Nr 3 Kwiecień/April Grenzüberschreitende Berufsorientierung Transgraniczna orientacja zawodowa

Transkrypt

1 Nr 3 Kwiecień/April 2014 Grenzüberschreitende Berufsorientierung Transgraniczna orientacja zawodowa 1

2 Drodzy Czytelnicy, przed Wami trzecie wydanie polsko-niemieckiej gazetki uczniowskiej Kropka.Punkt. Nasz międzynarodowy zespół redakcyjny spotkał się ponownie w Zgorzelcu na kolejnych już warsztatach. W tym numerze dziennikarki i dziennikarze przygotowali dla Was wiele interesujących artykułów dotyczących transgranicznej orientacji zawodowej w Euroregionie Neiße-Nisa-Nysa. I tak polscy uczniowie odwiedzili targi pracy i zawodów w Jeleniej Górze i opowiedzieli Wam o możliwościach, jakie ma przed sobą młodzież w regionie w zakresie kształcenia i zdobywania konkretnego zawodu. Kolejne artykuły poświęcone są branżom przyszłości w regionie Górnych Łużyc (Oberlausitz) oraz tak zwanym zawodom przyszłości. Dla uzyskania potrzebnych informacji nasz zespół był nawet z wizytą u burmistrza Zgorzelca. W tym wydaniu przeczytacie też o zawodzie marzeń naszej nowej koleżanki z redakcji - Rani z Rothenburga. Już teraz zapraszamy także do lektury czwartego wydania naszej gazetki. Do zespołu redakcyjnego dołączą uczennice i uczniowie z Czech i wspólnie, podczas Euroregionalnego Dnia Dziewczyny i Chłopaka (Girls & Boys Day), w Międzynarodowym Centrum Spotkań St. Marienthal w Ostritz, młodzież z trzech krajów (PL, DE, CZ) odkrywać będzie transgraniczny świat pracy, a następnie zda Wam relację ze swoich przeżyć i zdobytych doświadczeń. Życzymy Wam przyjemnej lektury, Redakcja Liebe Leserinnen und Leser, Ihr haltet nun schon die dritte Ausgabe der deutsch-polnischen Schülerzeitung Kropka.Punkt in euren Händen! Unser polnisch-deutsches Redaktionsteam hat sich zu einem dritten Workshop wieder in Zgorzelec in Polen getroffen. Die jungen Journalistinnen und Journalisten haben in dieser Ausgaben viele interessante Themen für Euch zur grenzüberschreitenden Berufsorientierung in der Euroregion Neiße-Nisa-Nysa vorbereitet. So besuchten die polnischen Schüler die Arbeits- und Berufsmesse in Jelenia Góra (Hirschberg) und geben uns in ihrem Artikel einen kleinen Einblick in den Bereich der Bildungs- und Ausbildungsmöglichkeiten für junge Menschen in der Region. Eine weiterer Teil dieser Ausgabe ist den Zukunftsbranchen in der Oberlausitz sowie sogenannten Zukunftsberufen gewidmet. Für die Sammlung notwendiger Informationen war unser Team sogar mit der Visite beim Bürgermeister. Schließlich stellt sich auch unser neues Redaktionsmitglied Rani aus Rothenburg in dieser Ausgabe mit ihrem Traumberuf vor. Wir laden Euch jetzt schon zum Lesen der vierten Ausgabe unserer deutsch-polnischen Schülerzeitung ein. Unserem Redaktionsteam werden sich Schüler und Schülerinnen aus Tschechien anschließen und gemeinsam während des Euroregionalen Girls & Boys Day im Internationalen Begegnungszentrum St. Marienthal in Ostritz werden die Jugendlichen aus drei Ländern (PL, DE, CZ) die grenzüberschreitende Arbeitswelt entdecken und über ihre Erlebnisse und Erfahrungen für Euch berichten. Und jetzt wünschen wir Euch viel Spaß beim Lesen, Redaktion 2

3 Możliwości kształcenia na terenie Euroregionu Nysa Oferta edukacyjna dla młodzieży na terenie polskiej części euroregionu jest spora. Na obszarze powiatu zgorzeleckiego znajduje się pięć publicznych szkół ponadgimnazjalnych. Coraz więcej młodych ludzi wybiera typ kształcenia ogólnego, którego wysoki poziom zapewnia dobry start na wyższe studia. W Zgorzelcu w Liceum Ogólnokształcącym im. Braci Śniadeckich uczniowie mają do wyboru klasy: przyrodniczą i ekologiczną, informatyczną, humanistyczną oraz klasy językowe z rozszerzonym programem nauczania języka angielskiego i niemieckiego. Ten ostatni profil jest bardzo przydatny, gdyż obecnie dobrze byłoby, aby każdy znał chociaż dwa języki, żeby znaleźć dobrą pracę, szczególnie na terenie euroregionu. Natomiast jest coraz mniej chętnych do szkół zawodowych, choć posiadamy atrakcyjną ofertę kierunków kształcenia. Do najchętniej wybieranych kierunków zawodowych należą: logistyka, informatyka, obsługa turystyczna, gastronomia, fryzjerstwo, hotelarstwo, energetyka, telekomunikacja. W tych zawodach mamy dużą szansę, że znajdziemy później pracę w naszym regionie. Szkoły kładą również nacisk na kształtowanie umiejętności interpersonalnych, ponieważ nie wystarczy posiadanie wyłącznie wiedzy fachowowej. To, że zdobędziemy jakiś zawód nie oznacza, że będziemy w nim pracować przez całe życie. Trzeba posiadać umiejętności osobiste, dzięki którym dostosujemy się do zmiany otoczenia i pracy. Pracodawcy, nieważne w jakim zawodzie i gdzie, poszukują osób dobrze zorganizowanych, odpowiedzialnych, gotowych do poszukiwania rozwiązań, osób, które szybko opanowują techniki i narzędzia wykorzystywane w pracy oraz takich, które łatwo zawierają nowe znajomości, dobrze współpracują i porozumiewają się w grupie. Zarówno umiejętności interpersonalne, jak i zawodowe, powinniśmy doskonalić przez całe życie. Ola Budzicz Das Bildungsangebot in der Euroregion neisse Das Bildungsangebot für Jugendliche ist in der polnischen Teil der Euroregion nicht gering. Auf dem Gebiet des Landkreises Zgorzelec gibt es fünf öffentliche weiterführende Schulen. Immer mehr Jugendliche entscheiden sich für eine allgemeine Ausbildung, die ihnen einen guten Start in das Hochschulstudium ermöglicht. Im allgemeinbildenden Gimnazjum Braci Śniadeckich (Brüder-Śniadecki-Gimnazjum) in Zgorzelec haben die Schüler mehrere Profile zur Auswahl: Natur und Ökologie, Informatik, ein humanistisches Profil sowie ein Profil mit intensivem Englisch- und Deutschunterricht. Dieses Profil ist besonders nützlich, da derzeit jeder wenigstens zwei Sprachen beherrschen sollte, um eine gute Arbeit zu finden. Insbesondere in der Euroregion. Auf der anderen Seite gibt es aber immer weniger Schüler an Berufsschulen, obwohl wir über ein sehr attraktives Angebot an Ausbildungsmöglichkeiten verfügen. Zu den beliebtesten Berufsarten zählen: Logistik, Informatik, Tourismusdienstleistungen, Gastronomie, Friseurwesen, Hotelwesen, Energiewesen, Telekommunikation. Wer einen dieser Berufe erlernt, hat eine sehr große Chance, später einmal eine Anstellung in unserer Region zu bekommen. Die Schulen legen auch Wert auf die Ausbildung interpersoneller Fähigkeiten, denn es genügt nicht, sich nur im entsprechenden Bereich zu bilden. Die Tatsache, das wir einen bestimmten Beruf erlernen, bedeutet noch nicht, dass wir ihn auch unser ganzes Leben lang ausüben werden. Wir müssen persönliche Fähigkeiten besitzen, dank derer wir uns an die Veränderungen von Umwelt und Arbeit anpassen können. Arbeitgeber, egal wo und in welcher Branche, suchen Mitarbeiter, die gut organisiert sind, verantwortungsvoll und bereit, Lösungen zu entwickeln, Menschen, welche die zur Arbeit benötigte Technik und notwendige Geräte schnell beherrschen. Menschen, die auch problemlos neue Kontakte knüpfen und gut im Team arbeiten können. Wir sollten sowohl interpersonelle, wie auch berufliche Fähigkeiten unser ganzes Leben lang vervollkommnen. Ola Budzicz 3

4 KsztaŁcenie zawodowe w euroregionie (polska) W polskiej części naszego euroregionu jest wiele możliwości kształcenia się w różnorodnych zawodach od tradycyjnych, np. fryzjer do bardziej wyszukanych, jak technik mechatronik, czy technik organizacji reklam. Oto przykładowe opisy kilku kierunków. Fryzjer / technik usług fryzjerskich zdobędzie wiedzę na temat prowadzenia doradztwa z zakresu stylizacji fryzur, świadczenia usług fryzjerskich, a także marketingu usług fryzjerskich i zarządzania zakładem fryzjerskim. Po zakończeniu szkoły absolwent może znaleźć pracę w salonach fryzjerskich i w firmach zatrudniających stylistów i wizażystów. Mechanik pojazdów samochodowych zdobędzie wiedzę na temat budowy pojazdów samochodowych różnych typów, diagnostyki, elektroniki i elektrotechniki samochodowej oraz organizacji i zarządzania przedsiębiorstwem samochodowym. Absolwent szkoły może znaleźć pracę w autoryzowanych serwisach samochodowych, zakładach produkcyjnych i naprawczych, stacjach kontroli pojazdów, a także przedsiębiorstwach doradztwa technicznego. Technik logistyki zdobędzie wiedzę na temat planowania i organizacji transportu towarów oraz planowania i organizacji produkcji. Absolwent znajdzie pracę we wszystkich typach przedsiębiorstw jako specjalista do spraw sprzedaży i prognozowania popytu i planowania zakupów, handlu elektronicznego i logistyki miejskich usług infrastrukturalnych. Technik żywienia i usług gastronomicznych zdobędzie wiedzę na temat zasad racjonalnego żywienia, planowania diet w zakładach żywienia zbiorowego, estetycznego podawania potraw i prawidłowej obsługi konsumenta. Absolwent szkoły o tym kierunku może znaleźć pracę w restauracjach, kawiarniach, karczmach, barach, stołówkach szkolnych, sanatoriach, uzdrowiskach, restauracjach hotelowych i restauracjach ośrodków SPA. Technik ekonomista zdobędzie tu wiedzę na temat mechanizmów działania gospodarki rynkowej, zarządzania firmą i jej funkcjonowania, zasad rachunkowości i marketingu. Po szkole tego typu można znaleźć pracę w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych i usługach, biurach rachunkowych i administracji. Technik budownictwa zdobędzie wiedzę na temat technologii budownictwa, projektowania architektonicznego, kosztorysowania i eksploracji obiektów budowlanych oraz organizacji procesów budowlanych. Po skończeniu szkoły absolwent znajdzie pracę w firmie budowlanej, biurze projektowym lub przy produkcji i dystrybucji materiałów budowlanych. Technik architektury krajobrazu zdobędzie wiedzę w zakresie urządzania i pielęgnacji terenów zielonych oraz projektowania architektury krajobrazu. Absolwent tej szkoły znajdzie pracę w firmie z zakresu architektury krajobrazu, firmie marketingowej, a także jednostkach samorządowych (urzędy miasta, starostwa powiatowe). Technik hotelarstwa zdobędzie wiedzę na temat profesjonalnej obsługi gości w obiektach hotelarskich, organizacji i obsługi kongresów, targów, eventów i innych imprez, organizacji usług turystycznych i rekreacyjnych oraz stosowania zasad marketingu w działalności hotelarskiej. Berufsbildungsmöglichkeiten in der Euroregion (polen) In unserer Region gibt es vielfältige Möglichkeiten, sich in verschiedenen Berufen ausbilden zu lassen. Von so einfachen wie Friseurdienstleister bis hin zu ausgefallerenen, wie beispielsweise Mechatroniker oder Werbetechniker. Friseurdienstleister erwerben Wissen in den Bereichen Stilberatung, Friseurdienstleistungen sowie auch im Bereich Marketing und Verwaltung eines Friseurfachgeschäftes. Nach dem Schulabschluss können Absolventen Arbeit in Friseursalons finden sowie in Firmen, die Stylisten und Visagisten beschäftigen. Automechaniker erwerben Wissen in den Bereichen Aufbau verschiedener Autotypen, Diagnostik, Elektronik und Elektrotechnik für Kfz sowie im Bereich Organisation und Verwaltung eines Kfz-Unternehmens. Absolventen können sich auf Stellen in Vertragswerkstätten, Produktionsund Reparaturbetrieben bewerben, in Fahrzeugkontrollstellen und auch in Unternehmen, die technische Beratungsleistungen anbieten. Logistiktechniker erwerben Wissen in den Bereichen Planung und Organisation von Warentransport sowie Planung und Organisation von Produktionsvorgängen. Absolventen finden als Spezialisten für Verkauf, Nachfrageanalyse und Einkaufsplanung, für elektronischen Handel und Logistik städtischer Infrastrukturdienstleistungen eine Anstellung in allen Arten von Betrieben. Ernährungstechniker und gastronomische Dienstleister erlangen Wissen in den Bereichen Grundlagen rationaler Ernährung, Diätplanung in Großküchen, ästhetische Präsentation von Speisen und korrekte Bedienung von Kunden. Absolventen können in Restaurants, Cafés, Kneipen, Bars, Schulmensen, Sanatorien, Heilbädern, Hotelrestaurants sowie Restaurant in SPA-Einrichtungen eine Anstellung finden. Wirtschaftstechniker erlangen Wissen über die Funktionsmechanismen der Marktwirtschaft, in den Bereichen Funktionsweise und Management von Firmen, Wissen über die Grundlagen des Rechnungswesens und des Marketings. Nach Abschluss einer entsprechenden Schule kann man eine Anstellung in produzierenden, Handels- und Dienstleistungsunternehmen anstreben, in Lohnbüros und Verwaltungen. Bautechniker erlangen Wissen in den Bereichen Bautechnologie, Architektur, Finanzplanung, und Exploration von Bauobjekten sowie im Bereich der Organisation von Bauprozessen. Nach Abschluss einer entsprechenden Schule können Absolventen eine Anstellung in einer Baufirma, einem Architektenbüro oder im Bereich der Produktion und Distribution von Baumaterialien finden. Techniker für Landschaftsarchitektur erlangen Wissen in den Bereichen Verwaltung und Pflege von Grünflächen sowie im Bereich der landschaftsarchitektonischen Gestaltung. Absolventen dieser Schulart finden eine Anstellung in Landschaftsarchitekturfirmen, Marketingfirmen sowie in den Verwaltungsinstitutionen (Stadtämter, Landratsämter). Hotelfachangestellte erwerben Wissen in den Bereichen professioneller Kundenservice in Hoteleinrichtungen, Organisation und Service von Kongressen, Messen, Events und anderen Veranstaltungen, Organisation von touristischen und Freizeitdienstleistungen sowie im Bereich der Anwendung von Marketinggrundlagen für Hotelunternehmen. Absolventen können eine Anstellung in Hotels, Hostels, Pensionen, Ferienanlagen, Erholungsheimen, SPAs, Sanatorien, Agrotourismushöfen und Tourismusbüros anstreben. 4

5 Absolwent może zdobyć pracę w hotelach, hostelach, pensjonatach, domach wczasowych, ośrodkach wypoczynkowych, SPA, sanatoriach, gospodarstwach agroturystycznych i biurach turystycznych. Technik organizacji reklam zdobędzie wiedzę na temat przeprowadzania analiz marketingowych, będzie umiał opracować informacje niezbędne do realizacji zadań reklamowych. Absolwent może zdobyć pracę w biurach ogłoszeń, prasie, w radiu lub w telewizji. Krawiec / technik technologii odzieży zdobędzie wiedzę w zakresie usług krawieckich, projektowania wyrobów odzieżowych i organizacji procesów wytwarzania wyrobów odzieżowych. Po ukończeniu tego kierunku można znaleźć pracę w zakładach odzieżowych, włókienniczych lub można otworzyć własną działalność gospodarczą. Technik technologii żywności zdobędzie wiedzę w zakresie podstaw techniki, technologii żywości, mikrobiologii żywności, analizy żywności, podstaw ekonomii, marketingu i zarządzania własną firmą. Absolwent szkoły o tym kierunku może znaleźć pracę np. w zakładach produkujących żywność. Technik księgarstwa zdobędzie wiedzę w zakresie ekonomii, organizowania i prowadzenia działalności handlowej i księgarskiej, marketingu i reklamy, źródeł informacji księgarskiej. Absolwent takiej szkoły znajdzie pracę w księgarniach, bibliotekach, antykwariatach, wydawnictwach, agencjach promocji i reklamy, ośrodkach informacji, domach kultury lub może prowadzić własną działalność księgarską. Technik mechatronik zdobywa wiedzę w zakresie mechaniki, elektroniki, informatyki, budowy maszyn, techniki optyki czy metrologii. Absolwenci mogą znaleźć zatrudnienie w wielu dziedzinach przemysłu w branżach: produkcyjno-konstrukcyjnej, technologicznej, czy badawczo-rozwojowej. Absolwenci szkół technicznych mogą znaleźć pracę nie tylko w Polsce, ale też i poza jej granicami. Mateusz Markucki Werbetechniker erlangen Wissen im Bereich der Durchführung von Marketinganalysen und lernen, wie man die notwendigen Informationen bearbeitet, die für die Umsetzung von Werbemaßnahmen von Bedeutung sind. Absolventen können eine Anstellung in Anzeigenbüros, in der Presse, beim Radio oder Fernsehen anstreben. Techniker für Bekleidungstechnik erlangen Wissen im Bereich von Schneidereidienstleistungen, über das Designen von Bekleidungsartikeln und über die Organisation der Herstellungsprozesse von Bekleidungsartikeln. Nach Abschluss dieser Bildungsmaßnahme kann man eine Anstellung in einem Bekleidungs- oder Textilbetrieb anstreben, oder ein eigenes Unternehmen gründen. Techniker für Ernährungstechnik erlangen Wissen in den Bereichen Grundlagen der Technik, Lebensmitteltechnologie, lebensmittelbezogene Mikrobiologie, Analyse von Lebensmitteln, Grundlagen des Wirtschaftens, des Marketings und der Verwaltung einer eigenen Firma. Absolventen können eine Anstellung in Restaurants, Cafés, Kneipen, Bars, Schulmensen, Sanatorien, Heilbädern, Hotelrestaurants sowie Restaurant in SPA-Einrichtungen eine Anstellung anstreben. Buchhandelstechniker erlangen Wissen in den Bereichen Wirtschaft, Organisation und Leitung von Handelsund Buchhandelstätigkeiten, Marketing und Reklame, Informationsquellen für Buchhandlungen. Absolventen dieser Fachrichtung können eine Anstellung in Buchhandlungen, Bibliotheken, Antiquariaten, Verlagen, Promotion- und Reklameagenturen, in Informationszentren oder Kulturhäusern anstreben, oder ein eigenes Buchhandelsunternehmen leiten. Mechatroniker erlangen Wissen in den Bereichen Mechanik, Elektronik, Informatik, Maschinenbau, Optik und Messkunde. Absolventen finden Arbeit in vielen Unternehmen des produzierenden und Baugewerbes, in Technologie- und Forschungs-, bzw. Entwicklungsbranchen. Absolventen all dieser technischen Ausbildungen können nicht nur in Polen, sondern auch im Ausland Arbeit finden. Mateusz Markucki Źródło / Quelle:

6 Czego i gdzie możemy się nauczyć? W Zgorzelcu można zdobyć wykształcenie m.in. w zawodzie: fryzjer, mechanik pojazdów samochodowych, technik logistyki, technik żywienia i usług gastronomicznych, technik ekonomista, technik budownictwa, technik architektury krajobrazu i technik hotelarstwa. W Lubaniu można zdobyć wykształcenie z zakresu technik żywienia i usług gastronomicznych a także technik hotelarstwa. Szkoły w Bolesławcu oferują wykształcenie w zawodach: technik hotelarstwa, technik ekonomista, technik obsługi turystycznej, technik żywienia i usług gastronomicznych, technik organizacji reklamy czy też technik odzieży. Lwóweckie szkoły oferują wykształcenie jako: technik ekonomista, technik handlowiec, technik organizacji reklamy, technik obsługi turystycznej, technik informatyki. W Złotoryi można się wykształcić w zawodach: technik ekonomista, technik mechanik, technik informatyk, technik budownictwa, technik hotelarstwa lub technik logistyki. W Jeleniej Górze można się uczyć na technika żywienia i usług gastronomicznych, technika żywności, technika handlowca, technika usług fryzjerskich i technika księgarstwa. W Jaworze można się szkolić na technika mechaniki, technika ekonomistę i technika informatyki. W Kamiennej Górze można się uczyć na technika mechatroniki, technika logistyki, technika budownictwa, technika ekonomistę, technika żywienia i usług gastronomicznych. Możliwości edukacji zawodowej w regionie (Saksonia) Przygotowanie zawodowe ma na celu ułatwienie młodzieży wejście w życie zawodowe. Niemieckie uczennice i uczniowie mają w szkole do dyspozycji praktyki, które pozwalają im zapoznać się z pracą w danych zakładach. Mogą tam poznać różne obszary pracy zawodowej oraz same zawody. Młodym ludziom daje się zatem czas, by mogli w spokoju wybrać dla siebie zawód. Osoby stojące przed wyborem zawodu otrzymują także wsparcie ze strony doradców z urzędu pracy. Przykładowy zawód: opiekun osób starszych Okres przyuczania się do zawodu opiekuna osób starszych wynosi trzy lata. Obejmuje on 2100 godzin zajęć teoretycznych i 2500 godzin praktyk. Zajęcia odbywają się w specjalistycznej szkole dla opiekunów osób starszych, która to ponosi całą odpowiedzialność za proces kształcenia oraz zapewnia także asystę podczas odbywania praktyk. W ośrodkach dla osób starszych wymaga się przynajmniej 2000 godzin przygotowania zawodowego. Kształcenie to obejmuje pielęgnację, doradztwo oraz opiekę nad osobami starszymi. Po owocnym ukończeniu procesu zdobywania zawodu opiekuna osób starszych ma się do dyspozycji liczne możliwości dalszego kształcenia, szkolenia oraz specjalizacji. Zgodnie z 17 ust. 1 niemieckiej ustawy o opiekunach osób starszych (Altenpflegegesetz) osoby podejmujące praktyczne kształcenie w tym obszarze mają prawo do odpowiedniego wynagrodzenia za pracę w ramach świadczonej podczas praktyk pracy. Poza tym, w przypadku zaistnienia odpowiednich warunków, osoba ucząca się zawodu może otrzymać także wsparcie zgodnie z niemiecką federalną ustawą o dofinansowaniu kształcenia (Bundesausbildungsförderungsgesetz, BAföG). Andrea Müller Was können wir wo in der polnischen Teil der Region lernen? In Zgorzelec werden folgende Ausbildungsberufe angeboten: Friseurdienstleister, Automechaniker, Logistiktechniker, Techniker für Ernährungstechnik, Wirtschaftstechniker, Bautechniker, Techniker für Landschaftsarchitektur und Techniker für das Hotelfachwesen. In Lubań (Lauban) kann man sich hingegen zum Techniker für Ernährungstechnik und zum Techniker für das Hotelfachwesen ausbilden lassen. Die Schulen in Bolesławiec (Bunzlau) bieten folgende Ausbildungsberufe an: Techniker für das Hotelwesen, Wirtschaftstechniker, Techniker für Tourismusdienstleistungen, Techniker für Ernährungstechnik, Werbetechniker und Techniker für Bekleidungstechnik. Die Schulen in Lwówek Śląski (Löwenberg) bilden Ausbildungen zum Wirtschaftstechniker, Handelstechniker, Werbetechniker, Techniker für Tourismusdienstleistungen und Informatiker an. In Złotoryja (Goldberg) kann man sich in folgenden Berufen ausbilden lassen: Wirtschaftstechniker, Mechaniker, Informatiker, Bautechniker, Techniker für das Hotelfachwesen und Logistiktechniker. In Jelenia Góra (Hirschberg) kann man sich zum Techniker für Ernährungstechnik und gastronomische Dienstleistungen ausbilden lassen, zum Handelstechniker, Friseurdienstleister und Buchhandelstechniker. In Jawor (Jauer) kann man sich zum Mechaniker, Wirtschaftstechniker und Informatiker ausbilden lassen. In Kamienna Góra (Landeshut) kann man eine Ausbildung zum Mechatroniker, zum Logistiktechniker, Bautechniker, Wirtschaftstechniker oder zum Techniker für Ernährungstechnik und gastronomische Dienstleistungen absolvieren. Berufsbildungsmöglichkeiten in der Region (Sachsen) Die Berufsvorbereitung dient Jugendlichen dazu, den Einstieg in das Berufsleben zu vereinfachen. In den deutschen Schulen stehen Praktika zur Verfügung, welche den Schülern und Schülerinnen einen Einblick in Betriebe gewährleisten. Dort können sie unterschiedliche Berufsfelder und Berufe kennen lernen. Die jungen Menschen bekommen die Zeit, sich in Ruhe ihren Beruf auszusuchen. Berufssuchende werden durch Berater der Agentur für Arbeit betreut. Ein Beispiel: Berufsbild Altenpfleger Die Ausbildungszeit eines Altenpflegers beträgt drei Jahre. Sie umfasst Stunden Unterricht und Stunden praktische Ausbildung. Unterrichtet wird in einer Altenpflegeschule. Diese trägt auch die Gesamtverantwortung für die Ausbildung und stellt die Praxisanleitung sicher. In einer Altenpflegeeinrichtung werden mindestens 2000 Stunden zur Ausbildung benötigt. Die Ausbildung beinhaltet Pflege, Beratung und Betreuung alter Menschen. Nach erfolgreichem Abschluss der Berufsausbildung zum Altenpfleger bestehen zahlreiche Möglichkeiten der Fort- und Weiterbildung und Spezialisierung. Nach 17 Abs. 1 Altenpflegegesetz haben Auszubildende Anspruch auf eine angemessene Ausbildungsvergütung. Außerdem kann bei Vorliegen entsprechender Voraussetzungen Auszubildende Ausbildungsförderung nach dem Bundesausbildungsförderungsgesetz (BAföG) erhalten. Andrea Müller 6

7 Branże kluczowe Górnych Łużyc (Oberlausitz) Co to są branże kluczowe? Słowo branża pochodzi z języka francuskiego i oznacza gałąź. To pojęcie zbiorowe dla zawodów, które są do siebie podobne w kontekście wykonywanych czynności lub produkcji. Pod hasłem branży kluczowych podsumowujemy dla Was najważniejsze współczesne i przyszłościowe branże w regionie. Do branż kluczowych Górnych Łużyc należą: budowa maszyn i obróbka metali, produkcja tworzyw sztucznych, sektor żywieniowy, turystyka i rekreacja, przemysł tekstylny, technika energetyczna oraz technika informacyjna. W zakładzie Oberlausitzer Kunststofftechnik wytwarzane są różnorodne tworzywa sztuczne. Jego zakres obejmuje od opracowania produktów w celu wprowadzenia na rynek, produkcję pojedynczych egzemplarzy, produkcję seryjną, po opracowywanie podzespołów i systemów produkcyjnych. Jeśli chodzi o sektor turystyki i rekreacji, to na obszarze Górnych Łużyc znajduje się 355 zarejestrowanych miejsc noclegowych oraz 21 ośrodków kempingowych. Tym samym Górne Łużyce stanowią drugi w Wolnym Państwie Saksonii region rekreacyjny. Na obszarze transgranicznym (szczególnie w Brandenburgii i Saksonii) ważną rolę odgrywa przemysł tekstylny i odzieżowy regionu Górnych Łużyc. Górne Łużyce to region o dużych tradycjach w branży energetycznej. Już od stuleci jest tutaj wydobywany węgiel brunatny. Od kilku lat region ten jednak także coraz więcej inwestuje w źródła energii odnawialnych, takich jak woda, wiatr, biomasa, czy słońce. Z kolei technika informacyjna (IT) obejmuje takie zawody, jak: programiści, inżynierowie, projektanci stron internetowych. Ponadto funkcjonują tu biura obsługi informatycznej i komputerowej oraz działające na całym świecie przedsiębiorstwa serwisowe. Ponad 450 przedsiębiorstw z branży IT ma swoje siedziby na Górnych Łużycach. Zawody przyszłości, to moim zdaniem stanowiska pracy, których nie będzie można zastąpić maszynami lub będą zawsze zależne od człowieka. Przykładami takich zawodów są m.in.: przedsiębiorca pogrzebowy, wychowawca (przedszkolny), nauczyciel, policjant, służby ratownicze wszelkiego rodzaju, osoby zajmujące się teologią. Andrea Müller Schlüsselbranchen in der Oberlausitz Was sind Schlüsselbranche? Das Wort Branche kommt aus dem Französischen und bedeutet soviel wie Zweig. Es ist ein Sammelbegriff für Berufe, die sich in ihren Tätigkeiten oder Produktionen ähnlich sind. Mit den Schlüsselbranchen werden die für uns wichtigsten Branchen der Gegenwart und Zukunft zusammengefasst. Zu den Schlüsselbranchen der Oberlausitz gehören Maschinenbau und Metallbearbeitung, die Oberlausitzer Kunststoftechnik, Ernährungswirtschaft, Tourismus- und Freizeitwirtschaft, Textilindustrie, Energietechnik und Informationstechnik. In der Oberlausitzer Kunststofftechnik werden vielfältige Kunststoff- und Gummiformteile gefertigt. Von Produktentwicklung und -vermarktung, Einzel- und Serienfertigung bis zur Entwicklung von Baugruppen und Systemen reicht hier das Angebot. In der Tourismus- und Freizeitwirtschaft der Oberlausitz gibt es 355 gewerbliche Beherbergungsstätten und 21 Campingplätze. Damit stellt sie die Ferienregion Nr. 2 im Freistaat Sachsen dar. Die Oberlausitzer Region gehört zu den Kerngebieten der Textil- und Bekleidungsindustrie in den deutschen Bundesländern Brandenburg und Sachsen sowie in der Republik Polen und in der Tschechischen Republik. Die Oberlausitz ist eine traditionelle Energieregion. Seit Jahrhunderten wird hier in erster Linie Braunkohle abgebaut. Seit einigen Jahren investiert die Region aber auch immer mehr in erneuerbare Energiequellen wie Wasser, Wind, Biomasse und Sonne. Die Informationstechnik reicht von Softwareentwicklern über Ingenieurbüros, Webgestalter, Systemhäuser und Rechenzentren bis zu weltweit aktiven Serviceunternehmen. In der Oberlausitz haben über 450 Unternehmen der IT-Branche ihren Wohnsitz. Berufe mit Zukunft sind meiner Meinung nach Jobs, die man nicht maschinell oder der Psyche wegen ersetzen kann. Beispiele dafür sind: Bestatter, Altenpfleger, Erzieher/Kindergärtner, Lehrer, Polizisten, Rettungskräfte aller Art oder Theologie. Andrea Müller 7

8 Zawody przyszłości Euroregion Neisse-Nisa-Nysa (ERNNN) obejmujący trzy obszary przygraniczne położone w środkowej Europie, u styku granicy Polski, Czech i Niemiec. Utworzony został w 1991 roku. Celem euroregionu jest poprawa standardu życia mieszkańców, rozwój gospodarczy, poprawa stanu środowiska przyrodniczego Czarnego trójkąta Europy, budowa przejść granicznych oraz ochrona Gór Izerskich. (pl.wikipedia.org/wiki/euroregion_ Nysa). Głównym miejscem pracy w ERNNN jest kopalnia i elektrownia Turów, lecz za kilkanaście lat zabraknie węgla i wtedy wiele osób straci pracę. W całym powiecie zgorzeleckim poziom bezrobocia wynosi 14%. Aż 1/4 zarejestrowanych to bezrobotni z Bogatyni. Aby ten poziom zmniejszyć w Bogatyni budowane są szklarnie, które zapewnią pracę dla 1000 osób. Następną firmą, o dużym znaczeniu w regionie, jest Citronex, który zajmuje się importem owoców cytrusowych. Obecnie firma ta zatrudnia 400 osób i nadal się rozwija. Za kilkanaście lat młodzi ludzie będą mogli znaleźć tam pracę. Rafał Gronicz, burmistrz miasta Zgorzelca, powiedział nam, że w przyszłości w dalszym ciągu na naszym rynku pracy będą dominować przedsiębiorstwa takie jak: kopalnia czy elektrownia. W Euroregionie najlepiej będą się rozwijać firmy świadczące usługi np. samochodowe, fryzjerskie. Najlepszą perspektywą pracy w Euroregionie Nysa jest własna działalność prowadzona na rynku polsko-niemieckim. Poza językiem niemieckim dobrze jest znać, w dalszym ciągu uniwersalny, język angielski. W naszym regionie przyszłościowymi zawodami są: pielęgniarka, dentysta, optyk, inżynier, projektant oraz opiekun dla osób starszych. Za około 50 lat wyrobisko Kopalni Turów zostanie zasypane i zalane wodą. Hałdy będą zalesione i oddane naturze. Już teraz na terenach zalesionych chętniej osiedlają się zwierzęta. Za kilka lat nad jeziorem Berzdorf będzie dostępnych 1000 miejsc pracy w branży turystycznej. Z rozmowy przeprowadzonej z przedstawicielką Straży Miejskiej dowiedziałem się, że po otwarciu granic z naszego regionu wyjechało około 4000 osób w poszukiwaniu pracy za granicą. Mateusz Markucki Zukunftsberufe Die Euroregion Neisse-Nisa-Nysa (ERNNN) vereint drei Grenzräume in Mitteleuropa im Dreiländereck Polen, Tschechien und Deutschland. Sie wurde 1991 geschaffen. Ziel der Euroregion ist es, den Lebensstandard der Einwohner zu verbessern, die Wirtschaft zu fördern, den Zustand von Natur und Umwelt im Schwarzen Dreieck Europas zu verbessern, Grenzübergänge zu bauen und das Isergebirge zu schützen. (pl. wikipedia.org/wiki/euroregion_nysa) Der wichtigste Arbeitgeber in der ERNNN sind der Braunkohletagebau und das Großkraftwerk Turów. In rund einem Dutzend Jahren wird die Kohle aber aufgebraucht sein und dann werden viele Menschen ihre Arbeit verlieren. Im gesamten Landkreis Zgorzelec beträgt der Anteil der Arbeitslosen an der Bevölkerung 14 Prozent. Ein Viertel der registrierten Arbeitslosen kommt aus Bogatynia. Um dieses Niveau zu senken werden in Bogatynia Gewächshäuser gebaut, die insgesamt Menschen einen Arbeitsplatz garantieren. Weiterhin gibt es die Firma Citronex, die sich auf die Einfuhr von Zitrusfrüchten spezialisiert hat. Gegenwärtig beschäftigt die Firma 400 Personen, sie expandiert aber stetig. In ein paar Jahren werden junge Menschen dort eine Anstellung finden können. Der Bürgermeister von Zgorzelec, Rafał Gronicz, sagte uns, dass auch in Zukunft solche Sparten wie Tagebau und Energieversorgung unseren Arbeitsmarkt dominieren werden. Am besten werden sich in der Euroregion solche Unternehmen entwickeln, die Dienstleistungen im Bereich Automechanik oder Friseurdienste anbieten. Die beste Berufsperspektive eröffnet sich denjenigen, die ein eigenes Unternehmen auf dem deutsch-polnischen Markt gründen. Außer der deutschen Sprache empfiehlt es sich auch Englisch zu lernen, das weiterhin als Universalsprache dient. Zukunftsberufe sind in unserer Region: Krankenschwestern, Zahnärzte, Optiker, Ingenieure, Designer und Altenpfleger. In etwa 50 Jahren wird der Tagebau Turów geflutet werden. Die Abraumhalden werden aufgeforstet und der Natur überlassen. Schon jetzt siedeln sich in aufgeforsteten Bereichen Tiere an. In einigen Jahren werden am Berzdorfer See rund Arbeitsplätze im Tourismusbereich entstehen. In einem Gespräch mit der Pressesprecherin der Stadtpolizei habe ich erfahren, nach Öffnung der Grenzen rudn Menschen ins Ausland gingen, um dort Arbeit zu suchen. Mateusz Markucki 8

9 Targi pracy i zawodów W poniedziałek 10 lutego 2014 r. w Jeleniej Górze odbyły się Targi pracy i zawodów realizowane w ramach projektu Modernizacja kształcenia zawodowego na Dolnym Śląsku II. Podobne wydarzenia miały też miejsce w Wałbrzychu, Legnicy oraz Wrocławiu. W targach wzięło udział wiele szkół, które próbowały się pokazać z jak najlepszej strony. Uczniowie mogli dowiedzieć się więcej na temat odpowiedniej dla siebie szkoły, w której planują kontynuować naukę. Na targach prezentowały się szkoły zawodowe. Każda miała wydzielone stanowisko. Na przykład szkoła plastyczna postanowiła zachęcić uczniów robiąc drewniane serduszka z własnoręcznie wypalonym napisem. Znaleźli się tam nawet przedstawiciele Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych z Wrocławia, którzy wystąpili w mundurach wojskowych i rozdawali ulotki. Na tych targach byli: Aleksandra Ola Budzicz, Aleksandra Ola Bartczak, Adrian Rama, Mateusz Markucki, koleżanki i koledzy z klasy 3 Gimnazjum nr 1 w Zgorzelcu. Mateusz Markucki Arbeits- und Berufsmesse Am Montag, dem 10. Februar 2014 fand von bis Uhr in Jelenia Góra (Hirschberg) im Rahmen des Projektes Modernisierung der Berufsbildung in Niederschlesien II die Arbeits- und Berufsmesse statt. Diese Messe fand auch in Wałbrzych (Waldenburg), Legnica (Liegnitz) und Wrocław (Breslau) statt. An dieser Messe nahmen viele Schulen teil, die versuchten, sich von ihrer besten Seite zu präsentieren. Die Schüler konnten so mehr über die Schule erfahren, die sie künftig besuchen wollen, oder konnten so eine passende Schule für sich finden. Im Rahmen der Messe präsentierten sich Berufsschulen. Jede Schule stellte sich gesondert vor. So versuchte beispielsweise eine Kunstschule die Schüler für sich zu interessieren, indem sie für die Besucher Holzherzen mit einer eigenhändig eingebrannten Aufschrift herstellte. Sogar die Hochschule der Landstreitkräfte aus Wrocław war mit Schülern vertreten, die in Uniform Flugblätter verteilten. Die Messe besuchten, Aleksandra Ola Budzicz, Aleksandra Ola Bartczak, Adrian Rama und Mateusz Markucki sowie die Mitschülerinnen und Mitschüler der Klasse 3 des Gimnazjum Nr. 1 in Zgorzelec. Mateusz Markucki 9

10 Otwarte granice dla mobilnych osób Wejście Polski do Unii Europejskiej (UE) dało nam wiele nowych możliwości. Możemy korzystać z dotacji na budowę autostrad, boisk szkolnych, na wyposażenie szkół, szpitali, itp. Wiele inwestycji jest, chociaż częściowo, sfinansowanych ze środków unijnych. Wejście do UE nie tylko dało nam dopłaty finansowe, lecz również możliwość łatwego przemieszczania się i pracy na terenie UE. Było to także spowodowane wejściem do strefy Schengen. Dzięki temu na przejściach granicznych nie ma teraz kontroli i nie trzeba czekać w długich kolejkach. Wiele osób wyjeżdża z Polski do innych krajów w poszukiwaniu pracy na lepszych warunkach i z wyższym wynagrodzeniem. Opuszczają kraj i jadą szukać szczęścia w Europie. Jest jeszcze wiele osób, które chciałyby znaleźć pracę za granicą, ale nie mogą, gdyż nie znają języka. Między pracodawcą a pracownikiem występuje bariera komunikacyjna. Patrząc z drugiej strony, mało kto z naszych unijnych sąsiadów przyjeżdża do Polski szukać pracy, po prostu im się to nie opłaca. Koszty utrzymania w Polsce są podobne, a zarobki dużo niższe. Dziś w naszym kraju mamy też duże bezrobocie. Nie zawsze znalezienie pracy było takie trudne jak obecnie. Łatwiej znaleźć pracę, jeśli posiadamy wykształcenie zawodowe. Podsumowując, warto abyśmy się kształcili i ciągle zdobywali wiedzę, dostosowując się do wymogów otoczenia. Możemy uczyć się zarówno w kraju, jak i za granicą. Daje nam to większe możliwości na rozwój, zdobywanie nowej wiedzy i umiejętności. Ola Bartczak Offene Grenzen für mobile Leute Der Beitritt Polens zur Europäischen Union (EU) hat uns viele neue Möglichkeiten eröffnet. Wir können Fördermittel zum Bau von Autobahnen, Schulsportplätzen und Schulausstattung beantragen, für Krankenhäuser und dergleichen. Viele Investitionen werden mit EU-Fördermitteln finanziert, zumindest teilweise. Der EU-Beitritt hat uns nicht nur finanzielle Vorteile gebracht, sondern auch die Möglichkeit, uns auf dem Gebiet der EU frei zu bewegen und zu arbeiten. Ein weiterer Grund dafür war auch der Beitritt zur Schengen-Zone. An den Grenzübergängen gibt es jetzt keine Kontrollen mehr und wir müssen nicht in langen Schlangen warten. Viele Bürger verlassen Polen, um in anderen Ländern eine bessere Arbeit zu finden mit höherem Gehalt zu finden. Sie verlassen das Land und suchen ihr Glück in Europa. Viele Es gibt auch viele Polen, die gerne eine Arbeit im Ausland finden würden, dies aber nicht können, weil sie die jeweilige Landessprache nicht beherrschen. Zwischen Arbeitgebern und Arbeitnehmern bestünde so eine Kommunikationsbarriere. Betrachte man es einmal andersherum, dann ist es so, dass kaum jemand aus unseren europäischen Nachbarländern nach Polen kommt, um hier eine Arbeit zu suchen. Es zahlt sich für sie einfach nicht aus. Die Lebenshaltungskosten in Polen sind ähnlich hoch, die Einkommen aber viel niedriger. Derzeit können wir in Polen auch eine hohe Arbeitslosigkeit verzeichnen. Es war aber nicht immer so schwer, eine Arbeit zu finden, wie heute. Es ist einfacher, eine gute Arbeit zu bekommen, wenn man eine Berufsausbildung absolviert hat. Allgemein gesprochen lohnt es sich immer, dass wir uns fortbilden und unser Wissen stetig erweitern, indem wir uns an die Anforderungen unserer Umgebung anpassen. Wir können unsere Ausbildung genauso gut in Polen, wie auch im Ausland absolvieren. So können wir uns besser entwickeln sowie neues Wissen und neue Fähigkeiten erlangen. Ola Bartczak 10

11 Archeologia - zawód marzeń Chciałabym zostać archeolożką, a precyzując - technikiem wykopaliskowym, choć jest wielu ludzi, którzy wątpią, że to się uda. Oczywiście wiem, że droga do tego celu jest bardzo trudna. Jednak chciałabym podjąć takie wyzwanie, aby urzeczywistnić swoje marzenie. Mam trochę wątpliwości, gdyż nie ma wielu miejsc pracy w tej branży. Jeśli mimo wszystko dam radę, to w ogóle nie martwię się o pieniądze. Do archeologii zachęciła mnie krótka informacja w telewizji, która dotyczyła wykopalisk. Potem zaczęłam się bardziej interesować tak ciekawym tematem i wkrótce zdecydowałam, że chciałabym zdobyć ten zawód. W międzyczasie doszłam do wniosku, że archeologia jest bardzo fascynująca i koniecznie chciałabym stać się częścią tego interesującego świata. Rani Kumar Archäologie als Traumberuf Es gibt viele Leute die daran zweifeln, aber ich möchte gern Archäologin, ganz speziell Grabungstechnikerin werden. Natürlich weiß ich, dass der Weg bis zu diesem Ziel sehr schwierig ist, doch dieses Risiko möchte ich eingehen, um meinen Traum zu verwirklichen. Außerdem habe ich leichte Bedenken, weil es nicht viele Arbeitsplätze in dieser Richtung gibt, aber wenn ich es doch schaffe habe ich wegen der Bezahlung keinerlei Sorgen. Zur Archäologie bin ich durch einen kleinen Report im Fernsehen gekommen, bei dem es um Ausgrabungen ging. Daraufhin fing ich an mich dafür zu interessieren und wollte bald selbst diesen Beruf ergreifen. Mittlerweile finde ich die Archäologie sehr faszinierend und möchte unbedingt ein Teil dieser spannenden Welt werden. Rani Kumar Moja droga do zawodu marzeń Pierwszy raz pomysł, by zostać przewodniczką, czy treserką psów policyjnych pojawił się, gdy moi znajomi pracujący w policji zaproponowali mi takie zajęcie obserwując moją zażyłość z psami. Zasięgnęłam zatem u naszej szkolnej doradczyni zawodowej informacji o tym zawodzie, płacach, możliwościach rozwoju zawodowego i przyszłości tego zawodu. Podczas drzwi otwartych zorganizowanego przez Wyższą Szkołę Policyjną potwierdziłam zebrane informacje, tym razem już u specjalistycznych doradców zawodowych niemieckiej policji. Na miejscu mogłam dokonać porównania zalet i wad tego zajęcia i zauważyłam, że zawód ten obejmuje wszystko, czego oczekiwałabym od pracy moich marzeń. Nie jestem jeszcze wprawdzie pewna, czy od razu po skończeniu szkoły zacznę pracować w służbie średniego szczebla. Może ze względu na mój wiek oraz lepsze szanse rozwoju zawodowego będę dopiero po maturze ubiegać się o przyjęcie do służby wyższego szczebla. Jeśli jednak do lata 2015 r. wiek umożliwiający zatrudnienie zostanie obniżony do 16 lat, to od razu będę starać się rozpocząć pracę od służby średniego szczebla. Będzie to jednak tylko możliwe, jeśli uda mi się utrzymać średnią ocen na poziomie 1,7 (w Niemczech ocena 1 oznacza bardzo dobry) i jeśli zdam test sprawnościowy, który stanowi jedno z najważniejszych kryteriów decydujących o przyjęciu. Klara Schubert Wege zum Traumjob Die erste Berührung mit der Idee Hundeführerin bzw. -ausbilderin bei der Polizei zu werden hatte ich als mir dieser Beruf von Bekannten, die bei der Polizei tätig sind, auf Grund meiner Vertrautheit mit Hunden vorgeschlagen wurde. Ich informierte mich bei der Berufsberaterin unserer Schule über das Tätigkeitsfeld, die Bezahlung, die Aufstiegsmöglichkeiten und die Zukunft des Jobs. Auf einem Informationstag, der von der Polizeifachhochschule organisiert wurde, machte ich mich noch einmal bei fachkundigen Berufsberatern der deutschen Polizei schlau. Ich konnte vor Ort das Pro und Kontra der Tätigkeit abwägen und bemerkte, dass der Beruf alles mit sich bringt, was ich mir von einem erfüllenden Job erhoffte. Ich bin mir noch nicht im Klaren ob ich gleich nach dem Realschulabschluss anfange, im mittleren Dienst tätig zu werden oder ob ich mich auf Grund meines Alters und der besseren Aufstiegsmöglichkeiten erst nach dem Abitur für den gehobenen Dienst bewerbe. Wenn das Alter für die Einstellung bis zum Sommer 2015 auf 16 heruntergesetzt wird, würde ich es allerdings vorziehen gleich im mittleren Dienst anzufangen. Das Alles wird aber nur möglich sein, wenn ich meinen Leistungsschnitt auf 1,7 halten kann und beim Sporttest, der eines der wichtigsten Einstellungskriterien darstellt, nicht versage. Klara Schubert 11

12 Wydawca / Herausgeber: Kariera bez granic / Karriere ohne Grenzen Dolnośląska Izba Rzemieślnicza we Wrocławiu pl. Solny Wrocław tel fax sekretariat@izba.wroc.pl Autorzy / Autor/-innen: Aleksandra Ola Bartczak, Aleksandra Ola Budzicz, Rani Kumar, Mateusz Markucki, Andrea Müller, Adrian Rama, Klara Schubert Redakcja i tłumaczenie / Redaktion und Übersetzung: Marzena Łukowiak, Olaf Matthei-Socha, Marta Anna Trzeciak, Jakub Turański, LEMON Biuro Tłumaczeń Skład graficzny i druk / Layout und Druck: Drukarnia AQRAT, Wrocław Nakład / Auflage: 500 egzemplarzy / Exemplare Gazeta powstała w ramach projektu Kariera bez granic - transgraniczna orientacja zawodowa w Euroregionie Neisse-Nysa realizowanego przez Dolnośląską Izbę Rzemieślniczą we Wrocławiu (PL) i Agencję PONTES z Międzynarodowego Centrum Spotkań St. Marienthal (DE). Przedruk oraz powielanie tekstów i zdjęć opublikowanych na łamach tej gazety tylko po wyrażeniu zgody przez wydawcę. Entstanden im Rahmen von Karriere ohne Grenzen, einem Projekt der PONTES-Agentur am Internationalen Begegnungszentrum St. Marienthal (D) und der Niederschlesischen Handwerkskammer in Wrocław (PL). Abdruck und Vervielfältigung von Texten und Bildern dieses Zeitung nur mit ausdrücklicher Genehmigung des Herausgebers. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska Saksonia Das Projekt wird über das Operationelle Programm dergrenzübergreifenden Zusammenarbeit Sachsen Polen gefördert.