drogą krajową nr 7 i nr 60 i nr 50 w kierunku Płońska i Strona 21

22 Warszawy. Komunikację z gminami sąsiednimi oraz główne powiązania wewnątrzgminne uzupełnia sieć dróg powiatowych, stanowiąc wraz z drogą wojewódzką nadrzędny układ powiązań komunikacyjnych. W zakresie komunikacji zbiorowej głównym przewoźnikiem jest PKS, obsługujący większość miejscowości na terenie gminy. Nadrzędny układ dróg w gminie stanowi droga wojewódzka i drogi powiatowe. Przez teren gminy, z północy na południe, przebiega droga wojewódzka: nr 615 Mława-Ciechanów. Droga ta stanowi podstawowe powiązanie kołowe zewnętrzne przede wszystkim z sąsiednim miastem powiatowym Mławą, z Ciechanowem oraz z drogą krajową nr 7 i nr 60 i nr 50 w kierunku Płońska i Warszawy. Drogi te są utwardzone, o nawierzchni bitumicznej. Są to jednak drogi o wąskich jezdniach i często bez poboczy. Stan techniczny tych dróg jest stosunkowo słaby. Drogi gminne (20 dróg oraz 15 ulic w Konopkach i 11 ulic w Stupsku) o łącznej długości ok. 53,5 km stanowią uzupełnienie układu drogowego i obsługują mniejsze wsie oraz zabudowę rozproszoną. Drogi te mają w większości nawierzchnię utwardzoną bitumiczną i brukową. Przez obszar gminy przebiega magistralna linia kolejowa E-65 Warszawa Gdańsk. Mieszkańcy korzystają z linii kolejowej (poza przystankami na terenie gminy) poprzez przystanki w Krośnicach, Konopkach, Stupsku i Wyszynach Kościelnych oraz poprzez stacje w Mławie i Ciechanowie Rysunek 3. Sieć komunikacyjna na terenie gminy Stupsk Źródło: opracowanie własne na podstawie Openstreetmap Tabela 14. Sieć komunikacyjna na terenie gminy Stupsk z uwzględnieniem kategorii drogi i rodzaju nawierzchni. Kategoria drogi Drogi krajowe Brak - Drogi wojewódzkie Nr ,335 Drogi powiatowe Długość drogi [km] Strona 22

23 Łącznie drogi powiatowe, z czego: 59,335 o nawierzchni utwardzonej 59,335 o nawierzchni nieutwardzonej 0,00 Drogi gminne Łącznie drogi gminne, z czego: 53,355 o nawierzchni utwardzonej 36,753 o nawierzchni nieutwardzonej 16,602 Razem Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk, stan na koniec 2015r. W Gminie Stupsk łącznie występuje 53,355 km dróg gminnych, z czego 31,12% stanowią drogi nieutwardzone Infrastruktura mieszkaniowa Miejscowość Stupsk pełni rolę głównego ośrodka obsługi ludności gminy. Dominuje tu zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, mieszkaniowo-usługowa i usługowa. Nieliczna zabudowa zagrodowa związana z gospodarstwami rolnymi znajduje się wśród zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Poza ośrodkiem gminnym stosunkowo dużo terenów zabudowanych występuje w miejscowości Konopki Dąbek i Wyszyny Kościelne. Dominuje tu rozproszona zabudowa zagrodowa. W większości wsi występuje zabudowa zagrodowa z zabudową mieszkaniową jednorodzinną zlokalizowana najczęściej wzdłuż głównych dróg. Zmiany zachodzące w rolnictwie spowodowały, że część obiektów gospodarczych w siedliskach rolniczych (m.in. stodoły, budynki inwentarskie) przestały pełnić swoją funkcję i często adaptowane są na inne cele np. mieszkaniowe, usługowe. Tabela 15. Zasoby mieszkaniowe, których właścicielem jest Gmina Stupsk L.p. Lokalizacja zasobu Liczba mieszkań Łączna po wierzchnia użytkowa mieszkań w m 2 Rodzaj lokali mieszkalnych [komunalne/ socjalne] 1. Bolewo Komunalne Podstawowa charakterystyka zasobu [stan techniczny, wskazanie potrzeb modernizacyjnych itp.] Stan techniczny słaby do sprzedaży 2. Dunaj Komunalne Stan techniczny słaby 3. Konopki, ul. Kredytowa ,80 Komunalne Stan techniczny średni 4. Konopki, ul. Kredytowa Komunalne Stan techniczny dobry 5. Konopki, ul. Kolejowa ,31 Komunalne Stan techniczny średni Stupsk, ul. M Konopnickiej 11 Stupsk, ul. M. Konopnickiej Komunalne Stan techniczny średni 1 42 Komunalne Stan techniczny dobry 8. Wola Szydłowska 2 63 Komunalne Stan techniczny słaby, niezbędna renowacja i remont 9. Wyszyny Kościelne Komunalne Stan techniczny średni 10. Wyszyny Kościelne Komunalne Stan techniczny średni Suma: ,11 Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk, stan na koniec 2015r. Zgodnie z powyższym wykazem Gmina posiada w swoich zasobach jedynie mieszkania komunalne, brak jest natomiast mieszkań socjalnych. Dla porównania w całym powiecie mławskim znajduje się 141 mieszkań socjalnych o łącznej powierzchni użytkowej 4 497m 2 (GUS, stan na 2014r.). W Gminie stwierdzono zapotrzebowania na mieszkania socjalne, łącznie 109 rodzinom przyznano zasiłki z pomocy społecznej (wg. stanu na 2015r.). Najwięcej zasiłków przyznano rodzinom w Dąbku, Strzałkowie, Stupsku, Konopkach i Wyszynach Kościelnych. Strona 23

24 Stan techniczny istniejących zasobów komunalnych jest średni w 50%, słaby w 30%, i 20% dobry. Obiekty o słabym stanie technicznym wymagają niezbędnych prac modernizacyjnych (m.in. ocieplanie, wymiany pokryć dachowych, ogrzewania lub wyposażenia w niezbędną infrastrukturę techniczną). Dalsze użytkowanie bez poprawy ich stanu będzie skutkowało postępującą degradacją obiektów Infrastruktura społeczna i kulturalna Miejscowość Stupsk stanowi centrum usług administracji, oświaty, wychowania przedszkolnego i handlu. Funkcje uzupełniającą stanowią większe miejscowości tj. Konopki, Dąbek i Wyszyny Kościelne. Zlokalizowane tu placówki usługowe (oświaty, ochrony zdrowia, handlu) obsługują również mieszkańców z okolicznych miejscowości. Obsługę ludności gminy Stupsk w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej zapewnia przychodnia tj. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej ALFA w Konopkach (3 lekarzy w tym stomatolog) oraz punkt apteczny również w Konopkach. W zakresie hospitalizacji chorych i poszkodowanych poradnia lekarskie współpracuje ze Szpitalem Powiatowym w Mławie oraz ze Specjalistycznym Szpitalem Wojewódzkim w Ciechanowie. Na terenie gminy Stupsk w miejscowości Dąbek funkcjonuje Krajowy Ośrodek Mieszkaniowo Rehabilitacyjny dla chorych na stwardnienie rozsiane. Ośrodek mieści się w zabytkowym parku dworskim, gdzie wykorzystano i przystosowano na potrzeby ośrodka budynek dworu. Funkcję z zakresie kultury na terenie gminy Stupsk pełnią świetlice wiejskie (OSP) w Stupsku, Konopkach, Wyszynach Kościelnych, Dąbku i Rosochach. W gminie nie ma Gminnego Ośrodka Kultury. Gminna Biblioteka Publiczna mieści się w Stupsku i posiada filie w Konopkach i Dąbku. Poniżej zestawienie gminnych obiektów publicznych. Tabela 16. Obiekty i urządzenia użyteczności publicznej, których właścicielem jest Gmina Stupsk L.p. Lokalizacja zasobu Rok budowy Podstawowa charakterystyka Łączna zasobu [stan Przeznaczenie powierzchnia techniczny, zasobu użytkowa w wskazanie potrzeb m 2 modernizacyjnych itp.] 1. Bolewo Świetlica 350 Stan tech. dobry 2. Dąbek OSP, świetlica, szkoła filialna 168,80 Stan tech. dobry 3. Dunaj 53 Przedwojenny Świetlica 140 Stan tech. średni 4. Dunaj w części zamieszkały, w części pozostałości 168 Stan tech. słaby po szkole filialnej 5. Konopki, Kredytowa Świetlica, biblioteka + 1 mieszkanie 190,55 Stan tech. średni 6. Konopki, Kredytowa Ośrodek zdrowia, mieszkanie 321 Stan tech. dobry 7. Rosochy OSP, świetlica 185 Stan tech. średni 8. Strzałkowo świetlica 248 Stan tech. dobry 9. Stupsk, Sienkiewicza Urząd Gminy 347,70 Stan tech. dobry 10. Stupsk, ul. Sienkiewicza GOPS, Gminna przedwojenny 10A Biblioteka Publiczna 258 Stan tech. średni 11. Stupsk, ul. Mickiewicza OSP, świetlica 243 Stan tech. dobry 12. Wola Szydłowska 33 Przedwojenny Świetlica, mieszkanie 180 Stan tech. słaby 13. Wyszyny Kościelne OSP, świetlica 214 Stan tech. dobry 14. Wyszyny Kościelne 18 Lata 90-te Świetlica 518 Stan tech. dobry 15. Zdroje 84 Lata 80-te Świetlica 583 Stan tech. dobry 16. Żmijewo Kościelne 1 Brak danych Świetlica 120 Stan tech. średni Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk, stan na koniec 2015r. Strona 24

25 Na ternie gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej zlokalizowany w miejscowości Stupsk. Poniżej zestawienie ilości osób korzystająca z pomocy społecznej oraz osoby korzystające z pomocy społecznej z uwagi na długotrwałe bezrobocie. Tabela 17. Liczba osób korzystająca z pomocy społecznej na terenie gminy Stupsk z podziałem na miejscowości L.p. Miejscowość Liczba osób korzystająca z pomocy społecznej Liczba długotrwale bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej[os.] Liczba rodzin dotkniętych problemem alkoholowym 1. Bolewo Budy Bolewskie Dąbek Dunaj Jeże Konopki Krośnice Morawy Olszewo Bołąki Olszewo Borzymy Olszewo Grzymki Pieńpole Rosochy Strzałkowo Stupsk Sułkowo Kolonia Wola Szydłowska Wola Kolonia Wyszyny Kościelne Zdroje Żmijewo Kościelne Żmijewo Gaje Żmijewo Kuce Żmijewo Pionki Żmijewo Trojany Razem: Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk, stan na koniec 2015r. Najczęstszymi przyczynami kwalifikującymi się do udzielenia pomocy przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stupsku są: ubóstwo bezrobocie niepełnosprawność długotrwała bądź przewlekła choroba bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego potrzeba ochrony macierzyństwa wielodzietność samotne macierzyństwo uzależnienia. Strona 25

26 Pomocą w rozwiązywaniu problemów związanych z różnego rodzaju uzależnieniami służą placówki i instytucje: Urząd Gminy; Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej; Ośrodek Terapii Uzależnień i Współdziałania od Alkoholu; Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; Szkoły Podstawowe; Gimnazjum. Placówki oświatowe funkcjonujące w gminie Stupsk: Szkoła Podstawowa w Morawach Szkoła Podstawowa w Wyszynach Kościelnych Zespół Szkół w Stupsku (Szkoła Podstawowa w Stupsku i Gimnazjum im. Jana Pawła II w Stupsku) Na terenie Gminy przedszkola nie funkcjonują. Wysokie opłaty oraz koszty utrzymywania placówek obciążające budżet gminy, spowodowały, iż w Gminie Stupsk powstały jedynie oddziały wychowania przedszkolnego włączone stosownymi uchwałami Rady Gminy w strukturę organizacyjną szkół podstawowych. Tabela 18. Liczba dzieci pobierających naukę w szkołach podstawowych na terenie gminy Stupsk w roku szkolnych 2015/2016 L.p. Nazwa szkoły Oddział Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa przedszkolny I II III IV V VI Razem 1. SP Morawy SP Wyszyny Kościelne ZS w Stupsku (SP w Stupsku) Razem: Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk Tabela 19. Nauczyciele zatrudnieni w szkołach podstawowych na terenie gminy Stupsk w roku szkolnym 2015/2016 L.p. Nazwa szkoły Nauczyciel Nauczyciel Nauczyciel Nauczyciel stażysta kontraktowy mianowany dyplomowany Ogółem 1. SP Morawy SP Wyszyny Kościelne ZS w Stupsku (SP w Stupsku) Razem: Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk Tabela 20. Liczba uczniów w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Stupsku w roku szkolnym 2015/2016 L.p. Nazwa szkoły ZS w Stupsku (Gimnazjum im. 1. Jana Pawła II w Stupsku) Razem: Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk Klasa I Klasa II Klasa III Razem Tabela 21. Nauczyciele zatrudnieni w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Stupsku w roku szkolnym 2015/2016 L.p. 1. Nazwa szkoły ZS w Stupsku (Gimnazjum im. Jana Nauczyciel stażysta Nauczyciel kontraktowy Nauczyciel mianowany Nauczyciel dyplomowany Ogółem Strona 26

27 Pawła II w Stupsku) Razem: Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk Tabela 22. Liczba urodzeń dzieci, które zostaną objęte obowiązkiem szkolnym na terenie gminy Stupsk L.p. Rocznik 2011 Rocznik 2012 Rocznik 2013 Rocznik 2014 Rocznik Źródło: dane z Urzędu Gminy Stupsk Tabela 23. Planowana liczba uczniów Szkół Podstawowych na terenie gminy Stupsk w roku szkolnych do roku 2020 L.p. Rok szkolny Oddział Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa przedszkolny I II III IV V VI Razem / / / / Razem: Źródło: Dane dla r.sz. 2016/2017 z arkusza organizacyjnego szkół (stan rzeczywisty), pozostałe dane z ewidencji ludności - prognoza Tabela 24. Planowana liczba uczniów Gimnazjum im. Jana Pawła II w Stupsku w roku szkolnych do roku 2020 L.p. Rok szkolny Klasa Klasa Klasa I II III Razem / / / / Razem: Źródło: Dane dla r.sz. 2016/2017 z arkusza organizacyjnego szkół (stan rzeczywisty), pozostałe dane z ewidencji ludności - prognoza Na terenie gminy brak jest oddzielnych urządzeń w zakresie usług sportu. Potrzeby w tym zakresie zapewniają istniejące obiekty przyszkolne. W miejscowości Konopki działa Klub Sportowy Konopianka, korzystający ze sportowego obiektu Szkoły Podstawowej w Morawach. Na dziedzictwo kulturowe gminy Stupsk składają się: obiekty zabytkowe objęte ochroną konserwatorską (zabytki architektury i budownictwa, założenia zieleni), zabytki sztuki ludowej i zabytki ruchome, zabytki sztuki sepulkralnej (cmentarze), stanowiska archeologiczne. Na terenie gminy Stupsk obiektami wpisanymi do rejestru zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Ochrony Zabytków w Warszawie (stan na , Delegatura WUOZ w Ciechanowie) są: Dąbek - zespół podworski, XIX/XX, nr rej.: A-240 z : dwór, park, stajnia Krośnice - park podworski, pocz. XX, nr rej.: A-238 z , 7 latki 3 kl. I 2010 r. 7 latki 4 4, 5, 6 latki Strona 27

28 Morawy - park podworski, pocz. XX, nr rej.: A-239 z Pieńpole - cmentarz wojenny z 1915r. (w granicach ogrodzenia), nr rej.: A-745 z Stupsk - park podworski ze stawami, 2 poł. XIX, nr rej.: A-236 z i z cmentarzysko ciałopalne z okresu wpływow rzymskich, nr rej.: 211/79-813/68WA z dn ) - grodzisko wczesnośredniowieczne z przyległą łąką, nr rej.: 2/49WA-1/76 z dn Wola Szydłowska - zespół podworski, XIX, nr rej.: A-237 z : dwór i park - grodzisko wczesnośredniowieczne zw. "Okop", nr rej.: 216/79-803/68WA z dn Wyszyny Kościelne - zespół budowlany na części dz. nr 84: kościół parafialny p.w.mb Różańcowej, d. cmentarz przykościelny z istniejącym drzewostanem, ogrodzenie cmentarza, nr rej.: A-1074 z zespół podworski (pozostałość): rządcówka, park, 2 aleje dojazd, d.sad, nr rej.: A-235 z cmentarzysko wczesnośredniowieczne, nr rej.: 217/79-799/68WA z dn Żmijewo Kościelne - zespół kościelny na dz. 59 i 60: kościół, dzwonnica, ogrodzenie cmentarza przykościelnego, cmentarz przykościelny z drzewostanem, stary cmentarz z drzewostanem, nr rej.: A-1123 z Ponadto ważne w kulturze regionu są obiekty sakralne istniejące kościoły w Stupsku, Wyszynach Kościelnych i Żmijewie Kościelnym oraz kaplice w Konopkach (filia kościoła w Stupsku) i Krotnicach (filia kościoła w Lekowie, gm. Regimin). Gmina Stupsk posiada opracowaną w 2012r. Gminną Ewidencję Zabytków, w której zostały ujęte obiekty zabytkowe wpisane do Rejestru Zabytków, Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków (w tym proponowane) oraz inne obiekty nieruchome mające znaczenie kulturowe i historyczne, w tym stanowiska archeologiczne. Według zebranych danych na terenie gminy Stupsk występuje 147 zabytków nieruchomych oraz 55 stanowisk archeologicznych Strefa techniczna i środowiskowa Zaopatrzenie w ciepło, energię i gaz W gminie Stupsk budynki zakładów pracy i instytucji ogrzewane są głównie z kotłowni indywidualnych, a w przypadku gospodarstw domowych także metodą tradycyjną (piece węglowe). Większość budynków komunalnych Gminy (szkoły, biblioteki, urząd gminy, hala sportowa) ogrzewane są z kotłowni gazowych. Z tej metody ogrzewania zarówno na cele bytowe jak i produkcyjne korzystają niektóre podmioty gospodarcze (piekarnie, zakłady produkcji, przychodnia lekarska, baza zaopatrzenia rolnictwa). Minimalny udział w grupie paliw ekologicznych ma olej opałowy oraz energia elektryczna, która służy prawie wyłącznie na potrzeby oświetleniowe i technologiczne. Odbiorcy na terenie gminy zaopatrywani są w energię elektryczną poprzez sieć rozdzielczą 15 kvz GPZ Mława Olechinek i Mława II. Przez obszar gminy na długości ok. 10,5 km, przez tereny wsi Wola Kolonia, Wola Szydłowska, Jeże, Żmijewo Kościelne, Żmijewo-Trojany i Żmijewo-Kuce przebiega napowietrzna linia przesyłowa WN 110 kv od strony Mławy w kierunku Ciechanowa. Energia elektryczna rozprowadzana jest od GPZ poprzez sieć rozdzielczą napowietrznych linii SN 15 kv i stacje transformatorowe 15/0,4 kv, a od nich poprzez sieć odbiorczą niskiego napięcia (220/380 V) do Strona 28

29 odbiorców, głównie liniami napowietrznymi. Linie kablowe realizowane są przede wszystkim na obszarze większych miejscowości w zwartej zabudowie i nowych osiedlach. Dostawy energii elektrycznej pokrywają zapotrzebowanie na terenie gminy. Działania rejonów energetycznych polegają głównie na utrzymaniu ciągłości dostaw energii, konserwacji urządzeń i linii, rozbudowie linii kablowych (w rejonach skupisk odbiorców). W celu zmniejszenia awaryjności układu ważna jest sukcesywna wymiana linii na nowe o większych przekrojach i rozbudowa sieci stacji transformatorowych w celu skrócenia długości odbiorczych linii niskich napięć. W rejonie wsi Wyszyny Kościelne istnieją 2 elektrownie wiatrowe. Przez teren gminy na długości ok. 12 km przebiega sieć gazowa wysokiego ciśnienia dwa gazociągi: DN 200 i DN 400 6,4 Mpa relacji Płońsk Olsztyn. Od tej sieci przebiega gazociąg DN 150 zasilający stację redukcyjno-pomiarową I-go stopnia zlokalizowaną w miejscowości Konopki Piaski. W celu zaopatrzenia w gaz ziemny mieszkańców gminy opracowano koncepcję programową gazyfikacji łącznie z gminą Wiśniewo, w oparciu o którą realizowana jest sieć gazowa średniego ciśnienia doprowadzająca gaz do odbiorców. Od gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia DN 200 i DN 400 planowana jest w przyszłości możliwość doprowadzenia gazu na teren gminy Strzegowo Odnawialne źródła energii i efektywność energetyczna Gmina Stupsk posiada opracowany w 2015r. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. W 2015 roku na terenie Gminy przeprowadzono inwentaryzację emisji CO 2. Dostarczyła ona informacji niezbędnych do określenia wielkości emisji dwutlenku węgla pochodzącego ze spalania nośników energii. Dzięki temu wyznaczono główne antropogeniczne źródła emisji CO 2 oraz zaplanowano działania na rzecz realizacji celu nadrzędnego, którym jest redukcja CO 2. Przeprowadzona inwentaryzacja pozwoliła na określenie wielkości emisji CO 2 z poszczególnych źródeł w roku bazowym Tabela 25. Emisja CO 2 w roku 2014 w gminie Stupsk w podziale na źródła powstawania Masa CO 2 Źródło [Mg] Udział % 2014r. Emisja z ogrzewania gospodarstw domowych ,5 79,6 Emisja pochodząca z budynków gminnych 126,7 0,5 Emisja z oświetlenia ulicznego 174,0 0,6 Emisja ze zużytej energii elektrycznej: - obiekty należące do Gminy - osoby fizyczne i prawne (z wyłączeniem Urzędu Gminy) 3 375,8-24, ,1 12,1 0,1 12,0 Emisja z pojazdów należących do Gminy 14,5 0,1 Emisja z transportu 1 992,3 7,1 Emisja sumaryczna (dla całego obszaru gminy) ,9 100 Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Stupsk, 2015 Najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na emisję jest ogrzewanie budynków należących do mieszkańców Gminy. Drugim w kolejności źródłem emitującym CO 2 do atmosfery jest zużyta energia elektryczna. Jest to jednak wartość znacznie mniejsza niż w przypadku emisji z budynków należących do mieszkańców. Najmniejszy udział ma emisja z oświetlenia ulicznego oraz pochodząca z budynków i pojazdów gminnych. źródła te mają znikomy wkład w jej wartość sumarycznej emisji CO 2. Emisja z ogrzewania gospodarstw domowych stanowiła w 2014 roku ok. 80% sumarycznej emisji, co jednocześnie oznacza największy potencjał redukcji emisji. Na drugim miejscu pod względem wielkości emisji znalazła się emisja pochodząca ze zużytej energii elektrycznej. Emisja z tego źródła stanowiła 12,1% sumarycznej emisji w roku bazowym. Emisja z transportu wynosiła niewiele ponad 7%. Pozostałe źródła utrzymują emisję na poziomie mniejszym niż 1% całkowitej wartości. Strona 29

30 Przeprowadzenie inwentaryzacji bazowej oraz analiza jej wyników pozwoliła na identyfikację dwóch najważniejszych obszarów problemowych. Największy negatywny wpływ na jakość powietrza w Gminie ma ogrzewanie budynków przy użyciu węgla kamiennego. Obniżeniu wielkości emisji ze źródeł konwencjonalnych i osiągnieciu założonych poziomów docelowych sprzyja energetyka odnawialna. W poniższej tabeli przedstawiono stan rozwoju energetyki odnawialnej na terenie gminy Stupsk. Tabela 26. Stan rozwoju energetyki odnawialnej w gminie Stupsk (stan na marzec 2016r.) Lp. Miejscowość Planowana / istniejąca inwestycja Ilość turbin Typ turbiny Moc turbiny 1. Wyszyny Kos cielne Istniejąca 1 szt. Vestas 3,6 MW 2. Wyszyny Kos cielne Istniejąca 1 szt. Vestas 3,6 MW 3. Wyszyny Kos cielne Istniejąca 1 szt. Vestas 1,8 MW 4. Wyszyny Kos cielne Istniejąca 1 szt. Vestas 1,8 MW 5. Wyszyny Kos cielne Istniejąca 1 szt. Vestas 2,0 MW 6. Wyszyny Kos cielne Istniejąca 1 szt. Vestas 2,0 MW 7. Zdroje Planowana (Postepowanie zawieszone) 1 szt. brak danych 2,0 MW 8. Zdroje Istniejąca 2 szt. Vensys 1,2 MW 9. Stupsk Istniejące 3 szt. brak danych kw 10 Strzałkowo Planowana 7 szt. brak danych Łącznie 36 MW 11 Z mijewo Trojany Planowana (Postępowanie zawieszone) 1 szt. WTG TYPE 3,5 MW 12 Zdroje Postępowanie w toku 2 Brak danych 4 MW 13 Zdroje Postepowanie w toku 1 Brak danych Do 4 MW 14 Dąbek 4 Do 5 MW Zdroje 1 Do 5 MW Stupsk 4 Do 5 MW Jez e Postępowanie w toku 1 Do 5 MW Z mijewo Kos cielne 1 Do 5 MW Z mijewo Gaje 1 Do 5 MW Z mijewo Kuce 1 Do 5 MW Źródło: Dane Urzędu Gminy Stupsk, marzec 2016r, Gospodarka wodno ściekowa Większość istniejących na terenie gminy Stupsk studni głębinowych ujmuje wodę z głębszych czwartorzędowych poziomów wodonośnych. Poziomy te występują w międzymorenowych warstwach piaszczysto-żwirowych w interwale głębokości: m p.p.t. (II poziom), m p.p.t. (III poziom) oraz powyżej 120 m p.p.t (IV poziom). Nawiercone zwierciadło wody występuje na zmiennej głębokości i jest pod ciśnieniem hydrostatycznym, stabilizując się w większości blisko powierzchni terenu (2 4 m p.p.t.). Woda z głębszych warstw wodonośnych stanowiących podstawę wodociągów zbiorowych, charakteryzuje się wysoką zawartością związków żelaza i manganu, co wymusza budowę stacji uzdatniania wody przy hydroforniach. System zbiorowego zaopatrzenia w wodę gminy Stupsk jest dobrze rozwinięty. Obecnie na terenie gminy funkcjonują 4 ujęcia wód podziemnych administrowane przez Zakład Usług Wodnych w Mławie: Strona 30

31 1) SUW Stupsk 2 studnie o wydajności 35m 3 /h każda 2) SUW Strzałkowo 1 studnia o wydajności 31 m 3 /h, 2 studnia o wydajności 12 m 3 /h i 3 studnia o wydajności 10 m 3 /h 3) SUW Zdroje 1 studnia o wydajności 100 m 3 /h, 2 studnia o wydajności 64 m 3 /h 4) SUW Jeże - 2 studnie o wydajności 42m 3 /h każda Zaopatrzenie w wodę odbywa się poprzez pobór wód podziemnych dla potrzeb wodociągów gminnych. Największy zasięg ma wodociąg zaopatrujący wschodnią część gminy Stupsk z ujęcia wody w miejscowości Jeże. W zasięgu wodociągu są następujące miejscowości: Jeże, Olszewo-Bołąki, Żmijewo Kościelne, Olszewo-Borzymy, Żmijewo-Trojany, Grzymki, Żmijewo-Ponki, Żmijewo-Gaje i Żmijewo-Kuce. Ponadto na terenie gminy funkcjonują wodociągi zbiorowe bazujące na ujęciach wody w miejscowościach: Strzałkowo, Stupsk i Zdroje. Najmniejszy zasięg ma wodociąg zakładowy Dunaj (zaopatrujący w wodę między innymi osiedle mieszkaniowe) i wodociąg Dąbek zrealizowany na potrzeby Krajowego Ośrodka Mieszkalno-Rehabilitacyjnego. Tabela 27. Charakterystyka zaopatrzenia w wodę na terenie gminy Stupsk w latach L.p. Parametr Jednostka Długość sieci wodociągowej bez przyłączy km 132,2 133,4 134,4 134,6 2. Ilość przyłączy szt Liczba mieszkańców korzystająca z sieci wodociągowej osoba Woda dostarczana gosp. domowym [ogółem] dam 3 201,9 214,1 223,8 233,8 5. Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca m 3 39,6 42,4 44,5 46,9 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych, dane za lata Sieć wodociągowa na terenie gminy Stupsk jest sukcesywnie rozbudowywana, a z roku na rok wzrasta liczba przyłączy. Na przestrzeni lat sukcesywnie rosło zużycie wody w gospodarstwach domowych. Na terenie gminy Stupsk brak jest sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków komunalnych. Ścieki z gospodarstw odprowadzane są do indywidualnych zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków. W 2015r. gmina Stupsk przystąpiła do realizacji projektu pn. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Stupsk. Projekt polegał na udzieleniu wsparcia finansowego mieszkańcom gminy Stupsk przy budowie przydomowych oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy Stupsk funkcjonują jedynie dwie oczyszczalnie zakładowe: 1) Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna Krajowego Ośrodka Mieszkalno-Rehabilitacyjnego w Dąbku roczna ilość ścieków 11 tys. m 3, odbiornik rów melioracyjny, Dunajczyk, Łydynia 2) Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna Gorzelni i Ubojni ZPR w Dunaju - roczna ilość ścieków 23 tys. m 3, odbiornik Dunajczyk, Łydynia. Rozwiązaniem na brak kanalizacji sanitarnej, szczególnie na terenach rozproszonej zabudowy są przydomowe oczyszczalnie ścieków. Są zdecydowanie bardziej ekologiczne niż bezodpływowe zbiorniki na ścieki (szamba). Poniżej zestawienie ilości przydomowych oczyszczalni w poszczególnych miejscowościach gminy. Tabela 28. Przydomowe oczyszczalnie w gminie Stupsk L.p. Miejscowość Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków [szt.] 1. Bolewo 0 2. Budy Bolewskie 1 Strona 31

32 3. Dąbek 1 4. Dunaj 4 5. Jeże 1 6. Konopki 0 7. Krośnice 3 8. Morawy 4 9. Olszewo Bołąki Olszewo Borzymy Olszewo Grzymki Pieńpole Rosochy Strzałkowo Stupsk Sułkowo Kolonia Wola Szydłowska Wola Kolonia Wyszyny Kościelne Zdroje Żmijewo Kościelne Żmijewo Gaje Żmijewo Kuce Żmijewo Pionki Żmijewo Trojany 3 Razem: 66 Źródło: Dane Urzędu Gminy Stupsk, lipiec 2016r Gospodarka odpadami Odpady zawierające azbest należą do grupy odpadów niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia człowieka i dla środowisko. Wyroby zawierające azbest występują najczęściej w formie płyt azbestowocementowych stosowanych w budownictwie. Sosowane są głównie na obiektach gospodarczych, ale często też na obiektach mieszkalnych. Występowanie tych wyrobów wiąże się najczęściej z obniżeniem wartości technicznej i ekonomicznej danej nieruchomości. Brak środków finansowych na zmianę pokrycia dachowego może być sygnałem o niższym statusie życia mieszkańców obiektu. Tabela 29. Zestawienie ilości wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Stupsk z podziałem na miejscowości L.p. Miejscowość Ilość wyrobów azbestowych [Mg] 26. Bolewo 95, Budy Bolewskie 76, Dąbek 538, Dunaj 216, Jeże 57, Konopki 301, Krośnice 127, Morawy 142, Olszewo Bołąki 78, Olszewo Borzymy 51, Olszewo Grzymki 63, Pieńpole 14,058 Strona 32

33 38. Rosochy 120, Strzałkowo 313, Stupsk 475, Sułkowo Kolonia 30, Wola Szydłowska 79, Wola Kolonia 135, Wyszyny Kościelne 341, Zdroje 396, Żmijewo Kościelne 37, Żmijewo Gaje 73, Żmijewo Kuce 80, Żmijewo Pionki 52, Żmijewo Trojany 89,585 Razem: 3990,324 Źródło: Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla gminy Stupsk na lata Ogółem zarówno u osób fizycznych jak i prawnych zinwentaryzowano 3990,324 Mg wyrobów zawierających azbest. Największe ilości tych wyrobów występuje w Dąbku, Stupsku, Zdrojach, Wyszynach Kościelnych, Strzałkowie oraz Konopkach. 5. Partycypacja społeczna 6. Metoda delimitacji obszarów problemowych Program rewitalizacji dla Gminy Stupsk opracowany został z wykorzystaniem modelu eksperckopartycypacyjnego, polegającego na możliwie szerokim udziale wszystkich interesariuszy w pracach nad Programem, przy jednoczesnym zaangażowaniu ekspertów zewnętrznych, odpowiadających między innymi za współudział w prowadzeniu procesu konsultacji społecznych oraz opracowaniu dokumentu pn. Program rewitalizacji dla Gminy Stupsk. Delimitacji przestrzennej obszarów wymagających wsparcia w ramach Programu rewitalizacji dla Gminy Stupsk dokonano na podstawie wieloczynnikowej analizy ilościowej i jakościowej opartej na: identyfikacji występujących na terenie gminy problemów w sferze społecznej oraz współtowarzyszących im problemów gospodarczych, technicznych, przestrzennych i środowiskowych, wynikach konsultacji społecznych z udziałem różnych grup interesariuszy (przedstawicieli gminy, mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych), Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata i określonych w nich kryteriach wyznaczania stanów kryzysowych spowodowanych koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej w szczególności w zakresie niskiego poziomu stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw, środowiskowej w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź środowiska naturalnego, Strona 33

34 przestrzenno-funkcjonalnej - w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych, technicznej - w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Instrukcji dotyczącej przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego w której wskazuje się wskaźniki rekomendowane do wyznaczania obszarów kryzysowych tj.: Społeczne: wysoka stopa bezrobocia; wysoki poziom ubóstwa; wysoka przestępczość; wysoki wskaźnik przemocy w rodzinie; niski poziom edukacji; niewielka liczba organizacji społecznych/liczba członków (fundacje, stowarzyszenia); niska frekwencja w wyborach. Przestrzenno-funkcjonalne: degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska; niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną; brak dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości; niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru; niski poziom obsługi komunikacyjnej; deficyt lub niskiej jakości tereny publiczne. Gospodarcze: niski stopnień przedsiębiorczości, słaba kondycja przedsiębiorstw, Środowiskowe: przekroczenie standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska. Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej gminy. Strona 34

35 Tabela 30. Tabela wskaźników dla strefy społecznej L.p. Miejscowość Udział długotrwale bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej w liczbie mieszkańców [%] (bezrobocie) Udział rodzin którym przyznano zasiłek z pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych [%] (ubóstwo) Udział rodzin dotkniętych problemem alkoholowym w liczbie gospodarstw domowych [%] (alkoholizm) Udział popełnionych przestępstw i wykroczeń w liczbie ludności [%] (przestępczość) Koncentracja zjawisk [%] [większa niż średnia] 1. Bolewo 4,58 16,22 5,41 6,87 33,07 2. Budy Bolewskie 0,00 0,00 0,00 2,08 2,08 3. Dąbek 0,91 10,22 2,92 1,37 15,42 4. Dunaj 0,79 11,84 3,95 1,18 17,76 5. Jeże 0,00 3,85 3,85 7,50 15,19 6. Konopki 1,16 6,61 2,07 3,47 13,31 7. Krośnice 0,00 9,62 3,85 1,73 15,20 8. Morawy 2,59 5,56 3,70 1,04 12,89 9. Olszewo Bołąki 0,00 0,00 6,67 2,56 9, Olszewo Borzymy 0,00 10,00 5,00 1,30 16, Olszewo Grzymki 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Pieńpole 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Rosochy 2,68 8,33 4,17 0,00 15, Strzałkowo 1,17 10,07 2,88 2,10 16, Stupsk 0,77 6,54 2,80 4,49 14, Sułkowo Kolonia 3,03 16,67 5,56 0,00 25, Wola Szydłowska 1,64 7,50 2,50 3,28 14, Wola Kolonia 0,00 2,44 2,44 1,46 6, Wyszyny Kościelne 0,59 6,62 1,99 1,78 10, Zdroje 0,00 1,32 1,32 0,00 2, Żmijewo Kościelne 3,13 13,04 13,04 9,38 38, Żmijewo Gaje 6,38 14,29 4,76 2,13 27, Żmijewo Kuce 1,30 14,29 0,00 0,00 15, Żmijewo Ponki 0,00 8,33 0,00 2,22 10, Żmijewo Trojany 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Gmina 0,95 7,30 2,48 2,49 13,22 Strona 35

36 Tabela 31. Tabela wskaźników dla strefy gospodarczej L.p. Miejscowość Udział podmiotów gospodarczych w liczbie ludności [%] (przedsiębiorczość) Udział wpisów działalności gospodarczej w danej miejscowości do liczby wpisów ogółem [%] (działalność gospodarcza) Udział gospodarstw rolnych w liczbie gospodarstw rolnych ogółem [%] (rolnicza działalność gospodarcza) Koncentracja zjawisk gospodarczych [%]- [mniejsza niż średnia ] 1. Bolewo 6,11 4,30 4,13 14,54 2. Budy Bolewskie 2,08 0,54 4,13 6,75 3. Dąbek 2,51 5,91 0,00 8,42 4. Dunaj 0,39 0,54 11,57 12,50 5. Jeże 1,25 0,54 8,26 10,05 6. Konopki 7,72 32,26 8,26 48,24 7. Krośnice 2,89 2,69 0,00 5,58 8. Morawy 2,07 2,15 4,96 9,18 9. Olszewo Bołąki 15,38 3,23 5,79 24, Olszewo Borzymy 7,79 3,23 0,00 11, Olszewo Grzymki 3,85 1,08 0,00 4, Pieńpole 0,00 0,00 1,65 1, Rosochy 2,68 1,61 0,00 4, Strzałkowo 1,40 3,23 7,44 12, Stupsk 3,33 13,98 20,66 37, Sułkowo Kolonia 0,00 0,00 0,00 0, Wola Szydłowska 5,74 3,76 3,31 12, Wola Kolonia 4,38 3,23 0,00 7, Wyszyny Kościelne 3,37 9,14 0,00 12, Zdroje 2,37 3,76 19,83 25, Żmijewo Kościelne 6,25 1,08 0,00 7, Żmijewo Gaje 6,38 1,61 0,00 8, Żmijewo Kuce 3,90 1,61 0,00 5, Żmijewo Ponki 0,00 0,00 0,00 0, Żmijewo Trojany 1,82 0,54 0,00 2,36 Gmina 3,77 4,00 4,00 11,77 Strona 36

37 Tabela 32. Tabela wskaźników dla strefy przestrzenno - funkcjonalnej L.p. Miejscowość Liczba budynków użyteczności publicznej (świetlice wiejskie, remizy strażackie) (szt.) Liczba mieszkań komunalnych i socjalnych (szt.) Wskaźnik jakości dróg - długość dróg gminnych nieutwardzonych do długości dróg gminnych ogółem [%] 1. Bolewo 1 2 0,00 2. Budy Bolewskie 0 0 0,00 3. Dąbek ,00 4. Dunaj ,00 5. Jeże 0 0 0,00 6. Konopki 2 4 0,00 7. Krośnice 0 0 0,00 8. Morawy 0 0 0,00 9. Olszewo Bołąki 0 0 0, Olszewo Borzymy 0 0 0, Olszewo Grzymki 0 0 0, Pieńpole , Rosochy 1 0 0, Strzałkowo , Stupsk , Sułkowo Kolonia 0 0 0, Wola Szydłowska , Wola Kolonia 0 0 0, Wyszyny Kościelne 2 4 0, Zdroje , Żmijewo Kościelne 1 0 0, Żmijewo Gaje , Żmijewo Kuce , Żmijewo Ponki 0 0 0, Żmijewo Trojany ,15 Gmina ,12 Strona 37

38 Tabela 33. Tabela wskaźników dla strefy techniczno - środowiskowej L.p. Miejscowość Udział powierzchni dachów pokrytych eternitem w powierzchni dachów przykrytych eternitem ogółem [%] Udział przydomowych oczyszczalni w liczbie gospodarstw domowych [%] Koncentracja zjawisk gospodarczych [%]- [większa niż średnia] 1. Bolewo 2,39 0,00 2,39 2. Budy Bolewskie 1,92 5,00 6,92 3. Dąbek 13,50 0,73 14,23 4. Dunaj 5,44 5,26 10,70 5. Jeże 1,43 3,85 5,28 6. Konopki 7,55 0,00 7,55 7. Krośnice 3,19 5,77 8,96 8. Morawy 3,58 7,41 10,98 9. Olszewo Bołąki 1,96 0,00 1, Olszewo Borzymy 1,30 10,00 11, Olszewo Grzymki 1,59 20,00 21, Pieńpole 0,35 0,00 0, Rosochy 3,02 0,00 3, Strzałkowo 7,86 4,32 12, Stupsk 11,92 5,61 17, Sułkowo Kolonia 0,78 0,00 0, Wola Szydłowska 1,99 5,00 6, Wola Kolonia 3,41 12,20 15, Wyszyny Kościelne 8,55 2,65 11, Zdroje 9,95 3,95 13, Żmijewo Kościelne 0,94 13,04 13, Żmijewo Gaje 1,84 4,76 6, Żmijewo Kuce 2,02 14,29 16, Żmijewo Ponki 1,32 41,67 42, Żmijewo Trojany 2,25 18,75 21,00 Gmina 100 4,42 8,42 Strona 38

39 6.1. Negatywne zjawiska społeczne Ubóstwo Ubóstwo jest to stan, w którym społeczności brakuje środków finansowych na zaspokojenie podstawowych potrzeb, uznawanych w danej społeczności za niezbędne. Pod pojęciem podstawowe potrzeby, poza spełnieniem takich potrzeb jak: wyżywienie, ubranie kryją się takie potrzeby jak: opłaty mieszkaniowe, leczenia, uzyskania wykształcenia itp. Ubóstwo jest głównym powodem przyznawania przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stupsku pomocy w formie zasiłków celowych, okresowych i pomocy żywnościowej. Powodem są małe szanse na zatrudnienie osób bezrobotnych i niski poziom wykształcenia. Zgodnie z danymi z Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stupsku w 2015r. łącznie na terenie Gminy przyznano zasiłki z pomocy społecznej 109 rodzinom, co stanowi 7,30% ilości gospodarstwo domowych. Wykres 4. Liczba rodzin, którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej w stosunku do łącznej ilości przyznanych zasiłków [%] Dąbek Stupsk Strzałkowo Konopki Wyszyny Kościelne 9,2 10,1 12,8 12,8 12,8 Źródło: opracowanie własne Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stupsku najwięcej wsparcia udzielił rodzinom z miejscowości Dąbek (12,8%), Stupsk (12,8%) i Strzałkowo (12,8%), a w następnej kolejności w miejscowości Konopki (10,1%) i Wyszyny Kościelne (9,2%). W większych miejscowościach jak Stupsk czy Konopki problem ten będzie większy z uwagi na większą ilość mieszkańców. Należy jednak wziąć pod uwagę ilość zasiłków przyznanych rodzinom w stosunku do ilości gospodarstw w danej miejscowości, co przedstawia poniższy wykres. Wykres 5. Udział rodzin, którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych [%] Wskaźnik dla Gminy: Sułkowo Kolonia Bolewo Żmijewo Gaje Żmijewo Kościelne Dunaj Dąbek Strzałkowo Wyszyny Kościelne Konopki Stupsk 7,3 6,62 6,61 6,54 10,22 10,07 11,84 13,04 14,29 16,67 16,22 Źródło: opracowanie własne Strona 39

40 Analizując dane statystyczne, liczby rodzin, którym przyznano zasiłek oraz ilości gospodarstwa w danej miejscowości wskazuje się, że największa koncentracja zjawiska ubóstwa występuje w miejscowości Dąbek oraz miejscowości Strzałkowo. Do najczęstszych powodów przyznawania pomocy zaliczyć należy: bezrobocie, ubóstwo oraz długotrwałą lub ciężką chorobę. Nieco rzadziej po pomoc zgłaszały się osoby niepełnosprawne czy nieradzące sobie w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Do pojedynczych powodów zaliczyć należy alkoholizm, bezdomność. W większości przypadków podstawą do udzielenia pomocy było równocześnie kilka przesłanek. Obserwuje się zjawisko utrwalania się dziedziczenia ubóstwa, co w konsekwencji prowadzi do degradacji pod względem materialnym i społecznym. Szybkie wykrywanie i docieranie do rodzin znajdujących się na skraju ubóstwa oraz intensywna praca socjalna przyczynia się do zapobiegania utrwalania się biernych postaw. Bezrobocie Bezrobocie jest problemem o dużym znaczeniu społecznym, który oprócz wymiaru ekonomicznego ma duże znaczenie społeczne i psychologiczne, jest czynnikiem powodującym nie tylko ubóstwo ale i wykluczenie społeczne w obszarze rynku pracy. Zgodnie z danymi z Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stupsku w 2015r. łącznie na terenie Gminy zarejestrowano 47 osób długotrwale bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej, co stanowiło 0,95% ogólnej liczby mieszkańców gminy. Wykres 6. Udział długotrwale bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej w liczbie mieszkańców [%] Wskaźnik dla Gminy: Żmijewo Gaje Bolewo Żmijewo Kościelne Sułkowo Kolonia Rosochy Morawy Strzałkowo Konopki 0,95 1,17 1,16 3,13 3,03 2,68 2,59 4,58 6,38 Źródło: opracowanie własne Grupy narażone na bezrobocie w większej skali niż przeciętnie to: młodzież, osoby niepełnosprawne, osoby o niskich kwalifikacjach, kobiety oraz osoby w wieku niemobilnym. Trudna sytuacja finansowa gospodarstw domowych dotkniętych bezrobociem wymusza także ograniczenie wydatków związanych z nauką i kształceniem. Problem ten jest często w rodzinie czynnikiem konfliktowym i nasilającym patologie społeczne, takie jak nadużywanie alkoholu, zdobywanie środków pieniężnych nielegalnymi sposobami, np. kradzież, itp. Zmiany w rodzinie spowodowane bezrobociem zależą w dużej mierze od struktury rodziny, stanu dotychczasowego zagospodarowania materialnego, kondycji zdrowotnej członków rodziny oraz środowiska lokalnego. Z powodu trudnej sytuacji materialnej rodziny, dzieci popadają w sytuacje konfliktowe w szkole z wychowawcami i nauczycielami. Odbija się to wszystko bardzo silnie na postawach dzieci i młodzieży, na ich zachowanie oraz wartościowanie zjawisk i osób. Na terenie gminy Stupsk obserwuje się stopniowy spadek bezrobocia, który zgodny jest z ogólnokrajową tendencją. Strona 40

41 Uzależnienia Ważnym problemem na terenie Gminy Stupsk jest problem uzależnień. Zgodnie z danymi z Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stupsku w 2015r. łącznie na terenie Gminy odnotowano 37 rodzin dotkniętych problemem alkoholowym, co stanowi 2,48% ogólnej liczby gospodarstw domowych. Wykres 7. Udział rodzin dotkniętych problemem alkoholowym w liczbie gospodarstw domowych [%] Wskaźnik dla Gminy: Żmijewo Kościelne Sułkowo Kolonia Bolewo Żmijewo Gaje Dunaj Dąbek Strzałkowo Konopki 2,48 2,92 2,88 2,07 5,56 5,41 4,76 3,95 13,04 Źródło: opracowanie własne Uzależnienie od alkoholu i innych używek pociąga za sobą wiele negatywnych skutków, które odbijają się w dużym stopniu na prawidłowe funkcjonowanie rodzin. Z problemem tym społeczeństwo spotyka się od wielu lat. Proces ten rozwija się diametralnie, wzrasta liczba osób uzależnionych od alkoholu i obniża się wiek pierwszego kontaktu z alkoholem. W konsekwencji dochodzi do zaburzeń komunikacji między członkami rodziny, pojawia się bieda, bezrobocie, problemy wychowawcze i zdrowotne a także inne uzależnienia czy też wchodzenie w konflikt z prawem. Kłopoty związane z alkoholem ma nie tylko osoba uzależniona, ale również osoby z najbliższego otoczenia alkoholika, związane z nim emocjonalnie, uczuciowo i ekonomicznie. Rodzina staje się przez alkoholizm niewydolna wychowawczo, cechuje ją zaburzona struktura wewnętrzna. To często rodzina uboga nie będąca w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych dziecka, które narażone jest na przekazywanie doświadczeń, powodujących zaburzenia w jego rozwoju. Przestępczość Istotnym problemem natury społecznej jest poziom bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zgodnie z danymi z.. i Posterunku Policji w Szydłowie w 2015r. łącznie na terenie Gminy odnotowano 121 przestępstw i wykroczeń, z czego 23 stanowiły przestępstwa, a 98 wykroczenia. Najwięcej przestępstw odnotowano w miejscowości Stupsk (4), Wyszyny Kościelne (4), Konopki (3) i Strzałkowo (2). Podobnie ma się kwestia wykroczeń tj. Stupsk (31), Konopki (22) i Strzałkowo (7), Wyszyny Kościelne (5). Liczba przestępstw i wykroczeń popełnionych w skali gminy wynosi 2,45% ogólnej liczby ludności. Strona 41

42 Wykres 8. Udział popełnionych przestępstw i wykroczeń w liczbie ludności [%] Wskaźnik dla Gminy: Żmijewo Kościelne Jeże Bolewo Konopki Żmijewo Gaje Strzałkowo Sułkowo-Kolonia 0 2,13 2,1 2,45 3,47 6,87 7,5 9,38 Źródło: opracowanie własne Z pośród przestępstw/wykroczeń dominowały te przeciwko mieniu, drogowe oraz gospodarcze. Niepełnosprawność i długotrwała choroba Osoba niepełnosprawna to osoba, której sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie funkcji społecznych. Osoba niepełnosprawna różni się od innych osób wyłącznie niepełnosprawnością, posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. W dzisiejszych czasach niepełnosprawność uważana jest za szczególnie istotny problem społeczny. Obserwacje pracowników Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stupsku pozwalają stwierdzić, że sytuacja tej grupy społecznej jest bardzo trudna. Osoby niepełnosprawne mają problemy ze znalezieniem pracy. Dużym problemem są bariery architektoniczne, przykładem może być funkcjonujący na terenie gminy ośrodek zdrowia, który nie posiada rozwiązań technicznych przeznaczonych dla inwalidów. Problemem w środowisku wiejskim jest także edukacja osób niepełnosprawnych od chwili urodzenia aż do ukończenia szkoły. Aktywność społeczna Na terenie gminy działa kilka organizacji społecznych skupionych głównie w Konopkach. Są to m.in. Koło Emerytów i Rencistów Siwy włos w Konopkach Klub Sportowy Konopianka Konopki Koło Gospodyń Wiejskich w Konopkach Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Konopki Ochotnicza Straż Pożarna Konopki Obecnie organizacje prowadzą działalność dostosowaną do możliwości finansowych. Często jest ona ograniczona czynnikami o charakterze technicznym, społecznym czy finansowych. Wszystkie organizacje współpracują z urzędem gminy, jednak często wsparcie, które może zaoferować gmina nie jest wystarczające. W opinii przedstawicieli organizacji, Konopki są miejscowością, która posiada niewykorzystany potencjał. Respondenci zaznaczyli, że inne miejscowości w gminie mają wyremontowane świetlice wiejskie, tymczasem Konopki, gdzie znajduje się siedziba wielu organizacji pozarządowych nie mają przestrzeni na działania ani funduszy na zaadaptowanie obiektu na ten cel. Strona 42

43 Ponadto jako główne przyczyny blokujące swobodny rozwój i działalność organizacji pozarządowych respondenci wskazywali: niewystarczające środki finansowe na działanie, brak możliwości i umiejętności pozyskiwania środków zewnętrznych, trudności związane z rozliczeniem i księgowością, konieczność inwestowania środków w infrastrukturę, a nie w działania merytoryczne brak współpracy organizacji pozarządowych na terenie gminy, brak współpracy z lokalnym biznesem, który mógłby wesprzeć działania organizacji poprzez sponsoring brak warunków lokalowych do prowadzenia różnorodnych działań brak zainteresowania lokalnej społeczności współpracą i uczestnictwem w proponowanych działaniach, brak aktywności lokalnej społeczności 6.2. Negatywne zjawiska gospodarcze Stupsk jest gminą typowo rolniczą o niewielkim potencjale przemysłowym i usługowym. Najliczniejszą grupę podmiotów prowadzących działalność gospodarczą o charakterze handlowym, usługowym i produkcyjnym stanowią osoby fizyczne. Działalność tych podmiotów oparta jest głównie na samozatrudnieniu właściciela i jego rodziny, a tylko w minimalnym stopniu na zatrudnieniu pracowników najemnych. W zasadzie tylko nieliczni przedsiębiorcy (prowadzący działalność gospodarczą jako osoby fizyczne) oraz dwa podmioty gospodarcze działające w formie spółek i dzierżawca majątku po byłym PGR dają zatrudnienie większej liczbie osób, a usługi, produkcja i przetwórstwo tych podmiotów świadczone są na rynek ponad lokalny. Podobnie sytuacja wygląda w rolnictwie, dominują gospodarstwa indywidualne, na ogół nie zatrudniające pracowników. Na terenie gminy Stupsk wg. stanu na 2015r. łącznie funkcjonowało 186 podmiotów działalności gospodarczej. Najwięcej podmiotów zarejestrowano w Konopkach (60), Stupsku (26), Wyszynach Kościelnych (24). Pomimo tego, że Stupsk i Konopki są miejscowościami o podobnej licznie mieszkańców, więcej podmiotów zarejestrowano w Konopkach. Średni wskaźnik poziomu działalności gospodarczej w skali gminy wynosi 4,0%. Dla miejscowości Konopki, Stupsk, Wyszyny Kościelne wskaźnik udziału wpisów działalności gospodarczej do liczby wpisów ogółem jest wyższy niż 4,0%, a dla pozostałych miejscowości niższy niż 4,0%. Taki wynik świadczy o większym potencjale rozwojowym większych miejscowości. Wśród działalności gospodarczej stanowiącej 186 podmiotów, aż 121 stanowiła liczba aktywnych gospodarstw rolnych, co oznacza że indywidualna działalność prowadzona jest najczęściej w sektorze rolnictwa. W odniesieniu do rolniczej działalności produkcyjnej udział gospodarstw rolnych w liczbie gospodarstw rolnych ogółem wynosi 4,0% - wskaźnik dla gminy. Tylko 10 z 25 miejscowości gminy ma wyższy wskaźnik niż średnia gminy, m.in. Stupsk (20,66%), Zdroje (19,83%), Dunaj (11,57%), Strzałkowo (7,44%), co oznacza, że jest zarejestrowanych więcej gospodarstw niż wynosi średnia dla gminy. Czynnikiem mającym wpływ na rozwój gospodarczy jest przedsiębiorczość mieszkańców, którą wskazano jako stosunek ilości podmiotów gospodarczych do ilości mieszkańców danej miejscowości co przedstawia poniższy wykres. Strona 43

44 Wykres 9. Udział podmiotów gospodarczych w liczbie ludności [%] Wskaźnik dla Gminy: Konopki Żmijewo Gaje Żmijewo Kościelne Bolewo Wyszyny Kościelne Stupsk Strzałkowo Dunaj Sułkowo Kolonia 0 0,39 1,4 3,37 3,33 3,77 6,25 6,11 6,38 7,72 Źródło: opracowanie własne Biorąc pod uwagę możliwości rozwojowe, warunki do prowadzenia działalności zarówno działalności rolniczej najmniejszym wskaźnikiem przedsiębiorczości wykazuje się miejscowość m.in. Dunaj, Strzałkowo, Stupsk i Wyszyny Kościelne Negatywne zjawiska przestrzenno funkcjonalne Infrastruktura komunikacyjna Sieć dróg gminnych (publicznych i wewnętrznych) stanowi uzupełnienie układu podstawowego. Drogi te zapewniają dostępność z sieci podstawowej terenów zainwestowania, zapewniają również bezpośrednią obsługę terenów głównie mieszkaniowych, usługowych, sportowo-rekreacyjnych itd. W gminie 31,12% dróg pozostaje nieutwardzonych. W niektórych miejscowościach występują wyłącznie drogi nieutwardzone jak.np. Wola Szydłowska (100%), Dąbek (100%) i Dunaj (100%), albo wskaźnik jest wysoki jak np. Żmijewo- Kuce (83,86%), Żmijewo- Gaje (82,63%), Strzałkowo (70,57%). Nawet w miejscowości Stupsk, która jest centrum życia gminy znajduje się 32,79% dróg nieutwardzonych, a więc powyżej wskaźnika dla gminy. Wykres 10. Wskaźnik jakości dróg - długość dróg gminnych nieutwardzonych do długości dróg gminnych ogółem [%] Wskaźnik dla Gminy: Wola Szydłowska Dąbek Dunaj Zmijewo-Kuce Żmijewo Gaje Strzałkowo Pieńpole Stupsk 31,12 32,79 56,79 70,57 83,86 82, Źródło: opracowanie własne Strona 44

45 Dla dróg istniejących utwardzonych podstawowym mankamentem jest ich niezadowalający, czasami wręcz zły stan techniczny, jak również nienormatywne (zaniżone) parametry techniczne (szerokość jezdni, szerokość w liniach rozgraniczających, brak segregacji ruchu pieszego i kołowego), zwykle dla dróg budowanych kilkadziesiąt lat wcześniej, w oparciu o inne przepisy lub w przypadku braku dostępności terenu np. wynikających z własności terenu. Dostępność komunikacyjna do terenów mieszkaniowych, usługowych i innych jest jednym z podstawowych parametrów świadczących o poziomie i warunkach życia mieszkańców. Aby zapewnić właściwy standard życia oraz zapobiec wyludnieniu terenu istotna jest inwestycja w infrastrukturę komunikacyjną. Infrastruktura mieszkaniowa Poziom i jakość życia należy rozpatrywać w powiązaniu z zagadnieniami marginalizacji społecznej, nieodłącznie związane są z wielkością dochodów, a częściowo również z wiekiem ludności. Poziom życia odnosi się również do warunków mieszkaniowych charakteryzowane choćby poprzez parametry wielkościowe mieszkań, ich wyposażenie w infrastrukturę techniczną oraz sprzęty trwałego użytkowania. Gorszy z reguły stan techniczny mieszkań wynika z nałożenia się na siebie co najmniej kilku czynników. Niskie dochody mieszkańców uniemożliwiają podejmowanie prywatnych inicjatyw z zakresu prac remontowych, co wpływa na ogólną estetykę danej miejscowości. Niski standard domów lub mieszkań, braki w infrastrukturze technicznej jak np. słaba dostępność komunikacyjna, brak infrastruktury kanalizacyjnej, zdegradowana przestrzeń publiczna sprawia, że osoby o wyższym statusie materialnym przenoszą się w inne miejsce, natomiast mieszkańcy, których nie stać na lepsze warunki, z konieczności w nich pozostają. Dochodzi zatem do wystąpienia zjawiska segregacji przestrzennej, czyli do nierównomiernego rozmieszczenia ludzi należących do różnych grup społecznych wśród ogółu mieszkańców określonej jednostki. Sytuacja społeczno-ekonomiczna danej jednostki w dużym stopniu zależy od stosunku mieszkańców do ich miejsca zamieszkania, jeśli identyfikują się oni ze swoim zespołem mieszkaniowymi i jego otoczeniem, istnieje większa szansa, że nawet jeśli status materialny mieszkańców ulegnie poprawie nie wyprowadzą się oni w inne miejsce. W strukturze zabudowy mieszkaniowej wyróżnia się w gminie Stupsk budownictwo mieszkaniowe realizowane przez rolników w zagrodach, budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne realizowane przez ludność nierolniczą oraz budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne zespołowe realizowane do niedawna jeszcze przez Państwowe Gospodarstwa Rolne jako budownictwo zakładowe. Warunki mieszkaniowe w gminie określa się jako dobre. Mieszkańcy zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej dbają o estetykę swoich gospodarstw we własnym zakresie, w zależności od dostępnych środków finansowych. Gorzej sytuacja wygląda w zabudowie wielorodzinnej, gdzie koszty utrzymania obiektów są wyższe. Dbałość o funkcjonalność i estetykę obiektów znajduje się w rękach zarządców lub wspólnot/spółdzielni mieszkaniowych, a na wspólne remonty składają się wszyscy lokatorzy. Pomimo tego stan techniczny tych obiektów jest zwykle niezadawalający, głównie z powodu elewacji, pokrycia dachowego, okien, przestarzałych instalacji ogrzewania, a co za tym idzie strat ciepła i wyższych kosztów utrzymania. Sytuacja mieszkań komunalnych również nie jest łatwa. W zasobie gminnym nie ma mieszkań socjalnych. Gmina dysponuje mieszkaniami komunalnymi w ilości 18 o łącznej powierzchni 847,11 m 2. Stan techniczny istniejących zasobów komunalnych jest średni w 50%, słaby w 30%, i 20% dobry. Obiekty o słabym stanie technicznym wymagają niezbędnych prac modernizacyjnych (m.in. ocieplanie, wymiany pokryć dachowych, ogrzewania lub wyposażenia w niezbędną infrastrukturę techniczną). Dalsze użytkowanie bez poprawy ich stanu będzie skutkowało postępującą degradacją obiektów. W celu zobrazowania potrzeb mieszkań komunalnych zestawiono ich ilość dla danej miejscowości i ilość rodzin, którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej (z różnych przyczyny, jednak wskazujące na rodziny najbardziej potrzebujące). Strona 45

46 Wykres 11. Liczba mieszkań komunalnych w gminie w porównaniu do ilości rodzin którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej Stupsk Strzałkowo Dąbek Konopki Wyszyny Kościelne Dunaj Bolewo Krośnice Wola Szydłowska Ilość mieszkań komunalnych Ilość rodzin, którym przyznano zasiłki z pomocy społecznej Źródło: opracowanie własne Z przedstawionych wyników można wnioskować, że jest potrzeba tworzenia mieszkań komunalnych, ponieważ obecna ilość mieszkań komunalnych nie zaspokaja potrzeb gminy. Ponadto istotną jest stan techniczny obiektów zarówno elewacja zewnętrza, przestrzeń wokół obiektu jak również poziom wyposażenia w infrastrukturę techniczną mieszkań. Infrastruktura społeczna i kulturalna Na infrastrukturę społeczna będącą we władaniu Gminy znajduje się 18 obiektów. Poniżej zestawienie infrastruktury na obszarze zidentyfikowanym jako zdegradowany. Tabela 34. Infrastruktura społeczna, których właścicielem jest Gmina Stupsk L.p. Podobszar rewitalizacji Liczba budynków użyteczności publicznej (świetlice wiejskie, remizy strażackie) (szt.) 1. Bolewo 1 2. Konopki 2 3. Strzałkowo 1 4. Sułkowo Kolonia 0 5. Żmijewo Kościelne 1 6. Żmijewo Gaje 0 Wskaźnik dla Gminy: - Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Stupsk, stan na koniec 2015r. Strona 46

47 6.4. Negatywne zjawiska techniczne i środowiskowe Wykres 12. Udział powierzchni dachów pokrytych eternitem w powierzchni dachów przykrytych eternitem ogółem [%] Dąbek 13,50 Stupsk 11,92 Zdroje 9,95 Wyszyny Kościelne Strzałkowo Konopki 7,86 7,55 8,55 Dunaj 5,44 Bolewo Żmijewo-Gaje 1,84 2,39 Żmijewo Kościelne 0,94 Źródło: opracowanie własne Wykres 13. Udział przydomowych oczyszczalni w liczbie gospodarstw domowych [%] Wskaźnik dla Gminy: Strzałkowo Zdroje 3,95 4,42 4,32 Wyszyny Kościelne Dąbek Konopki 0 0,73 2,65 Bolewo Sułkowo Kolonia 0 0 Źródło: opracowanie własne Strona 47

48 7. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji Wieloaspektowe analizy pozwoliły na wyznaczenie obszaru zdegradowanego, na którym zidentyfikowano destrukcyjne procesy społeczne, przestrzenno-funkcjonalne, gospodarcze oraz środowiskowe, które doprowadziły do jego trwałej degradacji. Po wyznaczenia obszaru zdegradowanego wyznaczono obszar rewitalizacji, składający się z kilku podobszarów nie posiadających ze sobą wspólnych granic. Obszar wskazany do rewitalizacji stanowi część obszaru zdegradowanego o szczególnej koncentracji negatywnych zjawisk. OBSZAR ZDEGRADOWANY Nazwa podobszaru Liczba ludności % Powierzchnia [km 2 ] % Gmina Stupsk , Bolewo 131 2,7 4,26 3,9 Dąbek 439 8,9 11,81 10,0 Dunaj 254 5,1 8,79 7,5 Konopki ,7 3,34 2,9 Strzałkowo 429 8,7 10,13 9,0 Sułkowo Kolonia 33 0,7 2,48 2,1 Żmijewo Kościelne 32 0,6 1,81 1,5 Żmijewo Gaje 47 1,0 3,75 3,2 Razem obszar zdegradowany ,4 46,37 39,3 Strona 48

49 Rysunek 4. Obszar zdegradowany wyznaczony na obszarze gminy Stupsk Strona 49

50 OBSZAR REWITALIZACJI Nazwa podobszaru Liczba ludności % Powierzchnia [km 2 ] % Gmina Stupsk , Bolewo 131 2,7 4,26 3,6 Konopki ,7 3,43 2,9 Strzałkowo 429 8,7 10,13 8,6 Żmijewo Kościelne 32 0,6 1,81 1,5 Żmijewo Gaje 47 1,0 3,75 3,2 Razem obszar rewitalizacji ,7 23,38 19,8 Wyznaczony obszar rewitalizacji obejmuje 19,8% powierzchni gminy Stupsk i jest zamieszkiwany przez 28,7% mieszkańców. Strona 50

51 Rysunek 5. Obszar zdegradowany wyznaczony na obszarze gminy Stupsk Strona 51