Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne geografia kl. I

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne geografia kl. I Program Puls Ziemi Wyd. Era sp. z o.o. Dział: Obraz Ziemi -uczeń określa przedmiot badań geografii, posługuje się klasyfikacją nauk geograficznych -uczeń wymienia przykłady zastosowań osiągnięć nauk geograficznych w praktyce -uczeń zna terminy: siatka geograficzna, kartograficzna, mapa, globus -uczeń wskazuje na globusie bieguny geograficzne, południki, równoleżniki, oraz półkule -uczeń określa współrzędne geograficzne obiektów punktowych na globusie i mapie -uczeń odczytuje z mapy kierunki z wybranych punktów za pomocą linii siatki kartograficznej -uczeń wykonuje pomiary odległości na mapie -uczeń posługuje się podziałką mapy -uczeń prawidłowo stosuje terminy: wysokość względna i bezwzględna -czyta znaki topograficzne, posługuje się legendą mapy -uczeń wymienia przykłady zastosowań map o różnej treści -uczeń zna terminy: długość i szerokość geograficzna, plan, skala -wymienia cechy równoleżników i południków -uczeń opisuje za pomocą liczb wymiary Ziemi -przelicza skalę liczbową na mianowaną -oblicza rzeczywistą odległość między punktami wykorzystując skalę mianowaną -określa za pomocą mapy poziomicowej i hipsometrycznej wysokość bezwzględną oraz kierunek i wielkość nachylenia stoku -oblicza wysokość względną, rozpoznaje na mapie poziomicowej, hipsometrycznej, cieniowanej wzniesienia oraz obniżenia -odszukuje na mapie i globusie miejsca o wyznaczonych współrzędnych geograficznych -uczeń odróżnia przedmiot badań geografii fizycznej, ekonomicznej i regionalnej -uczeń porównuje powierzchnie kuli, elipsoidy, geoidy -wymienia dowody na kulistość Ziemi -określa współrzędne geograficzne obiektów powierzchniowych na globusie i mapie -uczeń wymienia zalety i wady globusa -uczeń odróżnia siatkę geograficzną od kartograficznej -uczeń rozpoznaje poszczególne rodzaje map -uczeń odnajduje związki geografii z innymi naukami -określa w stopniach i minutach współrzędne geograficzne określonych miejsc -oblicza skalę mapy znając odległość rzeczywistą -wskazuje różnice pomiędzy planem a mapą -rozpoznaje podstawowe metody prezentowania informacji na mapie i planie -wyjaśnia praktyczne znaczenie umiejętności określania położenia geograficznego Dział: Ziemia we Wszechświecie -uczeń wymienia ciała niebieskie -wie co to jest Układ Słoneczny i wymienia planety do niego należące -wie, iż Kopernik był twórcą teorii heliocentrycznej i na czym ona polega -wskazuje na mapie nieba gwiazdozbiory Wielkiej i Małej Niedźwiedzicy oraz Gwiazdę Polarną -wymienia kalendarzowe pory roku i ich daty graniczne

2 -uczeń zna terminy: Wszechświat, Układ Słoneczny, gwiazda, planeta, galaktyka, księżyc, orbita, oś Ziemi, czas miejscowy, strefowy i urzędowy -opisuje położenie Ziemi w Układzie Słonecznym -omawia zasługi Kopernika w badaniach Wszechświata -opisuje następstwa obiegowego i obrotowego ruchu Ziemi -opisuje oświetlenie Ziemi w dniach równonocny i przesileń -podaje przyczyny zaćmienia Słońca i Księżyca -określa czas lokalny za pomocą mapy stref czasowych -uzasadnia konieczność stosowania czasu strefowego i urzędowego -odnajduje związek pomiędzy czasem miejscowym słonecznym a długością geograficzną -podaje przykłady wpływu ruchów Ziemi na życie i działalność człowieka -wymienia różnice pomiędzy rokiem przestępnym a zwykłym -uczeń opisuje budowę Układu Słonecznego -uczeń wymienia planety Układu Słonecznego w kolejności od Słońca -wymienia różnice pomiędzy gwiazdą a planetą -opisuje, na czym polega zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca -opisuje podział Ziemi na strefy czasowe -uczeń wskazuje na mapie linię zmiany daty, określa datę po obu stronach linii -oblicza czas miejscowy, znając długość geograficzną -uczeń wymienia współczesne poglądy na powstanie i budowę Wszechświata -uczeń wymienia planety Układu Słonecznego w kolejności według rozmiarów -uczeń rozpoznaje i wymienia w kolejności fazy księżyca -uczeń rozpoznaje lata przestępne na podstawie ich kolejnego numeru -wymienia kolejno znaki zodiaku, przyporządkowuje je do odpowiednich pór roku -oblicza różnice czasu miejscowego słonecznego na Ziemi -opisuje działanie sił bezwładnościowych : odśrodkowej, Coriolisa -wyjaśnia termin biała noc i obszary jej występowania Dział: Skład i budowa atmosfery -uczeń wymienia gazy wchodzące w skład powietrza -opisuje zróżnicowanie temperatury i ciśnienia powietrza w przekroju pionowym -odczytuje z mapy izoterm temperaturę powietrza -uczeń wymienia jednostki ciśnienia -odczytuje z mapy izobar ciśnienie atmosferyczne -posługuje się nazwami kierunków wiatrów -wymienia i rozpoznaje rodzaje opadów atmosferycznych -odczytuje z mapy izohips sumę opadów -wymienia geograficzne czynniki klimatu -wymienia i pokazuje na mapie strefy klimatyczne Ziemi -wymienia przyrządy do pomiaru temperatury, ciśnienia, wilgotności, ilości opadów, kierunku wiatru -wymienia jednostki pomiaru poszczególnych składników meteorologicznych -podaje przykłady wpływu klimatu na życie i działalność człowieka -uczeń omawia budowę atmosfery -wyjaśnia dlaczego zanieczyszczenia atmosfery są zagrożeniem dla życia na Ziemi -uczeń oblicza średnią temperaturę dobową oraz dobową i roczną amplitudę temperatury -sporządza i analizuje wykres temperatury powietrza -wyjaśnia zależność pomiędzy temperaturą a ciśnieniem atmosferycznym -wskazuje na mapie izobar wyże i niże baryczne -wie, dlaczego powstają wiatry -interpretuje Skalę Beauforta -wskazuje na mapie obszary występowania wiatrów zmiennych: monsunu, bryzy, fenu -wyjaśnia powstawanie opadów

3 -podaje przykłady negatywnego wpływu nadmiaru lub niedoboru opadów na Ziemi -pokazuje na mapie obszary pustyń -charakteryzuje klimat umiarkowany -omawia zjawisko dziury ozonowej -rysuje schemat niżu i wyży barycznego -omawia krążenie powietrza w strefie międzyzwrotnikowej i na kuli ziemskiej -podaje przyczyny występowania pasatów, monsunu, bryzy, fenu -wskazuje na mapie obszary występowania katastrofalnych wiatrów: huraganów, cyklonów, tajfunów, tornad -omawia przyczyny zróżnicowania opadów na tej samej szerokości geograficznej -wymienia podstawowe cechy klimatów strefowych i strefowych -podaje różnice pomiędzy strefą klimatyczną a typem klimatu -charakteryzuje typ klimatu posługując się mapą klimatyczną -uczeń wskazuje różnice pomiędzy pogodą a klimatem -wyjaśnia wpływ czynników klimatotwórczych na klimat -uczeń opisuje warstwy atmosfery i wymienia różnice między nimi -określa kierunek wiatru w niżu i wyżu barycznym -wyjaśnia posługując się rysunkiem powstanie wiatru halnego -oblicza temperaturę powietrza na różnych wysokościach znając pionowy gradient termiczny -posługuje się klasyfikacją chmur -odróżnia front ciepły od chłodnego -rozpoznaje czynniki decydujące klimacie określonego obszaru -rozpoznaje typ klimatu za pomocą wykresu zmian temperatury i opadów w ciągu roku -opisuje klatkę meteorologiczną i jej wyposażenie -odczytuje z mapy synoptycznej temperaturę, ciśnienie, kierunek i prędkość wiatru, przebieg frontów atmosferycznych -objaśnia terminy: inwersja termiczna, temperatura punktu rosy -uczeń potrafi przewidzieć pogodę na podstawie obserwowanych zjawisk atmosferycznych Dział: Wody Ziemi -uczeń wymienia postaci występowania wody na Ziemi -opisuje obieg wody w przyrodzie -wymienia i pokazuje na mapie oceany -wyjaśnia na czym polega zasolenie wody -odróżnia rzekę główną od dopływu -wskazuje na mapie obszary bezodpływowe -odróżnia rzekę stale prowadzącą wodę od rzeki okresowej -wskazuje na mapie i nazywa najdłuższe rzeki na kontynentach -wskazuje na mapie i nazywa największe i najgłębsze jeziora na kontynentach -uczeń posługuje się klasyfikacją mórz, pokazuje na mapie różne typy mórz -uczeń objaśnia terminy: ocean, morze, zatoka, dorzecze, zlewisko, dział wodny, obszar bezodpływowy, -wyjaśnia terminy: parowanie, kondensacja -podaje przykłady zanieczyszczenia wód przez człowieka -wymienia typy jezior, podaje przykłady -wyjaśnia terminy: warstwa wodonośna, wody głębinowe, wody podziemne, źródło, wody artezyjskie -podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych - wyjaśnia termin: prąd zimny, ciepły, wskazuje na mapie przykłady -zna formy ukształtowania dna mórz i oceanów -wie, jakie jest znaczenie mórz i oceanów w życiu człowieka -wie, jakie są rodzaje zasilania rzek w wodę

4 -uczeń wykazuje związek pomiędzy warunkami klimatycznymi a rodzajem wód na kuli ziemskiej -dostrzega związek pomiędzy zasoleniem wody morskiej a warunkami klimatycznymi na kuli ziemskiej -podaje przyczyny ruchów wody morskiej: pływów, falowania, prądów morskich -wyjaśnia przyczyny przypływów i odpływów -wskazuje przyczyny powodzi oraz wysychania rzek -wyjaśnia genezę jezior: przybrzeżnych, starorzeczy, polodowcowych, deltowych -wskazuje na mapie świata obszary występowania wód artezyjskich, gejzerów -przedstawia proces tworzenia się wód podziemnych -uczeń wykonuje wykresy długości rzek oraz wielkości ich przepływu -wyjaśnia przyczyny wezbrań i niżówek -wyznacza dział wodny na mapie sieci rzecznej -wyjaśnia powstawanie wód artezyjskich -wyjaśnia przyczyny zanikania jezior -omawia znaczenie i sposób ochrony wód podziemnych Dział: Wnętrze Ziemi -uczeń nazywa sfery wnętrza Ziemi -opisuje zmiany temperatury i ciśnienia w głębi skorupy ziemskiej -odróżnia skorupę kontynentalną od oceanicznej -opisuje powstawanie węgla kamiennego -rozpoznaje i nazywa częściej spotykane skały -wymienia ery w dziejach Ziemi -wymienia procesy wewnętrzne, zna przykłady czynnych wulkanów -wyjaśnia pojęcie trzęsienie Ziemi, uzasadnia dlaczego trzęsienia ziemi zagrażają życiu i działalności gospodarczej ludzi -wskazuje na mapie świata obszary sejsmiczne na Ziemi -wie, co to jest skala Richtera -uczeń wyjaśnia termin: minerał, skała -rozpoznaje piaskowce, granity, bazalty, wapienie, łupki, zlepieńce, węgiel kamienny i brunatny, sól, gips -podje przykłady gospodarczego wykorzystania skał -wyjaśnia przyczyny ruchów skorupy ziemskiej -zna przybliżony wiek Ziemi -poprawnie czyta tablicę stratygraficzną -rozumie rolę skamieniałości przewodnich -wyjaśnia terminy: lawa, magma, wulkan -opisuje budowę wulkanu -wyjaśnia termin: orogeneza -rozumie i wyjaśnia termin: góry i wymienia typy gór -wskazuje na mapie świata największe pasma gór na kontynentach -wskazuje na mapie przykłady gór fałdowych, zrębowych, wulkanicznych -uczeń charakteryzuje poszczególne warstwy Ziemi -wyjaśnia mechanizmy ruchów skorupy ziemskiej -opisuje budowę podstawowych rodzajów skał -rozpoznaje: torf, gnejs, marmur, minerały granitu -posługuje się klasyfikacją skał -rozróżnia powstawanie skał okruchowych, pochodzenia organicznego i chemicznego -rozróżnia powstawanie skał magmowych (głębinowych, wylewnych) -nazywa okresy w poszczególnych erach w historii Ziemi -dostrzega ewolucję świata organicznego -omawia procesy wewnętrzne zachodzące na granicy płyt litosfery

5 -omawia procesy wewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi- ruchy górotwórcze i dyslokacje -wskazuje na ilustracji rów tektoniczny i zrąb -odróżnia transgresję od regresji morskiej -wymienia metody badania wnętrza Ziemi -omawia najważniejsze wydarzenia charakteryzujące poszczególne ery w historii Ziemi -oblicza temperaturę w głębi skorupy ziemskiej znając stopień geotermiczny -odnajduje związek pomiędzy ruchami płyt skorupy ziemskiej i rozmieszczeniem pasm górskich, trzęsień ziemi i czynnych wulkanów na Ziemi -uczeń wymienia dowody wędrówki kontynentów -opisuje skalę Richtera -wymienia sposoby ochrony przed skutkami trzęsień ziemi -objaśnia termin: wulkan tarczowy Dział: Rzeźbiarze powierzchni Ziemi -uczeń wymienia rodzaje wietrzenia -rozpoznaje na ilustracji rodzaje wydm -posługuje się klasyfikacją wydm -wskazuje na mapie największe pustynie świata -uczeń wymienia i opisuje sposoby działania wody płynącej: erozja, transport, akumulacja -wymienia przykłady form akumulacyjnych i erozyjnych -wskazuje na mapie delty i ujścia lejkowate wie jak powstają -wymienia elementy doliny rzecznej -wymienia skały rozpuszczalne przez wodę -odróżnia wybrzeże strome od płaskiego -wymienia przykłady niszczącej i budującej działalności lodowców -rozpoznaje na ilustracji dolinę polodowcową -wymienia zewnętrzne czynniki i procesy rzeźbotwórcze -uczeń wyjaśnia termin: wietrzenie -wykazuje różnice pomiędzy wietrzeniem mechanicznym a chemicznym -wyjaśnia różnice pomiędzy niszczącą a budującą działalnością rzeki -zna termin: kras -podaje po 3 przykłady form krasowych występujących na powierzchni i w głębi ziemi -wyjaśnia, w jaki sposób powstają jaskinie -wskazuje na mapie Polski obszary, na których występują zjawiska krasowe -rozumie termin: granica wiecznego śniegu -omawia warunki klimatyczne powstania lodowców -wskazuje różnice pomiędzy lodowcem a lądolodem -pokazuje na mapie świata lądolody oraz góry, w których obecnie występują lodowce -rozumie rzeźbotwórczą działalność wiatru, wymienia rodzaje pustyń -podaje przykłady erozyjnej i akumulacyjnej działalności wiatru na pustyniach -zna najważniejsze typy wybrzeży i potrafi wskazać przykłady na mapie świata -uczeń omawia wpływ procesów wewnętrznych i zewnętrznych na rzeźbę Ziemi -wyjaśnia przyczyny zróżnicowania procesów rzeźbotwórczych na kuli ziemskiej -podaje przykłady negatywnych skutków gospodarczej działalności człowieka w litosferze -omawia procesy erozji i akumulacji rzecznej -omawia działalność rzeki w górnym, środkowym, dolnym biegu -podaje przykłady działalności erozyjnej i akumulacyjnej rzeki -omawia procesy krasowe i warunki, w jakich powstają -różnice pomiędzy stalaktytami, stalagmitami, stalagmitami stalagnatami -wskazuje miejsca na świecie, gdzie występują zjawiska krasowe -charakteryzuje rzeźbę polodowcową obszarów nizinnych - wyjaśnia termin: korazja, niecka deflacyjna, wydma -wykazuje różnice pomiędzy barchanem a wydmą paraboliczną

6 -omawia, na czym polega cofanie się wybrzeża klifowego -uczeń objaśnia powstawanie lessu -odróżnia erozję wgłębną, wsteczną, boczną -wyjaśnia zależność pomiędzy warunkami działania wody płynącej i procesami rzeźbotwórczymi (erozją, akumulacją)na różnych) odcinkach rzeki -wyjaśnia powstawanie nacieków w jaskiniach -rozpoznaje formy krasu powierzchniowego -wskazuje najdłuższe i najgłębsze jaskinie Polski i świata -wymienia i odróżnia rodzaje moren -za pomocą rysunków wyjaśnia powstawanie kotłów, rynien polodowcowych, oczek wytopiskowych, sandrów, i pradolin -posługuje się klasyfikacją form terenu według sposobów powstawania Dział: Biosfera Ocena: dopuszczająca: -uczeń wymienia główne typy gleb -uczeń opisuje za pomocą ilustracji profil glebowy -omawia znaczenie poziomu próchniczego -wie, które gleby są żyzne, a które nieurodzajne -za pomocą mapy opisuje rozmieszczenie gleb na kuli ziemskiej -nazywa strefy klimatyczno-roślinne i pokazuje je na mapie wymienia przykłady zwierząt żyjących w poszczególnych strefach -uczeń wyjaśnia termin: gleba -wyjaśnia jak powstaje próchnica -wymienia najważniejsze rodzaje gleb dla poszczególnych stref klimatycznych -rozumie wpływ klimatu na rozwój roślinności -wyjaśnia terminy: flora, fauna, oaza rozpoznaje na ilustracjach główne formacje roślinne -uczeń omawia etapy powstawania gleby, korzystając ze schematu -wskazuje na mapie obszary występowania gleb strefowych -wskazuje związek pomiędzy rodzajem gleby a klimatem i roślinnością -wskazuje związek pomiędzy klimatem, roślinnością a warunkami życia i gospodarki człowieka -uczeń opisuje poszczególne piętra roślinne w górach Polski i świata -uczeń opisuje poszczególne strefy roślinne: las równikowy, sawanna, półpustynna, las twardolistny, step, tajga, tundra -uczeń objaśnia : las galeriowy, lasostep, makia -uczeń wyjaśnia : namorzyny, las świetlisty, epifit -uczeń odróżnia: endemit od reliktu -uczeń odróżnia gleby strefowe od strefowych -opisuje warunki powstawania mad i rędzin