Uchwała Nr../.. /.. Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia...

Transkrypt

1 Uchwała Nr../.. /.. Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia.... /Projekt/ w sprawie przyjęcia Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.), w związku z art. 180 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.), Rada Powiatu uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się do realizacji Powiatowy Program Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata , stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Dyrektorowi w Oświęcimiu. 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego.

2 Załącznik do uchwały Nr../../.. Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia.. POWIATOWY PROGRAM ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ NA LATA POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W OŚWIĘCIMIU Oświęcim 2012 r.

3 SPIS TREŚCI I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. Wprowadzenie... Piecza zastępcza w świetle przepisów prawa Środowiska rodzinne zagrożone umieszczeniem dzieci w pieczy... Diagnoza pieczy w Powiecie Oświęcimskim.. Infrastruktura Powiatu Oświęcimskiego w zakresie pomocy społecznej... Cele programu Oczekiwane rezultaty realizacji programu Źródła finansowania programu.. Monitoring programu str. 3 str. 4 str. 7 str. 9 str. 17 str. 18 str. 24 str. 25 str. 25

4 I. Wprowadzenie Podstawą opracowania Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata , jest art. 180 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.), zgodnie z którym do zadań własnych powiatu należy opracowanie i realizacja 3-letnich powiatowych programów dotyczących rozwoju pieczy. Ustawa ta nakłada na Powiat obowiązek organizowania dla dzieci, których rodzice są pozbawieni praw rodzicielskich lub prawa te są im ograniczone, wsparcia w postaci rodzinnej i instytucjonalnej pieczy. Opracowanie i realizacja 3-letniego powiatowego programu ma na celu rozwój pieczy oraz zawiera, między innymi coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych, które zostaną wyłonione w drodze szkolenia bądź zawarcia umów przez Starostę Powiatu z funkcjonującymi rodzinami zastępczymi, po złożeniu przez nie wniosku i uzyskaniu opinii koordynatora rodzinnej pieczy. Program wskazuje na konieczność podjęcia czynności wspierających rodzinę zastępczą i biologiczną dziecka, oraz usamodzielniających się wychowanków z rodzinnej, a także objętych instytucjonalną pieczą zastępczą. Powiatowy Program Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata zawiera konkretne działania ukierunkowane na wskazanie formy pomocy dziecku, która respektuje prawo dziecka do zaspokajania jego potrzeb rozwojowych, zapewnia stabilne środowisko wychowawcze, umożliwia kontakty z rodzicami biologicznymi i podtrzymuje więzi z dziećmi, co w konsekwencji może skutkować powrotem dziecka do rodziny naturalnej. Program zakłada również działania zmierzające do przysposobienia dziecka, celem zapewnienia dziecku szansy prawidłowego rozwoju w rodzinie adopcyjnej, w przypadku niemożności powrotu dziecka do domu rodzinnego i uregulowanej sytuacji prawnej dziecka. W sytuacji braku możliwości umieszczenia dziecka w rodzinnej formie pomocy, program zakłada działania zmierzające do umieszczenia dziecka w instytucjonalnej formie pieczy, jakimi są placówki opiekuńczo wychowawcze, funkcjonujące zgodnie z obowiązującymi standardami opieki i wychowania, usytuowane w powiecie oświęcimskim, jak również poza nim. Program zakłada również wsparcie beneficjentów programu w ramach podejmowanego poradnictwa i uczestnictwa w projekcie unijnym, mające na celu zmniejszenie zjawiska patologii społecznej. Eklektyczne działanie instytucji realizujących wspólne cele na rzecz dziecka i rodziny winno przyczynić się do powstania sprawnego i konsekwentnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w Powiecie Oświęcimskim, aby jak najmniejsza ilość dzieci musiała przeżywać traumę i żałobę związaną z oderwaniem od środowiska rodzinnego, które często jest jedynym znanym mu środowiskiem. Program ma na celu ograniczenie rozmiarów sieroctwa społecznego w powiecie oświęcimskim, pozwoli zrealizować zaplanowane działania umożliwiające rozwój rodzinnych form opieki, zapewni wsparcie specjalistyczne i przez współdziałanie instytucji pomocowych funkcjonujących w powiecie oświęcimskim przyczyni się do rozwiązania problemów życiowych wielu rodzin. Małżeństwa i osoby, które zdecydują się pełnić funkcję rodziny będą posiadać odpowiednie przygotowanie merytoryczne, predyspozycje i motywację do sprawowania opieki i wychowania nad dziećmi pokrzywdzonymi, do zaspokajania ich potrzeb związanych z prawidłowym rozwojem psycho społecznym i fizycznym.

5 Beneficjentami programu są: 1) Dzieci przebywające w pieczy i ich rodzice biologiczni; 2) Rodziny zastępcze; 3) Usamodzielniani wychowankowie z pieczy ; 4) Rodziny pomocowe; 5) Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny. Cele i działania zawarte w Programie realizuje Zespół ds. Pieczy Zastępczej utworzony przy w Oświęcimiu, które na podstawie art. 76 ust. 1 i ust. 2 w/w ustawy i Zarządzenia Nr 39 Starosty Oświęcimskiego z dnia 20 września 2011 r. zostało wyznaczone na organizatora rodzinnej pieczy. Program koordynuje Dyrektor jednostki, który oceni efektywność działań Zespołu oraz współpracujących w realizacji programu instytucji działających w powiecie oświęcimskim na rzecz dziecka i rodziny. Program powstał dla przywrócenia dziecku uśmiechu i zaufania do otaczającego świata. II. Piecza zastępcza w świetle przepisów prawa Przepisy prawne regulujące rodzinną i instytucjonalną pieczę zawierają niżej wymienione akty prawne: 1) Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.); 2) Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.); 3) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 147, poz z późn. zm.); 4) Zarządzenie Nr 39 Starosty Oświęcimskiego z dnia 20 września 2011 r. w sprawie: wyznaczenia organizatora rodzinnej pieczy ; 5) Konwencja o Prawach Dziecka (Dz. U. z 1999 r. nr 120, poz. 526 z późn. zm.); 6) Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 r. (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.); 7) Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2001 r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.); 8) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 292, poz. 1720). Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy definiuje system pieczy jako: zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Pieczę zastępczą w formie rodzinnej i instytucjonalnej organizuje powiat.

6 Piecza zastępcza zapewnia: 1) pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy to jest niemożliwe dążenie do przysposobienia dziecka 2) przygotowanie dziecka do: a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, b) pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych; 3) zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno rekreacyjnych. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy nakłada na powiat realizację zadań, jakimi są: 1) zapewnienie dzieciom pieczy w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz w placówkach opiekuńczo wychowawczych; 2) opracowanie i realizacja 3-letnich powiatowych programów dotyczących rozwoju pieczy, zawierających między innymi coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych; 3) organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze i regionalne placówki opiekuńczo terapeutyczne, przez wspieranie procesu usamodzielnienia; 4) tworzenie warunków do powstawania i działania rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych; 5) prowadzenie placówek opiekuńczo wychowawczych oraz placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym; 6) organizowanie szkoleń dla rodzin zastępczych, prowadzących rodzinne domy dziecka i dyrektorów placówek opiekuńczo wychowawczych typu rodzinnego oraz kandydatów do pełnienia funkcji rodziny, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego; 7) organizowanie wsparcia dla rodzinnej pieczy, w szczególności przez tworzenie warunków do powstawania: a) grup wsparcia, b) specjalistycznego poradnictwa; 8) powoływanie centrów administracyjnych do obsługi placówek opiekuńczo wychowawczych; 9) wyznaczanie organizatora rodzinnej pieczy ; 10) zapewnienie przeprowadzenia przyjętemu do pieczy dziecku niezbędnych badań lekarskich; 11) prowadzenie rejestru danych rodzin zastępczych; 12) kompletowanie we współpracy z właściwym ośrodkiem pomocy społecznej dokumentacji związanej z przygotowaniem dziecka do umieszczenia w rodzinie albo rodzinnym domu dziecka; 13) finansowanie: a) świadczeń pieniężnych dotyczących dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka, placówkach opiekuńczo wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo terapeutycznych, interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych lub rodzinach pomocowych, na jego terenie lub na terenie innego powiatu, b) pomocy przyznawanej osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawcze lub regionalne placówki opiekuńczo terapeutyczne,

7 c) szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego oraz szkoleń dla rodzin zastępczych, prowadzących rodzinne domy dziecka oraz dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego; 14) sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego; 15) przekazywanie do biura informacji gospodarczej informacji o powstawaniu zaległości dotyczącej odpłatności za pobyt dziecka w rodzinie. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Oświęcimiu, które na podstawie Zarządzenia Nr 39 Starosty Oświęcimskiego z dnia 20 września 2011 r. zostało wskazane na organizatora rodzinnej pieczy, realizuje zadania organizatora rodzinnej pieczy, którymi, w szczególności są: 1) prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zawodowej, rodziny niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka; 2) kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinię o spełnianiu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy ; 3) organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka; 4) organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego, wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń oraz opinii dotyczącej predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego; 5) zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, biorąc pod uwagę ich potrzeby; 6) zapewnianie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych; 7) organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy; 8) współpraca ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z powiatowym centrum pomocy rodzinie, ośrodkiem pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz z organizacjami społecznymi; 9) prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy ; 10) zapewnianie pomocy prawnej osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego; 11) dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy ; 12) prowadzenie działalności diagnostyczno-konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zawodowej, rodziny niezawodowej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka, a także szkolenie i wspieranie psychologiczno-pedagogiczne osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz rodziców dzieci objętych tą pieczą; 13) przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy, o której mowa w art. 42 ust. 7, dotyczących kandydatów do pełnienia funkcji rodziny lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;

8 14) zapewnianie rodzinom zastępczym zawodowym i niezawodowym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego; 15) przedstawianie staroście i radzie powiatu corocznego sprawozdania z efektów pracy; 16) zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających; 17) organizowanie opieki nad dzieckiem, w przypadku gdy rodzina zastępcza albo prowadzący rodzinny dom dziecka okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku. III. Środowiska rodzinne zagrożone umieszczeniem dzieci w pieczy Odmienność charakterów rodziców, brak silnej więzi uczuciowej, brak wspólnych celów i dążeń, niedojrzałość społeczna i psychiczna rodziców, nie wywiązywanie się z podjętych zobowiązań i obowiązków, zła organizacja życia rodzinnego, brak zaspokajania indywidualnych potrzeb członków rodziny oraz rodziny jako całości, zdrady małżeńskie, to przyczyny zaburzeń w stosunkach wewnątrzrodzinnych, powodujące dysfunkcje i kryzys rodziny. Inne przyczyny dysfunkcyjności w rodzinie to konflikty urastające do rozmiarów walki, w formie wyrażania wobec siebie uczuć nieprzyjaznych, wrogich, za jakie uważa się kłótnie, awantury, rękoczyny, wzajemne wyrządzanie sobie przykrości, utrudnianie życia. Problem dotyczy środowisk, w których występuje natężenie konfliktów, powodujące dezorganizację rodziny oraz w konsekwencji rozpad rodziny. Wówczas rodzina przestaje pełnić swoje funkcje, jako całość. Do rozkładu rodziny przyczynia się również czynnik zewnętrzny, jakim jest głównie alkohol, który powoduje niekorzystne skutki w postaci wielu różnych zaburzeń somatycznych i psychicznych osoby spożywającej go w nadmiernych ilościach. Dolegliwości somatyczne są częstym źródłem negatywnych emocji i chronicznego stresu, co powoduje obniżenie ogólnego poziomu kondycji psychicznej i fizycznej. Uzależnienie jednego z rodziców powoduje współuzależnienie pozostałych członków rodziny, które zdefiniowane jest jako: utrwalona forma funkcjonowania w długotrwałej, trudnej, niszczącej sytuacji życiowej, związanej z patologicznymi zachowaniami partnera, prowadzi do pogorszenia własnego stanu. Zjawisku współuzależnienia sprzyja: - silna zależność emocjonalna i materialna od osoby uzależnionej od alkoholu, - postawy i doświadczenia z dzieciństwa, urazy, ukształtowany, patologiczny obraz świata, wzorów i wartości, przekonania na temat ról w rodzinie i stosunków między partnerami oraz obowiązków rodzinnych, - niedojrzałość emocjonalna, niski poziom wykształcenia, niskie poczucie własnej wartości, silna potrzeba przynależności do jakiejkolwiek osoby, w tym osoby uzależnionej. Zmiany w funkcjonowaniu psychologicznym osoby uzależnionej sprzyjają kształtowaniu się związku patologicznego, a osoby żyjące w rodzinie alkoholowej narażone są na przeżywanie trudnych i przykrych emocji, takich, jak: bezradność, wstyd, lęk, złość, żal, poczucie krzywdy. Rodzina współuzależniona przeżywa ciągłą niepewność i huśtawkę nastrojów osoby uzależnionej, nie wie, czego może się spodziewać po powrocie alkoholika do domu. Dziecko w takiej rodzinie czuje się nie chciane, nie kochane, występuje u niego poczucie winy, że to przez nie ojciec pije, bo było niegrzeczne, dostało zły stopień, czy też nie sprostało wymaganiom rodzica. Niejednokrotnie konsekwencją alkoholizmu jest przemoc domowa, definiowana, jako działanie lub rażące zaniedbywania dokonywane przez jednego z członków rodziny przeciwko pozostałym, wykorzystując zaistniałą przewagę sił lub władzy i powodując u ich ofiar szkody, cierpienie,

9 godzące w ich prawa lub dobra osobiste. Dokonywanie przemocy to krzywdzenie słabszego, co jest złem moralnym. Wyróżnia się dwa rodzaje przemocy domowej, która występuje w następujących formach: 1) przemoc gorąca u której podstaw występuje furia, czyli dynamicznie naładowane gniewem zjawisko pękania tamy emocjonalnej, uruchamiające agresywne zachowania. Furia jest wybuchem skumulowanych i niemożliwych do powstrzymania uczuć lub wściekłości. Przyczyną przemocy gorącej są: negatywne przeżycia, frustracja, niespełnienie; 2) przemoc chłodna wydaje się znacznie spokojniejsza, lecz pod jej płaszczem ukrywają się silne emocje, skutecznie tłumione i kontrolowane. Sprawca realizuje specyficzny scenariusz, zapisany w jego umyśle, a czasem również w obyczajach i kulturze. Jest gotowy do szkodliwego wtargnięcia na wewnętrze terytorium swego dziecka lub współmałżonka. Sprawca chłodnej przemocy na ogół nie uświadamia sobie, że dokonuje aktów przemocy, ponieważ znajduje uzasadnienie nawet dla okrucieństwa. Przemoc ta wobec dzieci przybiera formę tzw. surowych i konsekwentnych metod wychowawczych lub sprawiedliwego karania. W niekorzystnej rodzinnej atmosferze nie są zaspokajane podstawowe potrzeby materialne dzieci, jak również niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju potrzeby emocjonalne. Brak poczucia bezpieczeństwa, poczucie niższości i inności, bezradności wobec problemów, napięcie powodują bardzo trudną sytuację psychospołeczną dziecka i wywierają wpływ na wyobrażenia dziecka o świecie, o nim samym oraz na zakres doświadczeń osobistych i społecznych. Dziecku przebywającemu w rodzinie dysfunkcyjnej wyrządzana jest wielka krzywda. Splot tych niekorzystnych czynników i niepowodzenia w wielu sferach życia stanowią często zaklęty krąg pogłębiający dysfunkcjonalność rodziny. Dysfunkcjonalność rodziny ogranicza w znacznym stopniu realizację funkcji opiekuńczej i wychowawczej przez rodziców, a brak radykalnych działań profilaktycznych, wspierających materialny byt rodziny i zapobiegających izolacji dziecka od środowiska rodzinnego lub porzuceniu dziecka, zagraża kondycji i integracji rodzin, sprzyja natomiast zjawisku sieroctwa społecznego. Rozbicie podstawowej struktury rodzinnej powoduje rozpad więzi emocjonalnych, stanowi potencjalne zagrożenie dla prawidłowego rozwoju dziecka i generuje wzrost ilości sierot społecznych, stając się czynnikiem naruszającym emocjonalny, intelektualny i społeczny rozwój dziecka, prowadząc często do zachowań dewiacyjnych. Następstwa nieprawidłowego rozwoju dziecka prowadzą często do tzw. jawnej patologii, do której zalicza się: kolizję z prawem, hazard, pasożytnictwo społeczne, prostytucję, kazirodztwo, alkoholizm, narkomanię. W rodzinach patologicznych ma miejsce deprywacja podstawowych potrzeb dziecka, co implikuje niedostosowanie społeczne dziecka. Jest to jeden z podstawowych czynników koniecznych do izolacji dziecka od mającego destruktywny wpływ na jego rozwój, środowiska rodzinnego oraz do ograniczenia czy też pozbawienia praw rodzicielskich rodziców dziecka. Dysfunkcjonalność rodzin i utrwalane zjawiska patologiczne w rodzinach powodują wykluczenie społeczne, oznaczającym izolację dobrowolną bądź wymuszoną uwarunkowaniami zewnętrznymi, w tym wyżej wymienionymi czynnikami. Izolacja jednostek lub grup społecznych od całości środowiska zamieszkania utrwala podział społeczeństwa, tworząc swoistą drabinę społeczną, spychając na najniższe jej szczeble grupy z tzw. marginesu społecznego, ludzi zwanych nieprzydatnymi, niemile widzianymi, spychanych poza nawias praw i przywilejów społeczeństwa. Zjawisko wykluczenia społecznego to proces ukształtowany przez zajmowane miejsce w strukturze społecznej przez przeszłe doświadczenia życiowe i oczekiwania. Wykluczenie społeczne to brak lub ograniczenie dostępu do elementarnych dóbr społecznych. Najbardziej na wykluczenie społeczne narażone są grupy: dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych i patologicznych, niewykształcone i niewydolne wychowawczo samotne matki, osoby bezrobotne, osoby o niskich kwalifikacjach, bezdomni lub żyjący w bardzo niekorzystnych

10 warunkach mieszkaniowych, niepełnosprawni, w tym chorzy psychicznie, osoby samotne, osoby opuszczające zakład karny oraz imigranci i mniejszości narodowościowe. Wskutek migracji jednego lub obojga rodziców, w wyniku którego dzieci pozostają najczęściej pod opieką drugiego współmałżonka, dziadków, dalszej rodziny, a nawet same. dochodzi do zjawiska zwanego eurosieroctwem. Powodem migracji rodziców jest głównie bezrobocie i to ono warunkuje nierzadko stałą migrację jednego lub obojga małżonków. Wskutek działań migracyjnych Polaków dochodzi do poważnego zachwiania struktury społecznej rodziny, zburzenia podstawowych jej funkcji, takich jak zapewnienie ciągłości procesu socjalizacji, wsparcia emocjonalnego dziecka i transmisji kulturowej. Nie każde dziecko, którego rodzice lub rodzic wyjechał do pracy za granicą, powinno być traktowane jako eurosierota i migracja nie musi stanowić od razu zaburzenia więzi pomiędzy dzieckiem a rodzicem przebywającym na emigracji, gdyż zwykle drugie z rodziców sprawuje dobrze opiekę nad dziećmi. O eurosieroctwie możemy mówić wtedy, kiedy dziecko migrujących rodziców jest przekazane pod opiekę rodziny lub placówki opiekuńczo-wychowawczej. Jednak rosnąca świadomość społeczna i wiedza na temat zjawiska dysfunkcjonalności rodziny i wykluczenia społecznego oraz powodujących te zjawiska czynników, powoduje wzrost oczekiwań adresowanych do instytucji świadczących pomoc w tym zakresie. Dzieci z takich rodzin, dla ich dobra, przywrócenia im dzieciństwa i możliwości pełnienia właściwych ról społecznych, stosownych do ich wieku, muszą być izolowane są od patologicznych środowisk rodzinnych i na podstawie postanowienia sądu umieszczane w pieczy rodzinnej, jaką jest rodzina zastępcza, lub instytucjonalnej, jaką jest placówka opiekuńczo-wychowawcza, czy też inna placówka działająca w oparciu o przepisy sytemu oświaty. Umożliwienie dziecku zmiany środowiska patologicznego na środowisko konstruktywnie wpływające na jego rozwój umożliwi dziecku w miarę prawidłowy start w dorosłe życie, poznanie nieznanego mu dotąd świata wzorów i wartości obowiązujących w otaczającym świecie. Poznanie przez dziecko wartości ma ogromne znaczenie w jego życiu, ponieważ wartości posiadają egzystencjalny charakter, decydują o kształcie, jakości i stylu życia, aktywizują przebieg relacji międzyludzkich i są punktem odniesienia. Wartości są podstawą procesu autotransformacji, ukierunkowania dziecka i mają ogromny wpływ na podejmowanie decyzji. Warunkują one stosunek do otaczającego świata, wpływają na ocenę przeszłości oraz na wybór celów i kierunków działania w przyszłości. Wartości odgrywają istotna rolę w kreowaniu tożsamości człowieka, rozumianej jako kompetencje do działania, do rozwiązywania problemów. Pozwalają jednostce na doświadczanie sensu i znaczenia własnej podmiotowości, ułatwiają odpowiedź na pytanie, kim jestem, jakie miejsce zajmuję w środowisku społecznym. Stanowią czynnik kształtujący relacje: człowiek człowiek, człowiek grupa społeczna, człowiek środowisko społeczne, współtworzą życie wspólnotowe. Wobec powyższego, dobra znajomość i świadomość występujących dysfunkcji oraz zjawisk patologicznych we współczesnych rodzinach, pozwala na zaprojektowanie konkretnych działań wspierających dziecko i jego rodzinę, zawartych w niniejszym programie. IV. Diagnoza pieczy w Powiecie Oświęcimskim Piecza zastępcza sprawowana jest w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez rodziców i jest organizowana przez powiat.

11 Piecza zastępcza zapewnia: realizację planu pracy z rodziną lub gdy jest to możliwe, dążenie do przysposobienia dziecka, przygotowanie dziecka do godnego, samodzielnego i odpowiedniego życia, pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczenia straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych i kulturalno rekreacyjnych. Piecza zastępcza sprawowana jest w formie: 1) rodzinnej, 2) instytucjonalnej. Rodzinna piecza zastępcza Rodzinna piecza zastępcza jest formą zapewnienia opieki dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Jest to przejściowa, okresowa forma opieki nad dzieckiem. W rodzinach zastępczych umieszcza się dzieci, których rodzice zostali trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub gdy władza ta została im ograniczona. Umieszczenie dziecka w rodzinie następuje na podstawie orzeczenia sądu. Dziecko może pozostać w rodzinie do uzyskania pełnoletności, nie dłużej jednak niż do 25 lat, pod warunkiem kontynuowania nauki. Najczęściej umieszcza się w rodzinach zastępczych dzieci, których rodzice mają ograniczona władzę rodzicielską. Formami rodzinnej pieczy są: 1) rodziny zastępcze: a) spokrewnione, b) niezawodowe, c) zawodowe, w tym zawodową pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowe specjalistyczne. Rodziny zastępcze spokrewnione tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim będąca wstępnym lub rodzeństwem dziecka czyli dziadkowie i rodzeństwo dziecka. Zawodowe lub niezawodowe rodziny zastępcze tworzą małżonkowie lub osoba, niebędąca wstępnym lub rodzeństwem dziecka tj. ciotki, wujkowie, kuzynowie oraz inne osoby spokrewnione w dalszej niż pierwsza linia. Ilość rodzin zastępczych funkcjonujących w powiecie oświęcimskim, wg stanu na dzień r. przedstawia poniższa tabela. Tabela: Ilość rodzin zastępczych funkcjonujących w powiecie oświęcimskim stan na dzień r. Ilość rodzin zastępczych ogółem W tym: ilość rodzin zastępczych spokrewnionych W tym: ilość rodzin zastępczych niezawodowych W tym: ilość rodzin zastępczych zawodowych rodzin w tym: 1 pełniąca funkcje pogotowia rodzinnego

12 2) rodzinny dom dziecka. W rodzinnym domu dziecka, w tym samym czasie, może przebywać łącznie nie więcej niż 8 dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy. Praca prowadzącego rodzinny dom dziecka jest wykonywana na podstawie umowy zlecenia na okres co najmniej 5 lat. Powiat oświęcimski nie zamierza na przestrzeni lat tworzyć rodzinnych domów dziecka. Zamiast tej formy rodzinnej, tworzone będą rodziny zastępcze zawodowe, w których umieszczać się będzie do 3 dzieci, którym rodzina zastępcza zapewni właściwą opiekę i wychowanie. Rodzina zastępcza zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności: traktuje dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej, zapewnia dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych, zapewnia kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych, zapewnia rozwój uzdolnień i zainteresowań, zaspokaja jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne, zapewnia ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka, umożliwia kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej. Dziecko umieszczone w rodzinie ma w szczególności prawo do: utrzymywania osobistego kontaktu z rodziną naturalną i powrotu do rodziny naturalnej, stabilnego środowiska wychowawczego, kształcenia, rozwoju zainteresowań i przekonań, zabawy i wypoczynku, pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia, ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie dziecka, informacji i wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą, odpowiednio do jego wieku i stopnia dojrzałości, ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem, poszanowania tożsamości religijnej i kulturowej, dostępu do informacji dotyczącej jego pochodzenia. Instytucjonalna piecza zastępcza Instytucjonalna piecza zastępcza sprawowana jest w formie: 1) placówki opiekuńczo wychowawczej, 2) regionalnej placówki opiekuńczo terapeutycznej, 3) interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego. Umieszczenie dziecka poza rodziną w placówce opiekuńczo wychowawczej winno być czynnością ostateczną, po wyczerpaniu możliwości umieszczenia dziecka w rodzinnych formach pieczy. Jednak bardzo często zdarzają się sytuacje, w których dziecko nie może pozostać w swoim środowisku rodzinnym, ze względu na niewydolność opiekuńczo wychowawczą rodziców, brak możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb dziecka, alkoholizm rodziców, ubóstwo, przemoc w rodzinie. Pobyt dzieci w niewydolnych, problemowych czy patologicznych środowiskach rodzinnych powoduje zaburzenia w rozwoju dziecka, jego niedorozwój intelektualny na tle społecznym, przejmowanie wzorów i wartości upowszechnionych w świecie marginesu

13 społecznego, wyzwala zachowania niezgodne z prawem, następuje zaniechanie realizowania obowiązku szkolnego. Należy zauważyć, iż dzieci dorastające, zwłaszcza nastolatkowie raczej nie mają szans na umieszczenie w rodzinie, ponieważ rodziny zastępcze oczekują na dzieci młodsze, gdzie proces wychowawczy dziecka przebiega łatwiej i nad którymi łatwiej jest sprawować opiekę. Nierzadko dzieci starsze odmawiają umieszczenia w rodzinnych formach pieczy, kierując się więziami emocjonalnymi z rodziną biologiczną, wybierając świadomie placówkę opiekuńczo wychowawczą. Wobec powyższego, aby zapobiec dalszej demoralizacji dzieci, konieczna jest ich izolacja od środowiska mającego niekorzystny wpływ na jego zachowania i postępowanie. Wówczas sąd rodzinny wydaje zarządzenia opiekuńcze w postaci umieszczenia w placówce opiekuńczo wychowawczej. Placówka opiekuńczo wychowawcza zapewnia dziecku: - całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby, w szczególności emocjonalne, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne, - realizuje plan pomocy dziecku, - umożliwia kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi - podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny, - zapewnia dziecku dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych, - obejmuje dziecko działaniami terapeutycznymi, - zapewnia korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych. Na terenie Powiatu Oświęcimskiego funkcjonują 3 placówki opiekuńczo wychowawcze: 1) Dom Dziecka w Oświęcimiu placówka typu socjalizacyjnego dla 30 dzieci, 2) Placówka Opiekuńczo Wychowawcza w Kętach placówka typu socjalizacyjnego dla 25 dzieci 3) Wioska Dziecięca im. Janusza Korczaka w Rajsku placówka typu rodzinnego dla 28 dzieci. Ponadto 12 dzieci z powiatu oświęcimskiego przebywa w placówkach opiekuńczo wychowawczych poza terenem powiatu, z powodu braku miejsc w naszych placówkach. W przypadku konieczności umieszczenia dziecka w placówce poza powiatem oświęcimskim, powiat zawiera porozumienie z innymi powiatami, na których terenie funkcjonują placówki opiekuńczo wychowawcze. Treść porozumienia określa warunki jego pobytu dziecka i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy z dniem 1 stycznia 2012 r. nakłada na gminę obowiązek współfinansowania pobytu dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej. Współfinansowanie ze strony gmin pochodzenia dziecka przedstawia się następująco: - 10 % w pierwszym roku pobytu, - 30 % w drugim roku, - 50 % w trzecim roku i następnych latach. Wsparcie dla rodzin zastępczych W okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. rodziny zastępcze, nieposiadające 2-letniego doświadczenia jako rodzina zastępcza, obejmuje się, na ich wniosek, opieką koordynatora rodzinnej pieczy, natomiast rodziny z dłuższym doświadczeniem mogą być

14 objęte, na ich wniosek, takimi działaniami. Koordynator nie może mieć pod opieką więcej niż 30 rodzin zastępczych. W stosunku do rodzin zastępczych, nieobjętych działaniami koordynatora rodzinnej pieczy, zadania koordynatora wykonuje organizator rodzinnej pieczy, czyli zespół ds. pieczy, usytuowany w w Oświęcimiu. Do zadań koordynatora rodzinnej pieczy należy: 1) Udzielanie pomocy rodzinom zastępczym w realizacji zadań wynikających z pieczy ; 2) Przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępcza planu pomocy dziecku; 3) Pomoc rodzinom zastępczym w nawiązaniu wzajemnego kontaktu; 4) Zapewnienie rodzinom zastępczym dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej; 5) Zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania rodzin przysposabiających; 6) Udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy ; 7) Przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy. Plan pomocy dziecku to działania, mające na celu udzielanie pomocy rodzinom zastępczym w pełnieniu ich funkcji, rozwiązywaniu występujących problemów psychologicznych i wychowawczych z dziećmi, a także możliwości powrotu dziecka do domu rodzinnego, bądź umieszczeniu w rodzinie przysposabiającej dziecko. Koordynator rodzinnej pieczy przygotowuje plan pomocy dziecku we współpracy z rodziną zastępczą oraz funkcjonującym w środowisku lokalnym rodziców dziecka, asystentem rodziny. Asystent rodziny pracuje z rodziną na poziomie gminy. Celem jego działań jest współpraca z pracownikiem socjalnym w pracy z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych w miejscu zamieszkania tej rodziny. Jego zadaniem jest opracowanie planu pracy z rodziną, który pozwoli na przezwyciężenie trudności życiowych rodziny, niejednokrotnie skutkujących izolacją dziecka z takiej rodziny i umieszczenie go w jednej z form pieczy. W przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną, asystent rodziny współpracuje z koordynatorem rodzinnej pieczy w tworzeniu wyżej wspomnianego planu pomocy dziecku, który skorelowany jest ściśle z planem pomocy rodzinie. Na dzień 30 czerwca 2012 r. w Powiecie Oświęcimskim funkcjonowało 35 rodzin zastępczych nie posiadających jeszcze 2-letniego stażu funkcjonowania, w tym 5 rodzin zastępczych, które zostały ustanowione w okresie od stycznia do maja br. W ciągu roku sąd ustanawia średnio około 15 rodzin zastępczych, które do 2 lat funkcjonowania winny zostać objęte odpowiednim wsparciem. Należy nadmienić, iż ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy co jakiś czas ulega nowelizacji, i może zmienić wymogi dotyczące osiągnięcia standardów co do ilości rodzin objętych opieką koordynatora i oraz liczby zatrudnionych koordynatorów. W rodzinie zawodowej i rodzinie niezawodowej, w tym samym czasie, może przebywać łącznie do 3 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy, kontynuujące naukę lub legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności bądź orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (pobyt nie dłuższy niż do 25 roku życia). W przypadku, gdy w rodzinie zawodowej lub rodzinie zawodowej przebywa więcej niż 3 dzieci, na wniosek rodziny, można zatrudnić osobę do pomocy

15 przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich, z którą zawiera się umowę o świadczenie usług, na podstawie umowy o pracę lub w systemie zadaniowego czasu pracy. Przy zapewnieniu opieki i wychowania dzieciom umieszczonym w rodzinie oraz wykonywaniu innych czynności związanych z realizacja zadań, rodzina zastępcza może korzystać z pomocy wolontariuszy, organizowanej przez organizatora rodzinnej pieczy. Rodzina zastępcza zawodowa ma prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem w wymiarze 30 dni kalendarzowych w okresie 12 miesięcy. W przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą, piecza zastępcza może być powierzona rodzinie pomocowej na podstawie umowy zawartej przez Starostę z rodzina pomocową. Rodzina zastępcza, na każde umieszczone w niej dziecko, otrzymuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania w wysokości: 1) 660 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie spokrewnionej; 2) 1000 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zawodowej lub niezawodowej. Świadczenie powiększa się o dodatek na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka w wysokości 200 zł miesięcznie, w przypadku umieszczenia w rodzinie dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym, lub znacznym stopniem niepełnosprawności, lub dziecko umieszczone na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Świadczenie natomiast pomniejsza się o 50 % dochodu dziecka, nie więcej jednak niż 80 % tego świadczenia, w przypadku posiadania przez dziecko dochodu. Za dochód dziecka uznawane są: - alimenty, - renta rodzinna, - uposażenie rodzinne. Rodzinie Starosta może przyznać: 1) dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku do od 6 do 18 lat raz w roku; 2) świadczenie na pokrycie: a) niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka jednorazowo, b) wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki jednorazowo lub okresowo. Wg ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy, rodzinie zawodowej przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota zł miesięcznie, natomiast rodzinie zawodowej pełniącej funkcje pogotowia rodzinnego przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż zł miesięcznie. W nawiązaniu do tego zapisu ustawy, rodziny zastępcze zawodowe funkcjonujące w powiecie oświęcimskim otrzymują wynagrodzenie w wysokości od zł do zł miesięcznie. Z rodziną zastępczą niezawodową, spełniającą warunki do pełnienia funkcji rodziny zawodowej, posiadającą opinię koordynatora rodzinnej pieczy oraz co najmniej 3-letnie doświadczenie jako rodzina zastępcza, Starosta zawiera, na wniosek tej rodziny, umowę o pełnienie funkcji rodziny zawodowej.

16 Natomiast z rodziną zastępczą niezawodową, spełniającą warunki do pełnienia funkcji rodziny zawodowej, posiadającą pozytywną opinię koordynatora rodzinnej pieczy, Starosta może zawrzeć, na wniosek tej rodziny, umowę o pełnienie funkcji rodziny zawodowej. Zespół pieczy działający w ramach organizatora rodzinnej pieczy ma obowiązek dokonywania oceny: 1) sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie ; 2) rodzinę zastępczą. Ocena sytuacji dziecka przeprowadzana jest nie rzadziej niż co 3 miesiące w przypadku dziecka do lat 3, a w przypadku dzieci starszych nie rzadziej niż co 6 miesięcy. Po dokonaniu oceny, zespół formułuje na piśmie opinię dotycząca zasadności dalszego pobytu dziecka w rodzinie. Zespół dokonuje oceny rodziny nie później niż przed upływem roku od umieszczenia pierwszego dziecka w rodzinie. Kolejna ocena dokonywana jest po upływie roku od dokonania pierwszej oceny, następne nie rzadziej niż co 3 lata. Zespół ds. pieczy dokonuje oceny celem: 1) ustalania aktualnej sytuacji rodzinnej dziecka; 2) Analizy stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodzina; 3) Modyfikowania planu pomocy dziecku; 4) Modyfikowania procedur adopcyjnych dzieci z uregulowana sytuacja prawną umożliwiającą przysposobienie; 5) Oceny sytuacji zdrowia dziecka i aktualnych jego potrzeb; 6) Oceny zasadności dalszego pobytu dziecka w rodzinie ; 7) Informowania sądu o potrzebie umieszczania dziecka w placówce działającej na podstawie przepisów o systemie oświaty, działalności leczniczej lub pomocy społecznej. Powyższa cena dokonywana jest w konsultacji z: 1) Odpowiednio z rodziną zastępczą; 2) Pedagogiem; 3) Psychologiem; 4) Właściwym asystentem rodziny; 5) Przedstawicielem ośrodka adopcyjnego; 6) Koordynatorem rodzinnej pieczy. W latach planuje się utworzyć kilkanaście zawodowych rodzin zastępczych, które zapewnią opiekę i wychowanie do 3 dzieci. Rodziny te zostaną wyłonione w drodze szkolenia kandydatów do pełnienia pieczy lub poprzez zawarcie umów przez Starostę z obecnie funkcjonującymi rodzinami zastępczymi, spełniającymi warunki do pełnienia funkcji rodziny zawodowej. Warunkiem jest uzyskanie przez rodzinę zastępczą pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej pieczy. Środki finansowe na zawieranie umów z zawodowymi rodzinami zastępczymi w roku 2012 latach zostały zaplanowane w Uchwale Budżetowej Powiatu Oświęcimskiego na 2012 rok Nr XIII/151/2011 Rady Powiatu z dnia 21 grudnia 2011 r. Budżet na realizację rodzinnej pieczy w roku 2012 wynosi: zł.

17 Wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków z pieczy Osobie opuszczającej, po osiągnięciu pełnoletności, rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną, zwanej osobą usamodzielnianą, w przypadku, gdy umieszczenie w pieczy nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu: 1) przyznaje się pomoc na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie 2) udziela się pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz zatrudnienia. Pomoc na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie jest przyznawana osobie usamodzielnianej, która przebywała w pieczy przez okres co najmniej: 1) 3 lat w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną; 2) 1 roku w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową i zawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalna placówkę opiekuńczo terapeutyczną. Wysokość pomocy na usamodzielnienie wynosi: 1) dla osoby usamodzielnianej, która przebywała w rodzinie spokrewnionej przez okres co najmniej 3 lat zł; 2) dla osoby usamodzielnianej, która przebywała w rodzinie zawodowej lub niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej przez okres: a) powyżej 3 lat zł, b) od 2 do 3 lat zł, c) od 1 do 2 lat zł. Warunkiem przyznania pomocy na usamodzielnienie i na kontynuowanie nauki jest złożenie wniosku oraz posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia, utworzonego przez usamodzielnianego wychowanka i wskazanego przez niego opiekuna usamodzielnienia. Istnieje również możliwość umieszczenia w mieszkaniach chronionych pełnoletnich wychowanków usamodzielnionych z pieczy na czas kontynuowania nauki. Mieszkania te usytuowane są w Oświęcimiu przy ul. Górnickiego 1a/9 oraz Monte Cassino 8/10. Rodzinne i instytucjonalne formy pomocy dziecku na przestrzeni lat Tabela nr 1 umieszczanie dzieci w rodzinach zastępczych w powiecie oświęcimskim w latach rok Ilość rodzin zastępczych w powiecie ogółem Ilość dzieci w rodzinach zastępczych w powiecie ogółem W tym: Ilość rodzin spokrewnionych W tym: Ilość rodzin niespokrewnionych W tym: Ilość rodzin zawodowych 5, w tym 1 wielodzietna, 4 o charakterze pogotowia rodzinnego 5, w tym 1 wielodzietna, 4 o charakterze pogotowia rodzinnego 5, w tym 2 wielodzietne, 3 o charakterze pogotowia rodzinnego

18 Tabela nr 2 umieszczanie dzieci w placówkach opiekuńczo wychowawczych w powiecie oświęcimskim w latach Rok lp Nazwa placówki Typ placówki Ilość miejsc statutowych Ilość dzieci przebywających w placówce Dom Dziecka w Oświęcimiu socjalizacyjna Wioska Dziecięca im. Janusza Korczaka socjalizacyjna w Rajsku Dom Dziecka w Oświęcimiu socjalizacyjna Wioska Dziecięca im. Janusza Korczaka socjalizacyjna w Rajsku Dom Dziecka w Oświęcimiu socjalizacyjna Wioska Dziecięca im. Janusza Korczaka w Rajsku 3 Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza w Kętach rodzinna socjalizacyjna Tabela nr 3 umieszczanie dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo wychowawczych poza powiatem oświęcimskim w latach Rok Ilość dzieci w rodzinach zastępczych poza powiatem oświęcimskim Ilość dzieci w placówkach opiekuńczo wychowawczych poza powiatem oświęcimskim Powyższe dane przedstawiają lekko zniżkową tendencję dzieci, które umieszczane są w rodzinach zastępczych, natomiast umieszczanie dzieci w placówkach utrzymuje się na stałym poziomie. W 2011 roku mniej dzieci umieszczono poza powiatem w placówkach opiekuńczo wychowawczych, ponieważ utworzona została nowa placówka w Kętach, do której przeniesiono 5 dzieci przebywających w placówkach poza powiatem o najwyższym koszcie utrzymania dziecka w placówce, oraz umieszczono wszystkie dzieci, które oczekiwały na umieszczenie. Na dzień 31 grudnia 2011 r. wszystkie dzieci z wydanym orzeczeniem sądu rodzinnego umieszczono w placówkach. V. Infrastruktura Powiatu Oświęcimskiego w zakresie pomocy społecznej Skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności opiekuńczo wychowawcze oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami. Instytucje te cechuje różnorodność działań realizowanych na szczeblu lokalnym i powiatowym. W realizowaniu działań przedstawionych w niniejszym programie,, jako organizator rodzinnej pieczy podejmie ścisłą współpracę z niżej wymienionymi instytucjami: 1) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Oświęcimiu; 2) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Chełmku; 3) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Zatorze;

19 4) Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach; 5) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Grojcu; 6) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Przeciszowie; 7) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Polance Wielkiej; 8) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Osieku; 9) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ketach; 10) Dom Dziecka im. Kornela Makuszyńskiego w Oświęcimiu; 11) Placówka Opiekuńczo Wychowawcza w Kętach; 12) Fundacja Bliżej Człowieka w Rajsku; 13) Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Oświęcimiu; 14) Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Oświęcimiu; 15) Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Brzeszczach; 16) Komenda Powiatowa Policji w Oświęcimiu; 17) Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu; 18) Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Oświęcimiu; 19) Szkoły w powiecie oświęcimskim; 20) Organizacje pozarządowe w powiecie oświęcimskim działające w obszarze pomocy społecznej. VI. Cele programu Dla prawidłowej realizacji zadań organizatora rodzinnej pieczy, należy podjąć działania mające na celu: 1) rozwój rodzinnych form pieczy, aby tylko w ostateczności umieścić dzieci w instytucjonalnej formie pieczy ; 2) powrót dziecka do rodziny biologicznej. Ad. 1. Aby dziecko nie trafiło do pieczy i pozostało we własnym środowisku rodzinnym, należy podjąć wszelkie działania w jego środowisku rodzinnym, na poziomie instytucji działających na terenie środowiska lokalnego i danej gminy. Instytucje te winny podjąć działania zintegrowane polegające na profilaktyce oraz konkretnym wsparciu udzielanym rodzinie naturalnej dziecka przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej, zmuszającej do izolacji dziecka od rodziny. Rozwój i wsparcie rodzinnych form pieczy nastąpi poprzez dokonanie naboru, kwalifikacji i szkolenia kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych zawodowych i niezawodowych, według programu szkoleniowego Rodzina. Nabór, kwalifikację i szkolenie przeprowadzą pracownicy Zespołu ds. Pieczy Zastępczej, posiadający odpowiednie uprawnienia do wykonywania tych czynności. W tym celu, na stronie internetowej w Oświęcimiu, w instytucjach, takich, jak OPS-y, Urzędach Miast i Gmin, Przychodniach Rejonowych, Starostwie Powiatowym i Urzędzie Pracy w Oświęcimiu oraz kościołach na terenie powiatu oświęcimskiego, umieszczono ogłoszenie w sprawie naboru kandydatów na rodziny zastępcze, głównie zawodowe i niezawodowe (niebędące spokrewnionymi z dzieckiem). Nabór i szkolenia odbędą się co najmniej raz w roku, w zależności od posiadanych zgłoszeń kandydatów do pełnienia funkcji rodziny.

20 Zakłada się: - w roku 2012 utworzyć dodatkowo 4 rodziny zastępcze zawodowe, które spełniają warunki do pełnienia funkcji rodziny zawodowej i uzyskają pozytywną opinię organizatora rodzinnej pieczy, z którymi zostanie zawarta umowa o pełnienie tej funkcji, - w roku 2013 przeszkolić 5 małżeństw lub osób, które uzyskają zaświadczenie kwalifikacyjne potwierdzające ukończenie szkolenia, opinię o spełnianiu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania rodziny zawodowej lub niezawodowej, lub zawrzeć umowy z funkcjonującymi rodzinami zastępczymi spełniającą warunki do pełnienia funkcji rodziny zawodowej, posiadającymi pozytywną opinię organizatora rodzinnej pieczy, - w roku 2014 przeszkolić 5 małżeństw lub osób, które uzyskają zaświadczenie kwalifikacyjne potwierdzające ukończenie szkolenia, opinię o spełnianiu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania rodziny zawodowej lub niezawodowej, lub zawrzeć umowy z funkcjonującymi rodzinami zastępczymi spełniającą warunki do pełnienia funkcji rodziny zawodowej, posiadającymi pozytywną opinię organizatora rodzinnej pieczy. Dzieciom umieszczonym w rodzinnej pieczy, należy: 1) zapewnić profesjonalne wsparcie rodzinom zastępczym, aby mogły pełnić właściwe funkcje opiekuńczo wychowawcze dla dzieci, poprzez: a) włączenie do pracy z rodziną specjalistów, w szczególności: psychologa, prawnika, pedagoga, b) zapewnienie szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, w zależności od potrzeb, c) organizowanie grup wsparcia oraz rodzin pomocowych, d) organizowanie wsparcia wolontariuszy (na wniosek rodziny); 2) włączyć do współpracy instytucje działające w powiecie na rzecz dziecka i rodziny; 3) dokonywać oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy oraz oceny rodzin zastępczych; 4) opiniować na rzecz sądu rodzinnego rodziny, celem stwierdzenia zasadności dalszego pobytu dziecka w rodzinie. Termin realizacji zadania: w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2014 r. Realizator: 1) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Oświęcimiu, jako Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej Zespół ds. Pieczy Zastępczej; 2) Instytucje włączone do współpracy, np. PPP w Oświęcimiu, Brzeszczach, Sąd Rejonowy Wydział III Rodzinny i Nieletnich w Oświęcimiu, Przychodnie Rejonowe w powiecie oświęcimskim, szkoły, przedszkola, ośrodki pomocy społecznej.