EIOPA-MB-16/ stycznia 2016 r. Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) Program prac na rok 2016

Transkrypt

1 EIOPA-MB-16/ stycznia 2016 r. Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) Program prac na rok

2 Spis treści Wprowadzenie... 3 Priorytety przyjęte na 2016 r Program prac EIOPA na 2016 r Przejrzyste określanie priorytetów

3 Wprowadzenie Program prac EIOPA na 2016 r. jest wynikiem cyklu rocznego planowania Urzędu. Określa obszary, w których działania Urzędu są najbardziej potrzebne i na których powinien on skoncentrować swoje zasoby. Program prac obejmuje cele strategiczne EIOPA, do których należą: zapewnienie konsumentom przejrzystości, prostoty, dostępności i uczciwości na rynku wewnętrznym; odgrywanie wiodącej roli w opracowywaniu prawidłowych, rozważnych przepisów regulujących rynek wewnętrzny Unii Europejskiej; poprawa jakości, efektywności i spójności nadzoru nad ubezpieczycielami i pracowniczymi programami emerytalnymi w UE; identyfikacja, ocena i minimalizacja ryzyka oraz zagrożeń i zarządzanie nimi w odniesieniu do stabilności finansowej sektora ubezpieczeń i pracowniczych programów emerytalnych; oraz EIOPA działająca jako nowoczesna, kompetentna i profesjonalna organizacja, zarządzana w skuteczny sposób, cechująca się efektywnymi procesami oraz dobrą reputacją. Pierwsze cztery cele strategiczne opracowano w oparciu o zadania i zakres odpowiedzialności wyznaczone EIOPA w ustanawiającym ją rozporządzeniu. Obejmują one ochronę konsumentów, wypracowanie prawidłowych przepisów, jakość, spójność i konwergencję nadzoru unijnego oraz stabilność finansową. Sukces działań EIOPA zależy od jego dobrej reputacji jako skutecznej, sprawnie zarządzanej i godnej zaufania organizacji, dlatego też do powyższych celów dodano piąty, odnoszący się do samego Urzędu. Cele strategiczne opracowano szczegółowo w odniesieniu do działań operacyjnych i horyzontalnych. Każde z takich działań obejmuje szczegółowo opisany cel operacyjny i odniesienie do strategii EIOPA, planowanych produktów oraz wymaganych zasobów ludzkich i finansowych. Dzięki temu cele i wartość pracy EIOPA stają się zrozumiałe oraz umożliwiają wybór odpowiednich priorytetów łączących wiele konkurencyjnych zadań, które muszą zostać zrealizowane przy ograniczonych zasobach Urzędu. Priorytety przyjęte na 2016 r. W porozumieniu ze swoim Zarządem EIOPA określiła cztery priorytety na 2016 r., odzwierciedlające najpoważniejsze potrzeby i ważne wydarzenia, które należało uwzględnić w planowaniu. Skupienie uwagi na wdrożeniu dyrektywy Wypłacalność II nieustanne i poważne wymogi wynikające z wdrażania tej dyrektywy oraz rola EIOPA w zapewnianiu spójności, znajdą swoje odzwierciedlenie w większości rodzajów działalności działań prowadzonych przez EIOPA. Konwergencja praktyk związanych z nadzorem jest zadaniem długoterminowym, wymagającym działań od samego początku wdrożenie dyrektywy Wypłacalność II jest wyjątkową okazją do poczynienia znacznego postępu w tej dziedzinie. EIOPA będzie kontrolować, w jaki sposób środki wdrożeniowe funkcjonują w praktyce i czy przyjęte przepisy w rzeczywistości prowadzą do realizacji leżących u ich podstaw zasad. W ramach wdrażania dyrektywy Wypłacalność II, EIOPA opracuje 3

4 również swoje systemy informatyczne oraz technologie wspierające, aby móc w sposób bezpieczny otrzymywać informacje od właściwych organów krajowych oraz dysponować zdolnościami i narzędziami umożliwiającymi ich analizę. Ochrona konsumentów obejmująca cały okres życia produktu oraz większy nacisk na zapobiegawcze i oparte na analizie ryzyka regulacje i nadzór jej celem jest rozszerzenie perspektywy na cały łańcuch wartości oraz wzmocnienie ukierunkowania na ryzyko i zapobieganie mu, zaczynające się już na etapie opracowywania produktu i trwające do ostatecznej roli ubezpieczeniowych systemów gwarancyjnych. Główne dziedziny rozwoju obejmują wybór wspólnego europejskiego języka wraz z jakościowymi i ilościowymi wskaźnikami ryzyka detalicznego oraz przeglądy tematyczne ułatwiające ogólną pogłębioną kontrolę oraz wczesne wykrywanie potencjalnych szkód konsumentów. Trwały cykl jakości w odniesieniu do regulacji: jasny stosunek do podstawowych zasad bardzo ważne jest skupienie uwagi na podstawowych zasadach oraz celu, aby zagwarantować, że przepisy będą prawidłowe i oparte na analizie ryzyka. Analiza przeprowadzona po wdrożeniu będzie ważnym źródłem dowodów, jej wyniki będą również stanowić ukoronowanie prac na tworzeniem wysokiej jakości przepisów. Ważnym elementem cyklu jakości jest zrównoważona koncepcja nadzoru w trudnych okresach, jak również analiza typowych i zwyczajnych kwestii związanych z nadzorem. Przyjęcie aktywnego podejścia do wydarzeń międzynarodowych jasno powiązanych z wdrożeniem dyrektywy Wypłacalność II. Duże znaczenie ma dalsze aktywne zaangażowanie EIOPA w tworzenie Międzynarodowych Standardów dotyczących Funduszy Własnych w ramach Międzynarodowego Stowarzyszenia Organów Nadzoru Ubezpieczeniowego. Program prac EIOPA na 2016 r. Zapewnienie konsumentom przejrzystości, prostoty, dostępności i uczciwości na rynku wewnętrznym. Potrzebne jest aktywne podejście, aby odbudować zaufanie do sektora finansowego poprzez zapewnienie, że konsumenci będą odpowiednio chronieni przed ryzykiem poniesienia szkód. Konsumenci są coraz bardziej świadomi swoich praw i słusznie domagają się większej przejrzystości, możliwości porównywania i uczciwości ze strony firm. Dla EIOPA ochrona konsumentów posiada dwa podstawowe wymiary: zakłady powinny być prawidłowo zarządzane i posiadać mocną pozycję jeżeli chodzi o wypłacalność, aby spełniać swoje wszystkie zobowiązania; konsumenci natomiast powinni otrzymywać informacje, których potrzebują, powinni być uczciwie traktowani i uzyskiwać odpowiednią wartość w stosunku do ceny, w zależności od konkretnych produktów. Zgodnie z zasadą trwałego uznawania za kwestię priorytetową ochrony konsumentów, w 2016 r. EIOPA przyjmie zapobiegawcze, oparte na analizie ryzyka i europejskie podejście, aby prowadzić nadzór mający na celu określenie konkretnych kwestii szkód 4

5 konsumenckich oraz rozwiązać ich problem przy pomocy adekwatnej reakcji 1. Aby objąć cały cykl życia produktu, EIOPA skupi uwagę na braku możliwości uzasadnionego wyboru, niewłaściwych technikach sprzedaży oraz kwestiach związanych z opracowywaniem, zarządzaniem, adekwatnością i dostępnością produktów w dziedzinie ubezpieczeń oraz emerytur pracowniczych i indywidualnych. Aby ułatwić stosowanie tego podejścia w prowadzeniu nadzoru tworzone są obecnie wzmocnione ramy nadzoru rynku, które pomogą także w określeniu szkód potencjalnie prowadzących do wykorzystania możliwości interwencyjnych EIOPA. Kolejnym ważnym zadaniem w 2016 r. będą działania następcze związane z prawodawstwem UE poziomu pierwszego, w celu wzmocnienia i wyjaśnienia szczegółowych zasad postępowania sektora z korzyścią dla konsumentów. Zadanie to obejmuje prace nad detalicznymi produktami inwestycyjnymi oraz produktami inwestycyjnymi opartymi na ubezpieczeniach (PRIIP), podczas których EIOPA będzie finalizować projekt standardów technicznych (poziom drugi) oraz, w ramach działań następczych z nim związanych, zainicjuje poziom trzeci prac, aby zagwarantować, że konsumenci otrzymają zwięzłe i zrozumiałe informacje. EIOPA planuje również prace związane z lepszymi przepisami sprzedaży w ramach dyrektywy w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (IDD) oraz z doskonalszą ochroną uczestników i beneficjentów emerytur pracowniczych w ramach dyrektywy w sprawie instytucji pracowniczych programów emerytalnych II (IORP). Wiodąca rola w opracowywaniu prawidłowych i rozważnych przepisów wspierających rynek wewnętrzny UE. Prawidłowe przepisy są podstawą skutecznego nadzoru. Ponadto przepisy, a co za tym idzie ramy regulacyjne, są głównym instrumentem usprawniania sposobu funkcjonowania rynku wewnętrznego. Rola, jaką odgrywa EIOPA w tworzeniu wysokiej jakości wspólnych standardów i praktyk, przyczynia się do rozwoju wspólnej kultury nadzoru oraz wspólnych zasad w dziedzinie ubezpieczeń i emerytur, w ten sposób pogłębiając konwergencję, a także przyczyniając się do stworzenia bardziej stabilnego i rzetelnego systemu finansowego. Wejście w życie dyrektywy Wypłacalność II, zaplanowane na styczeń 2016 r., będzie najważniejszym wydarzeniem dla Urzędu oraz jego działalności regulacyjnej. W pierwszym roku stosowania dyrektywy Wypłacalność II EIOPA skupi się na monitorowaniu jej wdrażania oraz na wynikających z tego konsekwencjach regulacyjnych w oparciu o zgromadzone dowody. Jednym z ważnych zadań związanych z nadzorowaniem będzie przedkładanie Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komisji sprawozdań dotyczących wpływu stosowania długoterminowych środków gwarancyjnych oraz przygotowanie do udzielania odpowiedzi na wnioski o przegląd kapitałowego wymogu wypłacalności w 2018 r. Niemniej jednak EIOPA będzie w stałej gotowości, aby reagować na wszelkie dodatkowe potrzeby dotyczące nowych regulacji w odpowiednich dziedzinach, w których będzie wymagane działanie na poziomie unijnym. EIOPA będzie również aktywnie współpracować z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Organów Nadzoru Ubezpieczeniowego (IAIS), w szczególności w dziedzinie Międzynarodowych Standardów dotyczących Funduszy Własnych, aby przyczynić się do opracowania opartych na analizie ryzyka globalnych ram w dziedzinie ubezpieczeń. 1 EIOPA instrumenty, sprawozdania, ostrzeżenia, restrykcje tymczasowe oraz zakazy. 5

6 EIOPA ma do odegrania znaczącą rolę w ramach dyrektywy Wypłacalność II, która wiąże się z dostarczaniem rynkowi informacji i metodologii, na których firmy mogą oprzeć swoje obliczenia przyszłych przepływów środków pieniężnych oraz odpowiedniej kwoty wymaganego kapitału. Ramy koncepcyjne oraz przygotowania do opublikowania podstawowej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka, korekty z tytułu zmienności i korekty dopasowującej zostaną wdrożone i będą w toku począwszy od pierwszego kwartału 2015 r. EIOPA w dalszym ciągu będzie publikować te ważne wyliczenia oraz tzw. symetryczny mechanizm dostosowania do zmian poziomu cen akcji, równocześnie dostosowując i ulepszając leżące u ich podstaw procesy w roku W celu wsparcia odpowiednich, bezpiecznych i trwałych systemów emerytalnych, EIOPA będzie w dalszym ciągu czynić wysiłki na rzecz tworzenia i wzmacniania ram regulacyjnych w zakresie emerytur pracowniczych i indywidualnych. EIOPA przedstawi Komisji Europejskiej swoje stanowisko doradcze dotyczące wspólnego rynku indywidualnych emerytur, w następstwie wniosku Komisji o poradę z lipca 2014 r. EIOPA będzie również kontynuować prace w zakresie informowania uczestników i beneficjentów instytucji pracowniczych programów emerytalnych. Wreszcie EIOPA przedstawi instytucjom europejskim opinię z inicjatywy własnej w sprawie wypłacalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych 2, co wpłynie na zwiększenie przejrzystości dla wszystkich zainteresowanych stron. Poprawa jakości, efektywności i spójności nadzoru nad ubezpieczycielami pracowniczymi programami emerytalnymi w UE. Mandat EIOPA obejmuje poprawę jakości i spójności nadzoru krajowego, wzmocnienie nadzoru nad grupami transgranicznymi oraz pomaganie krajowym organom nadzoru w zapewnianiu skutecznego nadzoru. Codzienny nadzór jest realizowany w ramach mandatu, uprawnień i zakresu odpowiedzialności każdego indywidualnego właściwego organu krajowego. Dzięki utrzymaniu niezależnej pozycji w ramach udzielania pomocy i porad, EIOPA może wspierać sprawiedliwy i zrównoważony system nadzoru, który jest korzystny dla wszystkich zaangażowanych stron. Wymiana informacji ma podstawowe znaczenie dla zwiększenia efektywności ogólnych ram nadzorczych. W 2016 r. w związku z dyrektywą Wypłacalność II EIOPA będzie miała do odegrania ważną rolę polegającą na gromadzeniu informacji wykorzystywanych w formularzach sprawozdawczych zawierających dane ilościowe (QRT). Poprzez dostarczanie informacji i analiz opartych na tym raportowaniu, wspieranie procesu świadomego podejmowania decyzji przez właściwe organy krajowe w zakresie kwestii związanych z nadzorem, EIOPA przyczyni się do polepszenia unijnego procesu nadzoru. W przypadku nadzoru nad największymi i często najbardziej skomplikowanymi grupami (transgranicznymi), EIOPA będzie wspierać wdrażanie dyrektywy Wypłacalność II swoimi działaniami na rzecz promowania efektywności, skuteczności i spójności funkcjonowania kolegiów organów nadzoru. EIOPA w dalszym ciągu będzie przekazywać swoją wiedzę ekspercką i stwarzać możliwości porównywania praktyk. W przypadku poszczególnych właściwych organów krajowych EIOPA będzie utrzymywać regularne kontakty dwustronne, dostarczając im informacji zwrotnych na temat wdrażania dyrektywy 2 Parlament Europejski, Rada i Komisja. 6

7 Wypłacalność II, w celu pogłębienia konwergencji i spójności. Ponadto, przygotowując się na wdrożenie jednego z najtrudniejszych elementów dyrektywy, EIOPA będzie służyć właściwym organom krajowym wiedzą specjalistyczną i narzędziami praktycznymi, wspierając w ten sposób spójne, prawidłowe i efektywne wdrożenie modeli wewnętrznych. EIOPA ma do odegrania ważną rolę w zapewnianiu spójnego wdrażania ram dyrektywy Wypłacalność II oraz w dostarczaniu powdrożeniowych analiz, pokazujących w jaki sposób regulacja działa w praktyce. Ponieważ EIOPA współpracuje z właściwymi organami krajowymi, będzie zarówno gromadzić informacje dotyczące wdrażania, jak i zapewniać informacje zwrotne oraz wsparcie w przypadkach wystąpienia kwestii powodujących brak konwergencji i spójności, gwarantując tym samym przestrzeganie odpowiednich zasad. EIOPA będzie również dążyć do wywierania pozytywnego wpływu na kulturę nadzoru, będzie wspomagać wdrożenie dyrektywy Wypłacalność II oraz umożliwiać porównywanie praktyk poprzez wzajemne oceny; skupiając się na konkretnych dziedzinach priorytetowych w celu określenia najlepszych praktyk i wskazania konkretnych zaleceń dotyczących dziedzin wymagających ulepszeń. Celem sektorowego i międzysektorowego programu szkoleniowego Urzędu będzie dostarczenie personelowi właściwych organów krajowych umiejętności i wiedzy, niezbędnych do wspierania skutecznego wdrażania dyrektywy Wypłacalność II. EIOPA musi również przygotować się do rozwiązywania sporów w drodze mediacji oraz badania możliwych przypadków naruszenia prawa unijnego. Identyfikacja, ocena i minimalizacja ryzyka oraz zagrożeń i zarządzanie nimi w odniesieniu do stabilności finansowej sektora ubezpieczeń i sektora pracowniczych programów emerytalnych. Nadzór wyprzedzający polega na przewidywaniu zagrożeń i odpowiednio wczesnym podejmowaniu działań mających na celu ich złagodzenie lub wyeliminowanie. EIOPA stale monitoruje i dokonuje oceny ryzyk i podatności na zagrożenia mogących zakłócić stabilność sektorów ubezpieczeń i emerytur pracowniczych oraz szerzej pojętej stabilności finansowej, w celu ułatwienia i koordynowania działań nadzorczych. Główne narzędzia Urzędu służą również do informowania najważniejszych zainteresowanych podmiotów, np. Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ESRB) oraz Rady Europejskiej, czy wymagane jest podjęcie określonego działania. Testy warunków skrajnych są narzędziem zarówno dla zakładów, jak i dla organów nadzoru. Umożliwiają formalną ocenę odporności instytucji finansowych na niekorzystne zmiany na rynku przy wykorzystaniu spójnej metodologii. W 2016 r. EIOPA przeprowadzi test warunków skrajnych w sektorze ubezpieczeń, dokona również analizy i określi działania następcze związane z wynikami testu warunków skrajnych sektora emerytur przeprowadzonego w 2015 r. EIOPA opublikuje również swoje sprawozdanie na temat stabilności finansowej, zawierające całościową analizę ekonomiczną ryzyk i podatności na zagrożenia, a także swoje tablice wskaźników ryzyka służące obserwacji wspólnego zestawu wskaźników jakościowych i ilościowych, mających na celu określenie i pomiar ryzyk systemowych. W ramach wymogów w zakresie sprawozdań określonych w dyrektywie Wypłacalność II, począwszy od 2016 r. Urząd będzie miał dostęp do większej ilości informacji, co umożliwi rozbudowanie wskaźników ryzyka, analiz statystycznych oraz narzędzi oceny ryzyka. 7

8 Przyczyni się to do polepszenia jakości i pogłębienia uzasadnienia dowodowego prowadzonych przez EIOPA ocen ryzyka oraz wprowadzenia lepszej jakości danych do procesu przewidywania i podejmowania decyzji w zakresie ryzyk w sektorze ubezpieczeń. Prowadzona przez EIOPA baza danych w zakresie stabilizacji finansowej emerytur pracowniczych jest kolejnym zbiorem informacji, który przyczyni się do wzbogacenia nadzoru nad ryzykami i ich oceny w europejskim sektorze emerytur pracowniczych. Urząd będzie starał się skuteczniej gromadzić odpowiednie dane również w 2016 r. Po rozpoznaniu ryzyka i zagrożeń oraz ustaleniu, czy wystąpiły zdarzenia inicjujące konieczne działania ze strony EIOPA Urząd musi przygotować wnioski dotyczące reakcji politycznej. W 2016 r., oprócz ułatwiania i koordynowania działań właściwych organów krajowych, EIOPA będzie pozostawać w gotowości do wykorzystania swoich uprawnień wynikających z rozporządzenia ustanawiającego Urząd w zakresie publikacji opinii i zaleceń. EIOPA jako nowoczesna, kompetentna i profesjonalna organizacja, zarządzana w skuteczny sposób, cechująca się efektywnymi procesami oraz dobrą reputacją. Aby zrealizować wszystkie cele strategiczne i wypełnić swój mandat, główna działalność EIOPA musi być wsparta odpowiednimi i skutecznymi funkcjami zarządczymi i administracyjnymi. Skuteczność EIOPA w dużej mierze zależy od wiarygodności Urzędu. Dlatego też musi on utrzymać swój autorytet moralny i silną reputację. Można to osiągnąć jedynie wtedy, gdy wewnętrzne zarządzanie organizacją jest solidne, jej zasoby posiadają odpowiednie umiejętności i zdolności, a codzienne kierowanie nią jest efektywne. Potrzeba Urzędu związana z zatrudnieniem wysoko wyspecjalizowanego personelu, który można wybrać z bardzo ograniczonej puli specjalistów, stanowi wyzwanie dla zagwarantowania, że Urząd będzie dysponował odpowiednimi zasobami umożliwiającymi realizację jego rozlicznych zadań. EIOPA w dalszym ciągu będzie wdrażać strategie i procedury takie jak realokacja zadań oraz mobilizacja wewnętrzna dla zapewnienia najlepszego wykorzystania dostępnego personelu i zagwarantowania zdolności reagowania na nowe wyzwania, które mogą pojawić się w 2016 roku. EIOPA będzie w dalszym ciągu wdrażać działania zwiększające efektywność, zapewniając optymalne wykorzystanie środków w ramach wszystkich swoich funkcji. Urząd wzmocnił woje zdolności zarządzania projektami związane z potrzebą przygotowania złożonego i wymagającego środowiska pracy dla wdrożenia dyrektywy Wypłacalność II. Program EIOPA dotyczący tej dyrektywy, obejmuje pewną liczbę projektów indywidualnych, zgromadzonych w jego ramach ze względu na skutki, które wywrą na przygotowanie do wdrożenia dyrektywy Wypłacalność II, współzależności między nimi oraz na potrzebę koordynowania zasobów. Kierowaniem indywidualnymi projektami i nadzorem nad nimi zajmuje się specjalna struktura rada nadzorcza, która nadzoruje realizację postępu, ryzyka i zasoby oraz zapewnia, że w stosownych sytuacjach zostaną uruchomione odpowiednie działania. Elementy związane z programem poświęconym dyrektywie Wypłacalność II zostały, w stosownych przypadkach, podkreślone w następnym dziale niniejszego rocznego programu prac. 8

9 Ponadto w 2016 r. EIOPA będzie pilotować nowe struktury mające na celu przygotowania prac rady nadzorczej Urzędu. Po zakończeniu opracowywania standardów i wytycznych w ramach dyrektywy Wypłacalność II, pięć obecnie działających grup roboczych zostanie rozwiązanych i zastąpionych nowymi strukturami. Przejrzyste określanie priorytetów W celu zagwarantowania przejrzystego i obiektywnego procesu podejmowania decyzji, wszystkie priorytety przyjęte na 2016 r., strategia EIOPA oraz wymagania prawne określone na ten rok zostały uwzględnione w procesach decyzyjnych w zakresie wyznaczania priorytetów. Działania operacyjne i horyzontalne EIOPA przydzielono do jednego z trzech priorytetów, przy czym zastosowano następujące kryteria: wysokie zakres prac wspiera priorytety EIOPA określone na 2016 r., stanowi wymóg prawny, który należy zrealizować w 2016 r. i jest dostosowany strategicznie; średnie zakres prac stanowi wymóg prawny i jest dostosowany strategicznie; oraz niskie zakres prac jest dostosowany strategicznie. W odniesieniu do każdego działania przyjęto priorytet wraz ze zrozumiałym i logicznym uzasadnieniem przydziału. W zależności od priorytetu podejmuje się decyzje dotyczące przydziału zasobów do danego działania, jego względnej wagi oraz trwałej obecności w programie prac w obliczu nowych wymogów mogących pojawić się w ciągu roku lub cięć budżetowych. 9